Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr – e-mail:info@apolito.gr

Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3,

Εκοίταξε τ’ αστέρια, κι εκείνα αναγαλλιάσαν,

Και την αχτινοβόλησαν και δεν την εσκεπάσαν

Κι από το πέλαο , που πατεί χωρίς να το σουφρώνει,

Κυπαρισσενιο ανάερα τ’ ανάστηµα σηκώνει,

Κι ανει τσ’ αγκάλες µ’έρωτα και µε ταπεινοσύνη,

Κι εδειξεν πάσαν οµορφιάν και πασα καλοσύνη.

Τότε από φως µεσηµερνό η νύχτα πληµµυρίζει

Κι η χτίσις εγινε ναός που ολουθε λαµπυρίζει.

Τέλος σ’ εµέ που βρισκόµουν οµπρός της µες τα ρείθρα,

Καταπως στέκει στο Βοριά η πετροκαλαµίθρα,

Οχι στη κόρη αλλά σ’ εµέ την κεφαλή της κλινει.

Την κοίταζα ο βαριόµοιρος, µ’ εκοίταζε κι εκείνη.

Έλεγα πως την είχα δει πολύν καιρόν οπίσω,

Καν σε ναό ζωγραφιστή µε θαυµασµό περίσσο,

Κανε την είχε ερωτικά ποιήσει ο λογισµός µου,

Καν τ’ όνειρο , όταν µ’ έθρεφε το γάλα της µητρός µου.

Ητανε µνήµη παλαιή, γλυκιά κι αστοχισµένη,

Που οµπρός µου τώρα µ’ όλη της τη δυναµη προβαίνει.

Σαν το νερό που το θωρεί το µάτι ν’ αναβρύζει

Ξαφνου οχ τα βάθη του βουνού, κι ο ήλιος το στολίζει

Βρύση έγινε το µάτι µου κι οµπρός του δεν εθώρα,

Γιατί άκουγα τα µάτια της µέσα στα σωθικά µου,

Που έτρεµαν και δε µ’ άφηναν να βγάλω τη µιλιά µου.

Οµως αυτοί είναι θεοί, και κατοικούν απ’ οπου

Βλέπουνε µες στην άβυσσο και στην καρδιά τ’ άνθρώπου,

Κι ένιωθα πως µου διάβαζε καλύτερα το νου µου

Παρεξ αν ήθελε της πω µε θλίψη του χειλιού µου:

« Κοιτα µε µες στα σωθικά, που φύτρωσαν οι πόνοι

.....................................................................................

.....................................................................................

Όµως εξεχειλίσανε τα βάθη της καρδιάς µου.

Τ’ αδέλφια µου τα δυνατά οι ατούρκοι µου τ’ αδράξαν,

Την αδελφην µου ατίµησαν κι αµέσως την εσφάξαν,

Τον γέροντα τον κύρην µου εκάψανε το βράδι,

Και την αυγή µου ρίξανε τη µάνα στο πηγάδι.

Στην Κρητη ..................................................................

Μακριά ‘πο κειθ’ εγιόµισα τες φουχτες µου κι εβγήκα .

Βοήθα θεα , το τρυφερό κλωνάρι µόνο να χω.

Σε γκρεµό κρέµουµαι βαθύ, κι αυτό βαστώ µονάχο.»

Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr – e-mail:info@apolito.gr

Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3,

«Στον Κρητικό ο Σολωµός επιχειρεί να εφαρµόσει ένα συνδυασµό του

δραµατικού, αφηγηµατικού και λυρικού τρόπου: το ποίηµα

παρουσιάζεται ως δραµατικός µονόλογος του ποιητικού προσώπου, το

οποίο µας αφηγείται λυρικά την τελευταία και καίρια δοκιµασία της

ζωής του [...].» Να επαληθεύσετε την παραπάνω άποψη.

Να εντοπίσετε στο απόσπασµα τις επιρροές από τη δηµοτική ποίηση

στην ποίηση του Σολωµού.

Πως ερµηνεύεται , κατά την άποψη σας , η εµφάνιση της

φεγγαροντυµένης στο ποίηµα;

Να περιγράψετε τον τρόπο µε τον οποίο ο Κρητικός ερµηνεύει την

γυναικεία µορφή που εµφανίζεται µπροστά του , καθώς και την

αντίδραση του σε αυτή. 5.

Ανεµος φύσαγε γλυκός, από µακρά φτασµένος,

Με τη γαλήνια ευωδιά των κάµπων φορτωµένος.

Τα µύρα πλέαν ανάερα: αντίκριζε η ψυχή µου ,

όθε κι αν γύριζε, γοργή, τη µυστική άθλησή µου.

Και ιδές....Ανθοί ανεπάντεχοι, δαφνόδεντρα και βάγια

Στης γης αν ευωδάγανε τα ευλογηµένα πλάγια:

Στα χρυσοπράσινα έλατα αν ο ήλιος , σε µια στάλα,

Φλόγα γαλάζια ανάβρυζε, πήδαε πυρρή διχάλα,

Και µιαν ακοίµητη δροσιά κινούσαν, να µε ζωνει,

Τ’ άγια φαράγγια που κρατούν ολοχρονίς το χιόνι.

Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr – e-mail:info@apolito.gr

Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3,

α, πως σπαρτάρισε η καρδιά σαν ένιωσε τα µάγια

τα γλυκανάπνοα, σε σφιχτά να την κρατούν αρπάγια!

Πως το ρουµπίνι πύρινο ζώνει ψηλά το στέµµα, όµοια στο νου µου

ολόγυρα µαζώχτη ξάφνου το αίµα

Και πάλι πισωδρόµισε γοργό, σα για να πάρει

Χλωµάδα µεγαλύτερην απ’ το µαργαριτάρι...

Ψυχή! Και ξάφνου , σκίζοντας το φοβερό σκοτάδι

η αχτίδα της το δάκρυ µου το βρήκε ωσάν πετράδι!

o o

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΙ∆ΟΥ ΜΑΡΙΝΑ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr – e-mail:info@apolito.gr

Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3,

είναι αφηγηµατικό αφού κάποιο πρόσωπο αφηγείται

κάποια ιστορία που έλαβε χώρα συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Ο

αφηγητής αφηγείται σε α’ ενικό πρόσωπο αυτά που συνέβησαν όταν

ναυάγησε φεύγοντας από τη Κρήτη ως τη στιγµή που έφτασε στη στεριά.

Παρεµβάλλει όµως κατά διαστήµατα γεγονότα του παρελθόντος καθώς

και γεγονότα που συνέβησαν µετά το ναυάγιο.

ο ποιητής µέσω του αφηγητή εξωτερικεύει τα συναισθήµατα

του , τις σκέψεις του κάνοντας χρήση υπέροχων και πλούσιων

εκφραστικών µέσων.

όλο το ποίηµα αποτελεί έναν δραµατικό µονόλογο , µέσα

στον οποίο ενσωµατώνεται ο διάλογος .

Οι επιρροές από τη δηµοτική ποίηση διακρίνονται:

• Στο στίχο 7: « τότε από φώς µεσηµερνό η νύχτα πληµµυρίζει»

Σχήµα αδιανόητο καθ’ υπερβολή

• Η σύνθεση των στοιχείων ανά τρια, όταν προσπαθεί να θυµηθεί

που είχε ξαναδεί την φεγγαροντυµένη και αµφιβάλλει ανάµεσα σε

τρείς δυνατότητες.(στίχοι: 14-16)

• Η µορφή της φεγγαροντυµένης είναι αντίστοιχη µε τις νεραίδες

των δηµοτικών τραγουδιών.

« Για τη φεγγαροντυµένη: οι

αντιπροσωπευτικότερες................που συνέχει το σύµπαν.»

Η κόρη στράφηκε και στον ίδιο τον Κρητικό, που βρισκόταν µπροστά

της µες τη θάλασσα. Η επίµονή κλίση του κεφαλιού και του βλέµµατός

της προς εκείνον παροµοιάζεται από τον αφηγητή σαν τη µαγνητική

κλίση της πυξίδας προς το Βορρά. Η όψη της του θυµίζει κάτι. Η πρώτη

του σκέψη είναι ότι κάποτε, πολύ παλιά στο παρελθόν, την είχε

συναντήσει, ίσως σαν µια φιγούρα αγιογραφίας που θαύµασε σ’ ένα ναό,

ή σαν ένα δηµιούργηµα της φαντασίας του που ο ίδιος είχε πλάσει µε

ερωτική διάθεση. Συλλογίζεται ακόµη ότι ίσως να την είχε ονειρευτεί

όταν ήταν ακόµη πολύ µικρός, όταν δεν είχε άλλες µνήµες και εµπειρίες,

σαν µια µνήµη αρχέγονη, που τον συνδέει µε τη ζωή πριν από τη

γέννηση, ή ίσως και µε µία από τις πιο αγαπηµένες µορφές και µνήµες

που ο καθένας έχει : τη µητέρα του. Τη νιώθει σαν µια παλιά γλυκιά

ανάµνηση, ίσως και σαν µια ιδέα που έµεινε ξεχασµένη κάπου στο

βαθύτερο υπόστρωµα της µνήµης του, στην παιδική του ηλικία, ακόµα

Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr – e-mail:info@apolito.gr

Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3,

και σε µια προσωµατική φάση της ύπαρξης, και που τώρα προβάλλει

µπροστά του δυναµικά. Την παροµοιάζει µε το νερό που αναβρύζει

ξαφνικά από τα βάθη του βουνού κι ο ήλιος που το φωτίζει το κάνει να

λάµπει. Η ανάµνηση αυτή κάνει τον αφηγητή να κλαίει τόσο, ώστε να µη

βλέπει από τα δάκρυα ( από την παροµοίωση του νερού που αναβρύζει

µεταφέρεται στην ανάµνηση που ξεπηδά από µέσα του ή στα δάκρυα που

τρέχουν απ’ τα µάτια του). Αυτό τον έκανε να χάσει τον οπτική επαφή

του µε το θεϊκό πρόσωπο της Φεγγαροντυµένης, όµως ένιωθε τη µατιά

της µέσα του, κι έτσι δεν µπορούσε να µιλήσει, ίσως γιατί είχε απέναντί

του κάποιον που µπορούσε να τον γνωρίζει καλά.

Με µια µικρή παρέκβαση στην αφήγησή του λέει πως αυτοί – και

γενικότερα υπαινίσσεται όντα σαν τη Φεγγαροντυµένη - είναι θεοί και

σαν θεοί κατοικούν οπουδήποτε, βλέπουν διεισδυτικά ακόµη και µες

στην άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής. Ο αφηγητής, αλλά και, όπως

φαίνεται, ο βαθιά θρησκευόµενος Σολωµός, αισθάνεται ότι τέτοια όντα

επικοινωνούν τόσο βαθιά µε τους ανθρώπους, ώστε µπορούν να

διαβάσουν και τις πιο µύχιες και ανοµολόγητες ακόµα σκέψεις τους.

Αγαλλιάζει την ψυχή «Τα µύρα πλέαν ανάερα: αντίκριζε η ψυχή

µου , όθε κι αν γύριζε, γοργή, τη µυστική άθλησή µου.»

∆εν επηρρεάζει την εξωτερική δράση

∆εν προσωποποιείται

Εξιδανικεύεται «Στα χρυσοπράσινα έλατα αν ο ήλιος , σε µια

στάλα, Φλόγα γαλάζια ανάβρυζε, πήδαε πυρρή διχάλα,»

Λειτουργεί µόνο θετικά «Ψυχή! Και ξάφνου , σκίζοντας το φοβερό

σκοτάδι η αχτίδα της το δάκρυ µου το βρήκε ωσάν πετράδι!»

Μαγεύει τον κρητικό και τον αποπροσανατολίζει

Αποτελεί δοκιµασία για τον ήρωα η παρουσία της

Αντιµάχεται τον αγώνα του ήρωα να σωθεί

Λειτουργεί θετικά µόνο στην εµφάνιση της

φεγγαροντυµένης

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ

ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΙ∆ΟΥ ΜΑΡΙΝΑ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ