1

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΚΑΙ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΟΥ ΕΡΓΟΥ

Δρ. Χριστίνα Βιργιλίου Χηµικός Α.Π.Θ

Για τη θεση καθηγητή του Τµήµατος Χηµείας Α.Π.Θ στη βαθµίδα του επίκουρου

µε γνωστικό αντικείµενο «Αναλυτική Χηµεία»

Θεσσαλονίκη Σεπτέµβριος 2018

2

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ά ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ.......................................................................................................................4

1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ...................................................................................................................................... 4 2. ΣΠΟΥΔΕΣ ................................................................................................................................................................. 4 3. ΓΝΩΣΕΙΣ/ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ....................................................................................................................................... 5 4. ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ/ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ................................................................................................................................... 5 5. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ........................................................................................................... 5 6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ..................................................................................... 5 7. ΒΡΑΒΕΙΑ/ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ......................................................................................................................................... 5 8. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ........................................................................................................................................ 6 9. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ/ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ............................................................................................. 6 10. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ .............................................................................................................. 7 11. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ....................................................................................................................... 9 11. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ .................................................................................................................... 11

΄Β ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ...................................................................................................................12

4

Ά ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ονοµατεπώνυµο: Χριστίνα Βιργιλίου

Ηµεροµηνία γέννησης: 29 Ιουνίου 1985

Οικογενειακή Κατάσταση: Έγγαµη

Διεύθυνση Κατοικίας: Ανατολικής Ρωµυλίας 59, Νεάπολη,Θεσσαλονίκη

Τηλέφωνα Επικοινωνίας: 231-1213497, κιν. 6937555750

E-mail: cr_virgi@hotmail.com

2. ΣΠΟΥΔΕΣ Σεπ. 2011- Φεβ. 2017 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης

Διδακτορικό Δίπλωµα στην Αναλυτική Χηµεία

Διδακτορική Διατριβή: Ανάπτυξη Μεθόδων Μεταβολοµικής Ανάλυσης για την Εύρεση Βιοδεικτών Δυναµικού Ανθρώπινης Αναπαραγωγής

Ερευνητική Εµπειρία/ Τεχνικές Ικανότητες

Ανάπτυξη αναλυτικών µεθόδων για τον έλεγχο του µεταβολικού προφιλ βιολογικών δειγµάτων και δειγµάτων εξωκυτταριου υγρού εξωσωµατικής γονιµοποίησης (GC/MS, UPLC-MS/MS, UPLC-TOF/MS)

Επεξεργασία αποτελεσµάτων συµπεριλαµβανοµένου πολυπαραµετρικής στατιστικής ανάλυσης (SIMCA, XCMS, ChemStation, MassLynx, Bruker Daltonics)

Οργάνωση, σχεδιασµός και ανάπτυξη νέων µεθόδων για ερευνητικές εργασίες στο Τµήµα ‘Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας’, Τµήµα Ιατρικής ΑΠΘ.

Γνώσεις σχετικές µε την τεχνική υποστήριξη και συντήρηση οργανων υγρής και αέριας χρωµατογραφίας καθώς και φασµατογράφου µάζας

Σεπ 2010- Σεπ. 2011 University of Glasgow

Μεταπτυχιακό, Msc Forensic Toxicology, Βαθµός: Πολύ Καλά

Πτυχιακή: ‘’Evaluation of Metal Content in Hair and Urine by FAAS and ICP/MS with special reference to Tobacco Smoke’’ Βασικά Μαθήµατα: Βασικές Αρχές Ιατροδικαστικής Τοξικολογίας, Εργαστηριακές Αναλυτικές Τεχνικές στην Ιατροδικαστική Τοξικολογία, Μελέτη Περιστατικών και παρουσίαση Αποτελεσµάτων, Προχωρηµένη Οργανολογία, Ερευνα και Ανάπτυξη, Ορθή Διαχείρηση Εργαστηρίου

Σεπ. 2003- Ιαν. 2010 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης

Πτυχίο Χηµείας

Πτυχιακή:’’ Stability of Oligomeric Membrane Proteins with KcsA as a model protein΄΄, Utrecht Universitait

5

3. ΓΝΩΣΕΙΣ/ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Ξένες Γλώσσες: Αγγλικά (Άριστα) , Γερµανικά (Μέτρια)

Υπολογιστές: Κάτοχος ECDL, Γλώσσα προγραµµατισµού R, Windows Microsoft Office, SIMCA P Statistical Software, ChemDraw software, Διαχείρηση βάσης δεδοµένων (HMDB, ChemSpider, ChemAxon, Χειρισµός προγραµµάτων λογισµικού αναλυτικών οργάνων (Agilent ChemStation, Bruker Daltonics Profile Analysis, Waters MassLynx TargetLynx), Λογισµικά ανάλυσης δεδοµενων φασµατοσκοπίας µάζας (XCMS, AMDIS)

4. ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ/ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Παρακολούθηση των κάτωθι σεµιναρίων: «Αρχές του Διεθνούς Πρότυπο για την Ασφάλεια Τροφίµων ISO 22000:2005 και πως αυτές εφαρµόζονται στις επιχειρήσεις τροφίµων»

«Αρχές του Codex Alimentarius και HACCP, της Ορθής Βιοµηχανικής Πρακτικής(GMP), της Ορθής Υγιεινής Πρακτικής (GHP) και πως αυτές εφαρµόζονται στις επιχειρήσεις τροφίµων», (συνολικής διάρκειας 16 ωρών)

2-4 Απριλίου 2012, Training Course, Acquity FTN UPLC System, Xevo TQD, Malva SA Μάιος 2012, Practical Session, MS based ADMET prediction, 3ο ARCADE Workshop, Αθήνα Μάιος 2012, Practical Session, Biomolecular NMR, 3ο ARCADE Workshop, Αθήνα

5. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Μέλος της ένωσης Ελλήνων Χηµικών Μέλος της ερευνητικής οµάδας BIOMIC Κριτής ερευνητικών εργασιών για τo επιστηµονικό περιοδικό: J. Chromatrography B Μέλος της ένωσης Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας, UKIAFT Μέλος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου µε τίτλο “4th Workshop on Holistic Analytical

Methods for Systems Biology Studies” (Aristotle University of Thessaloniki, Greece)

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, Ιατρική Σχολή, Ν. Ράικος, Α.Π.Θ. Συνεργασία µε αντικείµενο την Ανάπτυξη Νέων Βελτιωµένων Μεθόδων Κατεργασίας Δείγµατος και Εφαρµογή στην Τοξικολογική Ανάλυση.

Τµήµατος Παθολογίας Υδροβίων Οργανισµών, Ελέγχου Βιοτοξινών και Τοξινών Λοιπών Υδάτων του Κτηνιατρικού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Ανάπτυξη, απικύρωση και διαπίστευση κατα ISO17025, από τον φορέα διαπίστευσης ΕΣΥΔ, αναλυτικών µεθόδων προσδιορισµού βιοτοξινών και παραλυτικών τοξινών σε δίθυρα µαλάκια

EAT WALK, Καθ. Δηµητριος Κουρέτας, Μεταβονοµική µελέτη δειγµάτων ορού Εργαστήριο Μελισσοκοµίας, Τµήµα Γεωπονίας ΑΠΘ, µεταβολοµική ανάλυση για την µελέτη αυθεντικότητας γεωγραφικής προέλευσης δειγµάτων βασιλικού πολτού και µελιού

Μικροβιολογικό εργαστήριο Ανάλυση Ιατρική ΑΕ, ανάπτυξη µεθόδων προσδιορισµού ενδογενών ενώσεων σε δείγµατα ολικού αίµατος και ορού

Helmholtz Zentrum München, Prof. Schmitt-Kopplin, Dr Michael Witting, στενή συνεργασία στην µεταβονοµική και ανάλυση λιπιδίων καθώς και στην επεξεργασία δεδοµένων ολιστικής ανάλυσης µε προηγµένα εργαλεία και λογισµικά

Τµήµα Χηµικών Μηχανικών ΑΠΘ, Καθ Ανδρεάννα Ασσηµοπούλου, επεξεργασία δεδοµένων ολιστικής ανάλυσης HR-UPLC-MS, και ανάλυση δειγµάτων (LC-MS/MS, GC-FID) φυσικών προιόντων

7. ΒΡΑΒΕΙΑ/ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 2018, ΕΔΒΜ34- Μεταδιδακτορική Υποτροφία, Μελέτη Τοξικότητας του αλκοόλ σε χρόνια και οξεία έκθεση και εύρεση βιοδεικτών τοξικότητας µε µεταβολοµική

2015, Reid International Bioanalytical Forum Travel award, The Chromatographic Society 2014, MSACL Student Travel Award, International Mass Spectrometry Foundation.

6

2013, ChromSoc Student Bursaries Travel Grant (2013), The Chromatographic Society. 2012-2016, Εµβρυοµεταβολοµική, µε τη συγχρηµατοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Θαλής - Ενίσχυση της διεπιστηµονικής ή/και διιδρυµατικής έρευνας και καινοτοµίας

8. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

2011-2013 Διδασκαλία εργαστηριακών µαθηµάτων «Ενόργανη Χηµική Ανάλυση ΙΙ» και «Διαχωριστικές Τεχνικές στην Χηµική Ανάλυση» του εργαστηρίου Αναλυτικής Χηµειας του τµήµατος Χηµείας ΑΠΘ.

Συνεπίβλεψη Διπλωµατικών Εργασιών (Εργαστήριο Αναλυτικής Χηµείας ΑΠΘ) Σταµατάκη Παναγιώτα (µεταπτυχιακή εργασία 2011), Ιωάννης Σαµψωνίδης (µεταπτυχιακή εργασία 2012) Ιωάννα Λαγουδάκη (µεταπτυχιακή εργασία 2013), Αδαµάντιος Κρόκος (προπτυχιακή εργασία 2013), Ελισάβετ Τσακελίδου (προπτυχιακή εργασία 2015), Αδάµου Χριστίνα (προπτυχιακή εργασία 2015), Μπέγου Όλγα (προπτυχιακή, µεταπτυχιακή εργασία 2014, 2016), Χρήστος Χονδρογιάννης (µεταπτυχιακή εργασία 2015), Φοίβη Κονδύλη-Σαρίκα (µεταπτυχιακή εργασία 2018), Κάλια Καικίτη (προπτυχιακή εργασία 2018), Μαρίνα Καραπέτσα (µεταπτυχιακή εργασία 2018 Τµήµα Φρµακευτικής Α.Π.Θ),

9. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ/ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ 2018 Συµµετοχή στη συγγραφή/Μεταδιδακτορική Έρευνα, FoodomicsGR, Υποδοµές

έρευνας και Καινοτοµίας

Η ερευνητική πρόταση FoodOmicsGR έχει στόχο να ενώσει και να εδραιώσει ερευνητικές οµάδες από εννέα Ελληνικά Πανεπιστήµια και Ερευνητικά κέντρα σε µια εθνική υποδοµή (ΕΥ) που θα στηρίξει και θα καθοδηγήσει την ανάπτυξη µεθόδων σχετικές για το χαρακτηρισµό τροφίµων και τη διεξαγωγή διατροφικών µελετών

2018-2019 Μεταδιδακτορική Υποτροφία, ΕΣΠΑ 2014-2020

Μελέτη Τοξικότητας του αλκοόλ σε χρόνια και οξεία έκθεση και εύρεση βιοδεικτών τοξικότητας µε µεταβολοµική, ΕΔΒΜ34

Στόχος του προγράµµατος είναι η µεταβολοµική µελέτη πειραµατικού µοντέλου τρωκτικών, η ανάλυση βιολογικών δειγµάτων για τον εντοπισµό ειδικών βιοδεικτών που να περιγράφουν το µοριακό φαινότυπο τοξικής δράσης του αλκοόλ και τη θεραπευτική επίδραση φαρµάκων

2018 Συνεργασία µε το Τµήµα Βιολογίας ΑΠΘ, Δρ Μαριλένα Γαρεφαλάκη

Μεταβολοµική ανάλυση δειγµάτων αδένα και εκκρίµατος σαλιγκαριών.

2017- Σήµερα Ερευνητικό Πρόγραµµα-Χηµικός- Εξωτερικός επιστηµονικός συνεργάτης

ΕΛΚΕ ΑΠΘ- Επιστηµονική Βοήθεια, Εκπαίδευση Προσωπικού και Βελτίωση Αναλυτικών Μεθόδων του Τµήµατος Παθολογίας Υδροβίων Οργανισµών, Ελέγχου Βιοτοξινών και Τοξινών Λοιπών Υδάτων του Κτηνιατρικού Κέντρου Θεσσαλονίκης

Επιστηµονική υποστήριξη και η µεταφορά τεχνογνωσίας προς το Προσωπικό του Τµήµατος Παθολογίας Υδροβίων Οργανισµών, Ελέγχου Βιοτοξινών και Τοξινών Λοιπών Υδάτων του Κτηνιατρικού Κέντρου Θεσσαλονίκης για την Ανάλυση Βιοτοξινών σε δείγµατα θαλασσινών, το οποίο αποτελεί το έργο του Τµήµατος. Ποσοτική αποτίµηση χρωµατογραφηµάτων των αναλύσεων σε UPLC-MS/MS και την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων για την ποσοτική αποτίµηση των κορυφών Επεξεργασία των δεδοµένων και στατιστική ανάλυση αυτών. Βελτιστοποίηση των ήδη εφαρµοζόµενων χηµικών µεθόδων (λιπόφιλες βιοτοξίνες), τη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών ανάλυσης (επαναληπτικότητα, γραµµικότητα µεθόδου) και της ποσοτικής αποτίµησης των χρωµατογραφικών αναλύσεων και την δυνατότητα διαπίστευσης των χηµικών µεθόδων ανάλυσης.

7

2017-Σήµερα Συνεργασία µε µικροβιολογικό εργαστήριο Ανάλυση Ιατρική ΑΕ

Ανάπτυξη µεθόδου προσδιορισµού επιπέδων αδενοσίνης µε την τεχνική UPLC-MS/MS, σε δείγµατα ολικού αίµατος για τις ανάγκες της Πανεπιστηµιακής Καρδιολογικής Κλινικής, Γ.Ν. Ιπποκρατείου.

2016-2018 Ερευνητικό Πρόγραµµα-Χηµικός

ΕΛΚΕ Α.Π.Θ - Μεταβολοµική ανάλυση δειγµάτων βιολογικού ενδιαφεροντος

Ταυτοποίηση και ποσοτικοποίηση ενδογενών µεταβολιτών σε βιολογικά δείγµατα µε την χρήση τεχνικής HILIC- UPLC-MS/MS

2014 Ερευνητικό Πρόγραµµα-ΙΚΥDA

IKYDA- Ενίσχυση της δυνατότητας ταυτοποίησης βιοδεικτών στη µη-στοχευµένη µεταβολοµική. Ανάπτυξη λογισµικού για τη πρόβλεψη χρόνου συγκράτησης και την απεικόνιση βιοσυνθετικών οδών ως εργαλείο για τον έλεγχο των προτεινόµενων ταυτοποιήσεων.

PROGRAMME FOR THE PROMOTION OF THE EXCHANGE AND SCIENTIFIC -COOPERATION BETWEEN GREECE AND GERMANY-PROGRAMME IKYDA 2014

Ανάπτυξη πρωτότυπων µεθόδων για την ποσοτική συσχέτιση της δοµής µε το χρόνο συγκράτησης και η ανάπτυξη αλγορίθµων πρόβλεψης του χρόνου συγκράτησης µε τελικό στόχο τη βελτίωση της ταυτοποίησης αγνώστων ενώσεων σε δεδοµένα LC-MS

2012-201 Ερευνητικό Πρόγραµµα- Τµήµα Χηµικών Μηχανικών ΑΠΘ

Μεταβολική µελέτη της αντικαρκινικής δράσης των δραστικών ενώσεων του εκχυλίσµατος ρίζας του φυτού Alkanatinctoria και lithospermum erythrorhizon

Μεταβολοµική ανάλυση κυτταρικών σειρών (HILIC)UPLC-MS/MS, επεξεργασία αποτελεσµατών, στατιστική ανάλυση. Μέτρηση οσµηρων συστατικών ελαιωδών εκχυλισµάτων ριζών Alkanna tinctoria (GC-FID)

2012- 2016 Χηµικός- Συµµετοχή σε επιστηµονικό πρόγραµµα µε χρηµατοδότηση

Εµβευοµεταβολοµική: Η µεταβολοµική ανάλυση ως διαγνωστικό εργαλείο βιωσιµότητας και φυσιολογικής ανάπτυξης εµβρύων

Με τη συγχρηµατοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Θαλής - Ενίσχυση της διεπιστηµονικής ή/και διιδρυµατικής έρευνας και καινοτοµίας

• Ανάπτυξη µεθόδου ταυτοποίησης και ποσοτικοποίησης 100 ενδογενών µεταβολιτών σε βιολογικά δείγµατα και δείγµατα ενδοκυττάριου και εξωκυττάριου υγρού µε την χρήση τεχνικής HILIC-UPLC-MS/MS για την εύρεση πιθανών βιοδεικτών πρόωρου τοκετού

• Ανάλυση δειγµάτων αµνιακού υγρού και αίµατος µε την χρήση τεχνικής RP-UPLC-TOF/MS

• Αναπτυξη και βελτιστοποίηση µεθόδου προκατεργάσιας και ανάλυσης δειγµάτων εξωκυττάριου υγρού εξωσωµατικής γονιµοποίησης για τον έλεγχο του µεταβολικού τους προφιλ µε την τεχνική GC/MS για την ευρεση πιθανών βιοδεικτών έκβασης της εγκυµοσύνης

• Επεξεργασία και παρουσίαση αποτελεσµάτων

10. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ [1] C. Virgiliou, H.G. Gika, G.A. Theodoridis, HILIC-MS/MS Multi-Targeted Method for Metabolomics Applications, in: G.A. Theodoridis, H.G. Gika, I.D. Wilson (Eds.), Metab. Profiling Methods Protoc.,

8

Springer New York, New York, NY, 2018: pp. 65–81. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-7643-0_5. (434 downloads)

[2] C. Virgiliou, H.G. Gika, M. Witting, A.A. Bletsou, A. Athanasiadis, M. Zafrakas, N.S. Thomaidis, N. Raikos, G. Makrydimas, G.A. Theodoridis, Amniotic Fluid and Maternal Serum Metabolic Signatures in the Second Trimester Associated with Preterm Delivery, J. Proteome Res. 16 (2017) 898–910. doi:10.1021/acs.jproteome.6b00845. (cited by 10)

[3] G. Gkotsos, C. Virgiliou, I. Lagoudaki, C. Sardeli, N. Raikos, G. Theodoridis, G. Dimitriadis, The Role of Sarcosine, Uracil, and Kynurenic Acid Metabolism in Urine for Diagnosis and Progression Monitoring of Prostate Cancer, Metabolites. 7 (2017) 9. doi:10.3390/metabo7010009. (cited by 4)

[4] E. Tsakelidou, C. Virgiliou, L. Valianou, H.G. Gika, N. Raikos, G. Theodoridis, Sample Preparation Strategies for the Effective Quantitation of Hydrophilic Metabolites in Serum by Multi-Targeted HILIC-MS/MS, Metabolites. 7 (2017) 13. doi:10.3390/metabo7020013. (cited by 4)

[5] E.D. Spyrelli, A.V. Kyriazou, C. Virgiliou, A. Nakas, O. Deda, V.P. Papageorgiou, A.N. Assimopoulou, H.G. Gika, Metabolic profiling study of shikonin’s cytotoxic activity in the Huh7 human hepatoma cell line, Mol. Biosyst. 13 (2017) 841–851. doi:10.1039/C6MB00830E. (cited by 3)

[6] C. Virgiliou, L. Valianou, M. Witting, F. Moritz, C. Fotakis, P. Zoumpoulakis, A.C. Chatziioannou, L. Lazaros, G. Makrydimas, K. Chatzimeletiou, N. Raikos, G. Theodoridis, Metabolic profile of human coelomic fluid, Bioanalysis. 9 (2016) 37–51. doi:10.4155/bio-2016-0223. (cited by 4)

[7] L. Lazaros, A. Fotaki, C. Pamporaki, E. Hatzi, C. Kitsou, A. Zikopoulos, C. Virgiliou, I. Kosmas, I. Bouba, T. Stefos, G. Theodoridis, I. Georgiou, The ovarian response to standard gonadotropin stimulation is influenced by AMHRII genotypes, Gynecol. Endocrinol. 32 (2016) 641–645. doi:10.3109/09513590.2016.1149810. (cited by 2)

[8] C. Virgiliou, I. Sampsonidis, H.G. Gika, N. Raikos, G.A. Theodoridis, Development and validation of a HILIC-MS/MS multitargeted method for metabolomics applications, ELECTROPHORESIS. 36 (2015) 2215–2225. doi:10.1002/elps.201500208. (cited by 35)

[9] I. Sampsonidis, M. Witting, W. Koch, C. Virgiliou, H.G. Gika, P. Schmitt-Kopplin, G.A. Theodoridis, Computational analysis and ratiometric comparison approaches aimed to assist column selection in hydrophilic interaction liquid chromatography–tandem mass spectrometry targeted metabolomics, J. Chromatogr. A. 1406 (2015) 145–155. doi:10.1016/j.chroma.2015.06.008. (cited by 9)

[10] S. Fasoula, C. Zisi, I. Sampsonidis, C. Virgiliou, G. Theodoridis, H. Gika, P. Nikitas, A. Pappa-Louisi, Multivariate analysis of chromatographic retention data as a supplementary means for grouping structurally related compounds, J. Chromatogr. A. 1387 (2015) 49–52. doi:10.1016/j.chroma.2015.01.083. (cited by 3)

[11] K. Chatzimeletiou, G. Theodoridis, C. Virgiliou, N. Raikos, E. Kolibianakis, A. Sioga, L. Oikonomou, K. Nicolaides, B.C. Tarlatzis, O-23 Metabolic profiling of the human embryo on day 5 and its relationship to chromosomal abnormalities, Reprod. Biomed. Online. 26 (2013) S22. doi:10.1016/S1472-6483(13)60056-5.

[12] C. Virgiliou, H. Gika, G. Theodoridis, GC-MS for metabolic profiling of human embryo culture medium- Method limitations and optimization, Journal Of Chromatigraphy B, to be submitted 2018

[13] C. Virgiliou, L. Valianou, M. Whiting, L. Lazaros, H. Gika, K. Chatzimeletiou, I. Georgiou, G. Theodoridis, Metabolomics of IVF extracellular culture medium to predict human embryo viability, Journal Of Proteome Research, prepared To be submitted 2018

9

[14] C. Virgiliou, D. Kanelis, A. Pina, H. Gika, A. Zotou, C. Tananaki, G. Theodoridis, Targeted metabolomics approach for studying the effect of sugar bee feeding on the metabolic profile of Royal Jelly, Journal of Food Chemistry, Prepared, to be submitted 2018

11. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

1. 30th International Symposium on the chemistry of natural products 25-29 Nov. 2018, Athens Targeted & Untargeted Profiling of Muscat of Alexandria Grapes MarinakiM ,LivaK ,VirgiliouC ,KetsetziA,GikaH , Theodoridis G , Christofilos D, Assimopoulou A 2. AACD 2018, 25-29 September 2018, Chania, Crete, Greece Oral Presentation Foodomics approach to assess food authenticity. Two paradigms on grapes and royal jelly samples Christina Virgiliou, Dimitrios Kanelis,Konstantina Liva, Maria Marinaki, Helen Gika, Andreana Assimopoulou,

Chryssoula Tananaki, Georgios Theodoridis 3. Summer School on Natural Products, KEDEA AUTH, 27-29 April 2018(Seminar Oral) Targeted metabolomics. A paradigm of method development and validation Virgiliou Christina 4. 2ο Πανελλήνιο Επιστηµονικό Συνέδριο Φοιτητών Φαρµακευτικής Π.Ε.Σ.Φ.ΦΑ, 2-3 Δεκ. 2018

(Oral Presentation) Η ΜΕΤΑΒΟΛΟΜΙΚΗ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Virgiliou Christina 5. 3rdIMEKOFOODS Metrology Promoting Harmonization& Standardization in Food &

Nutrition1st – 4thOctober 2017, KEDEA building, AUTH, Thessaloniki, Greece Potential role of NMR based metabolomics in dietary assessment studies during pregnancy FotiouM.KyrkouC.,TsakoumakiF.,DimitropoulouA, FotakisC.,Athanasiadou E, Loukri A.,Papadopoulos S.

Stamkopoulos A., Gika H, Theodoridis G, Athanasiadis A. P, Biliaderis C., Zoumpoulakis P.,Michaelidou A.-M. 6. 4th Workshop on Holistic Analytical Methods for Systems Biology Studies,17-19 April 2016 i. SeminarTargeted metabolomics LC-MS/MS (Oral Seminar) ii. Embryometabolomics (Oral Presentation) Virgiliou Christina 7. HPLC 2015, Geneva, June 21-15, 2015 (poster presentation) UPLC-MS metabolic profiling for assessing embryo growth and preterm delivery Christina Virgiliou1, Helen Gika2, Lemonia Valianou3, Nikos Raikos4, Apostolos Athanasiadis4, George Makrydimas5,

Georgios Gika

8. 3rd Middle Eastern and Mediterranean Sea Region Countries Mass Spectrometry (MEDMSIII) Workshop, (poster presentation)

METABOLIC PROFILING OF EXTRAEMRYONIC COELOMIC FLUID BY UPLC-MS/MS, GC-MS AND NMR ANALYSIS

L. Valianou, C. Virgiliou, C. Chantziioannou, E. Tsakelidou, C. Adamou, C. Fotakis, P. Zoumpoulakis , L. Lazaros, G. Makrydimas, H. Gika, G. Theodoridis

9. 12o Συνέδριο Χηµείας Ελλάδος Κύπρου, 8-10 ΜΑΪΟΥ 2015, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΜΕΤΑΒΟΛΟΜΙΚΗ ΩΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΜΒΡΥΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ (oral presentation) Βιργιλίου Χριστίνα

10

10. 21st Reid Bioanalytical Forum, 7-10 September, 2015,Guilford, Surrey, UK UPLC-MS metabolic profiling for assessing embryo growth and preterm delivery (oral presentation) Christina Virgiliou, Lemonia Valianou, Nikos Raikos, Apostolos Athanasiadis, George Makrydimas, Helen Gika,

Georgios Theodoridis 11. 21st Reid Bioanalytical Forum, 7-10 September, 2015,Guilford, Surrey, UK Primary metabolites ultra Performance HILIC-MS/MS targeted profiling method in IVF culture

medium for the assessment of IVF procedure outcome. (oral presentation) Christina Virgiliou, IoannisSampsonidis, GeorgiosTheodoridis, EleniGika, KaterinaChatzimeletiou ,Nikolaos Raikos 12. MET-GR III workshop: Metabolic and Protein Network analysis in Systems Biology, Patras,

Greece, September 18-20, 2014 UPLC-MS metabolic profiling for assessing IVF outcome and embryo growth Virgiliou et al. 13. IMSC 2014, Geneva, August 24-29, 2014, (poster presentation) Metabolite profiling study of shikonin’s cytotoxic activity in human Huh7 cancer cells. Helen Gika, Angeliki Kyriazou, Christina Virgiliou, Georgios Mosialos, Evgenia Spyrelli, Vasilios Papageorgiou, Andrean

Assimopoulou 14. Preimplantation Genetic Diagnosis International Society (PGDIS) Annual Meeting, University of

Kent, Canterbury, UK, April 29 – May 2, 2014 Can metabolic profiling predict embryos at risk of chromosomal abnormalities and developmental

arrest? Chatzimeletiou, Theodoridis G, Virgiliou C. et.al 15. IMSC 2014, Geneva, August 24-29, 2014, (poster presentation) Primary metabolites ultra Performance HILIC-MS/ MS targeted profiling method in IVF culture medium for the assessment of IVF procedure outcome. Christina Virgiliou, Ioannis Sampsonidis, Georgiostheodoridis Theodoridis, Eleni Gika, Katerina Chatzimeletiou,

Nikolaos Raikos 16. Conference Paper, Human Reproduction July 2014 The metabolic profile of the human embryo as revealed by screening for > 100 metabolites by HILIC-

MS/MS and its association with development and chromosomal abnormalities K Chatzimeletiou, E Kolibianakis, C Virgiliou, I Sampsonidis, G Theodoridis, N Raikos,H Gika, A Sioga, L Oikonomou, I

Georgiou, KH Nicolaides, BC Tarlatzi 17. 39th International Symposium on High-Performance-Liquid-Phase Separations and Related

Techniques (HPLC2013), Amsterdam, The Netherlands, June 16-20, 2013, (poster presentation) HPLC and LC-MS/MS for the detection of early biomarkers of neonatal growth in human amniotic

fluid Virgiliou, C., Fotiou, M., Michaelidou, A., Athanasiadis, A.P., Menexes, G., Koulourida, V., Biliaderis, C.G., Tarlatzis,

B.C., Theodoridis, G. 18. European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE) Annual Meeting, London,

UK, July 7-10, 2013 Metabolomic profile of the human embryo and its association with chromosomal abnormalities Chatzimeletiou, K., Theodoridis, G., Virgiliou, C., Raikos, N., Kolibianakis, E., Sioga, A., Oikonomou, L., Nicolaides, K.,

Tarlatzis, B.C. 19. Proceedings of the 12th International Conference on Preimplantation Genetic Diagnosis,

Istanbul, Turkey, May 8-11, 2013 Reproductive BioMedicine Online 26 (2013) S22

11

Metabolic profiling of the human embryo on day 5 and its relationship to chromosomal abnormalities Chatzimeletiou, K., Theodoridis, G., Virgiliou, C., Raikos, N., Kolibianakis, E., Sioga, A., Oikonomou, L., Nicolaides, K.,

Tarlatzis, B.C. 20. 20th International Bioanalytical Forum, University of Surrey, Guilford, UK, 9-12 September

2013, (poster presentation) A Study of HILIC columns for the UPLC-MS/MS analysis of primary metabolites Ioannes Sampsonides, Christina Virgiliou, Michael Witting, Philippe Schmitt-Kopplin, Helen Gika, Georgios Theodoridis 21. 8th International Conference on Instrumental Methods of Analysis, IMA 2013, Thessaloniki,

Greece, 15-19 September 2013, (poster presentation) Mass Spectrometry, a necessary analytical tool in Forensic and Clinical Toxicology Nikolaos Raikos, Helen Gika, O. Mastrogianni, Christina Virgiliou, I. Sampsonidis, A. Orfanidis Georgios Theodoridis 22. UKIAFT 2011, 25-26 July Aberdeen, Scotland, UK, (poster presentation) Evaluation of Metal Content in Hair and Urine by FAAS and ICP/MS with Special Reference to

Tobacco Smoke Christina Virgiliou, Dr Karen Scott, Dr Ian Dale

11. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Βιοανάλυση µε έµφαση στη µεταβολοµική. Το πεδίο αυτό βασίζεται στην ολιστική ανάλυση µε προηγµένες αναλυτικές τεχνολογίες LC-MS, GC-MS και φασµατοσκοπίας (NMR) και την εφαρµογή προηγµένων στατιστικών µεθόδων ανάλυσης για την εύρεση βιοδεικτών ασθένειας, τοξικότητας ή αποτελεσµατικότητας φαρµάκων. Στο ερευνητικό αυτό πέδίο πραγµατοποιήθηκε η διδακτορική µου διατριβή µε ταυτόχρονη συµµετοχή στο ερευνητικό έργο «Εµβρυοµεταβολοµική» (ΘΑΛΗΣ, ΕΣΠΑ) µε υπεύθυνο καθηγητή τον κ. Θεοδωριδη Γεώργιο. Παράλληλα, στο συγκεκριµένο αντικείµενο εγκρίθηκε προς χρηµατοδότηση η πρόταση «Μελέτη Τοξικότητας του αλκοόλ σε χρόνια και οξεία έκθεση και εύρεση βιοδεικτών τοξικότητας µε µεταβολοµική» , ΕΔΒΜ34, για µεταδιδακτορική υποτροφία. Μέλος της διεπιστηµονικής οµάδας BIOMIC, η οποία επικεντρώνεται στη πραγµατοποίηση των βιοχηµικών αναλύσεων βιολογικών υποστρωµάτων και τροφίµων. Οι κύριες ιδέες/κατευθύνσεις δραστηριότητας της οµάδας εντοπίζονται στην εύρεση νέων µεταβολικών βιοδεικτών κυρίως σε θέµατα υγείας/διατροφής και χαρακτηρισµού τροφίµων.

Ανάλυση ενώσεων τοξικολογικού ενδιαφέροντος σε βιολογικά δείγµατα µε αέρια ή υγρή χρωµατογραφία και φασµατοµετρία µαζών. Ενδιαφέρον εστιάζεται στην εφαρµογή νέων µεθόδων προκατεργασίας δείγµατος και στο πεδίο αυτό υπάρχει στενή συνεργασία µε το Εργαστήριο Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ.

Ανάλυση φαρµακευτικών ενώσεων σε δείγµατα βιολογικής προέλευσης (ορός αίµατος, ούρα, οστό, αρθρικό υγρό, εγκεφαλονωτιαίο υγρό κ.α.) µε υγρή χρωµατογραφία και φασµατοµετρία µαζών ή UV. Ανάπτυξη και επικύρωση ενόργανων αναλυτικών µεθόδων (παραλαβή-εκχύλιση-αποµόνωση, ποσοτικός προσδιορισµός) µε σκοπό την ευρεση των επιπέδων φαρµάκων µετά τη χορήγηση, τη µέτρηση του δείκτη διείσδυσης αυτών στους πάσχοντες ιστούς ή νέες φαρµακοκινητικές µελέτες.

Ανάλυση ενώσεων βιολογικού ενδιαφέροντος π.χ. βιοδεικτών ασθενειών για τη κλινική διάγνωση παθολογικών καταστάσεων, µεταβολικών συνδρόµων κτλ. σε βιολογικά υγρά µε συγχρονες ενοργανες µεθόδους ανάλυσης.

Μετρολογία (επικύρωση αναλυτικών µεθόδων), χηµειοµετρια (στατιστική επεξεργασία οπτικοποίηση αποτελεσµάτων µε προηγµνένες µεθόδους στατιστικής και γλώσσα προγραµµατισµού R)

Επικύρωση αναλυτικών µεθόδων κατα ISO:17025, από τον φορέα ΕΣΥΔ Ανάπτυξη αναλυτικών µεθόδων για την διερευνηση της επίδρασης των διάφορων τοξικών ουσιών

(οινόπνευµα, ναρκωτικά, φάρµακα, φυτοφάρµακα, αέρια δηλητήρια, ανόργανα οξέα, µέταλλα, ουσίες doping, κ.α.) στους έµβιους οργανισµούς (µικροοργανισµοί, φυτά, ζώα, άνθρωπος). Βασικές γνώσεις κλινικής τοξικολογίας για την µελετη των ανεπιθύµητων δράσεων διαφόρων ουσιών στον ανθρώπινο

12

οργανισµό, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσµα τη δηλητηρίασή του, καθώς και τις µεθόδους αντιµετώπισής της. Γνώσεις για την συλλογή των κατάλληλων κάθε φορά δειγµάτων καθώς και προκατεργασίας δείγµατος για την ανίχνευση και ποσοτικοποίηση των τοξικών ενώσεων µε την εφαρµογή αναλυτικών τεχνικών (χρωµατογραφίας , φασµατοσκοπίας και ανοσοχηµείας)

Συνολικές αναφοές εργασιών (web of science): 53

Impact Factor Περιοδικών 2017

Journal Of Proteome Research: 3.95 (web of science)

Journal Of Chromatography A: 3.716 (web of science)

Molecular BioSystems: 2.759 (web of science)

Electrophoresis: 2.569 (web of science)

Bioanalysis: 2.478 (web of science)

Reproductive Biomedicine Online: 2.967 (web of science)

Metabolites: CiteScore 2017 (Scopus): 3.35

Gynecology Endocrinology: 1.453

Food Chemistry: 4.946 (web of science)

Journal of chromatography B: 2.441 (web of science)

13

΄Β ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Book Chapter

[1] C. Virgiliou, H.G. Gika, G.A. Theodoridis, HILIC-MS/MS Multi-Targeted Method for Metabolomics Applications, in: G.A. Theodoridis, H.G. Gika, I.D. Wilson (Eds.), Metab. Profiling Methods Protoc., Springer New York, New York, NY, 2018: pp. 65–81. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-7643-0_5. (434 downloads)

Το παραπάνω κεφάλαιο αποτελει αναλυτικό πρωτόκολλο εργασίας. Παρουσιάζεται ολόκληρη η

διαδικασία (προκατεργασία δείγµατος, συνθήκες οργάνου) για την ανίχνευση και ποσοτικοποίηση πάνω από

100 ενδογενών µεταβολιτών µέσω της µεθόδου (HILIC) UPLC-MS/MS που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο

[8]. Στόχος της µεθόδου είναι η ποσοτικοποίηση µεταβολιτών που υπάρχουν σε βιολογικά και άλλα δείγµατα

(π.χ βασιλικό πολτός, µέλι) για την περεταίρω µελέτη του µεταβολικού τους προφίλ και την εύρεση

συσχετίσεων. Οι παράµετροι τόσο του συστήµατος χρωµατογραφίας όσο και της φασµατοσκοπίας µάζας

βελτιστοποιήθηκαν µε σκοπό την επίτευξη ικανοποιητικής ανίχνευσης, ποσοτικοποίησης και συγκράτησης

για το σύνολο των µεταβολιτών στόχων και περιγράφονται αναλυτικά. Η ποσοτικοποίηση διεξήχθη µε την

χρήση της µεθόδου σταθερής προσθήκης.

[2] C. Virgiliou, H.G. Gika, M. Witting, A.A. Bletsou, A. Athanasiadis, M. Zafrakas, N.S. Thomaidis, N. Raikos, G. Makrydimas, G.A. Theodoridis, Amniotic Fluid and Maternal Serum Metabolic Signatures in the Second Trimester Associated with Preterm Delivery, J. Proteome Res. 16 (2017) 898–910. doi:10.1021/acs.jproteome.6b00845. (cited by 10)

Στη µελέτη αυτή διερευνύθηκε το µεταβολικό περιεχόµενο του αµνιακού υγρού και του ορού αίµατος

γυναικών που διανύουν το δεύτερο τρίµηνο της εγκυµοσύνης. Η ανάλυση έγινε µε την τεχνική της υγρής

χρωµατογραφίας υπερυψηλής απόδοσης συζευγµένης µε φασµατοσκοπία µάζας. Η χρωµατογραφική

ανάλυση έγινε τόσο µε διαχωρισµό υδρόφιλων αλληλεπιδράσεων (στοχευµένη UPLC-MS/MS) όσο και µε

χρωµατογραφία αντίστροφης φάσης (ολιστική UPLC-TOF/MS, προφιλ λιπιδίων) . Τα δείγµατα προήλθαν

από γυναίκες µε πρόωρη και τελειόµηνη κύηση. Η µελέτη αποτελέι κοµµάτι του έργου

Εµβρυοµεταβολοµική. Ο βασικός στόχος του έργου αυτού ήταν η διερεύνηση της δυνατότητας της

µεταβολοµικής προσέγγισης στην αξιολόγηση της έκβασης της εγκυµοσύνης. Ειδικότερα, µελετήθηκαν το

µεταβολικό περιεχόµενο των δειγµάτων ορού αίµατος και αµνιακού υγρού της µητέρας κατά το δεύτερο

τρίµηνο της εγκυµοσύνης προκειµένου να προσδιοριστούν δείκτες ή µοντέλα συγκέντρωσης ικανά να

χαρακτηρίσουν τον πρόωρο τοκετό και στη συνέχεια χρησιµοποιηθούν για διαγνωστικούς ή / και

προγνωστικούς σκοπούς. Ανιχνεύτηκαν διαφορές στο µεταβολικό περιεχόµενο δειγµάτων (2ο τρίµηνο της

εγκυµοσύνης) αµνιακού υγρού και ορού αίµατος γυναικών µε πρόωρο και τελειόµηνο τοκετό. Από τα

αποτελέσµατα φάνηκε πως διαφορετικά µεταβολικά µονοπάτια επηρεάζονται στην περίπτωση της

πρωορότητας.

14

[3] G. Gkotsos, C. Virgiliou, I. Lagoudaki, C. Sardeli, N. Raikos, G. Theodoridis, G. Dimitriadis, The Role of Sarcosine, Uracil, and Kynurenic Acid Metabolism in Urine for Diagnosis and Progression Monitoring of Prostate Cancer, Metabolites. 7 (2017) 9. doi:10.3390/metabo7010009. (cited by 4)

Στόχος αυτής της µελέτης είναι η αξιολόγηση της σαρκοζίνης, της ουρακίλης και του κινουρενικού οξέος

στα ούρα ως πιθανοί βιοδείκτες στην ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη και στην παρακολούθηση της

εξέλιξης της ασθένειας. Η σαρκοζίνη, η ουρακίλη και το κινυρενικό οξύ µετρήθηκαν σε δείγµατα ούρων 32

ασθενών µε καρκίνο του προστάτη πριν από ριζική προστατεκτοµή, 101 ασθενείς µε αυξηµένο ειδικό

προστατικό αντιγόνο πριν από υπερηχογραφικά καθοδηγούµενη βιοψία που συλλέχθηκαν πριν και µετά από

προστατικό µασάζ και 15 υγιείς εθελοντές. Ακολούθησε συσχέτιση των αποτελεσµάτων µε ιστοπαθολογικά

δεδοµένα, βαθµολογία Gleason και PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο). Οι µεταβολίτες µετρήθηκαν µετά από

ανάλυση δειγµάτων ούρων µε Υγρή Χρωµατογραφία Υψηλής Απόδοσης συζευγµένη µε φασµατοσκοπία

µάζας σε σειρά (UPLC-MS / MS). Για την αξιολόγηση των διαγνωστικών επιδόσεων των δεικτών

πραγµατοποιήθηκε πολυπαραµατρεκή και µονοπαραγοντική στατιστική ανάλυση (PCA, ROC Analysis,

Pearson Correlation, one-way analysis of variance). Παρατηρήθηκαν µειωµένα επίπεδα σαρκοζίνης και

κινουρενικού οξέος και αυξηµένες συγκεντρώσεις ουρακίλης σε ασθενείς µε καρκίνο του προστάτη σε

σύγκριση µε τους συµµετέχοντες χωρίς κακοήθεια. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι δεν υπήρχε συσχέτιση

µεταξύ της συγκέντρωσης των µεταβολιτών που προσδιορίστηκαν µε την µέθοδο UPLC-MS/MS και του

βαθµού κακοήθειας (βαθµολογία Gleason <7 έναντι ≥7) και της ηλικίας των ασθενών. Η αξιολόγηση των

βιολογικών δεικτών µε ανάλυση ROC έδειξε ότι η διαφοροποίηση των ασθενών µε καρκίνο του προστάτη

από συµµετέχοντες χωρίς κακοήθεια δεν ενισχύθηκε από τα επίπεδα σαρκοζίνης ή ουρακίλης στα ούρα. Σε

αντίθεση µε τις συνολικές τιµές PSA, το κινουρενικό οξύ βρέθηκε ως ένας πολλά υποσχόµενος βιοδείκτης

για την ανίχνευση καρκίνου του προστάτη, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η συλλογή δειγµάτων ούρων

πραγµατοποιήθηκε µετά από προστατικό µασάζ. Η σαρκοσίνη και η ουρακίλη στα δείγµατα ούρων ασθενών

µε καρκίνο του προστάτη δεν βρέθηκαν ως σηµαντικοί βιοδείκτες για τη διάγνωση του καρκίνου του

προστάτη. Κανένας από τους τρεις µεταβολίτες δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί αξιόπιστα για την

παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου.

[4] E. Tsakelidou, C. Virgiliou, L. Valianou, H.G. Gika, N. Raikos, G. Theodoridis, Sample Preparation Strategies for the Effective Quantitation of Hydrophilic Metabolites in Serum by Multi-Targeted HILIC-MS/MS, Metabolites. 7 (2017) 13. doi:10.3390/metabo7020013. (cited by 4)

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται διάφορες συνθήκες προκατεργασίας δείγµατος για την

αποµάκρυνση λιπόφιλων κλασµάτων και την ανάλυση των ενδογενών υδρόφιλων µεταβολιτών του ορού του

αίµατος. Οι προσεγγίσεις αυτής της µελέτης είχαν στόχο τον αποτελεσµατικό καθαρισµό του δείγµατος για

την ενίσχυση της ευαισθησίας των αναλυτών και την αποφυγή επιµόλυνσης του συστήµατος LC-MS. Ο

στόχος της µελέτης ήταν να διερευνηθούν οι επιδράσεις των συµβατικών µεθόδων LLE και του συνδυασµού

της κατακρήµνισης των πρωτεϊνών και αποµάκρυνσης των φωσφολιπιδίων µε SPE µέσω της εφαρµογής µιας

µεθόδου ικανής να ανιχνεύσει και να ποσοτικοποιήσει πάνω από 100 µεταβολίτες ταυτόχρονα

χρησιµοποιώντας την τεχνική HILIC-UPLC-MS / MS. Αξιολογήθηκαν η αποτελεσµατικότητα της εκχύλισης

15

και η ελαχιστοποίηση της επίδρασης του υποστρώµατος καθώς και η επαναληψιµότητα της εκχύλισης.

Διαφορετικές µέθοδοι έχουν αναφερθεί για τον αποτελεσµατικό καθαρισµό του δείγµατος µε την πιο

αποδοτική µέθοδο να είναι η SPE και LLE. Σχετικά µε τις πολικές ενώσεις (π.χ. ενδογενείς µεταβολίτες) ο

συνδυασµός στερεής ή υγρής εκχύλισης αντίστροφης φάσης (LLE ή SPE) µε χρωµατογραφικό διαχωρισµό

HILIC είναι µια καλή επιλογή. Στην LLE συνήθως χρησιµοποιούνται αναµίξιµοι οργανικοί διαλύτες (π.χ.

εξάνιο, διεθυλεθαίρας) για την ελαχιστοποίηση της επίδρασης του υποστρώµατος αφού ενώσεις δότες

πρωτονίων όπως τα φωσφολιπίδια δεν κατανέµονται στην οργανική στιβάδα. Μια άλλη αποτελεσµατική

µέθοδος προκατεργασίας δείγµατος για την αποµάκρυνση των παρεµποδίσεων και για τον εµπλουτισµό

αναλυτών είναι η SPE. Διάφορα προσροφητικά που διατίθενται στο εµπόριο είναι σε θέση να εξάγουν µόρια

µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά. Συγκεκριµένα υπάρχουν διαθέσιµα προσροφητικά όπως τα Hybrid SPE

(Sigma Aldrich), Ostro (Waters), Captiva ND (Agilent) και Phree (Phenomenex) 96-well plates) που

περιέχουν είτε Zr (Zirconium) ή Ti (Titanium), τα οποία δρουν ως οξέα κατά Lewis και είναι ικανά να

απορροφήσουν τα φωσφολιπίδια (δρουν ως βάσεις κατά Lewis) και αποµακρύνουν τις πρωτεΐνες από το

δείγµα µε ένα µόνο βήµα. Σε αυτή τη µελέτη αποδείχθηκε πως ένα επιπρόσθετο βήµα στην απλή

προκατεργασία δείγµατος µε τις κατάλληλες συνθήκες και την χρήση ενός νέου προσροφητικού υλικού

µπορεί να παρέχει λύσεις σε περιορισµούς όπως η επίδραση του υποστρώµατος για ορισµένους µεταβολίτες.

Πρακτικά όµως για να επιτευχτεί ικανοποιητική ανάκτηση για τους περισσότερους αναλύτες στόχους

απαιτείται πάνω από ένα βήµα στην εκχύλιση µε αποτέλεσµα την αύξηση του χρόνου προκατεργασίας

δείγµατος. Πρέπει λοιπόν να εξεταστούν τα οφέλη µιας τέτοιας µεθόδου συγκριτικά µε το κόστος την

προσπάθεια και τον απαιτούµενο χρόνο.

[5] E.D. Spyrelli, A.V. Kyriazou, C. Virgiliou, A. Nakas, O. Deda, V.P. Papageorgiou, A.N. Assimopoulou, H.G. Gika, Metabolic profiling study of shikonin’s cytotoxic activity in the Huh7 human hepatoma cell line, Mol. Biosyst. 13 (2017) 841–851. doi:10.1039/C6MB00830E. (cited by 3)

Η σικονίνη και η εναντιοµερής µορφή της, αλκανίνη, φυσικά προϊόντα, έχουν µελετηθεί εκτενώς in

vitro και in vivo για µεταξύ άλλων, την αντικαρκινική τους δράση. Η διερεύνηση των βιοχηµικών οδών που

επηρέαζονται κατά την δράση τους αποτελεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς δεν έχουν ακόµη αποσαφηνιστεί.

Το µεταβολικό περιεχόµενο των κυττάρων µπορεί να δώσει µια εικόνα του κυτταρικού φαινοτύπου κατά την

επέµβαση µε τα φυσικά αυτά προιόντα, βοηθώντας στην αποσαφήνιση του µηχανισµού δράσης τους. Σε

αυτή την εργασία, µελετήθηκε το κυτταροτοξικό αποτέλεσµα της σικονίνης σε κυτταρικές σειρές

ανθρώπινου ηπατοκαρκινώµατος. Κυτταρικές σειρές Huh7 υποβλήθηκαν σε αγωγή µε σικονίνη (5 µΜ) και

βρέθηκε ότι η σικονίνη ανέστειλε σηµαντικά την κυτταρική ανάπτυξη. Τα αποτελέσµατα της µεταβολοµικής

ανάλυσης έδειξε αλλοιώσεις στο µεταβολικό περιεχόµενο των κυττάρων αλλά και στο µέσο καλλιέργειας

που αντικατροπτίζει την µεταβολική απόκριση των κυττάρων κατά τη θεραπεία. Αυτή η µελέτη παρουσιάζει

µεταξύ άλλων τις δυνατότητες της µεταβολιµικής να βελτιώσει τη γνώση σχετικά µε τους µηχανισµούς που

εµπλέκονται στην αντικαρκινική δράση της σικονίνης.

16

[6] C. Virgiliou, L. Valianou, M. Witting, F. Moritz, C. Fotakis, P. Zoumpoulakis, A.C. Chatziioannou, L. Lazaros, G. Makrydimas, K. Chatzimeletiou, N. Raikos, G. Theodoridis, Metabolic profile of human coelomic fluid, Bioanalysis. 9 (2016) 37–51. doi:10.4155/bio-2016-0223. (cited by 4)

Η εξωεµβρυϊκή κοιλότητα (EEC) αποτελεί ίσως µία από τις κοιλότητες του ανθρώπινου σώµατος

που έχουν εξερευνηθεί λιγότερο σε επίπεδο µεταβολικού περιεχοµένου. Κατά την διάρκεια του πρώτου

τριµήνου της κύησης ο αµνιακός σάκος περιβάλλεται από την εξωεµβρυϊκή κοιλότητα η οποία

προέρχεται από το εξωεµβρυϊκό µεσόδερµα. Το περιεχόµενο της εξωεµβρυϊκής κοιλότητας

(εξωεµβρυϊκό υγρό (ΕΥ) και κύτταρα (ΚΕK)) έχει προταθεί για τον προγεννητικό έλεγχο. Το

εξωεµβρυϊκό υγρό και τα κύτταρα συλλέγονται µε εκλεκτική δειγµατοληψία του εξωεµβρυϊκού υγρού

µε την διαδικασία της παρακέντησης (coelocentesis), που συνήθως πραγµατοποιείται µεταξύ της 6ης

και 11ης εβδοµάδας της κύησης από έµπειρους ειδικούς. Η µελέτη αυτή αποτελεί και την πρώτη

προσπάθεια για τη διαλεύκανση του µεταβολικού προφίλ των ΕΥ και ΚΕK συνδέεται άµεσα µε τον

κλάδο της Εµβρυοµεταβολοµικής, στον οποίο µελετάται η δυνατότητα του ελέγχου του µεταβολικού

προφιλ για την αξιολόγηση της ανάπτυξης των εµβρύων κατά την διάρκεια της κύησης. Τα δεδοµένα

του µεταβολικού περιεχοµένου της εξωεµβρυϊκής κοιλότητας µπορούν να προσφέρουν νέες και

πολύτιµες πληροφορίες και να βοηθήσουν στην εξαγωγή χρήσιµων συµπερασµάτων που αφορούν την

συσχέτιση του µεταβολικού προφίλ αυτών των δειγµάτων µε τη βιοχηµική κατάσταση και τη

φυσιολογία του εµβρύου ή της µητέρας. Τέσσερις διαφορετικές αναλυτικές πλατφόρµες εφαρµόστηκαν

σε αυτή τη µελέτη για τη χαρτογράφηση του µεταβολικού περιεχοµένου των δειγµάτων ΕΥ και ΚΕΚ.

Συγκεκριµένα µε φασµατοσκοπία NMR εντοπίστηκαν 26 ενώσεις, από αυτές µόνο 5 (µεθανόλη,

µυρµηκικό οξύ, ακετοξικό οξύ, οξικό οξύ και µεθυλ-3-υδροξυβουτυρικό οξύ) ήταν µοναδικά σε

σύγκριση µε την ανάλυση µε την τεχνική GC-MS και LC-MS / MS. Παρά το γεγονός ότι, η τεχνική

GC-MS φαινόταν ως πιο ισχυρή για την ολιστική ανάλυση σε σύγκριση µε την φασµατοσκοπία NMR

στην παρούσα µελέτη, και τα δύο είναι σηµαντικά για µια ολοκληρωµένη µελέτη του µεταβολικού

περιεχοµένου των δύο υποστρωµάτων. Επιπροσθέτως η µέθοδος LC-MS / MS αποδείχθηκε πολύτιµο

εργαλείο, για την ανίχνευση και ποσοτικοποίηση για πρώτη φορά 68 µεταβολιτών σε δείγµατα

εξωεµβρυϊκού υγρού (35 µοναδικών σε σύγκριση µε τις άλλες δύο τεχνικές). Οι αµίνες και τα

νουκλεοτίδια ανιχνεύθηκαν µόνο µε την τεχνική (HILIC) UPLC-MS/MS, ενώ η ανίχνευση των

οργανικών οξέων επιτεύχθηκε µε την τεχνική GC-MS. Μαζί οι 3 µέθοδοι ήταν ικανές για την

ταυτοποίηση 97 µεταβολιτών σε δείγµατα εξωεµβρυϊκού υγρού. Το ενδοκυτταρικό µεταβολικό

περιεχόµενο του εξωεµβρυϊκού υγρού µπορεί να παρέχει πρόσθετες πληροφορίες της εξωεµβρυϊκής

κοιλότητας. Συνολικά ταυτοποιήθηκαν 49 ενώσεις διαφορετικών χηµικών τάξεων. Τεχνικές

φασµατοσκοπίας µάζας βοηθούν στην κάλυψη του µεταβολικού προφίλ των ΚΕΚ, αφού ανιχνεύθηκαν

22 και 27 µοναδικές ενώσεις µε τις τεχνικές GC-MS και LC-MS / MS αντίστοιχα. Τέλος, η εφαρµογή

του FT-ICR-MS παρέχει συµπληρωµατικές πληροφορίες σχετικά µε το µεταβολικό περιεχόµενο των

δύο δειγµάτων. Η πρόοδος στην φασµατοσκοπία µάζας και NMR αύξησε τις δυνατότητες µελέτης του

ολικού µεταβολικού προφίλ των σύνθετων βιολογικών δειγµάτων και υποστρωµάτων.

17

[7] L. Lazaros, A. Fotaki, C. Pamporaki, E. Hatzi, C. Kitsou, A. Zikopoulos, C. Virgiliou, I. Kosmas, I. Bouba, T. Stefos, G. Theodoridis, I. Georgiou, The ovarian response to standard gonadotropin stimulation is influenced by AMHRII genotypes, Gynecol. Endocrinol. 32 (2016) 641–645. doi:10.3109/09513590.2016.1149810. (cited by 2)

Σκοπός της παρούσας µελέτης ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο οι γενετικές παραλλαγές του υποδοχέα II

ορµόνης (AMHRII) επηρεάζουν το ορµονικό προφίλ και την ωοθηκική ανταπόκριση στην πρότυπη διέγερση

από γοναδοτροπίνη των γυναικών που υποβάλλονται σε ιατρική υποβοηθούµενη αναπαραγωγή. Στη µελέτη

συµµετείχαν τριακόσιες γυναίκες µε τεχνιτή γονιµοποίηση ή ενδοκυτταροπλασµατική έγχυση σπέρµατος και

300 γυναίκες µε τουλάχιστον µία αυθόρµητη κύηση ως µάρτυρες. Οι ορµόνες διέγερσης των ωοθυλακίων

(FSH), η ωχρινοτρόπος ορµόνη (LH), η οιστραδιόλη (Ε2) και τα επίπεδα ΑΜΗ προσδιορίστηκαν την τρίτη

ηµέρα του εµµηνορροϊκού κύκλου. Γονοτυπώθηκαν οι πολυµορφισµοί AMHRII 10Α> G (rs11170555),

1749C> T (rs2071558) και -482Α> G (rs2002555). Οι αριθµοί θυλακίων και ωοκυττάρων, το µέγεθος του

ωοθυλακίου και οι κλινικές εγκυµοσύνες καταγράφηκαν. Όσον αφορά τον πολυµορφισµό AMHRII 1749C>

T, οι γυναίκες 1749CT παρουσίασαν υψηλότερους ολικούς αριθµούς θυλακίων και µικρών ωοθυλακίων σε

σύγκριση µε γυναίκες 1749CC (p = 0,04 και p = 0,01, αντίστοιχα). Ενώ, όσον αφορά τον πολυµορφισµό -

482A> G, οι γυναίκες -482AG χαρακτηρίστηκαν από υψηλότερες τιµές ολικών ωοθυλακίων και µικρούς

αριθµούς θυλακίων σε σύγκριση µε τις γυναίκες -482AA (p = 0,07 και p = 0,004, αντίστοιχα). Τέλος, οι

γυναίκες -482AG παρουσίασαν αυξηµένα επίπεδα FSH σε σύγκριση µε τις γυναίκες -482ΑΑ (p <0,05).

Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκαν συνδυασµοί πολυµορφισµών γονιδίων AMHRII µε επίπεδα ΑΜΗ στον ορό ή

κλινικά ποσοστά εγκυµοσύνης. Οι γενετικές παραλλαγές AMHRII 1749C> T και -482A> G συσχετίστηκαν

µε την ανταπόκριση των ωοθηκών στην πρότυπη διέγερση από γοναδοτροπίνη, επηρεάζοντας κυρίως την

ανάπτυξη των ωοθυλακίων.

[8] C. Virgiliou, I. Sampsonidis, H.G. Gika, N. Raikos, G.A. Theodoridis, Development and validation of a HILIC-MS/MS multitargeted method for metabolomics applications, ELECTROPHORESIS. 36 (2015) 2215–2225. doi:10.1002/elps.201500208. (cited by 35)

Ο πρωταρχικός στόχος της παρούσας µελέτης είναι η ανάπτυξη µιας µεθόδου για την ανάλυση του

µεταβολικού προφίλ δειγµάτων αµνιακού υγρού, εξωκυττάριου υγρού (IVF), ούρων και ορού αίµατος. Τα

δείγµατα αυτά περιέχουν ένα µεγάλο αριθµό ενδογενών µεταβολιτών τις περισσότερες φορές εξαιρετικά

πολικών µε ποικίλες φυσικοχηµικές ιδιότητες. Επιπρόσθετα οι µεταβολίτες αυτοί συνυπάρχουν µέσα στο

δείγµα σε διαφορετικά επίπεδα συγκεντρώσεων, πολλές φορές και µερικές τάξεις µεγέθους διαφορά. Η

ανάπτυξη µιας τέτοιας ολοκληρωµένης µεθόδου µε υψηλή ευαισθησία, εκλεκτικότητα και αξιοπιστία που

επιτρέπει την ανίχνευση και ποσοτικοποίηση µεγάλου αριθµού µεταβολιτών που περιέχονται σε δείγµατα

όπως εξωκυττάριο υγρό (µέσο καλλιέργειας κυττάρων) είναι σηµαντική για την κατανόηση βιοχηµικών

φαινοµένων που λαµβάνουν χώρα. Ωστόσο η ανάπτυξη µιας τέτοιας µεθόδου παραµένει πρόκληση. Η HILIC

έχει γίνει τα τελευταία χρόνια δηµοφιλής λόγο της ορθογωνιότητας που παρουσιάζει µε τη χρωµατογραφία

αντίστροφης φάσης και την ικανοποιητική συµβατότητα µε την φασµατοσκοπία µάζας. Έχει εφαρµοστεί

18

τόσο στην ολιστική µεταβολοµική όσο και στη στοχευµένη µεταβολοµική ανάλυση συζευγµένη µε MS/MS

για την ανάλυση πολικών ενώσεων βιολογικών δειγµάτων (ούρα, αίµα) δειγµάτων φυτικής προέλευσης

όµως υπάρχουν ακόµη περιορισµοί στην ανάλυση πολικών µεταβολιτών. Για την ανάπτυξη της µεθόδου

αρχικά επιλέχθηκε ένα σύνολο πολικών µεταβολιτών για τους οποίους ήταν γνωστό πως υπάρχουν στα

δείγµατα του ενδιαφέροντος. Έγινε βελτιστοποίηση των συνθηκών ανίχνευσης των µορίων στον

φασµατογράφο µάζας και έπειτα βελτιστοποιήθηκαν οι συνθήκες και οι παράµετροι στο χρωµατογραφικό

σύστηµα: σύνθεση και τιµή pH της κινητής φάσης. Σχετικά µε το πρόγραµµα έκλουσης αυτό βασίστηκε σε

προηγούµενη εργασία της οµάδας µας και βελτιστοποιήθηκε για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας. Η

επίδοση της µεθόδου που αναπτύχθηκε αξιολογήθηκε ως προς τη γραµµικότητα (R2), όρια ανίχνευσης

(LOD), την ορθότητα και την ακρίβεια. Η επικυρωµένη µέθοδος εφαρµόστηκε στην ανάλυση εκατοντάδων

δειγµάτων εξωκυττάριου υγρού καλλιεργητικού µέσου (IVF), αµνιακού υγρού, ούρων και αίµατος εγκύων

γυναικών. Η µέθοδος αποτέλεσε την βασική µέθοδο ανάλυσης δειγµάτων για την πραγµατοποίηση του έργου

ΘΑΛΗΣ Εµβρυοµεταβολοµική, που είχε σαν στόχο την ταυτοποίηση βιοδεικτών για την επιλογή βιώσιµων

εµβρύων εξωσωµατικής γονιµοποίησης και βιοδείκτες που σχετίζονται µε την ανάπτυξη του εµβρύου κατά

την διάρκεια της εγκυµοσύνης.

[9] I. Sampsonidis, M. Witting, W. Koch, C. Virgiliou, H.G. Gika, P. Schmitt-Kopplin, G.A. Theodoridis, Computational analysis and ratiometric comparison approaches aimed to assist column selection in hydrophilic interaction liquid chromatography–tandem mass spectrometry targeted metabolomics, J. Chromatogr. A. 1406 (2015) 145–155. doi:10.1016/j.chroma.2015.06.008. (cited by 9)

Στην παρούσα εργασία αναπτύχθηκαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις, µια ηµι-ποσοτική προσέγγιση και µια

µε χρήση εξισώσεων “Derringer”, µε στόχο την επιλογή της κατάλληλης αναλυτικής στήλης κατά την

ανάπτυξη µεθόδου στη στοχευµένη µεταβολοµική ανάλυση. Αυτές οι προσεγγίσεις εφαρµόστηκαν στην

εκτίµηση επιδόσεων τριών HILIC αναλυτικών στηλών µε διαφορετικά υλικά πλήρωσης (αµίδιο, 1,2

διυδροξυ πρoπάνιο και αµφολυτικού ιόντος τεταρτοταγούς αµινοµάδας και θειόλης). Αυτό ήταν το πρώτο

βήµα για την ανάπτυξη µιας µεθόδου HILIC UPLC-MS / MS κατάλληλης για την ταυτόχρονη ανίχνευση

µεγάλου αριθµού πολικών µεταβολιτών. Χρησιµοποιήθηκαν δύο προφίλ βαθµωτής έκλουσης και δύο τιµές

ρΗ για την ανάλυση µιγµάτων προτύπων. Η επεξεργασία των δεδοµένων χρωµατογραφίας

πραγµατοποιήθηκαν αρχικά µε µια "ηµι-ποσοτική" προσέγγιση για τον υπολογισµό διαφόρων

χρωµατογραφικών ιδιοτήτων χρόνος συγκράτησης (retention time, tR), ύψος κορυφής (height, H), εµβαδόν

κορυφής (area, A), εύρος κορυφής στο 5% του ύψους (peak width at 5% height, wh), µέτωπο κορυφής στο

5% του ύψους (peak front at 5% height, a0.05), ουρά κορυφής στο 5% του ύψους (tailing at % height, b0.05)

και θόρυβος (noise, n). Για την θεωρητική προσέγγιση στην κλασσική συγκριτική µελέτη ερευνήθηκε η

συµπεριφορά των τριών στηλών µε την εξαγωγή ορισµένων παραµέτρων οι οποίες αναφέρονται σε γενικά

χαρακτηριστικά της ανάλυσης και της χρωµατογραφίας (π.χ. το ποσοστό των αναλυτών που ανιχνεύτηκαν σε

κάθε πειραµατική συνθήκη και το ποσοστό των διαχωρίσιµων κρίσιµων ζευγαριών). Δεύτερον,

πραγµατοποιήθηκε µια ολοκληρωµένη και αυτοµατοποιηµένη σύγκριση των τριών στηλών µε την

19

παρακολούθηση αρκετών γνωστών χρωµατογραφικών παραµέτρων (πλάτος κορυφής, ανάλυση, συντελεστής

απόσπασης κ.λπ.) χρησιµοποιώντας ένα εργαστηριακό script στην γλώσσα προγραµµατισµού R που

υπολογίζει τη συνολική επιθυµητότητα χρησιµοποιώντας τις εξισώσεις Derringer. Οι εξισώσεις Derringer

παρουσιάζουν το πλεονέκτηµα ότι η απόδοση της στήλης τελικά εκφράζεται σε µια αντικειµενική µοναδική

και ποσοτική τιµή η οποία µπορεί εύκολα να ερµηνευτεί. Συνοπτικά, τα αποτελέσµατα δείχνουν ότι κάθε

στήλη εµφανίζει µοναδικά πλεονεκτήµατα στην ανάλυση του µεταβολικού προφίλ των πολικών ενώσεων. Η

εφαρµοζόµενη µεθοδολογία αποδείχθηκε χρήσιµη για την επιλογή του πλέον αποτελεσµατικού

χρωµατογραφικού συστήµατος κατά την ανάπτυξη µεθόδου στοχευµένης µεταβολοµικής µε την τεχνικά LC-

MS / MS, ενώ θα µπορούσε περαιτέρω να βοηθήσει στην επιλογή χρωµατογραφικών συνθηκών για την

ανάπτυξη µεθόδων ταυτόχρονης ανίχνευσης πολλών αναλυτών.

[10] S. Fasoula, C. Zisi, I. Sampsonidis, C. Virgiliou, G. Theodoridis, H. Gika, P. Nikitas, A. Pappa-Louisi, Multivariate analysis of chromatographic retention data as a supplementary means for grouping structurally related compounds, J. Chromatogr. A. 1387 (2015) 49–52. doi:10.1016/j.chroma.2015.01.083. (cited by 3)

Στην παρούσα µελέτη, µια σειρά από 45 πρότυπες ενώσεις µεταβολιτών από τέσσερις διαφορετικές χηµικές

κατηγορίες (σάκχαρα, αµινοξέα, νουκλεοσίδες και νουκλεοβάσεις και αµίνες) αναλύθηκαν µε υγρή

χρωµατογραφία LC µε την χρήση τριών αναλυτικών στηλών HILIC υπό 21 διαφορετικές συνθήκες

βαθµωτής έκλουσης. Στόχος της µελέτης ήταν η ανίχνευση της δυνατότητας πρόβλεψης του χρόνου

συγκράτησης τους ανάλογα τη χηµική οµάδα στην οποία ανήκουν. Εφαρµόστηκαν δύο τεχνικές

πολυπαραµετρικής στατιστικής ανάλυσης, ανάλυση κύριων συνιστωσών (PCA) και διακριτική ανάλυση

(DA) για την αξιολόγηση των χρωµατογραφικών δεδοµένων και την εύρεση συσχετίσεων µεταξύ χηµικά

συγγενών ενώσεων. Η ολική διακύµανση που εξηγείται από τις δύο πρώτες κύριες συνιστώσες της PCA

βρέθηκε να είναι περίπου 98%, ενώ και οι δύο στατιστικές αναλύσεις έδειξαν ότι όλοι οι αναλύτες

οµαδοποιούνται µε επιτυχία σε τέσσερις συστάδες ανάλογα µε τη χηµική τους δοµή. Ο διαχωρισµός τους

βασίζεται στα δεδοµένα του χρόνου συγκράτησης τους από τέσσερις ή τουλάχιστον τρεις χρωµατογραφικές

αναλύσεις, που πραγµατοποιήθηκαν σε δύο διαφορετικές στήλες HILIC. Επιπλέον, η διασταυρούµενη

επικύρωση του παραπάνω συνόλου δεδοµένων συγκράτησης έδειξε ότι η χηµική οµάδα στην οποία ανήκει

ένας αναλύτης µπορεί να να προβλεφθεί σωστά κατά 95,6% µόνο όταν η χρωµατογραφική ανάλυση

πραγµατοποιηθεί υπό τις ίδιες τέσσερις ή τρεις πειραµατικές συνθήκες. Αυτό, µε τη σειρά του, µπορεί να

βοηθήσει στην αποσαφήνιση της αναγνώρισης αναλυτών σε πολύπλοκα βιολογικά εκχυλίσµατα.

[11] K. Chatzimeletiou, G. Theodoridis, C. Virgiliou, N. Raikos, E. Kolibianakis, A. Sioga, L. Oikonomou, K. Nicolaides, B.C. Tarlatzis, O-23 Metabolic profiling of the human embryo on day 5 and its relationship to chromosomal abnormalities, Reprod. Biomed. Online. 26 (2013) S22. doi:10.1016/S1472-6483(13)60056-5.

Το µεταβολικό προφίλ έχει προταθεί ως εργαλείο για τη διάκριση µεταξύ των ανθρώπινων εµβρύων µε

τη δυνατότητα να αναπτύσσονται στο στάδιο της βλαστοκύστης και να εµφυτεύονται και εκείνα που δεν

σηµειώνουν πρόοδο ανάπτυξης . Σε αυτή τη µελέτη ερευνήσαµε αν το µεταβολικό το προφίλ των εµβρύων

20

µε γνωστές χρωµοσωµικές ανωµαλίες διαφέρει από εκείνό των χρωµοσωµικά φυσιολογικών εµβρύων. Τα

δεδοµένα που συνοψίζονται από τη µελέτη αυτή υποδεικνύουν έντονα ότι τα έµβρυα που αναπτύσσονται in

vitro και έχουν υψηλό δυναµικό ανάπτυξης µεταβάλλουν το περιβάλλον τους µε διαφορετικό τρόπο

συγκριτικά µε τα έµβρυα που δεν είναι δυνατή η περεταίρω ανάπτυξη τους πιθανόν λόγω κάποιας

χρωµοσωµικής ανωµαλίας. Η διαφοροποίηση αυτή µπορεί να ανιχνευτεί µε µη επεµβατικές διαδικασίες

µελετώντας το µεταβολικό περιεχόµενο του εξωκυττάριου θρεπτικού υλικού εξωσωµατικής γονιµοποίησης

χρησιµοποιώντας αναλυτικές τεχνικές υψηλής απόδοσης. Επιπλέον µελέτες είναι απαραίτητες για την

επικύρωση των προτεινόµενων δεικτών χρησιµοποιώντας διαφορετικά θρεπτικά υλικά και υψηλότερο όγκο

δείγµατος. Ένα πλήθος από πλεονεκτήµατα µπορούν να προκύψουν από τη χρήση µιας ταχείας, µη

επεµβατικής και αξιόπιστης µεθόδου ως συµπληρωµατικής για την αξιολόγηση εµβρύου. Η βελτίωση της

κατανόησης της βιωσιµότητας του εµβρύου µπορεί να βοηθήσει στον εντοπισµό των εµβρύων που είναι

πιθανότερο να οδηγήσουν σε µια εγκυµοσύνη και να επιτρέψει την λήψη αποφάσεων σχετικά µε τον αριθµό

των εµβρύων που θα µεταφερθούν. Αυτό µε τη σειρά του µπορεί να µειώσει την πιθανότητα πολύδυµων

κυήσεων µε παράλληλη διατήρηση ή ακόµα και αυξάνοντας τα ποσοστά εµφύτευσης.

[12] C. Virgiliou, H. Gika, G. Theodoridis, GC-MS for metabolic profiling of human embryo culture medium- Method limitations and optimization, Journal Of Chromatigraphy B, prepared, to be submitted 2018

Οι τρεις πιο συχνά χρησιµοποιούµενες αναλυτικές πλατφόρµες για την ταυτοποίηση και τον ποσοτικό

προσδιορισµό των µεταβολιτών σε βιολογικά δείγµατα είναι η αέρια χρωµατογραφία συζευγµένη µε

φασµατοσκοπία µάζας (GC-MS), η φασµατοσκοπία πυρηνικού µαγνητικού συντονισµού (NMR) και η υγρή

χρωµατογραφία συζευγµένη µε φασµατοσκοπία µάζας (LC-MS). Βελτιώσεις σχετικά µε τις µεθόδους GC-

MS και των οργάνων, καθώς και η ύπαρξη εµπορικά διαθέσιµων βιβλιοθηκών φασµάτων καθιστούν την

τεχνική GC-MS ένα σηµαντικό εργαλείο που βρίσκει εφαρµογή µεταξύ άλλων και σε µελέτες

µεταβολοµικής. Η ανάλυση GC-MS µπορεί να εφαρµοστεί µόνο για πτητικές ή ηµιπτητικές ενώσεις ή

ενώσεις που µπορούν να τροποποιηθούν και να γίνουν πτητικές µετά από παραγωγοποίηση. H

παραγωγοποίηση συχνά απαιτεί εκτεταµένη επεξεργασία του δείγµατος, έτσι είναι πιθανό να συµβούν

πειραµατικά λάθη µε αποτέλεσµα τις πειραµατικές αποκλίσεις. Μετά την βελτιστοποίηση της εκχύλισης του

δείγµατος και των σταδίων παραγωγοποίησης συµπεριλαµβανοµένου του όγκου του αντιδραστηρίου

παραγώγησης, της διάρκειας της διαδικασίας κ.α. η τεχνική GC-MS γίνεται εξαιρετικά αποτελεσµατική,

ευαίσθητη και επαναλήψιµη. Επιπλέον η ταυτοποίηση των χρωµατογραφικών κορυφών είναι άµεση όταν

συγκρίνονται τα δεδοµένα χρόνου συγκράτησης (RT) και φασµατοσκοπίας µάζας µε αυτά των ενώσεων που

περιέχονται σε βιβλιοθήκες αναφοράς . Σε αυτή τη µελέτη, παρουσιάζονται δεδοµένα που λήφθηκαν κατά τη

διάρκεια βελτιστοποίησης της µεθόδου µεταβολοµικής ανάλυσης µε την τεχνική GC-MS µε στόχο την

αναφορά σε περιορισµούς σχετικά µε τη αναπαραγωγιµότητα της µεθόδου (σταθερότητα και ακρίβεια) και

την επίδραση των σφαλµάτων στα αποτελέσµατα. Επιπλέον, συγκρίνονται οι διάφορες µέθοδοι επεξεργασίας

21

δεδοµένων. Τα δεδοµένα αποκτήθηκαν από εξωκυττάριο µέσο καλλιέργειας εµβρύων που περιέχει ουσιώδη

και µη ουσιώδη αµινοξέα, υδατάνθρακες οργανικά οξέα και νουκλεοτίδια.

[13] C. Virgiliou, L. Valianou, M. Whiting, L. Lazaros, H. Gika, K. Chatzimeletiou, I. Georgiou, G. Theodoridis, Metabolomics of IVF extracellular culture medium to predict human embryo viability, Journal Of Proteome Research, prepared To be submitted 2018

Σήµερα η τεχνολογία της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής (ART) είναι υπεύθυνη για την γέννηση

περισσότερων από 3 εκατοµµυρίων παιδιών παγκοσµίως. Παρά την αξιοσηµείωτη πρόοδο της τεχνολογίας

αυτής (ART) σε κλινικό και εµβρυολογικό επίπεδο, µόνο ένα ποσοστό 32% των κύκλων IVF καταλήγουν σε

εγκυµοσύνη. Οι αποτυχηµένες διαδικασίες IVF πιθανόν να οφείλονται εν µέρει στην έλλειψη µεθόδων

επιλογής εµβρύων ικανών να εµφυτευτούν µε επιτυχία. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας αναλύθηκαν

δείγµατα εξωκυττάριου θρεπτικού υλικού ηµέρας 2 και 3 κύκλων εξωσωµατικής γονιµοποίησης IVF. Για την

ολοκληρωµένη µελέτη του µεταβολικού προφιλ των δειγµάτων εφαρµόστηκαν τόσο η στοχευµένη όσο και η

ολιστική ανάλυση µε τις τεχνικές LC-MS/MS και LC-TOF/MS αντίστοιχα. Δεδοµένου ότι οι περισσότεροι

από τους µεταβολίτες που περιέχονται στο µέσο καλλιέργειας IVF είναι πολικοί ο χρωµατογραφικός

διαχωρισµός πραγµατοποιήθηκε µε υγρή χρωµατογραφία υδρόφιλων αλληλεπιδράσεων και για τις δύο

προσεγγίσεις. Τα ευρήµατα τις µελέτης αναδεικνύουν σηµαντικές διαφορές στις µεταβολικές διεργασίες

µεταξύ των εµβρύων που έχουν ως αποτέλεσµα την εγκυµοσύνη και εκείνων που δεν εµφυτεύονται µε

επιτυχία, και ενισχύουν την υπόθεσή µας ότι η µεταβολοµική προσέγγιση µπορεί να αποτελέσει πολύτιµο

εργαλείο στην αξιολόγηση της βιωσιµότητας του εµβρύου για τη διάκριση των ικανότερων αναπτυξιακά

εµβρύων στο µέσο καλλιέργειας. Ο κατάλληλος µεταβολικός κύκλος εργασιών είναι απαραίτητος για τα

έµβρυα πριν από την εµφύτευση ώστε να παραµείνουν βιώσιµα και να εξελιχθούν σε µια επιτυχηµένη

εγκυµοσύνη. Είναι γεγονός ότι κατά το στάδιο της προεµφυτευτικής, η απαίτηση σε θρεπτικά συστατικά του

ανθρώπινου εµβρύου αλλάζει. Στα πρώτα στάδια η κύρια πηγή ενέργειας είναι µέσω της πρόσληψης

πυροσταφυλικού και γαλακτικού οξέος (αερόβια και αναερόβια γλυκόλυση) ενώ η πρόσληψη γλυκόζης είναι

ελάχιστη. Στο στάδιο της βλαστοκύστης αυξάνει η πρόσληψη της γλυκόζης και ο µεταβολισµός της

γλυκόζης γίνεται η κυρίαρχη διαδικασία.

[14] C. Virgiliou, D. Kanelis, A. Pina, H. Gika, A. Zotou, C. Tananaki, G. Theodoridis, Targeted metabolomics approach for studying the effect of sugar bee feeding on the metabolic profile of Royal Jelly, Journal of Food Chemistry, Prepared, to be submitted 2018

Στην εργασία αυτή αναφέρονται τα αποτελέσµατα του µεταβολικού προφίλ των δειγµάτων βασιλικού πολτου

(RJ) µετά από τεχνητή τροφοδότηση µε διαφορετικά γλυκαντικά. Για το σκοπό αυτό, δεδοµένου ότι οι

περισσότερες από τις ενώσεις που περιέχονται σε δείγµατα RJ είναι πολικές, αναπτύχθηκε και επικυρώθηκε

µια µέθοδος που επιτρέπει την ηµι-ποσοτικοποίηση περισσότερων από 80 µεταβολιτών για το συγκεκριµένο

υπόστρωµα µε εφαρµογή υγρής χρωµατογραφίας υδροφιλων αλληλεπιδράσεων (HILIC) µε την τεχνική

UPLC-MS / MS. Οι µεταβολίτες που περιέχονται στη µέθοδο επιλέχθηκαν προσεκτικά µετά από εκτενή

22

βιβλιογραφική ανασκόπηση. Στόχος της µελέτης είναι η αξιολόγηση των διαφορών µεταξύ του µεταβολικού

περιεχοµένου των τροφοδτηµένων και µη δειγµάτων RJ και η εύρεση συσχετίσεων τάσεων συγκέντρωσης

που σχετίζονται µε αυτή τη διαφοροποίηση και οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν περαιτέρω σε

ανάλυση ρουτίνας στον ποιοτικό έλεγχο. Από τις 60 ενώσεις που προσδιορίστηκαν ποσοτικά, συνολικά 33

µεταβολίτες παρουσίασαν στατιστικές σηµαντικές µεταβολές σε διαφορετικές συνθήκες τροφοδοσίας

µελισσών. Η αρχική υπόθεση της µελέτης ήταν ότι η διατροφή µελισσών µε εµπλουτισµένες σε ζάχαρη

δίαιτες θα επηρεάσει τα προϊόντα RJ, εξαιτίας της διατάραξης του µεταβολικού προφιλ των µελισσών µέσω

του θρεπτικού στρες. Αυτή η υπόθεση υποστηρίζεται από τα µεταβολικά αποτυπώµατα, τα οποία κατέδειξαν

µεταβολίτες µε αλλοιωµένες συγκεντρωσείς εξαιτίας της τροφοσοσίας σε σχέση µε τα µη τροφοδοτηµένα

δείγµατα.