ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣΟ Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στην 1 Μάη του 1909,

στη Μονεμβασία Λακωνίας. Ήταν το τελευταίο παιδί της οικογένειας Ρίτσου. Ο πατέρας του Ρίτσου, ο Ελευθέριος, και

καταγόταν από την Κρήτη. Η μητέρα του ήταν η Ελευθερία Βουζαναρά. Παντρεύτηκαν, όταν εκείνη ήταν μόλις 13 χρονων.

Το ζευγάρι, εντούτοις, δεν τα πήγαινε καλά, καθώς ο Ελευθέριος ήταν μανιώδης χαρτοπαίχτης και γυναικάς. Ένα τραγικό

περιστατικό στη σχέση τους, ήταν τότε, που απέκτησαν το δεύτερο παιδί τους: ενόσω η Ελευθερία βρισκόταν στο νοσοκομείο, εκείνος

εξαφανίστηκε για εβδομάδες στο Λουτράκι, περνώντας ξέγνοιαστες ώρες. Η οικογένεια Ρίτσου, απέκτησε τελικά τέσσερα παιδιά, τη Νίνα το 1898, τον Δημήτρη το 1899, τη Σταυρούλα (Λούλα) , το

1908 και τον Γιάννη, το 1909.Τέλος, η οικογένεια ζούσε απέναντι από την Παναγία τη

Χρυσαφίτισσα, αργότερα εγκαταστάθηκε, μετά τη γέννηση του Γιάννη, σε ένα σπίτι που αγόρασε ο Ελευθέριος, στην είσοδο της

καστροπολιτείας, δίπλα στα τείχη.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ

Ο Γιάννης Ρίτσος

.......Με τη γυναίκα και την κόρη του

Η ζωή του Ρίτσου, κατά την παιδική του ηλικία, στη Μονεμβασία, ήταν ανέμελη και πέρασε όμορφα παιδικά χρόνια κοντά στη φύση. Η μητέρα του, του έδειχνε πολλή αγάπη και τρυφερότητα. Η γιαγιά του η Άννα του έλεγε παραμύθια, όπως επίσης κι ένας Μωραΐτης, που φρόντιζε αυτόν και τη Σταυρούλα, μετά τη δολοφονία του παππού τους, το 1910. Ο Ρίτσος, από τη μικρή ηλικία φάνηκε να έχει κλίση στις τέχνες, καθώς γρήγορα άρχισε να ζωγραφίζει και να μαθαίνει πιάνο, ενώ, έγραφε στίχους από την ηλικία των 7 ετών.

Η ανεμελιά των παιδικών χρόνων σταματά με την έναρξη του σχολείου. Ο Ρίτσος προτιμούσε να παίζει από το να παρακολουθεί τα μαθήματα κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα να βρίσκεται πολλές φορές όρθιος, στη γωνία, τιμωρημένος. Τα τετράδιά του ήταν γεμάτα ζωγραφιές. 

ΤΑ ΝΕΑΝΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ

Ο Ρίτσος ό,τι έχασε από το σχολείο, το βρήκε στη βιβλιοθήκη της μητέρας του, όπου εκεί συνάντησε για πρώτη φορά την Αριστερά, πράγμα που ενοχλούσε τον Ελευθέριο.

Το 1917, η οικογένεια Ρίτσου, δέχτηκε το πρώτο της οικονομικό πλήγμα: με την αγροτική μεταρρύθμιση του Ελ. Βενιζέλου απαλλοτριώθηκαν τσιφλίκια ή δόθηκαν σε ακτήμονες· οι Ρίτσοι, που δεν ήξεραν άλλη δουλειά, παρά μόνον αυτή, τα έχασαν, σχεδόν, όλα.

Κατόπιν, ο αδελφός του Ρίτσου , που σπούδαζε ασθένησε με τον προάγγελο της φυματίωσης, την υγρά πλευρίτιδα. Ο πατέρας ξόδεψε πολλά λεφτά για τη θεραπεία του γιου του χωρίς, όμως, επιτυχία. Το 1921 ασθένησε από φυματίωση και η μητέρα του. Ο Δημήτρης δεν τα κατάφερε και πέθανε από φυματίωση στις 6 Αυγούστου 1921, ενώ λίγο αργότερα, στις 11 Νοεμβρίου, του ίδιου έτους, όταν η μητέρα έμαθε για τον θάνατο του Δημήτρη, δεν άντεξε και πέθανε κι αυτή στην Πορταριά Πηλίου. Στο ενδιάμεσο, η αδελφή του Νίνα, και συγκεκριμένα τον Απρίλιο του 1921, είχε παντρευτεί τον χωροφύλακα του χωριού και είχε φύγει από το σπίτι, με αποτέλεσμα, η Σταυρούλα και ο Γιάννης να μείνουν μόνοι και να δεθούν πολύ. Η Σταυρούλα και ο Γιάννης ήρθαν πολύ κοντά μετά από αυτά τα τραγικά γεγονότα. Η μόνη παρηγοριά του ποιητή ήταν η αδελφή του και η ποίηση, ενώ τα μόνα έξοδα που επέτρεπε στον εαυτό του ήταν η συνδρομή του περιοδικού, στο οποίο μάλιστα, δημοσίευσε το 1924-1925, τις πρώτες του συνεργασίες, με το ψευδώνυμο «Ιδανικό Όραμα».

Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ

Τον Σεπτέμβριο του 1925 τα δύο αδέλφια πάνε στην Αθήνα. Εκεί έπιασαν ένα δωμάτιο, σε ένα ξενοδοχείο, στην οδό Μπενάκη. Ο θείος Λεωνίδας, που ζούσε στο Λονδίνο και που τους είχε βοηθήσει και παλαιότερα, τους συνδράμει, χρηματικά, ενώ η Σταυρούλα έπιασε δουλειά, προετοιμάζοντας τις σπουδές στης για τη Φιλοσοφική Σχολή. Ο Γιάννης, από την άλλη, δεν έδειχνε κάποιο ενδιαφέρον για όλα αυτά. Ο Γιάννης έπιασε, αργότερα, δουλειά ως δαχτυλογράφος, σε ένα γραφείο ενός συμβολαιογράφου, στη βιβλιοθήκη του οποίου γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό, τον Κωστή Παλαμά κ.ά. Έως το 1926, τα πράγμα πήγαιναν καλά για τα δύο αδέλφια, ώσπου ένα πρωί η Λούλα, είδε τον αδελφό της να κάνει αιμόπτυση στο λαβομάνο. Ο ιατρός της οικογένειας τον έστειλε στη Μονεμβασία, που, όπως πίστευε, θα έβρισκε καλύτερη περιποίηση εκεί. Τελικά, μετά από τη δίμηνη παραμονή του στην Αθήνα, επέστρεψε, στην πατρώα γη. Επιστρέφοντας ο Ρίτσος από τη Μονεμβασία, είχε έτοιμες δύο ποιητικές συλλογές. Τον Ιανουάριο του 1927, η αιμόπτυση επανήλθε, ήταν βέβαιο πλέον ότι έπασχε κι αυτός από φυματίωση. Στις 22 Φεβρουαρίου 1927 εισήλθε στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου για τα επόμενα τρία χρόνια θα συζεί με πλήθος ασθενών.

Στις αίθουσες του νοσοκομείου ο Ρίτσος, ήρθε σε επαφή με διάφορους αριστερούς και συνδικαλιστές. Ο «δάσκαλός» του, σχετικά με αυτά, είναι ο Βασίλης Γεράγγελος, οποίος θα εκτελεστεί, αργότερα, από τους Γερμανούς, στην Κατοχή.

Τον Απρίλιο του 1931, η αδελφή του Λούλα παντρεύεται έναν μετανάστη από την Αμερική, τον Δημήτρη Σταυρόπουλο, ο οποίος θα συνδράμει οικονομικά και τον αδελφό της, τον Γιάννη. Έτσι, ο Ρίτσος, θα βρει περισσότερο χρόνο για τη συγγραφή ποιήσεως.

Το 1932, συμφορά ξαναβρήκε την οικογένεια: Ο πατέρας του, που ζούσε μόνος στη Μονεμβασία δεν είχε τα προς το ζην και, σε συνδυασμό, με την άρνησή του για βοήθεια από τους συγχωριανούς του, έχασε τα λογικά του και τρελάθηκε. Τον μεταφέρανε εν τέλει, το 1934, στο δημόσιο ψυχιατρείο του Δαφνίου.

Η αδελφή του που είχε πάει στην Αμερική, επέστρεψε για να τον φροντίσει, εν τω μεταξύ, κι αυτή είχε κλονιστεί πολύ, με όλα αυτά που συνέβαιναν στην οικογένειά τους. Την περίοδο αυτή ο Ρίτσος, προσπαθεί να ακολουθήσει το επάγγελμα του χορευτή και του ηθοποιού σε θέατρο, στην Κυψέλη, με τη διάσημη Ζωζώ Νταλμάς, αφού ο γάμος της αδελφής του δεν κράτησε παραπάνω και αναγκάστηκε να εργαστεί.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1930-1940

Το 1934 γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, στο οποίο παρέμεινε πιστός μέχρι τον θάνατό του. Το 1934 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Τρακτέρ», ενώ ξεκίνησε να δημοσιεύει στον «Ριζοσπάστη» τη στήλη «Γράμματα για το Μέτωπο». Το Μάιο του 1936, οι εργατικές κινητοποιήσεις, είχαν κορυφωθεί στη Θεσσαλονίκη. Ο Ριζοσπάστης, την επόμενη, δημοσιεύει φωτογραφία που αποτυπώνεται η σορός του δολοφονημένου Τάσου Τούση, με τη μητέρα του να σπαράζει από πάνω του. Η φωτογραφία ενέπνευσε τον ποιητή. Ο Ρίτσος κλείστηκε στη σοφίτα του και έγραψε τα τρία πρώτα μέρη του Επιταφίου. Ο Ρίτσος ολοκληρώνει τα πρώτα 14 ποιήματά του, τα οποία εκδίδονται από το «Λαϊκό Βιβλιοπωλείο» σε 10.000 αντίτυπα . Από αυτά πουλήθηκαν σχεδόν όλα, εκτός από 250, τα οποία κάηκαν, μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας από τον Ι.Μεταξά, στις 4 Αυγούστου 1936. Το ποίημα αυτό έγινε ένα από τα γνωστότερα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.

Στις 15 Οκτωβρίου 1936, ο Ρίτσος, έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Οι παραστάσεις που έδινε ως χορευτής και ως ηθοποιός τον ταλαιπώρησαν τόσο, που τον οδήγησαν στο να υποτροπιάσει την υγεία του. Αυτή τη φορά, από τον Οκτώβριο του 1937 έως τον Απρίλιο του 1938, έζησε στο σανατόριο της Πάρνηθας. Οι συμφορές τόσο για την οικογένεια, όσο και για τον ίδιο συνεχίστηκαν, όταν η αδελφή του, η Λούλα, επισκέφτηκε, στις 9 Φεβρουαρίου 1937, την αδελφή της και της είπε ότι είδε τον Θεό. Ακολούθως, θα κατευθυνθεί κι εκείνη στο Δαφνί, όπου βρίσκεται εκεί ήδη ο πατέρας της. Μάλιστα στις 5 Νοεμβρίου 1938 θα δει να βγάζουν τη σορό του πατέρα της, από τον απέναντι θάλαμο. Ο Ρίτσος εμπνεύστηκε από τα παθήματα της αδελφής του και θα γράψει το ποίημα Τραγούδι της Αδελφής μου.

Η Λούλα στο ψυχιατρείο

Το 1948 εξορίζεται στη Λήμνο. Θα αρχίσει αλληλογραφία και με την αδελφή του, Λούλα. 

Τον Μάιο του 1949 μεταφέρθηκε στο κολαστήριο της Μακρονήσου. Εξέχοντες προσωπικότητες που βρέθηκαν στο πλευρό του ήταν ο Πάμπλο Πικάσο, ο Πάμπλο Νερούδα και ο Λουί Αραγκόν.

 Στις 7 Δεκεμβρίου του 1954 παντρεύεται με τη Γαρυφαλιώ Γεωργιάδου ή Φαλίτσα, όπως συνήθιζε να την αποκαλεί ο ίδιος ο Ρίτσος και τον Αύγουστο του 1955, γεννιέται η μονάκριβη κόρη τους, η Ελευθερία (Έρη) Ρίτσου.

Κατόπιν, ο Ρίτσος, το 1956, θα γνωριστεί με τον Νίκο και τη Νανά Καλλιανέση, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει έναν νέο εκδοτικό οίκο, τον Κέδρο. Εκεί θα γράψει το ποιήμα Σονάτα του Σεληνόφωτος, με το οποίο  θα παραλάβει το Α' Κρατικό Βραβείο ποίησης. Εκείνη την περίοδο ο μουσικοσυνθέτης, Μίκης Θεοδωράκης, μελοποιεί 6 ποιήματα του Ρίτσου. η εξορία θα τον ξαναβρεί το 1967, με τη «Χούντα των Συνταγματαρχών». [39]

Κατοχή, αντίσταση, διώξεις

Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου, το ζεύγος Φιλιάκου και ο Ρίτσος, όδευαν προς στο σπίτι, όπου συγκατοικούσαν. Στον Σταθμό Λαρίσης, αντικρίζουν τανκς. Ο Τάσος Φιλιάκος, λέει πως θα γυρίζουν πολεμική ταινία, ο Ρίτσος αμέσως κατάλαβε. Φτάνοντας στην οδό Παπαναστασίου, όπου έμεναν, ο Ρίτσος, ετοίμασε τις βαλίτσες του, περιμένοντας να έρθουν τον πάρουν. Οι φίλοι του τού είπαν να κρυφτεί. Εκείνος αρνήθηκε. Στις 6 το πρωί τον συλλαμβάνουν και τον οδηγούν στον Ιππόδρομο. Μετά από λίγες μέρες οδηγείται ξανά στην εξορία, με προορισμό τη Γυάρο. Ωστόσο, συνέλαβαν και τη γυναίκα του, Φαλίτσα, την οποία την κράτησαν στο Βαθύ της Σάμου, σε συνθήκες απομόνωσης. Αυτό κράτησε λίγο, καθώς μετά από δύο εβδομάδες την αφήσαν ελεύθερη, εκείνη που ήδη είχε ενημερωθεί από τον Ρίτσο, ταξιδεύει στη Σύρο, για να μπορέσει να του στείλει κάποια χρειώδη.

Μετά από λίγα χρόνια κλείνουν το στρατόπεδο στη Γυάρο και το μεταφέρουν σε δύο χωρία της Λέρου, στο Λακκί και στο Παρθένι. Την 1η Ιουλίου, μετέφεραν και τον Ρίτσο. Ήδη από την παραμονή του στη Γυάρο, θα ανακαλύψει άλλο ένα καλλιτεχνικό ιδίωμα, τη ζωγραφική, το οποίο θα τον συνοδεύει έως το τέλος της ζωής του. Τον Δεκέμβριο του 1970 χειρουργήθηκε στη Γενική Κλινική Αθηνών.

1967-1973: η Δικτατορία

Στις 17 Νοεμβρίου 1973, ο ποιητής θα ζήσει από κοντά τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Την επόμενη μέρα θα αναχωρήσει με προορισμό τον Κάλαμο. Ακολούθως, έπονται τα γεγονότα στην Κύπρο, με το πραξικόπημα του Σαμψών. Ο Ρίτσος τα παρακολουθεί όλα από τη Σάμο. Ο Ρίτσος έπειτα από είκοσι χρόνια επισκέπτεται ξανά τη Μονεμβασία. Αρχίζει πάλι να εμπνέεται και συνθέτει κι άλλα ποιήματα, που αφορούν την αγάπη και τη μνήμη.

Εξέγερση Πολυτεχνείου/Πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών/Μεταπολίτευση

Τα πρώτα χρόνια τη μεταπολίτευσης θα γίνουν τα χρόνια της αναγνώρισης για τον ποιητή. Αρχίζουν οι βραβεύσεις και οι διακρίσεις. Εκείνος αρχίζει και ταξιδεύει στο εξωτερικό, για να παραλάβει βραβεία, που του δόθηκαν. Το 1975, παραλαμβάνει από τη Βουλγαρία, το Διεθνές Βραβείο Γκεόργκι Δημητρώφ· έπειτα από την Ιταλία, το 1976 το Αίτνα-Ταορμίνα κ.ά. Ενώ και η ελληνική επιβράβευση είχε έρθει από το 1975.

Το 1977, θα κερδίσει το Βραβείο Λένιν, για την Ειρήνη και τη Φιλία των Λαών. 

1975-1979

Στην Αθήνα , στις  11 Νοεμβρίου 1990, απεβίωσε ο Γιάννης Ρίτσος. Η σορός του ποιητή ενταφιάστηκε στη γενέτειρά του, τη Μονεμβασιά. Αφήνοντας πίσω του 50 ανέκδοτες συλλογές ποιημάτων.

Θάνατος

Πρώτο Κρατικό Βραβείο ποίησης "Η Σονάτα του σεληνόφωτος" (1956)

Μέγα διεθνές βραβείο ποίησης (Βέλγιο, 1972) Διεθνές βραβείο "Γκεόργκι Δημητρώφ"

(Βουλγαρία, 1975) Mέγα βραβείο ποίησης "Αλφρέ ντε Βινύ" (Γαλλία,

1975) Διεθνές βραβείο "Αίτνα-Ταορμίνα" (Ιταλία, 1976) "Βραβείο Ειρήνης του Λένιν" (ΕΣΣΔ, 1977) Διεθνές βραβείο "Μποντέλο" (1978)

ΒΡΑΥΕΥΣΕΙΣ

ΠΟΙΗΜΑΤΑ«Τρακτέρ », (1934)«Πυραμίδες», (1935)«Επιτάφιος», (1936)«Το τραγούδι της αδελφής μου», (1937)«Εαρινή συμφωνία», (1938)«Το εμβατήριο του ωκεανού», (1940) «Χρυσόθεμις», (1972)«Ισμήνη», (1972)«Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας», (1973)«Διάδρομος και σκάλα», (1973)«Γκραγκάντα», (1973)«Σεπτήρια και Δαφνηφόρια», (1973)«Ο αφανισμός της Μήλος», (1974)«Υμνος και θρήνος για την Κύπρο», (1974)«Καπνισμένο τσουκάλι», (1974)«Κωδωνοστάσιο», (1974)«Χάρτινα », (1974)«Ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη», (1974)«Η Κυρά των Αμπελιών», (1975)«Η τελευταία προ Ανθρώπου Εκατονταετία», (1975)

«Μαρτυρίες Α», (1963)«Παιχνίδια τ'ουρανού και του νερού», (1964)«Φιλοκτήτης», (1965)«Ρωμιοσύνη», (1966)«Μαρτυρίες Β», (1966)«Ορέστης», (1966)«Όστραβα», (1967)«Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα», (1972)«Η Ελένη», (1972)«Χειρονομίες», (1972)«Τέταρτη διάσταση», (1972)«Η επιστροφή της Ιφιγένειας», (1972)

«Τα επικαιρικά», (1975)«Ημερολόγιο εξορίας», (1975)«Μαντατοφόρες», (1975)«Θυρωρείο», (1976)«Το μακρινό», (1977)«Γιγνεσθαι», (1977)«Βολιδοσκόπος», (1978)Τοιχοκολλητής, (1978)Τροχονόμος, (1978)Η Πύλη, (1978)Το σώμα και το αίμα, (1978)Μονεβασιώτισσες, (1978)Το τερατώδες αριστούργημα, (1978)Φαίδρα, (1978)Λοιπόν;, (1978)«Το ρόπτρο»,(1978)Μια πυγολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα, (1978)

«Γραφή Τυφλού»,(1979)Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού, (1980)Διαφάνεια, (1980)Πάροδος, (1980)Μονόχορδα, (1980)«Τα ερωτικά»,(1981)Συντροφικά τραγούδια, (1981)Υπόκωφα, (1982)Μονοβασιά, (1982)Το χορικό των σφουγγαράδων, (1983)Τειρεσίας, (1983)Με το σκούντημα του αγκώνα, (1984)Ταναγραίες, (1984)«Ανταποκρίσεις», (1987)3Χ111 Τρίστιχα, (1987)Αργά πολύ αργά μέσα στη νύχτα, (1991)

Το χειρόγραφο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, <<Πρωινό άστρο>>.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ <<ΠΡΩΙΝΟ ΑΣΤΡΟ>>

Κάτω από τα τριανταφυλλένια πέλματά σου δυο καρδιές η καρδιά της μητέραςη καρδιά του πατέρα.Πάτα γερά.Δεν θα πέσεις.