1

ΕΠΕΑΕΚ : AΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ∆ΩΝ ΤΟΥ

ΤΕΦΑΑ ΠΘ – ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΜΚ 108)

ΕΠΕΑΕΚΕΠΕΑΕΚ : A: AΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ∆ΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ∆ΩΝ ΤΟΥ

ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΤΕΦΑΑ ΠΘ –– ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΜΚ 108)ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΜΚ 108)

Θέµα διάλεξης 3

Παρακίνηση για επίτευξη στον αθλητισµό και στη φυσική

αγωγή

Μάριος Γούδας

ΤΙΤΛΟΙΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ∆ΙΑΛΕΞΗΣΘΕΜΑΤΩΝ ∆ΙΑΛΕΞΗΣ• Τι µας παρακινεί

• Παρακίνηση για επίτευξη- περιβάλλον επίτευξης

- παρακίνηση για επίτευξη στον αθλητισµό

• Θεωρία ανάγκης για επίτευξη- εξήγηση της επιτυχίας – απότυχίας

- παράγοντες που επηρεάζουν την παρακίνηση

- τάση προσέγγισης επιτυχίας

- τάση αποφυγής αποτυχίας

- κίνητρα επιτυχίας και αποφυγής αποτυχίας

- συναισθήµατα – συµπεριφορές

- αδύνατα σηµεία

• θεωρία στόχων (προσανατολισµών) επίτευξης- προσανατολισµοί ή στόχοι επίτευξης

- σχέση στόχων και παρακίνησης

- στόχος προσωπικής βελτίωσης

- στόχος ενίσχυσης του εγώ

-έννοια αντιληπτής ικανότητας

- σηµαντικοί άλλοι

- κλίµα παρακίνησης

- µοντέλο TARGET

- θετικό κλίµα παρακίνησης στην πράξη

- παραδείγµατα αθλητών

• θέµατα για συζήτηση

• Προτεινόµενη βιβλιογραφία

Παρακίνηση για επίτευξηΠεριβάλλον επίτευξης

ΠαρακίνησηΠαρακίνηση για επίτευξηγια επίτευξηΠεριβάλλον επίτευξηςΠεριβάλλον επίτευξης

Καταστάσεις στις οποίες το άτοµο ξέρει ότι η

απόδοσή του θα εκτιµηθεί (από το ίδιο ή από

τους άλλους, σε σχέση µε κάποιο κριτήριο

υπεροχής ) και ότι οι συνέπειες των ενεργειών

του θα εκτιµηθούν θετικά (επιτυχία) ή

αρνητικά (αποτυχία)

ΠαρακίνησηΠαρακίνηση για επίτευξη στον για επίτευξη στον αθλητισµόαθλητισµό

• σκληρή προσπάθεια• συγκέντρωση, αφοσίωση• επιµονή• επιλογή δύσκολων καθηκόντων• συνέπεια στις προπονήσεις• υπακοή στις οδηγίες του προπονητή• µακρά παραµονή στους αγωνιστικούς χώρους

ΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξηανάγκης για επίτευξηMc Mc ClellandClelland, 1961 , 1961 –– Atkinson, 1964Atkinson, 1964Εξήγηση της επιτυχίας Εξήγηση της επιτυχίας -- αποτυχίαςαποτυχίας

• αθλητές που πετυχαίνουνισχυρά κίνητρα για επιτυχία, όχι σκέψεις για πιθανή αποτυχία

• αθλητές που αποτυγχάνουνασθενή κίνητρα για επιτυχία, έντονος φόβος για αποτυχία

ΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξηανάγκης για επίτευξηΠαράγοντες που επηρεάζουν την παρακίνηση

• ισχύς των κινήτρων

• πιθανότητες επιτυχίας

• αξία επιτυχίας

2

Θεωρία ανάγκης για επίτευξηΚίνητρα επιτυχίας και αποφυγής αποτυχίαςΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξηανάγκης για επίτευξη

Κίνητρα επιτυχίας και αποφυγής αποτυχίαςΚίνητρα επιτυχίας και αποφυγής αποτυχίας

ΤάσηΠοσέγγισηςεπιτυχίας

ΤάσηΠοσέγγισηςεπιτυχίας

ΚίνητροεπιτυχίαςΚίνητροεπιτυχίας

Πιθανότηταεπιτυχίας

Πιθανότηταεπιτυχίας

ΑξίαεπιτυχίαςΑξία

επιτυχίας

Θεωρία ανάγκης για επίτευξηΚίνητρα επιτυχίας & αποφυγής αποτυχίας

ΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξηανάγκης για επίτευξηΚίνητρα επιτυχίας & αποφυγής αποτυχίας

ΤάσηΑποφυγής αποτυχίας

ΤάσηΑποφυγής αποτυχίας

ΚίνητροΑποφυγήςαποτυχίας

ΚίνητροΑποφυγήςαποτυχίας

Πιθανότητααποτυχίας

Πιθανότητααποτυχίας

ΑξίααποτυχίαςΑξία

αποτυχίας

Θεωρία ανάγκης για επίτευξη Κίνητρα επιτυχίας & αποφυγής αποτυχίαςΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξη ανάγκης για επίτευξη

Κίνητρα επιτυχίας & αποφυγής αποτυχίαςΚίνητρα επιτυχίας & αποφυγής αποτυχίας

• Η πιθανότητα επιτυχίας και αποτυχίας εξαρτάται

από την προϊστορία των προσπαθειών του

αθλητή

• Η αξία της επιτυχίας και της αποτυχίας

εξαρτάται από τις αµοιβές και τιµωρίες που

δέχεται το άτοµο

ΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξηανάγκης για επίτευξη• συναισθήµατακίνητρο επιτυχίας: συναισθήµατα υπερηφάνειαςκίνητρο αποφυγής αποτυχίας: αποφυγή συναισθηµάτων ντροπής

• συµπεριφορέςκίνητρο επιτυχίας: συνεχής προσπάθεια, δύσκολα καθήκοντα, µεγάλη επίδοσηκίνητρο αποφυγής αποτυχίας: λίγη προσπάθεια, χαµηλή επίδοση

ΘεωρίαΘεωρία ανάγκης για επίτευξηανάγκης για επίτευξη

αδύνατα σηµεία• έµφαση σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας

• αδυναµία διαπολιτισµικής ισχύος

• ανυπαρξία ρόλου αυτοαντίληψης

• µονοδιάστατη (κίνητρο επιτυχίας)

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξης(Nicholls, 1989)(Nicholls, 1989)

Προσανατολισµοί ή στόχοι επίτευξης

Οι προσανατολισµοί επίτευξης αποτελούν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόµου

• στην ενίσχυση του εγώ

• στην προσωπική βελτίωση

3

∆ΙΑΚΡΙΣΗ∆ΙΑΚΡΙΣΗΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΩΝΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΩΝ -- ΣΤΟΧΩΝΣΤΟΧΩΝ

Προσανατολισµόςστο έργο

Προσανατολισµόςστο εγώ

Ορισµόςεπιτυχίας

Προσωπικήβελτίωση

ξεπέρασµα τωνάλλων

Ικανοποίηση από την βελτίωση από την επίδειξηυψηλότερηςικανότητας

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξηςΣχέση στόχων και παρακίνησηςΣχέση στόχων και παρακίνησης

Ο στόχος των αθλητών στην προσωπική

βελτίωση και η δηµιουργία ενός κλίµατος

οµάδας που δίνει έµφαση στη δουλειά έχει

θετικές συνέπειες στην παρακίνηση των

αθλητών

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξης στόχων επίτευξης Στόχος προσωπικής βελτίωσηςΣτόχος προσωπικής βελτίωσης

Σχέση µε :• εσωτερική παρακίνηση• αίσθηση χαράς και ικανοποίησης• υψηλή συγκέντρωση, αφοσίωση• χρήση αποτελεσµατικών στρατηγικών• υψηλή απόδοση

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξηςΣτόχος ενίσχυσης του εγώΣτόχος ενίσχυσης του εγώ

Σχέση µε :• εξωτερική παρακίνηση• υιοθέτηση µη αποτελεσµατικών στρατηγικών • αύξηση του στρες• επιθετική συµπεριφορά• επικίνδυνη για την υγεία συµπεριφορά• ανήθικη συµπεριφορά

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξης στόχων επίτευξης Έννοια της αντιληπτής ικανότηταςΈννοια της αντιληπτής ικανότητας

• ∆ιαµόρφωση αντίληψης της αθλητικής ικανότητας στην ηλικία των 10 – 12 ετών

• Τότε αρχίζει το πρόβληµα παρακίνησης στον αθλητισµό

• Επηρεάζεται από :γνωστικό επίπεδο του παιδιού

(ταξινόµηση, σύγκριση…)περιβαλλοντικούς παράγοντες

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξηςσηµαντικοί άλλοισηµαντικοί άλλοι

• γονείς• προπονητές• παράγοντες

4

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξηςΚλίµα παρακίνησηςΚλίµα παρακίνησης

• έµφαση στην προσωπική βελτίωση και όχι στο εγώ

• αξία στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσµα

• τα λάθη µέρος της µάθησης

• παραδείγµατα µεγάλων αθλητών

• κυρίως σε αρχάριους

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξηςΚλίµα παρακίνησηςΚλίµα παρακίνησης

• έµφαση στην ολική έννοια της υγείας

• έµφαση στην αξία της συνεργασίας

• αυτοαξιολόγηση

• τεστ µε µέτρο

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξηςστόχων επίτευξηςµοντέλο µοντέλο TARGETTARGET

• Task Καθήκον• Authority Εξουσία • Rewards Αµοιβές• Grouping Οµαδοποίηση• Evaluation Αξιολόγηση• Timing Χρόνος

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

Περιεχόµενο

∆ηµιουργείστε κλίµα ευφορίας και ενθουσιασµού

∆ώστε µε τόνο ζωηρό και ύφος χαρούµενο συγκεκριµένες πληροφορίες για:

• το τι πρόκειται να κάνετε

• σε τι θα χρησιµεύσουν όλα αυτά

τονίστε την ευχαρίστηση, τη διασκέδαση και την

ψυχική εφορία που θα νοιώσουν οι αθλητές

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

ΠεριεχόµενοΕξηγείστε ότι σκοπός του προγράµµατος προπόνησης

που θα ακολουθήσουν οι ασκούµενοι θα τους βοηθήσει:

• στην ανάπτυξη ενός ωραίου και ικανού σώµατος

• στη διατήρηση-προαγωγή της σωµατικής και ψυχικής τους υγείας

• στην αποτελεσµατικότητά τους στα υπόλοιπα µαθήµατα

του σχολείου

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

Περιεχόµενο

Εξηγείστε ότι σηµαντικός στόχος του προγράµµατος είναι να µάθουν οι αθλούµενοι:

• Πώς να γυµνάζονται µόνοι τους όταν αυτό απαιτείται

• Πώς να αναπτύσσουν ένα πρόγραµµα άσκησης που να ταιριάζει στα µέτρα τους χωρίς τη βοήθεια του γυµναστή τους

• Πώς να αξιολογούν την πρόοδό τους

∆ώστε παραδείγµατα

Συµπεριλάβετε διαλέξεις για βασικά θεωρητικά θέµατα

5

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

Αποφάσεις

Χρησιµοποιείστε τακτικά εναλλακτικές µορφές διδασκαλίας, αποφύγετε τη δασκαλοκεντρικήδιδασκαλία

∆ίνετε στους ασκούµενους τη δυνατότητα επιλογής:• Του τύπου της άσκησης

• Της δυσκολίας της άσκησης

• Του προσωπικού στόχου

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

ΕπίτευξηΤονίστε ότι στόχος της προπόνησης είναι η προσωπική

βελτίωση του καθένα

Σηµασία έχει όχι το αποτέλεσµα αλλά η προσπάθεια

Θέσετε στόχους για προσωπική βελτίωση

Επιδιώξτε τη δέσµευση στους στόχους

Χρησιµοποιείστε παραδείγµατα από δηλώσεις µεγάλων

αθλητών

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

ΑξιολόγησηΤα τεστ ελέγχου των επιδόσεων δεν πρέπει να καλλιεργούν κλίµα αξιολόγησης

Κριτήριο η προηγούµενη προσωπική επίδοση

Αποφύγετε:

• την αναφορά στους µέσους όρους των άλλων

• τη χρήση κριτηρίων «καλής επίδοσης – ελάχιστα αποδεκτής – µη αποδεκτής επίδοσης»

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

ΑξιολόγησηΕξηγείστε στους αθλούµενους ότι η αξιολόγηση είναι αναπόσπαστο τµήµα της διαδικασίας τοποθέτησης στόχων :

προσδιορισµός προσωπικού στόχου προσπάθεια

αξιολόγηση τοποθέτηση νέου στόχου

∆ηµιουργία∆ηµιουργία Θετικού κλίµατος Θετικού κλίµατος παρακίνησης στην πράξηπαρακίνησης στην πράξη

Επιβράβευση – ∆ιόρθωσηΑποφύγετε τη δηµόσια επιβράβευση

Η ενίσχυση να δίνεται ιδιωτικά και να συνοδεύεται από κάποιο σχόλιο

Να µην εκλαµβάνεται ως µορφή ελέγχου- πίεσης αλλά ως ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του αθλούµενου

Τα λάθη είναι µέρος της µάθησης

Στη διόρθωση όχι µόνο αρνητικά αλλά και ΘΕΤΙΚΑ

σχόλια

ΘέµαταΘέµατα για συζήτησηγια συζήτηση1. Με την οµάδα του σχολείου στο οποίο

εργάζεστε ως καθηγητής- τρια φυσικής αγωγής συµµετέχετε σε διοργάνωση σχολικών αγώνων καλαθοσφαίρισης. Ο διευθυντής και ο σύλλογος γονέων παρεµβαίνουν στους µαθητές – αθλητές σας πριν τον αγώνα µε παροτρύνσεις του τύπου « το κύπελλο είναι δικό µας », « φάτε τους, παιδιά »

6

ΘέµαταΘέµατα για συζήτησηγια συζήτηση

2. Εργάζεστε ως προπονητής – τρια σε οµάδα χαµηλής κατηγορίας ενός οµαδικού αθλήµατος. Κατά τη διάρκεια ενός κρίσιµου αγώνα, ο προπονητής της αντίπαλης οµάδας προσανατολίζει έντονα τους αθλητές του «στο εγώ». Οι αθλητές σας σας παραπονούνται για συνεχή αντιαθλητικά φάουλ.

ΠροτεινόµενηΠροτεινόµενη βιβλιογραφίαβιβλιογραφία

• Θεοδωράκης Γ., Γούδας Μ., Παπαιωάννου Α.(2001). Ψυχολογική Υπεροχή στον Αθλητισµό. Κεφάλαιο 12. EκδόσειςΧριστοδουλίδη.

• Weinberg, S., & Gould, D. (1999). Foundations of Sport and Exercise Psychology. Κεφάλαια, 3, 5, 17, 24. Human Kinetics

Ντίνο Ντίνο ΡάτζαΡάτζα (εφηµερίδες, 11(εφηµερίδες, 11--11--1998)1998)

Τι µας παρακινεί…..«Αυτό που καθορίζει την πορεία µας είναι η δουλειά, µόνο η δουλειά »

ΘεωρίαΘεωρία στόχων επίτευξης στόχων επίτευξης Παραδείγµατα αθλητώνΠαραδείγµατα αθλητών

« πάντοτε επικεντρώνοµαι στο πόσο καλά πάω εγώ, ποτέ δεν µε απασχολούν οι άλλοι »

Καρλ Λιούις