"Πασών των επιστηµών µήτηρ τε και τροφός Γεωργία εστί." Αριστοτέλης«Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας

έχωσι.ααθέλει αρετήν και τόλµην η ελευθερία» ΚοΑςβδ� αάένλρ�

Γε µσΓΜλΓξφ� ΜυοφχγΓοφξβΜλΓΜυύΓ� µυΓΒύπρί Γσρσάφχ� οφρυύΓοφΜσξξφύΜµνυ� ΓνβρΜχυύΓσ� � ΓσχπσηυύόαΓσξξί ΓνσµΓρφ�ΜφχυύόΓΒύκκχσάφηόαΓι χηΒνφΜσµΓσύΜγΓΜλΓΒΜµκογΓΒφΓφςβξµςλΓοησΓτµτσνΜυχµνγΓτµσΜχµι γΓοφΓφ� µι ξβ� υρΜσΓΜυρΓνδΓέ σι φξητλδ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΑΠΟ ΚΕΙΜΕΝΑ ΞΕΝΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΟΙ

ΟΠΟΙΟΙ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ ΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ. Ποια τα κείµενα των µεταγενεστέρων ξένων και Ελλήνων συγγραφέων τα οποία επιβεβαιώνουν τις αρχαιότατες φιλολογικές και ιστορικές καταγραφές οι οποίες και συνηγορούν ότι το αρχαίο Παγγαίο όρος είναι το οροπέδιο από το Φαλακρό µέχρι την Καβάλα;

Ο Φράγκος ιστορικός Henri de Valenciennes γράφει το 1207. Για να έρθει κάποιος από τη Μοσυνούπολη, (αρχαία πόλη κοντά στην Κοµοτηνή της οποίας σώζονταν τα ερείπια) στη Θεσσαλονίκη, θα περάσει από την Καβάλα, από τους Φιλίππους, από τη Δράµα, τη Ζίχνη και τις Σέρρες ( 6 σελ. 66).

Που σηµαίνει ότι δεν είχε άλλη οδό, λόγο της λίµνης Πρασιάδας του Δραµινού κάµπου και των ορεινών αδιάβατων περιοχών προς την πλευρά του σηµερινού Παγγαίου.

Άλλωστε από πουθενά δεν προκύπτει ότι υπήρχε δηµόσια βατή οδός στην περιοχή από τον Στρυµόνα προς τη Θράκη. Η µόνη γνωστή κι αναφεροµένη οδός είναι αυτή των Κρηνίδων από αρχαιοτάτων χρόνων, που κατόπιν διαµορφώθηκε σε Εγνατία. Άρα το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει και την πορεία των Περσών, αλλά και του Μεγάλου Αλεξάνδρου δια της οδού αυτής. Και έτσι επαληθεύεται ο Ηρόδοτος ο οποίος έλεγε ότι όπως έρχονται από την Ασία οι χιλιάδες Πέρσες µε τους συµµάχους τους κατά της Ελλάδας, όταν φτάνουν στην περιοχή µας, δεξιά των στρατευµάτων του Ξέρξη ήταν το Παγγαίο όρος. (να δείτε αντίστοιχο χάρτη σελ. …)

Ο Γάλλος αρχαιολόγος Desdevises du Dezert τοποθετεί το µαντείο του Θεού Διονύσου πάνω στο όρος Φαλακρό. Σε βιβλίο του γράφει. «L' oracle celebre de bacchus, dont les Satres etaient lew pretrew, etait vraisemblablement gres du mond Boz-Dagh».

Ο πολύ γνωστός αυτός Γάλλος περιηγητής και αρχαιολόγος, ο οποίος µάλιστα γύρισε κάθε γωνιά του νοµού µας κι έγραψε τις εντυπώσεις του, σηµειώνει ιδιαίτερα.

«Ο δρόµος πάνω στον οποίο είναι κτισµένη η πόλη των Φιλίππων είναι πιο παλιός από αυτόν της Εγνατίας των Ρωµαίων» και ήταν η «µόνη δυνατή (οδός) επικοινωνίας από την ξηρά ανάµεσα στον Ελλήσποντο και την ηπειρωτική Ελλάδα (Μακεδονία). Ακολουθούσε σε όλο το µήκος του την βόρεια ακτή του Αιγαίου πελάγους, ακουµπούσε την πεδιάδα των Φιλίππων και διέσχιζε τον Στρυµόνα ποταµό κοντά στην Αµφίπολη. Ήταν ο δρόµος τον οποίο χρησιµοποιούσαν συχνά τα Περσικά και τα Μακεδονικά στρατεύµατα...» (81σελ. 396)

Τα συµπεράσµατα όµως του Γάλλου επιστήµονα προέκυψαν, αφού, βέβαια, µελέτησε πρώτα, όπως γράφει, τον Ηρόδοτο VΙ 43-45, VII 33, VIII 113-120, τους «Πέρσες» του Αισχύλου 480-524, τον Θουκυδίδη IV 78-108, την «Ανάβαση» του Αρριανού Ι.11, τον Διόδωρο Σικελιώτη ΧVΙΙ 17,1 και τον «Αλέξανδρο» του Πλούταρχου. (15. 5)

Άλλωστε ο Μ. Αλέξανδρος, ένα φοβερό στρατιωτικό στρατηγικό µυαλό, έκανε τις καλλίτερες επιλογές στις ατέλειωτες πορείες του από την Μακεδονία προς τη βόρεια Ευρώπη κι ανατολικά στην Ασία. Και ας µη ξεχνάµε ότι οι Μακεδόνες είχαν ετοιµάσει µε χάρτες όλους τους δρόµους της πορείας τους προς την Μ. Ασία και την Περσία.

Έτσι ο Μ. Αλέξανδρος διάλεγε πάντα δροµολόγια σύντοµα κι ακίνδυνα. Ο δρόµος Αγγίστας-Πρώτης, Φωτολείβους-Κρηνίδες, Καβάλας-Αβδήρων, Μαρώνειας, κλπ, ήταν ο ιδανικός δρόµος. Τα στενά της Μουσθένης ούτε πλάτος, µα ούτε καλή και ακίνδυνη βατότητα έχουν. Εξ άλλου ας µη ξεχνάµε ότι ο

1

Αλέξανδρος πριν παρακάµψει το Παγγαίο όρος ανέβηκε πάνω στο µαντείο του θεού Διονύσου των Σατρών και ζήτησε χρησµό προκειµένου να µάθει για την εξέλιξη της εκστρατείας του. Και όλοι γνωρίζουµε ότι οι Σάτρες ζούσαν πάνω στο σηµερινό Φαλακρό. Τουλάχιστο αυτό κανείς σύγχρονος Έλληνας και ξένος δεν µπορεί να το αµφισβητήσει.

Ο καθηγητής Δαµιανός Τσεκουράκης, στο σύγγραµµά του για τη Σκαπτή Ύλη, όπου προσδιορίζει τη θέση του αρχαίου πολίσµατος, γράφει. Σάτρες και Βησσοί είναι ο ίδιος λαός και «στα µεταγενέστερα χρόνια της ρωµαϊκής κυριαρχίας οι Βησσοί διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στην ιστορία της περιοχής, ως µια µεγάλη φυλή η οποία κατοικούσε µεταξύ Αίµου και Ροδόπης. Το πιο πιθανό είναι ότι οι Σάτρες να ήταν µια θυγατρική φυλή των Βησσών, που ήταν γνωστοί κι ως Δίοι ».(60 σελ.87

Βέβαια αφού οι Σάτρες και οι Βησσοί ζούσαν σίγουρα πάνω στο Παγγαίο όρος έχοντας εκεί και το µαντείο τους αφιερωµένο στο θεό Διόνυσο, τι σχέση µπορεί να έχει τώρα, το σηµερινό Παγγαίο όρος της Εικοσιφοίνισσας µε αυτούς; Καµία προφανώς.

Στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε ο Φιλολογικός Σύλλογος ο «Νεολόγος». Το σωµατείο κυκλοφορούσε οµώνυµο περιοδικό και κατέγραφε τα πολιτιστικά, κοινωνικά, ιστορικά και πνευµατικά δρώµενα κι ενδιαφέροντα των απανταχού Ελλήνων. Πολλά θέµατα ιστορικού περιεχοµένου τα οποία αφορούσαν την περιοχή µας δηµοσιεύτηκαν κατά καιρούς στο αξιόλογο αυτό περιοδικό. Στον τόµο δ' σελ. 3 και 93 γράφει. «Το Παγγαίο βρίσκεται µεταξύ Αίµου και Ροδόπης και φτάνει µέχρι τις Κρηνίδες. Οι Δερσαίοι (Θράκες) κατοικούν στους πρόποδες του Παγγαίου». Και συµπεραίνει ο συγγραφέας του κειµένου. «Ορθώς τίθησι τους Δερσαίους προς άρκτον των Κρηνίδων». Δηλαδή σωστά τοποθετούν τους Δερσαίους στα βόρεια της πόλης των Κρηνίδων. Τι άλλο ακόµα θα µας πουν ώστε να µην αµφιβάλλουµε πιο είναι το Παγγαίο όρος;

Άλλωστε και στο σηµερινό Παγγαίο ποτέ δεν βρέθηκε χρυσός. Μολύβι µάλιστα βρέθηκε και βρέθηκε αρκετό, γιαυτό κι οι Τούρκοι κατασκεύασαν στο Πράβι εργοστάσιο στο οποίο παρήγαγαν βόλια για τον τουρκικό στρατό και όχι µόνο. Πολλοί ήρθαν στο Παγγαίο προκειµένου να αναζητήσουν χρυσό, αλλά όλοι τους έφυγαν άπρακτοι και απογοητευµένοι. Χρυσό εκµεταλλεύσιµο δεν βρέθηκε ποτέ στο βουνό αυτό.

Το Ελληνικό ΙΓΜΕ, δηλαδή το αρµόδιο Ινστιτούτο Γεωργικών και Μεταλλευτικών Ερευνών της χώρας, αναλύοντας δείγµατα από το Παγγαίο της Εικοσιφοίνισσας, σε έκθεσή του, αποφάνηκε, το 1966.

«Η ανάλυση δειγµάτων έδωσε χαµηλή περιεκτικότητα, µόλις 0,2 γραµµάρια χρυσού ανά τόνο µεταλλεύµατος. Αντίθετα, η ίδια υπηρεσία γνωµοδότησε ότι χρυσός προσχωµατικής προελεύσεως σε κόκκους, ο οποίος αποτελεί από την αρχαιότητα µέχρι σήµερα την µεγαλύτερη και πλέον οικονοµική κι αποδοτική ποσοτικά µορφή εκµετάλλευσης των χρυσοφόρων κοιτασµάτων σε παγκόσµια κλίµακα, διαπιστώθηκε, από το Ίδρυµα (µας), στις εξής περιοχές. Στην περιοχή του Νευροκοπίου, στα βουνά της Λεκάνης, στην περιοχή του Νέστου...» (3 σελ.32).

Στο Λεξικό της ιστορίας και γεωγραφίας του Σταύρου Βουτυρά (1841-1923), προσδιορίζεται πιο είναι το βουνό Σύµβολο και πιο είναι το αρχαίο βουνό Παγγαίο. Γράφει. Το «Σύµβολο (όρος) αρχόµενον από του παραλίου χωρίου Ορφανού και διερχόµενο των κωµοπόλεων Πραβίου και Καβάλας, εκτείνεται ανατολικά.»

Άρα όλη η οροσειρά του βουνού Παγγαίου, όλος ο όγκος, λέγεται Σύµβολο από την αρχαιότητα, κι όχι µέρος αυτού που κάποιοι ανιστόρητοι εφεύραν.

Επίσης την θρακική πόλη Φάγρη, το ίδιο βιβλίο, την τοποθετεί στην περιοχή από τις Κρηνίδες και µέχρι τον Νικηφόρο και βέβαια το ορεινό της περιοχής κι όλη την οροσειρά, την αποκαλεί Παγγαίο. «Φάγρη πόλη της Θράκης κειµένη κατά τους πρόποδες του Παγγαίου» (50 σελ.998)

Διαβάζουµε µέσα στο βιβλίο του αρχιµανδρίτη Δαµασκηνού Μοσχόπουλου, που υπήρξε και ο ηγούµενος της µονής της Εικοσιφοίνισσας. Αφού πρώτα εξιστορεί τη βιογραφία του Οσίου Γερµανού, του κτήτορα της µονής, αναφέρει τα παρακάτω.

Το 518 µ.Χ. όταν ο Όσιος ήρθε πρώτη φορά στην περιοχή µας έκτισε το κελί του στην περιοχή των Κυργίων. Όµως του παρουσιάστηκε άγγελος Κυρίου και του υπέδειξε ότι δεν είναι αυτό το βουνό, στο οποίο θα έπρεπε να κτίσει το κελί του, αλλά στο αντικρινό βουνό, το οποίο ονοµάζεται Ματίκιο ή βουνό της Ματοικίας.

Και συνεχίζει. «Και µεταβάς εις κώµην Τζερνίσταν (Αγία Κυριακή) διευθύνετο προς το όρος Ματικία» (56 σελ.19)

Γιατί λοιπόν, αφού το όνοµα του βουνού λεγόταν Παγγαίο το ονοµάζει Ματίκιο; Ο βυζαντινολόγος Αθανάσιος Παπαδόπουλος µέσα σε βιβλίο του γράφει. «Το

µεσαιωνικό όνοµα αυτού (του βουνού) είναι Ματίκιον» (69 σελίδα 13).

2

Στην νεότερη Εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου, διαβάζουµε. «Κρηνίδες, Αρχαία Γεωγραφία, θέσις επί του Παγγαίου (όρους) γνωστή από της εποχής του Φιλίππου Β΄ δια τα παρ΄ αυτήν χρυσωρυχεία» (91 σελ.474)

Στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελευθερουδάκη, που αναφέρετε στην πόλη των Κρηνίδων, γράφει. «Κρηνίδες, αρχαίο όνοµα, είναι πάνω στο Παγγαίο όρος. Στους Φιλίππους ο βασιλιάς Φίλιππος Β’, πατέρας του Μ. Αλεξάνδρου, ανακάλυψε σπουδαίες χρυσοφόρες πηγές.» (92 σελ. 179) Να που και οι σύγχρονοι εγκυκλοπαιδιστές λένε αλήθειες…

Ο αρχαιολόγος Χρήστος Γκατζόλης, ο οποίος υπηρετεί στο αρχαιολογικό µουσείο Θεσσαλονίκης, σε εκτεταµένο άρθρο του γράφει. «Η συστηµατική κοπή χρυσών νοµισµάτων αποτελεί ακόµη µια καινοτοµία του Φιλίππου Β΄ και προήλθε από την εκµετάλλευση των χρυσωρυχείων στην περιοχή των Φιλίππων (Διόδωρος 16, 8, 6). Τα χρυσά αυτά νοµίσµατα, οι περίφηµοι «Φιλίππειοι» των αρχαίων πηγών, θα τύχουν µεγάλης ζήτησης….» (107 σελ.70) Ο τονισµός δικός µας, διότι προσδιορίζεται που βρίσκονταν τα χρυσωρυχεία µε βάση την συγκεκριµένη βιβλιογραφία του συγγραφέα.

Ο πανέξυπνος και δραστήριος κουτσόβλαχος από τον Όλυµπο Κωνσταντίνος Γκαρµπολάς αφού εγκαταστάθηκε, σπούδασε και διέπρεψε στη Βιέννη, ήρθε στην Αθήνα και επαγγέλθηκε τον εκδότη, τυπογράφο, βιβλιοδέτη και βιβλιοπώλη. Το 1838 εκδίδει το «Λεξικό της ελληνικής γλώσσης». Τον επόµενο χρόνο το Λεξικό του Άνθιµου Γαζή. Διαβάζουµε στο δικό του βιβλίο. «Παγγαίο, όρος της Μακεδονίας περί του Νέστου ποταµού, νυν Εγριαζόν Κασταγνιά.» (2 σελ.37 και 89 σελ. 557) Είναι ολοφάνερο πια ότι µας δείχνει το Φαλακρό και το Βυζαντινό του όνοµα.

(Από site του Ορειβατικού Καβάλας. Σε κείµενο Θεόδωρου Γρηγοριάδη, συγγραφέα)

Ο Καβαλιώτης λογοτέχνης κ. Διαµαντής Αξιώτης στο βιβλίο του «Η γη είναι που γεννάει τη ζωή» και που κυκλοφόρησε το 1999, αναφέρεται σε ένα εργοστάσιο «χυτήριο βληµάτων» που λειτουργούσε τον 18ο αιώνα στην Ελευθερούπολη (Πράβι) νοµού Καβάλας. Το εργοστάσιο επισκέφτηκαν ο Μωχάµετ Αλί µαζί µε τον Τούρκο διοικητή της Καβάλας και θείο του Τοσούν µπέη και έναν ξάδερφό του.

Το χυτήριο ήταν των αδελφών Χαλίλ και Χουσεΐν Κερίµ, αποκτήθηκε µε µίσθωση από την Πύλη και από το οποίο οι Τούρκοι επιχειρηµατίες έβγαζαν ασήµι και µολύβι. Τα παιδιά βιάζονταν να βρεθούν στα καζάνια και τις φωτιές και να δούνε εκεί που γίνονταν τα βόλια και οι µπάλες, είδη φονικά που έβλεπαν στα κάστρα και πάνω στα πλοία. Έτσι ξεναγούµενοι γνώρισαν τους σιδηρουργούς, τα καµίνια, τους καµινευτές και τους χύτες, είδαν να ρέει το παχύρευστο υγρό µέσα στις φλόγες και τους µαυρισµένους εργάτες που έµοιαζαν σαν δαίµονες. Έµαθαν ότι το εργοστάσιο ξεκίνησε την λειτουργία του πριν εκατό χρόνια και

3

παρήγαγε για τον τουρκικό στρατό µεγάλες ποσότητες πολεµικού υλικού µέρος του οποίου γινόταν εξαγωγή και σε άλλες χώρες µε δυναµικότητα 5 εκατοµµύρια οκάδες το χρόνο. Επίσης παρασκευάζονταν και άλλα προϊόντα, όπως σωλήνες, σταθµά, βάρη, σφραγίδες, κλπ. Όλη αυτή η πρώτη ύλη έβγαινε από εξωρύξεις από το βουνό της Εικοσιφοίνισσας, το Παγγαίο ή αλιώτικα Σύµβολο όρος, όπως ήταν το αρχαίο όνοµα της οροσειράς από την Καβάλα µέχρι τους πρόποδες της αφετηρίας του Μενοίκιου ή αρχαίου Δύσωρου όρους.

Δεν χρειάζονται επεξηγήσεις. Ο νοών νοείται.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΑΠΟ ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ. Ποια

νέα στοιχεία προέκυψαν, τα τελευταία χρόνια, από τυχαίες αποκαλύψεις, έρευνες κι ανακαλύψεις και από τις οποίες τεκµηριώνεται ότι το Παγγαίο είναι πράγµατι το οροπέδιο από την Καβάλα και µέχρι πιο πάνω από το Φαλακρό όρος, το οποίο έχει και την υψηλότερη κορυφή του στα 2.232 µέτρα, όπως µαρτυρείτε κι από τον Ηρόδοτο.

Το Φαλακρό ήταν γνωστό µέχρι πρόσφατα ως βουνό χαµηλού ύψους. Δηλαδή το υψόµετρό του υπολογίζονταν κάτω από τα 2.000 µέτρα. Είχε µετρηθεί και καταγράφηκε στα 1.854 µέτρα. Προφανώς από λάθος. Όµως αυτή ήταν η καταγραφή και η γνώση που µεταφέρονταν. Πιο κάτω δηλαδή κι από το ύψος των αντίστοιχων βουνών του λεκανοπεδίου, δηλαδή του όρους Συµβόλου και όρους Μενοίκιου.( 9 σελ. 356, και 12 σελ. 563, κλπ.).

Έτσι και πέρασε στον απλό κόσµο και τους επιστήµονες, ότι ήταν το χαµηλότερο βουνό του λεκανοπεδίου της Δράµας. Επίσης το Φαλακρό θεωρείτο βουνό γυµνό, βουνό άγονο, βουνό απότοµο κι απρόσιτο. Σήµερα όλα αυτά έχουν ξεπεραστεί κι αποµυθοποιηθεί.

Διαπιστώσαµε ότι είναι το υψηλότερο, πράγµατι, βουνό µέσα στο λεκανοπέδιο της Δράµας, όπως πολύ καλά έλεγε εδώ και 2.500 χιλιάδες χρόνια ο Ηρόδοτος, ότι το βουνό σε µεγάλη έκταση του είναι δασωµένο και όχι όπως το βλέπουµε από τη νότια του πλευρά ως φαλακρό. Έχει δασοκάλυψη, είναι πολύ πιο πλούσιο από κάθε άποψη, έχει σε όλη την προέκτασή του, από τα βουνά της Λεκάνης µέχρι το Νευροκόπι και µέσα στη Βουλγαρία, χρυσό και έχει ακόµη και µια φυσική οµορφιά που θα την ζήλευαν πάρα πολλά βουνά της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Σε µια βαρυσήµαντη ανακοίνωση ειδικών επιστηµόνων η οποία έγινε στο β’ Συµπόσιο Αρχαιοµετρίας στη Θεσσαλονίκη από 26-28.3.93 και του οποίου τα πρακτικά δηµοσιεύτηκαν το 1996, προκύπτει, ότι πολλά από τα αρχαία χρυσωρυχεία που αναφέρονται από την αρχαιότητα ότι ήταν πάνω στο Παγγαίο όρος βρέθηκαν πάνω στο Τσάλ-Δάγ «κι όχι στο (σηµερινό) Παγγαίο» όρος (11 σελ.24) της Εικοσιφοίνισσας.

Την κοινή ανακοίνωση έκαναν οι ειδικοί καθηγητές κι ερευνητές του Τοµέα Ορυκτολογίας – Πετρολογίας - Κοιτασµατολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης καθηγητές Μιχάλης Βαβελίδης και Βασίλης Μέλφος, ο Γεώργιος Γιαλόγλου του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών του παραρτήµατος Ξάνθης και ο Γερµανός καθηγητής G. A. Wagner (Archaeometrie Labor., Heidelberger Akedemie der Wissenschaften, Am MAX Planck Institut fuer Kernphysik , Germany).

(Ο Μ. Βαβελίδης είναι καθηγητής του Τµήµατος Γεωλογία του Α.Π.Θ. τηλ.& φαξ 2310-998474 E-Mail: vavelidi @ geo . auth . gr , o Β. Μέλφος είναι Dr. του Τµήµατος Γεωλογία του Α.Π.Θ. τηλ.2310-998539 E-Mail: melfosv @ geo . auth . gr , ο Γ. Γιαλόγλου του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) παράρτηµα Ξάνθης οδός Μπρουκούµη 30, 671 00 – ΞΑΝΘΗ τηλ. …………………………………….)

Για πρώτη φορά ερευνήθηκε και µελετήθηκε ένα αρχαίο µεταλλείο χρυσού στην περιοχή της Παλαιάς Καβάλας σε υψόµετρο 450 µέτρων του οποίου «η τεχνική προσπέλασης και εξόρυξης είναι όµοια µε αυτήν του Λαυρίου, της Θάσου και της Σίφνου (480-430 π.Χ.) που εφαρµοζόταν κατά την κλασσική περίοδο.» (11 σελ. 23)

Και συνεχίζουν οι ειδικοί καθηγητές-ερευνητές.(1) «Μερικοί υποστηρίζουν ότι αυτά (τα χρυσωρυχεία) βρίσκονται στο (σηµερινό) όρος

Παγγαίο. Σύµφωνα µε ειδικές συστηµατικές έρευνες, πιστεύουµε, πως ο Ηρόδοτος αναφερόταν στην περιοχή της Παλαιάς Καβάλας στην οποία εντοπίζεται ένας µεγάλος αριθµός χρυσοφόρου και αργυρούχου µεταλλεύµατος και όχι στο (σηµερινό) Παγγαίο».(11 σελ. 24)

Οι εκλεκτοί επιστήµονες προχώρησαν ακόµη παρακάτω. Περιέγραψαν, φωτογράφησαν και προχώρησαν στην ανάλυση των δειγµάτων χρυσού του µεταλλείου. Οι διαπιστώσεις και τα συµπεράσµατά τους είναι αφοπλιστικά. Η Θασιακή Περαία είναι εδώ. Η

4

ακρίβεια της περιγραφής του Ηροδότου σχετικά µε τις αρχαιοµεταλλευτικές έρευνες χρυσού στη Θάσο επαληθεύτηκαν. Στο χρυσωρυχείο, το οποίο λειτουργούσε επί της εποχής του Ηροδότου πάνω στις προεκτάσεις του Παγγαίου, «το µοναδικό του εκµεταλλεύσιµο µέταλλο ήταν ο χρυσός. Η απόληψη, έκπλυση και χύτευση ήταν µέθοδος γνωστή και µε ευρεία χρήση»

Και περιγράφουν, τις στοές, τα πηγάδια, τις εισόδους, το βατό µήκος, τα σκαλοπάτια, τον τρόπο προσπέλασης και τις τεχνικές εξόρυξης. Προχώρησαν και στη χηµική ανάλυση των δειγµάτων και στο πόση περιεκτικότητα έχει σε χρυσό.

Συµπερασµατικά, οι ειδικοί επιστήµονες, αποφαίνονται ότι η περιοχή των βουνών της Λεκάνης είναι η µόνη µεταλλευτική περιοχή η οποία εκπληρώνει τις προϋποθέσεις αρχαίων χρυσωρυχείων, λόγω θέσης, µεγέθους σε αποθέµατα, σε ποσότητες περιεχοµένου και µεγέθους αρχαίας µεταλλευτικής περιοχής. Ενώ απέκλεισαν, (τελείως), το όρος Σύµβολο (το σηµερινό Παγγαίο), ως χώρο εξόρυξης πολυτίµων µετάλλων. (11 σελ. 34)

Στην εβδοµαδιαία εφηµερίδα της Καβάλας το «Ξυράφι» στις 7.1.99 διαβάζουµε άρθρο του κ. Κώστα Ατακτίδη, του γνωστού και διάσηµου σπηλαιολόγου. Η σπηλαιολογική οµάδα της Καβάλας ανακάλυψε σπηλαιορυχείο µήκους πέντε χιλιοµέτρων στο όρος Κελ Τεπέ της Λεκάνης. Μια τεράστια αίθουσα σε µήκος 250 µέτρων, επικλινής, µε διαφορετικά ύψη, µε πολλά επίπεδα και πολλούς αµφίπλευρους ή κάθετους διαδρόµους, µε σταλακτίτες, κολώνες και κρυσταλλένιες µικρές λίµνες. Εντυπωσιάζει η λευκότητα του λιθωµατικού διακόσµου και του δαπέδου το οποίο στολίζεται από σταλαγµιτικές εκροές. Στη µέση της αίθουσας υπάρχει ένα τεχνητό στήριγµα µεγάλου ογκολίθου, οι πέτρες του στηρίγµατος έχουν συγκολληθεί µε σταλαγµιτικό υλικό.

Από την αίθουσα ξεκινούν διάδροµοι µε πολλές διακλαδώσεις οι οποίες έχουν µήκος150 µέτρα, πλάτος µέχρι 7 και ύψος µέχρι και 4 µέτρα. Σε όλο το ορυχείο είναι εµφανείς οι ανθρώπινες επεµβάσεις από αρχαίες εποχές. Υπάρχουν λοξοτά σκαλοπάτια που οδηγούν σε αίθουσες, άλλα σε εξόδους που είναι φραγµένες από εξωτερικά φερτά υλικά και µερικές στοές κάθετες φαίνονται να ήταν στοές εξαερισµού. Διαπιστώθηκε ότι το σπηλαιορυχείο είναι πολυώροφο και γενικά παρουσιάζει λαβυρινθώδη διάταξη. Στο ορυχείο αυτό του Κρυονερίου σε πρώτη φάση, χωρίς να βρεθούν τέρµατα των στοών, βρέθηκε ίχνος από σκουριά ενός αρχαίου λοστού.

Το αρχαίο Παγγαίο το οποίο ξεκινάει από την Καβάλα και φτάνει πιο πάνω από το Νευροκόπι είναι όλο τρύπιο και ανεξερεύνητο. Ας σταµατήσουµε λοιπόν τους φαρισαϊσµούς και τις µικροψυχίες κι ας το ερευνήσουµε εξονυχιστικά. Καιρός είναι, οι επιστήµονες που κατάγονται από τους νοµούς Δράµας και Καβάλας να πάρουν την ιστορία του τόπου µας στα χέρια τους.

(1)Βαβελίδης Μ., Γιαλόγλου Γ., Wagner G.A., ή βξάυόΓέ . (1996). Σκαπτή Ύλη: Ένα αρχαίο µεταλλείο χρυσού στην τοποθεσία Μάνδρα Καρή, Παλιάς Καβάλας. Αρχαιοµετρικές και Αρχαιολογικές Έρευνες στη Μακεδονία και Θράκη. Θεσσαλονίκη 1993. σελίδες 23-35.

µεταλλείο χρυσού

λίθινο χωνευτήρι για την επεξεργασία χρυσού στην Τούµπα

5

Κόκκοι χρυσού από το προσχωµατικό κοίτασµα

Ο Παπαδόπουλος-Κεραµέας διαβάζοντας στο βιβλίο του Σταύρου Μερτζίδη, «Αι χώραι του παρελθόντος και εσφαλµέναι τοποθετήσεις των», όπου αναφέρεται ότι υπάρχουν αρχαιότητες και κτίσµατα πάνω στο µοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας, αποκαθιστά τα πράγµατα στην ιστορική τους διάσταση. Γράφει. Υπάρχει πράγµατι κτίσµα πάνω στη Βίγλα, όµως είναι ένα βυζαντινό φρούριο και τίποτε παραπάνω. Και σηµειώνει. Το βουνό αυτό σε όλο το Μεσαίωνα ονοµαζότανε µονάχα Ματίκιο.

Αγαπητοί αναγνώστες. Είχα πάρα πολλές συζητήσεις µε ειδικούς επιστήµονες, (γεωλόγους, τοπογράφους, γεωγράφους και λοιπούς) οι οποίοι γνώρισαν σπιθαµή προς σπιθαµή, λόγω και της ιδιότητάς τους, το όρος Φαλακρό. Όλοι µου είπαν.

Τα βουνά της Λεκάνης και µέχρι το Νευροκόπι, είναι χιλιοτρυπηµένα µε ενδείξεις χρυσού. Αντίθετα το σηµερινό όρος Παγγαίο στην Εικοσιφοίνισσα δεν έχει και δεν είχε ποτέ ευγενή µέταλλο. Μολύβι είχε και έχει.

Πριν µερικά χρόνια Αµερικανικοί δορυφόροι φωτογράφησαν το Παγγαίο από τη µια άκρη στην άλλη. Ερεύνησαν κάθε σπιθαµή µε κάθε λεπτοµέρεια, ήτοι σε κενά, στοές, σπήλαια, λόφους, χαράδρες. Τίποτε δεν βρήκαν. Επίσης δυο αποστολές από Άγγλους και Γάλλους ήρθαν και αναζήτησαν επίσης χρυσό επιτόπου. Το πόρισµα των ερευνών τους ήταν αρνητικό. Το βουνό του µοναστηριού της Παναγίας δεν ήταν ποτέ χρυσοφόρο, µας είπε ο κ. Μιλτιάδης Νικηφορίδης, συµπολίτης µας επιστήµονας τοπογράφος µε πολύ δουλειά πάνω στα βουνά.

ΦΑΛΑΚΡΟ: ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΜΙΑΣ ΑΣΥΓΚΡΙΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ

Ένα αλλιώτικο πέρασµα από το Φαλακρό (Παγγαίο) όροςΒρισκόµαστε στην πόλη Δράµα. Πόλη όµορφη και καταπράσινη. Πόλη παραδοσιακή

και παράλληλα σύγχρονη. Αλλά µαζί και µια πόλη, ιστορικά, τραγική και µια πόλη πονεµένη. Η Δράµα και ο νοµός της, ζει µακάρια, σε όλη την έκταση των 3.456.873 στρεµµάτων

της, µέσα στους µύθους και µέσα στην ένδοξη, από αρχαιοτάτων χρόνων, ιστορία της. Στοιχεία όµως άγνωστα για τους σύγχρονους, αλλά κι ανιστόρητους κατοίκους της.Ως επικρατέστεροι κάτοικοι κι απόγονοι των Δραµινών, οι οποίοι έζησαν µέσα στο Λεκανοπέδιο της Δράµας, είναι οι Ήδωνες

Θράκες. Τιµούµε επίσηµα, σήµερα, το θεό Διόνυσο που έζησε κι άφησε τα ίχνη του στην περιοχή µας, αλλά αγνοούµε, τελείως αδιανόητα, τους προγόνους µας Ήδωνες, την ιστορία και τη µυθολογία τους, τη δηµιουργική τους πορεία, αλλά και τους διάσηµους έως πασίγνωστους βασιλείς τους, οι οποίοι αναφέρονται από τον Όµηρο και τον Πίνδαρο και από µια πλειάδα είκοσι και πλέον αρχαίων συγγραφέων… ΟΜΗΡΟΣ

Οι Ήδωνες είναι ένα δραστήριο θρακικό ελληνικό φύλο. Ο

6

Ρήσος και ο Λυκούργος, ο Χάροπας και ο Ηιτονέας, ο Δρύας, ο Πιττακός, ο Γέτας, ο Βηρισιάδης κι άλλοι πολλοί εξαιρετικοί άνδρες, είναι οι βασιλείς των Ηδωνών Θρακών. Πρώτη πρωτεύουσά τους η Ηδώνα, κοντά στα Κουδούνια, µέχρι το 1200 µ.Χ. υπήρχαν τα ερείπια της, µετά η Μύρκινος και η Έµπολη (ή Εννέα Οδοί, ή Αµφίπολη). Λαός ατίθασος ήταν οι Ήδωνες. Απαράµιλλοι έφιπποι πολεµιστές. Με θάρρος και τόλµη αντιµετώπιζαν κάθε είδους εισβολέα και υπερασπίζονταν µε αυταπάρνηση τη γη των πατέρων τους. Υπήρξε ιστορική συνέχεια. Οι Ήδωνες συνεχίζουν να έχουν ανεξάρτητη διοίκηση και βασιλείς ακόµη και µετά την ενσωµάτωσή του κράτους τους στο Μακεδονικό κράτος του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ιστορική πορεία, του ίδιου γηγενή λαού στον τόπο του, θα διαιωνιστεί και στα νεότερα χρόνια µε πολλές εποποιίες και πολλές θυσίες αίµατος όπως και πικρά κατοχικά χρόνια. Θυσίες για την ατίµητη τη Λευτεριά και την εδραίωση της Δηµοκρατίας. Γιατί ο τόπος έζησε πολλές εισβολές από επίδοξους βόρειους επιδροµείς.

Ο Ευριπίδης στο έργο του «Ρήσος» αναφέρει τις ευχαριστίες του γιου του Ηιονέα βασιλέα Ρήσου στον Τρώα και φίλο του Έκτορα. Ο γιος του Πριάµου ήρθε, κάποτε, σε βοήθεια των Ηδωνών όταν οι Παίονες κατέκτησαν τη χώρα τους και αφού οι Τρώες του Έκτορα έδιωξαν τους Παίονες την παρέδωσαν ελεύθερη στο βασιλέα Ρήσο. Λέει υποδεχόµενος στο Ίλιο τον φίλο του Ήδωνα ηγέτη.

«Με το δικό µου χέρι όµωςσ' έκαµα πάλι βασιλιά στους Θρακιώτεςόταν ρίχτηκα στο Πάγγαιο και στων Παιόνων τη χώρα καταπάνω, τους πιο αντρειωµένουςΘρακιώτες και τους κατατσάκισα τους πέλτες, κι αφού τους σκλάβωσα τους έδωσα σ' εσένα.» (Ευριπίδου τραγωδίαι «Φοίνισαι-Ρήσος» εκδόσεις Γεωργιάδη, µετάφραση Νίκου Σφυρόερα σελ.86 στίχ.487-492)

Εγκαταλείπουµε την πόλη και τον απέραντο κι εύφορο κάµπο της Δράµας. Το Νησαίο πόλισµα (που ουδέποτε το αναζητήσαµε), το Νύσηιο ή Νησαίο πεδίο και το Νήσηιο όρος, όπως αναφέρεται σε αυτά ο Όµηρος. Ταξιδεύουµε προς τα βόρεια του νοµού. Βουνά και γραφικές οροσειρές συγκροτούν την ορεινή ενδοχώρα. Οροπέδια ψηλά που κλείνουν κυκλικά τον κάµπο που άλλοτε ήταν µια τεράστια ψαροφόρα λίµνη σε έκταση 130.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων η οποία έσφυζε από ζωή. Στο ατέρµονα υγρό στοιχείο της κυκλοφορούσαν έντονα παντός είδους πλωτά πλοιάρια και ταχύπλοα σκάφη. Ήταν πολύ

γραφική η Θεστίδεια λίµνη, όπως την ονοµάζει ο Όµηρος, την οποία µετέπειτα µετονόµασαν Πρασιάδα λίµνη. Γιατί στην περιοχή ζούσαν οι γηγενείς Θράκες Πρασιείς, στο λιµνοχώρι του Πραβίου, όπως γράφει ο Ηρόδοτος.

Η Πρασιάδα είναι µια λίµνη πολύφερνη, µια λίµνη πλουτοφόρα, την ο οποία τόσο χαρακτηριστικά περίγραψε ο πατέρας της Ιστορίας ο Ηρόδοτος. Αλλά και την

7

εκµεταλλεύτηκαν κατά κόρο και οι Ρωµαίοι κατακτητές, όταν ήρθαν στην περιοχή και τη βάφτισαν Ιολίτιδα, σε ανάµνηση της δικής τους εθνικής πατρίδας. Οι Τούρκοι κατακτητές, εντυπωσιασµένοι από τα πολλά της ψάρια, την είπαν Μπερεκέτ Γκιόλ, πλούσια λίµνη. Αυτό το απέραντο υγρό στοιχείο, οι χτεσινοί Έλληνες ραγιάδες, αλλά και οι σύγχρονοι ελεύθεροι Έλληνες αµφισβητίες, το ονόµασαν απλά «Βάλτα» κι όχι µε το πραγµατικό του όνοµα. Όµως, δικαιολογούνται οι πρόγονοί µας, αφού δεν είχαν ιστορικές γνώσεις. Άλλωστε ποιος θα τους µάθαινε, αφού ζούσαν την πιο µαύρη εποχή δουλείας µέσα στη Οθωµανική Αυτοκρατορία για 540 χρόνια.

Ταξιδεύουµε βόρεια πάνω στον επαρχιακό δρόµο της Δράµας. Πάµε στην Προσοτσάνη κι από εκεί ανεβαίνουµε στο Φαλακρό. Λίγο πιο παραπάνω από το 25ο

χιλιόµετρο στρίβουµε δεξιά. Πορευόµαστε τώρα για την κωµόπολη του Βώλακα. Το χωριό των Μακεδονοµάχων και των παρτιζάνων - Αντιστασιακών της 4χρονης

Βουλγαρικής κατοχής 1941-44, αλλά και το χωριό µε τους συνολικούς ηρωικούς αγώνες και θυσίες των κατοίκων του σε όλη την πολύπαθη επτάχρονη Βουλγαρική κατοχή από τις τρεις συνολικά στον αριθµό µέσα στις δεκαετίες του 1910 και του 1940. Τότε, που ήταν επικυρίαρχοι της περιοχής µας οι Βούλγαροι επιδροµείς και που υπεξαιρέθηκαν από τον τόπο και λεηλατήθηκαν πολύτιµοι αρχαιοελληνικοί θησαυροί, ιστορικά αρχεία και κειµήλια, όπως και περιουσίες των Ελλήνων πολιτών, τα οποία κλαπέντα στολίζουν τώρα τα µουσεία και τα σπίτια των γειτόνων µας.

Ανεβαίνουµε στο Οµηρικό Νήσηιο όρος. Το σηµερινό βουνό Φαλακρό. Ένα µουσικό βουνό, πράσινο κι όµορφο το οποίο απλώνεται νωχελικά σε όλη την ποιητική του µεγαλοπρέπεια. Το δεύτερο βουνό του Μύθου και της Ιστορίας στη Μακεδονία. Το βουνό των Μουσών και των Νυµφών και των σπάνιων λουλουδιών.

Πλησιάζουµε στο Φαλακρό, το Μπόζ Δαγ, το γυµνό βουνό την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ένα οροπέδιο ασύγκριτα όµορφο, σένα πλάτωµα γαλήνιο. Ένας παράδεισος φυσικής χλωρίδας και πανίδας. Με πηγές και καταρράκτες και αιωνόβια δένδρα. Με πελώριες καστανιές σε όλη τη βορινή πλευρά του. Το βουνό των Ορειάδων και των Αµαδρυάδων. Και το καταφύγιο βουνό των Ναϊάδων Νυµφών.

Καρµάνιο όρος το ονοµάζει ο Πλούταρχος, πολύ πριν µετονοµαστεί σε Παγγαίο όρος. Πολύ πριν προδοθεί και πλαστογραφηθεί από τους Σλάβους και πριν ακόµη συληθεί και λεηλατηθεί, όσο κανένα άλλο βουνό, από τους σύγχρονους εχθρούς της πατρίδας και τους βιαστές της ιστορική αλήθειας. Τους ξένους ληστές της προγονικής µας κληρονοµιάς και τους εγχώριους Εφιάλτες. Και όλους τους άλλους ανόητους πολυπολιτισµικούς Έλληνες Φαρισαίους αρνησιπάτριδες οι οποίοι έγιναν όργανα της Νέας Τάξης Πραγµάτων και βλάπτουν σοβαρά κι εγκληµατικά την πατρίδα.

Τραγικές ιστορίες και µύθοι έχουν διαδραµατιστεί πάνω στις ράχες του βουνού από αρχαιοτάτων χρόνων και το απώτερο παρελθόν.

Ζούµε την εποχή των Διονυσιακών µεταµφιέσεων και των οργιαστικών διασκεδάσεων. Να η ανέλπιστα τραγική ιστορία. Ένας από τους διασηµότερους Ηδωνούς βασιλιάδες της περιοχής, γλεντάει όλο το βράδυ, ιγκόγνιτο, αγκαλιά µε µια πανέµορφη κοπέλα. Η πολύ καλά καρναβαλική µεταµφίεση και των δύο, το σκότος η προχωρηµένη ώρα και το µεθύσι καλύπτουν τη µυστικότητα του προσώπου, τις επιθυµίες και τους πόθους του ζευγαριού. Κι απλώνεται µέσα στη νύχτα ένα µυστήριο πάθους και παραµυθένιας οµορφιάς.

Το πρωί όµως αποκαλύπτεται η τραγική αποµυθοποίηση. Ο βασιλιάς Παγγαίος ανακαλύπτει πως όλη την οργιώδη νύχτα κοιµότανε µε την µονάκριβη κόρη του.

8

Τα ήθη και τα έθιµα της εποχής είναι πολύ αυστηρά, αλλά κι ολέθρια. Δεν χαρίζονται ούτε και σε αξιώµατα όπως οι βασιλείς. Ο γιος του θεού Άρη και της νύµφης Κριτοβούλης, ο διάσηµος βασιλιάς Παγγαίος, είναι εγκλωβισµένος µέσα σε ένα αδιέξοδο. Πνίγεται από ντροπή. Απελπισµένος και συντετριµµένος ανεβαίνει πάνω ψηλά στο Καρµάνιο όρος. Έτσι λέει ο µύθος, αυτό ήταν το όνοµα του βουνού τότε, του Φαλακρού. Στηρίζεται σε ένα βράχο. Βγάζει το ξίφος του κι αυτοκτονεί. Δεν µπόρεσε ο τραγικός πατέρας να αντέξει το µοιραίο λάθος της ζωής, δεν ξεπέρασε τον πόνο και την κοινωνική κατακραυγή.

Κι από τότε οι υπήκοοί του, οι οποίοι εκτιµούσαν βαθύτατα το βασιλιά τους, ονόµασαν το Καρµάνιο όρος, Παγγαίο όρος.

Είµαστε καθ΄ οδό για το ιστορικό βουνό. Θα διανύσουµε ασφαλτόδροµο 46 χιλιοµέτρων. Στα αριστερά µας, δυτικά, αντικρίζουµε το Μενοίκιο όρος. Το αρχαίο Δύσωρο. Η ψηλότερη κορυφή του, µε το τούρκικο όνοµα Καραγκιόζ Γκιολ, υψώνεται στα 1963 µέτρα. Πίσω µας και νότια, στο βάθος, φαίνεται η εκτεταµένη οροσειρά του Συµβόλου όρους. Εδώ δεσπόζει η κορυφή του Πιλάφ Τεπέ σε ύψος 1956 µέτρων. Στις πλαγιές του είναι κτισµένη η παλαίφατη µονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας. Το πανάρχαιο µοναστήρι της Παναχράντου Μαρίας, της µητέρας του Χριστού, που είναι έργο ζωής του µοναχού και κτήτορα της µονής, πατέρα Γερµανού.

Εµείς όµως συνεχίζουµε. Θα φτάσουµε στις ράχες του ψηλότερου βουνού του Λεκανοπεδίου της Δράµας. Θα αγναντέψουµε από το ύψος των 2.232 µέτρων, την υψηλότερης κορυφή του Προφήτη Ηλία, τα βουνά της Θάσου, το όρος Άθως της Χαλκιδικής και το ιερό βουνό των Ολυµπίων θεών στην Πιερία, τον Όλυµπο.

Προχωρώντας θα επισκεφτούµε τη Χιονότρυπα του Φαλακρού. Θα θαυµάσουµε το ερωτικό άντρο του Θεού Βορέα και την συζυγική φωλιά της Αθηναίας βασιλοπούλας Ωρείθυιας. Εδώ ζει και διαφεντεύει ο γιος του Αστραίου και της Ηούς, ο θεός του βόρειου ανέµου, ο Βορέας. Εδώ και οι γιοι και οι θυγατέρες του. Ο Κάλαης, ο Ζήτης, η Κλεοπάτρα και η Χιόνη. Οι πρώτοι νέοι πρωταγωνίστησαν στην Αργοναυτική εκστρατεία προσκεκληµένοι του Ιάσονα.

Όµως πάνω σε αυτό το βουνό γράφτηκε και η τραγωδία του Ηδωνού βασιλέα Λυκούργου. Ας την ακούσουµε.

Ο συνετός και αδιάφθορος βασιλιάς των Ηδωνών Λυκούργος θέλησε να αποµακρύνει από τον τόπο του τον θεό Διόνυσο και τους διαπλεκόµενους οπαδούς και συνοδούς του. Και η απόφασή του ήταν να εγκαταλείψουν άµεσα κι αµετάκλητα το βασίλειό του. Έτσι αποχώρησε όλη η Διονυσιακή κουστωδία την περιοχή κι έφυγε στη Θεσσαλία.

Αυτό όµως δεν άρεσε στους Ολύµπιους Θεούς. Οι θνητοί δεν τα βάζουν ποτέ µε τους Θεούς. Γι’ αυτό και η οργή των δωδεκάθεων τιµώρησε τον ακριβοδίκαιο βασιλέα. Ο «κρατερός» (γενναίος) βασιλιάς Λυκούργος, κατά τον Όµηρο, καταδικάστηκε να κατασπαραχθεί πάνω στην κορφή του βουνού από τα άγρια και κρεατοφάγα άλογα του Παγγαίου.

Περπατάµε πάνω στο µυθικό βουνό. Βαθύσκια δάση κι αλπικές πλαγιές. Καταπράσινο βουνό το Παγγαίο το καλοκαίρι, κατάλευκο το χειµώνα. Ασφαλτοστρωµένος τώρα και ασφαλής ο δρόµος. Ιδανικές οι συνθήκες στην ανάβαση. Σαγηνεύει η φυσική οµορφιά και το εκτεταµένο σύµπλεγµα βουνοκορφών σε µια έκταση 600 τετραγωνικών χιλιόµετρων.

Μπροστά µας ξανοίγεται τώρα ένα πλάτωµα, τρία επί τέσσερα χιλιόµετρα, στο ύψος των 1720 µέτρων. Είµαστε στην καρδιά του Χιονοδροµικού Κέντρου. Γύρω τριγύρω ιδανικές πίστες και πολυποίκιλες διευκολύνσεις. Εστιατόρια, καφετερίες, καταστήµατα αξεσουάρ, όλα τα εφόδια στη διάθεση των επισκεπτών. Σκούτερ κι αναβατήρες κι απέραντοι χώροι στάθµευσης για 1500 αυτοκίνητα. Πλούσια µέσα διασκέδασης και ψυχαγωγίας κι ένα ιατρικό κέντρο για τους επισκέπτες, µέσα επικοινωνίας για χιονοδρόµους κι ερασιτέχνες. Εδώ κάθε επιθυµία ικανοποιείται.

Εδώ είναι εγκατεστηµένος κι ο ρηξικέλευθος Ορειβατικός Σύλλογος της Δράµας, πρωτοπόρος αυτής της ασύγκριτης οµορφιάς, µαζί µε τις Αναπτυξιακές Εταιρείες του Φαλακρού. Όλοι υποδέχονται τους επισκέπτες µε µια ζεστή αγκαλιά.

Χειµώνας. Προκλητικές οι οµορφιές της λευκής γοητείας. Εδώ τρέχεις σε πίστες µήκους 24 χιλιοµέτρων. Ανεβαίνεις σε αναβατήρες µονοθέσιες, διθέσιες και τετραθέσιες και πίνεις καφέ και τρως σάντουιτς σε ύψος 2.102 µέτρων αντικρίζοντας συγχρόνως όλα τα βουνά

9

της Μακεδονίας. Αλλά ανεβαίνεις, αν θέλεις, πάνω στο Παγγαίο κι όλες τις άλλες εποχές του χρόνου.

Κι έχεις να επιλέξεις, διαδροµές µε οχήµατα 4χ4 και να κάνεις πεζοπορία και ορειβασία. Να δοκιµάσεις ποδήλατο στο βουνό και να κάνεις αεραθλητισµό. Και ακόµη µια ατέλειωτη περιήγηση σε πηγές και καταρράκτες, σε λίµνες και σε ποτάµια, ενώ µπορείς να κάνεις ορειβασία, σκι κι αναρρίχηση µαζί.

Όµως, ζώντας εδώ για λίγο, αισθάνεσαι ότι ζεις και αναπνέεις πάνω στο ιερό βουνό των Σατρών και των Βησσών. Γιατί κάπου εκεί, σε µια γωνιά του απέραντου βουνού, άγνωστο που, κρύβεται και το ιερό του θεού Διονύσου. Είναι ο µητροπολιτικός ναός του Βάκχου στην περιοχή µας. Ένα ερείπιο ίσως. Χωρίς τον ιερέα του Βολογαίση και την Πυθία συνεργάτιδά του το έτος 183 π.Χ., µια ιέρεια από τους Δελφούς σταλµένη ειδικά στους Θράκες της φυλής των Σατρών.

Που είναι όµως ο ναός του θεού της αµπέλου; Που χάθηκαν, οι άνθρωποι και τα κτίσµατά τους; Κανείς µας δεν τους έψαξε, κανείς µας δεν ενδιαφέρθηκε. Δεν τους αναζήτησε κανείς. Λες και δεν υπήρξαν ποτέ στην ιστορία. Τι άραγε συνέβη; Τι να έφταιξε;

Αυτό δεν θα µας το πει ποτέ και κανένας. Όσο τουλάχιστον ζούνε ανάµεσά µας οι ανιστόρητοι και οι ένοχοι… Όλοι εµείς!

Εδώ στο Φαλακρό, στην καρδιά του αρχαίου Παγγαίου όρους, η ιστορική και η µυθική µνήµη συµπλέκονται κι αναπαράγονται. Πάνω στα πλατώµατα ζούνε οι Εννέα Μούσες. Οι πανέµορφες κόρες του Δία και της Μνηµοσύνης, κάποτε, σε µουσικό αγώνα, κάτω από την δίκαιη εποπτική διαιτησία του Μουσιγέτη Απόλλωνα κατανίκησαν, τον θνητό µεγάλο Θράκα µουσικοσυνθέτη Θάµυρη γιο του Φιλάµωνα και της νύµφης Αργιόπης.

Ανεβαίνουµε στην τετραθέσια εναέρια πολυθρόνα. Για να φτάσουµε πολύ ψηλά. Μας προκαλεί δέος η θέα της Χιονότρυπας στα 2.110 µέτρα. Από εδώ, ο θεός των σφοδρών βορείων ανέµων, ο ερωτικός Θεός των αγαπηµένων ζευγαριών, ο Βορέας, πέταξε στην Αθήνα κι έκλεψε από τον Ιλισό ποταµό τη µικροθυγατέρα του πέµπτου βασιλέα των Αθηνών Ερεχθέα1. Την κόρη που σφόδρα αγάπησε κι αρνήθηκαν να του την δώσουν γυναίκα του.

Ανεβαίνουµε στην ψηλότερη κορφή του βουνού. Ανατριχιάζοµε όταν αναλογιζόµαστε ότι πάνω σε αυτό το βουνό ζούσανε γίγαντες. Ιστορία ή µύθος. Αν ξυπνούσε ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος θα µας το αποκάλυπτε.

Κάπου εκεί κι ο βασιλιάς Παγγαίος τερµάτισε τη ζωή του. Μια καφετερία κι ένα

10

εστιατόριο µέσα στα χιόνια. Από τα µπαλκόνια του η θέαση στους τέσσερες ορίζοντες είναι εξαίσια κι αποκαλυπτική. Βόρεια και ανατολικά απλώνονται οι κοιλάδες του Νέστου και η µεγαλύτερη σε µήκος και βάθος τεχνητή λίµνη της χώρας σε µια απόσταση πλέον των 40 χιλιοµέτρων. Ένα ποτάµι που σέρνει τους µύθους και την ένδοξη παλιά και σύγχρονη ιστορία του. Είναι ο Λύκορµος, αυτό ήταν το πανάρχαιο όνοµα του Νέστου. Κι ο αγαθός Νέσσος των αρχαίων, ο οποίος ορίζεται από το Δία ως ο ψυχοποµπός των νεκρών. Και λίγο πιο κάτω από την µεγάλη βυθισµένη γέφυρα είναι το ανεξερεύνητο σπήλαιο από το οποίο µεταφέρονταν οι νεκροί στον Άδη.

Το ποτάµι όµως το βάπτισαν κι οι Βούλγαροι επιδροµείς Μέστα και οι Τούρκοι κατακτητές Καρασού, από το σκούρο του νερό. Από τη µυθολογία µας γνωρίζουµε ότι ο Νέσσος µε τη θεά Αφροδίτη απόκτησαν µια κόρη, την νύµφη Καλλιρρόη. Η νύµφη των

κρυστάλλινων νερών Καλλιρρόη µε τον θεό Άρη γέννησε τέσσερες γιους, τον Ήδωνα, τον Οδόµαντα, τον Βίστωνα και τον Μύγδονα. Κι οι οποίοι έγιναν αντίστοιχοι γενάρχες θρακικών φύλων.

Ατενίζω την τεράστια διαδροµή του ποταµού Νέστου, 140 χιλιόµετρα µέσα στο ελληνικό έδαφος κι αναρωτιέµαι. Που άραγε, σε πια καµπή του θρακιώτικου ποταµού, πάνω σε πια πλαγιά του βουνού, ζούσε ευτυχισµένος, αγκαλιά µε την Ορειάδα νύµφη, την όµορφη γυναίκα του Ευρυδίκη, ο µεγαλύτερος µουσικοφιλόσοφος της αρχαιότητας, ο Ορφέας;

Εδώ, στις καταπράσινες ανοιχτωσιές, έζησαν και οι Πιέρισσες Μαινάδες. Αυτές οι πανέµορφες Θρακιώτισσες καλλονές οι οποίες µένεα πνέοντες επιτέθηκαν δυσαρεστηµένες στον θλιµµένο Ορφέα. Κι εκτέλεσαν εν ψυχρώ τον µεγαλύτερο µελωδό της αρχαιότητας κι έριξαν τα κοµµάτια του στο ποτάµι. Τα ιερά λείψανά του θα

φτάσουν στη θάλασσα και θα περαιωθούν στη Λέσβο. Κι εκεί θα γεµίσουν το νησί µε µύθους. Λένε, ότι οι Μαινάδες πήρανε την εκδίκησή τους από τον πανέµορφο άνδρα γιατί τις

αγνόησε σαν γυναίκες όταν έχασε την πολυαγαπηµένη του Ευρυδίκη. Μύθοι και θρύλοι. Ιστορίες χαµένες στην αχλή του χρόνου. Ιστορίες και µύθοι που

αναδύονται και ζωντανεύουν από τα παλαιότερα χρόνια της ξεγνοιασιάς. Χρόνια του θεού Διόνυσου ευτυχισµένα µαζί µε Νύµφες και Μούσες οι οποίες να τραγουδούν και να χορεύουν ξέγνοιαστες σένα κόσµο παραµυθένιο.

Κοσµογονία και µελωδική µυσταγωγία πάνω στο βουνό της αθωότητας και του δράµατος. Κι αναζητείται ένας νέος Αισχύλος, ένας άλλος Σοφοκλής ή ένας άλλος Ευριπίδης, ένας σύγχρονος Έλληνας τραγικός ποιητής, ο οποίος θα συνθέσει νέα δρώµενα, σένα συγκερασµό µε τα περασµένα. Γιατί η ιστορία συνεχίζεται τώρα, όπως και τότε, µε τους ίδιους πρωταγωνιστές, µε τους ίδιους Έλληνες γηγενείς κατοίκους, µέσα στον ίδιο δηµιουργικό, χαρισµατικό, γεωγραφικό χώρο.

Το θρυλικό βουνό της οµορφιάς και του ανθρώπινου µεγαλείου είναι πάντα εδώ. Είναι βόρεια και ανατολικά της Δράµας. Έζησε και θα ζει αιώνια. Και µπορεί και σήµερα να διαδραµατίσει τον πολύ βαρύ και ιστορικό ρόλο και προορισµό του. *1. Μετά τον Κέκροπα, τον Κραναό, τον Έριχθόνιο και τον Πανδίονα.

Πρόσκληση: Πάρτε το δρόµο της ξεγνοιασιάς και της ελπίδας

Εµπρός, έλα κι εσύ, πάρε κι εσύ ανώνυµε πολίτη-επισκέπτηΤον δρόµο της χαράς στις γειτονιές, τις οµορφιές της Δράµας.Έλα, στης Άγιας Βαρβάρας τις πηγές να ξεδιψάσειςΜούσες και Νύµφες του Οµήρου να αγκαλιάσεις, να θαυµάσεις.* Έλα του Διόνυσου ζεστό αγνό κρασί να κεραστείςΤρελό χορό κάτω από αιώνιους αρχαίους πλάτανους, στον ξακουστό Δηµοτικό µας Κήπο, µαζί µε όλους εµάς,τους Δραµινούς εθελοντές της Ονειρούπολης, να ζήσειςΚαι µε άλλους Έλληνες, από όπου γης, να το γλεντήσεις.*

11

Εµπρός κι οι δρόµοι θάναι πάντα ανοιχτοί στη Δράµαστων Ηδωνών την ώρια γη του «κρατερού» και τραγικού Λυκούργου.Εµπρός και στις κορφές του Φαλακρού µε συντροφιά το θείο Βορέα Και στις πλαγιές του Νήσηιου όρους, τις ιερές, να περπατήσεις.*Έλα, των Δραµινών πανάρχαιοι µύθοι, από παλιά, να αφυπνιστούνΚαι µε Νηρηίδες, Σάτυρους, τρελοβοσκούς ατέλειωτους χορούς να στήσειςπάνω σε ορθοπλαγιές και γάργαρα νερά, κάµπους και δάση,και ηθοποιούς της ξεγνοιασιάς και ξανθοµάλλες Βάκχες να γνωρίσειςΈλα και αλλοτινούς του Ορφέα, κάποιους ρυθµούς, ίσως ξυπνήσεις. *Εµπρός κι ανοίξτε όλοι τα φτερά σας του πηγεµού στη ΔράµαΕδώ είναι πάντα το αστροφώς κι η ξωτική η Ονειρούπολη. Εµπρός, εδώ και η ευτυχία και η χαρά µαζί και η ελπίδακι η Δράµα για όλους θεία αγκαλιά και οδηγός κι ονειρική πυξίδα.

*Ελάτε εδώ, µικροί, µεγάλοι, φίλτατοι φίλοι αδέλφια µας ξένοι,εδώ αποδράστε κι η Δράµα, όπως πάντα, σας προσµένει.Κι ελάτε εδώ, πάρτε ζωή, µοσχοδροσιές κι αληθινή αγάπη εδώ ξεγνοιάστε, εδώ διασκεδάστε, έξω η πλήξη κι ότι κι αν γίνειΤη Δράµα φεύγοντας, θα νοσταλγείτε, να το θυµάστε, µε καλοσύνη.

ΤΕΛΕΙΩΝΟΝΤΑΣΤι να πρωτοπεί κανείς γι' αυτό το ιστορικό και πονεµένο βουνό, αλλά και τον κατά προδοµένο

αυτό τόπο;Σκαλίζοντας ατέλειωτους χάρτες και ιστορικά κείµενα πουθενά δεν συνάντησα έστω κι ένα

στοιχείο που να µε αποκλείει να πιστεύω ότι το Φαλακρό δεν είναι το αρχαίο Παγγαίο. Ότι κρυφά και φανερά έγινε σε βάρος µας πριν από πολλά χρόνια ήταν µια αρρωστηµένη κατάσταση, ένα ιστορικό έγκληµα που όµως παγιώθηκε χάρη στην αφροσύνη και την παχυδερµία µας.

Δυστυχώς είµαστε αδύναµοι να προτάξουµε τα δίκαιά µας απέναντι στις οργανωµένες προπαγάνδες και τις παγίδες που µας στήνουν κάθε τόσο οι εχθροί του ελληνισµού. Δεν είναι ούτε η πρώτη και δεν θα είναι ούτε η τελευταία φορά που την παθαίνουµε ως Έλληνες ανιστόρητοι. Ήδη η ανύπαρκτη «Μακεδονία» του Γκλιγκόροφ και των άλλων Σκοπιανών έχει παγιωθεί και µε τις δικές µας «ευλογίες» επισηµοποιήθηκε.

Όµως η ανοχή της πλαστογράφησης ελληνικών τοπωνυµιών, το θάψιµο της τοπικής κι εθνικής µας ιστορίας, µυθολογικής και ιστορικής, κατάντησε µια ασύγγνωστη εθνική ευτέλεια. Αποδεικνύεται ότι χάσαµε κι αυτήν την εθνική µας αυθυπαρξία κι αξιοπρέπεια και δεν θ' αργήσουµε, όπως βαδίζουµε, να απωλέσουµε και την πατροπαράδοτη ελληνική λεβεντιά κι ανθρωπιά µας. Ο Ελληνικός λαός είναι ο µόνος, ίσως, που δεν γνωρίζει την αληθινή ιστορία του. Κάποιοι, έµµεσα και συστηµατικά την διαστρεβλώνουν ή την αποσιωπούν.

Το Παγγαίο ξεκινάει από τα αλµυρά νερά του ζεστού Πιερικού κόλπου και χάνεται στο παγωµένο Νευροκόπι. Παρθένο κι ανερεύνητο. Και σήµερα και πάντοτε το λυµαίνονταν αρχαιοκάπηλοι οι οποίοι πλούτισαν από τα ιερά ιστορικά µας κειµήλια. Από την τοπική µας ιστορία και παράδοση. Αυτή την αρχέγονη πολύτιµη κληρονοµιά που εµείς αφήσαµε και λεηλατήθηκε, ενώ και ένα µεγάλο µέρος της καταστράφηκε και διοχετεύθηκε στο εξωτερικό. Άφρονες πούλησαν σε ξένους «βάρβαρους», για λίγα λύτρα, την ψυχή του τόπου µας.

Όλοι εµείς, όµως, όσο κι αν φταίξαµε, αγαπούµε τον τόπο µας. Ας κοιτάξουµε τώρα το Φαλακρό µε τα µάτια της ψυχής µας. Γιατί η ιστορία και οι παραδόσεις µας δεν έφυγαν όλες από εδώ. Υπάρχουν και είναι παρούσες. Και είναι ζωντανές κι ακέραιες. Καιρός λοιπόν να γκρεµίσουµε τα τείχη της σιωπής που µας χωρίζουν από το λησµονηµένο χτες. Από το παρελθόν µας που το απαρνηθήκαµε, αυτό που είναι και η ταυτότητά µας.

Γιατί από το παρελθόν µας θα αντλήσουµε δύναµη και διδάγµατα για να οικοδοµήσουµε το µέλλον των παιδιών µας και να κατοχυρώσουµε την ιστορική µας συνέχεια. Με βάση το παρελθόν µας θα χαράξουµε την αναπτυξιακή και πολιτισµική πορεία του λαού µας. Ας αναβαπτισθούµε λοιπόν µέσα στα παρθένα κι αξεπέραστα από τους αιώνες ιδανικά µας, µέσα στην πανάρχαια κληρονοµιά των προγόνων µας κι ας πορευτούµε όπως η ιστορία µας το επιβάλει.

Θα ήθελα να κλείσω αυτήν την ενηµέρωση µε µια παράκληση. Όσοι εξακολουθούν να αγαπούν ειλικρινά αυτό τον τόπο περισσότερο από ότι τον εαυτό τους, ας συµβάλλουν µε τις όποιες δυνάµεις τους να περισωθεί ότι απέµεινε από την ιστορία µας. Από την κληρονοµά που κατέλειπαν οι

12

πρόγονοί µας και που έζησαν χιλιάδες χρόνια εδώ, στον ίδιο τόπο που κι εµείς δραστηριοποιούµαστε σήµερα.

Τελικά είναι προσωπική µας περιουσία η Ιστορία του Τόπου µας και χρειάζεται να την υπερασπιστούµε από κάθε επιβουλή. Χιλιάδες ιστορικά τεκµήρια έχουν χαθεί κι άλλα είναι εκτεθειµένα και ευπρόσβλητα σε κάθε είδους εχθρούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Από πολλά ανεξετίµητα ευρήµατα, µάλιστα, κάποιοι αρχαιοκάπηλοι έχουν γίνει πλούσιοι.

Ας µη λέµε µεγάλα λόγια. Όλοι µπορούµε να γίνουµε εθελοντές στην υπηρεσία του τόπου µας. Για να µη χαθεί ότι ακόµη απέµεινε από το ιστορικό παρελθόν µας. Άλλωστε κατά τον µεγάλο Άγγλο ιστορικό και φιλόσοφο Αρλόντο Τόουµπι (1889-107..) «η ιστορία χρειάζεται για την κατανόηση του παρόντος, όµως, πάντα υπό το φως του παρελθόντος.»

Και επειδή σίγουρα δεν έχουµε παρελθόν καταγεγραµµένο, αφήνω τις έρευνές µου στον προβληµατισµό και στην διακριτική ευαισθησία σας.

13