Το εθνικό ζήτημα στο κατώφλι του 21ου αιώνα : Εισαγωγικό...

7212019 Το εθνικό ζήτημα στο κατώφλι του 21ου αιώνα Εισαγωγικό σημείωμα γύρω από ένα λεπτό γεμάτο προκαταλhellip

httpslidepdfcomreaderfull-21-56d6becc1a28ab3016939ea0 162

C O S T A N Z O P R E V E

T O Ε Θ Ν Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α

Σ Τ Ο Κ Α Τ Ω Φ Λ Ι

Τ Ο Υ 2 1 ο υ A I Ω N AΕ ι σαγω γι κό ση micro ε ί ω micro α

γ ύ ρ ω ο π ό έ v α λ ε π τ ό γ ε micro ά τ ο π ρ ο κ α τ α λ ή ψ ε ι ς ζ ή τ η micro α





ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ



Σειρά ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ9830853

Costanzo Preve Το εθνικό ζήτηmicroα στο κατώφλι του 21ου αιώνα

copy Editrice CRT 1998

Τίτλος πρωτοτύπου

Costanzo Preve La questιone nazionale alle soglie del XXI secolo

Για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Στάχυ 2001

Μεσολογγίου 5 106 81 Αθήνα

τηλ 3303590 983085 φαξ 3825255e983085mail proodossotenetgr

Εξώφυλλο Μαίρη Μπελτζινίτη

Γλωσσική επιmicroέλεια Αντώνης ∆ηmicroητρίου

Σελιδοποίηση Μαίρη Μπελτζινίτη

Φιλmicro983085Μοντάζ Γραφικές Τέχνες laquoΓΡΑΜΜΑraquo τηλ 3807703

Εκτύπωση Χ amp Σ Ζαχαροπούλου 983085 ∆ Σιταράς ΟΕ τηλ 4817381

Βιβλιοδεσία ∆ Μπάστας τηλ 5753808

Κεντρική διάθεση ΠΡΟΟ∆ΟΣ ΑΕΕΕ

ΑΘΗΝΑ Μαυροmicroιχάλη 64106 81 τηλ 3644150 3644260φαξ 3644205

ΘΕΣΝΙΚΗ Προξένων 7 546 32 τηλ (031) 235364 φαξ (031) 283523

ΠΑΤΡΑ Μανιακίου 2198308523 262 23 τηλ (061) 625222 φαξ (061) 625026

ISBN 9609830858032983085749830851



Π Α Ρ Ε Μ Β Α Σ Ε Ι Σ 3

ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΣΤΑΧΥ ΑΘΗΝΑ 2001

ΜετάφρασηΓιώργος Βολακάκης

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

Εισαγωγικό σηmicroείωmicroα

γύρω από ένα λεπτό γεmicroάτο προκαταλήψεις ζήτηmicroα

COSTANZO PREVE





Εισαγωγή9

1 Η ιστορική θεmicroελίωση των εθνών microεταξύ κράτους

και εθνότητας 13

2 Το εθνικό ζήτηmicroα και η ιmicroπεριαλιστικήαποικιοκρατία 19

3 Το εθνικό ζήτηmicroα και το κοινωνικό ζήτηmicroα 21

4 Το εθνικό ζήτηmicroα και η φρίκη των laquoεθνικώνraquo

πολέmicroων 25

5 Η πολιτισmicroική παράδοση της αριστεράς microεταξύ

αποκοπής και υπερκαπιταλιστικού

κοσmicroοπολιτισmicroού 29

6 Η ιστορική διάσταση της σηmicroερινήςιmicroπεριαλιστικής παγκοσmicroιοποίησης 35

Περιεχόmicroενα



8 COSTANZO PREVE

7 To πρόβληmicroα του λεγόmicroενου αmicroερικανισmicroού

και της αmicroερικανοποίησης του πλανήτη 41

8 Οι δυνάmicroεις αντίστασης στον αmicroερικανισmicroό

και την καταναγκαστική αmicroερικανοποίηση

του πλανήτη 4747

9 Ο Οργανισmicroός Ηνωmicroένων Εθνών και το εθνικό

ζήτηmicroα σήmicroερα 5353

10 Προ σωρινά συmicroπεράσmicroατα Πληροφόρηση

δηmicroοκρατία αλληλεγγύη απελευθέρωση 57



Στ ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ό INDIPENDENZA δηmicroοσίευσα δύο σύντοmicroαδοκίmicroια το πρώτο πολιτικού χαρακτήρα mdash microε θέmicroα τη

microετάβαση από την πρώτη οτη δεύτερη ∆ηmicroοκρατία στην

Ιταλία τη δεκαετία του 90mdash και το δεύτερο ακαδηmicroαϊκού

χαρακτήρα microε θέmicroα τα γενικά ζητήmicroατα πολιτισmicroικού προ-

σανατολισmicroού στο σύγχρονο κόσmicroο Το πρώτο δοκίmicroιο πα-

ρουσίαζε ίσως περισσότερο άmicroεσο ενδιαφέρον και ήτανπιο εύκολα κατανοητό το δεύτερο όmicroως κατά τη γνώmicroη

microου ήταν πιο σηmicroαντικό γιατί έθετε ανοιχτά το κύριο πολι-

τισmicroικό ζήτηmicroα της τωρινής ιστορικής στιγmicroής ότι δηλαδή η

κοινώς λεγόmicroενη laquoαριστερήraquo παράδοση δεν είναι πλέον

χρήσιmicroο εργαλείο για να στηρίξει microια σοβαρή στάση κριτι-

κής και αντίστασης απέναντι στη σηmicroερινή καπιταλιστικήκαι ιmicroπεριαλιστική παγκοσmicroιοποίηση Η γνώmicroη αυτή συνα-

ντά microια σχεδόν απροσπέλαστη υπόκωφη θολή αντίσταση

Κι αυτό συmicroβαίνει για microια σειρά λόγους από τους οποίους

όmicroως εδώ θα αναφέρω τους δύο κυριότερους Κατ αρχάς

πρέπει να παραδεχτούmicroε ότι τους δύο τελευταίους αιώνες η

αριστερή παράδοση παρ όλες τις απίστευτες πολιτισmicroικές

της καθυστερήσεις mdash οικονοmicroικισmicroός θετικισmicroός microυθοποί-

ηση του περιθωρίου ξέφρενη έλξη για κάθε είδους laquoκαι983085

Εισαγωγή



νούριοraquo κλπ mdash υπερασπίστηκε επί της ουσίας δίκαιες κοι-

νωνικές διεκδικήσεις και microόνο στις δυο τελευταίες δεκαε-τίες άρχισε να microεταβάλλει την ποιοτική της υπόσταση πα-

ράλληλα microε τη microη αντιστρέψιmicroη ιστορική παρακmicroή των κοι-

νωνικών υποκειmicroένων αναφο ράς της Κατά δεύτερο λόγο η

αντίθεση δεξιάαριστερά σε microεγάλο microέρος πλέον τεχνητή

και laquoεικονικήraquo συνεχίζει ν αναπαράγεται εκ των άνω για

να δοmicroήσει συmicroβολικά έναν πολιτικό χώρο χειραγωγηmicroένο

Σ αυτό το σύντοmicroο δοκίmicroιο θ αναφερθούmicroε microόνο στο εθνι-

κό ζήτηmicroα όπως εmicroφανίζεται σήmicroερα983085 ένα καίριο θέmicroα

απέναντι στο οποίο η αριστερή παράδοση είναι εντελώς

ανίκανη να προσανατολιστεί έστω και στα κυριότερα ση-

microεία του Χωρίς πολλές αυταπάτες για το άmicroεσο microέλλον θα

περιοριστώ στην κριτική των βαθύτερων προκαταλήψεων

υποδεικνύοντας συνάmicroα το νέο ιστορικό και κοινωνικόσκηνικό στο οποίο διαβιούmicroε σήmicroερα

Στην πρώτη ενότητα θ αναφερθώ κριτικά στις δύο κυ-

ριότερες θεωρίες σχετικά microε την ιστορική θεmicroελίωση των

εθνών mdashτην κρατική θεωρία και την εθνοτική θεωρίαmdash

παρουσιάζοντας συνοπτικά την προσωπική microου θέση Στη

δεύτερη τρίτη και τέταρτη ενότητα θα επισηmicroάνω εν συντο-microία τις τρεις κυριότερες laquoπροκαταλήψειςraquo που βρίσκει απέ-

ναντι του όποιος τολmicroήσει να microιλήσει για το εθνικό ζήτηmicroα

κατά τρόπο θετικό χωρίς αναθεmicroατισmicroούς Στην πέmicroπτη

ενότητα ιδιαίτερα ουσιαστική για την κατανόηση του δοκι-

microίου θα εκθέσω την κατεξοχήν αιτία ανυπέρβλητη για την

ώρα (ίσως όmicroως όχι στο microέλλον) εξαιτίας της οποίας η πο-

λιτισmicroική παράδοση της αριστεράς δεν είναι σε θέση να

1 0 COS TA NZO PREV E



συλλάβει τη φύση του εθνικού ζητήmicroατος Στην έκτη ενότη-

τα εξίσου σηmicroαντική θα προσπαθήσω να διαλευκάνω τηφύση της σύνθετης σχέσης ανάmicroεσα στη σηmicroερινή ιmicroπερια-

λιστική παγκοσmicroιοποίηση και τους νέους όρους του εθνικού

ζητήmicroατος Στις υπόλοιπες ενότητες αναφέροmicroαι σε διάφο-

ρα εξειδικευmicroένα θέmicroατα υπό το πρίσmicroα των θέσεων που

εξετάζονται στην έκτη ενότητα Το όλο δοκίmicroιο δεδοmicroένης

της συντοmicroίας του φιλοδοξεί ν αποτελέσει απλώς ένα ει-

σαγωγικό σηmicroείωmicroα σ ένα λεπτό θέmicroα γεmicroάτο προκαταλή-

ψεις

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜ Α 11





Η ιστορική θεmicroελίωση των εθνών microεταξύκράτους και εθνότητας

1

Σ

ΧΕΤΙΚΆ Μ Ε τ ο ΘΕΜΑ Τ Η Σ ΘΕΜΕΛΊΩΣΗΣ και της εξέλιξης

των εθνών υπάρχει microια πλούσια και ποικιλόmicroορφη βι-

βλιογραφία τόσο στο εξειδικευmicroένο τmicroήmicroα της όσο και στο

περισσότερο εκλαϊκευmicroένο ∆εν λείπουν βέβαια τα πολύ

καλά βιβλία αυτό που λείπει είναι η αφοmicroοίωση η γνώση

και κυρίως η κριτική τοποθέτηση Σε γενικές γραmicromicroές οι θε-

ωρίες πάνω στην ιστορική θεmicroελίωση των νεότερων εθνών

χωρίζονται σε δύο microεγάλες κατηγορίες σ αυτές που δίνουν

έmicroφαση στη νεοτεριστική και κρατική πρωτοκαπιταλιστικήθεmicroελίωση των εθνών και σ εκείνες που εντοπίζουν αντίθε-

τα την προmicroοντέρνα προκαπιταλιστική εθνική θεmicroελίωση

τους όπου η έννοια του κράτους (της οποίας προφανώς κα-

νείς δεν αmicroφισβητεί τη σηmicroασία) διαmicroορφώνεται microόνο σε

microια δεύτερη φάση Ας το εξετάσουmicroε καλύτερα Οι θεωρίες

που υποστηρίζουν την κρατική και εποmicroένως τη νεοτεριστι-κή και πρωτοκαπιταλιστική και πρωτοαστική απαρχή του

έθνους επιmicroένουν στην τεχνητή φύση της ίδιας της έννοιας



του laquoέθνουςraquomiddot συmicroφωνά microε τις θεωρίες αυτές η laquoπαράδοσηraquo

νοούmicroενη ως ιστορική διάσταση του έθνους συνιστά ως επίτο πλείστον microία εκ των υστέρων laquoεπινόησηraquo Οι κρατικοί microη-

χανισmicroοί που θεσπίστηκαν κατά πρώτο λόγο microε στόχο την

πολιτική στήριξη της δηmicroιουργίας της ενιαίας καπιταλιστι-

κής αγοράς ήκαι την οικονοmicroική και στρατιωτική προστα-

σία του laquoέθνουςraquo έναντι των άλλων ανταγωνιστικών εθνών

εξουσιοδότησαν ευχαρίστως τους διανοούmicroενους και το εκ-

παιδευτικό σύστηmicroα να επινοήσουν microία ενιαία εθνική ιστο-

ρική παράδοση και να ενσωmicroατώσουν τη λογοτεχνική γλώσ-

σα στην καθοmicroιλουmicroένη Ο laquoεθνικισmicroόςraquo εποmicroένως είναι

ένα τυπικό προϊόν της καπιταλιστικής και κυρίως πρωτοκα983085

πιταλιστικής νεοτερικότητας mdash ενώ αντίθετα υποτίθεται ότι

στην ώριmicroη φάση της παγκοσmicroιοποίησης και της πληροφο983085

ριοποίησης ο καπιταλισmicroός θα τον υπερέβαινε και θα τονκαταργούσε Εν προκειmicroένω όmicroως είναι σκόπιmicroο να επιση-

microάνουmicroε ότι η πνευmicroατική και λογοτεχνική επινόηση microιας

παράδοσης δεν αποτελεί καθόλου το χαρακτηριστικό γνώ-

ρισmicroα της καπιταλιστικής νεοτερικότητας Αρκεί να θυmicroηθεί

κανείς mdashθα microπορούσαν βέβαια ν αναφερθούν πάmicroπολλα

ιστορικά παραδείγmicroαταmdash τους διανοούmicroενους της αυγου983085στιανής εποχής της ρωmicroαιοκρατίας (Λίβιος Βιργίλιος κά)

που κλήθηκαν να επινοήσουν microια microυθοπλαστική παράδοση

(Αινείας Ρωmicroύλος κά) Γενικότερα οι θεωρίες της κρατι-

κής απαρχής του έθνους microέσα από συχνά ευφυέστατα ιστο983085

ρικο983085πολιτισmicroικά συγγράmicromicroατα υποδεικνύουν ότι το έθνος

δεν υφίσταται και ότι απεναντίας συνιστά ένα τεχνητό πα-

ρασκεύασmicroα microια επινόηση του αστικού καπιταλισmicroού και

14 COSTANZO PREVE



όπως κάθε τεχνητή επινόηση είναι καταδικασmicroένο να δια-

λυθεί και να πεθάνει σε microια κατά τα άλλα απροσδιόριστηlaquoαλλαγή της ιστορικής φάσηςraquo Πρόκειται για microια κατανοη-

τή αλλά κατά τη γνώmicroη microου λανθασmicroένη αντίδραση απένα-

ντι στις θεωρίες που αντιmicroετωπίζουν το έθνος ως microία laquoοργα-

νική κοινότηταraquo κατά τρόπο αποκλειστικό και ρατσιστικό

(Gemeinschaft) θεωρίες που στην πράξη αιmicroατοκύλησαν

την ιστορία των δύο τελευταίων αιώνων Θα πρέπει όmicroως ναπροσέξουmicroε να microην κάψουmicroε και τα χλωρά microαζί microε τα ξερά

Από την άλλη οι θεωρίες της εθνικής και άρα προmicroο983085

ντέρνας προκαπιταλιστικής και προαστικής απαρχής του

έθνους επισηmicroαίνουν το γεγονός ότι στη συντριπτική πλει-

οψηφία των περιπτώσεων mdash φυσικά όχι σε όλες mdash οτο υπό-

βαθρο και παράλληλα microε τη microεταγενέστερη συγκρότησητου έθνους ως λαού και νεότερου κράτους υπάρχει microια

πραγmicroατική ισχυρή εθνική οντότητα Ασφαλώς η ιστορία

δεν αρχίζει ούτε microε τον καπιταλισmicroό ούτε microε τη συσσώρευ-

ση κεφαλαίου ούτε microε την εmicroφάνιση των Ευρωπαίων και

Αmicroερικανών αποικιοκρατών Κατά τη γνώmicroη microου αυτό εί-

ναι αληθές και αναmicroφισβήτητο Είναι προφανές ότι η εθνι-κή θεmicroελίωση εξελίσσεται ιστορικά και πολιτισmicroικά σε συ-

νάφεια microε microια ταυτότητα εν microέρει τεχνητή και κατασκευα-

σmicroένη εκ των υστέρων από το νεότερο κράτος από τους

διανοούmicroενους και το εκπαιδευτικό σύστηmicroα Το laquoεκ των

υστέρωνraquo όmicroως δεν γεννιέται εκ του microηδενός αλλά βασίζε-

ται σε microια προϋπάρχουσα πραγmicroατικότητα που microπορεί microεννα την τροποποιήσει αλλά όχι να την εκmicroηδενίσει

Πού βρίσκεται το δίκιο ∆ύσκολο ερώτηmicroα στο οποίο

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 15



είναι αδύνατο να απαντήσουmicroε στα στενά πλαίσια ενός δο-

κιmicroίου Εύλογο αλλά συνάmicroα οπορτουνιστικό και παρα-πλανητικό θα ήταν να πούmicroε ότι το δίκιο βρίσκεται και στις

δύο πλευρές Με microια πρώτη προσέγγιση εάν αποδεχτούmicroε

ότι η κρατική συνιστώσα εκεί που υπερισχύει mdashπράγmicroα

όmicroως που δεν αληθεύει στην περίπτωση πολλών εθνών λό-

γου χάρη στους Κορσικανούς τους Βρετανούς τους Γαλά-

τες τους Βάσκους τους Κούρδους και τους Λατινοαmicroερι-

κάνους Μά για mdash προϋποθέτε ι ούτως ή άλλως microια προγενέ-στερη εθνοτική συνιστώσα τότε θα πρέπει να παραδεχτού-

microε ότι η εθνική θεωρία εmicroφανίζεται ως ορθότερη από την

κρατική παρότι η τελευταία τη διορθώνει επωφελώς σε

πολλά σηmicroεία

∆εν βρίσκεται όmicroως εδώ κατά τη γνώmicroη microου το ουσια-

στικότερο φιλοσοφικό σηmicroείο του ζητήmicroατος Ανεξάρτητααπό το πού βρίσκεται το δίκιο microπορεί κανείς να ισχυριστεί

ότι το έθνος εmicroφανίστηκε είτε microε εθνική είτε microε κρατική

θεmicroελίωση σε microια παρελθούσα στιγmicroή (προκαπιταλιστική ή

πρωτοκαπιταλιστική) εποmicroένως σήmicroερα η έννοια του στε-

ρείται εγκυρότητας Εδώ λοιπόν βρίσκεται η ουσία διότι

ενώ η γέννηση πάντα και σε κάθε περίπτωση είναι ειδική η

εγκυρότητα είναι καθολική προφανώς επειδή η γέννησηδοmicroήθηκε ως εύλογη συνιστώσα microιας πραγmicroατικής αλή-

θειας Ο Ιησούς της Ναζαρέτ δραστηριοποιήθηκε σ ένα

εντελώς ιδιόmicroορφο ιστορικό πλαίσιο που σήmicroερα είναι

ολότελα ξεπερασmicroένο η εγκυρότητα όmicroως του microηνύmicroατος

του δεν εξαντλείται microέσα σ εκείνη την ιδιάζουσα ιστορική

στιγmicroή αλλά εmicroπεριέχει microια διαχρονική αλήθεια Ας αναφέ983085

16 COSTANZO PREVE



ρουmicroε επίσης το παράδειγmicroα του φιλελευθερισmicroού της δη-

microοκρατίας και του σοσιαλισmicroού Από ιστορική άποψη αυ-

τές οι τρεις παραδόσεις έχουν microια συγκεκριmicroένη αφετηρία

την αστική (ο φιλελευθερισmicroός) τη microικροαστική (η δηmicroο-

κρατία) την εργατική και προλεταριακή (ο σοσιαλισmicroός)

Η ιδιαίτερη ιστορική γέννηση τους λοιπόν και στις τρεις

περιπτώσεις αποκτά καθολική εγκυρότητα όχι σε όλες τις

ιστορικές συνιστώσες αλλά microόνο σ αυτές που η λογική ορ-

θότητα επικυρώνει και επιβεβαιώνειΤο ίδιο ακριβώς ισχύει και για την πραγmicroατικότητα της

εθνικής ταυτότητας είτε είναι εθνοτικής είτε είναι κρατι-

κής θεmicroελίωσης Για να γίνει όmicroως αυτό κατανοητό θα πρέ-

πει πρώτα ν απαλλαγούmicroε από τρεις microορφές προκαταλή-

ψεων για τις οποίες θα γίνει λόγος στις επόmicroενες τρεις ενό-

τητες

ΤΟ ΕΘΝΙΚ Ο ΖΗΤΗ ΜΑ 17





Το εθνικό ζήτηmicroακαι η ιmicroπεριαλιστική αποικιοκρατία

2

ΜΙ Α ΠΡ Ω Τ Η ΙΣΧΥΡΉ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ σε σχέση microε το έθνος

οφείλεται στο γεγονός ότι καθ όλη τη διάρκεια του

19ου και του 20ού αιώνα η έννοια αυτή λειτούργησε ωςιδεολογική πρόφαση για την άσκηση microιας mdashσε microεγάλο

βαθmicroό ρατσιστικής mdash πολιτικής ισχύος από τον στρατιωτι-

κό και αποικιακό ιmicroπεριαλισmicroό Συχνά λέγεται ότι η ρατσι-

στική ιmicroπεριαλιστική και εθνικιστική αποικιοκρατία υπήρ-

ξε microια microορφή διαστροφής και παρέκκλισης microια κακοήθης

παθολογία δηλαδή της αυθεντικής και γνήσιας έννοιας του

έθνους η οποία στα microέσα του 19ου αιώνα (βλ 1848 κλπ)

υπήρξε δηmicroοκρατική Η αντίληψη αυτή είναι κατά τη γνώ-

microη microου ανεπαρκής και λανθασmicroένη Π ρέπει να πούmicroε αντι-

θέτως ότι για τη συντριπτική πλειοψηφία των λαών ο microιλι-

ταριστικός εθνικισmicroός και ο ιmicroπεριαλιστικός αποικιοκρατι-

σmicroός παρ όλες τις φανφάρες για το laquoβαρύ καθήκον των

λευκώνraquo (white mans burden) αντιπροσώπευαν στην πλειο-

ψηφία των περιπτώσεων την άρνηση και τον κύριο εχθρό





3Το εθνικό ζήτηmicroα και το κοινωνικό ζήτηmicroα

ΜΙΑ ∆ΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΚΑΤΑ ΛΗΨΗ σε σχέση microε το εθνικό ζή-

τηmicroα αφορά την άποψη ότι η ιδέα τον έθνους είναι

εχθρική σε κάθε κοινωνικό ζήτηmicroα και κυρίως στην κοινω-

νική προλεταριακή και διεθνιστική επανάσταση Σύmicroφωνα

microε την άποψη αυτή το έθνος συνεπάγεται microια κίβδηλη δια983085ταξική ενότητα ενώ η εθνική ταυτότητα δεν είναι τίποτ άλ-

λο παρά microια microεταmicroφιεσmicroένη αστική και καπιταλιστική ταυ-

τότητα που οι κρατικοί ιδεολογικοί microηχανισmicroοί laquoπωλούνraquo

στους προλετάριους για να τους microετατρέψουν σε πρόβατα

επί σφαγή στους ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους ∆εν θα ανα-

φερθώ εδώ εκ νέου στις παρατηρήσεις της προηγούmicroενηςπαραγράφου Οφείλουmicroε να παραδεχτούmicroε όmicroως ότι υπάρ-

χει microια δόση αλήθειας στην άποψη αυτή καθώς αγγίζει ένα

ουσιαστικό σηmicroείο mdash που αποκάλυψε ο Μαρξ και ο microετέ-

πειτα microαρξισmicroός σε όλες τις εκφάνσεις του Για ν αντιmicroετω-

πίσουmicroε αυτό το πρόβληmicroα πρέπει όmicroως πρώτα ν απαλλα-

γούmicroε από διάφορες αφελείς θεωρήσεις σύmicroφωνα microε τις

οποίες ο διαταξικός εθνικισmicroός laquoαποσπάraquo το προλεταριάτο



22 COSTANZO PREVE

από το να κάνει άmicroεσα την ωραία και καλή του διεθνιστική

και κοmicromicroουνιστική επανάσταση Η αντίληψη ότι η επανά-σταση δεν έγινε εξαιτίας κάποιου οργανωmicroένου σχεδίου

laquoαντιπερισπασmicroούraquo microου θυmicroίζει την άποψη κάποιων Ιτα-

λών κοmicromicroουνιστών ότι δηλαδή το 1948 στην Ιταλία laquoξεχά-

στηκανraquo (οι κοmicromicroουνιστές δηλαδή) και δεν έκαναν την

επανάσταση επειδή όλη τους την προσοχή την είχαν στραmicro-

microένη στις νίκες του ποδηλάτη Μπάρταλι στο Γύρο της Γαλ-

λίας ή ακόmicroη καλύτερα ότι στην αρχαία Ρώmicroη οι πληβείοι

δεν εξεγέρθηκαν ενάντια στη θλιβερή microοίρα της σκλαβιάς

τους επειδή παρακολουθούσαν στις αρένες τους αγώνες

των microονοmicroάχων και των θηρίων Ο κόσmicroος microπορεί να είναι

λίγο ανόητος αλλά όχι και σε τέτοιο σηmicroείο mdash και καλό εί-

ναι να microην το ξεχνάmicroε Το εθνικό ζήτηmicroα δεν laquoαποσπάraquo πο-

τέ την προσοχή από το κοινωνικό ζήτηmicroα εάν αυτό το τε-λευταίο είναι πράγmicroατι ριζωmicroένο σε υπαρκτές κοινωνικές

δυνάmicroεις Η διαλεκτική εξέλιξη του λεγόmicroενου laquoκοινωνι-

κού ζητήmicroατοςraquo mdashδηλαδή της πάλης των τάξεων ή microάλλον

της πάλης ανάmicroεσα στις διαφορετικές τάξεις που αποτε-

λούν την καπιταλιστική κοινωνία και που κατά τη γνώmicroη

microου δεν είναι microόνο δύοmdash προϋποθέτει ιστορικά την ύπαρ-ξη microιας προγενέστερης εθνικής ταυτότητας Προσωπικά

προτιmicroώ σαφώς το διεθνισmicroό από τον εθνικισmicroό Ο διεθνι-

σmicroός mdash αρκεί να σκεφτούmicroε την ετυmicroολογική έννοια του

όρου (διά983085 έθνος983085 ισmicroός) mdash προϋποθέτει τη σχέση ανάmicroεσα

σε διά983085 φορα αλλά όmicroοια έθνη και όχι ασφαλώς την άρνηση

της εθνικής ταυτότητας Παρ όλ αυτά εάν κάναmicroε microιαπρόχειρη σφυγmicroοmicroέτρηση ανάmicroεσα στους λεγόmicroενους



laquoκαλλιεργηmicroένους ανθρώπουςraquo mdashειδικά της laquoαριστε-

ράςraquo mdash θα βλέπαmicroε ότι ο διεθνισmicroός συγχέεται συστηmicroατι-κά microε την κατηγορηmicroατική άρνηση του εθνικού ζητήmicroατος

που στην καλύτερη περίπτωση το αντιλαmicroβάνονται στενά

και microόνο από τη σκοπιά των λεγόmicroενων laquoανθρώπινων δι-

καιωmicroάτωνraquo

Η laquoκαθαρήraquo ταξική επανάσταση είναι microία αφηρηmicroένη

έννοια του δογmicroατισmicroού άλλωστε καmicroιά επανάσταση δεν

ήταν laquoκαθαρήraquo κοινωνική επανάσταση Για παράδειγmicroα η

ρωσική επανάσταση του 1917 είχε τουλάχιστον τρία διαφο-

ρετικά κοινωνικά υποκείmicroενα mdashεργάτες φτωχούς αγρό-

τες διανοούmicroενους επαναστάτεςmdash που είχαν διαφορετικά

σχέδια και διαφορετικούς σκοπούς Ο microύθος της laquoπρολετα-

ριακής επανάστασηςraquo είναι ένα microεταγενέστερο ιδεολογικό

κατασκεύασmicroα Όλες οι κοινωνικές επαναστάσεις πουπραγmicroατοποιήθηκαν mdashστην Κίνα το 1949 στο Βιετνάmicro το

1954 στην Κούβα το 1959mdash είχαν ως αφετηρία ένα προϋ-

πάρχον εθνικό ζήτηmicroα που δεν είχε επιλυθεί εξαιτίας ακρι-

βώς του ιmicroπεριαλισmicroού Βλέπουmicroε λοιπόν ότι στην πράξη

δεν έχει κανένα νόηmicroα να συνεχίζουmicroε να υποστηρίζουmicroε

microε microια δόση πνευmicroατικής οκνηρίας ότι οι καταπιεσmicroένες τά-

ξεις εξαπατώνται συστηmicroατικά από τη διαταξική ουτοπία

της εθνικής ταυτότητας γεγονός που έρχεται σε πλήρη

αντίθεση microε την πραγmicroατική ιστορική διαδροmicroή

ΤΟ ΕΘΝ ΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 23





ΜΙΑ ΤΡΊΤΗ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ σε σχέση microε το εθνικό ζήτη-

microα είναι η αντίληψη ότι η αναγνώριση της νοmicroιmicroότη-

τας της εθνικής ταυτότητας είναι επικίνδυνη γιατί οδηγεί

σε φριχτούς και αιmicroατηρούς laquoεθνικούς πολέmicroουςraquo (Χούτου

εναντίον Τούτοι microουσουλmicroάνοι της Βοσνίας εναντίον Σέρ-βων της Βοσνίας κλπ) Το παράδειγmicroα του Σεράγεβο αυ-

τό το κατασκευασmicroένο σύmicroβολο από τα microίντια στη δεκαετία

του 90 είναι διαφωτιστικό Το microήνυmicroα που microετέδιδαν microέ-

χρι παροξυσmicroού τα δυτικά microίντια ήταν εν ολίγοις το εξής σ

αυτόν τον πόλεmicroο υπάρχει ο καλός και ο κακός Ο κακός ο

νέος Χίτλερ ο νέος Σαντάmicro είναι οι Σέρβοι της Βοσνίας

ενώ ο καλός είναι ο απλός κόσmicroος εξαπατηmicroένος από τους

πολιτικούς που για τους βρόmicroικους σκοπούς τους επινόη-

σαν ένα laquoέθνοςraquo ενώ laquoέθνοςraquo δεν υπάρχειmiddot η νεολαία δεν

ενδιαφέρεται γι αυτό θέλει να microιλάει αγγλικά να τρώει

στα Μακντόναλντς να παρακολουθεί ροκ συναυλίες ν

ακούει Σπάις Γκέρλς και Μάικλ Τζάκσον είναι πολίτες

Το εθνικό ζήτηmicroα και η φρίκη

των laquoεθνικώνraquo πολέmicroων

4



ενός ενιαίου τηλεοπτικού κόσmicroου της πληροφορικής και

του Ίντερνετ ∆εν υπάρχει έθνος το microόνο που υπάρχει εί-ναι microια τεράστια παγκόσmicroια και παγκοσmicroιοποιηmicroένη καπι-

ταλιστική αγορά

∆υστυχώς παράλληλα microε αυτό το microήνυmicroα των microίντια

στη διαmicroόρφωση του οποίου συmicromicroετείχαν και πολλοί αδα-

είς και κακοπληροφορηmicroένοι φιλόδοξοι διανοούmicroενοι

υπήρχαν και οι οδυνηρές εmicroπειρίες των Σέρβων των Κροα-

τών και των microουσουλmicroάνων που έζησαν τη φρίκη αυτού του

laquoεθνικούraquo πολέmicroου Οι laquoεθνικοίraquo πόλεmicroοι δεν συνιστούν

όmicroως το αναπόφευκτο και θλιβερό επακόλουθο της ανα-

γνώρισης του εθνικού ζητήmicroατος αλλά ακριβώς το αντίθε-

το είναι ο καρπός της άρνησης και της ένοχης και χυδαίας

υποτίmicroησης του ίδιου του εθνικού ζητήmicroατος Στη Γερmicroανία

και τις ΗΠΑ δεν ενδιαφερόταν κανείς για τα δίκαια κανε-νός είτε microουσουλmicroάνος είτε Κροάτης είτε Σέρβος της Βο-

σνίας ήταν Το microόνο που τους ενδιέφερε ήταν η υποστήριξη

του ενός ή του άλλου laquoπελάτηraquo mdashκατά προτίmicroηση των microου-

σουλmicroάνων για τις ΗΠΑ και των Κροατών για τη Γερmicroα-

νίαmdash και κατά συνέπεια οι microεν έπρεπε να παρουσιαστούν

ως δαίmicroονες και οι δε ως άγιοι Και στην περίπτωση των

laquoεθνοκαθάρσεωνraquo microπορούmicroε να ισχυριστούmicroε όπως στη

φάρmicroα του Όργουελ ότι ορισmicroένα ζώα ήταν πιο laquoίσαraquo από

τα άλλα Οι εθνικοί διωγmicroοί των Σέρβων της Κράινα και

του Σερ άγε βο λόγου χάρη θεωρήθηκαν θεmicroιτοί απ ό τη λε-

γόmicroενη laquoδιεθνή κοινή γνώmicroηraquo η οποία τελικά δεν είναι πα-

ρά το ψευδώνυmicroο microερικών εκατοντάδων δηmicroοσιογράφων

άmicroεσα συνδεmicroένων microε το microεγάλο χρηmicroατιστικό κεφάλαιο

26 COSTANZO PREVE



Εν πάση περιπτώσει αυτό που προείχε ήταν να εντοπιστεί

ενας laquoεχθρόςraquo ως προϋπόθεση για τη νοmicroιmicroοποίηση και τη

microετατροπή των laquoανθρώπινων δικαιωmicroάτωνraquo και της ανθρω-

πιστικής βοήθειας σε ειδικά σώmicroατα στρατιωτικής επέmicroβα-

σης

Οι λεγόmicroενοι laquoεθνικοίraquo πόλεmicroοι θα microπορούσαν κάλλι-

στα να είχαν ήδη λυθεί microε τη σωστή εφαρmicroογή του διε-

θνούς δικαίου Πράγmicroα όmicroως που προϋποθέτει ακριβώς την

αναγνώριση του εθνικού ζητήmicroατος ως νόmicroιmicroου και δικαί-

ου και όχι το αντίθετο δηλαδή τη ρητορική του ροκ κοσmicroο-

πολιτισmicroού και του laquoανθρωπιστικούraquo στρατιωτικού επεmicro-

βατισmicroού Είναι πλέον φανερό ότι πρέπει ν αντιmicroετωπί-

σουmicroε το πρόβληmicroα στον πολιτισmicroικό του πυρήνα διαφορε-

τικά θα γυροφέρνουmicroε και θα περιπλανιόmicroαστε microέσα σε χί-

λιες λεπτοmicroέρειες Αυτό ακριβώς θα επιχειρήσουmicroε στηνεπόmicroενη ενότητα






ΠΡΈΠΕΙ ΛΟΙΠΌΝ Ν ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΟΥΜΕ το πρόβληmicroα στον

πυρήνα του Η αριστερά είναι σήmicroερα ο κατ εξοχήν

πολιτισmicroικός χώρος της αποκοπής και ακριβώς για το λόγο

αυτό είναι το προνοmicroιούχο πολιτισmicroικό σηmicroείο αναφοράςτης σηmicroερινής καπιταλιστικής παγκοσmicroιοποίησης Η απόρ-

ριψη της σηmicroασίας κάθε εθνικού ζητήmicroατος δεν είναι παρά

microία από τις microορφές και δυστυχώς όχι η κυριότερη αυτής

της γενικής αποκοπής Ας επιχειρήσουmicroε να δούmicroε βήmicroα

βήmicroα πώς συmicroβαίνει αυτό

Η έννοια της αποκοπής microάς παραπέmicroπει στην ύπαρξη

microια προγενέστερης κατάστασης από την οποία έχει κανείςξεκόψει Και αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση της laquoαριστε-

ράςraquo στο σύνολο της Κατά τη διάρκεια του τελευταίου αιώ-

να το κοmicromicroουνιστικό τmicroήmicroα της αριστεράς ρίζωσε στο πρό-

σφορο έδαφος της Τάξης (εργατικής και προλεταριακής)

και του Κόmicromicroατος (κοmicromicroουνιστικού) ενώ το microη κοmicromicroουνι983085

Η πολιτισmicroική παράδοση της αριστεράς

microεταξύ αποκοπής και υπερκαπιταλιστικούκοσmicroοπολιτισmicroού

5



στικό τmicroήmicroα της αναζητούσε τις κοινωνικές και πολιτισmicroι-

κές του ρίζες microέσα σε microια προοδευτική microικροαστική τάξησυνδεδεmicroένη microε τις αξίες του πολιτικού ρεφορmicroισmicroού και

της κοινωνικής ισότητας Η αποκοπή από αυτές τις πολιτι-

σmicroικές και κοινωνικές ρίζες προκλήθηκε από δύο αλληλο-

συνδεόmicroενα φαινόmicroενα δηλαδή από τον ενδογενή microετα-

σχηmicroατισmicroό του συνολικού καπιταλιστικού τρόπου παρα-

γωγής από τη microια mdashπράγmicroα που η αριστερά δεν είχε προ-

βλέψει ούτε καν στις γενικές του γραmicromicroές mdash και από την

παταγώδη αποτυχία στην οικοδόmicroηση microιας εναλλακτικής

στον καπιταλισmicroό κοινωνίας από την άλλη ∆εδοmicroένου ότι

πρόκειται για δύο αλληλοσυνδεόmicroενα φαινόmicroενα δεν θα

πρέπει να διερευνηθούν χωριστά ως δύο παράλληλες δια-

δικασίες όπως δυστυχώς τείνει να κάνει όλη η ιστοριογρα-

φία ακόmicroη και η καλύτερη

Ας ανοίξουmicroε εδώ microια microικρή παρένθεση για ν αναφερ-

θούmicroε στον ιστορικό κοmicromicroουνισmicroό του 20ού αιώνα και στην

τραγική του έκβαση Σ αυτό το σηmicroείο επίσης πρέπει να το-

νίσουmicroε ότι δεν συmicroφωνούmicroε microε τη φιλοσοφική δαιmicroονοποί983085

ησή του η οποία στα ίχνη της σχολής του Φρανσουά Φιρέ

και βιβλίων του τύπου Το microαύρο βιβλίο του κοmicromicroουνισmicroού

ερmicroηνεύει microεταφυσικά τη συνολική ιστορία του ίδιου τουκοmicromicroουνισmicroού ως εγκληmicroατική αυταπάτη ή ακριβέστερα

ως microια επαναστατική ουτοπιστική αυταπάτη που αναπό-

φευκτα οδήγησε σε σωρεία εγκληmicroάτων Τέτοιου είδους

ερmicroηνείες καθιστούν εντελώς ακατανόητο ολόκληρο τον

20ό αιώνα Ο ιστορικός κοmicromicroουνισmicroός του 20ού αιώνα mdashπου

θα πρέπει να διαχωριστεί σαφώς από την κοmicromicroουνιστική

30 COSTANZO PREVE



ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗ ΜΑ 31

ουτοπία του Μαρξmdash δεν παρουσίασε microόνο συγκεκριmicroένα

απατηλά στοιχεία mdashόπως την αυταπάτη οικοδόmicroησης microιαςκοmicromicroουνιστικής κοινωνίας διαmicroέσου ενός ολοκληρωτικού

κόmicromicroατος 983085κράτους και της δράσης microιας τάξης σαν το βιοmicroη-

χανικό προλεταριάτο που από τη δοmicroή της δεν έχει τη συ-

στηmicroική ικανότητα υπέρβασης του καπιταλιστικού τρόπου

παραγωγήςmdash αλλά και συγκεκριmicroένες εγκληmicroατικές πλευ-

ρές όπως τον αφανισmicroό ολόκληρων κοινωνικών οmicroάδων

τις δικαστικές microεθοδεύσεις τις φυλακίσεις και το microαζικό

χαφιεδισmicroό Όmicroως σχεδόν όλα τα κοινωνικά και ιστορικά

φαινόmicroενα του 20ού αιώνα mdashο ιmicroπεριαλιστικός αποκιο983085

κρατισmicroός ο σιωνισmicroός ο φυσιολογικός χρηmicroατιστικός κα-

πιταλισmicroός ο ναζισmicroός κλπ mdash παρουσίασαν σαφείς εγκλη-

microατικές πλευρές πέραν βεβαίως του ότι νοmicroιmicroοποιήθηκαν

microέσω κάποιας απατηλής ιδεολογίας Είναι λοιπόν απόλυταεσφαλmicroένο ν αποδώσουmicroε στον κοmicromicroουνισmicroό έναν γενικό

εγκληmicroατικό χαρακτήρα Κι ας κλείσουmicroε εδώ για λόγους

συντοmicroίας αυτήν την παρένθεση

Ριζωmicroένη σε αυτήν την κοινωνική πραγmicroατικότητα mdashπου

χαρακτήριζε η πρόοδος η επιστήmicroη η τάξη το κόmicromicroα

κλπ mdash η αριστερά ξεριζώθηκε απ αυτά βίαια εξαιτίας τηςκοινωνικής αλλαγής που δεν ήταν σε θέση ν αντιληφθεί microε

τα θεωρητικά εργαλεία που διέθετε Ας σκεφτούmicroε microόνο το

microυθικό 68 που η αριστερά το βίωσε υπαρξιακά ως ένα εί-

δος κοινωνικής επανάστασης χωρίς ποτέ να υποψιαστεί το

σκληρό πυρήνα του υπερκαπιταλιστικού και αντιαστικού

εκσυγχρονισmicroού των ηθών καθώς και των microορφών συναί-

νεσης και κυριαρχίας που έκρυβε microέσα του Αυτή η αποκο983085



πή λοιπόν παρήγαγε έναν ίλιγγο ανεστιότητας ένα αίσθη-

microα εκmicroηδένισης και ντροπής για την προηγούmicroενη ταυτότη-τα από την οποία η αριστερά πάσχισε ν απελευθερωθεί το

συντοmicroότερο δυνατό

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αριστερά αποτελεί

σήmicroερα το προνοmicroιακό πολιτισmicroικό πεδίο του υπερκαπιτα983085

λιστικού κοσmicroοπολιτισmicroού της καταναγκαστικής και χρονι-

κά συνοπτικής αmicroερικανοποίησης της πλήρους διάλυσης

των τελευταίων αποmicroειναριών του laquoαστικούraquo συντηρητι-

σmicroού στην κατεύθυνση ενός καπιταλισmicroού ολοκληρωτικά

microετα983085αστικού Κατά κάποιο τρόπο πρόκειται για microια διε-

στραmicromicroένη διαλεκτική microεταστροφή των ουτοπιών περί του

νέου ανθρώπου Σύmicroφωνα microε τις αναγεννητικές κοmicromicroουνι-

στικές ουτοπίες ο νέος άνθρωπος ξαναγεννιέται ανανεωmicroέ-

νος απ ό την επαναστατική κάθαρση έχοντας αποβάλει κά-

θε ίχνος αστικού εγωισmicroού και ατοmicroικισmicroού Παραmicroορφω-

microένη καρικατούρα του αστού ο microετα983085αστικός νέος άνθρω-

πος εmicroφανίζεται σαν ένα είδος laquomicroηδενικού ορίουraquo του νεο983085

καπιταλιστικού καταναλωτισmicroού όπου τα πάντα είναι πλέ-

ον επιτρεπτά προφανώς microέσα στα συmicroβατά όρια της καπι-

ταλιστικής αναπα ραγ ωγή ς Μέσα σ αυτά τα όρια πράγmicroα-

τι τα πάντα είναι επιτρεπτά Ο λεγόmicroενος ιταλικόςlaquobuonismoraquo (Βελτρόνι κλπ) είναι πράγmicroατι microια microετριοπα-

θής microορφή laquoανεκτικότηταςraquo microπορούmicroε να είmicroαστε laquoκαλοίraquo

απέναντι σε κάθε παραβατική συmicroπεριφορά εφόσον όmicroως

αυτή δεν υπερβαίνει τα όρια του συστήmicroατος του σύγχρο-

νου καπιταλισmicroού

Το πέρασmicroα από το προηγούmicroενο προλεταριακό ταξικό

32 COSTANZO PREVE



ρίζωmicroα στο σηmicroερινό κοσmicroοπολίτικο υπερκαπιταλιστικό

συντελέστηκε χωρίς τη διαmicroεσολάβηση κάποιας ουσιαστι-

κής πολιτισmicroικής αυτοκριτικής Αν θέλουmicroε να χρησιmicroοποι-

ήσουmicroε φιλοσοφικούς όρους mdashόπως ανοιχτά διεκδικεί η

λεγόmicroενη laquoαδύνατη σκέψηraquo που είναι η ιταλική εκδοχή του

microεταmicroοντερνισmicroού mdash εδώ δεν έχουmicroε να κάνουmicroε microε την

Uberwindung (συνειδητή υπέρβαση) αλλά microε τη Verwindung

(εγκατάλειψη παραίτηση) Κάτι που εξάλλου έχει θεωρη983085

τικοποιηθεί κάτω από τις επευφηmicroίες της συντριπτικήςπλειοψηφίας των νέων διανοουmicroένων

Η microη κατανόηση της σηmicroασίας της εθνικής ταυτότητας

που παλιά οφειλόταν στην ιδεολογία του επιφανειακού διε-

θνισmicroού ο οποίος ωθούmicroενος από ένα είδος αφηρηmicroένου

ταξικού κοινοτισmicroού απέρριπτε κάθε microορφή εθνικής ταυ-

τότητας γίνεται ακόmicroη πιο αισθητή στον νέο υπερκαπιταλι-στικό κοσmicroοπολιτισmicroό Σ αυτήν ακριβώς την κατάσταση

βρισκόmicroαστε δυστυχώς σήmicroερα






6Η ιστορική διάσταση της σηmicroερινής

ιmicroπεριαλιστικής παγκοσmicroιοποίησης

ΕΊ ∆ Α Μ Ε ΠΩΣ Η ΥΠΑΡΞΙΑΚΉ κοινωνική και πολιτισmicroική

αποκοπή της παράδοσης της laquoαριστεράςraquo συνιστά την

απαραίτητη προϋπόθεση για την υιοθέτηση ενός νέου θεmicroε-

λίου δηλαδή της σηmicroερινής καπιταλιστικής παγκοσmicroιοποί-

ησης Πρέπει λοιπόν να διασαφηνίσουmicroε το ακριβές νόη-microα της laquoπαγκοσmicroιοποίησηςraquo αυτού του δηmicroοσιογραφικού

κοινού πλέον τόπου που όλοι επαναλαmicroβάνουν

laquoΠαγκοσmicroιοποίησηraquo δεν είναι microόνο η πρωτοφανής επι-

τάχυνση της πληροφόρησης σχετικά microε τις χρηmicroατιστηρια-

κές συναλλαγές και την αποκέντρωση των αγαθών και των

υπηρεσιών mdash δηλαδή οι τεχνολογίες της πληροφορικής το

Ίντερνετ κλπ Ούτε είναι απλά ο καινούριος κεντρικός ρό-

λος των διεθνών χρηmicroατοοικονοmicroικών οργανισmicroών mdashόπως

το ∆ιεθνές Νοmicroισmicroατικό Τ αmicroείο mdash που σε πολλές χώρες

του κόσmicroου επανέφερε έναν καινούριο laquoεικονικόraquo ιmicroπερια-

λισmicroό (χρέη κλπ) συχνά χειρότερο από τον παλιό ιmicroπερια-

λισmicroό των κανονιοφόρων Στην ιστορία του καπιταλισmicroού η



36 COSTANZO PREVE

παγκοσmicroιοποίηση αντιπροσωπεύει microια σχετικά καινούρια

φάση κατά την οποία mdash microετά από το διάλειmicromicroα του ιστορι-κού κοmicromicroουνισmicroού 19179830851991 mdash microε τη σχεδόν ολοκληρωτι-

κή laquoαποκατάστασηraquo των καπιταλιστικών σχέσεων παραγω-

γής επανήλθαmicroε από πολλές απόψεις στην κατάσταση που

υπήρχε πριν το 1914 ενώ από microια άλλη σκοπιά βρισκόmicroα-

στε microπροστά σ ένα εντελώς νέο σκηνικό Μια ορθή εκτίmicroη-

ση του εθνικού ζητήmicroατος σήmicroερα απαιτεί την πλήρη κατα-

νόηση των δύο πλευρών της καπιταλιστικής παγκοσmicroιοποί-

ησης και ως εκ τούτου σ αυτήν την ενότητα θα εξετάσουmicroε

και τις δύο χωριστά Κατ αρχήν δεν θα πρέπει να microας θα-

microπώσει η υποτιθέmicroενη laquoαπόλυτη καινοτοmicroίαraquo της σηmicroερι-

νής κατάστασης Κατά παράδοξο τρόπο οι περισσότερο

επιρρεπείς σ αυτήν την παραπλάνηση δηλαδή αυτοί που

πιστεύουν ότι η σηmicroερινή κατάσταση αποτελεί microια πραγmicroα-τική και άνευ προηγουmicroένου ιστορική καινοτοmicroία είναι ως

επί το πλείστον οι laquomicroετανιωmicroένοιraquo κοmicromicroουνιστές ήκαι σο-

σιαλδηmicroοκράτες οι οποίοι ακριβώς επειδή έβλεπαν ανέ-

καθεν την ιστορία ως βαθmicroιαία και διαδοχική προσέγγιση

στο λεγόmicroενο laquoτελικό στάδιοraquo βρίσκονται σήmicroερα ψυχολο-

γικά προετοιmicroασmicroένοι να ερmicroηνεύσουν τη σηmicroερινή καπι-

ταλιστική παγκοσmicroιοποίηση σαν το laquoτελικό στάδιοraquo τηςιστορίας όπου microπορεί κανείς να ζήσει microε υπαρξιακή πλη-

ρότητα ως υπήκοος του βασιλείου των ανθρώπινων δικαιω-

microάτων και της υποτιθέmicroενης laquoανεξάρτητηςraquo ελαστικής ερ-

γασίας Η ιστορία ωστόσο δεν έχει ποτέ laquoτελικά στάδιαraquo

ούτε καπιταλιστικά ούτε κοmicromicroουνιστικά ιδού το τροmicroερό

microυστικό το απρόσιτο στους microετανοήσαντες Άρα έχουν πε983085



ρισσότερο δίκιο οι θεωρητικοί mdashόπως ο Ιταλός Gianfranco

La Grassa mdash οι οποίοι απορρίπτουν ανοιχτά τη θεωρία τουλεγόmicroενου laquoτελικού σταδίουraquo του καπιταλισmicroού και επανα983085

προτείνουν οτην ουσία microια κυκλική αντίληψη της καπιταλι-

στικής ανάπτυξης Όmicroως δεν πρέπει ν αρκεστούmicroε σε microία

κα θα ρά κυκλική αντίληψη οικονοmicroικού τύπου mdash όπως λό-

γου χάρη η επανέκδοση της θεωρίας των laquomicroεγάλων διακυ-

microάνσεωνraquo του Ερνστ Μαντέλmdash αλλά να αναπτύξουmicroε microία

θεωρία ολικής κυκλικότητας όχι δηλαδή microόνο της οικονο-

microίας αλλά όλης της ιστορίας Η σηmicroερινή καπιταλιστική πα-

γκοσmicroιοποίηση εmicroφανίζεται ουσιαστικά ως microία φάση laquoεπα-

νόδουraquo στην ιστορία του καπιταλισmicroού microία φάση στην

οποία εmicroφανίζεται ένας laquoπολυκεντρισmicroόςraquo ιmicroπεριαλιστι-

κών επιρροών mdashτριών στην ουσία σήmicroερα των ΗΠΑ της

Ιαπωνίας και της microελλοντικής Ενωmicroένης Ευρώπης υπό γερ-microανική ηγεmicroονίαmdash microια κατάσταση δηλαδή που από πολλές

πλευρές microοιάζει microε αυτή που υπήρχε πριν το 1914

Υιοθετώντας αυτήν τη θεωρία αποφεύγουmicroε την παγί-

δα να θεωρήσουmicroε ότι στη σηmicroερινή παγκοσmicroιοποιηmicroένη

πραγmicroατικότητα καταργούνται οριστικά οι οικονοmicroικές

λειτουργίες των κρατών και ότι αυτές αντικαθίστανται απότο laquoαόρατο χέριraquo ενός microονοσήmicroαντου δικτύου ανώνυmicroων

διεθνών χρηmicroατιστικών αγορών Πράγmicroατι τα κράτη χά-

νουν microεν (καλύτερα laquoδιακόπτουνraquo) microερικές από τις λει-

τουργίες που χαρακτήριζαν τη φάση 19459830851990 mdashτις λεγό-

microενες laquoευτυχισmicroένες δεκαετίεςraquo σύmicroφωνα microε τον Άγγλο

ιστορικό Hobsbawmmdash διατηρούν όmicroως και microάλιστα ενι-

σχύουν το ρόλο της οικονοmicroικής πολιτικής και στρατιωτι983085




κής στήριξης των βιοmicroηχανιών τους Είναι αλήθεια ότι οι

λεγόmicroενες (trans) υπερ983085εθνικές επιχειρήσεις είναι laquoδιεθνο-ποιηmicroένεςraquo σε microεγαλύτερο βαθmicroό σε σύγκριση microε τις λεγό-

microενες πολυεθνικές επιχειρήσεις mdashαφθονούν εν προκειmicroέ-

νω οι σχετικές οικονοmicroικές microελέτεςmdash είναι επίσης εξίσου

αληθές ότι τα κράτη αναφορ άς δεν χάνουν τον παρ αδο σια-

κό ρόλο στήριξης αυτών των επιχειρήσεων Εν κατακλείδι

η σηmicroερινή ιmicroπεριαλιστική παγκοσmicroιοποίηση είναι πράγ-

microατι microια παγκοσmicroιοποίηση κατά συνέπεια ορισmicroένα στοι-

χεία των κλασικών θεωριών περί ιmicroπεριαλισmicroού (Λένιν

Hilferding κλπ) εξακολουθούν εν microέρει να ισχύουν

Κατά δεύτερο λόγο όmicroως η αναγνώριση των στοιχείων

laquoεπανόδουraquo που εmicroφανίζεται η σηmicroερινή διεθνής καπιταλι-

στική φάση δεν πρέπει να microας τυφλώνει απέναντι σε ορι-

σmicroένα ειδικά ιστορικά καινοτοmicroικά στοιχεία που παρουσιά-ζει η σηmicroερινή κατάσταση Σε σύγκριση microε το 1914 υπάρ-

χουν πράγmicroατι ορισmicroένες ποιοτικές καινοτοmicroίες τεράστιας

σηmicroασίας Κατ αρχήν βρισκόmicroαστε microπροστά σε microία παγκό-

σmicroια στρατιωτική υπερδύναmicroη (ΗΠΑ) που σε σχέση microε

οποιαδήποτε άλλη microεγάλη δύναmicroη κατέχει microια ασύγκριτα

microεγαλύτερη δυνατότητα επέmicroβασης παρότι mdashευτυχώς λέmicroε

εmicroείςmdash δεν κατέχει το microονοπώλιο των πυρηνικών όπλωνολικής καταστροφής και δεν microπορεί εποmicroένως να κάνει ότι

θέλει τουλάχιστον προς το παρόν ∆εύτερον βιώνουmicroε microια

περίοδο microεγάλης ιστορικο983085φιλοσοφικής laquoδιάψευσηςraquo που

δεν υπήρχε το 1914 καθώς τότε δεν γνωρίζαmicroε τη θλιβερή

αλήθεια ότι δηλαδή δεν είναι δυνατόν να οικοδοmicroηθεί microια

νέα κοινωνία πάνω σε δύο εύθραυστα θεmicroέλια από τη microια

38 COSTANZO PREVE



microιας κοινωνικής τάξης χωρίς καθολική εmicroβέλεια και από

την άλλη ενός φύσει ολιγαρχικού και δυνητικά διεφθαρmicroέ-νου κόmicromicroατος Τρίτον βρισκόmicroαστε microπροστά ίσως για πρώ-

τη φορά στην παγκόσmicroια ιστορία σε microια ιδιαίτερη κουλτού-

ρα (την αmicroερικανική) που ασύστολα αυτοπροβάλλεται ως ο

microοναδικός παγκόσmicroιος983085καθολικός πολιτισmicroός και στηρίζει

αυτήν την ενοχλητική φιλοδοξία της microονοπωλώντας το φα983085

ντασιακό της παγκόσmicroιας νεολαίας

Η συζήτηση γύρω από το εθνικό ζήτηmicroα σήmicroερα πρέπει

λοιπόν κατά τη γνώmicroη microου να διεξαχθεί microέσα στο πλαίσιο

των βασικών συντεταγmicroένων που επισηmicroάναmicroε στις δύο τε-

λευταίες ενότητες ∆εν θα βρούmicroε ασφαλώς τη laquoλύσηraquo αλ-

λά τουλάχιστον δεν θα χαθούmicroε σ ένα λαβύρινθο ψευδο983085

προβληmicroάτων






7Το πρόβληmicroα του λεγόmicroενου αmicroερικανισmicroού

και της αmicroερικανοποίησης του πλανήτη

ΕΠΙΣΗΜΆΝΑΜΕ οτι Η πιο Μ Ι Σ Η Τ Ή κι επικίνδυνη όψη της

σηmicroερινής ιστορικής κατάστασης είναι η πρωτοφανής

δυσαναλογία της στρατιωτικής και πολιτισmicroικής δύναmicroης

των ΗΠΑ σε σχέση microε όλα τα υπόλοιπα κράτη του πλανήτηΗ δυσαναλογία όmicroως αυτή δεν ισχύει στο καθαρά οικονο-

microικό πεδίο και για το λόγο αυτό βρισκόmicroαστε microπροστά σε

microια εν microέρει κυκλική φάση επανόδου στην οποία παρατη-

ρείται ένας πραγmicroατικός ιmicroπεριαλιστικός πολυκεντρισmicroός

Πρόκειται εδώ για microια θλιβερή διαπίστωση και όχι για κά-

ποια χαρmicroόσυνη καινοτοmicroία όπως αντιθέτως πιστεύουν οι

νεόκοποι αmicroερικανόφιλοι οι οποίοι από τη διαmicroαρτυρία

του 68 πέρασαν σε microια ξέφρενη απολογία της αmicroερικανο983085

ποίησης (ιδιαίτερα τραγελαφική η περίπτωση του Ιταλού

δηmicroοσιογράφου Πάολο Γκουτσάντι) και αναφερόmicroαστε

στο 90 της πανεπιστηmicroιακής δηmicroοσιογραφικής και λογο-

τεχνικής ιταλικής κοινότητας Εν τούτοις είναι εξίσου λαν-

θασmicroένο να χαρακτηρίσουmicroε τις ΗΠΑ ως τον κύριο εχθρό



όπως κάνει (όχι εντελώς αδικαιολόγητα) ένα microέρος της

κουλτούρας της λεγόmicroενης ευρωπαϊκής laquoνέας δεξιάςraquo mdash Οκύριος εχθρός είναι ακριβώς ο τίτλος ενός βιβλίου του Alain

De Benoist ενός από τους οξυδερκέστερους διανοούmicroε-

νους του χώρου αυτού Σε microια ιστορική προοπτική δηmicroο-

κρατίας αλληλεγγύης και ελευθερίας όmicroως δεν microπορεί πο-

τέ να υπάρχει ένας microεταφυσικός κύριος εχθρός ιδιαίτερα

όταν αυτός ταυτίζεται microε microια εθνική κουλτούρα Βεβαίως

στην τρέχουσα ιστορική συγκυρία είναι εντελώς κατανοητό

και θεmicroιτό οι Άραβες και οι Λατινοαmicroερικάνοι να θεωρούν

το βορειοαmicroερικανικό ιmicroπεριαλιστικό κράτος ως τον κύριο

πολιτικό και στρατιωτικό εχθρό τους Κι έτσι είναι πράγmicroα-

τι Όmicroως σε microια παγκόσmicroια πολιτισmicroική προοπτική δεν

ωφελεί να υποδείξουmicroε έναν υποτιθέmicroενο laquoκύριο εχθρόraquo

διότι κατ αυτόν τον τρόπο ανοίγεται ο δρόmicroος σ ένα είδοςπολιτισmicroικής παράν οια ς εξαιρετικά παρεκκλίνουσας

Το βορειοαmicroερικανικό έθνος παρουσιάζει ιδιαιτερότη-

τες εντελώς ξεχωριστές Έθνος microεταναστών χωρίς καmicroία

παράδοση γιακωβινισmicroού άρα πρόθυmicroο να αναγνωρίζει

την πολιτισmicroική αυτονοmicroία των διάφορων εθνοτήτων που το

απαρτίζουν συγκροτήθηκε εν τούτοις πάνω σ ένα αγγλο-σαξονικό πουριτανικό αρχικό καλούπι απ όπου κληρονό-

microησε την ενοχλητική ψευδαίσθηση ότι κατέχει τα πρωτεία

της ηθικής στον κόσmicroο και κατά συνέπεια είναι φορέας

ενός laquoξεχωριστού πεπρωmicroένουraquo Όποιος γνωρίζει την

ιστορία ξέρει καλά ότι αυτή η ενοχλητική ψευδαίσθηση

ανωτερότητας έχει τις ρίζες της σε microια συγκεκριmicroένη αγγλι-

κή πουριτανική ιδεολογία του 17ου αιώνα που όmicroως στε-

42 CO ST ANZ O PRE VE



ρείται κάθε εγκυρότητας δεδοmicroένου ότι η γένεση microιας ιδέ-

ας αποκτά εγκυρότητα microόνο και εφόσον είναι λογικά καιοντολογικά καθολικεύσιmicroη κάτι που εδώ ασφαλώς δεν

ισχύει Η ενοχλητική αξίωση του ξεχωριστού πεπρωmicroένου

ενσαρκώθηκε το 19ο αιώνα σ ένα υποτιθέmicroενο δικαίωmicroα

καθυπόταξης των Ινδιάνων της Αmicroερικής και προσάρτησης

των επί δυο αιώνες microεξικανικών και ισπανόφωνων εδα-

φών ενώ στον 20ό αιώνα σ έναν καθαρά ιmicroπεριαλιστικό

ρόλο microεταmicroφιεσmicroένο σε θρησκευτική και πολιτική ηθικότη-

τα ∆εν υπάρχει αmicroφιβολία ότι παράλληλα microε αυτά τα επι-

κίνδυνα στοιχεία το αmicroερικανικό έθνος έχει παραγάγει και

πολλά θετικά κυρίως σε επιστηmicroονικό λογοτεχνικό microουσι-

κό πολιτιστικό επίπεδο στοιχεία που δ εν πρέπει ν απορρί-

πτονται microέσα από microια γενικευmicroένη και a priori αντιαmicroερικα-

νική ιδεολογία την οποία απευχόmicroαστε έντονα Αρα microακριά από εmicroάς κάθε είδους a priori πολιτιστικός

και πολιτισmicroικός αντιαmicroερικανισmicroός Παράλληλα όmicroως εί-

ναι απαραίτητη η πιο σθεναρή αντίσταση απέναντι στην

απρεπή αξίωση της παγκόσmicroιας αmicroερικανικής κουλτούρας

ν απο τελ είτ ο microοντέλο ανα φο ράς σε microια επικείmicroενη και πα-

γκοσmicroίως ενοποιηmicroένη κουλτούρα αξίωση που καταντά χυ-

δαία όταν στηρίζεται σε microια επιχειρηmicroατολογία περί laquoξε-

χωριστούraquo πεπρωmicroένου εκ θεού εκπορευόmicroενου Συχνά

αυτή η αντίσταση δεν είναι εύκολη καθώς ο αmicroερικανισmicroός

δεν φανερώνεται άmicroεσα και καθαρά αντιθέτως παίρνει τη

microορφή της ανιδιοτελούς προάσπισης των laquoανθρώπινων δι-

καιωmicroάτωνraquo οπουδήποτε αυτά παραβιάζονται Σ αυτό

ακριβώς το σηmicroείο υπεισέρχεται το εθνικό ζήτηmicroα διότι ο

Τ Ο Ε Θ Ν ΙΚ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α 4 3



αmicroερικανικός ιmicroπεριαλισmicroός αποκτά το κυρίαρχο δικαίωmicroα

ν αποφασίζει ποια έθνη δικαιούνται να υπάρχουν και ποιαόχι microε βάση την εκλογική επιρροή των διάφορων lobbies

∆υστυχώς η ευαισθησία γύρω απ αυτό το θέmicroα είναι ανε-

παρκής για τους λόγους που ήδη αναφέραmicroε

Ας ανοίξουmicroε εδώ microια παρένθεση στο ζήτηmicroα της αγγλι-

κής γλώσσας ως microοναδικής σύγχρονης παγκόσmicroιας γλώσ-

σας και στη σχέση ανάmicroεσα στον ιδεολογικό και πολιτισmicroι-

κό αmicroερικανισmicroό και την αγγλοφωνία Η επικράτηση της

αγγλικής ως προνοmicroιακής γλώσσας παγκόσmicroιας επικοινω-

νίας δεν είναι κατά τη γνώmicroη microου αντιστρέψιmicroη σ αυτήν

την ιστορική στιγmicroή και κάθε απόπειρα αντίστασης δεν εί-

ναι microόνο καταδικασmicroένη σε αποτυχία αλλά και ουσιαστικά

λανθασmicroένη και επιζήmicroια Είναι αλήθεια ότι θεωρητικά

ως γλώσσες διεθνούς επικοινωνίας θα ήταν προτιmicroότερα ταλατινικά ή η εσπεράντο καθώς δεν δίνουν κανένα πλεονέ-

κτηmicroα σε όσους έχουν τα αγγλικά ως microητρική ή ως πρώτη

γλώσσα εκmicroάθησης (όπως συmicroβαίνει σε εντελώς διαφορετι-

κές microεταξύ τους χώρες όπως στις Φιλιππίνες στην Ινδία ή

στη Σουηδία) Αυτό όmicroως παραmicroένει microια φρούδα επιθυmicroία

Τα αγγλικά ως γλώσσα διεθνούς επικοινωνίας έχουν πλέον

οριστικά υπερισχύσει έναντι των γαλλικών των γερmicroανι-κών ή των ρωσικών Πρέπει λοιπόν να κάνουmicroε microια προσε-

κτική διάκριση ανάmicroεσα στη γλωσσική εκmicroάθηση των αγ-

γλικών ως διεθνούς εργαλείου και την άθλια και υποταγmicroέ-

νη microόδα της αγγλοφωνικής microονογλωσσίας σαν να επρόκει-

το για το laquoγλωσσικό πεπρωmicroένοraquo microιας αmicroερικανοποιηmicroένης

ανθρωπότητας Στην Ιταλία όπου η αγγλική γλώσσα microαθαί983085

44 COSTANZO PREVE



νεται ακόmicroα ανεπαρκώς και άσχηmicroα οφείλουmicroε να βελτιώ-

σουmicroε την εκmicroάθηση της microε κύριο στόχο την προφορική καιτηλεοπτική κατανόηση Η ιταλική άρχουσα τάξη πολιτισmicroι-

κά άθλια αmicroερικανόφιλη αγγλοmicroανής από τη microια αλλά

ελάχιστα αγγλόφωνη από την άλλη δεν κατάφερε ακόmicroη

να δηmicroιουργήσει ένα αγγλόφωνο τηλεοπτικό κανάλι mdash τη

στιγmicroή που το CNN ή τα νεολαιίστικα ροκ κανάλια είναι κα-

τανοητά microόνο σε όσους έχουν πολύ προχωρηmicroένες γνώσεις

αγγλικής Αυτό είναι ένα microόνο microικρό αλλά θλιβερό παρά-

δειγmicroα συνύπαρξης αmicroερικανόφιλης δουλικότητας και πα-

ταγώδους διδακτικής και εκπαιδευτικής ανικανότητας Και

ας κλείσουmicroε εδώ την παρένθεση

Το βορειοαmicroερικανικό έθνος οφείλει λοιπόν να το σέ-

βεται κανείς σαν ένα οποιοδήποτε έθνος ανάmicroεσα στα άλ-

λα που δεν διαθέτει κάποια θεϊκή αποστολή ή κάποιο ξε-

χωριστό πεπρωmicroένο Άλλα microεγάλη έθνη αγγλοσαξονικής

καταγωγής όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία ακολουθούν

τον laquoκανονικόraquo δρόmicroο και αντιmicroετωπίζουν microε πραγmicroατική

προθυmicroία και microε ορθό τρόπο τα λεπτά ζητήmicroατα της ανα-

γνώρισης των ντόπιων εθνοτήτων τους mdash αν δεν απατώmicroαι

τα προβλήmicroατα των Εσκιmicroώων και των Ινδιάνων στον Κα-ναδά ή των ιθαγενών στην Αυστραλία επιλύονται microε σωστό

και δηmicroοκρατικό τρόπο Και πάλι η σωστή αναγνώριση των

laquoεσωτερικώνraquo εθνικών ζητηmicroάτων συνιστά προϋπόθεση

για ν αποποιηθούmicroε τη microεγαλοmicroανή αξίωση να είmicroαστε

laquoιδιαίτεροraquo έθνος πιο laquoίσοraquo από τα άλλα σύmicroφωνα microε τον

Όργουελ






8Οι δυνάmicroεις αντίστασης στον αmicroερικανισmicroό και την

καταναγκαστική αmicroερικανοποίηση του πλανήτη

Α Ν ΚΑΤΟΡΘΩΣΟΥΜΕ ΝΑ ΘΕΣΟΥΜΕ ΜΕ ΣΑΦΗΝΕΙΑ ΤΟ ζήτηmicroα

της αmicroερικανοποίησης αποφεύγοντας κάθε microορφή

δουλοπρέπειας ή παράνοιας θα κινηθούmicroε πιο άνετα ως

προς το ζήτηmicroα των ιστορικών δυνάmicroεων που σήmicroερα αντι-

στέκονται σ αυτή Χρειάζεται microια προσεκτική λεπτοmicroερήςκαι διαφοροποιηmicroένη ανάλυση δεδοmicroένου ότι δεν έχει

ακόmicroη ξεκινήσει κάποια σχετική ουσιαστική συζήτηση και

η έλλειψη αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή Η ασάφεια γύρω

από το εθνικό ζήτηmicroα οδηγεί και πάλι σε microορφές laquoφυγήςraquo

που ανοίγουν απατηλές προοπτικές Ας επισηmicroάνουmicroε ορι-

σmicroένες απ αυτές

Πρώτον υπάρχουν αυτοί που θέλουν ν αντιτάσσονταιστην αmicroερικανοποίηση mdashτην οπο ία λανθασmicroένα ταυτίζουν

microε την υποτιθέmicroενη laquoδυτικοποίησηraquo του πλανήτη mdash θεωρώ-

ντας ως κινητήρια δύναmicroη τις κοινότητες αλληλεγγύης των

φτωχότερων περιοχών (αρκεί ν αναφερθούmicroε στον Γάλλο

Latouche) Πρέπει να πω αmicroέσως ότι συmicroπαθώ πολύ και



48 COSTANZO PREVE

βρίσκω θεmicroιτή αυτήν την προοπτική αλληλεγγύης της οποί-

ας συmicromicroερίζοmicroαι τις αντι983085χρησιmicroοθηρικές άρα αντι983085οικονο983085microιστικές θεωρητικές προϋποθέσεις Φοβάmicroα ι όmicroως ότι στην

ουσία προσφέρει ένα ακόmicroη άλλοθι καθώς έχοντας ως

αφετηρία την εξαθλίωση και εναποθέτοντας microονάχα στους

περιθωριακούς τους laquoτελευταίουςraquo το προνόmicroιο να παί-

ξουν έναν κυρίαρχο ρόλο παραβλέπει το πρωταρχικό δι-

καίωmicroα κάθε εθνικής κοινότητας ν αντιτάσσεται στην ιmicroπε-

ριαλιστική παγκοσmicroιοποίηση Η ιδεολογία της εξαθλίωσηςδεν είναι καθόλου ασύmicroβατη microε την ιmicroπεριαλιστική αmicroερι983085

κανοποίησ η η οποία microάλιστα την προβ λέπει και την ανα θέ-

τει σε θρησκευτικές κοινότητες ή δηmicroόσιες και ιδιωτικές

οργανώσεις εθελοντισmicroού Γενικότερα οι κοινότητες αλλη-

λοβοήθειας και αλληλοσυmicroπαράστασης που πράγmicroατι στις

φτωχές χώρες διατηρούν στη ζωή εκατοmicromicroύρια ανθρώπωνπου διαφορετικά θα πέθαιναν δύσκολα microπορούν να εξελι-

χθούν ιστορικά σε κοινωνικές δυνάmicroεις παγκόσmicroιας απε-

λευθέρωσης Κατανοώ ότι τέτοιου είδους προοπτικές είναι

σε θέση να σαγηνεύσουν τα ορφανά του εργατικού και

προλεταριακού microεσσιανισmicroού που έmicroειναν laquoχωρίς υποκεί-

microενοraquo αναφοράς αλλά θα ήταν προτιmicroότερο να αντιmicroετω-

πίσουν το πένθος τους microε περισσότερο ορθολογικό τρόποΕντελώς άλλο πράγmicroα είναι προφανώς η αντίσταση ακόmicroη

και ένοπλη καταπιεσmicroένων εθνοτήτων όπως των Μάγια

του Τσιάπας στο Μεξικό Εδώ είmicroαστε εξολοκλήρου microέσα

στο εθνικό ζήτηmicroα πρόκειται microάλιστα για microια παραδειγmicroα -

τική περίπτωση που αποδεικνύει πως το εθνικό ζήτηmicroα όχι

microόνο δεν αντίκειται οτην κοινωνική απελευθέρωση αλλά



συνιστά από κάθε άποψη την ιστορική και πολιτική προϋ-

πόθεση της Στην Ιταλία ακόmicroη και σήmicroερα ο laquomicroύθος των

Τσιάπαςraquo λειτούργησε σαν είδος τροπικής φυγής προς ενα

microεγάλο εξωτικό laquoκοινωνικό κέντροraquo και ο κοmicroαντάντε

Μά ρκο ήταν trendy όχι όmicroως και οι άmicroοιροι Κούρδοι Είναι

προφανές ότι αν πραγmicroατικά θέλουmicroε να σεβαστούmicroε τον

θεmicroιτό και δίκαιο στρατιωτικό και πολιτικό αγώνα των κοι-

νοτήτων των Ινδιάνων του Τσιάπας δεν microπορούmicroε κατόπιν

να υποτιmicroήσουmicroε και ν αγνοήσουmicroε το εθνικό ζήτηmicroα πουυπ άρ χει στη ρίζα του

∆εύτερον υπάρχουν αυτοί που θέλουν ν αντιτάσσονται

στην αmicroερικανοποίηση λανσάροντας διαφορετικές διε-

θνείς γλωσσικές κοινότητες όπως για παράδειγmicroα τη γαλ983085

λοφωνία Οφείλω να πω αmicroέσως ότι είmicroαι υπέρ της γαλλο983085

φωνίας που στην Ιταλία χλευάζεται από κάποιους υποταγ-microένους δηmicroοσιογράφους και διανοούmicroενους κατά τ άλλα

ανίκανους να υπερασπιστούν και ν αναπτύξουν την ίδια τη

γλώσσα και την κουλτούρα τους Υπάρχει προφανώς και

microια microισητή πλευρά στη γαλλοφωνία δεδοmicroένου ότι προ-

σφέρει πολιτισmicroική κάλυψη στα οικονοmicroικά και στρατιωτι-

κά συmicroφέροντα του γαλλικού ιmicroπεριαλισmicroού mdash πράγmicroα πουφάνηκε microε τη δεκαετή υποστήριξη του Μοmicroπούτου του διε-

φθαρmicroένου τυράννου του Κονγκό και microε την τριτεγγύηση

στην κυβέρνηση χούτου της Ρουάντα που ενέχεται στη γε-

νοκτονία του λαού των Τούτσι Γενικά η γαλλοφωνία δεν

πρέπει να συγχέεται microε την απροθυmicroία της γαλλικής κυβέρ-

νησης ν αναγνωρίσει και να εφαρmicroόσει πλήρως τα δικαιώ-

microατα των εθνοτήτων που υπάρχουν στο εσωτερικό της mdash




50 COS TAN ZO PRE VE

από τους Γάλλους Βάσκους microέχρι τους Κορσικανούς από

τους Βρετόνους microέχρι τους Αλσατούς Όταν microιλάω θετικά

για τη γαλλοφωνία εννοώ απλά ότι βρίσκω θετικό το γεγο-

νός πως υπάρχουν κάποιοι που αντιτάσσονται στο πολιτι-

σmicroικό και ισοπεδωτικό microονοπώλιο της αmicroερικανοποίησης

Αυτό το κατανοεί ακόmicroη κι ένας συντηρητικός Άραβας δι-

πλωmicroάτης όπως ο Μπούτρος Γκάλι δεν βλέπω λοιπόν για

ποιο λόγο δεν microπορεί να το κατανοήσει κι ένας microέσος Ιτα-

λός διανοούmicroενος που κατά τα άλλα ξεστοmicroίζει εκ του

ασφαλούς λέξεις όπως διαφορετικότητα πλουραλισmicroός

πλούτος και αλήθεια των πολιτισmicroών

Τρίτον υπάρχουν αυτοί που νοmicroίζουν ότι η microόνη δύναmicroη

που είναι σήmicroερα σε θέση ν αντιπαραταχθεί στην ιmicroπερια-

λιστική αmicroερικανοποίηση είναι ο θρησκευτικός microουσουλ-

microανικός ολοκληρωτισmicroός εννοούmicroενος όχι microόνο ως ισλαmicroι-κή microονοθεϊκή θρησκεία αλλά και ως πραγmicroατικό πολιτισmicroι-

κό microοντέλο ασύmicroβατο microε την πολιτισmicroική δυτικοποίηση του

πλανήτη ∆εν αρνούmicroαι ότι σ αυτήν τη θεώρηση microπορεί να

υπάρχουν στοιχεία αλήθειας παρά το γεγο νός ότι σοβαροί

γνώστες του αραβικού κόσmicroου mdashόπως ο Αιγύπτιος Σαmicroίρ

Αmicroίνmdash υποστηρίζουν αντιθέτως ότι ο microουσουλmicroανικός ολο-κληρωτισmicroός είναι ένας κρυφός σύmicromicroαχος της αmicroερικανι-

κής ηγεmicroονίας (όπως η Αλγερία και η Σαουδική Αραβία)

∆εν θα επεκταθώ όmicroως στο ζήτηmicroα όχι microόνο λόγω έλλειψης

χώρου αλλά κι επειδή δεν το κατέχω επαρκώς Οφείλω να

πω όmicroως ότι ενώ η δηmicroοκρατική και αλληλέγγυα αναγνώρι-

ση του δικαιώmicroατος κάθε microικρού ή microεγάλου έθνους στην

ελευθερία είναι microια υπόθεση παγκόσmicroιας σηmicroασίας δεν πι983085



στεύω ότι αυτό ισχύει στην περίπτωση του microουσουλmicroανικού

ολοκληρωτισmicroού Έστω κι αν αυτός δικαιολογείται πολιτι-

κά ως έσχατη αντίδραση απέναντι στην αλαζονεία του σιω-

νισmicroού και γενικότερα του ιmicroπεριαλισmicroού δεν παύει να εί-

ναι κι ένα σύmicroπτωmicroα ουσιαστικού laquomicroπλοκαρίσmicroατοςraquo των

διαδικασιών εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης στον

αραβικό και ισλαmicroικό mdash άρα όχι microόνο αραβικό αλλά και

τουρκικό και περσικό πακιστανικό κλπ κόσmicroο Τούτη τη

στιγmicroή οφείλει κανείς ν αντιταχθεί στη δαιmicroονοποίηση τουΙσλάmicro ένα φαινόmicroενο πολιτισmicroικά ρατσιστικό που microπορεί

να microην απασχολεί ευρέως την υψηλή διανόηση κάνει όmicroως

πάταγο σε microαζικές microορφές κουλτούρας στις εφηmicroερίδες

στις ταινίες κλπ

Θα microπορούσαmicroε ν αναφερθούmicroε και σε πολλά άλλα πα-

ραδείγmicroατα δεν το κάνουmicroε όmicroως για λόγους χώρου Αυτόπου έχει σηmicroασία είναι να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρ-

χουν σύντοmicroοι δρόmicroοι διαφυγής από την αντιmicroετώπιση της

θεmicroιτής υπόστασης του εθνικού ζητήmicroατος Κι αυτό θα φα-

νεί σαφέστερα στην επόmicroενη ενότητα που είναι αφιερωmicroέ-

νη στη σχέση εθνικού ζητήmicroατος και διεθνών οργανισmicroών

όπως ο ΟΗΕ

ΤΟ ΕΘΝ ΙΚ Ο ΖΗΤ ΗΜ Α 51





9Ο Οργανισmicroός Ηνωmicroένων Εθνών

και το εθνικό ζήτηmicroα σήmicroερα

ΟΟ Ρ Γ Α Ν Ι ΣΜ Ό Σ Η Ν Ω Μ Ε Ν Ω Ν Ε Θ Ν Ω Ν ( Ο Η Ε ) θα έπρεπε να εί-

ναι ο ιδανικός χώρος για τη συζήτηση και την επίλυση

των προβληmicroάτων που πηγάζουν από τις εθνικές συγκρού-

σεις Ήδη από το 1795 ο microεγάλος φιλόσοφος ΙmicroάνουελΚαντ στο βιβλίο του Για την αιώνια ειρήνη mdash βιβλίο που

συνιστώ ανεπιφύλακτα για το βάθος του αλλά και για την

απλότητα και τη συντοmicroία του mdash έθεσε πολύ ορθ ά τους βα-

σικούς θεωρητικούς όρους του προβλήmicroατος σε περίπτω-

ση σύγκρουσης microεταξύ κρατών microόνο microία αρχή που διαθέ-

τει microια υπερκρατική αντίληψη είναι σε θέση να διευκολύ-

νει την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων Μετά από δια-

κόσια χρόνια αυτή η θεωρητική τοποθέτηση εξακολουθεί

να ισχύει αρκεί αυτή η υπερκρατική αρχή να έχει κάποια

απ αρ άβ ατ α χαρακτηριστικά όπω ς η δικαιοσύνη και η ισό-

τητα

∆υστυχώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει για το σηmicroερινό ΟΗΕ

Και δεν ισχύει για microια σειρά από λόγους Θα περιοριστώ



microόνο σε δυο όχι επειδή εξαντλούν το πρόβληmicroα αλλά κα-

θαρά για λόγους χώρουΚατ αρχάς ο ΟΗΕ ελέγχεται στην πράξη για λόγους

ιστορικούς και οικονοmicroικούς που θεωρούmicroε αυτονόητους

για τον αναγνώστη από τις κύριες ιmicroπεριαλιστικές δυνά-

microεις και κατ εξοχήν από τις ΗΠΑ Κατ αυτόν τον τρόπο η

βασική προϋπόθεση ενός διεθνούς δικαστηρίου η ισονο-

microία δηλαδή η ίδια microεταχείριση σε ίδιες περιπτώσεις και η

ανόmicroοια σε ανόmicroοιες εκλείπει και δεν microπορεί να εφαρmicroο-

στεί Παράδειγmicroα τα εmicroφανέστατα και διαρκή διεθνή σκάν-

δαλα όπου το ίδιο έγκληmicroα για το οποίο τιmicroωρείται ο Σα983085

ντάmicro Χουσεΐν mdashη εισβολή σε ξένο έδαφοςmdash δεν αποτελεί

έγκληmicroα για το ισραηλινό σιωνιστικό κράτος που έχει αντί-

θετα το θείο δικαίωmicroα να καταλαmicroβάνει ξένα εδάφη και να

βαφτίζει laquoτροmicroοκράτεςraquo τους ντόπιους πατριώτες οι οποίοινόmicroιmicroα microάχονται ενάντια σ αυτήν την εισβολή ∆υστυχώς

θα microπορούσε κανείς ν αναφερθεί σε πολλά παρόmicroοια πα-

ραδείγmicroατα Και το χειρότερο είναι ότι στο άmicroεσο microέλλον

δεν διαφαίνεται καmicroία ελπίδα να επανέλθει ο ΟΗΕ σ ένα

ρόλο δίκαιου κριτή

Κατά δεύτερο λόγο ο ΟΗΕ είναι microία οργάνωση κρατώνκαι όχι εθνών ή εθνοτήτων Κατά συνέπεια όχι microόνο η κα-

ταπίεση αλλά και η εν δυνάmicroει γενοκτονία ενός έθνους ή

microιας εθνότητας αντιmicroετωπίζονται ως laquoεσωτερικές υποθέ-

σειςraquo των κρατών επί των οποίων ο ΟΗΕ δεν έχει δικαιο-

δοσία983085 ανάmicroεσα σε πλείστα παραδείγmicroατα η κατάσταση

του κουρδικού λαού ιδιαίτερα στην Τουρκία Αποτέλεσmicroα

όλων αυτών είναι η πλήρης αυθαιρεσία και η κατά περίστα983085




ση τοποθέτηση Για παράδειγmicroα ο ΟΗΕ ασχολήθηκε microεν

microε τους Ιρακινούς Κούρδους για τον απλούστατο λόγο ότιοι ΗΠΑ διάκεινται εχθρικά προς το καθεστώς της Βαγδά-

της όχι όmicroως και προς τους Τούρκους Κούρδους mdashπαρότι

πολυπληθέστεροι και περισσότερο καταπιεσmicroένοι από τους

πρώτους mdash επειδή η Τ ουρκία βρίσκεται laquoστη σωστή πλευ-

ράraquo είναι δηλαδή σύmicromicroαχος των ΗΠΑ σ αυτήν την ευαί-

σθητη και άκρως σηmicroαντική γεωπολιτική περιοχή Ας ανα-

φερθούmicroε και στο παράδειγmicroα του Θιβέτ microιας αυτόνοmicroης

περιοχής της Κίνας Είναι αδιαmicroφισβήτητο ότι οι Θιβετια983085

νοί απαρτίζουν microία εθνότητα ξεχωριστή από την κινεζική

han και εποmicroένως δεν microπορεί κανείς να τους αρνηθεί ότι

αναγνωρίζεται γενικώς σε όλους τους άλλους λαούς mdash δη-

λαδή τη δηmicroοκρατία την αλληλεγγύη και την ελευθερία

Ωστόσο δεν microπορεί κανείς να εναποθέσει το θιβετιανό ζή-τηmicroα στο κινηmicroατογραφικό κατεστηmicroένο του Χόλιγουντ

στον κάθε Ρίτσαρντ Γκιρ στους Καλιφορνέζους ψευδο983085

βουδιστές και σε όσους ενδιαφέρονται να προετοιmicroάσουν

ιδεολογικά ένα microελλοντικό πόλεmicroο microεταξύ ΗΠΑ και Κίνας

Τα ανθρώπινα δικαιώmicroατα που είναι ιερά και απαράγρα-

πτα δεν είναι ατοmicroική ιδιοκτησία και ιδεολογικό microονοπώ-λιο πολεmicroοχαρών microικροοmicroάδων που λειτουργούν microε εναλ-

λασσόmicroενο ρεύmicroα

∆υστυχώς όmicroως έτσι έχουν σήmicroερα τα πράγmicroατα Μέσα

σ αυτή την απόλυτη έλλειψη πολιτικής ανεξαρτησίας και

ηθικού κύρους του ΟΗΕ διαmicroορφώθηκε σε πολλούς Ευρω-

παίους και Αmicroερικανούς διανοούmicroενους microια microορφή καινού-

ριου και άθλιου laquoδηmicroοκρατικού παρεmicroβατισmicroούraquo που ενα-




ποθέτει άmicroεσα στα στρατιωτικά σώmicroατα των ιmicroπεριαλιστι-

κών δυνάmicroεων την υποτιθέmicroενη προάσπιση των ανθρώπι-

νων δικαιωmicroάτων Τα τελευταία χρόνια στη Βοσνία στην

Αλβανία στη Σοmicroαλία και τη Λιβερία παρακολουθήσαmicroε

ως έκπληκτοι και ανίσχυροι microάρτυρες αυτήν την παρεmicroβα-

τική microασκαράτα microε το microανδύα του ανθρωπισmicroού ∆υστυχώς

είναι πολύ δύσκολο να ξεσκεπάσει κανείς αυτόν τον άθλιο

laquoδηmicroοκρατικό παρεmicroβατισmicroόraquo διότι φαινοmicroενικά εκτελεί

ανθρωπιστική αποστολή και πρέπει κανείς να γνωρίζει πο-

λύ καλά τις τοπικές συνθήκες για να καταλάβει ότι ο υποτι-

θέmicroενος διαιτητής δεν είναι καθόλου αmicroερόληπτος Ειλι-

κρινά δεν microπορεί κανείς να απαιτήσει από έναν τίmicroιο και

γενναίο νέο microε αισθήmicroατα αλληλεγγύης και microε διάθεση για

εθελοντική δουλειά να είναι ειδικός σε θέmicroατα διεθνή

εθνικά και εθνοτικά ∆υστυχώς όmicroως σ αυτήν την άγνοιαστηρίζεται ο ιmicroπεριαλισmicroός Η σωστή πληροφόρηση εποmicroέ-

νως είναι πολύ σηmicroαντική

56 CO ST AN ZO PR EV E



Α π ότι ΦΑΊΝΕΤΑΙ Π Ρ Έ Π Ε Ι αναγκαστικά ν αποδεχτούmicroε

πως ούτε η δηmicroοκρατία ούτε η αλληλεγγύη ούτε η απε-

λευθέρωση microπορούν να εναποτεθούν στον ΟΗΕ ή σε ειδι-

κούς επαγγελmicroατίες της διπλωmicroατίας αλλά πρέπει ν απο-τελούν υπόθεση στην οποία ο κοινός πολίτης θα έχει δικαί-

ωmicroα συmicromicroετοχής

Είmicroαστε τώρα σε θέση να καταλάβουmicroε καλύτερα microε

πο ια έννοια το εθνικό ζήτηmicroα βρίσκεται στο κέντρο ενός τε-

τραγώνου αποτελούmicroενου από τους όρους πληροφόρησης

δηmicroοκρατίας αλληλεγγύης απελευθέρωσης όρους που τώ-ρα θα θίξουmicroε χωριστά

Κατά πρώτο λόγο η πληροφόρηση ∆υστυχώς ούτε οι

εφηmicroερίδες ούτε η τηλεόραση είναι σε θέση να παράσχουν

microία πλήρη και σταθερή πληροφόρησηmiddot ούτε καν την πρόθε-

ση έχουν για κάτι τέτοιο διότι δεν είναι αυτό σήmicroερα το

καθήκον τους άλλωστε δεν είναι αυτός ο λόγος που αγο-

ράζονται και ελέγχονται από τις microεγάλες οικονοmicroικές δυ983085

Προσωρινά συmicroπεράσmicroατα Πληροφόρηση

δηmicroοκρατία αλληλεγγύη απελευθέρωση

10



νάmicroεις Εξάλλου είναι πλέον ευρέως αποδεκτή η τάση να

περάσει κανείς από την πληροφόρηση στην ψυχαγωγία Οισχυρός αγγλοσαξονικός Τύπος πρωτοποριακός σε τέτοιου

είδους διαδικασίες χειραγώγησης microιλάει ήδη ανοιχτά για

infotainment ένας νεολογισmicroός που ενώνει τις λέξεις

information και entertainment δηλαδή πληροφόρηση και

ψυχαγωγία αντίστοιχα Στην Ιταλία κάποια ολέθρια και

πουληmicroένα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων έχουν ήδη προχω-

ρήσει πολύ σ αυτόν το δρόmicroο Η απίστευτη λαϊκή αγιοποί-

ηση της λαίδης Ν ταϊάνα το 1997 δεν πρέπει να ερmicroηνευτεί

απλοϊκά σαν απόδειξη της άσβεστης δίψας γι α παραmicro υθία

του microεταmicroοντέρνου πληβείου αλλά υποδηλώνει microία ισχυρή

microορφή επίδειξης ισχύος του establishment των microίντια που

θεωρούν πλέον ότι είναι σε θέση να υπαγορεύουν στη βρε-

τανική microοναρχία τους νέους τύπους βασιλικής συmicroπεριφο-ράς Το απίστευτο χορόδραmicroα των σεξουαλικών επιδόσε-

ων του προέδρου Κλίντον δεν είναι απλά ένα ακόmicroη βοκα983085

κικό επεισόδιο βιαστικών συνουσιών ανάmicroεσα σε ισχυ-

ρούς και γραmicromicroατείς βασιλείς και υπηρέτριες αλλά microία

επίδειξη ισχύος των δικαστών και των δηmicroοσιογράφων

που θέλουν να επιβάλουν την κυριαρχία τους στους επαγ-

γελmicroατίες πολιτικούς οι οποίοι παρότι διεφθαρmicroένοι εξα-

κολουθούν να εκφράζουν τη λαϊκή κυριαρχία Ενώ ούτε οι

δικαστές ούτε οι δηmicroοσιογράφοι είναι φορείς κάποιας νο-

microιmicroότητας ακριβώς γι αυτό απολαmicroβάνουν την υπερβολι-

κή εκτίmicroηση του microεγάλου χρηmicroατο983085οικονοmicroικού κεφαλαί-

ου που σήmicroερα αποτελεί το πραγmicroατικό α φεντικό του πλα-

νήτη Είναι τελικά προφανές ότι η πληροφόρηση δεν πρό983085

58 COSTANZO PREVE



κείται να microας δοθεί και θα πρέπει να την αναζητήσουmicroε

microόνοι microας∆εύτερον η δηmicroοκρατία Η λέξη αυτή έχει χάσει πλέον

την αρχαία ελληνική σηmicroασία της laquoκυριαρχίας του λαούraquo

και σήmicroερα υποδηλώνει microια ολιγαρχία πλουσίων που κατά

διαστήmicroατα νοmicroιmicroοποιείται microέσω εκλογών σε microεγάλο βαθ-

microό προκαθορισmicroένων από δηmicroοσκοπήσεις που γίνονται

πλέον σε microαζική κλίmicroακα Κάθε αναφορά στην αρχαία ελ-

ληνική σηmicroασία του όρου είναι εντελώς απατηλή Σήmicroερα

δηmicroοκρατία σηmicroαίνει αποκλειστικά και ουσιαστικά την ικα-

νότητα αντίστασης των ατόmicroων των κοινωνικών οmicroάδων

και εθνικών κοινοτήτων στην ισοπέδωση και χειραγώγηση

που επιβάλλεται από τη νέα ιmicroπεριαλιστική παγκοσmicroιοποί-

ηση ∆εν υπάρχει λοιπόν δηmicroοκρατία δίχως αντίσταση

Όποιος σήmicroερα microιλάει για δηmicroοκρατία δίχως αντίστασηαναφέρεται σ ένα αφηρηmicroένο σχήmicroα δικονοmicroίστικης εγ-

γύησης που microπορεί microεν να καλύπτει το 10 του πληθυσmicroού

του πλανήτη αποκλείει όmicroως όλους τους υπόλοιπους και εν

πάση περιπτώσει ούτε καν εγγυάται την πραγmicroατική κυ-

ριαρχία αυτού του προνοmicroιούχου 10 που αποτελεί στην

πραγmicroατικότητα το επευφηmicroών πλήθος συνοδείας microιας

ακόmicroη στενότερης ολιγαρχίας

Τρίτον η αλληλεγγύη Σε όποιον microιλάει για αλληλεγγύη

ως προς άλλους λαούς άλλες τάξεις άλλα έθνη αντιτάσσε-

ται συχνά η ένσταση ότι ήδη έχουmicroε τόσους microπελάδες και

προβλήmicroατα microέσα στο σπίτι microας ώστε είναι αδύνατον ν

ασχοληθούmicroε και microε τους microπελάδες και τα προβλήmicroατα των

άλλων Με τόσους ανέργους που έχουmicroε πώς να ασχολη983085




θούmicroε microε τους Κούρδους και τους Αλβανούς ανέργους Εί-

ναι microία αντίρρηση που συνήθως πιάνει και ενώ φαίνεται

laquoρατσιστικήraquo στην πραγmicroατικότητα δεν είναι καθόλου ρα-

τσιστική Είναι εντελώς λογικό η φιλανθρωπία ν αρχίζει

microέσα από το ίδιο microας το σπίτι Σήmicroερα όmicroως η αλληλεγγύη

δεν είναι καθόλου microια προαιρετική πολυτέλεια που microπο-

ρούmicroε να εναποθέσουmicroε στα χέρια όσων έχουν λεφτά και

χρόνο για χάσιmicroο αντιθέτως έχει γίνει αναγκαιότητα Σ

έναν παγκοσmicroιοποιηmicroένο κόσmicroο το να βοηθάς τον άλλο ση-microαίνει να βοηθάς τον ίδιο τον εαυτό σου Το βλέmicromicroα του άλ-

λου microας παραπέmicroπει στην ίδια microας τη microοίρα από την οποία

δεν microπορούmicroε να ξεφύγουmicroε σαν τη στρουθοκάmicroηλο που

χώνει το κεφάλι της στην άmicromicroο

Και τέλος η απελευθέρωση Χωρίς το δικαίωmicroα των λα-

ών και των εθνικών κοινοτήτων στην ελευθερία δεν υπάρ-χει ελευθερία ούτε για τα microεmicroονωmicroένα άτοmicroα και τις οικο-

γένειες τους Παραmicroένω πιστός οτην πρωταρχική φιλοσο-

φική οδηγία του Καρλ Μαρξ σύmicroφωνα microε την οποία το τέ-

λος του κοmicromicroουνισmicroού σε καmicroία περίπτωση δεν συνιστά ένα

είδος καθολικής ισοπεδωτικής προλεταριοποίησης υπό την

καθοδήγηση microιας πολιτικής κάστας laquoκοmicromicroουνιστώνraquo επαγ-

γελmicroατιών αλλά είναι η έλευση της ελεύθερης ατοmicroικότη-

τας όπου η ελεύθερη ανάπτυξη του ενός είναι προϋπόθεση

της ελεύθερης ανάπτυξης όλων Η ελεύθερη ατοmicroικότητα

όmicroως δεν είναι ένα απλό κλωνοποιηmicroένο κοmicromicroουνιστικό

laquoαντίγραφοraquo του αστού που στερείται απλώς ιδιοκτησίας

Η ελεύθερη ατοmicroικότητα εmicroπλουτίζεται microε την ποικίλη πο-

λιτισmicroική πολυmicroορφία κάθε εθνότητας και έθνους Χωρίς

60 COSTANZO PREVE



διάλογο microεταξύ εθνών δεν υπάρχει διάλογος microεταξύ ατό-

microων δεδοmicroένου άτι η οικουmicroενικότητα ενός παγκοσmicroιοποι983085ηmicroένου κόσmicroου δεν microπορεί να συνεπάγεται την εξάλειψη

του διαφορετικού και την έλευση microιας κοmicroφορmicroιστικής

οmicroοιοmicroορφίας είτε άτεγκτης είτε ελαστικής Οικουmicroενικό-

τητα σηmicroαίνει διάλογο microεταξύ των διαφο ρών και όχι ασφα-

λώς χρησιmicroοποιώντας όρους του Όργουελ ένα ηχείο που

επαναλαmicroβάνει υποχρεωτικά και microονότονα ένα και microοναδι-

κό laquoκαθολικόraquo microήνυmicroα σ ένα πλήθος ισοπεδωmicroένων microετα-

microοντέρνων πληβείων

Για να γίνει αυτό φιλοσοφικά κατανοητό πρέπει πρώτα

ν αναγνωρίσουmicroε τη νοmicroιmicroότητα του εθνικού ζητήmicroατος

αλλά δυστυχώς απέχουmicroε πολύ από κάτι τέτοιο Μπορούmicroε

όmicroως να αισιοδοξούmicroε ότι ένας δίκαιος αγώνας ακόmicroη κι

αν αρχικά τον συmicromicroερίζονται microόνο λίγοι άνθρωποι έχειmicroπροστά του ένα microέλλον περισσότερο ελπιδοφόρο από το

παρόν




Χωρίς ίχνος εθνικισmicroού τοπικισmicroού ή ρατσι-

σmicroού πρέπει να microάθουmicroε δηmicroιουργικά να

συνδέουmicroε τον πολιτιστικά κοσmicroοπολιτισmicroό microε

τον πολιτικό διεθνισmicroό Αυτό χρειάζεται να

γίνει microε ειλικρινή αναγνώριση του δικαίου

διατήρησης των εθνικών πολιτισmicroών στοιχείο

πλούτου και προόδου και όχι συντήρησης

για microια νέα παγκόσmicroια κουλτούρα που είναι

επιθυmicroητή και εφικτή και που βέβαια δεν θα

έχει τίποτα κοινό microε τη σηmicroερινή προσπάθεια

αmicroερικανοποίηοης του κόσmicroου

0 Κ ο σ τ ά ν τ α ο Π ρ έ β ε ( V a l e n z a Ρ ο 1 9 4 3 ) σ π ο ύ δ α σ ε

π ο λ ι τ ι κ έ ς ε π ι σ τ ή micro ε ς φ ι λ ο σ ο φ ί α κ α ι ε λ λ η ν ι κ ά σ τ ο

Τ ο ρ ί ν ο σ τ ο Π α ρ ί σ ι κ α ι τ η ν Α θ ή ν α

Π ο λ λ ά β ιβ λ ί α τ ο υ κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν σ τ η ν Ι τ α λ ί α κ α ι τ οε ξ ω τ ε ρ ι κ ό Α π ό τ ι ς ε κ δ ό σ ε ι ς Σ τ ά χ υ κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν

Το ασίγαοτο Πάθος Το λυκόφως των κοινωνικών

θ ε ώ ν Καιροί Αναζήτησης



























ISBN 9609830858032983085749830851









COSTANZO PREVE





Εισαγωγή9














8 COSTANZO PREVE






























Εισαγωγή







































ψεις







1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν





























COSTANZO PREVE





Εισαγωγή9














8 COSTANZO PREVE






























Εισαγωγή







































ψεις







1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν

























Εισαγωγή9














8 COSTANZO PREVE






























Εισαγωγή







































ψεις







1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν























8 COSTANZO PREVE






























Εισαγωγή







































ψεις







1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν









































Εισαγωγή







































ψεις







1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν



























































ψεις







1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν


























1

Σ











































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν
















































14 COSTANZO PREVE





















































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν









































































16 COSTANZO PREVE
















τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν




































τητες







2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν


























2








































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν












































22 COSTANZO PREVE








































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν




































































4





























26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν

















































26 COSTANZO PREVE







σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν



























σης
































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν









































5





























30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν

















































30 COSTANZO PREVE

























































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν













































































32 COSTANZO PREVE











































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν































































36 COSTANZO PREVE

















































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν












































































38 COSTANZO PREVE



























































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν















































































































































44 COSTANZO PREVE



























Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν















































Όργουελ

























48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν












































48 COSTANZO PREVE






































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν


































































































όπως ο ΟΗΕ





















τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν








































τητα

































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν



















































































































10





























58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν

















































58 COSTANZO PREVE


























































60 COSTANZO PREVE

















παρόν














































































60 COSTANZO PREVE

















παρόν





































παρόν





















Το εθνικό ζήτημα στο κατώφλι του 21ου αιώνα : Εισαγωγικό...

Documents

Transcript of Το εθνικό ζήτημα στο κατώφλι του 21ου αιώνα : Εισαγωγικό...