ΓΕΡΜΑ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΣΑΚΝΑΚΗ

ΦΕΔΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ

Γ έ ρ μ α

Εισαγωγή και μεταγλώττιση:Αθανάσιος Α. Τσακνάκης

Θεσσαλονίκη 2007

«Μάθε να γεννάς παιδιά, όχι γιά να γηροκομήσουν το σώμα σου, αλλά γιά να θρέψουν την ψυχή σου με αναλλοίωτη τροφή»

Πυθαγόρας

Εισαγωγή

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα

Γιός τού πλούσιου γαιοκτήμονα Φεδερίκο Γκαρθία Ροδρίγεθ και τής δασκάλας Βιθέντα Λόρκα Μορένο, ο ποιητής και δραματουργός Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, σημαντικότατος εκπρόσωπος τής καλούμενης «γενιάς τού 1927», γεννήθηκε στο χωριό Φουέντε Βακέρος, κοντά στις όχθες τού ποταμού Χενίλη, στην ευρύτερη περιοχή τής Γρανάδας – Ανταλουθία, νότια Ισπανία – στις 5 Ιουνίου τού 1898. Το νεογέννητο παιδί ήταν εξαρχής ασθενικό, και οι δύο πρώτοι μήνες τής ζωής του υπήρξαν ιδιαίτερα κρίσιμοι και καθοριστικοί γιά την μετέπειτα εύθραυστη υγεία του. Μόλις εννέα χρόνια αργότερα, μία σοβαρή ασθένεια τού άφησε την ελαφριά χωλότητα που πάντοτε διακρινόταν στο περπάτημά του. Η οικογένεια Γκαρθία Λόρκα ήταν πολύτεκνη και είχε ακόμη τρία παιδιά: τον Φρανθίσκο, την Κοντσίτα και την Ισαβέλ.

Ο νεαρός Φεδερίκο – ευφυέστατος, μελετηρός και φιλομαθής – διδάχτηκε τα πρώτα του γράμματα από την ίδια την μητέρα του, κ’ έπειτα εγγράφηκε στο Κολλέγιο τής Αλμερίας, γιά να συνεχίσει τις πρωτοβάθμιες σπουδές του. Στα 1907, όμως, εξαιτίας τής κλονισμένης υγείας του, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Φουέντε Βακέρος, στην φροντίδα των γονέων του, ενώ τρία χρόνια αργότερα, ολόκληρη η οικογένειά του μετακόμισε κ’ εγκαταστάθηκε στην Γρανάδα.

Την χρονιά τής έναρξης τού Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Φεδερίκο εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο τής Γρανάδας, όπου σπούδασε Δίκαιο και Φιλοσοφία, ενώ – παράλληλα – άρχισε μαθήματα μουσικής κοντά στον διάσημο μουσουργό Μανουέλ δε Φάλλια. Σε τούτο τον φωτισμένο δάσκαλο οφειλόταν η επιτυχής καλλιέργεια τού ξεχωριστού ταλέντου τού Φεδερίκο στην κιθάρα και στο πιάνο.

Στα 1916, ο Φεδερίκο έγραψε τα πρώτα του ποιήματα ενώ, την επόμενη χρονιά, ξεκίνησε την πολιτισμική περιήγησή του σε διάφορες περιοχές τής Ισπανίας. Στα 1918, χρονιά τού τέλους τού «Μεγάλου Πολέμου», ο ποιητής βρέθηκε στην Μαδρίτη, όπου εγγράφηκε στο τοπικό Πανεπιστήμιο, σπούδασε Νομικά, αποφοίτησε στα 1928 και δεν ξανασχολήθηκε με την νομική επιστήμη.

Ωστόσο, παράλληλα με τις νομικές σπουδές του στην πρωτεύουσα τής χώρας, ο Φεδερίκο ασχολήθηκε εντατικά με την ποίηση, το θέατρο και το κουκλοθέατρο, έδωσε σημαντικές διαλέξεις με λαογραφικό περιεχόμενο, έκανε ενδιαφέρουσες και πρωτοποριακές ομιλίες γιά την ισπανική λογοτεχνική παράδοση, οργάνωσε πετυχημένες παιδικές γιορτές και παρακολούθησε τις επί σκηνής παραστάσεις κάποιων πρώτων θεατρικών έργων του. Επίσης, υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες τής έκδοσης τού περιοδικού «Ο Πετεινός», το οποίο προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στους λογοτεχνικούς – και όχι μόνον – κύκλους, σε τέτοιον βαθμό, που ορισμένοι έκαναν λόγο γιά «σκάνδαλο».

Στα 1929, ο Φεδερίκο επισκέφτηκε τις Ηνωμένες Πολιτείες τής Αμερικής κ’ εγγράφηκε ως φοιτητής στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Κολούμπια τής Νέας Υόρκης. Τόσο οι έντονοι ρυθμοί τής αμερικανικής ζωής, όσο και η προφανής και αξεπέραστη αδυναμία του στην χρήση τής αγγλικής γλώσσας, τον ανάγκασαν, την επόμενη κιόλας χρονιά, ν’ αναζητήσει την ηρεμία και την γαλήνη τής προσφιλούς – και ισπανόφωνης – λατινικής Αμερικής. Ταξίδεψε, λοιπόν, στην Κούβα, όπου έδωσε τέσσερις διαλέξεις, περιηγήθηκε την χώρα, αναπαύτηκε, κ’ έπειτα επέστρεψε στην Ισπανία.

Στα 1932, το Υπουργείο Παιδείας τής Ισπανίας τού ανέθεσε την οργάνωση και λειτουργία τού πανεπιστημιακού περιοδεύοντος θιάσου «Η Καλύβα», σκοπός τής ύπαρξης και δράσης τού οποίου ήταν η καλλιέργεια καλλιτεχνικών ενδιαφερόντων στους ανθρώπους τής επαρχίας και τής υπαίθρου. Με τούτο τον ζωηρό και δημιουργικό θίασο, ο Φεδερίκο έδωσε λαμπρές παραστάσεις σε ολόκληρη την χώρα, ανεβάζοντας επί σκηνής κλασικά θεατρικά δημιουργήματα και παραδοσιακά ισπανικά δράματα, ενώ ταξίδεψε εκ νέου στην νότια Αμερική, κυρίως στην Αργεντινή, αλλά και στην Βραζιλία και στην Ουρουγουάη, κερδίζοντας την αναγνώριση των Λατινοαμερικανών και σημειώνοντας μεγάλες επιτυχίες.

Στην διάρκεια τής σύντομης ζωής του, ο Φεδερίκο είχε την μεγάλη τύχη να γνωριστεί, να συνδεθεί και να συνεργαστεί με σπουδαίους λογοτέχνες και καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα ονόματα των ποιητών Χουάν Ραμόν Χιμένεθ και Πάμπλο Νερούδα, τού ζωγράφου Σαλβαδόρ Νταλί και τού σκηνοθέτη Λουής Μπουνιουέλ.

Στις 17 Ιουλίου τού 1936, ενώ η νεοσύστατη Ισπανική Δημοκρατία είχε ήδη εμφανίσει ανυπέρβλητες αδυναμίες και επικίνδυνες φθορές, ο Ισπανός αξιωματικός Φρανθίσκο Φράνκο ξεκίνησε το στρατιωτικό του κίνημα, το οποίο θα κατόρθωνε – μετά από έναν αιματηρότατο εμφύλιο πόλεμο – να επιβάλει την στρατοκρατία σε ολόκληρη την Ισπανία. Μέσα στην φρίκη τού εμφυλίου σπαραγμού, στις 3 Αυγούστου τού ίδιου έτους, ο Δήμαρχος τής Γρανάδας και γαμπρός τού Φεδερίκο εκτελέστηκε από τους Εθνικιστές, ενώ στις 19 τού ίδιου μήνα, μετά από έντονη καταζήτηση, οι Φαλαγγίτες συνέλαβαν κ’ εκτέλεσαν χωρίς δίκη, στα φαράγγια τού Βιθνάρ, και τον ίδιο τον τραγικό ποιητή, ο οποίος κατέστη ένα από τα πολυάριθμα θύματα τού σκληρού αδελφοκτόνου πολέμου.

Ανάμεσα στα σπουδαιότερα και δημοφιλέστερα θεατρικά δράματα τού Γκαρθία Λόρκα, συγκαταλέγεται η περίφημη «αγροτική τριλογία» του, η οποία συμπεριλαμβάνει τα έργα «Ματωμένος γάμος» (1933), «Γέρμα» (1934) και «Το σπίτι τής Μπερνάρντα Άλμπα» (1936). Αυτά τα θεατρικά αριστουργήματα – σαφώς επηρεασμένα από την τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων δραματουργών – εξακολουθούν να συγκινούν, να προβληματίζουν και να εμπνέουν ένα πλήθος ανθρώπων σε πολλά σημεία τού πλανήτη μας. Στην ανά χείρας έκδοση παρουσιάζεται το δεύτερο – κατά χρονολογική σειρά συγγραφής – έργο τής τριλογίας, μεταγλωττισμένο στην νέα ελληνική.

«Γέρμα»

Η λέξη «yermo» είναι επίθετο τής ισπανικής γλώσσας. Προέρχεται από το λατινικό «eremus», που δεν είναι άλλο, από το ελληνικό «έρημος», το οποίο – ενίοτε – προφέρεται «έρμος» και «γέρμος». Ο τύπος τού θηλυκού γένους τού «yermo» είναι «yerma». Από καθαρή σύμπτωση, η ισπανική λέξη «yerma» τυγχάνει ομόηχη τής ελληνικής λέξης «γέρμα», η οποία σημαίνει «γέρσιμο, δύση, ηλιοβασίλεμα, τέλος». Σε τούτο το δράμα, λοιπόν, η τραγικότητα τής κεντρικής ηρωίδας, τής Γέρμα (Yerma), ξεκινά από το ίδιο το πολυσήμαντο όνομά της.

Η Γέρμα και ο Χουάν – ο σύζυγός της – ζουν σ’ ένα μικρό χωριό τής ισπανικής επαρχίας. Οι αρσενικοί κάτοικοι τού χωριού είναι αγρότες και κτηνοτρόφοι. Οι γυναίκες τους είναι νοικοκυρές, που η ζωή τους αφιερώνεται στην λάτρα τού σπιτιού, στο μεγάλωμα των παιδιών και στην περιποίηση των συζύγων τους. Η σημαντικότερη προσφορά των γυναικών στην τοπική κοινωνία – η ύψιστη «τιμή και δόξα τους» – είναι η γέννηση παιδιών, η ανανέωση τού πληθυσμού.

Η Γέρμα δεν έχει καταφέρει ν’ αποκτήσει παιδί. Το επιθυμεί όσο τίποτε άλλο στην ζωή της, αλλά δεν μπορεί να μείνει έγκυος. Είναι στείρα, όπως φαίνεται. Αυτό, τουλάχιστον, ισχυρίζονται, σχολιάζουν και χλευάζουν οι περισσότεροι συγχωριανοί της. Ο άντρας της, ο απαθής κ’ εργατικότατος Χουάν, δεν παραπονιέται γιά την αγονία της. Δείχνει να μην ενδιαφέρεται γιά την απουσία απογόνων. Η Γέρμα – τελικά – θα τον σκοτώσει με τα ίδια της τα χέρια.

Χρήσιμη βιβλιογραφία

Anderson R., Federico García Lorca, 1984. García Lorca F., Bodas de Sangre – Yerma, Colección Austral, Espasa

Calpe, Madrid, 1985. Gibson I., Federico García Lorca, 1989. Londré F. H., Federico García Lorca, 1984. Γκαρθία Λόρκα Φ., Γέρμα, Δωδώνη, Αθήνα, 1986.

Η παρούσα έκδοση

Η μεταγλώττιση ενός ποιητικού-θεατρικού έργου από την ισπανική στην ελληνική δεν απαιτεί μόνον καλή κατοχή των δύο γλωσσών, αλλά και ικανοποιητική γνώση τού ψυχισμού των δύο λαών (Ισπανών και Ελλήνων), που είναι φυσικοί ομιλητές τους. Όταν ο λόγος (προφορικός και γραπτός) συναντά την θεατρική τέχνη, γεννιέται η θεατρική λογοτεχνία. Κατά την μεταφορά ενός θεατρικού λογοτεχνήματος από την πρωτόγραφη γλώσσα σε μία άλλη, ο μεταγλωττιστής οφείλει να κινηθεί – με ξεχωριστή επιδεξιότητα – τόσο στον χώρο τού γραπτώς αποτυπωμένου προφορικού λόγου, όσο και στον χώρο τής προφορικής εκδήλωσης τού εσωτερικού κόσμου των ανθρώπων, και μάλιστα μέσα στα πλαίσια δύο γλωσσών και δύο πολιτισμών, λιγότερο ή περισσότερο διαφορετικών.

Η παρούσα έκδοση επιχειρεί ν’ αποδώσει – με ακρίβεια και χάρη, στο μέτρο τού εφικτού – τα νοήματα και τα συναισθήματα τού πρωτόγραφου θεατρικού κειμένου, αποφεύγοντας τις γλωσσικές ακρότητες και κάνοντας χρήση εκφραστικών μέσων που είναι αποδεκτά από την πλειοψηφία των καλλιεργημένων ομιλητών τής νέας ελληνικής. Η τελική κρίση, ωστόσο, πέρα από την σεβαστή γνώμη των ειδικών μελετητών, επαφίεται στο αναγνωστικό κοινό, τού οποίου κάθε καλοπροαίρετη παρατήρηση πρέπει πάντοτε να γίνεται αποδεκτή με καλή διάθεση.

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην κυρία Μαρία Χοακίνα Ιθκιέρδο Ναζίρη, καθηγήτρια τής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πρόεδρο τού Ελληνο-Ισπανικού Συνδέσμου Θεσσαλονίκης «Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα», καθώς και στον γενικό γραμματέα τού Συνδέσμου, τον δικηγόρο και συγγραφέα κύριο Ιωάννη Πιτσιώρα, που ευχαρίστως έθεσαν στην διάθεσή μου την πλούσια και καλοφροντισμένη βιβλιοθήκη τού Συνδέσμου.

Αθανάσιος Τσακνάκης,Καλλονή Λέσβου,Άνοιξη τού 2007

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα

Γέρμα

Τραγικό ποίημασε τρεις πράξεις και έξι εικόνες

Τα πρόσωπα τού έργου:

ΓέρμαΜαρία

Γριά παγανίστριαΝτολόρες

Πρώτη ΠλύστραΔεύτερη Πλύστρα

Τρίτη ΠλύστραΤέταρτη ΠλύστραΠέμπτη ΠλύστραΈκτη Πλύστρα

Πρώτη ΚοπέλλαΔεύτερη Κοπέλλα

Θηλυκή μάσκαΠρώτη Κουνιάδα

Δεύτερη ΚουνιάδαΠρώτη Γυναίκα

Δεύτερη ΓυναίκαΠαιδίΧουάνΒίκτορ

Αρσενική μάσκαΠρώτος Άντρας

Δεύτερος ΆντραςΤρίτος Άντρας

Πρώτη Πράξη

Πρώτη Εικόνα

Καθώς σηκώνεται η αυλαία, εμφανίζεται η Γέρμα να κοιμάται μ’ ένα καλάθι με υλικά ραψίματος στα πόδια της. Η σκηνή λούζεται από ένα παράξενο ονειρικό φως. Ένας βοσκός εμφανίζεται ακροπατώντας και κοιτώντας προσεκτικά την Γέρμα. Από το χέρι του κρατά ένα παιδάκι, ντυμένο στα λευκά. Ακούγεται ο χτύπος τού ρολογιού. Όταν εμφανίζεται ο βοσκός, το φως αλλάζει και γίνεται χαρούμενο, όπως το φως ενός ανοιξιάτικου πρωινού. Η Γέρμα ξυπνά.

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΑΚΡΙΝΟ

Νάνι, το παιδί μου, νάνι,νάνι, θα τού χτίσουμε

μιά καλύβα μες στον κάμπογιά να κατοικήσουμε.

ΓΕΡΜΑ

Χουάν, μ’ ακούς; Χουάν;

ΧΟΥΑΝ

Πάω τώρα.

ΓΕΡΜΑ

Ήρθ’ η ώρα.

ΧΟΥΑΝ

Πέρασαν τα βόδια;

ΓΕΡΜΑ

Πέρασαν.

ΧΟΥΑΝ

Τα λέμε σε λίγο. (Κάνει να φύγει)

ΓΕΡΜΑ

Δεν πίνεις ένα ποτήρι γάλα;

ΧΟΥΑΝ

Γιά ποιόν λόγο;

ΓΕΡΜΑ

Δουλεύεις πολύ και το σώμα σου δεν αντέχει στην πολλή δουλειά.

ΧΟΥΑΝ

Όταν οι άντρες είναι λεπτοί, γίνονται δυνατοί σαν το ατσάλι.

ΓΕΡΜΑ

Εσύ, όμως, όχι. Όταν παντρευτήκαμε ήσουν διαφορετικός. Τώρα έχει ασπρίσει το κεφάλι σου, λες και δεν το βλέπει ο ήλιος. Εμένα θα μ’ άρεζε να πήγαινες στο ποτάμι και να κολυμπούσες και ν’ ανέβαινες στην σκεπή όταν η βροχή στάζει μέσα στο σπίτι μας. Εικοσιτέσσερις μήνες έχουμε που παντρευτήκαμε, κ’ εσύ ’σαι ολοένα και πιό λυπημένος, πιό αδύναμος, λες και ξαναγίνεσαι παιδί.

ΧΟΥΑΝ

Τέλειωσες;

ΓΕΡΜΑ (Καθώς σηκώνεται)

Μην τσατίζεσαι. Αν εγώ ήμουν άρρωστη, θα μ’ άρεζε να με φρόντιζες. «Η γυναίκα μου είναι άρρωστη. Πάω να σφάξω έν’ αρνί γιά να της ετοιμάσω ένα ωραίο βραστό». «Η γυναίκα μου είναι άρρωστη. Θα της φυλάξω τούτη την κοτόσουπα γιά ν’ αλαφρώσει το στήθος της, θα της πάω κι αυτή την προβιά γιά να σκεπάζει τα πόδια της μέσα στα χιόνια». Έτσ’ είμ’ εγώ. Γι’ αυτό σε νοιάζομαι.

ΧΟΥΑΝ

Κ’ εγώ σ’ ευχαριστώ γι’ αυτό.

ΓΕΡΜΑ

Δεν μ’ αφήνεις, όμως, να σε φροντίσω.

ΧΟΥΑΝ

Μα, δεν έχω τίποτε. Όλα τούτα είναι δικές σου φαντασίες. Δουλεύω πολύ. Κάθε χρόνο θα είμαι και πιό μεγάλος.

ΓΕΡΜΑ

Κάθε χρόνο... Εσύ κ’ εγώ είμαστε κάθε χρόνο έτσι...

ΧΟΥΑΝ (Χαμογελώντας)

Φυσικά. Και περνάμε μιά χαρά. Οι δουλειές πάνε καλά, και δεν έχουμε παιδιά να μας ξοδεύουν.

ΓΕΡΜΑ

Δεν έχουμε παιδιά... Χουάν!

ΧΟΥΑΝ

Πες μου.

ΓΕΡΜΑ

Μήπως εγώ δεν σ’ αγαπώ;

ΧΟΥΑΝ

Μ’ αγαπάς.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ ξέρω κοπέλλες που έτρεμαν κ’ έκλαιγαν πριν να ξαπλώσουν στο κρεβάτι με τους άντρες τους. Έκλαψα εγώ την πρώτη φορά που ξάπλωσα μαζί σου; Δεν τραγουδούσα όταν ξέστρωνα τα σκεπάσματα; Δεν σού είπα «τι όμορφα που μυρίζουν μήλο αυτά τα ρούχα!»;

ΧΟΥΑΝ

Αυτό είπες!

ΓΕΡΜΑ

Η μάνα μου έκλαιγε που δεν μου κακοφάνηκε να την αφήσω. Αυτή, όμως, ήταν η αλήθεια! Καμμιά δεν παντρεύτηκε με περισσότερη χαρά. Ωστόσο...

ΧΟΥΑΝ

Σώπα. Έχω πολλές σκοτούρες, γιά να κάθομαι συνέχεια και ν’ ακούω λόγια...

ΓΕΡΜΑ

Όχι. Μην μου επαναλάβεις τι λένε. Εγώ βλέπω με τα μάτια μου ότι αυτά δεν είν’ αλήθεια... Με την δύναμη τής βροχής, που πέφτει πάνω στις πέτρες, αυτές μαλακώνουν και γεμίζουν αγριόχορτα, κι ο κόσμος λέει ότι δεν χρησιμεύουν σε τίποτε. «Τ’ αγριόχορτα δεν χρησιμεύουν σε τίποτε», αλλά εγώ τα βλέπω που σαλεύουν τα κίτρινα λουλούδια τους όταν φυσά.

ΧΟΥΑΝ

Να περιμένεις!

ΓΕΡΜΑ

Ναι. Αν αγαπιόμαστε. (Η Γέρμα αγκαλιάζει και φιλά τον άντρα της, με δική της πρωτοβουλία)

ΧΟΥΑΝ

Αν θελήσεις κάτι, να μου το πεις και θα το φέρω. Ξέρεις καλά ότι δεν μου αρέσει να βγαίνεις έξω.

ΓΕΡΜΑ

Ποτέ δεν βγαίνω.

ΧΟΥΑΝ

Εδώ μέσα είσαι καλύτερα.

ΓΕΡΜΑ

Ναι.

ΧΟΥΑΝ

Ο δρόμος είναι γιά τους αργόσχολους.

ΓΕΡΜΑ (Καταθλιπτικά)

Βέβαια.

(Ο σύζυγος φεύγει και η Γέρμα ξαναγυρίζει στο ράψιμο, χαϊδεύει την κοιλιά της, σηκώνει τα μπράτσα της μ’ ένα ωραίο χασμουρητό, και κάθεται να ράψει)

Από πού νά ’ρχεσαι, αγάπη μου, παιδί μου;Απ’ των βουνών την παγωμένη κορυφή.

Και τι ζητάς, αγάπη μου, παιδί μου;Να βρω στο φόρεμά σου θαλπωρή.

(Περνά την κλωστή στην βελόνα)

Στον ήλιο τα κλωνάρια να λυγιούνταικι ολόγυρα νερά να ξεπετιούνται!

(Σαν να μιλάει σε παιδί)

Μες στην αυλή μας το σκυλλί γαυγίζεικι ο άνεμος στα δέντρα τραγουδά.

Μουγκρίζουνε τα βόδια στον ζευγά τους,μου κατσαρώνει το φεγγάρι τα μαλλιά.

Τι θες, παιδί μου, από τόσο μακριά;

(Παύση)

Θέλω τού στήθους σου τα ολόλευκα βουνά.Στον ήλιο τα κλωνάρια να λυγιούνται

κι ολόγυρα νερά να ξεπετιούνται!

(Ράβοντας)

Ναι, θα στο πω, παιδί μου, θα στο πω,γιά σένα κόβομαι και σκίζομαι εγώ.Τι πόνους η κοιλιά μου τότε θα ’χει,

αυτή, που πρώτη κούνια θα σού λάχει!Παιδί, παιδί μου, πες μου: πότε θα ’ρθείς;

(Παύση)

Όταν το σώμα σου μυρίσει γιασεμί.Στον ήλιο τα κλωνάρια να λυγιούνται

κι ολόγυρα νερά να ξεπετιούνται!

(Η Γέρμα συνεχίζει το τραγούδι. Από την πόρτα μπαίνει η Μαρία κουβαλώντας έναν μπόγο με ρούχα)

Από πού έρχεσαι;

ΜΑΡΙΑ

Από την αγορά.

ΓΕΡΜΑ

Από την αγορά τόσο νωρίς;

ΜΑΡΙΑ

Δεν έβλεπα την ώρα ν’ ανοίξουν, και γι’ αυτό περίμενα έξω από την πόρτα τους. Σαν ξέρεις, τι αγόρασα;

ΓΕΡΜΑ

Θ’ αγόρασες καφέ γιά το πρωινό, ζάχαρη, ψωμί...

ΜΑΡΙΑ

Όχι. Αγόρασα νταντέλλες, τρεις κουβαρίστρες κλωστή, κορδέλλες και χρωματιστό μαλλί, γιά να φτειάξω φούντες. Τα χρήματα τα είχε και μού τά ’δωσε ο ίδιος ο άντρας μου.

ΓΕΡΜΑ

Μπλούζα θα πλέξεις;

ΜΑΡΙΑ

Όχι, είναι γιά... Ξέρεις κάτι;

ΓΕΡΜΑ

Τι;

ΜΑΡΙΑ

Είναι που... Ήρθε! (Μένει με το κεφάλι κατεβασμένο)

(Η Γέρμα σηκώνεται και την κοιτάζει με θαυμασμό)

ΓΕΡΜΑ

Μέσα σε πέντε μήνες;

ΜΑΡΙΑ

Ναι.

ΓΕΡΜΑ

Το νοιώθεις, δηλαδή;

ΜΑΡΙΑ

Φυσικά.

ΓΕΡΜΑ (Με περιέργεια)

Και τι νοιώθεις;

ΜΑΡΙΑ

Δεν ξέρω. Αγωνία.

ΓΕΡΜΑ

Αγωνία. (Καρφωμένη πάνω της) Μα,... πότε ήρθε;... Πες μου. Στα καλά καθούμενα.

ΜΑΡΙΑ

Ναι, στα καλά καθούμενα...

ΓΕΡΜΑ

Θα τραγουδούσες, όμως, έτσι δεν είναι; Εγώ τραγουδάω. Εσύ..., πες μου...

ΜΑΡΙΑ

Μην με ρωτάς. Ποτέ δεν σού ’τυχε νά ’χεις ένα ζωντανό πουλί κλεισμένο μέσα στην παλάμη σου;

ΓΕΡΜΑ

Ναι.

ΜΑΡΙΑ

Ε, λοιπόν, το ίδιο είναι..., αλλά τώρα το νοιώθω μέσα στο αίμα μου.

ΓΕΡΜΑ

Τι ομορφιά! (Την κοιτάζει αφηρημένα)

ΜΑΡΙΑ

Είμαι σαστισμένη. Δεν ξέρω τίποτε.

ΓΕΡΜΑ

Γιά ποιό πράγμα;

ΜΑΡΙΑ

Γι’ αυτά που πρέπει να κάνω. Θα ρωτήσω την μητέρα μου.

ΓΕΡΜΑ

Γιά ποιόν λόγο; Είναι μεγάλη, πιά, και θα τά ’χει ξεχάσει αυτά τα πράγματα. Να μην περπατάς πολύ και – όταν ανασαίνεις – ν’ ανασαίνεις τόσο μαλακά, σαν νά ’χεις ένα τριαντάφυλλο ανάμεσα στα δόντια σου.

ΜΑΡΙΑ

Ξέρεις, λένε ότι αργότερα σε κλωτσά απαλά με τα ποδαράκια του.

ΓΕΡΜΑ

Και τότε είναι που το αγαπάς περισσότερο, όταν πιά λες: το παιδί μου!

ΜΑΡΙΑ

Και μέσα σ’ όλ’ αυτά, ντρέπομαι κιόλας.

ΓΕΡΜΑ

Ο άντρας σου τι είπε;

ΜΑΡΙΑ

Τίποτε.

ΓΕΡΜΑ

Σ’ αγαπά πολύ;

ΜΑΡΙΑ

Δεν μού το λέει, αλλά κάθεται δίπλα μου και τα μάτια του τρεμοπαίζουν σαν τα πράσινα φύλλα.

ΓΕΡΜΑ

Αυτός ήξερε ότι εσύ...;

ΜΑΡΙΑ

Ναι.

ΓΕΡΜΑ

Και πώς το ήξερε;

ΜΑΡΙΑ

Δεν ξέρω. Την νύχτα που παντρευτήκαμε, όμως, μού τό ’λεγε συνέχεια, με το στόμα του κολλημένο στο μάγουλό μου, κ’ έτσι μού φαίνεται ότι το παιδί μου είν’ ένα κάτασπρο περιστέρι που εκείνος άφησε να γλιστρήσει μέσ’ στ’ αυτί μου.

ΓΕΡΜΑ

Τυχερή!

ΜΑΡΙΑ

Εσύ τα ξέρεις όλ’ αυτά καλύτερ’ από ’μένα.

ΓΕΡΜΑ

Και τι μ’ ωφελεί;

ΜΑΡΙΑ

Καλά λες! Γιατί συμβαίνει αυτό; Απ’ όλες τις νύφες τής χρονιάς σου, εσύ ’σαι η μόνη που...

ΓΕΡΜΑ

Έτσι είναι. Βέβαια, έχω ακόμη καιρό. Η Ελένα άργησε τρία χρόνια, και άλλες, παλιότερες, τής εποχής τής μητέρας μου, άργησαν πολύ περισσότερο, αλλά δυό χρόνια και είκοσι μέρες, όπως εγώ, είναι μεγάλη αργοπορία. Σκέφτομαι ότι δεν είναι σωστό να σβήνω εδώ. Πολλές βραδιές βγαίνω ξυπόλητη στην αυλή γιά να πατήσω την γη, δεν ξέρω γιατί. Αν συνεχίσω έτσι, θα καταλήξω άρρωστη.

ΜΑΡΙΑ

Σύνελθε, τώρα, χριστιανή μου. Μιλάς σαν νά ’σαι καμμιά γριά. Τι λέω! Κανείς δεν μπορεί να παραπονιέται γι’ αυτά τα πράγματα. Μιά αδελφή τής μητέρας μου έπιασε παιδί μετά ’πο δεκατέσσερα χρόνια γάμου, και νά ’βλεπες τι όμορφο παιδί!

ΓΕΡΜΑ (Αγχωμένη)

Τι έκανε;

ΜΑΡΙΑ

Έκλαιγε σαν μοσχαράκι, δυνατά, λες και τραγουδούσαν χίλια τζιτζίκια μαζί, και μας κατουρούσε και μας τραβούσε τις κοτσίδες, κι όταν έφτασε στον τέταρτο μήνα, μάς γέμιζε τα πρόσωπα γρατζουνιές.

ΓΕΡΜΑ (Γελώντας)

Αυτά δεν πονάνε.

ΜΑΡΙΑ

Να σου πω...

ΓΕΡΜΑ

Μπα! Εγώ έχω δει την αδελφή μου να θηλάζει το μωρό της με το στήθος γεμάτο ραγάδες, κι αυτή να πονά πολύ, αλλά ο πόνος ήταν δροσερός, γλυκός, απαραίτητος γιά την υγεία.

ΜΑΡΙΑ

Λένε ότι με τα παιδιά υποφέρει κανείς περισσότερο.

ΓΕΡΜΑ

Ψέματα. Αυτά τα λένε οι αδύναμες μάνες, οι κλαψιάρες. Γιατί κάνουν παιδιά; Ένα παιδί δεν είναι σαν ένα μάτσο τριαντάφυλλα. Πρέπει να υποφέρουμε γιά να τα δούμε να μεγαλώνουν. Εγώ νομίζω ότι μάς παίρνουν το μισό μας αίμα. Αυτό, όμως, είναι καλό, είναι υγεία, ομορφιά. Κάθε γυναίκα έχει αίμα γιά τέσσερα και πέντε παιδιά, κι όταν δεν έχουν παιδιά, τους γίνεται το αίμα δηλητήριο, όπως θα συμβεί μ’ εμένα.

ΜΑΡΙΑ

Δεν ξέρω τι έχω.

ΓΕΡΜΑ

Πάντοτε άκουγα να λένε ότ’ οι πρωτάρες είναι φοβισμένες.

ΜΑΡΙΑ (Δειλά)

Θα δούμε... Και μιά που εσύ ράβεις τόσο καλά...

ΓΕΡΜΑ (Παίρνοντας τον μπόγο)

Φέρ’ εδώ. Θα σου κόψω δυό ρουχαλάκια. Κι αυτό;

ΜΑΡΙΑ

Είναι οι πάνες του.

ΓΕΡΜΑ

Καλά. (Κάθεται)

ΜΑΡΙΑ

Τότε... Τα ξαναλέμε. (Πλησιάζει, και η Γέρμα τής πιάνει με αγάπη την κοιλιά)

ΓΕΡΜΑ

Να μην τρέχεις πάνω στις πέτρες τού δρόμου.

ΜΑΡΙΑ

Γειά σου. (Την φιλά και φεύγει)

ΓΕΡΜΑ

Να ξανάρθεις. (Η Γέρμα ξαναγυρνά στην πρώτη ασχολία της. Παίρνει το ψαλίδι και αρχίζει να κόβει. Μπαίνει ο Βίκτορ) Γειά σου, Βίκτορ.

ΒΙΚΤΟΡ (Σοβαρός και βαρύς)

Ο Χουάν;

ΒΙΚΤΟΡ

Τι ράβεις;

ΓΕΡΜΑ

Κόβω κάτι πάνες.

ΒΙΚΤΟΡ (Χαμογελώντας)

Έλα!

ΓΕΡΜΑ (Γελά)

Γύρω-γύρω θα ράψω νταντέλλα.

ΒΙΚΤΟΡ

Αν είναι κορίτσι, θα τής δώσεις τ’ όνομά σου.

ΓΕΡΜΑ (Τρέμοντας)

Τι πράγμα;...

ΒΙΚΤΟΡ

Χαίρομαι γιά ’σένα.

ΓΕΡΜΑ (Σχεδόν πνιγμένη)

Όχι..., δεν είναι γιά ’μένα. Είναι γιά το παιδί τής Μαρίας.

ΒΙΚΤΟΡ

Ωραία, άντε να δούμε – τώρα που έχεις το παράδειγμα – αν θα το πάρεις κ’ εσύ απόφαση. Απ’ αυτό το σπίτι λείπει ένα παιδί.


Λείπει!

ΒΙΚΤΟΡ

Εμπρός, λοιπόν. Πες στον άντρα σου να σκέφτεται την δουλειά λιγότερο. Θέλει να μαζέψει λεφτά και θα μαζέψει, αλλά, σαν πεθάνει, σε ποιόν θα τ’ αφήσει; Εγώ φεύγω με τα πρόβατα. Πες στον Χουάν νά ’ρθει να πάρει τις δυό προβατίνες που αγόρασε, κι όσο γιά τ’ άλλο, να βάλει τα δυνατά του! (Φεύγει χαμογελαστός)

ΓΕΡΜΑ (Με πάθος)

Αυτό! Να βάλει τα δυνατά του!

Ναι, θα στο πω, παιδί μου, θα στο πω,γιά σένα κόβομαι και σκίζομαι εγώ.

Τι πόνους η κοιλιά μου τότε θα ’χει,αυτή, που πρώτη κούνια θα σού λάχει!

Παιδί, παιδί μου, πες μου: πότε θα ’ρθείς;Όταν το σώμα σου μυρίσει γιασεμί.

(Η Γέρμα, απορροφημένη από τις σκέψεις της, σηκώνεται και πηγαίνει στο σημείο όπου στεκόταν ο Βίκτορ και αναπνέει, σαν ν’ αναπνέει αέρα τού βουνού, και μετά πάει σ’ άλλο μέρος τού δωματίου, σαν να ψάχνει κάτι, και από ’κεί γυρίζει πίσω και ξανακάθεται και ξαναπιάνει το ράψιμο. Αρχίζει να ράβει και μένει με τα μάτια καρφωμένα σ’ ένα σημείο)

ΑΥΛΑΙΑ

Πρώτη Πράξη

Δεύτερη Εικόνα

Κάμπος. Μπαίνει η Γέρμα. Κρατά ένα καλάθι. Μπαίνει η Γριά.

ΓΕΡΜΑ

Καλημέρα.

ΓΡΙΑ

Καλήν ημέρα νά ’χεις, όμορφη κοπελλιά. Πού πηγαίνεις;

ΓΕΡΜΑ

Ήρθα να φέρω φαγητό στον άντρα μου, που δουλεύει στις ελιές.

ΓΡΙΑ

Έχεις πολύ καιρό που είσαι παντρεμένη;

ΓΕΡΜΑ

Τρία χρόνια.

ΓΡΙΑ

Έχεις παιδιά;

ΓΕΡΜΑ

Όχι.

ΓΡΙΑ

Μπα; Γρήγορα θ’ αποκτήσεις!


Το πιστεύετε αυτό;

ΓΡΙΑ

Γιατί όχι; (Κάθεται) Κ’ εγώ ήρθα να φέρω φαγητό στον άντρα μου. Είναι γέρος. Ακόμα δουλεύει. Έχω εννιά γιούς, εννιά ήλιους, αλλά επειδή δεν έχω θηλυκό παιδί, με βλέπεις να τρέχω μιά εδώ και μιά εκεί.

ΓΕΡΜΑ

Εσείς μένετε στην άλλη πλευρά τού ποταμού.

ΓΡΙΑ

Ναι. Στους μύλους. Ποιανού κόρη είσ’ εσύ;

ΓΕΡΜΑ

Εγώ είμαι κόρη τού Ενρίκε τού βοσκού.

ΓΡΙΑ

Α! Τού Ενρίκε τού βοσκού. Τον ήξερα. Καλοί άνθρωποι. Ξυπνούσαν, ίδρωναν, τρώγαν τα ψωμιά τους και πέθαιναν. Ούτε παιχνίδια ούτε τίποτα. Γι’ άλλους ήταν οι γιορτές. Αθόρυβοι άνθρωποι. Κάποτε θα παντρευόμουν έναν θειό σου, αλλά – χα! – εμένα την φούστα μου την έπαιρνε ο αέρας, έπεφτα με τα μούτρα στην φέτ’ απ’ το πεπόνι, στην γιορτή, στην τούρτα την ζαχαρωτή. Πολλές φορές σηκωνόμουν το πρωί κ’ έβγαινα στην πόρτα, γιατί νόμιζα ότι άκουγα μουσική από μαντολίνα που πήγαινε κ’ ερχόταν, αλλά τελικά ήταν ο αέρας. (Γελά) Θα γελάσεις μαζί μου. Είχα δυό άντρες, δεκατέσσερα παιδιά, τα πέντε πέθαναν, κι όμως εγώ δεν στενοχωριέμαι, και θά ’θελα να ζήσω γιά πολύ ακόμα. Έτσι πιστεύω εγώ. Κοίτα πόσο ζουν οι συκιές! Κοίτα πόσο κρατούν τα σπίτια! Μόνον εμείς, οι δόλιες οι γυναίκες, χανόμαστε με το παραμικρό.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ θα ήθελα να σας κάνω μιά ερώτηση.

ΓΡΙΑ

Λοιπόν; (Την κοιτάζει) Σαν να ξέρω τι θέλεις να μου πεις. Γι’ αυτά τα πράγματα κανείς δεν μπορεί να πει τίποτα. (Σηκώνεται)

ΓΕΡΜΑ (Κρατώντας την)

Γιατί όχι; Μού φανήκατε έμπιστη, τώρα που σας άκουσα να μιλάτε. Πάει πολύς καιρός που θέλω να μιλήσω με μιά μεγάλη γυναίκα. Κάτι θέλω να μάθω. Ναι. Εσείς θα μού πείτε...

ΓΡΙΑ

Τι;

ΓΕΡΜΑ (Χαμηλόφωνα)

Ο τι ξέρετε. Γιατί ’μαι άγονη εγώ; Μήπως πρέπει να περάσω όλη την ζωή μου ταΐζοντας κοτόπουλα ή βάζοντας σιδερωμένες κουρτινίτσες στο παραθυράκι μου; Όχι. Εσείς να μου πείτε τι πρέπει να κάνω – γιατί εγώ θα κάνω οτιδήποτε πρέπει –

ακόμη κι αν με διατάξετε να καρφώσω βελόνες στο πιό αδύνατο σημείο των ματιών μου.

ΓΡΙΑ

Εγώ; Εγώ δεν ξέρω τίποτα. Εγώ ξαπλώθηκα τ’ ανάσκελα κι άρχισα να τραγουδάω. Τα παιδιά έρχονται σαν το νερό. Αχ! Ποιός μπορεί να πει ότι τούτο το σώμα, πού ’χεις, δεν είν’ όμορφο; Πατάς στον δρόμο, κι από μακριά χλιμιντράει τ’ άλογο. Αχ! Άσε με, κόρη μου, μην με κάνεις να μιλάω. Μού κατεβαίνουν πολλές ιδέες, αλλά δεν θέλω να τις πω.

ΓΕΡΜΑ

Γιατί; Με τον άντρα μου δεν μιλάω γι’ άλλο πράγμα!

ΓΡΙΑ

Άκου: εσένα σ’ αρέσει ο άντρας σου;

ΓΕΡΜΑ

Τι πράγμα;

ΓΡΙΑ

Ρωτάω αν σου αρέσει. Αν θέλεις νά ’σαι μαζί του...

ΓΕΡΜΑ

Δεν ξέρω.

ΓΡΙΑ

Δεν τρέμεις όταν σε πλησιάζει; Δεν σού ’ρχεται κάτι – να, σαν νύσταγμα – όταν ακουμπά τα χείλια σου; Πες μου.

ΓΕΡΜΑ

Όχι. Δεν τό ’χω νοιώσει ποτέ.

ΓΡΙΑ

Ποτέ; Ούτε όταν χόρεψες;

ΓΕΡΜΑ (Αναπολώντας)

Ίσως... Μιά φορά... Ο Βίκτορ...

ΓΡΙΑ

Συνέχισε.

ΓΕΡΜΑ

Μ’ έπιασε απ’ την μέση και δεν μπόρεσα να τού πω τίποτε, γιατί δεν μπορούσα να μιλήσω. Μιά άλλη φορά, πάλι, ο ίδιος, ο Βίκτορ, όταν ήμουν δεκατεσσάρων – αυτός ήταν παλληκάρι – με πήρε στα μπράτσα του γιά να περάσω έν’ αυλάκι, και μ’ έπιασ’ ένα τρέμουλο, που χτυπούσαν τα δόντια μου. Αλλά είναι που εγώ ήμουνα ντροπιάρα.

ΓΡΙΑ

Και με τον άντρα σου...

ΓΕΡΜΑ

Ο άντρας μου είναι άλλο πράγμα. Μού τον έδωσε ο πατέρας μου κ’ εγώ τον δέχτηκα. Με χαρά. Αυτή ’ν’ η καθαρή αλήθεια. Την πρώτη μέρα, λοιπόν, όταν εγώ ντύθηκα νύφη κι αυτός γαμπρός, σκέφτηκα... τα παιδιά... Και κοιταζόμουν στα μάτια του. Ναι, αλλά τό ’κανα γιά να δω πόσο μικρή ήμουν, πόσο υποταγμένη, σαν νά ’μουνα εγώ κόρη δική μου.

ΓΡΙΑ

Ολότελα τ’ αντίθετο από ’μένα. Ίσως γι’ αυτό δεν γέννησες στην ώρα σου. Οι άντρες πρέπει να μας θέλουν πολύ, κόρη μου. Πρέπει να μας ξεπλέκουν τις κοτσίδες και να μας δίνουν να πιούμε νερό μέσ’ απ’ το ίδιο τους το στόμα. Έτσι βαδίζει ο κόσμος.

ΓΕΡΜΑ

Ο δικός σου, όχι ο δικός μου. Εγώ σκέφτομαι πολλά πράγματα, πολλά, κ’ είμαι σίγουρη ότι τα πράγματα, που σκέφτομαι, θα τα κάνει πράξεις το παιδί μου. Εγώ δόθηκα στον άντρα μου γιά χάρη τού παιδιού μου, και συνεχίζω να τού δίνομαι γιά να το δω νά ’ρχεται, αλλά ποτέ γιά να περάσω καλά.

ΓΡΙΑ

Και καταλήγεις νά ’σαι άδεια!

ΓΕΡΜΑ

Όχι, άδεια όχι, γιατί έχω αρχίσει να γεμίζω από μίσος. Πες μου: φταίω εγώ; Είναι σωστό να ψάχνεις στον άντρα σου μόνον τον άντρα, και τίποτ’ άλλο; Τότε, τι πρέπει να σκεφτείς όταν σ’ αφήνει στο κρεβάτι με τα μάτια λυπημένα, να κοιτάς το ταβάνι, και φέρνει μισή στροφή κι αποκοιμιέται; Πρέπει να μείνω έτσι και να σκέφτομαι αυτόν, ή να σκέφτομαι ’κείνο που μπορεί να ξεπηδήσει λαμπερό μέσ’ απ’ το στήθος μου; Εγώ δεν ξέρω, αλλά πες μου εσύ, σε παρακαλώ! (Γονατίζει)

ΓΡΙΑ

Αχ, τι λουλούδι ορθάνοιχτο! Τι όμορφο πλάσμα που είσαι. Άσε με. Μην με κάνεις να πω περισσότερα. Δεν θέλω να σού μιλήσω πιό πολύ. Αυτά είναι θέματα τιμής, κ’ εγώ δεν καίω την τιμή κανενός. Εσύ θα κρίνεις. Πάντως, θά ’πρεπε νά ’σαι λιγότερο αθώα.

ΓΕΡΜΑ (Λυπημένη)

Τα κορίτσια, που μεγαλώνουν στον κάμπο, όπως εγώ, έχουν κλειστές όλες τις πόρτες. Τα πάντα γίνονται με μισόλογα, με γνεψίματα, γιατί λένε ότι όλ’ αυτά τα πράγματα δεν κάνει να τα μάθουν. Κ’ εσύ, όμως, κ’ εσύ η ίδια σωπαίνεις κ’ έχεις το ύφος τής μεγάλης δασκάλας, τα ξέρεις όλα, αλλά τ’ αρνιέσαι σε κάποια που διψάει να τα μάθει.

ΓΡΙΑ

Αν ήταν άλλη γυναίκα, ήρεμη, θα τής μιλούσα. Σ’ εσένα δεν μιλώ. Είμαι γριά και ξέρω τι σού λέω.

ΓΕΡΜΑ

Ε, τότε, ο Θεός να με βοηθήσει.

ΓΡΙΑ

Ο Θεός όχι. Εμένα ποτέ δεν μού άρεζε ο Θεός. Πότε θα καταλάβετε ότι δεν υπάρχει; Οι άντρες είν’ εκείνοι που πρέπει να βοηθούν.

ΓΕΡΜΑ

Μα, γιατί μού τα λες αυτά; Γιατί;

ΓΡΙΑ (Φεύγοντας)

Αν και θά ’πρεπε να υπήρχε Θεός – κι ας ήταν και μικρούλης – γιά νά ’στελνε αστροπελέκια πάνω στους άντρες πού ’χουν σάπιο σπόρο, που κάνουν βάλτο την χαρά τού κάμπου.

ΓΕΡΜΑ

Δεν καταλαβαίνω τι θέλεις να μού πεις.

ΓΡΙΑ

Καλά. Εγώ καταλαβαίνω. Μην λυπάσαι. Να ελπίζεις σταθερά. Είσαι πολύ νέα ’κόμα. Τι θες να σού κάνω εγώ; (Φεύγει)

(Εμφανίζονται δυό κοπέλλες)

ΠΡΩΤΗ ΚΟΠΕΛΛΑ

Όπου κι αν πάμε, κόσμο συναντούμε.

ΓΕΡΜΑ

Τώρα, με τις δουλειές τού κάμπου, οι άντρες είναι στις ελιές, πρέπει να τους φέρεις να φάνε. Στα σπίτια δεν μένουν, παρά μόνον οι γέροι.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΠΕΛΛΑ

Εσύ γυρίζεις στο χωριό;

ΓΕΡΜΑ

Προς τα ’κεί πηγαίνω.


Εγώ βιάζομαι πολύ. Άφησα το παιδί να κοιμάται, και στο σπίτι δεν είναι κανείς.

ΓΕΡΜΑ

Βιάσου, τότε, κοπέλλα μου. Τα παιδιά δεν πρέπει να μένουν μόνα. Έχεις γουρούνια στο σπίτι σου;


Όχι. Αλλά έχεις δίκιο. Πάω γρήγορα.

ΓΕΡΜΑ

Τρέχα. Έτσι γίνεται το κακό. Σίγουρα τ’ άφησες κλεισμένο μέσα.


Λογικό δεν είναι;

ΓΕΡΜΑ

Ναι, αλλά εσείς δεν καταλαβαίνετε ότ’ είν’ ένα μικρό παιδί. Αυτό, που εμείς νομίζουμε γιά μικροπράγμα, μπορεί να το σκοτώσει. Μιά βελονίτσα, μιά σταγονίτσα νερό.


Δίκιο έχεις. Πάω τρέχοντας. Είναι που δεν βάζω εύκολα στον νου μου το κακό.

ΓΕΡΜΑ

Τρέχα.


Αν είχες τέσσερα-πέντε παιδιά, δεν θα μιλούσες έτσι.

ΓΕΡΜΑ

Γιατί; Ας είχα και σαράντα.


Όπως και νά ’χει, εσύ κ’ εγώ, αφού δεν έχουμε παιδιά, ζούμε πιό ήσυχες.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ όχι.


Εγώ ναι. Τι βάσανο! Η μάνα μου, αντίθετα, δεν κάνει άλλο πράγμα, από το να μού δίνει βοτάνια γιά να πιάσω παιδί, και τον Οκτώβριο θα πάμε στον Άγιο, που λένε ότι δίνει παιδιά σ’ όσες τού τα ζητούν με αγωνία. Η μάνα μου θα τού ζητήσει. Εγώ όχι.

ΓΕΡΜΑ

Γιατί παντρεύτηκες;


Γιατί με πάντρεψαν. Όλες παντρεύονται. Αν συνεχίσουμ’ έτσι, δεν θ’ απομείνουν, πιά, ελεύθερες, παρά μόνον οι μικρούλες. Κ’ έπειτα, καλά..., μιά κοπέλλα – στην πραγματικότητα – παντρεύεται πολύ πριν πάει στην εκκλησία. Αλλά μ’ όλ’ αυτά τα πράγματα ασχολούνται οι γριές. Εγώ είμαι δεκαεννιά χρονών και δεν μ’ αρέσει ούτε να μαγειρεύω ούτε να πλένω. Ύστερα, όλη την ημέρα πρέπει να κάθομαι και να κάνω πράγματα που δεν μ’ αρέσουν. Και γιά ποιόν λόγο; Τι ανάγκη είχε ο άντρας μου να γίνει άντρας μου; Ο τι κάναμε ελεύθεροι, το κάνουμε και τώρα. Χαζομάρες των γερόντων.

ΓΕΡΜΑ

Σταμάτα, μην λες τέτοια πράγματα.


Κ’ εσύ, ακόμα, θα με πεις τρελή. Η τρελή, η τρελή! (Γελά) Εγώ μπορώ να σού πω το μόνο πράγμα που έχω μάθει στην ζωή μου: όλ’ οι άνθρωποι είναι κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους και κάνουν εκείνο που δεν θέλουν. Πόσο καλύτερα είναι να βρίσκεσαι στους δρόμους! Πότε πάω στο ποτάμι, πότε ανεβαίνω να χτυπήσω τις καμπάνες, πότε πίνω ένα δροσιστικό με γλυκάνισο.

ΓΕΡΜΑ

Είσ’ ένα παιδί.


Μα βέβαια, αλλά δεν είμαι τρελή. (Γελά)

ΓΕΡΜΑ

Η μητέρα σου μένει σ’ ένα σπίτι πάνω στον λόφο;


Ναι.

ΓΕΡΜΑ

Στο τελευταίο σπίτι;


Ναι.

ΓΕΡΜΑ

Πώς την λένε;


Ντολόρες. Γιατί ρωτάς;

ΓΕΡΜΑ

Έτσι, ρωτάω.


Γιά κάποιον λόγο θα ρωτάς.

ΓΕΡΜΑ

Δεν ξέρω..., κουβέντα να γίνεται...


Τον χαβά σου εσύ... Κοίτα, πάω να δώσω το φαγητό στον άντρα μου. (Γελά) Αυτό πρέπει να κάνω. Κρίμα που δεν μπορώ να πω «στο αγόρι μου», έτσι; (Γελά) Φεύγει κιόλας η τρελή! (Φεύγει γελώντας χαρούμενα) Γειά-χαρά!

Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΒΙΚΤΟΡ (Τραγουδιστά)

Γιατί, βοσκέ μου, κοιμάσαι μόνος;Γιατί κοιμάσαι μόνος ακόμα;

Πιό καλά θα κοιμόσουν επάνωστο δικό μου το μάλλινο στρώμα.

Γιατί κοιμάσαι μόνος ακόμα;

ΓΕΡΜΑ (Ακούγοντας)

Γιατί, βοσκέ μου, κοιμάσαι μόνος;Πιό καλά θα κοιμόσουν επάνω

στο δικό μου το μάλλινο στρώμα.Το στρώμα σου είν’ η μαύρη πέτρα,

βοσκέ, βοσκέ μου,και το πουκάμισό σου είν’ η παγωνιά,

βοσκέ, βοσκέ μου,τα γκρίζα χειμωνιάτικα καλάμια

κρεβάτι ’ναι γιά ’σένα στην νυχτιά.Τ’ αγκάθια τής βελανιδιάς,

βοσκέ, βοσκέ μου,το προσκεφάλι σου κεντούν,

βοσκέ, βοσκέ μου,κι όταν ακούς φωνή γυναίκας,

θαρρώ ’ναι τα νερά που σε γελούν.Βοσκέ, βοσκέ μου,

τι σου ζητάει τάχα το βουνό,βοσκέ, βοσκέ μου;

Βουνό μου, εσύ, με τα βοτάνια τα πικρά,ποιό είναι το παιδί που σε σκοτώνει;Ο σπάρτος, με τ’ αγκάθια τα πολλά!

(Κάνει να φύγει και πέφτει πάνω στον Βίκτορ, που μπαίνει)

ΒΙΚΤΟΡ (Χαρούμενος)

Πού πηγαίν’ η ομορφιά;

ΓΕΡΜΑ

Εσύ τραγουδούσες;

ΒΙΚΤΟΡ

Εγώ.

ΓΕΡΜΑ

Τι ωραία! Ποτέ δεν σ’ είχα ξανακούσει.

ΒΙΚΤΟΡ

Ποτέ;

ΓΕΡΜΑ

Και τι δυνατή φωνή! Μοιάζει με χείμαρρο νερού που σού γεμίζει όλο το στόμα.

ΒΙΚΤΟΡ

Είμαι χαρούμενος.

ΓΕΡΜΑ

Φαίνεσαι.

ΒΙΚΤΟΡ

Κ’ εσύ φαίνεσαι λυπημένη.

ΓΕΡΜΑ

Δεν είμαι πάντα λυπημένη. Απλά, τώρα υπάρχει λόγος που είμαι έτσι.

ΒΙΚΤΟΡ

Κι ο άντρας σου είναι πιό λυπημένος από ’σένα.

ΓΕΡΜΑ

Εκείνος ναι. Είναι στον χαρακτήρα του.

ΒΙΚΤΟΡ

Πάντα έτσι ήταν. (Παύση. Η Γέρμα κάθεται) Ήρθες να τού φέρεις φαγητό;

ΓΕΡΜΑ

Ναι. (Τον κοιτάζει. Παύση) Τι έχεις εκεί; (Δείχνει το κεφάλι του)

ΒΙΚΤΟΡ

Πού;

ΓΕΡΜΑ (Σηκώνεται και πλησιάζει τον Βίκτορ)

Εδώ..., στο μάγουλο, σαν κάψιμο.

ΒΙΚΤΟΡ

Δεν είναι τίποτα.

ΓΕΡΜΑ

Θα μού φάνηκε.

(Παύση)

ΒΙΚΤΟΡ

Θά ’ναι απ’ τον ήλιο...

ΓΕΡΜΑ

Ίσως...

(Παύση. Η σιωπή εντείνεται και – χωρίς την παραμικρή κίνηση – αρχίζει μιά πάλη ανάμεσα στα δυό πρόσωπα)

ΓΕΡΜΑ (Τρέμοντας)

Ακούς;

ΒΙΚΤΟΡ

Τι;

ΓΕΡΜΑ

Δεν ακούς κλάματα;

ΒΙΚΤΟΡ (Ακούγοντας)

Όχι.

ΓΕΡΜΑ

Μού φάνηκε ότι έκλαιγ’ ένα παιδί.

ΒΙΚΤΟΡ

Ναι;

ΓΕΡΜΑ

Πολύ κοντά. Κ’ έκλαιγε σαν να πνιγόταν.

ΒΙΚΤΟΡ

Εδώ γύρω έχει πάντα πολλά παιδιά, που έρχονται να κλέψουν φρούττα.

ΓΕΡΜΑ

Όχι. Είναι η φωνή μικρού παιδιού.

(Παύση)

ΒΙΚΤΟΡ

Δεν ακούω τίποτα.

ΓΕΡΜΑ

Θά ’ναι η φαντασία μου. (Τον κοιτάζει με προσοχή, και ο Βίκτορ επίσης την κοιτάζει και σιγά-σιγά τραβά την ματιά του, σαν να φοβάται)

(Μπαίνει ο Χουάν)

ΧΟΥΑΝ

Ακόμη εδώ είσαι;

ΓΕΡΜΑ

Μιλούσα.

ΒΙΚΤΟΡ

Γειά. (Φεύγει)

ΧΟΥΑΝ

Θά ’πρεπε νά ’σαι σπίτι.

ΓΕΡΜΑ

Καθυστέρησα.

ΧΟΥΑΝ

Δεν καταλαβαίνω γιατί καθυστέρησες.

ΓΕΡΜΑ

Άκουγα το τραγούδι των πουλιών.

ΧΟΥΑΝ

Καλά. Με κάτι τέτοια σε κουτσομπολεύει ο κόσμος.

ΓΕΡΜΑ (Δυνατά)

Χουάν, τι πέρασε απ’ το μυαλό σου;

ΧΟΥΑΝ

Δεν το λέω γιά ’σένα, το λέω γιά τον κόσμο.

ΓΕΡΜΑ

Στον διάβολο να πάει ο κόσμος!

ΧΟΥΑΝ

Μην καταριέσαι. Είναι άσχημο πράγμα γιά μιά γυναίκα.

ΓΕΡΜΑ

Μακάρι νά ’μουν εγώ γυναίκα.

ΧΟΥΑΝ

Ας αφήσουμε τώρα τις κουβέντες. Πήγαινε σπίτι.

(Παύση)

ΓΕΡΜΑ

Καλά. Να σε περιμένω;

ΧΟΥΑΝ

Όχι. Όλη την νύχτα θα ποτίζω. Το νερό είναι λιγοστό κ’ είναι δικό μου μέχρι να βγει ο ήλιος και πρέπει να το προστατέψω από τους κλέφτες. Πέσε και κοιμήσου.

ΓΕΡΜΑ (Δραματικά)

Θα κοιμηθώ! (Φεύγει)

ΑΥΛΑΙΑ

Δεύτερη Πράξη


Κατά το άνοιγμα τής αυλαίας ακούγεται τραγούδι. Οι γυναίκες τού χωριού πλένουν στο ρέμα. Οι πλύστρες είναι τοποθετημένες σε διάφορα επίπεδα. Τραγουδούν.

Στο κρύο ποταμάκιπλένω την ζώνη σου,ζεστό, σαν γιασεμάκι,

είναι το γέλιο σου.

ΠΡΩΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Εμένα δεν μ’ αρέσουν οι πολλές κουβέντες.

ΤΡΙΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Εδώ, όμως, κουβεντιάζουμε.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Και δεν νομίζω νά ’ναι κακό αυτό το πράγμα.

ΠΕΜΠΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Αυτή, που θέλει τις τιμές, πρέπει να τις κερδίζει.


Λίγο θυμάρι φύτεψα κ’ εκείνο έχει θεριέψει,αυτός, που θέλει τις τιμές, να είναι καθώς πρέπει.

(Γελάνε)


Έτσι μπράβο.


Όμως κανείς, ποτέ, δεν ξέρει τίποτα.


Το βέβαιο είναι ότι ο άντρας της κουβάλησε στο σπίτι τους και τις δύο αδελφές του, γιά να μείνουν μαζί τους.


Τις ελεύθερες;


Ναι. Κάποτε περιποιούνταν την εκκλησία, και τώρα φροντίζουν την νύφη τους. Εγώ δεν θα μπορούσα να ζήσω μαζί μ’ αυτές.


Γιατί;


Γιατί με φοβίζουν. Είναι σαν εκείνα τα μεγάλα φύλλα, που φυτρώνουν ξαφνικά πάνω στα μνήματα. Είναι πασαλειμμένες μ’ αγιοκέρι. Πεσμένες μέσα, με το κεφάλι. Φαντάζομαι ότι ακόμη και το φαγητό τους το μαγειρεύουν με το λάδι τής καντήλας.


Και μένουν κιόλας στο σπίτι;


Από χθες. Ο άντρας της ξανάρχισε να πηγαίνει στα χωράφια του.


Μπορούμε να ξέρουμε, όμως, τι συνέβη;


Προχθές το βράδυ, αυτή πέρασε την νύχτα καθισμένη στο κατώφλι της, παρά το κρύο πού ’κανε.


Γιατί, όμως;


Τής κάνει κόπο να μένει στο σπίτι της.


Έτσ’ είν’ αυτές οι στέρφες. Ενώ μπορούν να κάτσουν να πλέξουν νταντέλλες ή να φτειάξουν μαρμελάδα μήλου, προτιμούν ν’ ανεβαίνουν στην σκεπή, και να περπατούν ξυπόλυτες στα ποτάμια.


Κ’ εσύ ποιά είσαι που θα πεις τέτοια πράγματα; Αυτή δεν έχει παιδιά, αλλά γιά τούτο δεν φταί’ η ίδια.


Παιδιά έχει εκείνη που θέλει νά ’χει. Αλλά, βλέπεις, οι χαϊδεμένες, οι τεμπέλες, οι γλυκανάλατες δεν μπορούν να δεχτούν ρυτίδες στην κοιλιά τους.

(Γελάνε)


Και ρίχνουν πούδρες στο πρόσωπο και βάζουν κοκκινάδια και στολίζονται με πικροδάφνες, γιά να βρουν κανέναν άλλον, αλλά όχι τον άντρα τους.


Αυτή ’ναι η μαύρη αλήθεια!


Δηλαδή, εσείς την έχετε δει μ’ άλλον;


Εμείς όχι, αλλά ο κόσμος την έχει δει.


Πάντοτε ο κόσμος!


Λένε πως την είδαν δυό φορές.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Και τι έκαναν;


Μιλούσαν.


Δεν είν’ αμαρτία να μιλάς.


Υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται «κοίταγμα». Η μάνα μου τό ’λεγε. Δεν είναι το ίδιο μιά γυναίκα που κοιτάζει τα τριαντάφυλλα, με μιά γυναίκα που κοιτάζει τα μπράτσα ενός άντρα. Αυτή αυτόν βλέπει.


Ποιόν, όμως;


Έναν, τ’ ακούς; Κατάλαβέ το. Θέλεις να το πω φωναχτά; (Γέλια) Κι όταν δεν τον βλέπει κ’ είναι μόνη της και δεν τον έχει μπροστά της, τον κρατά ζωγραφιστό μέσα στα μάτια της.


Αυτά είναι ψέματα!

(Γίνεται σαματάς)


Κι ο άντρας της;


Ο άντρας της παριστάνει τον κουφό. Χάσκει σαν την σαύρα που λιάζεται.

(Γελάνε)


Όλ’ αυτά θα τα ξεπερνούσαν, αν είχαν παιδιά.


Όλ’ αυτά συμβαίνουν στους ανθρώπους που δεν δέχονται την μοίρα τους.


Κάθε ώρα, που περνά, ρίχνει πιό βαθιά στην κόλαση ’κείνο το σπίτι. Αυτή κ’ οι κουνιάδες της – που στόμα δεν ανοίγουν – ασπρίζουνε τους τοίχους όλη μέρα, τρίβουν τα χαλκώματα, καθαρίζουνε τα γυαλικά με τα χνώτα τους, περνούν με λάδι τα πατώματα, κι όσο πιό πολύ αστράφτει το σπίτι, τόσο πιό πολύ καίγετ’ από μέσα.


Δικό του είναι το φταίξιμο. Δικό του. Όταν ένας πατέρας δεν κάνει παιδιά, πρέπει να φροντίζει την γυναίκα του.


Το φταίξιμο είναι δικό της, που έχει γλώσσα σκληρή σαν πέτρα.


Ποιός δαίμονας σ’ έπιασε απ’ τα μαλλιά και μιλάς έτσι;


Κ’ εσένα ποιός σού ’δωσε την άδεια να μού δίνεις συμβουλές;


Σιωπή!


Με την βελόνα τού πλεξίματος θά ’ραβα ’γώ τις γλώσσες που μουρμουρίζουν.


Σώπα!


Κ’ εγώ τον λαιμό των σιγανοπαπαδιών.


Σιωπή. Δεν βλέπεις που οι δυό κουνιάδες έρχονται προς τα ’δώ;

(Ψιθυρίζουν. Μπαίνουν οι δυό κουνιάδες τής Γέρμα. Είναι ντυμένες πένθιμα. Αρχίζουν να πλένουν μέσα στην σιωπή. Ακούγονται κουδούνια)


Φεύγουν κιόλας οι βοσκοί;


Ναι, τώρα ξεκινούν όλα τα κοπάδια.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ (Αναπνέοντας)

Μ’ αρέσ’ η μυρωδιά των προβάτων.


Ναι;


Και γιατί όχι; Είν’ η μυρωδιά απ’ το δικό μας πράγμα. Πώς μ’ αρέσει κ’ η μυρωδιά τής κόκκινης λάσπης που, τον χειμώνα, κατεβάζει το ποτάμι!


Καπρίτσια είν’ αυτά.

ΠΕΜΠΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ (Κοιτάζοντας)

Πάνε μαζί όλα τα κοπάδια.


Είναι σαν μιά θάλασσ’ από μαλλί. Τα πάντα παρασέρνουν. Αν είχαν κεφάλι τα πράσινα σπαρτά, θα έτρεμαν που θα τά ’βλεπαν νά ’ρχονται.


Κοίτα πώς τρέχουν! Σαν εχθρική αγέλη!


Όλα ξεκίνησαν, πιά, κανένα δεν λείπει.


Γιά να δω... Όχι... Ναι, ναι, λείπει ένα.


Ποιανού;


Τού Βίκτορ.

(Οι δυό κουνιάδες ανασηκώνονται και κοιτάζουν)


είναι το γέλιο σου.

Θα ήθελα να ζούσαμέσα στο χιόνι σου,

μικρό μου γιασεμάκι,μέσα στο χιόνι σου.


Και συμφορά η στείρα,η παντρεμένη,

πού ’χει ξερά τα στήθια,σαν αμμουδιά.


Γιά πες μου αν ο άντρας σουτον σπόρο έχει κρατήσει,κάτ’ απ’ το μεσοφόρι σου

νερό να τραγουδήσει.


Είναι το μεσοφόρι σουέν’ αργυρό καράβι

κι άνεμος τής ακρογιαλιάς.


Ήρθα να πλύνω τού μωρούτα ρούχα στο ποτάμι,

να δούνε λάμψη κρύσταλλουτα μάτια τού νερού.


Ο άντρας μου, γιά φαγητό,απ’ το βουνό προβάλλει,

μού φέρνει τριαντάφυλλο,τρία τού δίνω εγώ.


Απ’ το λιβάδι ο άντρας μουγιά δείπνο θά ’ρθει πιά,

μού φέρνει αγέρα δροσερό,τον λούζω με μυρτιά.


Απ’ τον αγέρα ο άντρας μουέρχεται να ξαπλώσει,

βιολέττες κόκκινες κ’ εγώκ’ εκείνος θα μού δώσει.


Θέρος, και τ’ άνθος μ’ άνθοςπρέπει να ταιριαστεί,

το αίμα σαν ξεραίνεταιτού κάθε θεριστή.


Τα σπλάχνα ξάγρυπνων πουλιώνν’ ανοίξει και να βγάλει,

όταν στην πόρτα τρέμονταςχειμώνας φτάνει πάλι.


Μες στα σεντόνια να βογγά.


Τραγούδι να τού πει.


Όταν τής φέρνει ο άντρας τηςστεφάνι και ψωμί.


Τα μπράτσα κάνουν αγκαλιές.


Και καθρεφτίζεται η φλόγα στον λαιμό μας.


Γλυκαίνει ο μίσχος στα κλαδιά.


Και τού ανέμου οι σκηνές γεμίζουν το βουνό μας.

ΕΚΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ (Εμφανίζεται στην κορφή τού ρέματος)

Γιά να μπορέσει ένα παιδάκι ν’ απολιώσειτα κρυσταλλάκια τής αυγής πού ’χουν παγώσει.


Και το κορμί από παντού να βγάλεικλωνάρια μανιασμέν’ από κοράλι.

ΕΚΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Κ’ οι άντρες να τραβούνε τα κουπιάστής θάλασσας ριγμένοι τα νερά.


Ένα μικρό παιδί, ένα παιδάκι.


Τα περιστέρια ’νοίγουν και ράμφος και φτερά.


Ένα παιδί βογγά, έν’ αγοράκι.


Σαν πληγωμένο ελάφι ο άντρας προχωρά.


Χαρά, χαρά, χαρά μου,κάτ’ απ’ το μεσοφόριμιά στρογγυλή κοιλιά!


Χαρά, χαρά, χαρά μου,ανθός ο αφαλός μου

και τρυφερή ομορφιά!


Και συμφορά η στείρα,η παντρεμένη,

πού ’χει ξερά τα στήθια,σαν αμμουδιά.


Ας φωτιστεί!


Ας τρέξει!


Ας φωτιστεί ξανά!


Τραγούδι ας πει!


Ή ας κρυφτεί!


Τραγούδι ας πει ξανά!

ΕΚΤΗ ΠΛΥΣΤΡΑ

Γιά την αυγή, που ο γιός μουβαστάει στην ποδιά.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΛΥΣΤΡΑ (Τραγουδούν όλες μαζί)


είναι το γέλιο σου.Χα, χα, χα!

(Κινούν τα ρούχα με ρυθμό και τα χτυπάνε)

ΑΥΛΑΙΑ

Δεύτερη Πράξη


Στο σπίτι τής Γέρμα. Νυχτώνει. Ο Χουάν κάθεται. Οι δυό κουνιάδες στέκονται όρθιες.

ΧΟΥΑΝ

Είπες ότι βγήκε πριν από λίγο; (Η μεγάλη αδελφή του απαντά θετικά με κίνηση τού κεφαλιού) Πρέπει νά ’ναι στην πηγή. Ξέρετε, όμως, ότι δεν μου αρέσει να βγαίνει έξω μόνη της. (Παύση) Μπορείς να στρώσεις το τραπέζι. (Φεύγει η μικρή αδελφή του) Με τον ιδρώτα μου κερδίζω το ψωμί που τρώω. (Στην αδελφή του) Χθές πέρασα δύσκολη μέρα. Κλάδευα τις μηλιές και – καθώς σουρούπωνε – κάθισα και σκέφτηκα γιατί να πρέπει εγώ να βάζω τα δυνατά μου στην δουλειά, αν δεν μπορώ να βάλω στο στόμα μου ούτ’ ένα μήλο. Βαρέθηκα, πιά. (Τρίβει το πρόσωπό του. Παύση) Αυτή δεν φάνηκε... Μιά από ’σάς θά ’πρεπε νά ’χε πάει μαζί της, γιατί γι’ αυτό σάς έχω εδώ, και τρώτε απ’ το τραπέζι μου και πίνετε απ’ το κρασί μου. Η ζωή μου είναι στον κάμπο, αλλά η τιμή μου είν’ εδώ. Και η τιμή μου είναι και δική σας. (Η αδελφή του γνέφει καταφατικά με το κεφάλι) Δεν τό ’πα γιά να σε κακολογήσω. (Μπαίνει η Γέρμα με δυό στάμνες. Στέκεται στην πόρτα) Απ’ την πηγή έρχεσαι;

ΓΕΡΜΑ

Γιά νά ’χουμε δροσερό νερό με το φαγητό μας. (Φεύγει κ’ η άλλη αδελφή) Πώς είναι τα χωράφια;

ΧΟΥΑΝ

Χθες κλάδεψα τις μηλιές.

(Η Γέρμα αφήνει τις στάμνες. Παύση)

ΓΕΡΜΑ

Θα κάτσεις μέσα;

ΧΟΥΑΝ

Πρέπει να φυλάξω το κοπάδι. Ξέρεις καλά ότι αυτό είναι δουλειά τού αφεντικού.

ΓΕΡΜΑ

Το ξέρω πολύ καλά. Μην μου το ξαναλές.

ΧΟΥΑΝ

Κάθε άντρας έχει τις δουλειές του.

ΓΕΡΜΑ

Και κάθε γυναίκα τις δικές της. Δεν σου ζήτησα εγώ να μείνεις. Ο τι χρειάζομαι τό ’χω εδώ. Οι αδελφές σου με φυλάγουν καλά. Εγώ εδώ τρώω φρέσκο ψωμί και μυζήθρα κι αρνί ψητό, και τα ζωντανά σου στο βουνό τρώνε τροφή γεμάτη πάχνη. Νομίζω ότι μπορείς να είσαι ήσυχος.

ΧΟΥΑΝ

Γιά νά ’ναι κανείς ήσυχος, πρέπει να έχει και την ηρεμία του.

ΓΕΡΜΑ

Κ’ εσύ δεν την έχεις;

ΧΟΥΑΝ

Αμ, δεν την έχω.

ΓΕΡΜΑ

Γιά ξεκαθάρισέ μου τι θες να πεις.

ΧΟΥΑΝ

Γιατί, μήπως δεν ξέρεις τον χαρακτήρα μου; Τα πρόβατα στην στάνη κ’ οι γυναίκες στο σπίτι τους. Εσύ βγαίνεις συχνά. Δεν μ’ ακούς που σου το λέω πάντα;

ΓΕΡΜΑ

Σωστό. Οι γυναίκες στο σπίτι τους. Όταν τα σπίτια δεν είναι τάφοι. Όταν οι καρέκλες σπάζουν και τα σεντόνια τρυπούν από την χρήση. Εδώ, όμως, όχι. Κάθε βράδυ, που ξαπλώνω, βρίσκω και πιό καινούργιο το κρεβάτι μου, πιό αστραφτερό, σαν να το φέραμε μόλις τώρ’ από την πόλη.

ΧΟΥΑΝ

Εσύ η ίδια συμφωνείς ότι έχω δίκιο να παραπονιέμαι. Έχω λόγους γιά νά ’μαι συνέχεια στην τσίτα!

ΓΕΡΜΑ

Στην τσίτα; Γιατί; Ποτέ δεν σ’ έχω προσβάλει. Ζω κάτω από τις προσταγές σου και, ο τι υποφέρω, το κρατώ καλά κλεισμένο μέσα στις σάρκες μου. Και κάθε μερά, που περνά, είναι και χειρότερη. Ας σωπάσουμε, λοιπόν. Ξέρω ’γώ πώς να κουβαλήσω τον σταυρό μου, όσο καλύτερα γίνεται, αλλά μην με ρωτάς τίποτε παραπάνω. Αν

μπορούσα ξαφνικά να γινόμουνα γριά και νά ’χα το στόμα μου σαν κοπανισμένο λουλούδι, θα μπορούσα να σού χαμογελάσω και να ζήσω κοντά σου την ζωή μου. Τώρα..., τώρα άσε με στον πόνο μου.

ΧΟΥΑΝ

Μιλάς μ’ έναν τρόπο, που εγώ δεν σε καταλαβαίνω. Δεν σού στερώ τίποτε. Στέλνω στα γειτονικά χωριά γιά να σού φέρουν τα πράγματα που σ’ αρέσουν. Έχω κ’ εγώ τα στραβά μου, αλλά μαζί σου θέλω νά ’χω ηρεμία και γαλήνη. Θέλω να κοιμάμαι έξω και να ξέρω ότι κ’ εσύ κοιμάσαι.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ, όμως, δεν κοιμάμαι, εγώ δεν μπορώ να κοιμηθώ.

ΧΟΥΑΝ

Μήπως σού λείπει τίποτε; Πες μου. Απάντησε!

ΓΕΡΜΑ (Με υπονοούμενα καικαρφώνοντας την ματιά στον άντρα της)

Ναι, μού λείπει.

(Παύση)

ΧΟΥΑΝ

Πάλι τα ίδια. Πάνε τώρα περισσότερ’ από πέντε χρόνια. Εγώ σχεδόν τό ’χω ξεχάσει.

ΓΕΡΜΑ

Ναι, αλλά εγώ δεν είμ’ εσύ. Οι άντρες ζουν αλλιώς – έχουν τα κοπάδια, τα μήλα, την κουβέντα τους – ενώ οι γυναίκες δεν έχουμε τίποτ’ άλλο, παρά τα παιδιά και την φροντίδα των παιδιών.

ΧΟΥΑΝ

Δεν είν’ όλ’ οι άνθρωποι ίδιοι. Γιατί δεν παίρνεις έν’ απ’ τα παιδιά τού αδελφού σου; Εγώ δεν έχω αντίρρηση.

ΓΕΡΜΑ

Δεν θέλω να φροντίζω τα παιδιά των άλλων. Φαντάζομαι ότι θα πάγωνε η αγκαλιά μου αν τα κρατούσα.

ΧΟΥΑΝ

Με τούτες τις αναποδιές σου, ζεις σαν την τρελή, χωρίς να σκέφτεσαι το χρέος σου, και περνάς τον καιρό σου χτυπώντας το κεφάλι σου στην πέτρα.

ΓΕΡΜΑ

Μιά πέτρα, πού ’ναι ντροπή της νά ’ναι πέτρα, γιατί θά ’πρεπε νά ’ταν ένα καλάθι με λουλούδια και με γλυκό νερό.

ΧΟΥΑΝ

Καθένας πού ’ναι δίπλα σου δεν νοιώθει τίποτ’ άλλο, από ταραχή κι ανησυχία. Στο κάτω-κάτω, πρέπει να υποταχτείς στην μοίρα σου.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ ήρθα μέσα σ’ αυτούς τους τέσσερις τοίχους γιά να μην υποταχτώ. Όταν θα έχω το κεφάλι μου καλά δεμένο μ’ ένα μαντήλι, γιά να μην ανοίγει το στόμα μου, και τα χέρια μου καλά δεμένα μέσα στο φέρετρο, εκείνη την ώρα θα έχω υποταχτεί.

ΧΟΥΑΝ

Ε, τότε, τι θέλεις να κάνεις;

ΓΕΡΜΑ

Θέλω να πιώ νερό και δεν υπάρχει ούτε ποτήρι ούτε νερό, θέλω ν’ ανέβω στο βουνό και δεν έχω πόδια, θέλω να κεντήσω τα μεσοφόρια μου και δεν βρίσκω τις κλωστές.

ΧΟΥΑΝ

Αυτό, που σου συμβαίνει, είναι που δεν είσαι πραγματική γυναίκα, κι αποζητάς την καταστροφή ενός βολικού άντρα.

ΓΕΡΜΑ

Δεν ξέρω τι είμαι και τι δεν είμαι. Άσε με να βγω έξω ν’ ανασάνω. Ποτέ μου δεν σ’ έχω προσβάλει.

ΧΟΥΑΝ

Δεν μ’ αρέσει να με σχολιάζει ο κόσμος. Γι’ αυτό και θέλω να βλέπω κλειστή αυτή την πόρτα, και τον καθένα μέσα στο σπίτι του.

(Μπαίνει η μεγάλη αδελφή του και πλησιάζει αργά σ’ ένα ντουλάπι)

ΓΕΡΜΑ

Δεν είναι αμαρτία να μιλάς με τον κόσμο.

ΧΟΥΑΝ

Μπορεί, όμως, να φανεί σαν αμαρτία.

(Μπαίνει η μικρότερη αδελφή του και πηγαίνει προς τις δύο στάμνες. Γεμίζει μιά κανάτα)

ΧΟΥΑΝ (Χαμηλόφωνα)

Εγώ δεν έχω όρεξη γιά τέτοια πράγματα. Όταν κάποιος πάει να σού μιλήσει, κλείσε το στόμα σου και σκέψου ότι είσαι παντρεμένη γυναίκα.

ΓΕΡΜΑ (Έκπληκτη)

Παντρεμένη!

ΧΟΥΑΝ

Κι ότ’ οι φαμίλιες έχουν τιμή, κ’ η τιμή είν’ ένα φορτίο που μοιράζεται σε όλους. (Φεύγει αργά η αδελφή του με την κανάτα) Μα είναι σκοτεινή κι αδύναμη και τρέχει μαζί με το αίμα μας. (Φεύγει και η άλλη αδελφή, κρατώντας έναν δίσκο, με τρόπο σχεδόν τελετουργικό. Παύση) Συγχώρα με. (Η Γέρμα κοιτάζει τον άντρα της, αυτός σηκώνει το κεφάλι του και συναντά την ματιά της) Αν και με βλέπεις μ’ έναν τρόπο που δεν θά ’πρεπε να σού πω «συγχώρα με», αλλά να σε υποχρεώσω, να σε κλείσω μέσα, γιατί γι’ αυτό είμαι άντρας σου.

(Οι δύο αδελφές του εμφανίζονται στην πόρτα)

ΓΕΡΜΑ

Σε παρακαλώ, μην μιλάς άλλο. Παράτ’ αυτή την συζήτηση.

(Παύση)

ΧΟΥΑΝ

Πάμε να φάμε. (Φεύγουν οι δυό αδελφές) Μ’ άκουσες;

ΓΕΡΜΑ (Γλυκά)

Φάε ’σύ με τις αδελφές σου. Εγώ δεν πείνασα ακόμη.

ΧΟΥΑΝ

Όπως θέλεις. (Φεύγει)

ΓΕΡΜΑ (Σαν να ονειρεύεται)

Αχ, ένας κήπος είναι τούτος από λύπη!Αχ, πόρτα εσύ, στην ομορφιά κλεισμένη!Παιδί ζητώ γιά να υποφέρω, κι ο αγέρας

ντάλιες μού φέρνει από σελήνη κοιμισμένη.Δυό βρύσες έχω στην πυκνή μου σάρκα,

γεμάτες γάλα χλιαρό – σφυγμοί φοράδας –σε κάθε κλώνο τής δική μου αγωνίας

δίνουν παλμό.Αχ, στήθη μου τυφλά στο φόρεμά μου!

Αχ, περιστέρια δίχως μάτια και ασπράδα!Τι πόνος, αχ, φυλακισμένο αίμα,

σφήκες καρφώνεις πάνω στον λαιμό.Πρέπει να ’ρθείς, αγάπη μου, παιδί μου,

τ’ αλάτι βγαίνει απ’ το νερό κ’ η γη καρπίζει,βαστάει βρέφη απαλά η κοιλιά μας,

όπως το σύννεφο γλυκιά βροχή γεμίζει.

(Κοιτάζει προς την πόρτα)

Μαρία! Γιατί περνάς τόσο βιαστικά από την πόρτα μου;

ΜΑΡΙΑ (Μπαίνει μέσα μ’ ένα παιδί στα μπράτσα)

Το κάνω όταν έχω μαζί μου το παιδί..., αφού κάθε φορά κλαις!

ΓΕΡΜΑ

Δίκιο έχεις. (Παίρνει το παιδί και κάθεται)

ΜΑΡΙΑ

Λυπάμαι που ζηλεύεις.

ΓΕΡΜΑ

Δεν είναι ζήλει’ αυτό που νοιώθω. Φτώχεια είναι.

ΜΑΡΙΑ

Μην παραπονιέσαι.

ΓΕΡΜΑ

Πώς να μην παραπονιέμαι όταν βλέπω εσένα και τις άλλες γυναίκες γεμάτες από λουλούδια μέσα σας, και βλέπω κ’ εμένα, άχρηστη μέσα σε τόση ομορφιά!

ΜΑΡΙΑ

Μα, έχεις άλλα πράγματα εσύ. Αν μ’ άκουγες, θα μπορούσες νά ’σουν ευτυχισμένη.

ΓΕΡΜΑ

Η γυναίκα τού κάμπου, που δεν γεννά παιδιά, είναι άχρηστη, σαν μιά αρμαθιά από αγκάθια, κ’ είναι και κακιά – το λέω – κι ας ανήκω κ’ εγώ σ’ εκείνα τα σκουπίδια που

άφησε το χέρι τού Θεού. (Η Μαρία κάνει μιά κίνηση να πάρει το παιδί της) Πάρ’ το. Μαζί σου νοιώθει πιό άνετα. Εγώ μάλλον δεν έχω χέρια μάνας.

ΜΑΡΙΑ

Γιατί μού τα λες αυτά;

ΓΕΡΜΑ (Σηκώνεται)

Γιατί έχω βαρεθεί. Γιατί έχω βαρεθεί να τά ’χω και να μην μπορώ να τα χρησιμοποιήσω εκεί που πρέπει. Γιατί νοιώθω εκτεθειμένη, εκτεθειμένη και μειωμένη μέχρι εκεί που δεν παίρνει, όταν βλέπω τα σπαρτά να κορφιάζουν, τις πηγές να τρέχουν ασταμάτητα, τις προβατίνες να γεννοβολούν κατοσταριές αρνάκια, και τις σκύλλες, και μού φαίνεται ότι ολόκληρος ο κάμπος ξεσηκώνεται και μού δείχνει τους τρυφερούς καρπούς του να λαγοκοιμούνται, ενώ εγώ νοιώθω να με χτυπούν δυό σφυριά εδώ, στα μέρη πού ’ναι φτειαγμένα γιά το στόμα τού παιδιού μου.

ΜΑΡΙΑ

Δεν μ’ αρέσουν αυτά που λες.

ΓΕΡΜΑ

Σεις, οι γυναίκες που έχετε παιδιά, δεν μπορείτε να καταλάβετε εμάς, που δεν έχουμε. Είστε πάντα δροσερές και ξέγνοιαστες, σαν εκείνον που κολυμπά στο γλυκό νερό και δεν έχ’ ιδέα τ’ είναι δίψα.

ΜΑΡΙΑ

Δεν θέλω να σού πω ο τι σού λέω πάντα.

ΓΕΡΜΑ

Κάθε φορά έχω περισσότερες επιθυμίες και λιγότερες ελπίδες.

ΜΑΡΙΑ

Κακό πράγμα.

ΓΕΡΜΑ

Θα καταντήσω να πιστεύω ότι εγώ η ίδια είμαι το παιδί μου. Μερικές βραδιές κατεβαίνω εγώ γιά να ταΐσω τα βόδια – παλιά δεν τό ’κανα γιατί καμμιά γυναίκα δεν το κάνει – κι όταν περνάω απ’ τα σκοτεινά τού υπόστεγου, τα βήματά μου μού θυμίζουν βήματ’ αντρικά.

ΜΑΡΙΑ

Καθένας έχει τα δίκια του.

ΓΕΡΜΑ

Παρ’ όλ’ αυτά, να συνεχίσεις να μ’ αγαπάς. Βλέπεις τι ζωή κάνω!

ΜΑΡΙΑ

Κ’ οι κουνιάδες σου;

ΓΕΡΜΑ

Να πέσω να πεθάνω χωρίς σάβανο αν έχουμε κουβεντιάσει έστω και μιά φορά.

ΜΑΡΙΑ

Κι ο άντρας σου;

ΓΕΡΜΑ

Είναι τρεις εναντίον μίας.

ΜΑΡΙΑ

Τι σκέφτονται;

ΓΕΡΜΑ

Φαντασίες. Γι’ ανθρώπους που δεν έχουν ήσυχη την συνείδησή τους. Νομίζουν ότι μπορεί να μ’ αρέσει άλλος άντρας και δεν ξέρουν ότι, ακόμη κι αν μ’ άρεζε, το πρώτο που μετρά γιά ’μένα είναι η τιμή μου. Αυτοί ’ναι πέτρες απέναντί μου, αλλά δεν ξέρουν ότι εγώ, αν το θελήσω, μπορώ να γίνω νερό σε ρέμα, και να τους παρασύρω.

(Μιά αδελφή μπαίνει και βγαίνει κρατώντας ένα ψωμί)

ΜΑΡΙΑ

Όπως και νά ’χει, πιστεύω ότι ο άντρας σου εξακολουθεί να σ’ αγαπάει.

ΓΕΡΜΑ

Ο άντρας μου μού δίνει ψωμί και σπίτι.

ΜΑΡΙΑ

Μα τι βάσανα περνάς κ’ εσύ, τι βάσανα! Θυμήσου, όμως, και τις πληγές τού Κυρίου μας. (Στέκονται στην πόρτα)

ΓΕΡΜΑ (Κοιτάζοντας το παιδάκι)

Μόλις ξύπνησε.

ΜΑΡΙΑ

Σε λίγο θ’ αρχίσει το τραγούδι.

ΓΕΡΜΑ

Τα μάτια σου έχει, το πρόσεξες; Το είδες; (Κλαίγοντας) Έχει τα ίδια μάτια που έχεις κ’ εσύ! (Η Γέρμα σπρώχνει ελαφριά την Μαρία, κι αυτή φεύγει σιωπηλή. Η Γέρμα κατευθύνεται στην πόρτα, απ’ την οποία πήγε μέσα ο άντρας της)


Σσσστ!

ΓΕΡΜΑ (Γυρνώντας)

Τ’ είναι;


Περίμενα να φύγει. Η μάνα μου σε περιμένει.

ΓΕΡΜΑ

Είναι μόνη;


Με δυό γειτόνισσες.

ΓΕΡΜΑ

Πες της να περιμένει λίγο ακόμη.


Μα, θα έρθεις; Δεν φοβάσαι;

ΓΕΡΜΑ

Θα έρθω.


Κάν’ ο τι νομίζεις!

ΓΕΡΜΑ

Να με περιμένουν ακόμη κι αν βραδιάσει!

(Μπαίνει ο Βίκτορ)

ΒΙΚΤΟΡ

Εδώ ’ναι ο Χουάν;

ΓΕΡΜΑ

Ναι.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΠΕΛΛΑ (Με ύφος συνενόχου)

Τότε, αργότερα, θα σού φέρω εγώ την μπλούζα.

ΓΕΡΜΑ

Όποτε θέλεις. (Η κοπέλλα φεύγει) Κάτσε.

ΒΙΚΤΟΡ

Καλά ’μαι κ’ έτσι.

ΓΕΡΜΑ (Φωνάζει)

Χουάν!

ΒΙΚΤΟΡ

Ήρθα ν’ αφήσω γειά. (Ταράζεται ελαφρά, αλλά ηρεμεί και πάλι)

ΓΕΡΜΑ

Πας με τους αδελφούς σου;

ΒΙΚΤΟΡ

Έτσι θέλει ο πατέρας μου.

ΓΕΡΜΑ

Θά ’χει γεράσει πιά.

ΒΙΚΤΟΡ

Ναι. Παραγέρασε.

(Παύση)

ΓΕΡΜΑ

Καλά κάνεις κι αλλάζεις χωράφια.

ΒΙΚΤΟΡ

Όλα τα χωράφια ίδια είναι.

ΓΕΡΜΑ

Όχι. Εγώ θα πήγαινα πολύ μακριά.

ΒΙΚΤΟΡ

Όλα το ίδιο είναι. Τα ίδια πρόβατα έχουνε το ίδιο μαλλί.

ΓΕΡΜΑ

Γιά τους άντρες τα ίδια είναι. Οι γυναίκες, όμως, είμαστε άλλο πράγμα. Ποτέ δεν άκουσα έναν άντρα, ενώ τρώει, να λέει: τι ωραία πού ’ναι αυτά τα μήλα. Προχωράτε στον δρόμο σας χωρίς να δίνεται σημασία στις μικροχαρές τής ζωής. Γιά ’μένα, ένα ξέρω να πω: έχω σιχαθεί το νερό τούτων εδώ των πηγαδιών.

ΒΙΚΤΟΡ

Μπορεί έτσι νά ’ναι.

(Η σκηνή είναι τυλιγμένη σ’ ένα ελαφρό ημίφως)

ΓΕΡΜΑ

Βίκτορ.

ΒΙΚΤΟΡ

Πες μου.

ΓΕΡΜΑ

Γιατί φεύγεις; Ο κόσμος, εδώ, σ’ αγαπάει.

ΒΙΚΤΟΡ

Τίμιος ήμουνα.

(Παύση)

ΓΕΡΜΑ

Τίμιος ήσουν. Κάποτε, που δούλευες βοσκός, με κουβάλησες στα μπράτσα σου. Θυμάσαι; Ποτέ δεν ξέρεις τι θα σού τύχει.

ΒΙΚΤΟΡ

Όλ’ αλλάζουν.

ΓΕΡΜΑ

Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν. Υπάρχουν πράγματα κλεισμένα πίσω από τους τοίχους, που δεν μπορούν ν’ αλλάξουν γιατί κανένας δεν τ’ ακούει.

ΒΙΚΤΟΡ

Έτσι είναι.

(Εμφανίζεται η μικρότερη αδελφή και κατευθύνεται αργά προς την πόρτα. Στέκεται εκεί, λουσμένη από το τελευταίο φως τού απογεύματος)

ΓΕΡΜΑ

Αλλά, έτσι κ’ έβγαιναν έξω και ξεφώνιζαν, θα πλημμύριζαν τον κόσμο.

ΒΙΚΤΟΡ

Τίποτα δεν θ’ άλλαζε πάλι. Το νερό στ’ αυλάκι του, το κοπάδι στο μαντρί του, το φεγγάρι στον ουρανό κι ο άνθρωπος στ’ αλέτρι του.

ΓΕΡΜΑ

Τι καημός μεγάλος να μην μπορεί κανείς ν’ ακούσει τα λόγια των γερόντων!

(Ακούγεται ο συρτός και μελαγχολικός ήχος από τις φλογέρες των βοσκών)

ΒΙΚΤΟΡ

Τα κοπάδια.

ΧΟΥΑΝ (Βγαίνει)

Μάς φεύγεις, λοιπόν;

ΒΙΚΤΟΡ

Θέλω να περάσω το φαράγγι πριν απ’ το ξημέρωμα.

ΧΟΥΑΝ

Έχεις κανένα παράπονο από ’μένα;

ΒΙΚΤΟΡ

Όχι. Πάντα ήσουν καλοπληρωτής.

ΧΟΥΑΝ (Στην Γέρμα)

Τού αγόρασα τα κοπάδια.

ΓΕΡΜΑ

Ναι;

ΒΙΚΤΟΡ (Στην Γέρμα)

Δικά σου είναι τώρα.

ΓΕΡΜΑ

Δεν το ήξερα.

ΧΟΥΑΝ (Με ικανοποίηση)

Έτσι είναι.

ΒΙΚΤΟΡ

Ο άντρας σου, τώρα, θά ’χει τα βοσκοτόπια του γεμάτα.

ΓΕΡΜΑ

Η σοδειά φτάνει στα χέρια τού εργάτη που την ψάχνει.

(Η αδελφή, που στεκόταν στην πόρτα, μπαίνει μέσα)

ΧΟΥΑΝ

Δεν έχουμε, πιά, χώρο να τα βάλουμε τόσα πρόβατα.

ΓΕΡΜΑ (Καταθλιπτικά)

Η γη είναι μεγάλη.

(Παύση)

ΧΟΥΑΝ

Θα πάμε μαζί μέχρι το ρέμα.

ΒΙΚΤΟΡ

Εύχομαι κάθε ευτυχία σ’ αυτό το σπίτι. (Δίνει το χέρι του στην Γέρμα)

ΓΕΡΜΑ

Από το στόμα σου και στου Θεού τ’ αυτί! Γειά σου!

(Ο Βίκτορ κάνει να φύγει και μιά ανεπαίσθητη κίνηση τής Γέρμα τον κάνει να γυρίσει το κεφάλι του)

ΒΙΚΤΟΡ

Είπες τίποτα;

ΓΕΡΜΑ (Δραματικά)

Γειά σου, είπα.

ΒΙΚΤΟΡ

Ευχαριστώ.

(Φεύγουν. Η Γέρμα μένει στην αγωνία της, κοιτάζοντας το χέρι που έδωσε στον Βίκτορ. Μετά κατευθύνεται γρήγορα προς τ’ αριστερά και παίρνει ένα σάλι)


Πάμε. (Σιωπηλά, σκεπάζοντας το κεφάλι τής Γέρμα)

ΓΕΡΜΑ

Πάμε. (Φεύγουν με μυστικότητα)

(Η σκηνή είναι σχεδόν σκοτεινή. Μπαίνει η μεγάλη αδελφή κρατώντας μιά λάμπα πετρελαίου, η οποία δεν πρέπει να σκορπίζει στο θέατρο περισσότερο φως, εκτός από το δικό της. Κατευθύνεται μέχρι το τέλος τής σκηνής ψάχνοντας την Γέρμα. Ακούγονται οι φλογέρες από τα κοπάδια)

ΠΡΩΤΗ ΚΟΥΝΙΑΔΑ (Χαμηλόφωνα)

Γέρμα!

(Μπαίνει η δεύτερη αδελφή. Κοιτάζονται μεταξύ τους και πηγαίνουν προς την πόρτα)

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΥΝΙΑΔΑ (Πιό δυνατά)

Γέρμα!

ΠΡΩΤΗ ΚΟΥΝΙΑΔΑ (Πηγαίνει προς την πόρτακαι φωνάζει επιτακτικά)

Γέρμα!

(Ακούγονται οι φλογέρες και οι σφυρίχτρες των βοσκών. Η σκηνή είναι πολύ σκοτεινή)

ΑΥΛΑΙΑ

Τρίτη Πράξη


Στο σπίτι τής Ντολόρες, τής μάγισσας. Ξημερώνει. Μπαίνουν η Γέρμα, η Ντολόρες και δυό γριές.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Φάνηκες θαρραλέα.

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Στον κόσμο δεν υπάρχει δύναμη πιό τρανή απ’ την επιθυμία.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΙΑ

Το κοιμητήρι, όμως, ήταν πολύ σκοτεινό.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Πολλές φορές έχω κάνει εγώ αυτές τις προσευχές στο κοιμητήρι, μαζί με γυναίκες που ποθούσαν παιδί, κι όλες τους φοβήθηκαν. Όλες, εκτός από ’σένα.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ ήρθα εδώ γιά τ’ αποτέλεσμα. Πιστεύω πως δεν είσαι γυναίκα δόλια.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Δεν είμαι. Να μυρμηγκιάσ’ η γλώσσα μου, σαν τού νεκρού να γίνει, αν έχω πει ψέματα ποτέ μου. Την τελευταία φορά, που έκανα την προσευχή, ήταν γιά μιά ζητιάνα, που ήταν στέρφα γιά πιό πολύ καιρό από ’σένα, και φούσκωσε τόσ’ όμορφα η κοιλιά της, που γέννησε δυό μωρά, πέρα ’κεί, στο ποτάμι, γιατί δεν πρόφτασε νά ’ρθει μέχρι τα σπίτια, κι αυτή η ίδια μού τά ’φερε, τυλιγμένα σ’ ένα κουρέλι, γιά να τα φροντίσω.

ΓΕΡΜΑ

Και μπόρεσε νά ’ρθει απ’ το ποτάμι περπατώντας;

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Ήρθε. Με τα παπούτσια και το μεσοφόρι της γεμάτα αίματα..., αλλά με το πρόσωπο αστραφτερό.

ΓΕΡΜΑ

Και δεν έπαθε τίποτε;

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Σαν τι να πάθαινε; Ο Θεός είναι μεγάλος.

ΓΕΡΜΑ

Ε, φυσικά, ο Θεός είναι μεγάλος. Δεν θα μπορούσε να πάθει τίποτε. Μόνον ν’ αρπάξει τα μωρά και να τα πλύνει με τρεχούμενο νερό. Τα ζώα γλείφουν τα μωρά τους, έτσι δεν είναι; Κ’ εγώ θα τό ’κανα, δεν το σιχαίνομαι το παιδί μου. Εμένα μού φαίνεται ότ’ οι λεχώνες είναι σαν να φωτίζονται από μέσα τους, και τα παιδιά τους κοιμούνται ώρες και ώρες πάνω τους, ακούγοντας το ποταμάκι με το χλιαρό γάλα, που γεμίζει τα στήθια των μανάδων τους γιά να μπορέσουν τούτα να βυζάξουν, γιά να μπορέσουν να παίξουν όσο θέλουν, μέχρι να γυρίσουν αλλού το κεφάλι τους. «Λιγάκι ακόμη, μωρό μου...», και γεμίζει λευκές σταγόνες το πρόσωπο και το στήθος τους.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Τώρα θα κάνεις παιδί. Στο λέω με σιγουριά.

ΓΕΡΜΑ

Θα κάνω, γιατί πρέπει να κάνω. Αλλιώς, δεν βρίσκω νόημα στον κόσμο. Μερικές φορές, όταν μού φαίνεται σίγουρο ότι ποτέ, ποτέ..., μού ανεβαίνει απ’ τα πόδια ένα κύμα φωτιάς, κι όλα τα βλέπω άδεια, κ’ οι άντρες, που περπατούν στον δρόμο, κ’ οι ταύροι κ’ οι πέτρες μού φαίνονται σαν νά ’ναι από βαμβάκι. Κι αναρωτιέμαι: «Γιά ποιόν λόγο να βρίσκονται εκεί;».

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Είναι σωστό μιά παντρεμένη να θέλει παιδιά, μ’ αν δεν τά ’χει, γιατί να τρώγεται τόσο πολύ γι’ αυτά; Το πιό σπουδαίο πράγμα, σ’ αυτόν τον κόσμο, είναι να σε πάρουν παραμάζωμα τα χρόνια. Δεν σε κατηγορώ. Μ’ είδες πόσο βοήθησα στις προσευχές. Αλλά, να: ποιόν κάμπο περιμένεις να δώσεις στο παιδί σου, ποιάν ευτυχία, ποιόν θρόνο ασημένιο;

ΓΕΡΜΑ

Εγώ δεν σκέφτομαι το αύριο, σκέφτομαι το σήμερα. Εσύ ’σαι γριά γυναίκα, κι όλα τα βλέπεις σαν βιβλίο διαβασμένο. Εγώ σκέφτομαι που διψάω και που δεν έχω λευτεριά. Εγώ θέλω νά ’χω το παιδί μου στην αγκαλιά, γιά να κοιμάμαι ήσυχη, κι άκου καλά αυτό που θα σου πω, και μην τρομάξεις: ακόμη κι αν ήξερα ότι το παιδί μου θα με βασάνιζε αργότερα, και θα με μισούσε και θα με τραβούσε μεσ’ στους δρόμους απ’ τα μαλλιά, με πολλή χαρά θα δεχόμουν την γέννησή του, γιατ’ είναι καλύτερα να

κλαις γιά ζωντανό άνθρωπο που σε μαχαιρώνει, παρά γιά το φάντασμα που χρόνια τώρα κάθεται πάνω στην καρδιά μου.

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Είσαι πολύ νέα γιά ν’ ακούσεις συμβουλές, αλλά, καθώς προσμένεις την χάρη τού Θεού, πρέπει να βρεις καταφύγιο στην αγάπη τού άντρα σου.

ΓΕΡΜΑ

Αχ! Έβαλες το δάχτυλο στην πιό βαθειά πληγή που έχ’ η σάρκα μου.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Ο άντρας σου είναι καλός.

ΓΕΡΜΑ (Σηκώνεται)

Είναι καλός! Είναι καλός! Και; Μακάρι νά ’ταν κακός. Αλλά δεν είναι. Αυτός τραβά τον δρόμο του με τα πρόβατά του, και τα βράδια μετράει τα λεφτά του. Σκεπάζοντάς με, κάνει το καθήκον του, αλλά εγώ καταλαβαίνω πως είναι κρύα η μέση του, σαν να έχει κορμί νεκρού, κ’ εγώ, που πάντα σιχαινόμουν τις θερμόαιμες γυναίκες, θά ’θελα ’κείνη την στιγμή να ήμουν ένα βουνό από φωτιά.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Γέρμα!

ΓΕΡΜΑ

Δεν είμαι μιά βρομιάρα παντρεμένη, αλλά εγώ ξέρω ότι τα παιδιά γεννιούνται από άντρα και γυναίκα. Αχ, και να μπορούσα εγώ να τα κάνω μόνη μου!

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Σκέψου ότι κι ο άντρας σου υποφέρει.

ΓΕΡΜΑ

Δεν υποφέρει. Αυτό που συμβαίνει μ’ εκείνον, είναι ότι δεν καίγεται να κάνει παιδιά.

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Μην το λες αυτό!

ΓΕΡΜΑ

Το βλέπω στην ματιά του, κ’ επειδή δεν καίγεται, δεν μου κάνει παιδιά. Δεν τον αγαπώ, δεν τον αγαπώ, αλλά είν’ η μόνη σωτηρία μου. Αυτό διατάζουν η τιμή μου και οι τρόποι μου. Η μόνη σωτηρία μου.

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Σε λίγο θα ξημερώσει. Πρέπει να γυρίσεις σπίτι σου.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Σε λιγάκι θα βγουν τα κοπάδια και δεν συμφέρει να σε δούνε μόνη.

ΓΕΡΜΑ

Το ήθελα τούτο το ξέσκασμα. Πόσες φορές να λέω τις προσευχές;

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Την προσευχή τής δάφνης δυό φορές και, το μεσημέρι, την προσευχή τής Αγίας Άννας. Όταν νοιώσεις μέσα σου το παιδί, μού φέρνεις το σακκί το στάρι που μού ’ταξες.

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Πάν’ απ’ τα βουνά άρχισε να φέγγει. Πήγαινε.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Αφού σε λιγάκι θ’ αρχίσουν ν’ ανοίγουν οι εξώπορτες, πήγαινε καλύτερ’ απ’ την ρεματιά.

ΓΕΡΜΑ (Αποκαρδιωμένη)

Δεν ξέρω γιά ποιόν λόγο ήρθα!

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Μετάνιωσες;

ΓΕΡΜΑ

Όχι!

ΝΤΟΛΟΡΕΣ (Ταραγμένη)

Αν φοβάσαι, θα σε πάω μέχρι την γωνία.

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ (Ανήσυχα)

Θά ’χει φέξει γιά τα καλά όταν φτάσεις στην πόρτα σου.

(Ακούγονται φωνές)

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Σώπα! (Ακούν)

ΠΡΩΤΗ ΓΡΙΑ

Κανείς δεν είναι. Πήγαινε στην ευχή τού Θεού.

(Η Γέρμα κατευθύνεται στην πόρτα. Εκείνη την στιγμή, την φωνάζουν. Οι τρεις γυναίκες μένουν ακίνητες)

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Ποιός είναι;

ΦΩΝΗ

Εγώ είμαι.

ΓΕΡΜΑ

Άνοιξε. (Η Ντολόρες είναι αναποφάσιστη) Θ’ ανοίξεις ή όχι;

(Ακούγονται μουρμουρητά. Εμφανίζεται ο Χουάν με τις δύο αδελφές του)

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΥΝΙΑΔΑ

Εδώ είναι.

ΓΕΡΜΑ

Εδώ είμαι.

ΧΟΥΑΝ

Τι δουλειά έχεις εσύ σ’ αυτό το μέρος; Αν μπορούσα να φωνάξω, θα ξεσήκωνα όλο το χωριό γιά νά ’βλεπε που κατάντησε η τιμή τού σπιτιού μου. Αλλά πρέπει να τα καταπιώ όλα και να σωπάσω, γιατ’ είσαι γυναίκα μου.

ΓΕΡΜΑ

Αν μπορούσα να μπήξω τις φωνές, κ’ εγώ θα τό ’κανα, γιά να σηκώνονταν μέχρι κ’ οι πεθαμένοι και νά ’βλεπαν πόσο πεντακάθαρη είμαι.

ΧΟΥΑΝ

Όχι, αυτό όχι! Όλα τα δέχομαι, αλλ’ αυτό όχι. Με κοροϊδεύεις, με ξεγελάς, κι όπως είμαι άνθρωπος που δουλεύει στα χωράφια, δεν έχω ιδέα γιά τα κόλπα σου.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Χουάν!

ΧΟΥΑΝ

Εσείς τσιμουδιά!

ΝΤΟΛΟΡΕΣ (Δυνατά)

Η γυναίκα σου δεν έκανε τίποτε κακό.

ΧΟΥΑΝ

Αυτό κάνει από την πρώτη μέρα τού γάμου μας. Με κοιτάζει με τα δυό βέλη της, περνά τις νύχτες ξάγρυπνη, με τα μάτι’ ανοιχτά στο πλάι μου, γεμίζοντας τα μαξιλάρια μου με μαύρους στεναγμούς.

ΓΕΡΜΑ

Σώπα!

ΧΟΥΑΝ

Κ’ εγώ δεν αντέχω άλλο. Θά ’πρεπε νά ’ναι από χαλκό κανένας, γιά να βλέπει στο πλάι του μιά γυναίκα που θέλει να βάλει τα δάχτυλά της στην καρδιά του, και που ξεπορτίζει τα βράδια. Τι ζητά; Πες μου! Τι ψάχνεις; Οι δρόμ’ είναι γεμάτοι αρσενικά. Στους δρόμους δεν έχει λουλούδια να κόψεις.

ΓΕΡΜΑ

Δεν θα σ’ αφήσω να πεις ούτε λέξη παραπάνω. Ούτε μία λέξη. Εσύ κ’ οι δικοί σου νομίζετε ότ’ είστε οι μόνοι που νοιάζεστε γιά την τιμή σας, και δεν ξέρεις ότ’ οι δικοί μου ποτέ δεν είχαν τίποτε να κρύψουν. Προχώρα. Έλα κοντά μου και μύρισε τα ρούχα μου. Έλα κοντά! Γιά να δούμε αν μπορείς να βρεις έστω και μία μυρωδιά που δεν είναι δική σου, που δεν είναι απ’ το κορμί σου. Με ξεγυμνώνεις μέσ’ στην μέση τής πλατείας και με φτύνεις. Κάνε μαζί μου ο τι νομίζεις, αφού είμαι γυναίκα σου, μα πρόσεξε μην ξεφτιλίσεις το στήθος μου με τ’ όνομ’ άλλου άντρα.

ΧΟΥΑΝ

Δεν σε ξεφτιλίζω εγώ, εσύ ξεφτιλίζεσαι με την συμπεριφορά σου, και το χωριό έχει αρχίσει να σε κουβεντιάζει. Το λέει ξεκάθαρα, πιά. Όταν πλησιάζω σε κάποια συντροφιά, όλοι σωπαίνουν. Όταν πηγαίνω να ζυγίσω τ’ αλεύρι, όλοι σωπαίνουν. Μέχρι και τα βράδια, στον κάμπο, όταν ξυπνάω, μού φαίνεται ότι ακόμη και τα κλαδιά των δέντρων σωπαίνουν.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ δεν ξέρω γιατί φυσά ο κακός αέρας που ρίχνει το στάρι κάτω, αλλά εσύ να κοιτάς αν το στάρ’ είναι καλό!

ΧΟΥΑΝ

Ούτ’ εγώ ξέρω τι ψάχνει μιά γυναίκα που κάθε ώρα βρίσκετ’ έξω από το σπίτι της.

ΓΕΡΜΑ (Τινάζεται κι αγκαλιάζει τον άντρα της)

Εσένα ψάχνω. Εσένα ψάχνω, εσύ ’σαι αυτός που ψάχνω νύχτα-μέρα, χωρίς να βρίσκω μιά σκιά να ξανασάνω. Το αίμα σου και την αγκαλιά σου επιθυμώ.

ΧΟΥΑΝ

Τραβήξου.

ΓΕΡΜΑ

Μην με διώχνεις. Κάνε και δική σου την επιθυμία μου.

ΧΟΥΑΝ

Παράτα με!

ΓΕΡΜΑ

Κοίτα με που μένω μόνη. Λες κ’ η σελήνη ψάχνει τον εαυτό της στον ουρανό. Κοίτα με! (Τον κοιτάζει)

ΧΟΥΑΝ (Την κοιτά και την σπρώχνει άγρια)

Άει παράτα με, επιτέλους!

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Χουάν!

(Η Γέρμα πέφτει στο πάτωμα)


Βγήκα να μαζέψω γαρύφαλλα και χτύπησα στον τοίχο. Αχ, αχ! Σ’ αυτόν τον τοίχο πρέπει να σπάσω το κεφάλι μου.

ΧΟΥΑΝ

Σώπα. Πάμε.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Θεέ μου!

ΓΕΡΜΑ (Κραυγάζοντας)

Καταραμένος νά ’ναι ο πατέρας μου, που μ’ άφησε το αίμα του, αίμα που θα γεννούσ’ εκατό γιούς! Καταραμένο νά ’ναι το αίμα μου, που τους αναζητά χτυπώντας πάνω στους τοίχους!

ΧΟΥΑΝ

Σώπα, είπα!

ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Έρχεται κόσμος! Μίλα σιγότερα.

ΓΕΡΜΑ

Δεν μ’ ενδιαφέρει. Αφήστ’ ελεύθερη τουλάχιστον την φωνή μου, τώρα που χάνομαι στο πιό σκοτεινό μέρος τού πηγαδιού. (Σηκώνεται) Αφήστε απ’ το κορμί μου να βγει τουλάχιστον αυτό τ’ όμορφο πράγμα, και να γεμίσει τον αέρα.


ΝΤΟΛΟΡΕΣ

Θα περάσουν από ’δώ.

ΧΟΥΑΝ

Ησυχία.

ΓΕΡΜΑ

Αυτό! Αυτό! Ησυχία. Ηρέμησε.

ΧΟΥΑΝ

Πάμε. Γρήγορα!

ΓΕΡΜΑ

Φτάνει! Φτάνει! Είναι ανώφελο να μου τραβάς τα χέρια! Άλλο πράγμα είναι ν’ αγαπάς με το κεφάλι...

ΧΟΥΑΝ

Σώπα.

ΓΕΡΜΑ (Χαμηλόφωνα)

Άλλο πράγμα είναι ν’ αγαπάς με το κεφάλι, κι άλλο πράγμα είναι να μην ανταποκρίνεται το σώμα. Καταραμένο νά ’ναι το σώμα! Είναι γραφτό μου, και δεν πρόκειται ν’ αρχίσω να παλεύω – με το μπράτσο σπασμένο – ενάντια στις θάλασσες. Φτάνει! Να σφαλιστεί το στόμα μου γιά πάντα! (Φεύγει)

ΑΥΛΑΙΑ

Τρίτη Πράξη


Γύρω από ένα ερημοκλήσι, μέσα στο βουνό. Σε πρώτο πλάνο υπάρχουν ρόδες κάρρου και κουβέρτες, τα οποία διαμορφώνουν ένα χωριάτικο αντίσκηνο, μέσα στο οποίο βρίσκεται η Γέρμα. Στην σκηνή μπαίνουν γυναίκες με προσφορές γιά το ερημοκλήσι. Έρχονται ξυπόλυτες. Στην σκηνή βρίσκεται η γριά τής πρώτης πράξης, χαρούμενη. Το τραγούδι ακούγεται κατά το ανέβασμα τής αυλαίας.

Σαν ήσουνα ελεύθερη,δεν σ’ έβλεπα ποτέ μου,μα τώρα, παντρεμένη,

θα ’ρθώ και θα σε βρω.Εγώ θα σε γυμνώσω,

γιορτινή και παντρεμένη,και το ρολόι δώδεκα

την νύχτα θα σημαίνει.

ΓΡΙΑ (Σαρκαστικά)

Ήπιατε το αγίασμα;

ΠΡΩΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

Ναι.

ΓΡΙΑ

Και τώρα θα πάτε να τον δείτε.


Τον πιστεύουμε.

ΓΡΙΑ

Έρχεστε στον άγιο να ζητήσετε παιδί, μα κάθε χρόνο, όλο και πιό πολλοί ελεύθεροι άντρες έρχονται στο πανηγύρι. Τι ακριβώς συμβαίνει; (Γελά)


Τότε γιατί έρχεσαι ’δώ, αφού δεν πιστεύεις;

ΓΡΙΑ

Γιά να χαζέψω. Τρελαίνομαι γιά χάζι. Και γιά να προσέχω τον γιό μου. Πέρσι σκοτώθηκαν δυό γιά μιά στείρα παντρεμένη, και θέλω να προσέχω. Και, στο κάτω-κάτω, έρχομαι γιατί έτσι γουστάρω.


Ο Θεός να σε συγχωρέσει! (Μπαίνουν στο ερημοκλήσι)

ΓΡΙΑ (Σαρκαστικά)

Εσένα να συγχωρέσει. (Φεύγει)

(Μπαίνει η Μαρία με την πρώτη κοπέλλα)


Και ήρθε;

ΜΑΡΙΑ

Ορίστε και το κάρρο. Τράβηξα πολλά γιά να τους πείσω νά ’ρθουν. Αυτή έκαν’ ένα μήνα να σηκωθεί απ’ την καρέκλα. Την φοβάμαι. Τής έχει καρφωθεί μιά ιδέα – κ’ εγώ δεν ξέρω ποιά – αλλά σίγουρα είναι κάτι κακό.


Εγώ ήρθα με την αδελφή μου. Έχει οχτώ χρόνια, που έρχεται, αλλά δεν είδε αποτέλεσμα.

ΜΑΡΙΑ

Παιδιά έχει εκείνη, που θέλει νά ’χει.


Αυτό λέω κ’ εγώ.


ΜΑΡΙΑ

Ποτέ δεν μ’ άρεζε αυτό το πανηγύρι. Πάμε στ’ αλώνια, εκ’ είναι ο κόσμος.


Πέρσι, μόλις βράδιασε, κάτι νεαροί χουφτώσανε τα στήθια τής αδελφής μου.

ΜΑΡΙΑ

Όπου κι αν πας, ολόγυρα, δεν ακούς τίποτ’ άλλο από βρομόλογα.


Πάνω από σαράντα βαρέλια κρασί έχω δει στο πίσω μέρος τής εκκλησίας.

ΜΑΡΙΑ

Ένα ποτάμι ελεύθεροι άνδρες κατεβαίνουν από τούτα τα βουνά.

(Φεύγουν. Ακούγονται φωνές. Εμφανίζεται η Γέρμα μαζί με έξι γυναίκες, που πάνε στην εκκλησία. Προχωρούν ξυπόλυτες, κρατώντας στριφτά κεριά. Σουρουπώνει)

ΓΕΡΜΑ

Κύριέ μου, το ρόδο ν’ ανθίσει,στην σκιά να μην χαθεί, να μην σαπίσει.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

Στο μαραμένο της επάνω το κορμίτο κίτρινο τριαντάφυλλο ν’ ανθεί.

ΓΕΡΜΑ

Μεσ’ στην κοιλιά κάθε μιάς δούλας ταπεινήςη φλόγα η ολοσκότεινη τής γης.

ΧΟΡΩΔΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ


(Γονατίζουν)

ΓΕΡΜΑ

Έχει ο ουρανός παρτέριαμε τα ρόδα τής χαράς,και ανάμεσα στα ρόδα

να κι αυτό τής ομορφιάς.Μοιάζει μ’ αχτίδα τής αυγής

κι άγγελος το προσέχει,έχει τής θύελλας φτερά

και μάτια αγωνίας.Τριγύρω από τα φύλλα του

ποτάμι γάλα τρέχει,παίζει, βρέχει το πρόσωπο

στ’ άστρα τής ηρεμίας.Ν’ ανθίσει, Κύριέ μου, η τριανταφυλλιάεπάνω στο κορμί μου, το μαραμένο, πιά.

(Σηκώνονται)

ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

Χάρισε, Κύριέ μου, την ήρεμη δροσιάπάνω στα μάγουλά της, που πήρανε φωτιά.

ΓΕΡΜΑ

Άκουσε, Κύριέ μου, και την αμαρτωλή,σε τούτο ’δώ το άγιο πανηγύρι,

να μού ανοίξεις ρόδο επάνω στο κορμίκι ας έχει αγκάθια χίλια εδώ κ’ εκεί.

ΧΟΡΩΔΙΑ


ΓΕΡΜΑ

Στο μαραμένο μου επάνω το κορμίτο θαυμαστό το ρόδο σου ν’ ανθεί.

(Μπαίνουν στην εκκλησία)

(Μπαίνουν κοπέλλες τρέχοντας από τ’ αριστερά, κρατώντας φαρδιά ζωνάρια. Από τα δεξιά μπαίνουν τρεις κοπέλλες και κοιτάζουν πίσω τους. Στην σκηνή επικρατεί ένα κρεσέντο από φωνές, και θορύβους από κουδούνια και λαιμαριές, καθώς και από τραγουδιστές τού πανηγυριού. Στο πιό ψηλό επίπεδο εμφανίζονται οι επτά κοπέλλες, οι οποίες κυματίζουν τα ζωνάρια προς τ’ αριστερά. Ο θόρυβος μεγαλώνει και μπαίνουν δυό λαϊκοί μασκαράδες. Ο ένας με μάσκα αρσενική και ο άλλος με θηλυκή. Φορούν μεγάλες μουτσούνες. Ο αρσενικός κρατά στο χέρι του ένα κέρατο ταύρου. Δεν είναι καθόλου αλλόκοτοι, αλλά – αντίθετα – είναι πολύ όμορφοι, μ’ ένα στυλ αγνό και χωριάτικο. Ο θηλυκός κινεί ένα περιλαίμιο με μεγάλα κουδούνια. Το πίσω μέρος τής σκηνής γεμίζει από κόσμο που φωνάζει και σχολιάζει τον χορό. Έχει βραδιάσει γιά τα καλά)

ΠΑΙΔΙΑ

Ο δαίμονας κ’ η γυναίκα του! Ο δαίμονας κ’ η γυναίκα του!

ΘΗΛΥΚΗ ΜΑΣΚΑ

Στο ποταμάκι τού βουνούπλενόταν η θλιμμένη,

στο σώμα της ανέβαινανοι σπείρες τού νερού.

Η αμμουδιά η στεριανήκι ο άνεμος τού πρωινού

βάλαν στο γέλιο της φωτιάκ’ έτρεμε το κορμί.

Γυμνή στεκόταν η κοπελλιά,γυμνή στεκόταν μεσ’ στα νερά.

ΠΑΙΔΙ

Και πώς παραπονιόταν!

ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΤΡΑΣ

Αχ, τής αγάπης χαλασιάμε τον αγέρα, τα νερά!

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΝΤΡΑΣ

Να πει ποιόν περιμένει!


Να πει ποιόν καρτερεί!


Με την κοιλιά της άδεια,την όψη της ωχρή!


Σαν πέσ’ η νύχτα θα σας το πω,σαν πέσ’ η νύχτα η λαμπερή.

Σαν πέσει νύχτα μεσ’ στην γιορτήκαι το βολάν από την φούστα μου σκιστεί.

ΠΑΙΔΙ

Κ’ έπεσ’ η νύχτα ξαφνικά.Έπεσ’ η νύχτα!

Χρώματα δείτε σκοτεινάκαι στου βουνού την ρεματιά.

(Αρχίζουν ν’ ακούγονται κιθάρες)

ΑΡΣΕΝΙΚΗ ΜΑΣΚΑ

(Σηκώνεται και κουνάει το κέρατο)

Κάτασπρη πού ’ναι η θλιμμένη,η παντρεμένη!

Κάνει παράπονα πολλάμέσ’ στα κλαδιά!

Μα παπαρούνα και γαρύφαλλοθα γένει,

όταν ανοίξει ο άντρας τηςτην χλαίνη.

(Πλησιάζει)

Αν έρχεσαι σ’ αυτό το πανηγύρικαι στην κοιλιά σου θέλεις τον καρπό σου,

το πένθιμο το πέπλο μην φορέσεις,μα βάλε το λινό πουκάμισό σου.

Πήγαινε μόνη πέρα ’κεί, στα τείχη,εκεί πού οι συκιές στέκουν αντάμα,τ’ αγροτικό μου σώμα κράτησέ το

ως τής αυγής το λαμπερό το κλάμα.Πώς έλαμπε! Πώς λάμπει!

Και πώς σειέται!Η παντρεμένη, κοίτα, πώς λυγιέται!


Γιρλάντες κι ανθοστέφαναη αγάπη να τής δώσει,

και βέλη ζωντανού χρυσούστο στήθος να καρφώσει!


Εφτά φορές βογγάει,εννιά θα σηκωθεί,

και άλλες δεκαπέντεσμίγει το πορτοκάλιμ’ αυτό το γιασεμί.

ΤΡΙΤΟΣ ΑΝΤΡΑΣ

Χτύπα την με το κέρατο!


Με ρόδο, με χορό!


Πώς σειέται η παντρεμένη τούτη ’δώ!


Στο πανηγύρι τούτο ’δώο άντρας πάντα ορίζει,

και ταύροι ’ναι οι άντρες μας.Ο άντρας πάντα ορίζει,

λουλούδια είν’ οι κοπελλιέςγιά όποιον τις κερδίζει.

ΠΑΙΔΙ

Χτύπα την με τον άνεμο!


Δώσ’ της με το κλωνάρι!


Ελάτ’ εδώ, δείτε το φωςεκείνης που πλενόταν!


Λύγιζε σαν την καλαμιά.


Σαν άνθος κουραζόταν.

ΑΝΤΡΕΣ

Να κάνουν πέρα οι κοπελλιές!


Φωτιά να πάρει κι ο χορόςκαι το λαμπρό κορμάκι

τής παντρεμένης μορφονιάς.

(Φεύγουν χορεύοντας, χτυπώντας παλαμάκια ρυθμικά και χαμογελώντας. Τραγουδούν)

Έχει ο ουρανός παρτέριαμε τα ρόδα τής χαράς,και ανάμεσα στα ρόδα

να κι αυτό τής ομορφιάς.

(Ξαναπερνούν δυό κοπέλλες φωνάζοντας. Μπαίνει η χαρούμενη γριά)

ΓΡΙΑ

Άντε να δούμε αν θα μάς αφήσετε να κοιμηθούμε έπειτα. Ύστερα θ’ αρχίσ’ η άλλη. (Μπαίνει μέσα η Γέρμα) Έι, εσύ! (Η Γέρμα είναι σαστισμένη και δεν μιλά) Πες μου, γιατί έχεις έρθει;

ΓΕΡΜΑ

Δεν ξέρω.

ΓΡΙΑ

Δεν είσαι και τόσο σίγουρη; Κι ο άντρας σου;

(Η Γέρμα φαίνεται κουρασμένη και δίνει την εντύπωση ότι μιά ιδέα έχει καρφωθεί στο μυαλό της)

ΓΕΡΜΑ

Εκεί είναι.

ΓΡΙΑ

Τι κάνει;

ΓΕΡΜΑ

Πίνει. (Παύση. Φέρνει τα χέρια στο μέτωπό της) Αχ!

ΓΡΙΑ

Αχ, αχ! Λιγότερα «αχ» και περισσότερο θάρρος. Πριν δεν μπόρεσα να σου πω τίποτα, μα τώρα μπορώ.

ΓΕΡΜΑ

Και τι θα μου πεις που δεν το ξέρω κιόλας;

ΓΡΙΑ

Αυτό που δεν κρατιέται, πιά, μυστικό. Αυτό που κάνει νιάου-νιάου στην σκεπή. Το φταίξιμο είναι τού άντρα σου. Μ’ ακούς; Να μου κοπεί το χέρι. Ούτε ο πατέρας ούτε ο παππούς ούτε ο πρόπαππός του ήταν σόι. Γιά να κάνουν ένα παιδί, κατέβηκε ο ουρανός στην γη. Είναι φτειαγμένοι από σάλιο. Οι δικοί σου, όμως, όχι. Έχεις αδέλφια και ξαδέλφια παντού, ολόγυρα. Κοίτα κατάρα πού ’πεσε πάνω στην ομορφιά σου.

ΓΕΡΜΑ

Κατάρα πραγματική. Μιά λίμνη δηλητήριο επάνω στα σπαρτά μας.

ΓΡΙΑ

Εσύ, όμως, έχεις πόδια γιά να φύγεις απ’ το σπίτι σου.

ΓΕΡΜΑ

Να φύγω;

ΓΡΙΑ

Όταν σ’ είδα στο πανηγύρι, ταράχτηκ’ η καρδιά μου. Εδώ έρχονται οι γυναίκες γιά να γνωρίσουν καινούργιους άντρες. Κι ο άγιος κάνει το θαύμα του. Ο γιός μου κάθεται πίσω απ’ το ξωκλήσι και σε περιμένει. Το σπίτι μου χρειάζεται μιά γυναίκα. Πήγαινε μαζί του και θα ζήσουμε οι τρεις μας. Ο γιός μου είν’ από καλή ράτσα. Σαν κ’ εμένα. Αν έρθεις σπίτι μου, ακόμη μυρίζει κούνια. Η στάχτη από το στρώμα σου θα γίνει αλάτι και ψωμί γιά τα παιδιά σου. Τράβα. Μην νοιάζεσαι γιά τον κόσμο. Κι όσο γιά τον άντρα σου, έχουμ’ εμείς και τα κότσια και τα σιδερικά γιά να μην περνάει ούτ’ απ’ έξω απ’ το σπίτι μας.

ΓΕΡΜΑ

Σκάσε, σκάσε, δεν με νοιάζει! Ποτέ δεν θα τό ’κανα. Εγώ δεν πάω γυρεύοντας. Φαντάστηκες ότι θα μπορούσα να πάω μ’ άλλον άντρα; Και η τιμή μου; Ούτε το νερό γυρίζει πίσω ούτ’ η πανσέληνος βγαίνει το μεσημέρι. Φύγε. Εγώ θα τραβήξω τον δρόμο μου. Σοβαρά, σκέφτηκες ότι εγώ θα ζευγάρωνα μ’ άλλον άντρα; Ότι θα τού ζητούσα εκείνο, που είναι δικό μου, σαν σκλάβα; Μάθε ποιά είμαι, γιά να μην μού ξαναμιλήσεις. Εγώ δεν ψάχνω γι’ άντρα.

ΓΡΙΑ

Όταν κανείς διψάει, λέει «ευχαριστώ» γιά το νερό.

ΓΕΡΜΑ

Εγώ ’μαι σαν τον ξερό τον κάμπο, που χωράει χίλια ζευγάρια βόδια γιά να τον οργώσουν, κι αυτό, που μου δίνεις, δεν είναι παρά ένα ποτήρι νερό τού πηγαδιού. Ο δικός μου ο πόνος δεν βρίσκεται, πιά, μέσα στην σάρκα μου.

ΓΡΙΑ (Δυνατά)

Ε, τότε, συνέχισ’ έτσι. Εσύ το θέλησες. Σαν τα γαϊδουράγκαθα τού ξεροχώραφου, σουβλερή, μαραμένη.


Μαραμένη, ναι, το ξέρω! Μαραμένη! Δεν χρειάζεται να μού το θυμίζεις συνέχεια. Μην έρχεσαι – σαν τα μικρά παιδιά – να διασκεδάσεις με την αγωνία ενός μικρού

ζώου. Από τότε που παντρεύτηκα, τούτ’ η λέξη στριφογυρίζει στο μυαλό μου, αλλά είν’ η πρώτη φορά που την ακούω, η πρώτη φορά που μου την λένε κατάμουτρα. Η πρώτη φορά που βλέπ’ ότ’ είν’ αλήθεια.

ΓΡΙΑ

Καθόλου δεν σε λυπάμαι, καθόλου. Εγώ θα ψάξω άλλη γυναίκα γιά τον γιό μου.

(Φεύγει. Από μακριά ακούγεται η χορωδία των πανηγυριστών. Η Γέρμα πηγαίνει προς το κάρρο, και πίσω απ’ αυτό εμφανίζεται ο άντρας της)

ΓΕΡΜΑ

Εδώ ήσουνα;

ΧΟΥΑΝ

Εδώ ήμουν.

ΓΕΡΜΑ

Παραφυλάγοντας;

ΧΟΥΑΝ

Παραφυλάγοντας.

ΓΕΡΜΑ

Κι άκουσες;

ΧΟΥΑΝ

Ναι.

ΓΕΡΜΑ

Και; Παράτα με και πήγαινε στα τραγούδια. (Κάθεται στις κουβέρτες)

ΧΟΥΑΝ

Ήρθ’ η ώρα να μιλήσω κ’ εγώ.

ΓΕΡΜΑ

Μίλα!

ΧΟΥΑΝ

Και να παραπονεθώ.

ΓΕΡΜΑ

Γιά ποιόν λόγο;

ΧΟΥΑΝ

Γιατί έχω την πίκρα στον λαιμό μου.

ΓΕΡΜΑ

Κ’ εγώ στα κόκκαλά μου.

ΧΟΥΑΝ

Τούτη ’δώ είν’ η τελευταία φορά που ανέχομαι τις ατέλειωτες κλάψες σου γιά πράγματα σκοτεινά, που είν’ έξ’ απ’ την ζωή, γιά πράγματα που είναι στον αέρα.

ΓΕΡΜΑ (Με δραματικό τρόμο)

Έξ’ απ’ την ζωή, λες; Στον αέρα, λες;

ΧΟΥΑΝ

Γιά πράγματα που δεν έχουν γίνει και που ούτ’ εσύ ούτ’ εγώ κανονίζουμε.

ΓΕΡΜΑ (Βίαια)

Πες κι άλλα! Πες κι άλλα!

ΧΟΥΑΝ

Γιά πράγματα που εμένα δεν μ’ ενδιαφέρουν. Ακούς; Που εμένα δεν μ’ ενδιαφέρουν. Είν’ ανάγκη, πιά, να στο πω. Εμένα μ’ ενδιαφέρει αυτό που έχω στα χέρια μου. Αυτό που βλέπω με τα μάτια μου.

ΓΕΡΜΑ (Ανασηκώνεται στα γόνατα, απελπισμένη)

Έτσι, έτσι. Αυτό ήθελα κι εγώ ν’ ακούσω από τα χείλια σου... Δεν καταλαβαίνει κανείς την αλήθεια όταν την έχει μέσα του, αλλά τι μεγάλη, που γίνεται, και πώς φωνάζει όταν βγαίνει έξω και σηκώνει τα χέρια της! Δεν τον ενδιαφέρει! Τ’ άκουσα πιά!

ΧΟΥΑΝ (Πλησιάζοντας)

Σκέψου, απλά, ότι έτσι έπρεπε να γίνει. Άκουσέ με. (Την αγκαλιάζει γιά να την σηκώσει) Πολλές γυναίκες θά ’ταν ευτυχισμένες αν έκαναν την ζωή που κάνεις εσύ. Χωρίς παιδιά, η ζωή ’ναι πιό γλυκιά. Εγώ είμ’ ευτυχισμένος που δεν έχουμε παιδιά. Δεν φταίμ’ εμείς καθόλου.

ΓΕΡΜΑ

Τότε, τι ήθελες από ’μένα;

ΧΟΥΑΝ

Εσένα την ίδια.

ΓΕΡΜΑ (Αναστατωμένη)

Αυτό ήταν, λοιπόν! Ήθελες ένα σπίτι, την ησυχία σου και μιά γυναίκα. Τίποτε περισσότερο, όμως. Είν’ αλήθεια όσα λέω;

ΧΟΥΑΝ

Αλήθεια είναι. Όπως όλοι, κ’ εγώ.

ΓΕΡΜΑ

Και τα παραπέρα; Το παιδί σου;

ΧΟΥΑΝ (Δυνατά)

Δεν άκουσες ότι δεν μ’ ενδιαφέρει; Μην ρωτάς περισσότερα! Να στο φωνάξω μέσ’ στ’ αυτί γιά να το καταλάβεις, και να δούμε αν θα ζήσεις επιτέλους με ηρεμία!

ΓΕΡΜΑ

Ποτέ δεν πέρασε απ’ τον νου σου το παιδί, όταν είδες πόσο το ήθελα;

ΧΟΥΑΝ

Ποτέ.

(Και οι δύο κάθονται στο χώμα)

ΓΕΡΜΑ

Και δεν μπορώ να περιμένω ένα παιδί;

ΧΟΥΑΝ

Όχι.

ΓΕΡΜΑ

Ούτ’ εσύ;

ΧΟΥΑΝ

Ούτ’ εγώ. Πάρ’ τ’ απόφαση!

ΓΕΡΜΑ

Μαραμένη!

ΧΟΥΑΝ

Άντε, λοιπόν, να ζήσουμ’ ήσυχα. Ο ένας με τον άλλον, με γαλήνη και χαρά. Αγκάλιασέ με! (Την αγκαλιάζει)

ΓΕΡΜΑ

Τι ζητάς;

ΧΟΥΑΝ

Εσένα ζητάω. Με το φεγγάρι είσαι όμορφη.

ΓΕΡΜΑ

Με ζητάς όπως όταν ζητάς να φας ένα περιστέρι.

ΧΟΥΑΝ

Φίλα με... έτσι.

ΓΕΡΜΑ

Αυτό ποτέ. Ποτέ. (Η Γέρμα αφήνει μιά κραυγή και σφίγγει τον λαιμό τού άντρα της. Αυτός πέφτει πίσω. Τού σφίγγει τον λαιμό μέχρι να τον σκοτώσει. Η χορωδία των πανηγυριστών αρχίζει το τραγούδι) Μαραμένη, μαραμένη αλλά σίγουρη. Τώρα, πιά, το ξέρω γιά τα καλά. Και μόνη. (Σηκώνεται. Αρχίζει να έρχεται κόσμος) Θα ξεκουραστώ χωρίς να ξυπνώ ανάστατη, γιά να δω αν το αίμα μου προμηνάει νέο αίμα. Με το κορμί ξερό γιά πάντα. Τι θέλετε να μάθετε; Μην πλησιάζετε, γιατί έχω σκοτώσει το παιδί μου, εγώ η ίδια σκότωσα το παιδί μου!

(Συγκεντρώνεται πλήθος στο βάθος τής σκηνής. Ακούγεται η χορωδία των πανηγυριστών)

ΑΥΛΑΙΑ

Ο Αθανάσιος Τσακνάκης γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη στα 1971. Είναι πτυχιούχος τής Φιλοσοφικής και τής Θεολογικής Σχολής τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει σπουδάσει την ισπανική γλώσσα στην Ελλάδα (Θεσσαλονίκη, Αθήνα) και στην Ισπανία (Málaga, Sevilla, Granada, Bilbao), και είναι κάτοχος τού διπλώματος Superior τού Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού τού Βασιλείου τής Ισπανίας. Στα 25 χρόνια του τιμήθηκε με το αξίωμα τού Τακτικού Μέλους τής Ελληνικής Ακαδημίας τής Χώρας των Βάσκων (Bilbao), από τον ίδιο τον ιδρυτή της, φιλόσοφο και συγγραφέα Federico Carlos Krutwig Sagredo. Σήμερα είναι επίσημος μεταφραστής και επιμελητής των εκδόσεων τής Ακαδημίας. Επίσης, είναι μέλος τής Συντακτικής Επιτροπής τού θρακικού περιοδικού «Ενδοχώρα».

Η μέχρι τώρα δημοσιευμένη αρθρογραφία του περιλαμβάνει κείμενα πολιτικού, εθνολογικού, φιλοσοφικού, φιλολογικού, θεολογικού, ιστορικού και γλωσσολογικού περιεχομένου.

Είναι ο συγγραφέας των παρακάτω βιβλίων:«Βασκωνία» (Θεσσαλονίκη, 2002)«Το παραδοσιακό ισπανικό επύλλιο» (Αλεξανδρούπολη, 2003)«Πλούταρχος και Σαλούστιος: Πολιτεύματα» (Αλεξανδρούπολη, 2006).

Επίσης, έχει εκδώσει μεταφρασμένα και σχολιασμένα τα ακόλουθα κείμενα τής αρχαιοελληνικής γραμματείας:

«Πλάτων: Ίων» «Πλάτων: Εραστές, Φιλοκερδής» «Πλάτων: Περί φιλίας» «Πλάτων: Τίμαιος» «Πλούταρχος: Ίσις και Όσιρις» «Πλούταρχος: Το δελφικό Ει» «Σαλούστιος: Περί Θεών και Κόσμου» «Επίκτητος: Εγχειρίδιον» «Ησίοδος: Θεογονία» «Διόδωρος Σικελιώτης: Η Τετάρτη Βίβλος» «Αλκίφρων: Οι επιστολές των Παρασίτων» «Αλκίφρων: Οι επιστολές των Εταιρών» «Ιωάννης Στοβαίος: Περί Αρετής» «Ιωάννης Στοβαίος: Περί Κακίας κ.ά.» «Διογένης Λαέρτιος: Επίκουρος».

Έχει μεταφράσει από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα το βιβλίο «The Late Roman Empire» τού Glanville Downey

και από την ισπανική στην ελληνική γλώσσα το βιβλίο «El Milagro Griego» τού Federico Carlos Krutwig Sagredo.

Ζει στην Θεσσαλονίκη και εργάζεται ως καθηγητής ξένων γλωσσών και μεταφραστής.

ΓΕΡΜΑ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΣΑΚΝΑΚΗ

Documents

Transcript of ΓΕΡΜΑ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΣΑΚΝΑΚΗ