Αγεωγράφητος χώρα

Εισαγωγή 25-29

Περιγραφική Γεωγραφία : Πατριδογνωσία, χάρτες ταξιδιωτικοί, τουριστικοί οδηγοί

Κριτικός ρεαλισμός δίνει έμφαση στο χώρο, ο μεταμοντερνισμός δίνει έμφαση στο χρόνο, στην ιστορία. Και στην αναζήτηση της αλληλοδιαπλοκής τους στην έννοια του χωροχρόνου σαν τις στρώσεις του χρόνου πάνω στο χώρο, σαν χαρτοπαίγνιο που προτείνει ο κριτικός ρεαλισμός.

Η γεωγραφία αναστοχάζεται την αλληλεπίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και της χωρικής διάρθρωσης με την ανθρώπινη κοινωνία. Εστιάζει την προσοχή της στην αναδιάρθρωση στο χώρο, την αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης , στη γη , στο περιβάλλον και στους οικισμούς, στην κίνηση και στο ταξίδι. (οι κοινωνικές επιστήμες παρεμπιπτόντως ασχολούνται)

Επιστημολογία του κριτικού ρεαλισμού. είναι ένα ρεαλιστικό φιλοσοφικό δόγμα, το οποίο πρεσβεύει πως η πραγματικότητα υπάρχει ανεξάρτητα από την ανθρώπινη συνείδηση, μεταξύ δε αυτών των δύο παρεμβάλλονται οι ανθρώπινες αισθήσεις, οι οποίες καθιστούν υποκειμενική την πραγματικότητα. Στην Αρχαία Ελλάδα οι αντιπρόσωποι του Κριτικού Ρεαλισμού είναι ο Δημόκριτος, ο Επίκουρος και άλλοι, ενώ τις υποστηρίζουν και ο Τόμας Χομπς, ο Ρενέ Ντεκάρτ και ο Τζων Λοκ.

Η χωρική διαφοροποίηση και η άνιση ανάπτυξη στο χώρο εξετάζονται από την κριτική γεωγραφία , ενώ η ομοιομορφία και η νομο-θεσία από τον λογικό θετικισμό.

Η Ελλάδα παράδειγμα μεσογειακής χώρας : έκανε πέρασμα στη μεταβιομηχανική εποχή και στην οικονομία των υπηρεσιών, προτού εδραιωθεί η φορντική βιομηχανία. Η φυγή προς το μετανεωτερικό κατακερματισμό πριν την εδραίωση της νεωτερικότητας σε πολλές εκφάνσεις της κοινωνικής και πολιτιστικής πραγματικότητας και ιδιαίτερα στις χωρικές διαρθρώσεις αποσπά την Ελλάδα από προβλέψιμα στάδια πολιτισμικής ανάπτυξης.

Κεφ.1 31-72

Οι αρχαίοι λαοί δεν αντιλαμβάνονταν όπως εμείς τον κόσμο, τον χώρο και τους προσανατολισμούς. Κάθε τόπος εκπροσωπούσε κάτι από τον ευρύτερο χώρο ή το σύμπαν. Για τον Όμηρο το κέντρο βρίσκονταν στον Όλυμπο για τους κατοπινούς Έλληνες στους Δελφούς.

Ιστορία της Γεωγραφίας

Μεσοποταμία 2500 π.χ. Αίγυπτος 1300 π.χ.

Όμηρος ασπίδα του Αχιλλέα. 8000 π.χ. Ησίοδος Η Ερευνα για τον κόσμο αρχίζει στην Μίλητο ηλιοκεντρισμός σφαιρικό σύμπαν.(Θαλής, Αναξίμανδρος Εκαταίος) Ιπποδάμειο Σύστημα (Ρόδος –Πειραιάς). Τα μνημεία αποδίδουν αισθητική ισορροπία σε αντιστοιχία με την πολιτισμική και πολιτική ισορροπία και τον ορθολογισμό. Σάμος (Πυθαγόρας Αρίσταρχος Εμπεδοκλής) Μεγάλη Ελλάδα Ηρόδοτος τοπογραφικές περιγραφές διαπλέκοντας την ανθρώπινη με τη φυσική Γεωγραφία. Αριστοτέλης αποδεικνύει τη σφαιρικότητα της γης (γεωκεντρικό σύστημα)

Ερατοσθένης Ίππαρχος Ποσειδώνιος περίμετρος της γης πρώτος χάρτης. 2ος αιώνας π.χ. Στράβων γεωγραφικά διαχωρισμούς των πεδίων Γεωμετρίας Φιλοσοφίας τοπογραφίας

Πτολεμαίος 2ος αιώνας μ.Χ. μετρήσεις διάστασεων της γης φ, λ, επιρρέασε τη γεωγραφική σκέψη με χρι τον 16ο αιώνα.

Ο Ερατοσθένης και μετά ο Στράβων ονόμασαν Γεωγραφία τη δραστηριότητα περιγραφής και χαρτογράφησης της

περιοχής που έζησαν και ταξίδεψαν. Στράβωβ Πανεπιστήμονες οι Αρχαίοι συγχέουν τη Γεωγραφία, τη Χαρτογραφία τη γεωμετρία την αστρονομία στη γεωδαισία και την τοπογραφία. Η Γεωγραφία την εποχή εκείνη δεν είναι ξεχωριστή επιστήμη μέχρι την Αναγέννηση και οι αρχαίοι ήταν πανεπιστήμονες.

Το Μεσαίωνα η Γεωγραφία μετατοπίζεται στη Μέση Ανατολή, στην Β.Αφρική στην Ινδία.

Marco Polo (1254-1324) έφερε σε επαφή την Ευρώπη με τη σοφία της Ανατολής.

11ος αιώνας επανεμφάνιση των κρατών πόλεων στην Ιταλία πριν την Αναγέννηση (θαλάσσιοι δρόμοι, πολιτική εξουσία, το εμπόριο, κοινωνικός μετασχηματισμός)

1241 Χανσεατική Ενωση στη Βαλτική 90 πόλεις στην ακμή της .

Μετατοπίζεται το βάρος στην Ισπανία-Πορτογαλία Βενετία – Φλωρεντία παραμένουν πόλεις οικουμενικές. Πόλεις ομόκεντρες ή πολυκεντρικές λόγω των συντεχνιών.

Αποικιοκρατία (πρώτη μορφή παγκοσμιοποίησης) ξεκινά το 1415 με την εξερεύνηση από τους Πορτογάλους της Αφρικής. Συνεχίζει με την ανακάλυψη από τους Ισπανούς της Αμερικής. Το κέντρο βάρους μετατοπίζεται σταδιακά προς Άμστερνταμ Αμβέρσα Μπριζ. Πτώση Κωνσταντινούπολης 1453. Οι εξερευνήσεις διευρύνουν την επιστήμη τον 15ο αιώνα Από το 15ο αιώνα – έως το 19ο αιώνα η Γεωγραφία συγχέεται με την Χαρτογραφία. Περιγραφική Γεωγραφία αντιμετωπίζει το κοινωνικό περιβάλλον παράλληλα και ενιαία με το φυσικό δημιουργώντας μια συνθετική Φυσική Γεωγραφία με την Ανθρωπογεωγραφία. ΕΥΡΩΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ

17ος -19ος αιώνας κυραρχούν τα βόρεια λιμάνια βιοτεχνίας εργοστάσιο σιδηρόδρομος κεφάλαιο-πληθυσμός μερική αστικοποίηση περιθωριοποίηση του Νότου έθνος-κράτος.

Bernhardus Varenius (1622-1650) διαχωρίζει τη Γεωγραφία σε ειδική-γενική και προσδιορίζει τις περιφέρειες βάσει αλληλεπιδράσεων που ασκούνται μεταξύ ανθρώπων + περιβάλλοντος. Καντ 1756 την καθιέρωσε σαν συστηματικό + αυτοδύναμο κλάδο και ενίσχυσε τη συνομιλία της με την φιλοσοφία. Βερολίνο 1820 γεννήθηκε η Ευρωπαϊκή Πανεπιστημιακή Γεωγραφία. Και γεωγραφικές εταιρείες χρηματοδοτούν εξερευνήσεις. Ritter 19ος αιώνας Γεωγραφία προσανατολισμένη στους στόχους της διοίκησης.

Τέλη του 19ου αιώνα αποκτά η Γεωγραφία συστηματικό χαρακτήρα στα Πανεπιστήμια.

Βασικές έννοιες της Γεωγραφίας.

Φύση: σύνθετη έννοια αλλάζει στο χρόνο φυσικό/τεχνητό υπερφυσικό, μεταφυσικό, αφύσικη τέχνη πολιτιστικό. Στην αρχαία Ελλάδα βρίσκουμε αυθυπαρξία της φύσης με τον άνθρωπο οργανικό μέρος της . στον χριστιανισμό αντίθετα άνθρωπος και φύση διαχωρίζονται. Ταξινομήσεις: φυσικό/δομημένο, παράλια / μεσόγεια , ορεινό/πεδινό, αγροτικό/αστικό, αποκτούν άλλη σημασία σε πλαίσιο επιστημονικό, αρχαιολογικό, φιλολογικό, φιλοσοφικό, θρησκευτικό.

Χώρος: απόλυτη και σχετική έννοια φυσική οντότητα πεδίο σχέσεων και διαδικασιών ως τόπου με ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα. Μπορεί να αναφέρεται είτε σε μια υλική διακεκριμένη φύση (όγκοι, εκτάσεις) είτε σε μια αφηρημένη σχέση ανάμεσα σε γεγονότα (ακτίνα επιρροής της πόλης). Απόλυτη έννοια : διακεκριμένη φυσική και πραγματική ενότητα. Σχετική : σχέση ανάμεσα σε γεγονότα ή μια άποψη των γεγονότων και έτσι συνδέεται με το χρόνο και τη διαδικασία. Παραγωγή του χώρου από το τι είναι χώρος ρωτάμε γιατί συμβαίνει διαφορετικές κοινωνικές πρακτικές να δημιουργούν και να χρησιμοποιούν διαφορετικές έννοιες του χώρου. Ο χώρος μπορεί να είναι συγκεκριμένος αφηρημένος, ομοιογενής Υλικός χώρος είναι ο μετρήσιμος χώρος μη υλικός χώρος είναι το πεδίο επιρροής μιας πόλης , οι κεντρομόλες και οι φυγόκεντρες δυνάμεις ενός πόλου ανάπτυξης, οι αλληλεξαρτήσεις ανάμεσα σε επιχειρήσεις ενός δικτύου. Πεδίο σχέσεων και αλληλοσχετίσεων διεθνούς τοπικού. Η

χωρικότητα είναι όρος για την διαμόρφωση πολιτιστικής ταυτότητας.

Τόπος: είναι ένα συγκεκριμένο τμήμα του γεωγραφικού χώρου που καταλαμβάνεται από πρόσωπα ή πράγματα με ιστορία νόημα με μοναδικότητα και υλική υπόσταση. 6 συστατικά (τοποθεσία, ολοκλήρωση φύσης-πολιτισμού, μοναδικότητα, εντοπισμένη ισχύ, ταυτότητα, νόημα , δημιουργία.) Είναι μοναδικός, συγκεκριμένος και κατοικείται, είναι σημείο αναφοράς. Ορίζεται ιστορικά, έχει όνομα μνημεία πολιτισμό.

Θέση: σημείο εγκατάστασης μιας δραστηριότητας, μια αφηρημένη έννοια σε σχέση με τον τόπο . συνδυάζεται με την έννοια της απόστασης. Επικράτεια συνήθως με την έννοια κράτους που συνδέεται με τη γη.

Χώρα: ενδιάμεση έννοια μεταξύ χώρου και χρόνου

Κεφ.2 73-100

Περιβαλλοντική αιτιοκρατία Γερμανία : το φυσικό περιβάλλον είναι ο βασικός παράγοντας διαμόρφωσης της ανθρώπινης δραστηριότητας. Με αποτέλεσμα ο πολιτισμός και η ιστορία να μην λαμβάνονται υπόψη. Ritter + Humboldt : η συνεργασία τους έδωσε συστηματική πνοή στην επιστήμη έμμεσα κριτικάρουν την αποικιοκρατία. Δαρβίνος (1809-1882) : υπόβαθρο η σκέψη του για τον Κοινωνικό Δαρβινισμό Spencer (1820-1903) : Οι ανθρώπινες κοινωνίες πρέπει να αγωνίζονται για να επιβιώσουν σε διάφορα περιβάλλοντα, οι ισχυρότεροι θα επιβιώσουν σε ένα σύστημα ελεύθερου ανταγωνισμού. Υποστηρίζουν την αναγκαστική εξελικτική προσαρμογή του ανθρώπου στις αλλαγές του φυσικού περιβάλλοντος και μειώνουν τη σημασία της ανθρώπινης δράσης. Ερμηνεύουν την εκβιομηχάνιση και την πολιτιστική ανάπτυξη της Ευρώπης σαν απόρροια των ευνοϊκών φυσικών συνθηκών αντί του δυναμισμού των ανθρώπων της. Θεωρείται ότι το ζεστό + υγρό κλίμα και η έλλειψη φυσικών πόρων καθιστούν τους ιθαγενείς νωθρούς και ανίκανους με αποτέλεσμα την καθυστέρηση. Η αιτιοκρατία αποτέλεσε υπόβαθρο της αποικιοκρατίας υποτιμώντας την αλληλεπίδραση κοινωνικών, φυσικών + πολιτιστικών παραγόντων στη συγκρότηση του χώρου + αρνείται τη διεπιστημονικότητα. Αναγνώριση φυσικών νόμων.

Ratzel (1844-1904): ιδρυτής της Ανθρωπογεωγραφίας. Εμφανίζει τις κοινωνικές σχέσεις σαν φυσικές σχέσεις + τις εντάσσει στη φυσική Γεωγραφία (κλίμα, έδαφος, φυσικά διαθέσιμα) καθορίζουν τον πολιτισμό + τον ανθρώπινο χαρακτήρα Αργότερα διαφοροποιήθηκε εντάσσοντας τη σημασία της ιστορικής ανάπτυξης + του πολιτιστικού υπόβαθρου. Θεωρεί το κράτος φυσική οντότητα. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες καθορίζονται από το κράτος + το φυσικό περιβάλλον. Οργανική θεωρία του κράτους: το κράτος ανεξάρτητο από τα έθνη και τις κοινωνίες. Οι πολίτες υποδεέστεροι από το κράτος. Τα συστατικά του κράτους αναπτύσσονται μαζί σε ένα σώμα που έχει τη δική του ζωή. Θεωρεία του ζωτικού χώρου η επιδίωξη των δυναμικών κρατών να επεκταθούν.

Περιφερειακή Γεωγραφία Γαλλία

Τροπική γεωγραφία περιφερειακή αποικιοκρατική αλλά όχι επιθετική όπως η Γερμανική. Αναγνωρίζεται ο δυναμικός ρόλος του ανθρώπου στην πορεία εξέλιξης του + στη διαδικασία αλλαγής του χώρου. Vidal de la Blache (1848-1918) Διαδέχτηκε την Κλασική Γεωγραφία στο Μεσοπόλεμο. Lucien Febre “Υπάρχουν μόνο πιθανότητες και όχι αναγκαιότητες» Το περιβάλλον είναι μόνο μία από τις παραμέτρους που επηρεάζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι ανθρώπινες επιλογές διαμορφώνονται από μια πλειάδα επιλογών. Κάθε τόπος, κάθε κοινότητα έχει τις ιδιαιτερότητες που δεν επαναλαμβάνονται σε άλλες Ανοιχτή η σχέση φυσικού + κοινωνικού περιβάλλοντος Η επιλογή, το ενδεχόμενο σηματοδοτεί και την ανθρώπινη ελευθερία έναντι των φυσικών προσδιορισμών οδηγεί σε πιθανότητες και όχι σε βεβαιότητες. Αλληλεπίδραση : δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις επιρροές του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον τα φυσικά και τα

πολιτισμικά φαινόμενα είναι αδιαίρετα. Κάθε κοινωνία προβάλλει το δικό της υλικό πολιτισμό, που είναι ξεχωριστός από τόπο σε τόπο. Τονίζεται η ιδιαιτερότητα κάθε μικρής κοινωνίας. Διεπιστημονικότητα : Μια περιφέρεια, ένας συγκεκριμένος χώρος μελετάται από διάφορες απόψεις και η γεωγραφία του συναρτάται από την οικονομική την κοινωνική την πολιτική και την πολιτισμική πραγματικότητα. Διεπιστημονικότητα διασύνδεση ιστορίας-γεωγραφίας Η διαχρονική εξέλιξη εισάγεται από τη γαλλική σχολή ως κεντρική μεθοδολογική έννοια και ως τρόπος παρουσίασης.

Πρόβλημα : τάση περιγραφική και όχι συστηματική με μέθοδο επαγωγική . Η Γεωγραφία του ταίριαζε μόνο σε περιφέρειες που ήταν αυτοτελείς με την έννοια της σχετικής απομόνωσης τους από το γύρω κόσμο και αγροτικές βασιζόμενες στην αυτοκατανάλωση.

Αναρχικοί Γεωγράφοι : Reclus, Κροπότκιν (1842-1921) Οι αναρχικοί γεωγράφοι καταργούν κάθε μονομερή προσέγγιση. Παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την ανάλυση των γεγονότων : τεχνολογική + επιστημονική εξέλιξη, κοινωνικές συμπεριφορές, οργανωμένα συμφέροντα, παγκοσμιοποίηση της οικονομίας με τον ιμπεριαλισμό της εποχής. Τονίζουν τις αντιπαραθέσεις μεταξύ αστών και εργατικής τάξης αλλά και αλληλεπίδραση κοινωνιών και αλληλοβοήθεια. Διεπιστημονική προσέγγιση.

Ανθρωπο - Οικολογία του Σικάγο.

1920 εμπνέεται από την πόλη, μετανάστευση, πολυπολιτισμικών οικισμών, μια γενιά περιφερειακών ερευνητών.Bowman, Sauer, Hartshorne. Προκειμένου να κατανοήσει τον μετασχηματισμό του χώρου της πόλης κα της κοινωνικής οργάνωσης. Διερεύνησαν την πόλη ως οικοσύστημα.

Η χωροθέτηση παύει να είναι απόλυτη όπως στην μεσαιωνική πόλη γύρω από ένα κέντρο. Αναπτύσσεται ανταγωνισμός για την κατάληψη του κέντρου της πόλης μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων.

Η πόλη θεωρείται οικοσύστημα Σε αναλογία με τους οικολογικούς νόμους κατανομάσθηκαν και οικολογικές διαδικασίες μέσα στην πόλη (ανταγωνισμός, κοινωνικός διαχωρισμός, εισβολή, διαδοχή, φιλτράρισμα προς τα κάτω, συμβίωση εκμετάλλευση.)

H ΠΟΛΗ ΧΩΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ Ομόκεντροι κύκλοι, οι πλουσιότεροι εγκαταλείπουν τις κεντρικές συνοικίες για τα προάστια

Οικολογικό σύμπλεγμα (πληθυσμός, περιβάλλον, τεχνολογία, οργάνωση) Λόγω τεχνολογικής εξέλιξης βελτιώνονται οι συνθήκες στις πόλεις και αυξάνεται ο πληθυσμός που έχει να κάνει με την κοινωνική οργάνωση (γάμος κλπ)

Μοντελοποίησαν τις χρήσεις γης σ ένα μοντέλο ομόκεντρων κύκλων Η γειτονιά (φυσικό όριο) αντιδιαστέλλεται με την κοινότητα (εντοπισμένο κοινωνικό σύστημα) Η γειτνίαση δεν συνεπάγεται την ανάπτυξη κοινότητας αλλά ούτε και η κοινότητα είναι απαραίτητα εντοπισμένη.

Κριτικοί στη θεωρία στου Σικάγο υποστήριξαν την τομεακή διάρθρωση των πόλεων Οι ανθρωπο οικολόγοι κατηγορήθηκαν για κοινωνικό δαρβινισμό και αιτιοκρατία.

Συνεισφορά πρωτότυπη υλιστική κοινωνιολογία των αστικών ανθρώπινων κοινοτήτων θεωρία για την αστική δομή και ανάπτυξη ανακαλύπτουμε και κάποιες επιρροές από αναρχικούς για αλληλοβοήθεια των κοινοτήτων.

Κεφ.3 101-120

Λογικός Θετικισμός: Αληθινό είναι ότι εμπίπτει στις αισθήσεις μας, οτιδήποτε άλλο είναι μεταφυσική. Η θεωρία αποτελεί ένα σύνολο υποθέσεων και περιοριστικών συνθηκών που αν αποδειχτούν εμπειρικά αποκτούν κύρος γενικών νόμων. Στηρίζεται στον Θετικισμό (1800-1900) Κόμτε και Μιλλ : φιλοσοφία της επιστήμης που αντιδιαστέλλει την επιστήμη από τη θρησκεία και τη μεταφυσική εξαρτά το επιστημονικό του κύρος από : 1. τη θεμελίωση σε μια άμεση + προσπελάσιμη εμπειρική πραγματικότητα.2. Μια συνολικά αποδεκτή επιστημονική μέθοδο 3. Κατασκευή θεωριών που είναι δυνατόν να

αποδειχτούν εμπειρικά 4.Τεχνική/αντικειμενική λειτουργία χωρίς αξιολογικές κρίσεις + ηθικές προτάσεις. 5. Σταδιακή τους συνένωση σε γενικούς καθολικούς νόμους μέσω του επαγωγικού συλλογισμού. Ο Λογικός θετικισμός από παρατηρήσεις ομοιοτήτων και διαφορών μεμονωμένων γεγονότων κατέληγε σε ευρύτερες διαπιστώσεις μέσω επαγωγικού συλλογισμού. Εισάγει τη διαφοροποίηση μεταξύ αναλυτικών και συνθετικών προτάσεων. Α. αναλυτικές/λογικές προτάσεις από΄τη Λογική και τα Μαθηματικά η αλήθεια είναι εξ ορισμού εγγυημένη ταυτολογίες. Β. Οι συνθετικές προτάσεις πρέπει να αποδειχτούν εμπειρικά.

ΚΑΤΑ : αντι ιστορικός, περιχαράκωση του επιστήμονα σ’ ένα ιδιωτικό σύμπαν. Οι μεταθετικιστικές επιστημολογίες : επαναφέρουν τη διασύνδεση ανάμεσα στη θεωρητική + παρατηρησιακή γλώσσα. Για τους μεταθετικιστές δεν υπάρχουν γενικές θεωρίες παρά μόνο συγκεκριμένες θεωρίες στο νου των ανθρώπων

Μοντέλο παραγωγής : καθεστώς συσσώρευσης το Φορντικό μοντέλο

Φορντικό μοντέλο : Μαζική παραγωγή για όταν χρειαστεί οι εργάτες εξαρτήματα της αλυσίδας παραγωγής μαζική κατανάλωση οικονομίες κλίμακας μεγάλες μονάδες έντασης κεφαλαίου τυποποίηση προϊόντων ρουτίνα στην παραγωγή αποθήκευση προϊόντων και απέβλεπαν στηην άνοδο της παραγωγικότητας μέσω του τευλορικού διαχωρισμού της εργασίας.

Τευλορικός διαχωρισμός : διαχωρισμός διαχειριστικής από χειρωνακτική εργασία, ειδικευμένο/ ανειδίκευτο προσωπικό , δύο επίπεδα σύλληψη, σχεδιασμός/ εκτέλεση συναρμολόγηση,

ΚΑΤΑ: Από-ειδίκευση , άνθρωπος εξάρτημα της μηχανής αλλοτρίωση εργατικά ατυχήματα.

Τύπος ανθρώπου : ο homo economicus. homo economicus: μονοδιάστατος άνθρωπος που λειτουργεί απόλυτα ορθολογικά με μοναδικό μέλημα τη μεγιστοποίηση του κέρδους και τα οφέλη που προκύπτουν από τη βέλτιστη χωροθέτηση κύριο μέλημα το χαμηλό κόστος παραγωγής και η εξουδετέρωση των αποστάσεων προς την εργασία και την κατοικία.

Ποσοτική Γεωγραφία : Από τις ΗΠΑ τη δεκαετία του 50.Επιστημολογία λογικός θετικισμός αλλά και λανθασμένη ερμηνεία του Khun. Μοντέλο συσσώρευσης φορντισμός, ανάπτυξη Η/Υ, μεταπολεμικές ανάγκες για γρήγορη ανάπτυξη . Δεκαετία 50 . Αντικαθιστά την Περιγραφική Γεωγραφία. Βασική Αρχή : αποτελεί η εμπειρική μελέτη ως υπόβαθρο. Οι ποσοτικοί γεωγράφοι παρατηρούν, συλλέγουν δεδομένα, μετρούν, περιγράφουν και διατυπώνουν χωρικά τα δεδομένα. • Η Γεωγραφία πρέπει να στοχεύει σε μοντέλα και νόμους , βασίζεται στα μαθηματικά. • Παραμερισμός κάθε φαινόμενου που δεν είναι μετρήσιμο • Χρησιμοποιεί στατιστικές μεθόδους + μοντέλα. Εμπειρική μελέτη δεδομένων • Ο χώρος αντιμετωπίζεται με τη γεωγραφική του έννοια και η Τρίτη διάσταση υποτάσσεται στη χαρτογραφία, και η δεύτερη στη μονοδιάστατη απόσταση. • Προσπαθεί μέσω της στατιστικής να διατυπώσει νόμους. • Στηρίζεται στις αρχές των φυσικών επιστημών. • Οι βάσεις της θεωρούνται Γεωλογία, βιολογία ,κοινωνικές επιστήμες, γεωμετρία. • Κατασκευή γεωγραφικών μοντέλων • Ευρύτατη χρήσης Η/υ • Αναπτύσσεται η χωρική ανάλυση που εξηγεί την ανθρώπινη συμπεριφορά στο χώρο με μαθηματικούς + γεωμετρικούς όρους. • Μοντελοποίηση, ορθολογισμός της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

ΚΑΤΑ: εκμηδένιση των κοινωνικών πολιτικών πολιτισμικών θεσμικών δεδομένων. 1.Αιτιοκρατία φετιχισμός του χώρου 2.Χώρος μονοδιάστατος, αδρανής, χώρος κατανομών + αποστάσεων. 3.Στην αλληλεπίδραση χώρου + ανθρώπου έμφαση στην έννοια της απόστασης. 4.Ο χώρος περιορίζεται στην έννοια της απόστασης (σαν κεφάλι καρφίτσας). 5. Τη διακρίνει κοινωνικός φυσικαλισμός γιατί νομιμοποιεί ως επιστήμη μόνο αυτή που διατυπώνει νόμους όπως στις φυσικές επιστήμες. 6. Μοντελοποιεί την πραγματικότητα και προϋποθέτει τη σχηματοποίηση.

Η χωροθετική τάση (ιδεογραφική ή περιγραφική Γεωγραφία) (ορισμός του Hartshorne) τονίζει τη χωρική διαφοροποίηση χωρίς αναφορά στις κοινωνικές, οικονομικές , πολιτικές και πολιτιστικές παραμέτρους που επιδρούν στη διαμόρφωση του χώρου. Οι άλλες δύο είναι : η οικολογική τάση και η συνθετική ή διαρθρωτική τάση (μεταθετικιστική γεωγραφία).

Διαφορές μεταξύ Ποσοτικής (Νομοθετική) -Ιδιογραφικής Γεωγραφίας (Διαφοροποίηση )

Η ποσοτική Γεωγραφία υποδιαιρεί τη γεωγραφία σε στεγανά διαμερίσματα και στην εξειδίκευση.

Τα αξιώματα αυτής της τάσης είναι.: Α. η πραγματικότητα είναι ενιαία αλλά πολύπλοκη Β. Κάθε επιστήμη οφείλει να εξειδικεύεται και να κινείται μόνο σ ένα επίπεδο Γ. Η ανάπτυξη της γνώσης σ ένα επίπεδο γίνεται με την ανακάλυψη νόμων και σχέσεων και έπειτα από εμπειρικές έρευνες

Δ. Η σύνθεση γίνεται από τη συνεργασία ατόμων επιστημόνων από διάφορες περιοχές.

Από την Ανθρωπο-οικολογία προκύπτουν ενδιαφέροντα μοντέλα για τις πόλεις και το οικιστικό δίκτυο.

Μοντέλο Alonso: Ανταγωνισμοί κοινωνικών ομάδων + χρήσεων γης ανάλογα με την δυνατότητα πληρωμής γαιοπροσόδου με έννοια κλειδί την προσπελασιμότητα την απόσταση από την εργασία. Παρατηρήθηκε όμως το αντίστροφο οι πλουσιότεροι έφευγαν προς τα προάστια. Ο Alonso θεώρησε ότι στα προάστια υπάρχει η δυνατότητα για πιο αραιή ιδιοκατοίκηση.

Ο Hoyt επιχείρησε να το εξηγήσει με τη θεωρία του φιλτραρίσματος προς τα κάτω

Ο Harvey προτείνει την ιδέα της διόγκωσης του αστικού ιστού προς τα έξω.

Στις τριτοκοσμικές πόλεις υπάρχουν τάσεις για κεντρικότητα των εύπορων πληθυσμών.

Το μοντέλο των κύκλων ζωής των πόλεων : Αστικοποίηση : συγκέντρωση πληθυσμών από την περιφέρεια προς τις πόλεις. Η Β. Ευρώπη βίωσε την αστικοποίηση από τη Βιομηχανική επανάσταση 19ο αιώνα Στις Μεσογειακές πόλεις η λαϊκή προαστικοποίηση ήρθε αρκετά αργότερα. Προαστικοποίηση : Με την οικονομική ανάπτυξη και την ανάπτυξη Μες. Μαζ, Μεταφ. ο πληθυσμός έχει τη δυνατότητα εξόδου προς τα προάστια. Πυρηνική οικογένεια

Αποαστικοποίηση : Με την πετρελαϊκή κρίση του 70 ο πληθυσμός φεύγει πέρα από τα προάστια σε αγροτικές περιοχές και σε μικρότερες αλλά ταχύτατα αναπτυσσόμενες αστικές περιοχές όπως οι ζώνες του Ήλιου. Σύνδεση Αποαστικοποίησης και Απόβιομηχανοποίησης.

Επαναστικοποίηση : Οι πόλεις ξαναζωντανεύουν παγκοσμιοποίηση πλανητικές πόλεις κατανάλωση εξευγενισμός του κέντρου της πόλης εγκαταλελειμμένες περιοχές μετατρέπονται σε χώρους κατανάλωσης και πολιτισμού. Οι πόλεις εξωθούνται στο στίβο ανταγωνισμού.

Οι πόλεις της Ν. Μεσογείου δεν ακολουθούν το παράδειγμα υπάρχουν δύο διαδικασίες προαστικοποίησης προς τις λαϊκές συνοικίες συνέπεσαι με το στάδιο της αστικοποίησης και προηγήθηκε του σταδίου της επαναστικοποίησης

Στη Β. Ευρώπη η αποαστικοποίση προηγήθηκε της αποβιομηχανοποίησης Ενώ στην Ελλάδα η αποβιομηχανοποίηση προηγήθηκε και ακολούθησε ο πληθυσμός.

Το βασικό μειονέκτημα των ποσοτικών μοντέλων είναι ότι καταλήγουν στην ποσοτικοποίηση ως αυτοσκοπό. Χωρίς να αναζητούν τις αιτίες οι εμπνευστές τους σταματούν στην κομψότητα του μοντέλου.

Καταλήγουν σε εμπειρικές γενικεύσεις που ονομάζονται νόμοι χωρίς στην πραγματι-κότητα να είναι καθολικής ισχύος.

Κεφ.4 147-161

Προτού ωριμάσουν τα μεταθετικιστικά ρεύματα υπήρξε μια μερική απαγκίστρωση από το θετικισμό. Από το 1950 μίλησαν για κοινωνικές αξίες και ιδεολογία και από το 1970 υιοθετήθηκε η διεπιστημονικότητα. Η Γεωγραφία είναι συνδυασμός επιστημών της φύσης και των ανθρώπων έχει ενδογενή εσωτερικά τη διεπιστημονική διάσταση.

Διεπιστημονικότητα : αποσκοπεί στο συνδυασμό και τη συνένωση των επιστημών με σκοπό τη συνολική μελέτη και αξιολόγηση των φαινόμενων + των γεγονότων. Σκοπεύει στη μετακίνηση των συνόρων που περιγράφουν τα αυτόνομα επιστημονικά αντικείμενα. Π.χ. Το οικονομικό θεωρείται ενθηκευμένο σε δίκτυα κοινωνικών πολιτικών και πολιτιστικών αλληλεξαρτήσεων με έντονη γεωγραφική (τοπική, χωρική) διάσταση.

Με την διεπιστημονικότητα κατορθώνει η μεταθετικιστική Γεωγραφία να ολοκληρώσει τη μελέτη σύνθετων φαινόμενων όπως η μετανάστευση, η χωρική διαφοροποίηση. Και αποκαθιστά την ιστορική διάσταση στην ερμηνεία γεωγραφικών δεδομένων.

Ο χώρος στα μεταθετικιστικά ρεύματα αποτελεί πεδίο μετασχηματισμών με ενεργό στοιχείο τη διαδικασία συσσώρευσης και αναδιάρθρωσης + διαλεκτικής της οικονομικής κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. O χώρος αποκτά πολλαπλές διαστάσεις. Αποτελούμε μέρος του χάρτη.

Στη θέση της αιτιοκρατίας εισέρχεται η έννοια της διαλεκτικής αλληλεπίδρασης χώρου, κοινωνίας, ανθρώπου, φύσης , περιβάλλοντος.

Αναλύεται : o τρόπος με τον οποίο παράγεται , μετασχηματίζεται υποβαθμίζεται λειτουργεί το περιβάλλον φυσικό, δομημένο, με τη δράση κοινωνικών ομάδων.

Η Ανθρωπιστική και αργότερα η Κριτική αναστοχάζονται την αλληλεπίδραση της κοινωνίας με το φυσικό περιβάλλον και τον τρόπο με τον οποίο η διάσταση του χώρου γίνεται αντιληπτή. Η σχέση κοινωνίας και χώρου είναι αμφίδρομη και δυναμική.

Υπάρχει ο κίνδυνος διολίσθησης της διεπιστημονικότητας σε εκλεκτικισμό (παράθεση , περιγραφή δεδομένων χωρίς συνοχή και συσχετισμό.)

Μεταθετικιστικά Παραδείγματα

Συμπεριφορική Γεωγραφία : Κριτικάρει εκ των έσω την Ποσοτική Γεωγραφία χωρίς να απορρίπτει το θετικισμό .

Αντί για τον homo economicus αντιπαραθέτει τον Homo socialis .

Αναπτύχθηκε πρώτα στη Σουηδία και αργότερα στο Σικάγο στις αρχές της δεκαετίας του 60. Ενδιαφέρεται για το υποκείμενο επηρεάστηκε από τον μπιχειβιορισμό τη θεωρεία παιγνίων Συνέβαλλε στην χωροταξία και πολεοδομία προσφέροντας εργαλεία εναλλακτικών κατευθύνσεων. Νοητικοί χάρτες : O άνθρωπος αποτυπώνει με βάση τη δική του αντίληψη τον χώρο και ακολούθως προχωρεί στη διαμόρφωση και τις επιλογές του. (άκμες , όρια , άκρες , σύνορα, εμπόδια , ορόσημα, κόμβους, ζωντάνια, αρμονία, πρόσβαση, έλεγχο, αίσθηση, αποτελεσματικότητα, δικαιοσύνη).

Χρωνογεωγραφία : Ο χρόνος και ο χώρος θεωρούνται ως πόροι γύρω από τους οποίους τα άτομα οργανώνουν την καθημερινή ζωή τους. Η χρήση τους σχηματοποιείται με ένα δικτυακό μοντέλο των συμβολικών τοπίων μέσα στα οποία τα άτομα πορεύονται στο χώρο και στο χρόνο.

Ανθρωπιστική Γεωγραφία : H ελεύθερη βούληση των ανθρώπων καταλύει την αιτιοκρατία του θετικισμού. Διερευνά την ανθρώπινη σημασία των φαινόμενων και των γεγονότων αναζητώντας την κατανόηση του νοήματος και των αξιών στην κοινωνική και γεωγραφική αλλαγή. Καθοριστικός ρόλος αποδίδεται στο κοινωνικό υποκείμενο, στην κοινωνική συνείδηση, και στην ανθρώπινη δραστηριότητα.

Έχει κοινά σημεία με τη φαινομενολογία , ενώ ο υποκειμενισμός της, της προσδίδει ιδεαλιστικό χαρακτήρα.

Και οι δύο προσεγγίσεις (Συμπεριφορική, Ανθρωπιστική) δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη δράση των ατόμων και στην αλληλεπίδραση ατόμου και χώρου. Και η διαφορά τους ότι η φαινομενολογία δεν αποδέχεται την ύπαρξη ενός εξωτερικού κόσμου ανεξάρτητου από την ανθρώπινη εμπειρία την ανθρώπινη αντίληψη. Αναπτύσσεται η διυποκειμενικότητα : κοινή βάση εμπειρίας στην καθημερινή ζωή της κατανόησης που έχουν τα άτομα για τον εαυτό τους και τις κοινές αντιλήψεις και έννοιες για τον κόσμο.

Αναπτύσσεται η συνολική θεώρηση για τον κόσμο η ιστορικότητα και ο σεβασμός στην υποκειμενικότητα.

Από το υποκείμενο στη δομή

Φιλελεύθερη Γεωγραφία : έχει ως επίκεντρο της ανάλυσης της τις κοινωνικές ανισότητες και την προσπάθεια άμβλυνσης τους. Επιδιώκει την κοινωνική δικαιοσύνη αλλά περιορίζεται στο χώρο της κατανάλωσης και της κοινωνικής αδικίας παραπέμποντας στην μεταρρύθμιση στην διορθωτική πολιτική δραστηριότητα. Διαχωρίζει την παραγωγή από την κατανάλωση. Συνδέεται με τη Γεωγραφία της Ευημερίας, της Υγείας και της Πρόνοιας οι οποίες θα οδηγήσουν στην οικονομική ευμάρεια και την ευημερία. Υιοθέτησε τον οικονομικό νεοκλασικισμό του κευνσιανισμού.

Ριζοσπαστική Γεωγραφία : έχει ως επίκεντρο της ανάλυσης της τις κοινωνικές ανισότητες και την προσπάθεια άμβλυνσης τους. Δεκαετία του 70.

Ασκεί κριτική στο διαχωρισμό παραγωγής και κατανάλωσης. Η πολιτική δραστηριότητα που αναπτύσσει έχει στόχο την ανατροπή του συστήματος των παραγωγικών σχέσεων που αποτελεί και την αιτία της ανισότητας. Η Γεωγραφία επαναφέρει την προσοχή της στους τρόπους και στα μέσα παραγωγής στην παραγωγική διαδικασία και στη χωροθέτηση με κέντρο βάρους την παραγωγή όπως στο μαρξιστικό μοντέλο.

Κεφ.5 181-192

Δεκαετία του 70 , Μάης 68 πολιτικοποίηση, οικολογικό ζήτημα, αποικιοκρατία, αντιπολεμικά κινήματα, κινήματα ειρήνης, κινήματα γύρω από την πόλη (αστικές αναπλάσεις), ευαισθητοποίηση για τις κοινωνικές, περιφερειακές αλλά και διακρατικές ανισότητες.

Από την ορθολογική χωροθέτηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στρέφεται σε πιο άμεσα κοινωνικά προβλήματα αστικά, περιφερειακά, περιβαλλοντικά, οικολογικά.

Αμφισβητείται η μεθοδολογία και δίνεται προτεραιότητα στο φαινόμενο, στο ερώτημα, στο συμβάν, στον τόπο και όχι στον τρόπο προσέγγισης. Έτσι ξεφεύγουμε από το καθαρά γεωγραφικό προς το κοινωνικό, πολιτικό, το οικονομικό και το ιστορικό.

Αναπτύσσεται η διεπιστημονικότητα ως κύριο χαρακτηριστικό. Στηλιτεύεται ο φετιχισμός των χωρικών συσχετισμών, ο στατιστικός συσχετισμός δεν συνεπάγεται και αιτιακή σχέση. Υπάρχουν και ποιοτικοί παράγοντες που δεν είναι μετρήσιμοι.

Προσεγγίζει τη συστηματική θεώρηση της πραγματικότητας με επίκεντρο τα φαινόμενα που είναι από τη φύση τους σύνθετα και ταυτόχρονα ποσοτικοποιούνται αλλά μόνο εν μέρει.

Τα βιβλία της Massey Χωρικοί Καταμερισμοί της Εργασίας (1984) και του Harvey Δικαιοσύνη και πόλη (1973) σηματοδοτούν την καθιέρωση της Κριτικής Γεωγραφίας.

Οι κριτικοί γεωγράφοι εντοπίζουν μια σειρά πλάνες στον θετικισμό :

1. Οικολογική πλάνη = συχνά δεν συσχετίζονται 2 μεταβλητές δεν έχουν μεταξύ τους αιτιακή σχέση. 2. Πλάνη καθολικής ισχύος = Τα χαρακτηριστικά ενός δείγματος δεν ισχύουν για την ολότητα. 3. Διαχρονική πλάνη = Αυτό που παρατηρήθηκε για μια στιγμή δεν σημαίνει ότι ισχύει και για άλλες 4. Ατομικιστική πλάνη = Η πεποίθηση ότι ένα σύνολο είναι άθροισμα των μερών του. 5. Η πλάνη των επιπέδων ανάλυσης = Μια κατανομή που παρατηρείται για μια περιφέρεια θα ισχύει και για ολόκληρη την περιοχή. 6. Η επιλεκτική πλάνη = χρησιμοποιεί στοιχεία από επιλεγμένες περιπτώσεις προκειμένου να αποδείξει ένα γενικότερο σημείο.

Από την έννοια της απόστασης πάμε στην αναζήτηση της αιτιότητας . Ο θετικισμός κριτικάρεται για το ότι δεν ανέπτυξε προβληματισμό για τη αλληλεπίδραση ανθρώπου, χώρου, φύσης, τόπου . Ο θετικισμός βασίζεται ότι οι άνθρωποι είναι καταναλωτές και όχι παραγωγοί.

Η επάνοδος της Οικογεωγραφίας

Η οικολογία μελετά τη σχέση ων οργανισμών με το περιβάλλον της ζωής τους. Διεπιστημονική προσέγγιση ενώ ο θετικισμός με τον κατακερματισμό του δεν επιδεχόταν τα συνολικά οικοσυστήματα. Η οικολογία πολιτικοποιείται προβάλλοντας μια εναλλακτική οπτική + κριτικό προβληματισμό πάνω στη σχέση ανθρώπου + περιβάλλοντος + την καταστροφή του από την ασύδοτη καπιταλιστική ανάπτυξη. Από το 70 συνδέεται και με άλλα κινήματα προβάλλοντας δύο πρόσωπα ένα συντηρητικό (αναπόληση παρελθόντος, αντιπάθεια στις πόλεις, την τεχνολογία και τον άκρατο βιομηχανισμό) και ένα προοδευτικό (ορθολογισμός, εναλλακτικές μορφές ενέργειας, ήπιος μετασχηματισμός της φύσης)

Το οικολογικό κίνημα ανέτρεψε τη διάκριση φύσης + ανθρώπου. Η γη είναι ζωντανός πλανήτης. Η Αειφόρος Ανάπτυξη = βιώσιμη αστική διαχείριση ενέργειας που θα εξασφαλίζει έναν τύπο ανάπτυξης που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να περιορίζει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενιών να εξυπηρετούν τις δικές τους ανάγκες.

Ο καπιταλισμός φέρνει σε αντίθεση το αστικό με το αγροτικό που εξομαλύνεται η αντίθεση αφού και τα δύο τοπία γίνονται τοπία κατανάλωσης + τουρισμού.

Οικογεωγραφία = Οικολογία + επιστήμες του χώρου. Επεκτείνει τις έρευνες της προς τα τεχνητά οικοσυστήματα που εμπεριέχουν τον άνθρωπο με την κοινωνική του διάσταση. Διεπιστημονικότητα και αειφόρος ανάπτυξη αλλά και πολιτικές προεκτάσεις

Γεωγραφία και Οικολογία συγκλίνουν γύρω από την έννοια της εργασίας ως δύναμη παρέμβασης στη φύση αλλά και της δημιουργικότητας.

Μάρξ και Ενγκελς : το περιβάλλον παράγεται από το κοινωνικό γίγνεσθαι . Η ερημοποίηση και το κλίμα είναι και κοινωνικές διαδικασίες.

Η σημερινή αλληλοδιαπλοκή Οικογεωγραφίας Ανθρωπογεωγραφίας Οικολογίας ερμηνεύει την παγκόσμια αλλαγή ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης που έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον αλλά και στον άνθρωπο.

Αναστοχάζεται το ζήτημα της άνισης ανάπτυξης με ανάδειξη της αναδιάρθρωσης που την προκαλεί.

Ο καπιταλισμός είναι σύμφυτος με την άνιση ανάπτυξη . Άλλο ανάπτυξη και άλλο μεγέθυνση ή ανάπτυξη Η ανάπτυξη είναι κοινωνική διαδικασία και όχι μόνο στενά οικονομική. Οι σχέσεις παραγωγής είναι στο επίκεντρο. Και η άνιση ανάπτυξη προκύπτει από το παγκόσμιο σύστημα καταμερισμού ανάπτυξης και τον ιμπεριαλισμό.

Η έρπουσα παγκοσμιοποίηση δημιουργεί αλληλεξαρτήσεις. Αλληλεξαρτημένη ανάπτυξη διαμορφώνεται ιστορικά ανάμεσα στο κέντρο και στην περιφέρεια.

Οι κρίσεις μπορεί να σηματοδοτούν το πέρασμα από ένα τρόπο παραγωγής σε ένα άλλο αλλά μπορεί και να δημιουργεί και αναδιαρθρώσεις.

Η θεωρεία των πολων ανάπτυξης έχει πολλαπλασιαστική διαδικασία. Τα ζευγματα αυτονομία/εξάρτηση, πλούτος/φτώχεια , ανάπτυξη/υπανάπτυξη δεν συμπίπτουν. Οι ποιοτικοί δείκτες ξεπέρνιονται και οδηγούμαστε σε ερωτήματα ποιοτικά Η αντιμετώπιση της άνισης ανάπτυξης άλλαξε από την οικονομίστικη αντίληψη των πόλων οδηγήθηκε στην πολιτιστική αντίληψη για ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών προκειμένου να καινοτομήσουν και να απογειωθούν.

Παράδειγμα από τον ελληνικό χώρο.

Νοητός άξονας από τα νοτιοδυτικά στα βορειοανατολικά (φτώχεια – πλούτος) , σεβασμός στην ατομική ιδιοκτησία. Ομόκεντρη / τομεακή διάρθρωση της Αθήνας και αντιστροφή του μοντέλου του Burges. Οι νέες υποδομές αναβαθμίζουν τις Δυτικές συνοικίες.

Η Γεωγραφία της Άνισης Ανάπτυξης αποτελεί τον πυρήνα του γεωγραφικού προβληματισμού + την υπέρβαση του θετικισμού.

Κεφ.6 227-252

Κριτικός ρεαλισμός = Ο επιστήμονας επιδιώκει την αποκάλυψη του Αληθινού, αντιθετικισμός. Ο αληθινός κόσμος είναι ανεξάρτητος του αισθητού. Η επιστήμη οφείλει να εκβαθύνει για να κατανοήσει για να βρει το αληθινό πέρα από την παρατήρηση και την εμπειρία. Blaskar (1978) 2 τύποι έρευνας : εντατική = καθορισμός αιτιακών μηχανισμών με ερώτημα το γιατί ποια είναι η αιτία. Εκτατική = έρευνα σε πλάτος, πόσο συχνό είναι ένα φαινόμενο. Η μεθοδολογία που ακολουθείται είναι το ξετύλιγμα η σπειροειδής μετάβαση από στάδια εκτατικής στην εντατική έρευνα μέσω της επανατροφοδοτούμενης αναστοχαστικής διαδικασίας. Ο κόσμος δεν αποτελείται μόνο από γεγονότα αλλά και από μηχανισμούς , διαρθρώσεις δομές και ο επιστήμονας οφείλει να αποκαλύψει το συνδετικό ιστό και τις αιτιακές σχέσεις. Μάρξ «Ολόκληρη η επιστήμη θα ήταν περιττή αν η εξωτερική όψη και η ουσία των πραγμάτων συνέπιπταν.» Η επιστήμη έχει καθήκον την παραγωγή εννοιών που αντιστοιχούν στα κρυμένα φαινόμενα και παράγει γνώση πως αυτά καθορίζουν και δημιουργούν φαινόμενα της καθημερινής εμπειρίας. Ο κριτικός ρεαλισμός αποτελεί κατεξοχήν υπόβαθρο της διεπιστημονικής θεώρησης. Η μεθοδολογία = Αρχικά επιλέγεται ένα περιορισμένο ερώτημα με τη διαδικασία ξετυλίγματος και την αναστοχαστική διαδρομή εκτατικής εντατικής έρευνας η αλήθεια προσεγγίζεται ούτε αποκαλύπτεται ούτε εξηγείται.

Η μεταθετικιστική Γεωγραφία διχάζεται από τις αλληλοσυγκρουόμενες έννοιες της δομής και του ανθρώπινου φορέα. Η ανθρωπιστική γεωγραφία δίνει έμφαση στο υποκείμενο στον ανθρώπινο φορέα ενώ η ριζοσπαστική στη δομή.

Η δομή (Althusser) υπακούει στους ατσαλένιους νόμους της ιστορικής ανέλιξης, ενώ το άτομο άγεται και φέρεται από τις εξωτερικές συνθήκες ανίκανο να διαμορφώσει το πολιτιστικό περιβάλλον του. Η δράση τους ανθρώπινου φορέα εμπεριέχει νοήματα προθέσεις στόχους επιλογές και διαμορφώνεται ιστορικά. Η δράση εμπεριέχει την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Δομή = τρόπος παραγωγής, ο τρόπος με τον οποίο οι κοινωνίες οργανώνουν τις παραγωγικές τους διαδικασίες, ενώ αναπαραγωγή παραπέμπει στο επίπεδο διανομής των αγαθών και της κατανάλωσης. Τρόποι παραγωγής = πρωτόγονος κομμουνιστικός, δουλοκτητικός, φεουδαρχικός, καπιταλιστικός, σοσιαλιστικός, κομμουνιστικός. Ασιατικός τρόπος= κοινοτική ιδιοποίηση του πλεονάσματος και η αστική τάξη αντικαθίσταται από το κράτος. Οι πόλεις είναι συνήθως παρασιτικές σε ένα οικιστικό σύστημα αποτελούμενο από χωριά. Οι κοινωνικές σχέσεις διακρίνουν τους τρόπους παραγωγής. Οι παραγωγικές δυνάμεις = μηχανήματα εργοστάσια μεταφορικά μέσα και οι τρόποι οργάνωσης της εργασίας συναρτώνται από την οργανική σύνθεση του κεφαλαίου. Παραγωγικές δυνάμεις και σχέσεις παραγωγής συνδέονται διαλεκτικά. Στον καπιταλισμό υπάρχει ανεπτυγμένος καταμερισμός εργασίας που συμπληρώνεται από εξελιγμένο μηχανολογικό εξοπλισμό και οργάνωση. Σε κάθε κοινωνία επικρατεί ένας συγκεκριμένος τρόπος παραγωγής αλλά συνυπάρχει και με κοινωνικές σχέσεις από

άλλες εποχές . Αυτή η συνάρθρωση είναι ο κοινωνικός σχηματισμός. Επί της οικονομικής βάσης αναπτύσσεται η υπερδομή, το εποικοδόμημα που αναφέρεται στον ανθρώπινο φορέα το ιδεολογικό πολιτιστικό και πολιτικό εποικοδόμημα, που επικαθορίζεται από την οικονομική βάση.

Η πολιτικο οικονομική προσέγγιση και η θεωρία της ρύθμισης τονίζουν τη σημασία της κοινωνικο οικονομικής δομής και ιδιαίτερα της πολιτικής διακύβέρνησης στην οικονομική αναδιάρθρωση για τη συγκρότηση του χώρου, ενώ οι πολιτιστικές προσεγγίσεις δίνουν έμφαση στον ανθρώπινο φορέα.

Ο Giddens με τη θεωρία της δομοποίησης προσπαθεί να συνδυάσει την ανθρώπινη δραστηριότητα και τις δομικές συνθήκες που εξελίσσεται σε έρευνες ιστορικής γεωγραφίας κυρίως.

Η θεωρία της ρύθμισης (1990)= συστηματοποιεί τις αλλαγές στη αναδιάρθρωση του κεφαλαίου που δεν μπορούν να ερμηνευθούν με βάση τις έννοιες του τρόπου παραγωγής και του κοινωνικού σχηματισμού . Η παραγωγική αναδιάρθρωση, η διαδοχή καθεστώτων συσσώρευσης λόγω εισαγωγής νέων τεχνολογιών, νέων τρόπων επικοινωνίας και ανάπτυξης του τεταρτογενούς τομές συμβαδίζουν και αλληλεπιδρούν με αλλαγές στις μορφές διακυβέρνησης και κοινωνικής συγκρότησης σε κάθε τόπο στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης (φορντικό μοντέλο και κευνσιανισμός) Δίνει προτεραιότητα στις οικονομικές διαδικασίες εισάγοντας και πολιτικές διαδικασίες, όπου η δομή συναντιέται με τον ανθρώπινο φορέα.

Η πολιτικο οικονομική προσέγγιση= υιοθετεί την επιστημολογία του κριτικού ρεαλισμού και τη θεωρία της ρύθμισης. Ερμηνεύει τα τοπία, που δημιουργούνται από διαδοχικές μεταβολές καθεστώτων συσσώρευσης, βλέπει την άνιση ανάπτυξη ως αναδιάρθρωση και ερμηνεύει τα τοπία που δημιουργήθηκαν μετά την κρίση του φορντισμού και την εξάπλωση μετα φορντικών μοντέλων συσσώρευσης και των εργασιακών σχέσεων. Με την πετρελαϊκή κρίση του 1970 επέρχεται η κρίση του φορντικού μοντέλου συσσώρευσης και περνάμε στο ευέλικτο μοντέλο συσσώρευσης ,ε την αποκέντρωση του κεφαλαίου την ανάπτυξη του καταναλωτικού καπιταλισμού (μη τυποποιημένα προϊόντα), κρίση της μαζικής παραγωγής και των κευνσιανών πολιτικών. Η ευέλικτη συσσώρευση στηρίχθηκε στη λογική της κατά παραγγελία «παραγωγής τότε που χρειάζεται» σε αντίθεση με το μοντέλο μαζικής παραγωγής «παραγωγής για όταν χρειάζεται» . ΟΙ ποσότητες μεταβάλλονται χωρίς να έχουν επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων. Χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες που προγραμματίζουν την παραγωγή σε συνδυασμό με βιοτεχνικές μορφές εργασίας μικρές μονάδες, κατ οίκον εργασία υπεργολαβίες και προβιομηχανικές σχέσεις εργασίας.

Τέτοιες μορφές εργασίας επιβιώνουν ιδιαίτερα στη Μεσογειακή και Ανατολική Ευρώπη. Η άτυπη , αδήλωτη εργασία είναι σε ποσοστό 20% ΑΕΠ στην Ελλάδα.

Η μετανεωτερική κοινωνία ανατέλλει με του κοινωνικούς μετασχηματισμούς που επιφέρουν τα μεταφορντικά μοντέλα συσσώρευσης. Όμως στην Μεσόγειο προΰπηρχαν πολλά από τα χαρακτηριστικά της προτού καθιερωθεί ο όρος.

Η διέλευση της πληροφορικής αναδιαρθρώνει την παραγωγική βάση και το γεωγραφικό χώρο. (περνάμε από την περιβαλλοντική στην τεχνολογική αιτιοκρατία). Η πληροφορική αποκεντρώνει + εξατομικεύει την κοινωνική ζωή απαιτώντας ταυτόχρονα κεντρικό σχεδιασμό. Διευρύνονται νέες απασχολήσεις και ο τεταρτογενής τομέας (συλλογή, παραγωγή, κυκλοφορία και διάδοση πληροφοριών) και κινητικότητα επαγγελμάτων.

Η αναδιάρθρωση αναδιατάσσει την παγκόσμια οικονομία σε περιφέρειες που επικεντρώνονται στον τεταρτογενή τομέα στις τεχνολογίες + άλλες που περιέχουν εξαγωγείς πρώτων υλών , αλλά και κάποιες ενδιάμεσες που συναρμολογούν και εξάγουν προϊόντα (Τίγρεις της Ανατολής). Χαρακτηρίζεται από αποκέντρωση από Βορρά προς Βορρά και όχι από Βορρά προς Νότο. Συνυπάρχει όμως με το φορντισμό δημιουργώντας σύνθετα τοπία. Η γεωγραφική σκέψη ευαισθητοποιείται στην ανάλυση της σημασίας + του ρόλου των τοπικών κοινωνιών.

Η κύρια συνεισφορά της πολιτικο οικονομικής προσέγγισης εντοπίζεται στην ανάλυση + ερμηνεία διαφοροποίησης των τόπων και της διαδοχής των καθεστώτων συσσώρευσης. Οι ευέλικτες μορφές εργασίας + παραγωγής δημιουργούν νέες χωροθετήσεις της εργασίας.

Και στην φορντική παραγωγή υπήρχε το φαινόμενο της κλωνοποίησης των εργοστασίων σε διάφορες περιοχές, αλλά όλα τα στάδια παραγωγής ολοκληρώνονταν σε κάθε τοπική μονάδα.

Στα καθεστώτα ευέλικτης συσσώρευσης τα εργοστάσια αποσπώνται από τους χώρους αποθήκευσης. Η παραγωγή αποκεντρώνεται σε τρία επίπεδα : Σύλληψη διανοητικό , εκτέλεση χειρονακτική, και ένα τρίτο επίπεδο χειροτεχνικής ή εργοστασιακής παραγωγής που απαιτεί και την ανάλογη ειδικευμένη εργασία.

Οι διαδικασίες που δεν απαιτούν ειδικευμένη εργασία αποκεντρώνονται πρώτα προς τις εσωτερικές περιφέρειες και έπειτα προς τις εξωτερικές περιφέρειες του καπιταλιστικού κέντρου (Ισπανία, Κορέα, Μεξικό). Έτσι εμφανίζεται και εκβιομηχάνιση και σε υπανάπτυκτες χώρες. Η έρευνα επικεντρώνεται στις πανεπιστημιουπόλεις, όπου οι εργαζόμενοι διατηρούν τον έλεγχο της εργασίας τους.

Καθώς περνάνε τα χρόνια η μία διάρθρωση πέφτει πάνω στην άλλη σαν τα τραπουλόχαρτα και κάθε τόπος αναπτύσσεται με μοναδικό τρόπο ανάλογα με τον συνδυασμό. Σε κάθε περίοδο οι περιφερειακές οικονομίες αποτελούνται από συνδυασμό διάφορων στρώσεων, που προέρχονται από διαχρονική αλληλεπίθεση κύκλων επένδυσης και νέων μορφών δραστηριότητας. Ετσι μια τοπική κοινωνία είναι τοποθετημένη σε στρώσεις οριζόντιων χωρικών δομών που αντιπροσωπεύουν σχέσεις κυριαρχίας στο χώρο και κατακόρυφες στρώσεις που αντιπροσωπεύουν τον ιστορικό χρόνο. Ο ίδιος επενδυτικός κύκλος δημιουργεί διάφορες επιπτώσεις σε διαφορετικές περιφέρειες. Αρα οι τόποι δεν αντανακλούν απλώς διαδικασίες που αποφασίζονται σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Οι τόποι μπορούν να επηρεάσουν τους ρυθμούς συσσώρευσης μέσα στην παραγωγή μπορεί να είναι η ύπαρξη ειδικών μορφών γεωγραφικής διαφοροποίησης για παράδειγμα στην αγορά εργασίας.

Παραδείγματα από μεσογειακά μεταφορντικά τοπία

Η ευέλικτη συσσώρευση συνοδεύεται από την επανεμφάνιση μορφων εργασίας που είχαν θεωρηθεί παρωχημένες, όπως η άτυπη εργασία, που επιβίωναν στην Ελλάδα και που την εποχή της ευέλικτης συσσώρευσης γενικεύονται. Οι προηγούμενες θεωρίες της εξάρτησης τόνιζαν υπερβολικά τον εξωτερικό παράγοντα ανάπτυξης και υπανάπτυξης και παρέβλεπαν ζητήματα αναδιάρθρωσης. Η εισροή κεφαλαίων σε διαφορετικές χώρες παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα.

Μέσω του κριτικού ρεαλισμού ευαισθητοποιείται σε ζητήματα διαδικασιών ενθήκευσης = ποιότητα δεσμών μεταξύ ατόμων με επίκεντρο τον δρώντα δημιουργούνται μικρόκοσμοι κοινοτήτων ρόλων πεποιθήσεων και αξιών που οργανώνουν την κοινωνική πραγματικότητα. Και της ενδογενούς ανάπτυξης σε περίοδο μεταφορντικής ανάπτυξης. Τονίζει την πολυπλοκότητα και τη συνθετότητα και τη σημασία των τοπικών κοινωνικών σχέσεων σε συνδυασμό με τις διεθνείς δυνάμεις. Το γιατί τα νέα μεταφορντικά τοπία χαρακτηρίζονται από 1. Γεωγραφική επανασυγκέντρωση 2. Από ιεραρχία τύπων γεωγραφικού χώρου 3. Απο-πόλωση, αποαστικοποίηση σε επαρχιακές περιοχές που είναι δυνατόν να αναπτυχθούν μορφές ευέλικτης συσσώρευσης 4. Διαφοροποίηση τόπων στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.

Σε αυτό το μετασχηματισμό χώρος και κοινωνία αλληλοσυνδέονται. Η άνιση ανάπτυξη επηρεάζει και επηρεάζεται από την κοινωνία σε πολλά επίπεδα και κλίμακες από τον ιμπεριαλισμό στο διεθνή χώρο μέχρι την μικροκλίμακα του κοινωνικού διαχωρισμού στην πόλη.

Για την Ελλάδα σημειώθηκε αποβιομηχάνιση των μεγάλων πόλεων και διογκώθηκε η άτυπη οικονομία.

Στην Ιταλία η ανισότητα Βορρά Νότου δεν μειώθηκε από παρεμβάσεις τους κράτους αλλά κύρια από κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες λόγω απεργιών στο Βορρά η Fiat ανέθεσε τμήματα της παραγωγής της στις Β.Α κεντρικές περιφέρειες.

Η αναδιάρθρωση της οικονομίας προκαλεί άνιση ανάπτυξη σε ανατέλλουσες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας καθώς και σε ένα τεταρτογενή τομές παραγωγής υψηλά ειδικευμένων υπηρεσιών.

Ιδιαίτερα οι παραγωγικές επιχειρήσεις χωροθετούνται σε ζώνες τους ήλιου.

Ζώνες του ήλιου = περιοχές ηλιόλουστες σε νότιες και δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και της Ευρώπης με πλεονεκτήματα από πλευράς φυσικών ενεργειακών διαθέσιμων, ελκυστικό περιβάλλον και σχετικά φθηνό εργατικό δυναμικό με βιομηχανίες κύρια αεροδυναμικής και μικροϋπολογιστών.

Στο πλαίσιο του κριτικού ρεαλισμού οι γεωγράφοι εμβαθύνουν σε μελέτες περίπτωσης με τη μέθοδο του ξετυλίγματος και κατόπιν συγκρίνουν τέτοιες μελέτες για να κατανοήσουν τη σημασία του χώρου στην οικονομική αναδιάρθρωση. Πρόκειται για πολιτικό οικονομική προσέγγιση που αναδεικνύει τη θεωρία της ρύθμισης για να κατανοήσει τα νέα μεταφορντικά μοντέλα ευέλικτης συσσώρευσης τα νέα μεταφορντικά τοπία που συνυπάρχουν με φορντικού τύπου βιομηχανίες. Οι γεωγράφοι ερευνούν δομές και μηχανισμούς πέρα από άμεσα παρατηρησιμα γεγονότα και συμβάντα.

Κεφ.7 253-278

Μετανεωτερικότητα : 1. Η μετανεωτερικότητα ως εποχή προκαλεί ρήξη με το παρελθόν από άποψη πολιτισμική, κοινωνική, οικονομική με βασικές αναδιαρθρώσεις στο χώρο. 2. Ο μεταμοντερνισμός ως ρυθμός αρχιτεκτονικός, στις εικαστικές τέχνες στον κινηματογράφο. 3. Ο μεταμοντερνισμός ως μέθοδος αναστοχασμού της επιστημονικής δραστηριότητας. Ανατρέπεται σταδιακά το οικοδόμημα του ορθολογισμού του Διαφωτισμού. Η επικοινωνία επικρατεί, ενώ παλαιότερα βασική δύναμη της κοινωνικής συγκρότησης ήταν η εργασία. Επανεμφανίζονται προβιομηχανικές μορφές εργασίας, η πληροφορική, και οι επικοινωνίες διασπούν την τοπική κοινότητα αλλά και την επαναδικτυώνουν. Στροφή από το χρόνο στο χώρο. Οι τοπικές αφηγήσεις αντικαθιστούν τις μεγαλόστομες ιστοριογραφίες Ο κόσμος συρρικνώνεται σε ένα περίγυρο νέων τεχνολογιών, επικοινωνιών + παγκοσμιοποίησης.

Θεμελιώδη χαρακτηριστικά του μεταμοντέρνου ρεύματος : η αναδιάρθρωση, το πολυσήμαντο, μωσαικό, διάθλαση, το καλειδοσκόπιο, η κατάργηση και η ειρωνεία του θετικισμού, του ολισμού, του συστήματος, των μεγαλόστομων αφηγήσεων. Κατακερματισμός + ευελιξία . Στη Γεωγραφία θα συναντήσουμε μια μεθοδολογική αναστροφή που διαγράφει μια αντίστροφη πορεία στο χρόνο αναδεικνύοντας το χώρο + τον τόπο παραπέμποντας στις ιδιογραφικές αναλύσεις της σχολής των περιφερειακών γεωγραφιών.

Η αντίφαση εργασία/κεφάλαιο ατονεί μπροστά σε αντιφάσεις όπως εργασία/νέα τεχνολογία, επικοινωνία, + καταναλωτικός καπιταλισμός. Η πολιτισμική ταυτότητα συγκροτείται σε διαστάσεις διαφορετικές από εκείνες τις κοινωνικές τάξεις, εθνότητα, φυλή, θρησκεία, κοινωνικό φύλο.

Εισάγεται η έννοια του μωσαϊκού, της πολυπολιτισμικότητας, του τόπου, του τοπικού.

Από τη λογική του πολεοδομικού σχεδιασμού και της μεταρρύθμισης ή της κοινωνικής αναμόρφωσης των πόλεων μεταβαίνουμε προς την λογική της αρχιτεκτονικής σύνθεσης.

Στην επιστήμη κριτικάρονται : η εξειδίκευση αλλά και η ολότητα και η άποψη ότι η κοινωνική πραγματικότητα μπορεί να εξηγηθεί με όρους βαθύτερων διαρθρώσεων.

Η μετανεωτερικότητα δεν είναι ένας νέος ανθρωπισμός στη θέση κάποιου κέντρου περιστρέφεται η πραγματικότητα μπαίνει το καλειδοσκόπιο.

Η μεταμοντέρνα ματιά αντιτάσσει στο θετικισμό και στο μαρξισμό + την πολιτικο – οικονομική προσέγγιση τον κατακερματισμό και την αποδόμηση. Στα μαθηματικά ανακαλύπτονται το χάος τα φράκταλς. Είναι μεταπαραδειγματικός .

Η υιοθέτηση του μεταμοντερνισμού σημαίνει τη διαφοροποίηση και αλληλοδιαπλοκή αναλύσεων του διεθνούς και του τοπικού , του αντικειμενικού/διυποκειμενικού, τόσο έντονα πλέον ώστε να βαίνουμε προς νέες διεπιστημονικές θεωρήσεις όπου οι επιστήμες αλληλοδιαπλέκονται με αναπάντεχους τρόπους μεταξύ τους συχνά όμως και με τις τέχνες.

Μεταμοντερνισμός στη Γεωγραφία.

Η Αρχιτεκτονική επηρέασε την Ανθρωπογεωγραφία. Μια νέα γενιά γεωγράφων ενστερνίσθηκαν το μεταμοντερνισμό στα πλαίσια της πολιτιστικής στροφής.

Αποκαθιστά τον περιφερειακό γεωγράφο Hartshorne, τη γεωγραφία της πολυμορφίας και της ιδιογραφίας, επιστρέφει στη χωρική διαφοροποίηση καθώς τα αγγλοσαξωνικά μοντέλα αδυνατούν να κατανοήσουν πολιτισμούς όπως της Μεσογείου. Τα δυαδικά σχήματα καταλύονται και παρεισφρύουν οι ενδίαμεσοι χώροι όπου τονίζονται οι ιδιομορφίες του αντί της καθυστέρησης τους. Εκτός από την κατάλυση του δυισμού ο μεταμοντερνισμός χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα. 1. Επαναφέρει τη χωρική διαφοροποίηση, την ποικιλομορφία, τη μοναδικότητα του τόπου την ανομοιογένεια την πολυπολιτισμικότητα. 2. Διαπιστώνει τον κατακερματισμό της καθημερινότητας απαναφέροντας τις τοπικές αφηγήσεις 3. Υποστηρίζει το μεταπαραδειγματικό χαρακτήρα της επιστήμης απορρίπτοντας τη δομική αιτιότητα προκρίνοντας τη διεπιστημονικότητα. 4. Ο τόπος αποκτά κεντρική θέση στην ανθρωπογεωγραφική ανάλυση, ο τόπος με ιστορία, μνημεία, πολιτισμούς, που συνυπάρχουν στο πέρασμα του χρόνου 5. Εναρμονίζεται με τα μεταφορντικά καθεστώτα και επισημαίνονται οι νέες οικονομικοχωρικές διαδικασίες, όπως είναι ο νεοφιλελεύθερος ανταγωνισμός των τόπων ιδιαίτερα των πόλεων. 6. Βαίνουμε προς μια νέα θεώρηση της Γεωγραφίας μέσω μιας αλληλοδιαπλοκής πολιτικο- οικονομικού + αντικειμενικού με το διυποκειμενικό . 7. Καινοτομεί με τις τεχνικές της αποδόμησης (ο λόγος δεν είναι ενιαίος αλλά αποτελείται από αντιφάσεις) ανάλυσης του λόγου (μελέτη της δόμησης της γλώσσας) και τη γραφής της γεωγραφίας (ανάγνωση του τοπίου ως κειμένου)

Από το 70 απορρίπτουν το θετικισμό τον κριτικό ρεαλισμό, την πολιτικο οικονομική προσέγγιση την κριτική θεωρία του Habermas. Τονίζουν την ανομοιγένεια + τη σημασία του χώρου, το τοπικό, η μοναδικότητα. Η πολιτιστική στροφή περνάει από την παραγωγή του χώρου προς την αναπαράσταση έτσι η ανάλυση του τοπίου συνδέεται με τη σημειωτική, την αποδόμηση, τη λογοτεχνία.

*Μετανεωτερικότητα και νοτιοευρωπαική πόλη

Τον 19ο αιώνα οι πόλεις αναδιαρθρώνονται χάρη στη βιομηχανική επανάσταση, στην ανάπτυξη εθνών-κρατών και στο σιδηρόδρομο συγκεντρώνοντας οικισμούς σε πυρήνες κοντά σε σταθμούς. Τον 29ο αιώνα οι αυτοκινητόδρομοι δημιουργούν γραμμικές αναπτύξεις και διασπείρουν την αστική ανάπτυξη.

Το τοπίο της νεωτερικότητας κατακερματίζεται από την οργάνωση της πόλης σε ζώνες χρήσης γης.

Οι πόλεις του Νότου δεν ακολουθούν την αγγλοαμερικανική θεωρία και θεωρούνται υπανάπτυκτες.

Στο μεσογειακό αστικό τοπίο κυριαρχούν η παράδοση + η ιστορική μνήμη εντονότερα.

Από πολλά χαρακτηριστικά το μοντέλο της μεσογειακής πόλης προσεγγίζει εκείνο της μετανεωτερικής πόλης.

Παρουσιάζεται το φαινόμενο της αντιστροφής του μοντέλου του Burges Μοντέλο Burges = Το εισόδημα των κατοίκων ανέρχεται καθώς απομακρυνόμαστε από το κέντρο της πόλης. Ηπόλη χωρίζεται σε ομόκεντρους κύκλους με τους πλούσιους στην περιφέρεια και τους φτωχούς στο κέντρο. Η μεσογειακή πόλη χαρακτηρίζεται από κεντρικότητα των εύπορων πληθυσμών.

Οι χρήσεις διαχωρίζονται όχι μόνο οριζόντια αλλά και κάθετα. Οι χρήσεις γης διασπείρονται μαζί με την κατοικία, κυριαρχεί η ανώνυμη αρχιτεκτονική, και εμφανίζεται αντίσταση στον πολεοδομικό σχεδιασμό.

Η άτυπη οικονομία μάλλον ευθύνεται για τον κατακερματισμό του Μεσογειακού αστικού χώρου. Πρόκειται για λειτουργία παράλληλα με το φορντικό εργοστάσιο και σε αλληλεπίδραση με την τυπική οικονομία των εργοστασίων. Η κατοικία λόγω της καταποκοπήν εργασίας στο σπίτι μεταβάλλεται σε συντελεστή παραγωγής. Η ιδιοκτησία είναι διάσπαρτη σε πολλά χέρια. Η μεσογειακή πόλη γλυστρά πιο εύκολα προς την νεοφιλελεύθερη τάση για προβολή του τόπου , αστική διαφήμιση και επιδίωξη της ορατότητας που επιβάλλει σήμερα ο αστικός ανταγωνισμός.

Επιχειρηματική πόλη. ΟΙ κύκλοι ζωής της πόλης αστικοποίηση – προαστικοποίηση – αποαστικοποίηση – επαναστικοποίηση , στον τελευταίο κύκλο ανήκει και η επιχειρηματική πόλη. Τα κέντρα των πόλεων αναβαθμίζονται εξευγενίζονται + αλλάζουν χρήσεις (βιομηχανικά κτήρια, ναυπηγεία, λιμάνια, προκυμαίες)

Οι μεσογειακές πόλεις βρίσκονται στο προσκήνιο προσέλκυσης τουριστών με την επιδίωξη της κεντρικότητας, τον τονισμό της τοπικής ιδιαιτερότητας, με την ανακάλυψη της παράδοσης επαναφέρει στο προσκήνιο τη μνήμη.

Η επιχειρηματική πόλη όμως είναι προσκολλημένη στο σήμερα , διεκδικεί την ορατότητα διαφημίζοντας την ιδιαιτερότητα της. Η ορατότητα και η κεντρικότητα αναβαθμίζονται σε κεντρικούς στόχους αστικής ρύθμισης και διαχείρισης. Δίνεται έμφαση στο τρένο υψηλών ταχυτήτων.

Δίνεται έμφαση στον καλλωπισμό, τη μορφολογική επεξεργασία, την προστασία παραδοσιακών συνόλων, στην αρχιτεκτονική σύνθεση για σημειακές παρεμβάσεις.

Ενδιάμεσοι χώροι προβάλλουν ανάμεσα στους πόλους των παραδοσιακών ζευγμάτων αγοράς / δημόσιου τομέα. Κερδοσκοπίας / αναδιανομής.

Εταιρείες μικτές προβάλλουν ανάμεσα στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Το κράτος πρόνοιας αδυνατίζει και προβάλλει η επιχειρηματική πόλη που επιχειρεί να πουληθεί σε μια διεθνή αγορά σαν προϊόν με ιδιαιτερότητες σαν μοναδικός τόπος.

Οι μεσογειακές πόλεις που δεν φημίζονται για θεσμούς σχεδιασμού και κοινωνικού κράτους γλιστρούν πιο εύκολα στο μετανεωτερικό τρόπο ανάπτυξης γιατί η άτυπη οικονομία διευκολύνει την ευελιξία.

ΚΡΙΤΙΚΗ: Η μετατροπή της πόλης για τουρίστες σημαίνει ότι οι ανάγκες των κατοίκων είναι δευτερεύουσες. Η πόλη αποκτά 4 ειδών κατοίκους τους commuters, τους επιχειρηματίες – επισκέπτες και τους μετανάστες. Η οικολογική βάση της πόλης δεν απευθύνεται στους πολίτες, δεν χτίζεται για να κατοικείται, αλλά για την επέκταση της φιλελεύθερης οικονομίας. Η παγκοσμιοποίηση αλλοτριώνει το οικιστικό περιβάλλον και οι κάτοικοι καλούνται να πληρώσουν το κόστος, ενώ η αειφορία και η κοινωνική συνοχή πλήττεται, μια και τα έργα καλλωπισμού δεν εγγυώνται απαραίτητα και αειφορία.

Μετανεωτερικοί συλλογισμοί = μήπως κάποιες αλήθειες κατακερματίσθηκαν σε επιμέρους τοπικές αφηγήσεις; Τα κείμενα του Δ.Ν.Τ. γιατί δεν χρησιμοποιούν μετανεωτερική γλώσσα; Μήπως κάποιοι θέλουν να βλέπουμε την πόλη ως παιχνίδι ή ως κολλάζ και όχι ως πεδίο συγκρούσεων; Μήπως πρέπει να ξαναανακαλύψουμε το Διαφωτισμό για να αντισταθούμε στον παραλογισμό;

Η μετανεωτερικότητα καταργεί τα δυαδικά σχήματα της νεωτερικότητας παγκόσμιο/τοπικό, κεντρικό/ περιφερειακό, υψηλό/μαζικό, οικιστικό/ εμπορικό. Η μετανεωτερικότητα είναι υβρίδιο και μπορεί να υιοθετήσει δίαφορες φιλοσοφίες από τον νεοφιλελευθερισμό ως τον αναρχισμό.

Δημιουργούνται νέες προσαρμογές από την εξατομίκευση ως τα συμπαγή κοινωνικά δίκτυα. Παρατηρείται παρακμή των ταξικών αγώνων , απόρριψη της σκληρής εργασίας, δίνεται έμφαση στον αισθησιακό καταναλωτισμό και ειρωνική διάθεση απέναντι στην αριστερά. Glocalization = Η σύμφυση τοπικού με το παγκόσμιο. Τα μεταφορντικά μοντέλα συμβαδίζουν + επικαθορίζονται από νέες κοινωνικο-πολιτικές σχέσεις σε ένα γεωγραφικά αποκεντρωμένο σύστημα παρά τη δύναμη της παγκοσμιοποίησης. Πριμοδοτείται ο χώρος έναντι του χρόνου. Ο χώρος είναι ανοιχτός, πεδίο σχέσεων που αλληλεπίτιθενται και συμπίπτουν χρονικά και ως πεδίο αλληλοσυσχετισμών. Το μέλλον ανοιχτό σε όλα τα ενδεχόμενα.

Κεφ.8 279-294

Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΣΤΡΟΦΗ

Η μεταθετικιστική φιλοσοφία επανάφερε τη Γεωγραφία ως φιλοσοφία. Η φιλοσοφία που δυναμώνει με την πολιτιστική στροφή.

Βασική θέση : η οικονομική ζωή δεν καθορίζεται μόνο από το κέρδος και την ανταγωνιστικότητα, αλλά και από την εμπιστοσύνη τις δικτυώσεις τις διαπλοκές που δημιουργούν ενθηκέυσεις και αποκλεισμούς. Η αλληλοδιαπλοκή οικονομίας + πολιτισμού στο χώρο δημιουργεί αναπάντεχους συσχετισμούς. Η αλληλεπίδραση πολλών ειδικοτήτων καταλήγει σε διεπιστημονικά διερευνητικά σχήματα.

Η οικονομία υιοθετεί την πολιτιστική στροφή, όπου ανακύπτουν ζητήματα ιδεολογικά, εθνοτικά , πολιτισμικά εκεί που η πολιτικο-οικονομική προσέγγιση έβλεπε δομές και τάξεις και οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι επιχειρήσεις.

Οι πολιτιστικές σπουδές + η κοινωνική ανθρωπολογία δημιουργούν κριτική σκέψη γύρω από τους τρόπους ζωής μας στο χώρο.

Η πολιτιστική στροφή σηματοδοτεί την είσοδο του πολιτισμού στην κοινωνία και στην πολιτική και τον αναστοχασμό των χωρικών φαινόμενων

Ορισμοί του πολιτισμού : Geertz To σύνολο των αφηγήσεων που λέμε στον εαυτό μας για τον εαυτό μας. Williams : Η περιγραφή ορισμένων τρόπων ζωής, που εκφράζουν ορισμένα νοήματα και αξίες όχι μόνο στην τέχνη και στην μάθηση αλλά και στους θεσμούς + την καθημερινή συμπεριφορά, στην οργάνωση της παραγωγής, τη δομή της οικογένειας, τη δομή των θεσμών, τις μορφές επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Graang : Συστήματα πεποιθήσεων ή αξιών που νοηματοδοτούν τους τρόπους ζωής και παράγουν και αναπαράγονται από υλικές και συμβολικές μορφές. Harvey : συστήματα κοινών νοημάτων που εκφράζονται σε κοινωνικές πρακτικές σ ένα τόπο.

Τίθεται διαρκώς το ερώτημα πως και γιατί κατασκευάζονται οι πολιτιστικές ταυτότητες στο χώρο. Αναστοχάζεται την αναδιάρθρωση της οικονομικής και κοινωνικής + πολιτικής ζωής από πλείστες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, εθνοτικές, + δημογραφικές ομάδες στις κλίμακες της γειτονιάς, της πόλης της περιφέρειας, του κράτους , της Ευρώπης.

Το ζήτημα της κοινωνικής κατασκευής της πραγματικότητας + της διυποκειμενικότητας είναι κεντροβαρικό στην πολιτιστική στροφή.

Η πολιτιστική στροφή, αναδικνύει τις θεσμικές + υλικές απόψεις του πολιτισμού + τις ενθηκεύει στην πραγματική – οικονομική πολιτική κοινωνική ζωή.

Επίκεντρο της πολιτιστικής στροφής αποτελεί ένας νέος ορισμός του πολιτισμού υλικού+ πνευματικού που δεν εξαντλείται πλέον στις τέχνες και στην υψηλή κουλτούρα αλλά συμπεριλαμβάνει ανθρώπινους θεσμούς, οικονομικές συμπεριφορές διαστάσεις της οικιστικής αναβάθμισης και τους λαϊκούς πολιτισμούς.

Η άνοδος των μεταφορντικών καθεστώτων, η κοινωνία της πληροφορίας + οι γεωπολιτικές αλλαγές διαμόρφωσαν μια νέα πραγματικότητα και μια πολιτιστική στροφή στη Γεωγραφία.

Δίπολο της πολιτιστικής στροφής : ιστορικότητα + α-ιστορική νεωτερικότητα.

Η γνώση δεν είναι διαχρονική αλλά οι ιδέες και οι μέθοδοι προσδιορίζονται από την εποχή τους.

Η έννοια της διαλεκτικής παρεισφρέει στις προσεγγίσεις της ιστορικότητας των πολιτισμών. Στη θεώρηση του κόσμου πρόκειται για το ξεδίπλωμα των τρόπων παραγωγής ( από τη φεουδαρχία στο σοσιαλισμό). Στο λόγο (θέση-αντίθεση-σύνθεση).

Στην ανθρωπογεωγραφία της άνισης ανάπτυξης : σχέσεις εξουσίας + εκμετάλλευσης που διέπουν το χώρο . Αποικιοκρατία (σε διεθνές επίπεδο) κυριαρχία και εκμετάλλευση ( σε τοπικό επίπεδο).

Οι αντιφάσεις που δημιουργούνται (αναδιάρθρωση- μεταστέγαση κοινωνικά κινήματα)

Παράδειγμα διαλεκτικής αλληλεπίδρασης αποτελεί ο μετασχηματισμός της φύσης από τον άνθρωπο μέσω της φύσης.

Διυποκεμενικότητα : δένει με την πολιτιστική στροφή, και οφείλεται στη φαινομενολογία. Σημαίνει την κοινή βάση εμπειρίας την καθημερινή ζωή, δηλαδή την κατανόηση που έχουν τα άτομα για τον εαυτό τους και τις κοινωνικές αντιλήψεις τους + έννοιες για τον κόσμο. Αναφέρεται στην εγγενώς κοινωνική βάση της ανθρώπινης εμπειρίας. Τα άτομα εντάσσονται σε νοηματικά πλαίσια, σχετίζονται επιλεκτικά σε κοινωνικά δίκτυα και αποστασιοποιούνται από άλλα.

Υπάρχουν αλήθειες υποκειμενικές και αντικειμενικές και ενδιάμεσα διυποκειμενικές.

Η διυποκειμενικότητα αποτελεί βάση της κοινωνικής επικοινωνίας + αλληλεπίδρασης με το χώρο βασική παράμετρο. Οι αναστοχαστικές προσεγγίσεις τοποθετούν τον ερευνητή στο πεδίο των αλληλεπιδράσεων ανθρώπου και χώρου.

Κάθε κοινωνική σχέση είναι και γεωγραφική και αντίστροφα. Ο χώρος παράγεται από τη κοινωνία και παράγει κοινωνικές σχέσεις.

Κοινωνία των δικτύων : Οι άνθρωποι πάντα ζούσαν και επικοινωνούσαν σε δίκτυα. Οι τρόποι επικοινωνίας άλλαζαν. Ο Ευρωπαϊκός χώρος γίνετα χώρος ροών λόγω μετανάστευσης και μετακίνησης.

Μέχρι το 60 υποστηριζόταν ότι υπάρχουν περιπτώσεις σύμπτωσης γειτονιάς και κοινότητας στις μεγαλουπόλεις. Αργότερα διαπιστώθηκε η έκλειψη της κοινωνικότητας στο πλαίσιο της νεωτερικότητας λόγω εξατομίκευσης και εκκοσμίκευσης. Λίγο αργότερα διαπιστώθηκε ότι η γειτονιά αποτελεί χωρική βάση για την κοινότητα αλλά δεν αποτελεί ούτε ικανή ούτε αναγκαία προϋπόθεση.

Η κοινότητα στη μεγαλούπολη μπορεί να παίρνει και άλλες μορφές : H Κοινότητα μπορεί να κατασκευάζεται από τους επιχειρηματίες που κατασκευάζουν την πόλη ή μπορεί να αναπαράγεται από το κοινωνικό σύστημα.

Πολλές φορές αναπτύσσεται σε α-χωρική βάση. Η ευκολία της επικοινωνίας επιτρέπει την ανάπτυξη επαφών χωρίς άμεση επαφή στην πόλη , στο κράτος, + στον κόσμο.

Κοινότητες χωρίς εγγύτητα (ΜΚΟ, ομογένεια, εβραϊκή διασπορά). Που διατηρούντα συμπαγείς λόγω κοινωνικής καταγωγής, κοινών συμφερόντων σε πείσμα της απόστασης. Παρατηρείται κοινότητα χωρίς εγγύτητα αλλά και εγγύτητα χωρίς κοινότητα.

Οι πολλαπλές μετακινήσεις έχουν διαρρήξει τα παραδοσιακά πλαίσια του κοινωνικού δικτύου , ενώ υπάρχουν κοινότητες που επηρεάζονται από φίλους σε μεγάλες αποστάσεις (μετανάστες).

Τα δίκτυα αποτελούν μια μέθοδο ανάλυσης του τοπικού και παγκόσμιου χώρου όσο και μια πραγματικότητα.

ΤΑ κοινωνικά δίκτυα είναι δίκτυα κοινωνικών σχέσεων , όχι απαραιτήτως εντοπισμένα, που εξαπλώνονται από το τοπικό επίπεδο στο αστικό στο υπεραστικό και το παγκόσμιο. Σε συγκριμένοι τόπο μιλάμε για γειτονιά σε απομακρυσμένο για

κοινωνία δικτύων.

Η σύγχρονη αστική κοινωνία αποτελείται από εξατομικευμένα + κινητικά άτομα με επιλεκτικές άτυπες και τυπικές σχέσεις.

Καθένας σχετίζεται επιλεκτικά με φίλους + δίκτυα που δημιουργούν αξίες , νοοτροπίες υπακούουν σε ιεραρχήσεις γοήτρουν και κυκλοφορούν την πληροφορία τις αξίες και τα σχόλια.

Το κοινωνικό δίκτυο μας χρειάζεται για την ανίχνευση της επιρροής της οικογένειας , των ταξικών συσπειρώσεων, των διαταξικών επικοινωνιών ακόμα και των ιστορικών συσχετισμών.

Στη Γεωγραφία η ανάλυση των κοινωνικών δικτύων χρησιμεύει στην κατανόηση της κοινωνικής διαφοροποίησης , της πολεοδόμησης ως δικτύου πατρωνείας, στην ερμηνεία της αυθαίρετης δόμησης με συστάδες που μετατίθεται χρονικά στις μεταναστευτικές διαδρομές, στη διάγνωση συνοχής της γειτονιάς, στη διερεύνηση κοινοτήτων χωρίς εγγύτητα.

Ο ατομικά δρών συμβολίζεται ως κόμβος σε μια δομή που αποτεελίται από φίλους συναδέλφους συγγενείς.

Χαρακτηριστικό του δικτύου η πολλαπλότητα (διαφορετικοί σκοποί μιας σχέσης) η εξειδίκευση των σχέσεων (εργασίας και γειτονιάς) Η συνδεσιμότητα , η μορφολογία πυκνότητα χαλαρότητα μονοδιάστατη πολυδιάστατη κλειστά ανοιχτά. Τρόποι σύνδεσης συχνότητα επικοινωνίας .

Πυκνές σχέσεις που σχηματίζουν συστάδες.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά του δικτύου είναι ακόμη η ένταση , η διάρκεια, η συχνότητα, ο βαθμός διασποράς , ο τύπος των σχέσεων.

Στην Ελλάδα συνυπήρχαν μικρόκοσμοι τόσο της κοινότητας γειτονιάς όσο και της κοινότητας χωρίς εγγύτητα.

Η μέθοδος αυτή έχει βρει πολλές εφαρμογές στη μελέτη της κοινωνικής συνοχής της γειτονιάς της μετανάστευσης της επικοινωνία ςτης διάδοσης ιδεων φημών κουτσομπολιών.

Τα κοινωνικό δίκτυο αποτελεί ομάδα αναφοράς και δίνει τη δυνατότητα να ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά του δρώντος (αισιοδοξία κλπ)

Τα κοινωνικά δίκτυα επαναδιατυπώνονται ως κοινωνικό κεφάλαιο . Το κενό της νεοιφιλελεύθερης προοπτικής αναπληρώνεται από το κοινωνικό κεφάλαιο του δικτύου. Η οικονομική ανταγωνιστικότητα εξισορροπείται στο πλάισο του με σχέσεις εμπιστοσύνης, αμοιβαιότητας και συμπόνοιας.

Η αστική κοινωνία αποτελείται από πληθώρα αλληλοκαλυπτόμενων κοινωνικών δικτύων και διάφορες κοινωνίες διαφέουν μεταξύ τους διότι δημιουργούν διαφορετικούς τύπους κοινωνικών δικτύων + διάφορα κοινωνικά κεφάλαια και διαφορετικούς αστικούς + επιχειρηματικούς πολιτισμούς.

Κεφ.10

Ο κόσμος μας διευρύνεται σε τοπικό επίπεδο + ενοποιείται σε παγκόσμιο με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Παγκοσμιοποιείται με την απελευθέρωση του εμπορίου και τον κυβερνοχώρο.

Το παγκόσμιο εισχωρεί στο τοπικό αλλά και αντίστροφα.

Παγκοσμιοποίηση σύνορα , μετανάστευση + τις διασπορές εκπαίδευση

Παγκοσμιοποίηση : O κοσμοπολιτισμός των δικτυώσεων για παραγωγή , ψυχαγωγία ή σπουδές η θετική πλευρά .

Ο ουδέτερος ορισμός της παγκοσμιοποίησης εντοπίζεται στην παγκόσμια ολοκλήρωση στο οικονομικό πεδίο + στις

επικοινωνίες .

Αβαρής οικονομία = διακίνηση πληροφορίας

Διεθνοποίηση = επέκταση των οικονομικών δραστηριοτήτων πέρα από τα εθνικά σύνορα.

Παγκοσμιοποίηση = λειτουργική ολοκλήρωση αυτών των διεθνώς διασκορπισμένων με τις αλληλοδιαπλεκόμενες παραγωγικές διαδικασίες πολυεθνικών.

Ο κυβερνοχώρος δεν αδυνατίζει το τοπικό, ενισχύει την αναζήτηση της τοπικής ταυτότητας.

Τοπικοποίηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων Τοπική ταυτότητα

Επιτελικό κέντρο της παγκοσμιοποίησης η παγκοσμιουπολη.

Η παγκοσμιοποίηση είναι κόμβος που στεγάζει την παγκόσμια οικονομική εξουσία , το χρηματιστικό κεφαλαίο , υπηρεσίες εξυπηρέτησης παραγωγών , πολυεθνικές τριτογενείς και τεταρτογενείς δραστηριότητες μεταναστών επιχειρηματιών και γυναικείο εργατικό δυναμικό.

Στις παγκοσμιουπόλεις παρατηρούνται αντιθέσεις μεταξύ (πλούσιων φορέων της πλανητικής και στρατιωτικής εξουσίας και φτώχειας, ανεργίας , λαθρομετανάστευσης.

Σύνορα ιστορική αναδρομή : πόλη κράτος μέχρι την Αναγέννηση , στο Μεσαίωνα έχουμε σκληρά σύνορα, 17ος αιώνας με τη συνθήκη της Βεστφαλίας Γαλλία κράτος Από το διαχωρισμό Ανατολικής Δυτικής Ευρώπη στην Ευρώπη Φρούριο με τη συνθήκη Σένγκεν (1990).

Παρά την παγκοσμιοποίηση τα σύνορα ΕΕ ΗΠΑ σκληραίνουν

Μετανάστευση : Πρόσφυγες Σύνορα πληθυσμοί Οικισμικός τουρισμός (ακτές )

Ψηφιακή επανάσταση και εκπαίδευση 1. Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και Διαδίκτυο 2. Κοσμοπολιτισμός + ανταγωνισμός της εκπαίδευσης λόγω ΕΕ 3. Απονομιμοποίηση της συστηματικής γνώσης 4. Ανάγκη για δια βίου εκπαίδευση.

Επιστημολογία Παράδειγμα Μέθοδος Περίοδος (10ετια ) Χώρα

Κυρίαρχες τάσεις ή σχολές στη Γεωγραφία

Θεματικές Υποδιαιρέσεις της Γεωγραφίας