Χωριά του Καρς των οποίων οι κάτοικοι μετοίκησαν στην περιοχή του Κιλκίς

Ισ. Λαυρεντίδης, Μετοικεσία Καυκασίων,

Αρχείον Πόντου τ. 30, 1970-71 Αρταχάν ή Αρδαχάν, κωμόπολις, κείται βορείως και εις απόστασιν 60 χμ από το Καρς. Οι Έλληνες κάτοικοι του Αρδαχάν, βάσει της απογραφής του έτους 1907, ανήλθον εις 250 και προέρχονται εκ μεταναστών εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου. Είχον εκκλησίαν και σχολείον, ιεροδιδάσκαλος των ήτο ο Αβραάμ Παπαδόπουλος. Αρταχαλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Λευκώνα Σερρών και εις Ηλιόλουστο Κιλκίς. Ομιλούν άνευ παραφορών την Ποντιακήν διάλεκτον και διατηρούν τα πάτρια ήθη. Αρτός ή Αρδόστ, χωρίον της Επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει 8 χλμ. κατά την απογραφήν του έτους 1913 είχε 1.034 κατοίκους, οίτινες προήλθον εκ Χεριάνων Αργυρουπόλεως Πόντου. Ιερεύς των ήτο ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος και διδάσκαλος ο Ηλίας Ασλανίδης. Αρτοσλήδες εύρηνται εγκατεστημένοι εις Θεσσαλονίκην και εις Χέρσο Κιλκίς. Διεκρίνοντο δια την εργατικότητα και φιλομάθειαν των. Αντέδρασαν εις την προσπάθειαν εκσλαβισμού των και διετήρησαν αμόλυντον την γλώσσαν ως και τα ήθη και έθιμά των. Ατκόζ, χωρίον της επαρχίας Καγισμάν, απέχει εκ του Καρς 50 χλμ. Κατά την απογραφήν του έτους 1907 είχε 400 κατοίκους, οίτινες προήλθαν εκ μεταναστών εκ Χεριάνων του Πόντου. Είχαν εκκλησίαν και σχολείον, ούτινος διευθυντής ήτο ο Ε. Αρχοντίδης. Ατκοζλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Βαρυκό Σερρών και εις Θεοδόσια Κιλκίς. Ομιλούν άνευ παραφθοράς την Ποντιακήν, είναι φιλότιμοι εργατικοί και γενναίοι πολεμισταί. Βεζίν κιοϊ, χωρίον της επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει 12 χλμ. Κατά την απογραφήν του 1913 είχε 1.025 κατοίκους, οι οποίοι προήλθον εκ μεταναστεύσεως (προ του 1878) εκ διαφόρων περιοχών του Πόντου. Είχεν εκκλησίαν και τετρατάξιον δημοτικόν σχολείον, ούτινος διευθυντής ήτο ο Βασίλειος Πολίτης και διδάσκαλοι οι Συμεών Πολλαέτης, Γρηγόριος Γρηγοριάδης, Στυλιανός Χαριτίδης και Ανδρέας Ευσταθιάδης. Βεζίνκιολήδες είναι εγκατεστημένοι εις Αθήνας, Μεταλλικόν Κιλκίς και εις Λευκώνα Σερρών.

Γενή – κιοϊ, χωρίον της επαρχίας Σαρήκαμις, εξ ου απέχει 23 χλμ. Κατά την απογραφήν του 1907 είχε 1.029 κατοίκους, προελθόντας εξ Ερζερούμ. Είχεν εκκλησίαν (ιερεύς των ο Κυριάκος Παπαδόπουλος) και τριτάξιον δημοτικόν σχολείον (διδάσκαλοι οι Δημήτριος Κωνσταντινίδης, Δημήτριος Σιδερίδης και Μηνάς Αποστολίδης). Γενηκιοϊλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Μεγάλη Βρύση Κιλκίς και εις Κομοτηνήν. Ομιλούν την Ποντιακήν διάλεκτον άνευ παραφθοράς. Γιαλαγούζ Τσιάμ ή Γιαλαγούτσιαμ (το ορθόν Γιαλαγούζ Τσιάμ, σημαίνει εις Τουρκικήν γλώσσαν, μόνο πεύκο). Χωρίον της επαρχίας Καρς εξ ου απέχει 35 χλμ. Κατά την απογραφήν του έτους 1913 είχεν 643 κατοίκους, προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως . Γιαλαγουτσιαμλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Ποντοκώμην Κοζάνης, εις Χαραυγήν Εορδαίας Κοζάνης, εις Θεσσαλονίκην, εις Ξηρόβρυσιν, εις Τέρπυλλο Κιλκίς και εις Κιλκίς. Είχαν εκκλησία (ιερεύς των Κων. Παγανάς απεβίωσεν εις Καρς) και διθέσιον δημοτικόν σχολείον, εις το οποίον εδίδασκον οι Αβραάμ Ιερετζελίδης και Χαράλ. Μπαγανάς. Ομιλούν εισέτι την ελληνικήν Ποντιακήν διάλεκτον άνευ παραφθοράς. Ζεμζελέκ, επαρχίας Αρδαχάν, εξ ου απέχει περί τα 40 χλμ. Κάτοικοι 360, πλήρες δημοτικόν σχολείον, διευθυντής Αλεξ. Λαβασάς, διδάσκαλος Δημ. Παπαδόπουλος. Η εκκλησία των ετιμάτο εις το όνομα του Ιωάννου Προδρόμου και ιερεύς των ήτο ο Παπαγεώργης και ακολούθως ο Παπαπαναγιώτης. Εύρηνται εγκατεστημένοι εις Επισκοπήν και Αγία Μαρίνα Ναούσης και 20 οικογένειαι εις Κιλκίς. Προήλθον εξ Αργυρουπόλεως. Καράουργαν ή Γαράουργαν, χωρίον της Επαρχίας Σαρήκαμις, εξ ου απέχει 35 χλμ. Εκ στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 προκύπτει ότι είχε 495 κατοίκους, προελθόντας εκ Κολωνίας. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον, εις ο εδίδασκον οι Γεώργ. Χαριτίδης και Κων. Χονδρομματίδης. Καραουργανλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Μεγάλη Βρύση Κιλκίς, Αργυρούπολιν Δράμαν, Θεσσαλονίκην και Αθήνας. Καρς. Πόλις οχυρά της Τουρκικής Αρμενίας, κειμένη εις τας Ν.Δ προσβάσεις του Καυκάσου, εις απόστασιν 145 χλμ ΒΑ της Ερζερούμ, επί οροπεδίου δεσπόζοντος των προς Ερζερούμ από βορρά διαβάσεων. Ήτο η πρωτεύουσα του κυβερνείου Καρς, ούτινος η διοικητική περιφέρεια περιελάμβανεν επιφάνειαν 14.440 τετρ. χλμ, ήτοι πλέον εκείνης, ην έχουν οι νομοί μας Θεσσαλονίκης, Σερρών, Δράμας και Καβάλας. Ο πληθυσμός του Κυβερνείου Καρς κατά μεν την απογραφήν του έτους 1900 ήτο 278.615, βάσει δε των στατιστικών στοιχείων του έτους 1913 ανήλθεν εις 321.954, εξ ων 65.000 Έλληνες, ισάριθμοι Αρμένιοι, 181.421 μουσουλμάνοι (Τούρκοι, Κούρδοι, Τουρκμένοι, Ουσετίνοι, Λεζκίνοι, και Καραπαπάχοι), 10.431 Μαλακάνιοι (Ρώσοι αιρετικοί) αι οι λοιποί ορθόδοξοι ρώσοι.

Εις την περιοχήν του Καρς διεξήχθησαν κατά καιρούς σκληραί μάχαι μεταξύ Ρώσων και Τούρκων με εναλλασόμενην κυριαρχίαν εκάστου των εθνών τούτων. Κατεχομένη υπό των Τούρκων κατά τον Κριμαϊκόν πόλεμον, κατελήφθη υπό των Ρώσων την 24ην Νοεμβρίου 1855, ακολούθως δε την 30ην Μαρτίου 1856 δια της συνθήκης των Παρισίων απεδόθη πάλιν εις την Τουρκίαν.

Κατά τον Ρωσο- τουρκικόν πόλεμον του έτους 1877 -1878 ανεκατελήφθη υπό των Ρώσων και διετέλεσεν υπό την κυριαρχίαν των μέχρι του 1918. Κατά την περίοδον ταύτην (1878 -1918) εγένοντο ομαδικαί μεταναστεύσεις Ελλήνων εκ Πόντου, εγκατασταθέντων εις την περιοχήν του κυβερνείου του Καρς, εξ ων μικρός μόνον αριθμός εγκατεστάθησαν εις αστικά κέντρα, το μέγα δε πλήθος των 60.000 (επί συνόλου 65.000 περίπου) αποίκησαν αμιγώς 78 χωρία, όπου και

ευδοκίμησαν κατά τρόπον αξιοθαύμαστον, προκαλέσαντες ουχί σπανίως και δημόσιον έπαινον δια την φιλεργίαν, την δραστηριότητα, δημιουργικήν πρωτοβουλίαν και την επίδοσιν των εις τα γράμματα. Είναι εξόχως χαρακτηριστικόν το γεγονός ότι επί συνόλου 155 δημοτικών σχολείων του κυβερνείου Καρς, τα 77 ήσαν ελληνικά, ήτοι αναλογία 50% ενώ η κατ’ εθνότητας πληθυσμιακή σχέσις των Ελλήνων μόλις έφθανεν το 20%. Εν Καρς υφίστατο αξιόλογος Ελληνική κοινότης ήτις προσέφερεν υψίστας υπηρεσίας περιθάλψεως των εκ Πόντου Ελλήνων προσφύγων.

Ατυχώς η επανάστασις του Οκτωβρίου 1917 εν Ρωσία υπό του Κ.Κ. ακολούθως η ανατροπή της κυβερνήσεως Κερένσκυ την 7ην Νοεμβρίου 1917 και εν συνεχεία η συνθήκη Μπρέστ – Λιτόβσκ (πολωνική πόλις) της 3ης Μαρτίου 1918 εις ην περιήχοντο 3 συμβάσεις και το από 27 Αυγούστου 1918 μυστικόν παράρτημα (δι’ ου απεδίδοντο το Καρς – Αρταχάν και το Βατούμ εις την Τουρκίαν) κατέστησαν προβληματικήν την περαιτέρω παραμονήν των Ελλήνων του Κυβερνείου Καρς εις τα χωρία των και έκτοτε ήρχισεν η δραματική περιπέτεια της φυγής των εκ Καρς – Αρταχάν, ίνα η περιέλθουν υπό τουρκικήν κυριαρχίαν.

Δια της Συνθήκης των Σεβρών το Καρς περιελήφθη εις την ανεξάρτητον Δημοκρατίαν της Αρμενίας, αλλ’ η Τουρκία κατά παράβασιν της άνω συνθήκης, κατεκράτησε το Καρς και ηνάγκασε την Αρμενίαν δια της Ειρήνης της Αλεξανδρουπόλεως της 22-12-1920 να αποδεχθή την από του Απριλίου 1918 δημιουργηθείσαν κατάστασιν και έκτοτε τελεί πάλιν υπό Τουρκικήν κυριαρχίαν. Κιασιάρ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει 40 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχεν 650 κατοίκους προελθόντας εκ Καισαρείας. Διετήρουν εκκλησίαν (ιερεύς των Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος) και διθέσιον δημοτικόν σχολείον, διευθυντής του οποίου ήτο ο ιερεύς Κων. Παπαδόπουλος και διδάσκαλος ο Γεωργ. Αλεξανδρίδης. Κιασαρλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Ευζώνους, Ποντοκερασιά Κιλκίς, εις Λαχανά Θεσσαλονίκης και εις Πατρίδα Ημαθίας. Κιατσιβάν, χωρίον της επαρχίας Καγισμάν, απέχον εκ Καρς 40 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 375 κατοίκους προελθόντας από Ερζιγκιάν και Αργυρούπολιν. Είχαν εκκλησίαν (πολύ παλαιάν, άγνωστον πότε και υπό τίνος ή τίνων ανεγερθείσαν, ήτο επί αποκρήμνου βράχου εκτισμένη, η προς ην προσπέλασις εγένετο δια μοναδικής διαβάσεως, εξ ης διήρχοντο οι εις την εκκλησίαν μεταβαίνοντες και επιστρέφοντες εξ αυτής) της οποίας λειτουργός ήτο ο εκ του γειτονικού χωρίου Ορτάκιοϊ Ισαάκ Αρχοντίδης, διετήρουν και δημοτικόν σχολείον, του οποίου διδάσκαλος ήτο ο Ιωαν. Παπαδόπουλος. Κιατσιβανλήδες είναι εγκαστεστημένοι εις Χέρσο Κιλκίς και εις Περδίκα Ν. Κοζάνης. Κιουλεπέρ ή Γκιουλεπέρτ (Τουρκοαραβική λέξις και σημαίνει «ροδών»). Χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει 8 χλμ. Βάσει των στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 952 κατοίκους, προελθόντας εξ Άτρας, Ματσούκας, Εβρενά, Κιαλιαπχούρ, Θέμπεδα, Μοναστήρ και Μαυραγγέλ Αργυρουπόλεως. Είχον 2 εκκλησίας (Αγ. Πνεύματος, Μεταμορφώσεως του Σωτήρος) και εξαθέσιον δημοτικόν σχολείον, του οποίου διευθυντής ήτο Κων. Λαβασάς (τέκνα και εγγονοί του διαμένουν εις Κιλκίς). Κιουλιαπερτλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Μεταμόρφωσιν Κιλκίς, εις Κολχίδα Κιλκίς, εις Νέαν Ζωήν Εδέσσης, εις Άγιον Γεώργιον Ημαθίας, εις Άνω Κοπανό Ημαθίας, εις Βέροιαν, εις Κιλκίς (οικογένειαι Αλεξάνδρου Ιωαννίδη εκπαιδευτικού, Ηλία Ιωακειμίδη ιατρού κλπ), εις Θεσσαλονίκην και εις Αθήνας.

Κογκ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει 45 χλμ. Βάσει των στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχεν 620 κατοίκους προελθόντας εξ Απές Κολωνίας. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Γεώργιος Παρκοσίδης (διευθυντής) και Ιερ. Ανδρεάδης. Κογκλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Πλαγιά Κιλκίς και εις Θεσσαλονίκην. Κυζίλ ή Γυζίλ κλισέ, χωρίον τα επαρχίας Σαρήκαμις εξ ου απέχει 20 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 508 κατοίκους, προελθόντας εκ Πολάτ Κολωνίας. Διετήρουν εκκλησία και διθέσιον δημοτικόν σχολείον. Διευθυντής του σχολείου ήτο ο ιερεύς Αλέξανδρος Παναγιωτίδης και διδάσκαλος ο Ιωάννης Παπαδόπουλος. Κυζιλκλισερλήδες εύρηνται εγκατεστημένοι εις Θεσσαλονίκην, Αθήνας και Κιλκίς. Μερτινίκ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει περίπου 50 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 372 κατοίκους, προελθόντας εκ Καισαρείας, είχαν εκκλησίαν και μονοθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκεν ο Ηλίας Ασλανίδης, ιερεύς δε ήτο ο Στέφανος Κατηκαρίδης. Είναι εγκατεστημένοι εις Ευζώνους Κιλκίς και εις Λαχανά Θεσσαλονίκης. Μπαγτάτ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει περί τα 10 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 257 κατοίκους (ενώ το 1918 υπελογίζοντο εις 800 περίπου λόγω της αθρόας μετοικεσίας νέων προσφύγων εκ Πόντου μετά την αποχώρησιν των Ρώσων εκ της περιοχής Τραπεζούντος). Οι Μπαγτατλήδες προήλθον εξ Αργυρουπόλεως και Τραπεζούντος. Διετήρουν εκκλησίαν και διτάξιον δημοτικόν σχολείον, του οποίου διευθυντής ήτο ο Θεοφύλακτος Κοτανίδης. Μπαγτατλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Παλατιανό της κοινότητος Γερακαρίου Κιλκίς. Ναρμάν, χωρίον της επαρχίας Όλτυ, εξ ης απέχει περί τα 20 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 557 κατοίκους, προελθόντας εκ Κολωνίας. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον. Ιερεύς των ήτο ο Ιωάννης Παπαμιχαηλίδης και διδάσκαλος ο Ηλίας Λαζαρίδης. Ναρμανλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Πτολεμαΐδα Κοζάνης και εις Κεντρικό Κιλκίς. Πεζιρκιάν – Κετσίτ. Χωρίον της επαρχίας Σαρήκαμις, εξ ου απέχει περίπου 28 χλμ. Ως προκύπτει εκ στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 478 κατοίκους προελθόντας εκ Κολωνίας. Διετήρουν εκκκλησίαν (ιερεύς των ήτο ο Κωνσταντίνος Σαχταρίδης) και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Θεοδ. Μπεκιαρίδης και Αθανάσ. Κερκεσίδης. Πεζιρκιαν–κετσιλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Κιλκίς, Δράμαν και Φλώριναν. Πιαπιαράκ ή Πεπερέκ, χωρίον της Επαρχίας Αρταχάν εξ ου απέχει περί ατ 13 χλμ. Κατά τα στατιστικά στοιχεία του έτους 1907 είχεν 843 κατοίκους προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως. Διετήρουν εκκλησίαν και τριθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Παντελής Τσερτακίδης, Χαράλ. Συμεωνίδης και Ροδάμα Συμεωνίδου. Πιαπιαριακλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Γυναικόκαστρον Κιλκίς και εις Μαυρόβατον Δράμας. Ποσίκ, χωρίον της επαρχίας Όλτυ, εξ ης απέχει περί τα 30 χλμ, είχε 296 κατοίκους μετανάστας εκ Πόντου, ως προκύπτει εκ στατιστικών στοιχείων του έτους 1907. Διετήρουν εκκλησίαν και σχολείον. Ποσικλήδες είναι εγκατεστημενοι εις Λαχανά Θεσσαλονίκης, εις Κομοτηνήν, Δράμαν και Κιλκίς.

Σιαράφ (Αφρός) χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει περί τα 48 χλμ. Εκ στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 προκύπτει ότι είχε 541 κατοίκους, προελθόντας εκ Κετσιανής. Διετήρουν εκκλησίαν (ιερεύς των Στέφανος Παρκοσίδης) και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Ηλίας Παρκοσίδης και Κων. Ιορδανίδης. Σιαραφλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Νέον Καύκασον Φλωρίνης, εις Πτολεμαΐδα Κοζάνης και εις Κεντρικό Κιλκίς. Σινδισκόμ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει περί τα 20 χλμ. Κατά τα στατιστικά στοιχεία του 1907 είχεν 929 κατοίκους προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως. Διετήρουν εκκλησίαν (ιερεύς των Ιωάννης Ξιφιλίνος) και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Μιλτιάδης Ξιφιλίνος και Αβραάμ Τριανταφυλλίδης. Σινδισκομλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Σεβαστό Κιλκίς, εις Θεσσαλονίκην και εις Σέρρας. Τιβίκ, χωρίον της επαρχίας Σαρήκαμις εξ ου απέχει περί τα 35 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 726 κατοίκους, οίτινες προήλθον εκ Μεσοχαλδίας. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον, ιερεύς των ήτο ο Γεώργιος Μπαγανάς και διδάσκαλοι ήσαν οι Ιωάννης Καλτσίδης και Σοφία Καλτσίδου. Τιβικλήδες είαν εγκατεστημένοι εις Θεσσαλονίκην, Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, εις Τέρπυλλον Κιλκίς, εις Λευκώνα Σερρών, εις Αχινό Σερρών και εις Αθήνας. Τοροσχόφ ή Τοροσκόφ. Χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει 22 περίπου χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχεν 691 κατοίκους, προελθόντας από Ίμερα και Βαϊπούρτ. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον, εις ο εδίδασκον ο Χρίστος Ορφανίδης και ο Κοσμάς Αναστασιάδης. Τοροσχοφλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Κεντρικό Κιλκίς και εις Μελισσουργιό Κιλκίς. Τουϊγούν, χωρίον της επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει περί τα 30 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1913 είχε 579 κατοίκους, προελθόντας εκ Λερίων Πόντου. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον, εις ο εδίδασκον ο Αδάμ Ζαγκελίδης και ο Αθαν. Σαρίδης. Τουϊγουνλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Κουφάλια Θεσσαλονίκης, Σέδες Θεσσαλονίκης, εις Κρηστώνη Κιλκίς και εις Αθήνας. Τσιαπίκ (Άνω) – (Τ’ απάν’ το Τσιαπίκ), χωρίον της επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει περί τα 45 χλμ. Βάσει των στατιστικών στοιχείων του έτους 1913 είχε 400 κατοίκους, προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον ο ιεροδιδάσκαλος Κων. Μπαγανάς και ο Ιωάννης Ιωαννίδης. Τσιαπικλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Παλαιόκαστρο Σερρών, εις Ροδολείβος Σερρών, εις Θεσσαλονίκην, εις Κοκκινιά Κιλκίς (Γαβριηλιδαίοι κλπ) και εις Ποντοκώμην Κοζάνης. Τσιαπίκ Κάτω (τ’ αφκά το Τσιαπίκ), χωρίον της επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει 43 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1913 είχεν 687 κατοίκους προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον ο ιεροδιδάσκαλος Κωνσταντίνος Μπαγανάς και ο Θεόφ. Βαϊζίδης. Τσιαπικλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Κοκκινιά Κιλκίς, Παλαιόκαστρο Σερρών και Ποντοκώμην Κοζάνης.

Τσίπλαχλη, χωρίον της Επαρχίας Σαρήκαμις, εξ ου απέχει περίπου 37 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 370 κατοίκους, προελθόντας εκ Μεσοχαλδίας. Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον ο ιεροδιδάσκαλος Ιωάννης Ιωανννίδης και ο Σταυριανός Γ. Μυρωνίδης. Τσιπλαχλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Παλαιό Αγιονέρι και Αγ. Αποστόλους Κιλκίς. Φαχρέλ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει 4 χλμ και 84 από Καρς. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 380 κατοίκους, προελθόντας εκ Κερτζανής. Διετήρουν εκκλησίαν και μονοθέσιον δημοτικόν σχολείον, εις ο εδίδασκεν ο Γεώργιος Γκιουμουσκίδης. Φαχρελήδες είναι εγκατεστημένοι εις Χωρύγιον, Ηλιόλουστον Κιλκίς και Λευκώνα Σερρών. Χαλίφ Ογλού, χωρίον της Επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει περί 20 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1913 είχε 507 κατοίκους, προελθόντα εκ Τσάλκας, όπου είχον μεταναστεύσει εκ Πόντου παλαιότερον (1856). Διετήρουν εκκλησίαν και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον ο Αβραάμ Καραχανίδης και Παύλος Ποπώφ. Χαλιφογλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Θερμοπηγήν Σερρών, Παλαιό Αγιονέρι και Αγ. Αποστόλους Κιλκίς. Χανάχ ή Γανάχ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει περίπου 20 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 475 κατοίκους, προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως. Είχαν εκκλησίαν αφιερωμένην εις τον Άγιον Γεώργιον, η θαυματουργός εικών του οποίου προσείλκυε χιλιάδας πιστών, οίτινες προσέτρεχον από διάφορα μέρη δια να προσκυνήσουν και να επικαλεσθούν την χάριν και τη βοήθειαν του αγίου. Ιερεύς των Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης και πρόεδρος κοινότητος Σάββας Ζευγαρόπουλος εξετελέσθησαν το 1917 υπό Τούρκων. Διετήρουν τριθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Παρασκευάς Ματσουκάτωφ, Ιωάννης Ιωακειμίδης και Ανδρέας Ιασονίδης. Χαναχλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Ακρίτα Κιλκίς, εις Γεωργιανούς Βεροίας, εις Θεσσαλονίκην και εις Αθήνας. Χαραμή Βαρνάν ή Αράμ Βαρτάν, χωρίον της επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει 8 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1913, είχε 1.482 κατοίκους προελθόντας εξ Αργυρουπόλεως. Διετήρουν εκκλησίαν (ιερεύς των ο Στέφανος Ανδριανίδης) και τριθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον οι Κοσμάς Τσαλουχίδης, Ευθύμιος Κασλασίδης και Ελισσάβετ Κατηκαρίδου. Χαραμηβαρταλήδες είναι εγκατεστημένοι εις Αναγέννησιν Σερρών, Παλαιόκαστρο Σερρών, Άνω Βροντού, Θεσσαλονίκην και εις Χέρσο Κιλκίς. Χάσκιοϊ, χωρίον της επαρχίας Αρταχάν, εξ ου απέχει 15 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχε 442 κατοίκους προελθόντας εξ Ερζερούμ και Τσαμούρ του Μπαϊπούρτ. Διετήρουν εκκλησίαν (ναός Αγίου Γεωργίου), ιερεύς των ο Ελευθέριος Ξενίδης. Είχε διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον ο ιεροδιδάσκαλος Ελευθ. Ξενίδης και ο Νικόλαος Ξανθόπουλος. Χάσκιοϊληδες (τριάκοντα περίπου οικογένειαι των Τσανασίδη, Καρολίδη, Σαραφίδη, Τεμιρτζίδη και Αλμασίδη) είναι εγκατεστημένοι εις το χωρίον Άνω Απόστολοι της κοινότητος Μαυρονερίου Κιλκίς και Τριπόταμο Βεροίας, διατηρούν τα ήθη και έθιμά των και ομιλούν την Ποντιακήν διάλεκτον. Χατζή Βελή, χωρίον της επαρχίας Καρς, εξ ου απέχει 17 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1913 είχε 660 κατοίκους, προελθόντας εκ Τσάλκας, οίτινες παλαιότερον (1856) είχαν

μεταναστεύσει εκ Πόντου εις Τσάλκαν Τυφλίδος Αντικαυκάσου Ρωσίας. Διετήρουν εκκλησίαν (ιερεύς των ο Κωνσταντίνος Καλπαχτζίδης) και διθέσιον δημοτικόν σχολείον εις ο εδίδασκον ο Αλέξ. Λεωνίδης και ο Ιωάννης Λιαρετίδης. Χατζηβελήδες είναι εγκατεστημένοι εις Κιλκίς.