Ελένη Βακανά

Λογοτεχνία και Οικολογία

:ΕΝΟΤΗΤΑ Περιβαλλοντικά Προβλήματα

Λογοτεχνία και Οικολογία: η λογοτεχνία που αναφέρεται στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και στην αλληλεπίδραση του με το περιβάλλον.

Η ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει

Λουίς Σεπούλβεδα

Γενικές Πληροφορίες

Τόπος σε μια θάλασσα στο Αμβούργο (Γερμανία)Χρόνος σύγχρονη εποχή (έκδοση: 1996)Θέμα Μια γλαροπούλα, η Κένγκα, πέφτει θύμα της θαλάσσιας

ρύπανσης. Κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να σωθεί από την πετρελαιοκηλίδα και να επιβιώσει.

Πρόσωπα αποσπάσματος Κένγκα, η γλαροπούλα Αναφέρονται:

συντρόφισσες από το σμήνος του φάρου της Κόκκινης Άμμου

γριά συντρόφισσα από τα Φρισικά νησιά οικολόγοι

Αφηγηματικές Τεχνικές και Υφολογικοί τρόποι

Λογοτεχνικό γένος ΠεζογράφημαΚειμενικό είδος απόσπασμα από μυθιστόρημαΑφήγηση γ’ πρόσωπο ενικού (τριτοπρόσωπη αφήγηση)Τρόποι έκφρασης του λόγου

Αφήγηση Περιγραφή Εσωτερικός Μονόλογος

Γλώσσα δημοτικήΧρόνος αφήγησης ευθύγραμμη αφήγηση (= με χρονολογική σειρά) με μικρή

αναδρομή στο παρελθόν

Ελένη Βακανά

Ποιο σοβαρό οικολογικό πρόβλημα της εποχής μας θίγει το κείμενο του Σεπούλβεδα και με ποιο κυρίως αφηγηματικό μέσο το «ζωντανεύει» μπροστά μας ο συγγραφέας;

Ο Σεπούλβεδα αναφέρεται σε ένα σημαντικό οικολογικό πρόβλημα της σύγχρονης εποχής: τη ρύπανση των θαλασσών από πετρέλαιο. Οι ποσότητες πετρελαίου διαρρέουν και εξαπλώνονται στην επιφάνεια της θάλασσας λόγω ατυχήματος ή από παράνομο καθαρισμό των δεξαμενών καυσίμου των πλοίων στην ανοιχτή θάλασσα. Οι πετρελαιοκηλίδες αυτές  αποτελούν μία από τις σοβαρότερες αιτίες ρύπανσης και καταστροφής της χλωρίδας και της πανίδας.

Ο συγγραφέας «ζωντανεύει» μέσω της προσωποποίησης μιας γλαροπούλας, της Κένγκας. Μέσω αυτής της τεχνική;ς μας αφήνει να παρακολουθήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα της γλαροπούλας. Επίσης μας παρουσιάζει το πρόβλημα χρησιμοποιώντας πολλά επίθετα, μεταφορές, ρεαλιστικές εικόνες και αντιθέσεις.

Από ποια σκοπιά βλέπουμε την κατάσταση στο κείμενο του Σεπούλβεδα; Επηρεάζει την «ενσυναίσθηση» (τη συναισθηματική μας εμπλοκή/ταύτιση) η συγκεκριμένη σκοπιά;

Παρακολουθούμε την κατάσταση μέσα από την σκοπιά της γλαροπούλας Κένγκας. Ο συγγραφέας εστιάζει στις προσπάθειες της Κένγκας να επιβιώσει και μέσω του εσωτερικού μονολόγου μας αφήνει να παρακολουθήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα της γλαροπούλας. Με αυτό τον τρόπο ο αναγνώστης ταυτίζεται με την Κένγκα και ευαισθητοποιείται γύρω από περιβαλλοντικά θέματα. Έτσι λοιπόν ο συγγραφέας επιτυγχάνει να καταγγείλει έμμεσα ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα. Δεν προβαίνει σε άμεσες καταγγελίες και αναφορές αλλά μέσα από την περιγραφή ενός συμβάντος επιτυγχάνει να μας κινητοποιήσει συναισθηματικά και να μας ευαισθητοποιήσει για περιβαλλοντικά θέματα.

Γνωρίζοντας το τέλος του γλάρου, από το απόσπασμα που διαβάσατε νιώθετε τελικά ότι το μήνυμα αυτής της ιστορίας είναι απαισιόδοξο ή αισιόδοξο, και γιατί;

Το μήνυμα είναι απαισιόδοξο διότι για την οικολογική καταστροφή ευθύνονται οι άνθρωποι οι οποίοι επεμβαίνουν στη φύση με τις ανεύθυνες πράξεις τους σκοτώνουν τον φυσικό κόσμο. Βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι παρόλο που το τέλος του γλάρου δεν θα είναι καλό, καθότι δεν θα μπορέσει να επιβιώσει, αυτό που τονίζεται στο απόσπασμα είναι η θέληση για ζωή και η πάλη για επιβίωση κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες. Ο γλάρος δεν παραιτείται και αγωνίζεται μέχρι το τέλος.

Ελένη Βακανά

Να παρουσιάσετε τη στάση/συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στο φυσικό περιβάλλον.

Οι άνθρωποι εξαιτίας της ανευθυνότητας και της αναλγησίας (αναισθησίας) τους επεμβαίνουν καταστροφικά στο περιβάλλον και προκαλούν τη μόλυνση των θαλασσών. Τα πετρελαιοφόρα βγαίνουν στη θάλασσα και πλένουν τις δεξαμενές τους με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πετρελαιοκηλίδες οι οποίες μολύνουν τη θαλάσσια ζωή.

Να καταγράψετε τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο Σεπούλδεβα για να παρουσιάσει τη ρύπανση των θαλασσών.

Περιγραφή πετρελαιοκηλίδας:

Επίθετα: θανάσιμο κύμα, μαύρη μάστιγα, μαύρη κηλίδα, παχύρευστη κηλίδα, μολυσματική ουσία, η κατάρα των θαλασσών

Μεταφορές: μαύρο κύμα

Αντιθέσεις: μαύρο κύμα ≠ καθαρό νερό

Ρεαλιστικές εικόνες: είχε κολλήσει τα φτερά στο σώμα, η κατάρα των θαλασσών την είχε τυφλώσει, οι κόρες των ματιών της είχαν σκεπαστεί με πετρέλαιο, με τα φτερά της ακίνητα κολλημένα στο σώμα της.

Γνωρίζοντας το τέλος του γλάρου, ο θάνατος του γλάρου μπορεί να θεωρηθεί τραγικός; Να τεκμηριώσετε την άποψη αυτή.

Ο θάνατος του γλάρου μπορεί να θεωρηθεί τραγικός. Οι άνθρωποι επεμβαίνουν στους νόμους της φύσης και καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον. Έτσι ο θάνατος του γλάρου οφείλεται στις πράξεις των ανθρώπων.

Ελένη ΒακανάΤι αισθήματα σας προκαλούν οι πιο κάτω εικόνες;

Ελένη Βακανά