ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΡ. 2 Ν. 927/1979

Του Heinz Richter, Καθηγητού Πανεπιστημίου, Universität Mannheim, Historisches

Institut, L7, 7, 68161 Mannheim.

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

1. Τυγχάνω Καθηγητής Ιστορίας (ausserplanmässiger Professor) στο

Πανεπιστήμιο του Μάννχαϊμ Γερμανίας (Mannheim). Ασχολούμαι αποκλειστικά με την

νεώτερη ελληνική ιστορία, ελλαδική και κυπριακή, εδώ και σχεδόν 50 χρόνια και 28

χρόνια αντιστοίχως. Ήδη από την διδακτορική μου διατριβή επικεντρώθηκα στο

χρονικό διάστημα των ετών 1936-1946. Στο πλαίσιο της επιστημονικής μου

ιστοριογραφικής ενασχόλησης με το αντικείμενο αυτό, έχω συγγράψει 14

μονογραφίες με θέματα αποκλειστικά ελληνικού ενδιαφέροντος, εκ των οποίων

έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά οι 6 και κυκλοφορούνται από πολλών ετών από τις

έγκυρες εκδόσεις Εστία και Γκοβόστη. Άλλα βιβλία μου, μεταξύ των οποίων η

τετράτομη Ιστορία της Κύπρου των ετών 1878-1979, έχουν μεταφραστεί, πλην των

ελληνικών, στα αγγλικά και τουρκικά.

2. Πλην των αυτοτελών μονογραφιών, στο συγγραφικό μου έργο

προσμετρούνται πάνω από 200 άρθρα, πάντοτε ελληνικού ενδιαφέροντος.

Επιπλέον, με δική μου πρωτοβουλία και του συναδέλφου Καθηγητή της Αρχαιολογίας

στην Χαϊδελβέργη Reinhard Stupperich εκδίδεται από το 1994 αδιαλείπτως το

επιστημονικό περιοδικό “Θέτις” (Thetis), το οποίο επιχειρεί, ως ένα από τα

ελάχιστα επιστημονικά περιοδικά στην Δύση, μια διεπιστημονική προσέγγιση του

ελληνικού κόσμου από την αρχαιότητα έως σήμερα. Κοντά σε αυτό, εκδίδουμε από το

1997 την σειρά μονογραφιών “Πηλεύς” (Peleus) με το ίδιο επιστημονικό

αντικείμενο, στο πλαίσιο της οποίας έχουν εκδοθεί ήδη 67 τόμοι, πάντα αφιερωμένοι

στην μελέτη του ελληνισμού. Για όλον αυτό τον αγώνα μου υπέρ της νεοελληνικής

ιστοριογραφίας, φίλοι και συνάδελφοι με τίμησαν το 2004 με την επίδοση

τιμητικού τόμου, όπως το ορίζει η ωραία ακαδημαϊκή παράδοση, με τον

χαρακτηριστικό τίτλο “Nova Graecia”.

1

3. Εξαιτίας της ως άνω φιλελληνικής δράσης μου ως νεοελληνιστή, μέσω της

οποίας γίνεται γνωστό παγκοσμίως το όνομα και ο πολιτισμός της Ελλάδας, μου

απονεμήθηκε, από κοινού με τον συνάδελφό μου κ. Stupperich, το έτος 2000 από τον

Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο ο Χρυσός Σταυρός του

Τάγματος του Φοίνικα, ήτοι το ανώτερο παράσημο που μπορεί να απονεμηθεί σε

αλλοδαπό πολίτη. Και πράγματι, ας μου επιτραπεί να σεμνύνομαι ότι δεν υπάρχει

κανείς άλλος στον πανεπιστημιακό χώρο που να έχει κάνει περισσότερα καθ’

όλη την διάρκεια της επιστημονικής του σταδιοδρομίας για το καλό όνομα

της Ελλάδας και την προβολή του ελληνικού πολιτισμού από τον συνάδελφό

μου κ. Stupperich και εμένα. Δεν πλανήθηκε συνεπώς ο σεβαστός Πρόεδρος της

Δημοκρατίας κ. Στεφανόπουλος ούτε έγινε κάποιο σφάλμα.

4. Σε όλη μου την ζωή έχω υπάρξει συνεπής και έντιμος φιλέλληνας.

Ομιλώ και γράφω ελληνικά και είναι τιμή μου να θεωρώ την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα

μου, σχεδόν πρώτη. Έχω ονομάσει την κόρη μου Δανάη (Danae Richter). Έχω

αφιερώσει όχι μόνο την επαγγελματική μου και επιστημονική σταδιοδρομία στην

Ελλάδα, αλλά και μετά το ξέσπασμα της παρούσας οικονομικής κρίσης προσπαθώ να

διαφωτίζω τους συμπατριώτες μου σχετικά με την πραγματική κατάσταση του

ελληνικού λαού, να αποδομώ τα λαϊκιστικά στερεότυπα που ευδοκιμούν στην πατρίδα

μου και να αποδοκιμάζω κάθε μεροληπτική και φορτισμένη απεικόνιση της Ελλάδας,

που δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά δεδομένα.

Β. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΆΡ. 2 Ν. 927/1979.

5. Δυνάμει της υπό ΑΒΜ Β-14/1029 δικογραφίας έχει ασκηθεί εις βάρος μου

ποινική δίωξη για το πλημμέλημα της κακόβουλης άρνησης γενοκτονίας κατ’ άρ. 2

Ν. 927/1979, μετά δε την διενεργηθείσα προανάκριση παραπέμφθηκα ήδη ενώπιον

του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Ρεθύνου στην δικάσιμο της 02ας Σπετεμβρίου

2015. Συνημμένως στο παρόν θέτω υπόψιν Σας το οικείο κλητήριο θέσπισμα, για να

σχηματίσετε πλήρη γνώμη περί της υποθέσεώς μου (σχετ. 1).

6. Η εις βάρος μου απαράδεκτη και εξευτελιστική για το κύρος της ελληνικής

δικαιοσύνης ποινική δίωξη βασίστηκε στο επικίνδυνο, στα όρια του

αντισυνταγματικού, άρ. 2 Ν. 927/1979. Πρόκειται για μια ποινική διάταξη που τελεί

σε σχέση σαφούς και έντονης έντασης προς το συνταγματικό δικαίωμα της

ελευθερίας της έκφρασης, όπως αυτή προστατεύεται από το άρ. 14 Συντ. και το άρ.

2

10 ΕΣΔΑ. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο

Στρασβούργο έχει διακηρύξει με την πάγια νομολογία του από την υπόθεση Handyside

κατά Ηνωμένου Βασιλείου (1976) και εξής ότι:

“Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ, η ελευθερία της έκφρασης συνιστά

ένα από τα ουσιώδη θεμέλια της δημοκρατικής κοινωνίας και μια από τις

βασικές συνθήκες για την πρόοδό της και την αυτοπραγμάτωση κάθε ατόμου.

Υποκείμενη στο άρ. 10 παρ. 2 ΕΣΔΑ, εφαρμόζεται όχι μόνο σε «πληροφορίες» ή

«ιδέες» που είναι ευπρόσδεκτες ή δεν θεωρούνται προσβλητικές ή θεωρούνται

αδιάφορες, αλλά και σε όσες προσβάλλουν, αποτροπιάζουν ή ενοχλούν το

κράτος ή οποιοδήποτε τμήμα του πληθυσμού. Το άρ. 10 ΕΣΔΑ δεν προστατεύει

μόνο το περιεχόμενο των ιδεών και των πληροφοριών που εκφράζονται, αλλά και την

μορφή με την οποία διαδίδονται. Αυτές είναι οι αξιώσεις της πολυφωνίας, της

ανοχής και της ευρύτητας πνεύματος, χωρίς τις οποίες δεν υπάρχει

δημοκρατική κοινωνία”.

7. Θα πρέπει να παρατηρήσουμε επίσης ότι και ο ίδιος ο νομοθέτης είχε

απόλυτη επίγνωση του ολισθηρού εδάφους επί του οποίου κινήθηκε, όπως διαφαίνεται

από την Αιτιολογική Έκθεση του νόμου, όπου αναγράφονται τα εξής:

“6. Κάθε προσπάθεια ποινικοποίησης των εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας

ενέχει τον κίνδυνο προσβολής του ατομικού δικαιώματος της ελευθερίας της

έκφρασης (βλ. άρθρο 10 της ΕΣΔΑ και άρθρα 14 έως 16 του Συντάγματος), γι' αυτό

και το περιεχόμενο των σχετικών ποινικών τυποποιήσεων συναντά τα όριά του στα

άρθρα 10 παρ. 2, 14 και 17 της ΕΣΔΑ, στα άρθρα 19 παρ. 2, 3 και 21 του Διεθνούς

Συμφώνου του ΟΗΕ για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και στα άρθρα 5 παρ.1, 2,

16 παρ.1 εδάφιο 2 και 25 παρ. 3 του Συντάγματος. Κατά συνέπεια, πρέπει να

αποφεύγεται η ποινική απαξίωση εκδηλώσεων, που θεωρούνται εντελώς απρόσφορες

να οδηγήσουν στη θυματοποίηση συγκεκριμένης ομάδας ή προσώπου εξαιτίας των

φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών τους. Για τούτο, και σε συμφωνία με το

πνεύμα της απόφασης - πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ, κρίνεται σκόπιμο να ερευνάται η

προσφορότητα κάθε συγκεκριμένης εκδήλωσης να παραγάγει άμεσο και επικείμενο

κίνδυνο τόσο συνολικά για την ειρηνική και ομαλή κοινωνική συμβίωση όσο και

ειδικότερα για τα δικαιώματα της ομάδας ή του προσώπου κατά των οποίων

στρέφεται... Η ποινική απαξία των συγκεκριμένων συμπεριφορών συνίσταται στην

κακόβουλη άρνηση ή ευτελισμό ιστορικών γεγονότων, χωρίς, σε καμία περίπτωση,

να επιδιώκεται η απαγόρευση ή ιδεολογική χειραγώγηση της επιστημονικής

έρευνας”.

3

Προκύπτει συνεπώς ότι εκπεφρασμένος σκοπός του νομοθέτη ήταν να

μην χρησιμοποιηθεί το επικίνδυνο όπλο του άρ. 2 Ν. 927/1979 κατά της

επιστημονικής ιστορικής έρευνας, αλλά, εξ αντιδιαστολής, να περιοριστεί σε

περιπτώσεις παραϊστορικής και ψευδοϊστορικής προπαγάνδας. Το γεγονός αυτής της

συγκεκριμένης νομοθετικής βούλησης πρέπει να ληφθεί ιδιαιτέρως σοβαρά υπόψιν

κατά την ερμηνεία και εφαρμογή της διάταξης.

8. Στο ίδιο κλίμα δυσπιστίας και περίσκεψης απέναντι στην νεοπαγή ρύθμιση

κινείται και η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, όπου είναι

χαρακτηριστικό ότι σχολιάζεται μόνο το επίμαχο άρ. 2 ως εξής:

“Μολονότι τα ατομικά δικαιώματα μπορούν να λειτουργήσουν ως λόγοι άρσης του

αδίκου στο πλαίσιο του γενικού λόγου της διαφύλαξης δικαιολογημένου

ενδιαφέροντος, θα ήταν σκόπιμο εν προκειμένω, ελλείψει ειδικής ρύθμισης στην

ελληνική νομοθεσία, και προς διευκόλυνση της εφαρμογής της προτεινόμενης

διάταξης, να εισαχθεί ειδικός λόγος άρσης του αδίκου της περιγραφόμενης

συμπεριφοράς, κατά το πρότυπο του άρ. 367 ΠΚ... Σημειωτέον ότι στην αντίστοιχη

διάταξη του γερμανικού ΠΚ προβλέπεται ο αποκλεισμός της ειδικής υπόστασης, όταν

η συμπεριφορά υπηρετεί την διαφώτιση των πολιτών, την τέχνη, την επιστήμη, την

διδασκαλία, την έρευνα ή άλλους παρόμοιους σκοπούς”.

9. Με άλλα λόγια, η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής είχε διαβλέψει τον

μεγάλο κίνδυνο που θα διέτρεχαν οι ατομικές ελευθερίες της έκφρασης και της

επιστήμης από την νεοπαγή διάταξη και είχε ζητήσει, κατά τρόπο ασυνήθιστο για

έκθεσή της, την εισαγωγή ενός ειδικού λόγου άρσεως του αδίκου κατά το πρότυπο

του άρ. 367 ΠΚ για την δυσφήμηση.

10. Επιπλέον, για όλους τους λόγους επικινδυνότητας που αναφέρθηκαν, η

νεοπαγής διάταξη είναι ερμηνευτέα σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας μας,

κυρίως δηλαδή σύμφωνα με τις ατομικές ελευθερίες της έκφρασης και της

επιστήμης, και πάντα υπό τους περιορισμούς που θέτει στον νομοθέτη και στον

εφαρμοστή του δικαίου η αρχή της αναλογικότητας κατ' άρ. 25 Συντ. Ιδιαιτέρως, από

τον πολυφωνικό χαρακτήρα της δημοκρατικής κοινωνίας που εγκαθιδρύει ο

συντακτικός νομοθέτης συνάγεται ότι δεν υπάρχουν επίσημες ιστορικές αλήθειες.

Συνεπώς, μεταξύ των περισσότερων ερμηνευτικών εκδοχών που παρίστανται

διαθέσιμες, ο εφαρμοστής του δικαίου πρέπει να επιλέξει εκείνη που

διασώζει την νομιμότητα του κρινόμενου ιστορικού έργου, ήτοι την μη

πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του άρ. 2 Ν. 927/1979, δεδομένου ότι

μόνο έτσι διασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή ελευθερία της έκφρασης για τον

4

επιστήμονα ιστορικό. Με άλλα λόγια, κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή της

νεοπαγούς διάταξης, πρωτεύει και κυριαρχεί η ανάγκη της διασφαλίσεως όσο

το δυνατόν ευρύτερης επιστημονικής ελευθερίας για τον επιστήμονα

ιστορικό.

11. Στην παρούσα συνάφεια, δεν περιττεύει να υπενθυμίσω την απόφανση της

Ολομελείας του Αρείου Πάγου με την υπ' αριθμ. 3/2010 απόφασή της επί της

υπόθεσης Πλεύρη:

“Η παραδοχή αντίθετης εκδοχής [δηλ. της καταδικαστικής για τον κατηγορούμενο]

θα οδηγούσε σε περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης και της διάδοσης

των ιδεών που αποτελεί ένα από τα βασικά θεμέλια μιας δημοκρατικής

κοινωνίας και μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την πρόοδο της και για

κάθε μεμονωμένη προσωπική ολοκλήρωση. Οι απαιτήσεις μιας δημοκρατικής

κοινωνίας είναι ο πλουραλισμός και η ανεκτικότητα, στα πλαίσια δε αυτά οι

δημοκρατικές κοινωνίες ανέχονται ακόμη και αντιδημοκρατικές αντιλήψεις, οι οποίες

μπορούν να εκφρασθούν καθ’ οιονδήποτε τρόπο (προφορικά, με γραπτό κείμενο, διά

του τύπου, με συγγραφή βιβλίου κ.ά.)”.

Είναι γνωστό ότι με χωρίζει ιδεολογικό χάος από τα έργα του κ. Πλεύρη, όπως

αποδεικνύεται από τον όλο βίο και την πολιτεία μου. Όταν όμως ο Άρειος Πάγος σε

Ολομέλεια αρνείται να περιορίσει την ελευθερία έκφρασης και διάδοσης των

στοχασμών ακόμη και ενός ακροδεξιού κατ' επίφασιν ερευνητή, είναι

προφανές ότι η παρούσα εις βάρος μου ποινική δίωξη αντίκειται ευθέως

στην νομολογία του ανωτάτου δικαστηρίου μας.

Γ. ΑΙΤΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ.

12. Αντιλαμβάνομαι φυσικά ότι η δικαστική λειτουργία είναι ανεξάρτητη και

ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν έχει (και δεν πρέπει να έχει) κανένα δικαίωμα

παρέμβασης σε εκκρεμή ποινική διαδικασία. Άλλωστε, είμαι βέβαιος και ο ίδιος για

την τελική αθώωσή μου. Ωστόσο, το Υπουργείο διαθέτει το εργαλείο της

νομοθετικής πρωτοβουλίας, και ειδικότερα της κατάργησης του άδικου και

αποδεδειγμένα επικίνδυνου άρ. 2 Ν. 927/1979. Ας σημειωθεί μάλιστα, ότι, σε αντίθεση

με όσα κάνουν δεκτά κάποιοι προχειρολογώντας, η επίμαχη απόφαση πλαισίου

2008/913/ΔΕΥ δεν περιλαμβάνει υποχρέωση της χώρας να εισαγάγει διάταξη

αντίστοιχη με το άρ. 2 Ν. 927/1979, εξαιτίας της ρήτρας διαφυγής που

5

περιλαμβάνει η ίδια η απόφαση πλαισίου στο άρ. 7 αυτής (ίδετε για την σχετική

ανάλυση http://anamorfosis.net/blog/?p=7161).

13. Επιπλέον, το Υπουργείο οφείλει να προβεί και σε γενικότερες σταθμίσεις

δικαιοπολιτικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, πρέπει να συνεκτιμηθεί με εξαιρετική

προσοχή ο διεθνής αντίκτυπος που έχει ήδη προκαλέσει η εις βάρος μου

δίωξη, και μάλιστα στην πατρίδα μου Γερμανία. Πράγματι, το τελευταίο που

χρειάζονται οι ήδη τεταμένες ελληνογερμανικές σχέσεις είναι η δημόσια δίκη ενός

φιλέλληνα Καθηγητή Ιστορίας, με κατηγορίες που προκαλούν καγχασμό σε κάθε

σκεπτόμενο άνθρωπο.

14. Δεν αρκεί συνεπώς η αθώωσή μου, κάτι που θα αφορούσε μόνο εμένα

προσωπικά, αλλά απαιτείται το Υπουργείο να δράσει προληπτικά νομοθετικά σε

πολλαπλά επίπεδα: αφενός μεν να φροντίσει να μην αποτελέσει η δίκη μου

αφορμή έξαρσης του εθνολαϊκισμού στο Ρέθυμνο και στο πανελλήνιο, πράγμα που

θα εκθέσει ανεπανόρθωτα στον διεθνή περίγυρο την χώρα και θα τραυματίσει το

κύρος της ελληνικής Δικαιοσύνης. Και αφετέρου, να διασφαλίσει ότι δεν θα βρεθεί

στο μέλλον κανείς ερευνητής ιστορικός, πανεπιστημιακός, φιλέλληνας ή

συγγραφέας στην απαξιωτική και άδικη θέση που βρίσκομαι εγώ σήμερα για ένα

ψευδέγκλημα γνώμης.

15. Κατά συνέπεια, η εις βάρος μου ποινική δίωξη έρχεται να δικαιώσει

περιφανέστατα όλους όσοι διαμαρτύρονταν εναντίον της εισαγωγής του άρ. 2 Ν.

927/1979 και εφιστούσαν την προσοχή του Έλληνα νομοθέτη στον μεγάλο κίνδυνο

που αντιπροσωπεύει για τις ατομικές ελευθερίες. Σε αυτούς ανήκει και το

πλειοψηφούν στην Βουλή κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά, και όπως γνωρίζω, και

εσείς προσωπικά, κ. Υπουργέ. Επομένως, δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο ιδεολογικής

ή δικαιοπολιτικής φύσεως που να αποτρέπει την άμεση κατάργηση του επικίνδυνου

άρ. 2 Ν. 927/1979.

16. Σας καλώ λοιπόν, με συνείδηση της θεσμικής σας ιδιότητας, να προβείτε

άμεσα στην κατάργηση του άρ. 2 Ν. 927/1979. Δεν μπορώ άλλωστε να μην

παρατηρήσω ότι το Υπουργείο, διά του Ν. 4322/2015, έτεινε ευήκοον ους στα

αιτήματα διαφόρων άλλων κοινωνικών ομάδων (π.χ. καταδικασμένων για βαρέα

κακουργήματα, δολοφόνων, τρομοκρατών κ.τ.τ.). Τρέφω συνεπώς την βάσιμη ελπίδα

ότι το αίτημα ενός 77χρονου πολυγραφότατου και παρασημοφορημένου

Νεοελληνιστή δεν θα συναντήσει χειρότερη μεταχείριση από τις ως άνω

κοινωνικές ομάδες.

6

Επειδή διώκομαι άδικα βάσει μιας επικίνδυνης για τα συνταγματικά δικαιώματα

της ελευθερίας της έκφρασης και της πανεπιστημιακής έρευνας νομοθετικής

διάταξης.

Επειδή το άρ. 2 Ν. 927/1979 υφίσταται ήδη συντριπτική επιστημονική κριτική

(ενδεικτικά http://anamorfosis.net/blog/?p=10550).

Επειδή και το κυβερνών κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχει καταψηφίσει την ισχύουσα

διάταξη, που εισήχθη με τον Ν. 4285/2014, στελέχη του δε έχουν εκφραστεί με κάθε

τρόπο εναντίον της.

Επειδή με το παρόν έχει ενημερωθεί πλήρως για το πρόβλημα ανθρωπίνων

δικαιωμάτων που τίθεται από την εις βάρος μου ποινική δίωξη η πολιτική ηγεσία του

Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Επειδή διακυβεύονται, κατά τρόπο που σήμερα είναι απρόβλεπτος για όλους μας,

δυνάμει όμως μπορεί να αποδειχθεί πολύ επιζήμιος για την χώρα, οι φιλικές

σχέσεις της χώρας με την Γερμανία.

Επειδή είναι βέβαιο ότι η επ' ακροατηρίου διαδικασία εις βάρος μου θα λάβει πλήρη

και έντονη δημοσιότητα από τον διεθνή τύπο, και μάλιστα τον γερμανικό.

Επειδή δεν τίθεται μόνο ένα προσωπικό ζήτημα, αλλά γενικότερο θέμα

προστασίας της ελεύθερης έκφρασης ιστορικής γνώμης, που αφορά όλην την

κοινότητα των ιστορικών και των συγγραφέων.

Επειδή πλέον η ευθύνη της καταργητικής νομοθετικής πρωτοβουλίας ανήκει στο

Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Επειδή επιφυλάσσομαι να δημοσιοποίησω το παρόν, αν τούτο καταστεί αναγκαίο

προς απόδειξιν των ισχυρισμών μου.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΑΙΤΟΥΜΑΙ

Την κατάργηση του άρ. 2 Ν. 927/1979, όπως ισχύει.

Αθήνα, 03 Ιουνίου 2015

Ο πληρεξούσιος δικηγόρος

7