ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ - ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

«Οι προκαταλήψεις είναι σαν τρομερή επιδημία χολέρας την οποία δεν μπορεί κανένας μήτε να την θεραπεύσει μήτε να την εξηγήσει. Θα πρέπει κανείς να περιμένει να ξεθυμάνουν αφ’ εαυτού τους το δηλητήριό τους και να α- πολέσουν τη δύναμή τους…» Μομσέν

ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΟΡΙΣΜΟΙ: Στερεότυπα: Είναι αυτό που πάντα εμφανίζεται με την ίδια μορφή, που γίνεται με τον ίδιο τρόπο, που διατυπώνεται με τα ίδια λόγια. Τα στερεότυπα είναι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές αντιλήψεις, που μαθαίνει ένας λαός να θεωρεί ως αυτονόητες, χωρίς κριτική επεξεργασία, χωρίς συζήτηση ή αντίρρηση.

Προκαταλήψεις: Είναι η γνώμη που δημιουργείται εκ των προτέρων χωρίς λογικό έλεγχο και κριτική εξέταση.

Καταγραφή στερεότυπων στην ελληνική κοινωνία: οι γυναίκες είναι κατώτερες των ανδρών.. δεν είναι καλές οδηγοί.. δεν προορίζονται για ορισμένα επαγγέλματα.. η νεολαία είναι πολιτικά και κοινωνικά αδιάφορη.. τα χειρωνακτικά επαγγέλματα είναι υποδεέστερα.. η τεχνική εκπαίδευση αφορά τους κακούς μαθητές.. όσοι δεν έχουν πτυχίο πανεπιστημίου δεν απολαμβάνουν κοινωνική αναγνώριση.. όλοι οι πολιτικοί είναι απατεώνες.. όλοι οι γιατροί παίρνουν «φακελάκια».. κάποτε ήμασταν καλύτερα.. το χρήμα διαφθείρει πάντα.. το Ευρώ φταίει για την ακρίβεια.. οι κάτοικοι μιας περιοχής έχουν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά..

Οι προκαταλήψεις γενικότερα αναφέρονται σε: κοινωνικά ζητήματα.. πολιτικές απόψεις.. επιστημονικές ερμηνείες.. θρησκευτικά θέματα.. φυλετικές διαφορές.. επαγγελματικές κρίσεις.. καθημερινά θέματα..

Χαρακτηριστικά στερεότυπων – προκαταλήψεων: απλοποιούν την πραγματικότητα και την παραμορφώνουν.. γενικεύουν γνωρίσματα ή ιδιότητες των φαινομένων, καταστάσεων, προσώπων.. αφομοιώνονται εύκολα, γιατί υπερβάλλουν, απλουστεύουν, γενικεύουν.. υιοθετούνται αυθαίρετα, αβασάνιστα.. δεν υποβάλλονται σε λογικό και κριτικό έλεγχο ούτε επιδιώκουν την επαλήθευσή τους από την πραγματικότητα.. είναι μεροληπτικές, εμπαθείς και λανθασμένες κρίσεις..

Αίτια δημιουργίας στερεότυπων – προκαταλήψεων: μεταδίδονται από γενιά σε γενιά μέσω της παράδοσης.. υιοθετούνται από άτομα ασυνείδητα, με έλλειψη κριτικής διάθεσης και πνευματικής καλλιέργειας..

προπαγάνδα από ΜΜΕ, κομματικούς, θρησκευτικούς, κοινωνικούς φορείς.. ελλιπής πληροφόρηση, άγνοια, φόβος για το άγνωστο και το διαφορετικό.. η τάση ευκολίας του ανθρώπου να κατατάσσει και να ερμηνεύει τις καταστάσεις γύρω του χωρίς κόπο και απλουστευτικά (επιπολαιότητα, επιφανειακότητα χαρακτήρα) μέσω των στερεότυπων – προκαταλήψεων.. η επιθυμία του ανθρώπου να αναδεικνύει το εγώ του και να καλύπτει τις ανασφάλειές του (σύμπλεγμα κατωτερότητας), στιγματίζοντας τους άλλους.. εξυπηρέτηση κοινωνικών, οικονομικών, θρησκευτικών, πολιτικών ή και πολιτιστικών συμφερόντων..

Συνέπειες στερεότυπων – προκαταλήψεων: τροφοδοτούν το φανατισμό.. επιφέρουν συκοφαντική δυσφήμηση.. εμποδίζουν την αντικειμενική κρίση, συσκοτίζουν την πραγματικότητα.. στενεύουν τους πνευματικούς ορίζοντες, εμποδίζουν την ανεύρεση της αλήθειας.. οδηγούν στην εμπάθεια και στη μισαλλοδοξία.. αποτρέπουν τη συνεργασία, το διάλογο και καλλιεργούν την κοινωνική δυσαρμονία.. αναστέλλουν την επιστημονική έρευνα, αναπαράγουν το συντηρητισμό, την τελμάτωση και αποτελούν τροχοπέδη σε κάθε πρόοδο.. καλλιεργούν έναν ιδιότυπο κοινωνικό ρατσισμό σε βάρος μειονοτήτων, περιθωριακών ομάδων.. διαιωνίζουν τις τοπικιστικές, εθνικές και φυλετικές διαφορές..