ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ (1911-1996)

 • Μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του 30.

• 1960 Κρατικό Βραβείο Ποίησης.

• 1979 Νόμπελ Λογοτεχνίας.

• Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης (2 Νοεμβρίου 1911).

• Οι γονείς του καταγόταν από τη Λέσβο.

• Το πραγματικό του όνομα ήταν Οδυσσέας Αλεπουδέλης.

• Το 1914, με το ξέσπασμα του Α’ παγκοσμίου πολέμου, ο

πατέρας του μεταφέρει το εργοστάσιο σαπωνοποιίας που είχε,

από το Ηράκλειο στον Πειραιά. Όλη η οικογένεια

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.

• Το 1917 ο Ελύτης εγγράφηκε σε ιδιωτικό σχολείο.

• Το 1924, εγγράφηκε στο Γ’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών και

συνεργάστηκε στο περιοδικό «Η Διάπλασης των Παίδων»

χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα.

• Το 1928 παίρνει απολυτήριο γυμνασίου και μετά από

πιέσεις των γονιών του, αποφασίζει να σπουδάσει

χημικός. Την ίδια εποχή έρχεται σε επαφή με το έργο

του Καβάφη και του Κάλβου. Παράλληλα ανακαλύπτει

το έργο του Πωλ Ελυάρ και Γάλλων υπερρεαλιστών.

• Έτσι παραιτείται από την πρόθεσή του να ασχοληθεί με

την χημεία.

• Το 1930 εγγράφεται στη Νομική Σχολή Αθηνών.

• Το 1935 δημοσιεύονται τα πρώτα ποιήματά του στο

περιοδικό «Νέα Γράμματα».

• Το 1939-1940 εγκαταλείπει οριστικά τις νομικές σπουδές.

• Μετά από αρκετές δημοσιεύσεις ποιημάτων του σε

περιοδικά τυπώνεται η πρώτη του ποιητική συλλογή με τον

τίτλο «Προσανατολισμοί».

• Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Ελύτης επιστρατεύθηκε

και πολέμησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός.

• Το 1941 τον βρίσκει σοβαρότατα άρρωστο από κοιλιακό τύφο.

Μεταφέρεται σχεδόν ετοιμοθάνατος από το νοσοκομείο

Ιωαννίνων στο Αγρίνιο και τέλος στην Αθήνα.

• Οι εμπειρίες από τον πόλεμο σημάδευσαν τη ζωή και το έργο

του. Ο ποιητής του ήλιου, του φωτός και του Αιγαίου

επηρεάζεται από την σκλαβιά, την πείνα, και το θάνατο.

• Η Ιστορία τού στυλώνει τα μάτια στα πάθη του λαού του. Δεν θα

προβληθεί όμως ακόμα στο έργο του. Θα παλέψει πολύ μέσα

του, για να βρει και τη μορφή και την ώρα του.

• Το 1943, στη δύσκολη ώρα της Κατοχής, δημοσιεύεται η

ποιητική του συλλογή «Ήλιος ο πρώτος μαζί με τις παραλλαγές

πάνω σε μιαν αχτίδα». Ο «Ήλιος ο πρώτος» είναι μια αισιόδοξη

αντίσταση μέσα στην Κατοχή. Ένας ύμνος του Ελύτη στη χαρά

της ζωής και στην ομορφιά της φύσης.

• Το 1945, δημοσιεύεται το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο

για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας».

• Ο πόλεμος του 1940 του έδωσε έμπνευση και για άλλα έργα:

«Καλωσύνη στις Λυκοποριές», «Αλβανιάδα», «Βαρβαρία»

την οποία δεν ολοκλήρωσε ποτέ.

• Το 1948 φεύγει από την Ελλάδα για την Ελβετία και από

'κει πηγαίνει στο Παρίσι, οπού και εγκαθίσταται.

• Το 1952 ξαναγυρίζει στην Ελλάδα.

Το 1959 κυκλοφορεί το «Άξιον Εστί» ένας σημαντικός σταθμός στην ιστορία της λογοτεχνίας μας.

• Το 1960 παίρνει για το έργο αυτό το Ά Κρατικό Βραβείο

Ποίησης, ενώ το 1964 ξεκίνησε η ηχογράφηση του

μελοποιημένου Άξιον Εστί από το Μίκη Θεοδωράκη.

Το Άξιον Εστί

Το έργο είναι μια σύνθεση που αποτελείται από 3 μέρη: Η Γένεσις, Τα Πάθη, 

Το Δοξαστικόν. 

• Η  Γένεση  είναι  μια  εισαγωγή  όπου  ο  ποιητής  ταυτίζει  τη  μοίρα  του  με 

εκείνη του υπόλοιπου Γένους. 

• Τα Πάθη που αποτελούνται  από αναγνώσματα  σε  πεζό  λόγο, ψαλμούς 

και άσματα, εκφράζουν τα πάθη του ελληνικού λαού μέχρι το τέλος της 

Κατοχής.

• Το Δοξαστικόν είναι ένα όραμα γεμάτο αισιοδοξία για μια καλύτερη ζωή 

για την Ελλάδα και για όλη την ανθρωπότητα.

Το έργο αυτό υμνεί όπως και η Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου τη νίκη της ζωής πάνω 

στο  θάνατο.  Με  το  έργο  του  ο  Ελύτης  αξιοποίησε  όλη  την  παράδοση  της  ελληνικής 

γλώσσας, της λαϊκής, της λόγιας, αλλά και εκείνη της εκκλησιαστικής υμνογραφίας.

• To 1969 εγκαταλείπει την Ελλάδα και εγκαθίσταται στο Παρίσι

όπου ξεκίνησε τη συγγραφή της συλλογής «Φωτόδεντρο».

• Το 1970 επισκέπτεται την Κύπρο και γνωρίζεται με τον

αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Το  1971 επιστρέφει  στην  Ελλάδα  ενώ  τον  επόμενο  χρόνο αρνήθηκε να παραλάβει το «Μεγάλο Βραβείο» Λογοτεχνίας που είχε  θεσπίσει  η  δικτατορία  .Το 1972 δημοσιεύεται η συλλογή «Τα ρω του έρωτα» που έγινε γνωστή  στο  ευρύ  κοινό  από  τις  μελοποιήσεις. 

Το 1978 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

• 10 Δεκεμβρίου 1979. Ο Οδυσσέας Ελύτης τιμήθηκε το βραβείο 

Νόμπελ Λογοτεχνίας γνωρίζοντας παγκόσμια δημοσιότητα. 

Τον επόμενο χρόνο κατέθεσε το χρυσό μετάλλιο και τα 

διπλώματα του βραβείου στο Μουσείο Μπενάκη. 

ΑΠΟΝΟΜΗ ΝΟΜΠΕΛ

• Πεθαίνει στις 18 Μαρτίου 1996 από ανακοπή καρδιάς 

στην Αθήνα.

Η διορατικότητα του Ελύτη

Ο ΕΛΥΤΗΣ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ

ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ

«Προσανατολισμοί» (1940)

«Ήλιος ο πρώτος» (1943)

«Άσμα  ηρωικό  και  πένθιμο  για  το  χαμένο  ανθυπολοχαγό  της 

Αλβανίας» (1945)

«Άξιον εστί» (1959)

«Έξι και μια τύψεις για τον ουρανό» (1960)

«Το φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά» (1971)

«Ο ήλιος ο ηλιάτορας» (1971)

«Θάνατος και ανάσταση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου» (1971)

«Το μονόγραμμα» (1972)

«Τα ρω του έρωτα» (1972)

«Τα ετεροθαλή» (1974)

«Μαρία Νεφέλη» (1978)

ΔΟΚΙΜΙΑ

«Ο ζωγράφος Θεόφιλος» (1973)

«Ανοιχτά χαρτιά» (1974)

«Η μαγεία του Παπαδιαμάντη» (1976)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

Δεύτερη γενιά

Κύκλος με την Κιμωλία του Μπέρτολντ Μπρεχτ

Νεράιδα του Ζιροντού

Δούλες του Ζαν Ζεναί

Ανέκδοτο κείμενο του Ελύτη μετά την απονομή του Νόμπελ

«Αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες,

περίμενα πρώτα να τελειώσουν οι επίσημες γιορτές που προβλέπει η

“Εβδομάδα Νόμπελ” και ύστερα να ’ρθω σ’ επαφή μαζί σας. Το έκανα γιατί

ήθελα να νιώθω ξένοιαστος και ξεκούραστος.

Ξεκούραστος βέβαια δεν είμαι. Χρειάστηκε να βάλλω τα δυνατά μου για να τα

βγάλω πέρα με τις απαιτήσεις της δημοσιότητας, τις συνεντεύξεις και τις

τηλεοράσεις. Αλλά ένιωθα κάθε στιγμή ότι δεν εκπροσωπούσα το ταπεινό μου

άτομο αλλά ολόκληρη τη χώρα μου. Κι έπρεπε να την βγάλω ασπροπρόσωπη.

Δεν ξέρω αν το κατάφερα. Δεν είμαι καμωμένος για τέτοια. Για τιμές και για

δόξες. Τη ζωή μου την πέρασα κλεισμένος μέσα σε 50 τετραγωνικά (μέτρα),

παλεύοντας με τη γλώσσα. Επειδή αυτό είναι στο βάθος η ποίηση: μια πάλη

συνεχής με τη γλώσσα. Τη γλώσσα την ελληνική που είναι η πιο παλιά και η πιο

πλούσια γλώσσα του κόσμου

Πάσχισα να κλείσω μέσα στην ψυχή μου, την ψυχή όλου του ελληνικού λαού.

Να δω πόσο μοιάζανε όλοι οι αγώνες του, από την αρχαία εποχή ίσαμε

σήμερα, για το δίκιο και για τη λευτεριά. Κι αυτό θα κάνω όσα χρόνια μου

δώσει ο Θεός να ζήσω. Αυτή είναι η πράξη μου. Και το γεγονός ότι έφτασαν

να την αναγνωρίσουν οι ξένοι, είναι μια νίκη. Όχι δική μου νίκη. Δική σας. Γι’

αυτό σας ευχαριστώ. Κι αν μου το συγχωρείτε να σας δώσω μια γνώμη -

ακούστε την: όσο καλά κι αν ζείτε σ’ αυτή τη φιλόξενη, την ευγενική χώρα,

όσο κι αν νιώθετε καλά και στεριώνετε, και κάνετε οικογένεια - μην ξεχνάτε

την πατρίδα μας, και προ παντός, τη γλώσσα μας. Πρέπει να ‘σαστε

περήφανοι, να ‘μαστε όλοι περήφανοι, εμείς και τα παιδιά μας για τη γλώσσα

μας.

Είμαστε οι μόνοι σ’ ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο να λέμε

τον ουρανό “ουρανό” και τη θάλασσα “θάλασσα” όπως την έλεγαν ο Όμηρος

και ο Πλάτωνας πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δεν είναι λίγο αυτό. Η γλώσσα

δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι

όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια.

Πηγή: fourtounis.gr