Αντώνης Ν Μπέσιος δάσκαλος γλωσσολόγος ΜΑ

διευθυντής του 152ου ΔΣ Αθηνών

Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας στην Αγγλία

Αθήνα 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 Εισαγωγή

2 Η φιλοσοφία των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)

3 Οι Ζ Ε Π στην Αγγλία

31 Δεκαετία του rsquo60 Κράτος Πρόνοιας - Η έκθεση Νιούσομ

32 Educational Priority Areas (EPA)

321 Το πολιτικό περιβάλλον

322 Η έκθεση Πλάουντεν

323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας

324 Η εφαρμογή

325 Οι λόγοι της αποτυχίας

33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές

333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ

335 Educational Action Zones (ΕΑΖ)

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

4 Συζήτηση

5 Βιβλιογραφία

1 Εισαγωγή Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι ένα εκπαιδευτικό μέτρο στο πλαίσιο της αντισταθμιστικής κοινωνικής πολιτικής που έχει στόχο να παρέχει ειδική αντιμε-τώπιση στο χώρο της εκπαίδευσης σε μαθητές που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές Παρουσιάζεται εδώ μια ιστορική αναδρομή του θεσμού των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας Ειδικότερα εξετάζονται οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) που έγιναν στην Αγγλία μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το επιστημονι-κό-παιδαγωγικό τους μανιφέστο το κοινωνικό και πολιτικό συγκείμενο στο οποίο δημιουργήθηκαν και εφαρμόστηκαν καθώς και ο βαθμός στον οποίο πέτυχαν τους σκοπούς τους Στη συνέχεια επιχειρείται μια αποτίμηση και ερμηνεία των επιτυχιών και των αποτυχιών που σημείωσε ο θεσμός σε διάφορους τομείς 2 Η φιλοσοφία των ΖΕΠ Ο σκοπός των ειδικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων είναι να παρέχουν στους μαθητές που χρειάζεται όλα τα μέσα ώστε το τελικό αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασί-ας να είναι ίσες ευκαιρίες για όλους Οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για κάποιους μαθητές είναι αποτέλεσμα είτε μαθησιακών δυσκολιών είτε κοινωνικών ανισοτήτων Ειδικές εκπαιδευτικές δράσεις για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες έχουν σχεδια-στεί και εφαρμοστεί σε πάρα πολλά εκπαιδευτικά συστήματα με τη βοήθεια της ψυ-χολογίας και της ειδικής αγωγής Υπάρχουν δε στα περισσότερα εκπαιδευτικά συ-στήματα θεσμοθετημένες ειδικές δομές αντιμετώπισης μαθητών με μαθησιακές δυ-σκολίες όπως τα τμήματα ένταξης οι ειδικές τάξεις και τα ειδικά σχολεία Με την άνοδο των οικονομιών τον 19ο αιώνα και την συνακόλουθη μετακίνηση πληθυσμών σε πιο εύρωστες οικονομικά χώρες δημιουργήθηκαν εκπαιδευτικές ανάγκες που ο-φείλονται καθαρά στο βαθμό κατάκτησης της γλώσσας της χώρας υποδοχής Και αυ-τή η ανάγκη καλύφθηκε με στοχευμένες δράσεις όπως τα τμήματα υποδοχής τα δια-πολιτισμικά σχολεία κτλ Η ραγδαία άνοδος του καπιταλισμού σε κάποιες περιπτώ-σεις προκάλεσε την εμφάνιση μιας νέας οικονομικής και κατrsquo επέκταση κοινωνικής τάξης τα μέλη της οποίας χαρακτηρίζονται εκτός από τα κοινά χαρακτηριστικά της ανέχειας της ανεργίας του χαμηλού βιοτικού επιπέδου των πολυάριθμων οικογε-νειών των μικρών οικιών κτλ και από ένα ακόμα κοινό στοιχείο οι οικογένειες αυτές συγκεντρώνονται σε περιοχές στις οποίες μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά Περιο-χές με μικρά και παλιά σπίτια κοντά σε βιομηχανικές περιοχές ή λιμάνια με υποτυ-πώδεις υποδομές ελάχιστους ελεύθερους χώρους καμιά φορά κακόφημες περιοχές υποβαθμισμένες Έτσι δημιουργείται μια νέα πραγματικότητα για τους σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής αφού δεν έχουν να κάνουν με μια εκπαιδευτική ανάγκη που αφορά μεμο-νωμένες περιπτώσεις μαθητών συνήθως λίγες σε κάθε σχολείο αλλά περιοχές ολό-κληρες Τα χαρακτηριστικά των μαθητών στις υποβαθμισμένες περιοχές είναι η χα-μηλή αυτοεκτίμηση η ροπή προς την παραβατικότητα η χαμηλή σχολική επίδοση ιδιαίτερα στη γλώσσα και τα μαθηματικά η συχνές αδικαιολόγητες απουσίες η έλ-λειψη στιβαρής γονικής μέριμνας η αδυναμία στήριξης σε μαθησιακά ζητήματα στο σπίτι χωρίς να παραγνωρίζουμε και την κακή οικονομική κατάσταση την πλημμελή υγειονομική προσωπική φροντίδα την κακή διατροφή κά Είναι σαφές ότι τα προβλήματα αυτά είναι εξόχως κοινωνικά και έχουν άμεσο αντί-κτυπο στην σχολική ζωή των μαθητών Είναι επίσης αξιωματικά εύλογο ότι αν δεν υπάρξει ριζοσπαστική παρέμβαση έξωθεν τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν ένα

φαύλο κύκλο που αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στις υποβαθμισμένες περιοχές προέρχεται από αυτές και ταυτόχρονα συντελεί στη διαιώνισή τους Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι μια πρωτοβουλία κατά την οποία το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί μέσω ειδικών εκπαιδευτικών δράσεων να άρει τις εκπαιδευτικές ανισότητες που είναι αποτέλεσμα κοινωνικών ανισοτήτων και όλοι οι μαθητές της περιοχής στην οποία εφαρμόζεται το πρόγραμμα να έχουν ίσες ευκαιρίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας 3 Οι Ζ Ε Π στην Αγγλία

Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Αγ-γλία και σε άλλες χώρες του Αγγλοσαξωνικού κόσμου όπως η Νέα Ζηλανδία η Νό-τιος Αφρική η Αυστραλία

Το 1951 όταν ο Τσώρτσιλ ανέλαβε την εξουσία στην Αγγλία περιόρισε δραστικά τις δαπάνες για την εκπαίδευση Στα χρόνια που ακολούθησαν βέβαια έγινε και από τους συντηρητικούς αποδεκτό ότι η αύξηση των δαπανών για την παιδεία οδήγησε στην οικονομική ανάπτυξη της Βρετανίας με αποτέλεσμα οι δαπάνες αυτές να φτά-σουν από 3 του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος το 1953-1954 στο 43 κατά το 1964-1965 Το 1964 και μετά από 13 χρόνια διακυβέρνησης από τους συντηρητικούς η Αγγλία πέρασε στα χέρια των εργατικών υπό τον Χάρολντ Γουίλσον Το εκπαιδευ-τικό σύστημα της χώρας ήταν απαξιωμένο από τους πολίτες δεδομένου ότι οι αντιθέ-σεις και οι διαφορές ανάμεσα στα σχολεία και την παρεχόμενη εκπαίδευση γινόταν ολοένα και μεγαλύτερες Ειδικότερα το σφαλερό σύστημα επιλογής των μαθητών οδηγούσε σε πολλά λάθη υπήρχε άνιση κατανομή των τύπων των σχολείων από πε-ριοχή σε περιοχή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κοινωνικές ανισότητες η επι-στημονική έρευνα αμφισβητούσε τη θεωρία της κληρονομούμενης ευφυΐας που ήταν κυρίαρχη υπήρχε μεγάλη διάκριση εις βάρος των γυναικών αφού πολλά σχολεία προσέφεραν πολλές περισσότερες θέσεις για αγόρια και υπήρχε μεγάλη σχολική δι-αρροή και απώλεια ταλαντούχων ανθρώπων δεδομένου ότι πολλά παιδιά εγκατέλει-παν το σχολείο πολύ νωρίς Τις διαπιστώσεις αυτές έρχεται να επιβεβαιώσει το 1963 το κείμενο laquoΤο μισό μας μέλλονraquo (Half Our Future) γνωστό και ως laquoέκθεση Νιού-σομraquo (Newsom Report1)

31 Η έκθεση Νιούσομ

Στην έκθεση καταγράφτηκε η εκπαιδευτική κατάσταση της χώρας για τις ηλικίες 13-16 ετών Στο κεφάλαιο Εκπαίδευση στις παραγκουπόλεις (Education in the slums) η έκθεση περιγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα

Τα παιδιά (ενν των περιοχών αυτών) ως σύνολο δεν είναι τόσο καλά στο σχολείο όσο άλλα από πιο τυχερές περιοχές Το επίπεδό τους σε συμπεριφορά είναι χαμηλότερο του μέσου όρου και η ροπή

1 Η έκθεση Νιούσομ παραγγέλθηκε στην Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Παιδεία της Αγγλί-ας (Central Advisory Council for Education (England)) από τον υπουργό Παιδείας λόρδο Ντέιβιντ Εκλς (Lord David Eccles) το 1961 και παραδόθηκε στον διάδοχό του υπουργό Παιδείας Σερ Έντου-αρντ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) το 1963 Ονομάστηκε έτσι από τον πρόεδρο του συμβουλίου Τζον Νιούσομ και κόστισε 12814 λίρες από τις οποίες οι 7264 ήταν τα έξοδα εκτύπωσης και δημοσίευσης Για τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου αλλά και ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης δες πρόχειρα στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationenglandorgukdocuments newsom newsom00html στον δικτυακό τόπο Education in England a brief history του Derek Gillard

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 Εισαγωγή

2 Η φιλοσοφία των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)

3 Οι Ζ Ε Π στην Αγγλία

31 Δεκαετία του rsquo60 Κράτος Πρόνοιας - Η έκθεση Νιούσομ

32 Educational Priority Areas (EPA)

321 Το πολιτικό περιβάλλον

322 Η έκθεση Πλάουντεν

323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας

324 Η εφαρμογή

325 Οι λόγοι της αποτυχίας

33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές

333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ

335 Educational Action Zones (ΕΑΖ)

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

4 Συζήτηση

5 Βιβλιογραφία

1 Εισαγωγή Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι ένα εκπαιδευτικό μέτρο στο πλαίσιο της αντισταθμιστικής κοινωνικής πολιτικής που έχει στόχο να παρέχει ειδική αντιμε-τώπιση στο χώρο της εκπαίδευσης σε μαθητές που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές Παρουσιάζεται εδώ μια ιστορική αναδρομή του θεσμού των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας Ειδικότερα εξετάζονται οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) που έγιναν στην Αγγλία μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το επιστημονι-κό-παιδαγωγικό τους μανιφέστο το κοινωνικό και πολιτικό συγκείμενο στο οποίο δημιουργήθηκαν και εφαρμόστηκαν καθώς και ο βαθμός στον οποίο πέτυχαν τους σκοπούς τους Στη συνέχεια επιχειρείται μια αποτίμηση και ερμηνεία των επιτυχιών και των αποτυχιών που σημείωσε ο θεσμός σε διάφορους τομείς 2 Η φιλοσοφία των ΖΕΠ Ο σκοπός των ειδικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων είναι να παρέχουν στους μαθητές που χρειάζεται όλα τα μέσα ώστε το τελικό αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασί-ας να είναι ίσες ευκαιρίες για όλους Οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για κάποιους μαθητές είναι αποτέλεσμα είτε μαθησιακών δυσκολιών είτε κοινωνικών ανισοτήτων Ειδικές εκπαιδευτικές δράσεις για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες έχουν σχεδια-στεί και εφαρμοστεί σε πάρα πολλά εκπαιδευτικά συστήματα με τη βοήθεια της ψυ-χολογίας και της ειδικής αγωγής Υπάρχουν δε στα περισσότερα εκπαιδευτικά συ-στήματα θεσμοθετημένες ειδικές δομές αντιμετώπισης μαθητών με μαθησιακές δυ-σκολίες όπως τα τμήματα ένταξης οι ειδικές τάξεις και τα ειδικά σχολεία Με την άνοδο των οικονομιών τον 19ο αιώνα και την συνακόλουθη μετακίνηση πληθυσμών σε πιο εύρωστες οικονομικά χώρες δημιουργήθηκαν εκπαιδευτικές ανάγκες που ο-φείλονται καθαρά στο βαθμό κατάκτησης της γλώσσας της χώρας υποδοχής Και αυ-τή η ανάγκη καλύφθηκε με στοχευμένες δράσεις όπως τα τμήματα υποδοχής τα δια-πολιτισμικά σχολεία κτλ Η ραγδαία άνοδος του καπιταλισμού σε κάποιες περιπτώ-σεις προκάλεσε την εμφάνιση μιας νέας οικονομικής και κατrsquo επέκταση κοινωνικής τάξης τα μέλη της οποίας χαρακτηρίζονται εκτός από τα κοινά χαρακτηριστικά της ανέχειας της ανεργίας του χαμηλού βιοτικού επιπέδου των πολυάριθμων οικογε-νειών των μικρών οικιών κτλ και από ένα ακόμα κοινό στοιχείο οι οικογένειες αυτές συγκεντρώνονται σε περιοχές στις οποίες μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά Περιο-χές με μικρά και παλιά σπίτια κοντά σε βιομηχανικές περιοχές ή λιμάνια με υποτυ-πώδεις υποδομές ελάχιστους ελεύθερους χώρους καμιά φορά κακόφημες περιοχές υποβαθμισμένες Έτσι δημιουργείται μια νέα πραγματικότητα για τους σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής αφού δεν έχουν να κάνουν με μια εκπαιδευτική ανάγκη που αφορά μεμο-νωμένες περιπτώσεις μαθητών συνήθως λίγες σε κάθε σχολείο αλλά περιοχές ολό-κληρες Τα χαρακτηριστικά των μαθητών στις υποβαθμισμένες περιοχές είναι η χα-μηλή αυτοεκτίμηση η ροπή προς την παραβατικότητα η χαμηλή σχολική επίδοση ιδιαίτερα στη γλώσσα και τα μαθηματικά η συχνές αδικαιολόγητες απουσίες η έλ-λειψη στιβαρής γονικής μέριμνας η αδυναμία στήριξης σε μαθησιακά ζητήματα στο σπίτι χωρίς να παραγνωρίζουμε και την κακή οικονομική κατάσταση την πλημμελή υγειονομική προσωπική φροντίδα την κακή διατροφή κά Είναι σαφές ότι τα προβλήματα αυτά είναι εξόχως κοινωνικά και έχουν άμεσο αντί-κτυπο στην σχολική ζωή των μαθητών Είναι επίσης αξιωματικά εύλογο ότι αν δεν υπάρξει ριζοσπαστική παρέμβαση έξωθεν τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν ένα

φαύλο κύκλο που αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στις υποβαθμισμένες περιοχές προέρχεται από αυτές και ταυτόχρονα συντελεί στη διαιώνισή τους Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι μια πρωτοβουλία κατά την οποία το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί μέσω ειδικών εκπαιδευτικών δράσεων να άρει τις εκπαιδευτικές ανισότητες που είναι αποτέλεσμα κοινωνικών ανισοτήτων και όλοι οι μαθητές της περιοχής στην οποία εφαρμόζεται το πρόγραμμα να έχουν ίσες ευκαιρίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας 3 Οι Ζ Ε Π στην Αγγλία

Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Αγ-γλία και σε άλλες χώρες του Αγγλοσαξωνικού κόσμου όπως η Νέα Ζηλανδία η Νό-τιος Αφρική η Αυστραλία

Το 1951 όταν ο Τσώρτσιλ ανέλαβε την εξουσία στην Αγγλία περιόρισε δραστικά τις δαπάνες για την εκπαίδευση Στα χρόνια που ακολούθησαν βέβαια έγινε και από τους συντηρητικούς αποδεκτό ότι η αύξηση των δαπανών για την παιδεία οδήγησε στην οικονομική ανάπτυξη της Βρετανίας με αποτέλεσμα οι δαπάνες αυτές να φτά-σουν από 3 του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος το 1953-1954 στο 43 κατά το 1964-1965 Το 1964 και μετά από 13 χρόνια διακυβέρνησης από τους συντηρητικούς η Αγγλία πέρασε στα χέρια των εργατικών υπό τον Χάρολντ Γουίλσον Το εκπαιδευ-τικό σύστημα της χώρας ήταν απαξιωμένο από τους πολίτες δεδομένου ότι οι αντιθέ-σεις και οι διαφορές ανάμεσα στα σχολεία και την παρεχόμενη εκπαίδευση γινόταν ολοένα και μεγαλύτερες Ειδικότερα το σφαλερό σύστημα επιλογής των μαθητών οδηγούσε σε πολλά λάθη υπήρχε άνιση κατανομή των τύπων των σχολείων από πε-ριοχή σε περιοχή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κοινωνικές ανισότητες η επι-στημονική έρευνα αμφισβητούσε τη θεωρία της κληρονομούμενης ευφυΐας που ήταν κυρίαρχη υπήρχε μεγάλη διάκριση εις βάρος των γυναικών αφού πολλά σχολεία προσέφεραν πολλές περισσότερες θέσεις για αγόρια και υπήρχε μεγάλη σχολική δι-αρροή και απώλεια ταλαντούχων ανθρώπων δεδομένου ότι πολλά παιδιά εγκατέλει-παν το σχολείο πολύ νωρίς Τις διαπιστώσεις αυτές έρχεται να επιβεβαιώσει το 1963 το κείμενο laquoΤο μισό μας μέλλονraquo (Half Our Future) γνωστό και ως laquoέκθεση Νιού-σομraquo (Newsom Report1)

31 Η έκθεση Νιούσομ

Στην έκθεση καταγράφτηκε η εκπαιδευτική κατάσταση της χώρας για τις ηλικίες 13-16 ετών Στο κεφάλαιο Εκπαίδευση στις παραγκουπόλεις (Education in the slums) η έκθεση περιγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα

Τα παιδιά (ενν των περιοχών αυτών) ως σύνολο δεν είναι τόσο καλά στο σχολείο όσο άλλα από πιο τυχερές περιοχές Το επίπεδό τους σε συμπεριφορά είναι χαμηλότερο του μέσου όρου και η ροπή

1 Η έκθεση Νιούσομ παραγγέλθηκε στην Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Παιδεία της Αγγλί-ας (Central Advisory Council for Education (England)) από τον υπουργό Παιδείας λόρδο Ντέιβιντ Εκλς (Lord David Eccles) το 1961 και παραδόθηκε στον διάδοχό του υπουργό Παιδείας Σερ Έντου-αρντ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) το 1963 Ονομάστηκε έτσι από τον πρόεδρο του συμβουλίου Τζον Νιούσομ και κόστισε 12814 λίρες από τις οποίες οι 7264 ήταν τα έξοδα εκτύπωσης και δημοσίευσης Για τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου αλλά και ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης δες πρόχειρα στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationenglandorgukdocuments newsom newsom00html στον δικτυακό τόπο Education in England a brief history του Derek Gillard

1 Εισαγωγή Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι ένα εκπαιδευτικό μέτρο στο πλαίσιο της αντισταθμιστικής κοινωνικής πολιτικής που έχει στόχο να παρέχει ειδική αντιμε-τώπιση στο χώρο της εκπαίδευσης σε μαθητές που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές Παρουσιάζεται εδώ μια ιστορική αναδρομή του θεσμού των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας Ειδικότερα εξετάζονται οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) που έγιναν στην Αγγλία μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το επιστημονι-κό-παιδαγωγικό τους μανιφέστο το κοινωνικό και πολιτικό συγκείμενο στο οποίο δημιουργήθηκαν και εφαρμόστηκαν καθώς και ο βαθμός στον οποίο πέτυχαν τους σκοπούς τους Στη συνέχεια επιχειρείται μια αποτίμηση και ερμηνεία των επιτυχιών και των αποτυχιών που σημείωσε ο θεσμός σε διάφορους τομείς 2 Η φιλοσοφία των ΖΕΠ Ο σκοπός των ειδικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων είναι να παρέχουν στους μαθητές που χρειάζεται όλα τα μέσα ώστε το τελικό αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασί-ας να είναι ίσες ευκαιρίες για όλους Οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για κάποιους μαθητές είναι αποτέλεσμα είτε μαθησιακών δυσκολιών είτε κοινωνικών ανισοτήτων Ειδικές εκπαιδευτικές δράσεις για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες έχουν σχεδια-στεί και εφαρμοστεί σε πάρα πολλά εκπαιδευτικά συστήματα με τη βοήθεια της ψυ-χολογίας και της ειδικής αγωγής Υπάρχουν δε στα περισσότερα εκπαιδευτικά συ-στήματα θεσμοθετημένες ειδικές δομές αντιμετώπισης μαθητών με μαθησιακές δυ-σκολίες όπως τα τμήματα ένταξης οι ειδικές τάξεις και τα ειδικά σχολεία Με την άνοδο των οικονομιών τον 19ο αιώνα και την συνακόλουθη μετακίνηση πληθυσμών σε πιο εύρωστες οικονομικά χώρες δημιουργήθηκαν εκπαιδευτικές ανάγκες που ο-φείλονται καθαρά στο βαθμό κατάκτησης της γλώσσας της χώρας υποδοχής Και αυ-τή η ανάγκη καλύφθηκε με στοχευμένες δράσεις όπως τα τμήματα υποδοχής τα δια-πολιτισμικά σχολεία κτλ Η ραγδαία άνοδος του καπιταλισμού σε κάποιες περιπτώ-σεις προκάλεσε την εμφάνιση μιας νέας οικονομικής και κατrsquo επέκταση κοινωνικής τάξης τα μέλη της οποίας χαρακτηρίζονται εκτός από τα κοινά χαρακτηριστικά της ανέχειας της ανεργίας του χαμηλού βιοτικού επιπέδου των πολυάριθμων οικογε-νειών των μικρών οικιών κτλ και από ένα ακόμα κοινό στοιχείο οι οικογένειες αυτές συγκεντρώνονται σε περιοχές στις οποίες μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά Περιο-χές με μικρά και παλιά σπίτια κοντά σε βιομηχανικές περιοχές ή λιμάνια με υποτυ-πώδεις υποδομές ελάχιστους ελεύθερους χώρους καμιά φορά κακόφημες περιοχές υποβαθμισμένες Έτσι δημιουργείται μια νέα πραγματικότητα για τους σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής αφού δεν έχουν να κάνουν με μια εκπαιδευτική ανάγκη που αφορά μεμο-νωμένες περιπτώσεις μαθητών συνήθως λίγες σε κάθε σχολείο αλλά περιοχές ολό-κληρες Τα χαρακτηριστικά των μαθητών στις υποβαθμισμένες περιοχές είναι η χα-μηλή αυτοεκτίμηση η ροπή προς την παραβατικότητα η χαμηλή σχολική επίδοση ιδιαίτερα στη γλώσσα και τα μαθηματικά η συχνές αδικαιολόγητες απουσίες η έλ-λειψη στιβαρής γονικής μέριμνας η αδυναμία στήριξης σε μαθησιακά ζητήματα στο σπίτι χωρίς να παραγνωρίζουμε και την κακή οικονομική κατάσταση την πλημμελή υγειονομική προσωπική φροντίδα την κακή διατροφή κά Είναι σαφές ότι τα προβλήματα αυτά είναι εξόχως κοινωνικά και έχουν άμεσο αντί-κτυπο στην σχολική ζωή των μαθητών Είναι επίσης αξιωματικά εύλογο ότι αν δεν υπάρξει ριζοσπαστική παρέμβαση έξωθεν τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν ένα

φαύλο κύκλο που αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στις υποβαθμισμένες περιοχές προέρχεται από αυτές και ταυτόχρονα συντελεί στη διαιώνισή τους Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι μια πρωτοβουλία κατά την οποία το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί μέσω ειδικών εκπαιδευτικών δράσεων να άρει τις εκπαιδευτικές ανισότητες που είναι αποτέλεσμα κοινωνικών ανισοτήτων και όλοι οι μαθητές της περιοχής στην οποία εφαρμόζεται το πρόγραμμα να έχουν ίσες ευκαιρίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας 3 Οι Ζ Ε Π στην Αγγλία

Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Αγ-γλία και σε άλλες χώρες του Αγγλοσαξωνικού κόσμου όπως η Νέα Ζηλανδία η Νό-τιος Αφρική η Αυστραλία

Το 1951 όταν ο Τσώρτσιλ ανέλαβε την εξουσία στην Αγγλία περιόρισε δραστικά τις δαπάνες για την εκπαίδευση Στα χρόνια που ακολούθησαν βέβαια έγινε και από τους συντηρητικούς αποδεκτό ότι η αύξηση των δαπανών για την παιδεία οδήγησε στην οικονομική ανάπτυξη της Βρετανίας με αποτέλεσμα οι δαπάνες αυτές να φτά-σουν από 3 του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος το 1953-1954 στο 43 κατά το 1964-1965 Το 1964 και μετά από 13 χρόνια διακυβέρνησης από τους συντηρητικούς η Αγγλία πέρασε στα χέρια των εργατικών υπό τον Χάρολντ Γουίλσον Το εκπαιδευ-τικό σύστημα της χώρας ήταν απαξιωμένο από τους πολίτες δεδομένου ότι οι αντιθέ-σεις και οι διαφορές ανάμεσα στα σχολεία και την παρεχόμενη εκπαίδευση γινόταν ολοένα και μεγαλύτερες Ειδικότερα το σφαλερό σύστημα επιλογής των μαθητών οδηγούσε σε πολλά λάθη υπήρχε άνιση κατανομή των τύπων των σχολείων από πε-ριοχή σε περιοχή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κοινωνικές ανισότητες η επι-στημονική έρευνα αμφισβητούσε τη θεωρία της κληρονομούμενης ευφυΐας που ήταν κυρίαρχη υπήρχε μεγάλη διάκριση εις βάρος των γυναικών αφού πολλά σχολεία προσέφεραν πολλές περισσότερες θέσεις για αγόρια και υπήρχε μεγάλη σχολική δι-αρροή και απώλεια ταλαντούχων ανθρώπων δεδομένου ότι πολλά παιδιά εγκατέλει-παν το σχολείο πολύ νωρίς Τις διαπιστώσεις αυτές έρχεται να επιβεβαιώσει το 1963 το κείμενο laquoΤο μισό μας μέλλονraquo (Half Our Future) γνωστό και ως laquoέκθεση Νιού-σομraquo (Newsom Report1)

31 Η έκθεση Νιούσομ

Στην έκθεση καταγράφτηκε η εκπαιδευτική κατάσταση της χώρας για τις ηλικίες 13-16 ετών Στο κεφάλαιο Εκπαίδευση στις παραγκουπόλεις (Education in the slums) η έκθεση περιγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα

Τα παιδιά (ενν των περιοχών αυτών) ως σύνολο δεν είναι τόσο καλά στο σχολείο όσο άλλα από πιο τυχερές περιοχές Το επίπεδό τους σε συμπεριφορά είναι χαμηλότερο του μέσου όρου και η ροπή

1 Η έκθεση Νιούσομ παραγγέλθηκε στην Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Παιδεία της Αγγλί-ας (Central Advisory Council for Education (England)) από τον υπουργό Παιδείας λόρδο Ντέιβιντ Εκλς (Lord David Eccles) το 1961 και παραδόθηκε στον διάδοχό του υπουργό Παιδείας Σερ Έντου-αρντ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) το 1963 Ονομάστηκε έτσι από τον πρόεδρο του συμβουλίου Τζον Νιούσομ και κόστισε 12814 λίρες από τις οποίες οι 7264 ήταν τα έξοδα εκτύπωσης και δημοσίευσης Για τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου αλλά και ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης δες πρόχειρα στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationenglandorgukdocuments newsom newsom00html στον δικτυακό τόπο Education in England a brief history του Derek Gillard

φαύλο κύκλο που αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στις υποβαθμισμένες περιοχές προέρχεται από αυτές και ταυτόχρονα συντελεί στη διαιώνισή τους Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας είναι μια πρωτοβουλία κατά την οποία το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί μέσω ειδικών εκπαιδευτικών δράσεων να άρει τις εκπαιδευτικές ανισότητες που είναι αποτέλεσμα κοινωνικών ανισοτήτων και όλοι οι μαθητές της περιοχής στην οποία εφαρμόζεται το πρόγραμμα να έχουν ίσες ευκαιρίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας 3 Οι Ζ Ε Π στην Αγγλία

Οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Αγ-γλία και σε άλλες χώρες του Αγγλοσαξωνικού κόσμου όπως η Νέα Ζηλανδία η Νό-τιος Αφρική η Αυστραλία

Το 1951 όταν ο Τσώρτσιλ ανέλαβε την εξουσία στην Αγγλία περιόρισε δραστικά τις δαπάνες για την εκπαίδευση Στα χρόνια που ακολούθησαν βέβαια έγινε και από τους συντηρητικούς αποδεκτό ότι η αύξηση των δαπανών για την παιδεία οδήγησε στην οικονομική ανάπτυξη της Βρετανίας με αποτέλεσμα οι δαπάνες αυτές να φτά-σουν από 3 του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος το 1953-1954 στο 43 κατά το 1964-1965 Το 1964 και μετά από 13 χρόνια διακυβέρνησης από τους συντηρητικούς η Αγγλία πέρασε στα χέρια των εργατικών υπό τον Χάρολντ Γουίλσον Το εκπαιδευ-τικό σύστημα της χώρας ήταν απαξιωμένο από τους πολίτες δεδομένου ότι οι αντιθέ-σεις και οι διαφορές ανάμεσα στα σχολεία και την παρεχόμενη εκπαίδευση γινόταν ολοένα και μεγαλύτερες Ειδικότερα το σφαλερό σύστημα επιλογής των μαθητών οδηγούσε σε πολλά λάθη υπήρχε άνιση κατανομή των τύπων των σχολείων από πε-ριοχή σε περιοχή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κοινωνικές ανισότητες η επι-στημονική έρευνα αμφισβητούσε τη θεωρία της κληρονομούμενης ευφυΐας που ήταν κυρίαρχη υπήρχε μεγάλη διάκριση εις βάρος των γυναικών αφού πολλά σχολεία προσέφεραν πολλές περισσότερες θέσεις για αγόρια και υπήρχε μεγάλη σχολική δι-αρροή και απώλεια ταλαντούχων ανθρώπων δεδομένου ότι πολλά παιδιά εγκατέλει-παν το σχολείο πολύ νωρίς Τις διαπιστώσεις αυτές έρχεται να επιβεβαιώσει το 1963 το κείμενο laquoΤο μισό μας μέλλονraquo (Half Our Future) γνωστό και ως laquoέκθεση Νιού-σομraquo (Newsom Report1)

31 Η έκθεση Νιούσομ

Στην έκθεση καταγράφτηκε η εκπαιδευτική κατάσταση της χώρας για τις ηλικίες 13-16 ετών Στο κεφάλαιο Εκπαίδευση στις παραγκουπόλεις (Education in the slums) η έκθεση περιγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα

Τα παιδιά (ενν των περιοχών αυτών) ως σύνολο δεν είναι τόσο καλά στο σχολείο όσο άλλα από πιο τυχερές περιοχές Το επίπεδό τους σε συμπεριφορά είναι χαμηλότερο του μέσου όρου και η ροπή

1 Η έκθεση Νιούσομ παραγγέλθηκε στην Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Παιδεία της Αγγλί-ας (Central Advisory Council for Education (England)) από τον υπουργό Παιδείας λόρδο Ντέιβιντ Εκλς (Lord David Eccles) το 1961 και παραδόθηκε στον διάδοχό του υπουργό Παιδείας Σερ Έντου-αρντ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) το 1963 Ονομάστηκε έτσι από τον πρόεδρο του συμβουλίου Τζον Νιούσομ και κόστισε 12814 λίρες από τις οποίες οι 7264 ήταν τα έξοδα εκτύπωσης και δημοσίευσης Για τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου αλλά και ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης δες πρόχειρα στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationenglandorgukdocuments newsom newsom00html στον δικτυακό τόπο Education in England a brief history του Derek Gillard

τους προς την αντικοινωνική συμπεριφορά και την εγκληματικότη-τα είναι μεγαλύτερη του μέσου όρου Λαμβάνοντας βέβαια υπόψη το σημείο αφετηρίας τους η κοινωνική και η σχολική τους μόρφω-ση έχει συχνά τις επιδόσεις σχολείων σε καλύτερες γειτονιές και συχνά είναι καλύτερη Το αυστηρό αναγνωστικό τεστ που διεξήχθη έδειξε ότι ενώ ο μέσος όρος των μαθητών αυτών βρίσκεται 17 μή-νες πίσω από τον εθνικό μέσο όρο στην αναγνωστική ικανότητα υπήρξε ένα 25 που ήταν πάνω από το μέσο όρο μια πραγματικά εξαιρετική επίδοση που δείχνει ότι στις περιοχές αυτές υπάρχει πολύ καλό υλικό που δεν τυγχάνει της κατάλληλης αξιοποίησης Στις παραγκουπόλεις όπως οπουδήποτε υπάρχουν καλά και κακά και αδιάφορα σχολεία Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αποτυχία ενός κακού σχολείου στις παραγκουπόλεις είναι πιο μοιραία και πιο ε-ντυπωσιακή από αυτήν ενός μεσοαστικού σχολείου των προαστί-ων αφού υπάρχει έλλειψη της γονικής και της κοινωνικής μέρι-μνας που τονώνει την βιομηχανία αλλά και την συμπεριφορά των μαθητών Δεν έχουμε κανένα λόγο βέβαια να υποστηρίζουμε ότι στις παραγκουπόλεις υπάρχουν περισσότερα κακά σχολεία από ότι αλλού Αλλά και τα ίδια τα σχολεία ως κτήρια Το 40 των σχολείων της έρευνάς μας εκρίθησαν υπερβολικά ανεπαρκή Το ποσοστό αυτό στις παραγκουπόλεις ξεπερνά το 79 Τα σχολεία στις παραγκου-πόλεις είναι μικρά και παλιά χωρίς ούτε ένα χώρο ελεύθερο για άλλες δραστηριότητες χωρίς γυμναστήρια συχνά σε κακόφημες γειτονιές κοντά σε γήπεδα ή βιομηχανίες Το προσωπικό των σχολείων αυτών είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα Σχεδόν καμιά γυναίκα εκπαιδευτικός που βρισκόταν εκεί τα Χριστούγεννα του 1958 δεν έμεινε ως το Σεπτέμβρη του 1961 στους άντρες το ποσοστό αυτό ήταν ένας στους δύο Οι διευθυντές των σχολείων σχεδόν στο σύνολό τους είπαν στους ερευνητές ότι η συνέχεια της διδασκαλίας και η σταθερότητα του προσωπικού ήταν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα Οι εκπαιδευτικοί δεν έμεναν στα σχολεία αυτά όχι μόνο για δυο και τρεις γενιές μαθητών όπως θα ήταν το επιθυμητό αλλά ούτε για τη διάρκεια της σχολικής ζωής ενός μα-θητή Για να ήταν αυτά τα σχολεία ίσα με τα άλλα θα έπρεπε οι δάσκαλοι να παρέμεναν σrsquo αυτά τουλάχιστον όσο μένουν κατά μέ-σο όρο σε όλα τα σχολεία της Αγγλίας Γιrsquo αυτό θα έπρεπε να θε-σμοθετηθεί ως προσόν η προϋπηρεσία σε δύσκολα σχολεία και να γίνονται άμεσα αποδεκτές οι αιτήσεις όσων θέλουν να υπηρετή-σουν σrsquo αυτά Όπως επίσης και να ληφθεί μέριμνα ώστε να υπάρ-χει μια ιδιαίτερα ελκυστική λύση για προσφορά κατοικίας στους εκπαιδευτικούς κοντά στα σχολεία ένα μέτρο που δεν θα αποτελέ-σει μόνο κίνητρο για την πρόληψη εκπαιδευτικών αλλά και μέσο για την ενδυνάμωση ολόκληρης της τοπικής κοινωνίας Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στις παραγκουπόλεις χρειάζεται μια συμφωνία για την παροχή κοινωνικής υποστήριξης σε σχέση με τους μαθητές Προβλήματα φτώχειας υγείας και παραβατικότητας είναι πολύ συχνά Σχεδόν διπλάσια από το μέσο όρο είναι τα παι-διά της Τετάρτης που σιτίζονται από κρατικές ή αυτοδιοικητικές

δομές Διπλάσια αγόρια από το μέσο όρο υπολείπονται σε ύψος και βάρος από το μέσο όρο της ηλικίας τους Ανάμεσα στους μα-θητές της Τρίτης διπλάσιοι από το μέσο όρο έχασαν πάνω από το μισό διδακτικό έτος τα δύο τρίτα εξ αυτών λόγω ασθένειας Δι-πλάσιοι είναι και οι μαθητές που απουσίασαν αδικαιολόγητα από το σχολείο και δεν μπορούν να δικαιολογήσουν επαρκώς την α-πουσία τους Μια στις έξι μαθήτριες της Τρίτης ήταν σrsquo αυτήν την τελευταία περίπτωση Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτά τα αποτελέσματα των ερευνών σε συνδυασμό με την εικόνα που έδω-σαν οι διευθυντές των σχολείων στην επιτροπή σχηματίζουν μια ιδανική κατάσταση για την απασχόληση ειδικευμένων κοινωνικών λειτουργών Θα έχουν όμως αυτοί βάση το σχολείο Πίσω από κάθε απουσία βρίσκεται και μια διαφορετική ιστορία που θα έπρε-πε να απασχολεί και μια διαφορετική κοινωνική υπηρεσία Είναι σαφές ότι δεν μπορεί να δοθεί μια κατάλληλη εκπαίδευση στα παιδιά των περιοχών αυτών αν αυτή περιορίζεται μόνο στο σχολικό περιβάλλον και στις φτωχογειτονιές που ζουν Θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στην ύπαιθρο και στη θάλασσα την εμπειρία της συνύπαρξης με άλλους ανθρώπους σε όμορφα και πολιτισμένα περιβάλλοντα την εμπειρία του ταξιδιού στο εξωτερικό την ευ-καιρία της ανταπόκρισης στην πρόκληση της περιπέτειας Και όχι μόνο τα παιδιά αλλά και οι μεγάλοι οι εργαζόμενοι και όλη η κοι-νωνία πρέπει να έχει μερίδιο σε κάτι παραπάνω από τους δρόμους στους οποίους ζουν Οποιεσδήποτε παρεμβάσεις γίνουν στις παραγκουπόλεις στο οικι-στικό για παράδειγμα ή στη δημόσια υγεία θα έχουν αντανάκλαση και στα σχολεία Οι ανάγκες για μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να πε-ριοριστούν στα σχολεία Πρέπει να γίνει άμεσα μια διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας για να σχεδιάσει την στρατηγική που θα ακολου-θηθεί αλλά όχι εις βάρος του χρόνου έναρξης της δράσης που πρέπει να είναι άμεσος Άμεσα επίσης πρέπει να βρεθούν κίνητρα για εκπαιδευτικούς που θα υπηρετήσουν και θα μείνουν στις περι-οχές αυτές Αν θέλουμε να δώσουμε μια δίκαιη ευκαιρία σε αυτά τα σχολεία και σrsquo αυτά τα παιδιά ο λογαριασμός θα είναι λίγο α-κριβός Επειδή όμως φαίνεται ότι πάντα οι δαπάνες γιrsquo αυτές τις περιοχές ήταν λιγότερες από το μέσο όρο και για τούτο θλιβερά ανεπαρκείς είναι καιρός για μια αλλαγή

Είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για πολιτικές θετικής διάκρισης στην εκπαί-δευση σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες Το φιλελεύθερο αγγλοσαξωνικό μοντέλο του κράτους πρόνοιας χαρακτηρίζεται ακριβώς από την επιλεκτική σκόπευση του κρά-τους σε πολίτες που έχουν ανάγκη με κοινωνικές παροχές με μορφή προνοιακών υ-πηρεσιών και σκοπό όχι μόνο να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες μέσω της δια-σφάλισης της παροχής της βασικής κοινωνικής υπηρεσίας της εκπαίδευσης (ή της υγείας σε άλλες περιπτώσεις) αλλά και να επανεντάξει τους πολίτες λήπτες στην πα-ραγωγική διαδικασία

32 EPA (Educational Priority Areas) 321 Το πολιτικό περιβάλλον Η κυβέρνηση σε μια δύσκολη στιγμή για την αγγλική ιστορία προσπάθησε να υποκα-ταστήσει την απώλεια της αυτοκρατορίας με μια μεγέθυνση της τεχνολογικής ισχύος της Αγγλίας και την κατάκτησης ενός υψηλού κοινωνικού επιπέδου Το υψηλό κοι-νωνικό επίπεδο όμως είχε κόστος και η κυβέρνηση είχε κληρονομήσει χρέος 800 εκα-τομμυρίων λιρών Η υποτίμηση της λίρας κατά 14 που προκάλεσε την ιστορική ρή-ση του Γουίλσον the pound in your pocket has not been devalued2 αλλά και το ldquoαντι-λαϊκόrdquo μέτρο του παγώματος των μισθών επέφεραν εσωκομματικούς κλυδωνισμούς και ευρείες συνδικαλιστικές αντιδράσεις που οδήγησαν στην ήττα των εργατικών το 1970 Η δεκαετία του 60 υπήρξε αναμφίβολα η περίοδος με τις μεγαλύτερες βιομηχανικές και κοινωνικές αλλαγές του αιώνα Τα νέα μεταπολεμικά ήθη του κοινωνικού οικο-νομικού και πολιτικού κόσμου μόλις άρχιζαν να γίνονται αντιληπτά στην Ευρώπη Ο Γουίλσον κατηγορήθηκε από τους ιστορικούς ότι δεν είχε μια διακριτή και κυρίαρχη πολιτική ιδιοσυγκρασία την εμβέλεια και το κύρος της Θάτσερ ή του Ντε Γκολ δεν μπορεί όμως κανείς να αρνηθεί ότι ήταν ένας πολιτικός με ήθος και ευπρέπεια και ικανότητα να μεταδίδει αυτά τα χαρακτηριστικά και στους συμπολίτες του Ο βιο-γράφος του Ben Pimlott αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ήταν ο πιο δημοφιλής πρωθυ-πουργός για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον πόλεμο ο πιο αστείος έξυπνος συμπα-θής καταδεκτικός προσιτός γενναίος ταπεινός και ειλικρινής Στα θετικά σημεία των κυβερνήσεών του πιστώνονται η διατήρηση της ουδετερότητας της Αγγλίας στον πό-λεμο του Βιετνάμ παρά τις αμερικανικές πιέσεις και η μείωση του χάσματος ανάμεσα στους πολίτες με τα πιο χαμηλά εισοδήματα και τους υπόλοιπους Δίχως να είναι δογματικά σοσιαλιστής ndashτο εργατικό κόμμα άλλωστε από την ίδρυσή του το 1900 δεν έκρυψε ποτέ τις ευέλικτες ρεφορμιστικές του τάσεις- ο Χάρολντ Γουίλσον πίστευε ότι μπορεί να εγκαθιδρύσει στην Αγγλία μια κοινωνική ευπρέπεια Έτσι στην κοινωνική πολιτική της εργατικής κυβέρνησης συμπεριλήφθηκαν η κα-τάργηση της θανατικής ποινής (1965) η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας (1967) η νομιμοποίηση των εκτρώσεων (1967) η κατάργηση της λογοκρισίας (1968) και η α-ναμόρφωση της νομοθεσίας περί διαζυγίων (1969) (Gillard 2011) πραγματικά αξιο-σημείωτες αλλαγές για τόσο λίγο χρόνο διακυβέρνησης Το εργατικό κόμμα είχε ήδη υιοθετήσει μια σοσιαλδημοκρατική πορεία στην οποία η εθνική οικονομική πολιτική και ο παρεμβατισμός του ισχυρού κράτους συνδεόταν άρρηκτα με την κοινωνική ευ-ημερία και το ενδιαφέρον για όλους τους πολίτες Ο Γουίλσον ήρθε σε σύγκρουση με την πουριτανή Αγγλία εξ αιτίας των νόμων περί ομοφυλοφιλίας και εκτρώσεων και με την συντηρητική Αγγλία και τον λαϊκιστή Ένοχ Πάουελ όταν ανέτρεψε την μετα-ναστευτική πολιτική των προκατόχων του θεσπίζοντας μια πολιτική τριών φάσεων για τους μετανάστες αυστηρότεροι έλεγχοι απαγόρευση των φυλετικών διακρίσεων και δημιουργία μηχανισμών υποδοχής και ενσωμάτωσης Στο εκπαιδευτικό σύστημα έγιναν επίσης σημαντικές μεταρρυθμίσεις για πρώτη φο-ρά μια βρετανική κυβέρνηση δαπάνησε περισσότερο για την εκπαίδευση από ό τι για την άμυνα Οδηγός για αυτές τις αλλαγές στο βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα υπήρξε η έκθεση Πλάουντεν (Plowden report)

2 Τις ειδήσεις εκείνης της ημέρας μπορείς να δεις στο httpnewsbbccoukonthisdayhidatesstoriesnovember19newsid_32080003208396stm

322 Η έκθεση Πλάουντεν

Τον Αύγουστο του 1963 ο Υπουργός Παιδείας Έντουαρτ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) ζήτησε από το Κεντρικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο για την Εκπαίδευση (Central Advisory Council for Education) να εξετάσει σε όλες τις πτυχές της την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τη μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Το Συμβούλιο πρόε-δρος του οποίου ήταν η Μπρίτζετ Πλάουντεν (Bridget Plowden) παρουσίασε την έκ-θεσή του τον Οκτώβριο του 1966 στον υπουργό Παιδείας και Επιστημών Άντονι Κρόσλαντ (Rt Hon Anthony Crosland)3

Η έκθεση Πλάουντεν η δεύτερη διεξοδική καταγραφή της βρετανικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά από αυτή του 1931 από τον Χένρι Χάντοου (Sir Henry Hadowν είναι ένα εξαιρετικό για την εποχή του κείμενο ένα έργο αναφοράς γεμάτο ενθουσι-ασμό και αισιοδοξία Οι θέσεις του για την κοινωνία και την εκπαιδευτική πολιτική χαρακτηρίζονται από το φιλελεύθερο ρεύμα της εποχής και οι παιδαγωγικές και ψυ-χολογικές του απόψεις είναι παιδοκεντρικές και βασίζονται στη θεωρία του Πιαζέ που ήταν εκείνη την περίοδο στο απόγειο της επιρροής της laquoΣτο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκεται το παιδίraquo (CACE 1967 7) και όχι το παιδί γενικώς αλλά κάθε παιδί ξεχωριστά αφού laquoοι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών της ίδιας ηλικίας είναι τόσο μεγάλη ώστε κάθε τάξη όσο ομοιογενής κι αν φαίνεται πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα σώμα από παιδιά που χρειάζονται ατομική και διαφορετική προσοχήraquo Η διδασκαλία πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να ακο-λουθεί το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού και ένας από τους κύριους εκπαιδευτικούς στόχους του δημοτικού σχολείου είναι να ενισχύει το εγγενές ενδιαφέρον του παιδιού για μάθηση να οικοδομεί πάνω σrsquo αυτό και να παροτρύνει τους μαθητές να μαθαίνουν περισσότερο για τον εαυτό τους παρά από τον φόβο της αποδοκιμασίας ή την επιθυμία τους για έπαινο (CACE 1967 196)

3 Η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Εκπαίδευση της Ουαλίας (The Central Advisory Council for Education) υπό την ηγεσία του καθηγητή Τσαρλς Έντουαρντ Γκίντινς (CE Gittins) ετοί-μασε μια παρόμοια έκθεση για την Ουαλία η οποία περιελάμβανε και ένα επιπλέον κεφάλαιο για την διγλωσσία Η μετάφραση στα ουαλικά απασχόλησε τέσσερις καθηγητές για εννέα μήνες και πούλησε 26 αντίγραφα

Η έκθεση4 καταγράφει με λεπτομέρεια ότι έχει να κάνει με την πρωτοβάθμια εκπαί-δευση από το πρόγραμμα σπουδών (CACE 1967203-261) και την θεωρία της μάθη-σης (CACE 1967189-202) μέχρι τα παιδιά των μεταναστών (CACE 1967 69-74) την εκπαίδευση των δασκάλων (CACE 1967311-367) τις ειδικές εκπαιδευτικές ανά-γκες και την ειδική αγωγή (CACE 1967296-308) την κτιριακή υποδομή τον εξοπλι-σμό και τη διοίκηση των σχολικών μονάδων (CACE 1967389-422) τη συνέχεια των βαθμίδων της εκπαίδευσης (CACE 19671 58-166) και πλείστα όσα ακόμη Σε πολλές περιπτώσεις γίνονται εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες προτάσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις Στο κεφάλαιο 5 της έκθεσης Πλάουντεν (CACE 1967 50-68) γίνεται λόγος για τις Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (EPA Education Priority Areas) 323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΠΕΠ)

Σκοπός της κοινωνικής και της εκπαιδευτικής πολιτικής υποστηρίζουν οι συντάκτες της έκθεσης είναι η ισότητα προς όλους τους πολίτες Όμως οι σχεδιαστές της πολιτικής και οι διαχειριστές της εξουσίας δρουν σε ένα κόσμο όπου οι πολίτες δεν είναι ίσοι Οι έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν περιοχές με πολύ παλιά σχολεία με υποτυπώδεις εγκαταστάσεις και κακές συνθήκες εργασίας για μαθητές και δασκάλους περιοχές με υψηλό αριθμό ανέργων αλλοδαπών Στις υποβαθμισμένες αυτές περιοχές οι μαθητές ε-γκαταλείπουν το σχολείο αμέσως μόλις τους επιτρέπεται χωρίς να έχουν κανένα ενδιαφέρουν να μορφωθούν περισσότερο και να διεκδικήσουν μια δουλειά καλύτερη από αυτή των γονιών τους Η έρευνα που έγινε για το CACE από τον BP Davis έδειξε ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση ανάμεσα στο ύψος της κρατικής χρηματοδότησης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον κοινωνικό χαρακτήρα κάθε περιοχής Μια θετική διάκριση προς όφε-λος των μαθητών των υποβαθμισμένων περιοχών θα μπορούσε να έχει ένα αποτέλεσμα για τα παιδιά του rsquo70 εξίσου σπουδαίο με εκείνο του προ-γράμματος διατροφής που ακολούθησε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Υ-πάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση σε όλη τη χώρα για τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές και τις ριζικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπισή τους Κάθε τοπική αρχή που έχει υποβαθμισμένες περιοχές θα πρέπει να υιοθε-τήσει πρακτικές και δράσεις θετικής διάκρισης και να αναφέρει κατά και-ρό την πρόοδο που σημειώνεται Σε κάποιες περιοχές το πρόβλημα είναι

4 Για το πλήρες κείμενο της έκθεσης Πλάουντεν καθώς και κριτικές και άρθρα δες πρόχειρα Don-aldson Margaret (1978) Childrens Minds London Fontana Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gammage Philip (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gillard Derek (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on Kogan Maurice (1987) The Plowden Report Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Plowden Bridget (1987) Plowden Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Smith George (1987) Whatever Happened to Educational Priority Areas Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Sylva Kathy (1987) Plowden history and prospect Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Winkley David (1987) From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city Oxford Review of Education Vol 13 No1 Wilkinson Andrew M (1987) Aspects of Communication and the Plowden Report Oxford Review of Education Vol 13 No 1 όλα προσβάσιμα στην ιστοσελίδα Εduca-tion in England του Derek Gillard στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml

τόσο σοβαρό που θα χρειαστεί ειδική κρατική αρωγή Τα περισσότερα από αυτά τα σχολεία είναι ήδη γνωστά στις τοπικές αρχές στους εκπαιδευ-τικούς και στον εθνικό επιθεωρητή παιδείας Κάποια κριτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή των πε-ριοχών αυτών χωρίς να είναι απολύτως ασφαλή ούτε και μοναδικά εί-ναι η απασχόληση των γονέων οι επιδοτήσεις και η υπάρχουσα κρατική στήριξη ο υπερπληθυσμός σε μια περιοχή ή συγκατοίκηση πολλών οικο-γενειών σε μικρά σπίτια η ελλιπής φοίτηση των μαθητών το ποσοστό των καθυστερημένων μαθητών των μαθητών με διαταραχές ή μαθησιακές δυ-σκολίες ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών η γνώση της αγγλικής γλώσσας Όλες οι αρχές θα ερωτηθούν για την ύπαρξη των κριτηρίων στην περιοχή τους την επιλογή σχολείων που θα πρέπει να στηριχτούν και να υποβάλλουν προτάσεις με μέτρα στήριξης με τη βοήθεια του εθνικού επιθεωρητή Από τη στιγμή που θα επιλεγούν τα σχολεία κάθε τοπική αρ-χή θα πρέπει να αναφέρει όχι μόνο ποια σχολεία επιλέχθηκαν και γιατί αλλά και τι προτείνουν για άμεση αντιμετώπιση Έτσι το Υπουργείο Παι-δείας θα έχει μια πλήρη εικόνα για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανά-γκες κάθε περιοχής Προτείνουμε ένα εθνικό σχέδιο για τις υποβαθμισμένες περιοχές το οποίο θα έχει επιρροή σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα Το σχέδιο μπορεί να πε-τύχει μόνο αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία διότι όλα αυτά που προτείνονται δεν πρέπει να γίνουν εις βάρος των υπόλοιπων σχολείων της χώρας Πρώτο μέτρο ένα επιμίσθιο ύψους 120 λιρών για τους εκπαιδευτικούς που θα εργάζονται σε περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας όπως για πα-ράδειγμα παίρνουν οι δάσκαλοι της ειδικής αγωγής ή αυτοί με ειδικές ευ-θύνες Η εργασία των εκπαιδευτικών στις υποβαθμισμένες περιοχές έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι ιδιαίτερα κουραστική Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να απολαύσουν τις διακοπές τους Το δημοτικό σχολείο πρέπει να παρέχει εμπειρίες και να εγκαθιστά σχέ-σεις να δίνει την ικανότητα στα παιδιά να διακρίνουν να εξηγούν να εκ-φράζονται να αποκτούν δεξιότητες μάθησης και να αυτοπροσδιορίζονται Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει τη βαθιά προσωπική αγάπη που κάθε μαθητής χρειάζεται από τους γονείς του Οι δάσκαλοι όμως πρέπει να απαλλάσσουν τους μαθητές από τις δυσβάσταχτες ευθύνες να ακούν τις ερωτήσεις των μαθητών και να μπορούν να τις συσχετίσουν με το κοι-νωνικοοικονομικό τους περιβάλλον και να αντεπεξέρχονται στη πολύ συ-χνή καθυστέρηση των μαθητών από τις υποβαθμισμένες περιοχές Πρέπει να διαθέτουν βιβλία που να είναι κατάλληλα για τους μαθητές και συχνά να ψάχνουν πολύ για να βρουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό Πρέπει απαραιτήτως να τηρούν προσωπικό φάκελο του μαθητή αφού με τις τόσες πολλές και συχνές οι μετακινήσεις των οικογενειών η πρόοδος των μαθητών εξαρτάται και από την ποιότητα και την ποσότητα των πλη-ροφοριών που τους συνοδεύουν από σχολείο σε σχολείο Στο μέλλον θα κληθούν να αναλάβουν επιπλέον πρωτοβουλίες όχι μόνο για την επικοι-νωνία με τις οικογένειες των μαθητών αλλά και δραστηριότητες έξω από το σχολικό ωράριο και συνεργασία με τοπικούς φορείς Το σπουδαιότερο

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

δομές Διπλάσια αγόρια από το μέσο όρο υπολείπονται σε ύψος και βάρος από το μέσο όρο της ηλικίας τους Ανάμεσα στους μα-θητές της Τρίτης διπλάσιοι από το μέσο όρο έχασαν πάνω από το μισό διδακτικό έτος τα δύο τρίτα εξ αυτών λόγω ασθένειας Δι-πλάσιοι είναι και οι μαθητές που απουσίασαν αδικαιολόγητα από το σχολείο και δεν μπορούν να δικαιολογήσουν επαρκώς την α-πουσία τους Μια στις έξι μαθήτριες της Τρίτης ήταν σrsquo αυτήν την τελευταία περίπτωση Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτά τα αποτελέσματα των ερευνών σε συνδυασμό με την εικόνα που έδω-σαν οι διευθυντές των σχολείων στην επιτροπή σχηματίζουν μια ιδανική κατάσταση για την απασχόληση ειδικευμένων κοινωνικών λειτουργών Θα έχουν όμως αυτοί βάση το σχολείο Πίσω από κάθε απουσία βρίσκεται και μια διαφορετική ιστορία που θα έπρε-πε να απασχολεί και μια διαφορετική κοινωνική υπηρεσία Είναι σαφές ότι δεν μπορεί να δοθεί μια κατάλληλη εκπαίδευση στα παιδιά των περιοχών αυτών αν αυτή περιορίζεται μόνο στο σχολικό περιβάλλον και στις φτωχογειτονιές που ζουν Θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στην ύπαιθρο και στη θάλασσα την εμπειρία της συνύπαρξης με άλλους ανθρώπους σε όμορφα και πολιτισμένα περιβάλλοντα την εμπειρία του ταξιδιού στο εξωτερικό την ευ-καιρία της ανταπόκρισης στην πρόκληση της περιπέτειας Και όχι μόνο τα παιδιά αλλά και οι μεγάλοι οι εργαζόμενοι και όλη η κοι-νωνία πρέπει να έχει μερίδιο σε κάτι παραπάνω από τους δρόμους στους οποίους ζουν Οποιεσδήποτε παρεμβάσεις γίνουν στις παραγκουπόλεις στο οικι-στικό για παράδειγμα ή στη δημόσια υγεία θα έχουν αντανάκλαση και στα σχολεία Οι ανάγκες για μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να πε-ριοριστούν στα σχολεία Πρέπει να γίνει άμεσα μια διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας για να σχεδιάσει την στρατηγική που θα ακολου-θηθεί αλλά όχι εις βάρος του χρόνου έναρξης της δράσης που πρέπει να είναι άμεσος Άμεσα επίσης πρέπει να βρεθούν κίνητρα για εκπαιδευτικούς που θα υπηρετήσουν και θα μείνουν στις περι-οχές αυτές Αν θέλουμε να δώσουμε μια δίκαιη ευκαιρία σε αυτά τα σχολεία και σrsquo αυτά τα παιδιά ο λογαριασμός θα είναι λίγο α-κριβός Επειδή όμως φαίνεται ότι πάντα οι δαπάνες γιrsquo αυτές τις περιοχές ήταν λιγότερες από το μέσο όρο και για τούτο θλιβερά ανεπαρκείς είναι καιρός για μια αλλαγή

Είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για πολιτικές θετικής διάκρισης στην εκπαί-δευση σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες Το φιλελεύθερο αγγλοσαξωνικό μοντέλο του κράτους πρόνοιας χαρακτηρίζεται ακριβώς από την επιλεκτική σκόπευση του κρά-τους σε πολίτες που έχουν ανάγκη με κοινωνικές παροχές με μορφή προνοιακών υ-πηρεσιών και σκοπό όχι μόνο να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες μέσω της δια-σφάλισης της παροχής της βασικής κοινωνικής υπηρεσίας της εκπαίδευσης (ή της υγείας σε άλλες περιπτώσεις) αλλά και να επανεντάξει τους πολίτες λήπτες στην πα-ραγωγική διαδικασία

32 EPA (Educational Priority Areas) 321 Το πολιτικό περιβάλλον Η κυβέρνηση σε μια δύσκολη στιγμή για την αγγλική ιστορία προσπάθησε να υποκα-ταστήσει την απώλεια της αυτοκρατορίας με μια μεγέθυνση της τεχνολογικής ισχύος της Αγγλίας και την κατάκτησης ενός υψηλού κοινωνικού επιπέδου Το υψηλό κοι-νωνικό επίπεδο όμως είχε κόστος και η κυβέρνηση είχε κληρονομήσει χρέος 800 εκα-τομμυρίων λιρών Η υποτίμηση της λίρας κατά 14 που προκάλεσε την ιστορική ρή-ση του Γουίλσον the pound in your pocket has not been devalued2 αλλά και το ldquoαντι-λαϊκόrdquo μέτρο του παγώματος των μισθών επέφεραν εσωκομματικούς κλυδωνισμούς και ευρείες συνδικαλιστικές αντιδράσεις που οδήγησαν στην ήττα των εργατικών το 1970 Η δεκαετία του 60 υπήρξε αναμφίβολα η περίοδος με τις μεγαλύτερες βιομηχανικές και κοινωνικές αλλαγές του αιώνα Τα νέα μεταπολεμικά ήθη του κοινωνικού οικο-νομικού και πολιτικού κόσμου μόλις άρχιζαν να γίνονται αντιληπτά στην Ευρώπη Ο Γουίλσον κατηγορήθηκε από τους ιστορικούς ότι δεν είχε μια διακριτή και κυρίαρχη πολιτική ιδιοσυγκρασία την εμβέλεια και το κύρος της Θάτσερ ή του Ντε Γκολ δεν μπορεί όμως κανείς να αρνηθεί ότι ήταν ένας πολιτικός με ήθος και ευπρέπεια και ικανότητα να μεταδίδει αυτά τα χαρακτηριστικά και στους συμπολίτες του Ο βιο-γράφος του Ben Pimlott αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ήταν ο πιο δημοφιλής πρωθυ-πουργός για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον πόλεμο ο πιο αστείος έξυπνος συμπα-θής καταδεκτικός προσιτός γενναίος ταπεινός και ειλικρινής Στα θετικά σημεία των κυβερνήσεών του πιστώνονται η διατήρηση της ουδετερότητας της Αγγλίας στον πό-λεμο του Βιετνάμ παρά τις αμερικανικές πιέσεις και η μείωση του χάσματος ανάμεσα στους πολίτες με τα πιο χαμηλά εισοδήματα και τους υπόλοιπους Δίχως να είναι δογματικά σοσιαλιστής ndashτο εργατικό κόμμα άλλωστε από την ίδρυσή του το 1900 δεν έκρυψε ποτέ τις ευέλικτες ρεφορμιστικές του τάσεις- ο Χάρολντ Γουίλσον πίστευε ότι μπορεί να εγκαθιδρύσει στην Αγγλία μια κοινωνική ευπρέπεια Έτσι στην κοινωνική πολιτική της εργατικής κυβέρνησης συμπεριλήφθηκαν η κα-τάργηση της θανατικής ποινής (1965) η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας (1967) η νομιμοποίηση των εκτρώσεων (1967) η κατάργηση της λογοκρισίας (1968) και η α-ναμόρφωση της νομοθεσίας περί διαζυγίων (1969) (Gillard 2011) πραγματικά αξιο-σημείωτες αλλαγές για τόσο λίγο χρόνο διακυβέρνησης Το εργατικό κόμμα είχε ήδη υιοθετήσει μια σοσιαλδημοκρατική πορεία στην οποία η εθνική οικονομική πολιτική και ο παρεμβατισμός του ισχυρού κράτους συνδεόταν άρρηκτα με την κοινωνική ευ-ημερία και το ενδιαφέρον για όλους τους πολίτες Ο Γουίλσον ήρθε σε σύγκρουση με την πουριτανή Αγγλία εξ αιτίας των νόμων περί ομοφυλοφιλίας και εκτρώσεων και με την συντηρητική Αγγλία και τον λαϊκιστή Ένοχ Πάουελ όταν ανέτρεψε την μετα-ναστευτική πολιτική των προκατόχων του θεσπίζοντας μια πολιτική τριών φάσεων για τους μετανάστες αυστηρότεροι έλεγχοι απαγόρευση των φυλετικών διακρίσεων και δημιουργία μηχανισμών υποδοχής και ενσωμάτωσης Στο εκπαιδευτικό σύστημα έγιναν επίσης σημαντικές μεταρρυθμίσεις για πρώτη φο-ρά μια βρετανική κυβέρνηση δαπάνησε περισσότερο για την εκπαίδευση από ό τι για την άμυνα Οδηγός για αυτές τις αλλαγές στο βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα υπήρξε η έκθεση Πλάουντεν (Plowden report)

2 Τις ειδήσεις εκείνης της ημέρας μπορείς να δεις στο httpnewsbbccoukonthisdayhidatesstoriesnovember19newsid_32080003208396stm

322 Η έκθεση Πλάουντεν

Τον Αύγουστο του 1963 ο Υπουργός Παιδείας Έντουαρτ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) ζήτησε από το Κεντρικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο για την Εκπαίδευση (Central Advisory Council for Education) να εξετάσει σε όλες τις πτυχές της την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τη μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Το Συμβούλιο πρόε-δρος του οποίου ήταν η Μπρίτζετ Πλάουντεν (Bridget Plowden) παρουσίασε την έκ-θεσή του τον Οκτώβριο του 1966 στον υπουργό Παιδείας και Επιστημών Άντονι Κρόσλαντ (Rt Hon Anthony Crosland)3

Η έκθεση Πλάουντεν η δεύτερη διεξοδική καταγραφή της βρετανικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά από αυτή του 1931 από τον Χένρι Χάντοου (Sir Henry Hadowν είναι ένα εξαιρετικό για την εποχή του κείμενο ένα έργο αναφοράς γεμάτο ενθουσι-ασμό και αισιοδοξία Οι θέσεις του για την κοινωνία και την εκπαιδευτική πολιτική χαρακτηρίζονται από το φιλελεύθερο ρεύμα της εποχής και οι παιδαγωγικές και ψυ-χολογικές του απόψεις είναι παιδοκεντρικές και βασίζονται στη θεωρία του Πιαζέ που ήταν εκείνη την περίοδο στο απόγειο της επιρροής της laquoΣτο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκεται το παιδίraquo (CACE 1967 7) και όχι το παιδί γενικώς αλλά κάθε παιδί ξεχωριστά αφού laquoοι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών της ίδιας ηλικίας είναι τόσο μεγάλη ώστε κάθε τάξη όσο ομοιογενής κι αν φαίνεται πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα σώμα από παιδιά που χρειάζονται ατομική και διαφορετική προσοχήraquo Η διδασκαλία πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να ακο-λουθεί το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού και ένας από τους κύριους εκπαιδευτικούς στόχους του δημοτικού σχολείου είναι να ενισχύει το εγγενές ενδιαφέρον του παιδιού για μάθηση να οικοδομεί πάνω σrsquo αυτό και να παροτρύνει τους μαθητές να μαθαίνουν περισσότερο για τον εαυτό τους παρά από τον φόβο της αποδοκιμασίας ή την επιθυμία τους για έπαινο (CACE 1967 196)

3 Η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Εκπαίδευση της Ουαλίας (The Central Advisory Council for Education) υπό την ηγεσία του καθηγητή Τσαρλς Έντουαρντ Γκίντινς (CE Gittins) ετοί-μασε μια παρόμοια έκθεση για την Ουαλία η οποία περιελάμβανε και ένα επιπλέον κεφάλαιο για την διγλωσσία Η μετάφραση στα ουαλικά απασχόλησε τέσσερις καθηγητές για εννέα μήνες και πούλησε 26 αντίγραφα

Η έκθεση4 καταγράφει με λεπτομέρεια ότι έχει να κάνει με την πρωτοβάθμια εκπαί-δευση από το πρόγραμμα σπουδών (CACE 1967203-261) και την θεωρία της μάθη-σης (CACE 1967189-202) μέχρι τα παιδιά των μεταναστών (CACE 1967 69-74) την εκπαίδευση των δασκάλων (CACE 1967311-367) τις ειδικές εκπαιδευτικές ανά-γκες και την ειδική αγωγή (CACE 1967296-308) την κτιριακή υποδομή τον εξοπλι-σμό και τη διοίκηση των σχολικών μονάδων (CACE 1967389-422) τη συνέχεια των βαθμίδων της εκπαίδευσης (CACE 19671 58-166) και πλείστα όσα ακόμη Σε πολλές περιπτώσεις γίνονται εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες προτάσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις Στο κεφάλαιο 5 της έκθεσης Πλάουντεν (CACE 1967 50-68) γίνεται λόγος για τις Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (EPA Education Priority Areas) 323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΠΕΠ)

Σκοπός της κοινωνικής και της εκπαιδευτικής πολιτικής υποστηρίζουν οι συντάκτες της έκθεσης είναι η ισότητα προς όλους τους πολίτες Όμως οι σχεδιαστές της πολιτικής και οι διαχειριστές της εξουσίας δρουν σε ένα κόσμο όπου οι πολίτες δεν είναι ίσοι Οι έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν περιοχές με πολύ παλιά σχολεία με υποτυπώδεις εγκαταστάσεις και κακές συνθήκες εργασίας για μαθητές και δασκάλους περιοχές με υψηλό αριθμό ανέργων αλλοδαπών Στις υποβαθμισμένες αυτές περιοχές οι μαθητές ε-γκαταλείπουν το σχολείο αμέσως μόλις τους επιτρέπεται χωρίς να έχουν κανένα ενδιαφέρουν να μορφωθούν περισσότερο και να διεκδικήσουν μια δουλειά καλύτερη από αυτή των γονιών τους Η έρευνα που έγινε για το CACE από τον BP Davis έδειξε ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση ανάμεσα στο ύψος της κρατικής χρηματοδότησης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον κοινωνικό χαρακτήρα κάθε περιοχής Μια θετική διάκριση προς όφε-λος των μαθητών των υποβαθμισμένων περιοχών θα μπορούσε να έχει ένα αποτέλεσμα για τα παιδιά του rsquo70 εξίσου σπουδαίο με εκείνο του προ-γράμματος διατροφής που ακολούθησε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Υ-πάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση σε όλη τη χώρα για τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές και τις ριζικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπισή τους Κάθε τοπική αρχή που έχει υποβαθμισμένες περιοχές θα πρέπει να υιοθε-τήσει πρακτικές και δράσεις θετικής διάκρισης και να αναφέρει κατά και-ρό την πρόοδο που σημειώνεται Σε κάποιες περιοχές το πρόβλημα είναι

4 Για το πλήρες κείμενο της έκθεσης Πλάουντεν καθώς και κριτικές και άρθρα δες πρόχειρα Don-aldson Margaret (1978) Childrens Minds London Fontana Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gammage Philip (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gillard Derek (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on Kogan Maurice (1987) The Plowden Report Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Plowden Bridget (1987) Plowden Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Smith George (1987) Whatever Happened to Educational Priority Areas Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Sylva Kathy (1987) Plowden history and prospect Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Winkley David (1987) From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city Oxford Review of Education Vol 13 No1 Wilkinson Andrew M (1987) Aspects of Communication and the Plowden Report Oxford Review of Education Vol 13 No 1 όλα προσβάσιμα στην ιστοσελίδα Εduca-tion in England του Derek Gillard στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml

τόσο σοβαρό που θα χρειαστεί ειδική κρατική αρωγή Τα περισσότερα από αυτά τα σχολεία είναι ήδη γνωστά στις τοπικές αρχές στους εκπαιδευ-τικούς και στον εθνικό επιθεωρητή παιδείας Κάποια κριτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή των πε-ριοχών αυτών χωρίς να είναι απολύτως ασφαλή ούτε και μοναδικά εί-ναι η απασχόληση των γονέων οι επιδοτήσεις και η υπάρχουσα κρατική στήριξη ο υπερπληθυσμός σε μια περιοχή ή συγκατοίκηση πολλών οικο-γενειών σε μικρά σπίτια η ελλιπής φοίτηση των μαθητών το ποσοστό των καθυστερημένων μαθητών των μαθητών με διαταραχές ή μαθησιακές δυ-σκολίες ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών η γνώση της αγγλικής γλώσσας Όλες οι αρχές θα ερωτηθούν για την ύπαρξη των κριτηρίων στην περιοχή τους την επιλογή σχολείων που θα πρέπει να στηριχτούν και να υποβάλλουν προτάσεις με μέτρα στήριξης με τη βοήθεια του εθνικού επιθεωρητή Από τη στιγμή που θα επιλεγούν τα σχολεία κάθε τοπική αρ-χή θα πρέπει να αναφέρει όχι μόνο ποια σχολεία επιλέχθηκαν και γιατί αλλά και τι προτείνουν για άμεση αντιμετώπιση Έτσι το Υπουργείο Παι-δείας θα έχει μια πλήρη εικόνα για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανά-γκες κάθε περιοχής Προτείνουμε ένα εθνικό σχέδιο για τις υποβαθμισμένες περιοχές το οποίο θα έχει επιρροή σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα Το σχέδιο μπορεί να πε-τύχει μόνο αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία διότι όλα αυτά που προτείνονται δεν πρέπει να γίνουν εις βάρος των υπόλοιπων σχολείων της χώρας Πρώτο μέτρο ένα επιμίσθιο ύψους 120 λιρών για τους εκπαιδευτικούς που θα εργάζονται σε περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας όπως για πα-ράδειγμα παίρνουν οι δάσκαλοι της ειδικής αγωγής ή αυτοί με ειδικές ευ-θύνες Η εργασία των εκπαιδευτικών στις υποβαθμισμένες περιοχές έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι ιδιαίτερα κουραστική Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να απολαύσουν τις διακοπές τους Το δημοτικό σχολείο πρέπει να παρέχει εμπειρίες και να εγκαθιστά σχέ-σεις να δίνει την ικανότητα στα παιδιά να διακρίνουν να εξηγούν να εκ-φράζονται να αποκτούν δεξιότητες μάθησης και να αυτοπροσδιορίζονται Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει τη βαθιά προσωπική αγάπη που κάθε μαθητής χρειάζεται από τους γονείς του Οι δάσκαλοι όμως πρέπει να απαλλάσσουν τους μαθητές από τις δυσβάσταχτες ευθύνες να ακούν τις ερωτήσεις των μαθητών και να μπορούν να τις συσχετίσουν με το κοι-νωνικοοικονομικό τους περιβάλλον και να αντεπεξέρχονται στη πολύ συ-χνή καθυστέρηση των μαθητών από τις υποβαθμισμένες περιοχές Πρέπει να διαθέτουν βιβλία που να είναι κατάλληλα για τους μαθητές και συχνά να ψάχνουν πολύ για να βρουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό Πρέπει απαραιτήτως να τηρούν προσωπικό φάκελο του μαθητή αφού με τις τόσες πολλές και συχνές οι μετακινήσεις των οικογενειών η πρόοδος των μαθητών εξαρτάται και από την ποιότητα και την ποσότητα των πλη-ροφοριών που τους συνοδεύουν από σχολείο σε σχολείο Στο μέλλον θα κληθούν να αναλάβουν επιπλέον πρωτοβουλίες όχι μόνο για την επικοι-νωνία με τις οικογένειες των μαθητών αλλά και δραστηριότητες έξω από το σχολικό ωράριο και συνεργασία με τοπικούς φορείς Το σπουδαιότερο

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

32 EPA (Educational Priority Areas) 321 Το πολιτικό περιβάλλον Η κυβέρνηση σε μια δύσκολη στιγμή για την αγγλική ιστορία προσπάθησε να υποκα-ταστήσει την απώλεια της αυτοκρατορίας με μια μεγέθυνση της τεχνολογικής ισχύος της Αγγλίας και την κατάκτησης ενός υψηλού κοινωνικού επιπέδου Το υψηλό κοι-νωνικό επίπεδο όμως είχε κόστος και η κυβέρνηση είχε κληρονομήσει χρέος 800 εκα-τομμυρίων λιρών Η υποτίμηση της λίρας κατά 14 που προκάλεσε την ιστορική ρή-ση του Γουίλσον the pound in your pocket has not been devalued2 αλλά και το ldquoαντι-λαϊκόrdquo μέτρο του παγώματος των μισθών επέφεραν εσωκομματικούς κλυδωνισμούς και ευρείες συνδικαλιστικές αντιδράσεις που οδήγησαν στην ήττα των εργατικών το 1970 Η δεκαετία του 60 υπήρξε αναμφίβολα η περίοδος με τις μεγαλύτερες βιομηχανικές και κοινωνικές αλλαγές του αιώνα Τα νέα μεταπολεμικά ήθη του κοινωνικού οικο-νομικού και πολιτικού κόσμου μόλις άρχιζαν να γίνονται αντιληπτά στην Ευρώπη Ο Γουίλσον κατηγορήθηκε από τους ιστορικούς ότι δεν είχε μια διακριτή και κυρίαρχη πολιτική ιδιοσυγκρασία την εμβέλεια και το κύρος της Θάτσερ ή του Ντε Γκολ δεν μπορεί όμως κανείς να αρνηθεί ότι ήταν ένας πολιτικός με ήθος και ευπρέπεια και ικανότητα να μεταδίδει αυτά τα χαρακτηριστικά και στους συμπολίτες του Ο βιο-γράφος του Ben Pimlott αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ήταν ο πιο δημοφιλής πρωθυ-πουργός για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον πόλεμο ο πιο αστείος έξυπνος συμπα-θής καταδεκτικός προσιτός γενναίος ταπεινός και ειλικρινής Στα θετικά σημεία των κυβερνήσεών του πιστώνονται η διατήρηση της ουδετερότητας της Αγγλίας στον πό-λεμο του Βιετνάμ παρά τις αμερικανικές πιέσεις και η μείωση του χάσματος ανάμεσα στους πολίτες με τα πιο χαμηλά εισοδήματα και τους υπόλοιπους Δίχως να είναι δογματικά σοσιαλιστής ndashτο εργατικό κόμμα άλλωστε από την ίδρυσή του το 1900 δεν έκρυψε ποτέ τις ευέλικτες ρεφορμιστικές του τάσεις- ο Χάρολντ Γουίλσον πίστευε ότι μπορεί να εγκαθιδρύσει στην Αγγλία μια κοινωνική ευπρέπεια Έτσι στην κοινωνική πολιτική της εργατικής κυβέρνησης συμπεριλήφθηκαν η κα-τάργηση της θανατικής ποινής (1965) η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας (1967) η νομιμοποίηση των εκτρώσεων (1967) η κατάργηση της λογοκρισίας (1968) και η α-ναμόρφωση της νομοθεσίας περί διαζυγίων (1969) (Gillard 2011) πραγματικά αξιο-σημείωτες αλλαγές για τόσο λίγο χρόνο διακυβέρνησης Το εργατικό κόμμα είχε ήδη υιοθετήσει μια σοσιαλδημοκρατική πορεία στην οποία η εθνική οικονομική πολιτική και ο παρεμβατισμός του ισχυρού κράτους συνδεόταν άρρηκτα με την κοινωνική ευ-ημερία και το ενδιαφέρον για όλους τους πολίτες Ο Γουίλσον ήρθε σε σύγκρουση με την πουριτανή Αγγλία εξ αιτίας των νόμων περί ομοφυλοφιλίας και εκτρώσεων και με την συντηρητική Αγγλία και τον λαϊκιστή Ένοχ Πάουελ όταν ανέτρεψε την μετα-ναστευτική πολιτική των προκατόχων του θεσπίζοντας μια πολιτική τριών φάσεων για τους μετανάστες αυστηρότεροι έλεγχοι απαγόρευση των φυλετικών διακρίσεων και δημιουργία μηχανισμών υποδοχής και ενσωμάτωσης Στο εκπαιδευτικό σύστημα έγιναν επίσης σημαντικές μεταρρυθμίσεις για πρώτη φο-ρά μια βρετανική κυβέρνηση δαπάνησε περισσότερο για την εκπαίδευση από ό τι για την άμυνα Οδηγός για αυτές τις αλλαγές στο βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα υπήρξε η έκθεση Πλάουντεν (Plowden report)

2 Τις ειδήσεις εκείνης της ημέρας μπορείς να δεις στο httpnewsbbccoukonthisdayhidatesstoriesnovember19newsid_32080003208396stm

322 Η έκθεση Πλάουντεν

Τον Αύγουστο του 1963 ο Υπουργός Παιδείας Έντουαρτ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) ζήτησε από το Κεντρικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο για την Εκπαίδευση (Central Advisory Council for Education) να εξετάσει σε όλες τις πτυχές της την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τη μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Το Συμβούλιο πρόε-δρος του οποίου ήταν η Μπρίτζετ Πλάουντεν (Bridget Plowden) παρουσίασε την έκ-θεσή του τον Οκτώβριο του 1966 στον υπουργό Παιδείας και Επιστημών Άντονι Κρόσλαντ (Rt Hon Anthony Crosland)3

Η έκθεση Πλάουντεν η δεύτερη διεξοδική καταγραφή της βρετανικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά από αυτή του 1931 από τον Χένρι Χάντοου (Sir Henry Hadowν είναι ένα εξαιρετικό για την εποχή του κείμενο ένα έργο αναφοράς γεμάτο ενθουσι-ασμό και αισιοδοξία Οι θέσεις του για την κοινωνία και την εκπαιδευτική πολιτική χαρακτηρίζονται από το φιλελεύθερο ρεύμα της εποχής και οι παιδαγωγικές και ψυ-χολογικές του απόψεις είναι παιδοκεντρικές και βασίζονται στη θεωρία του Πιαζέ που ήταν εκείνη την περίοδο στο απόγειο της επιρροής της laquoΣτο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκεται το παιδίraquo (CACE 1967 7) και όχι το παιδί γενικώς αλλά κάθε παιδί ξεχωριστά αφού laquoοι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών της ίδιας ηλικίας είναι τόσο μεγάλη ώστε κάθε τάξη όσο ομοιογενής κι αν φαίνεται πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα σώμα από παιδιά που χρειάζονται ατομική και διαφορετική προσοχήraquo Η διδασκαλία πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να ακο-λουθεί το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού και ένας από τους κύριους εκπαιδευτικούς στόχους του δημοτικού σχολείου είναι να ενισχύει το εγγενές ενδιαφέρον του παιδιού για μάθηση να οικοδομεί πάνω σrsquo αυτό και να παροτρύνει τους μαθητές να μαθαίνουν περισσότερο για τον εαυτό τους παρά από τον φόβο της αποδοκιμασίας ή την επιθυμία τους για έπαινο (CACE 1967 196)

3 Η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Εκπαίδευση της Ουαλίας (The Central Advisory Council for Education) υπό την ηγεσία του καθηγητή Τσαρλς Έντουαρντ Γκίντινς (CE Gittins) ετοί-μασε μια παρόμοια έκθεση για την Ουαλία η οποία περιελάμβανε και ένα επιπλέον κεφάλαιο για την διγλωσσία Η μετάφραση στα ουαλικά απασχόλησε τέσσερις καθηγητές για εννέα μήνες και πούλησε 26 αντίγραφα

Η έκθεση4 καταγράφει με λεπτομέρεια ότι έχει να κάνει με την πρωτοβάθμια εκπαί-δευση από το πρόγραμμα σπουδών (CACE 1967203-261) και την θεωρία της μάθη-σης (CACE 1967189-202) μέχρι τα παιδιά των μεταναστών (CACE 1967 69-74) την εκπαίδευση των δασκάλων (CACE 1967311-367) τις ειδικές εκπαιδευτικές ανά-γκες και την ειδική αγωγή (CACE 1967296-308) την κτιριακή υποδομή τον εξοπλι-σμό και τη διοίκηση των σχολικών μονάδων (CACE 1967389-422) τη συνέχεια των βαθμίδων της εκπαίδευσης (CACE 19671 58-166) και πλείστα όσα ακόμη Σε πολλές περιπτώσεις γίνονται εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες προτάσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις Στο κεφάλαιο 5 της έκθεσης Πλάουντεν (CACE 1967 50-68) γίνεται λόγος για τις Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (EPA Education Priority Areas) 323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΠΕΠ)

Σκοπός της κοινωνικής και της εκπαιδευτικής πολιτικής υποστηρίζουν οι συντάκτες της έκθεσης είναι η ισότητα προς όλους τους πολίτες Όμως οι σχεδιαστές της πολιτικής και οι διαχειριστές της εξουσίας δρουν σε ένα κόσμο όπου οι πολίτες δεν είναι ίσοι Οι έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν περιοχές με πολύ παλιά σχολεία με υποτυπώδεις εγκαταστάσεις και κακές συνθήκες εργασίας για μαθητές και δασκάλους περιοχές με υψηλό αριθμό ανέργων αλλοδαπών Στις υποβαθμισμένες αυτές περιοχές οι μαθητές ε-γκαταλείπουν το σχολείο αμέσως μόλις τους επιτρέπεται χωρίς να έχουν κανένα ενδιαφέρουν να μορφωθούν περισσότερο και να διεκδικήσουν μια δουλειά καλύτερη από αυτή των γονιών τους Η έρευνα που έγινε για το CACE από τον BP Davis έδειξε ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση ανάμεσα στο ύψος της κρατικής χρηματοδότησης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον κοινωνικό χαρακτήρα κάθε περιοχής Μια θετική διάκριση προς όφε-λος των μαθητών των υποβαθμισμένων περιοχών θα μπορούσε να έχει ένα αποτέλεσμα για τα παιδιά του rsquo70 εξίσου σπουδαίο με εκείνο του προ-γράμματος διατροφής που ακολούθησε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Υ-πάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση σε όλη τη χώρα για τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές και τις ριζικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπισή τους Κάθε τοπική αρχή που έχει υποβαθμισμένες περιοχές θα πρέπει να υιοθε-τήσει πρακτικές και δράσεις θετικής διάκρισης και να αναφέρει κατά και-ρό την πρόοδο που σημειώνεται Σε κάποιες περιοχές το πρόβλημα είναι

4 Για το πλήρες κείμενο της έκθεσης Πλάουντεν καθώς και κριτικές και άρθρα δες πρόχειρα Don-aldson Margaret (1978) Childrens Minds London Fontana Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gammage Philip (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gillard Derek (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on Kogan Maurice (1987) The Plowden Report Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Plowden Bridget (1987) Plowden Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Smith George (1987) Whatever Happened to Educational Priority Areas Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Sylva Kathy (1987) Plowden history and prospect Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Winkley David (1987) From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city Oxford Review of Education Vol 13 No1 Wilkinson Andrew M (1987) Aspects of Communication and the Plowden Report Oxford Review of Education Vol 13 No 1 όλα προσβάσιμα στην ιστοσελίδα Εduca-tion in England του Derek Gillard στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml

τόσο σοβαρό που θα χρειαστεί ειδική κρατική αρωγή Τα περισσότερα από αυτά τα σχολεία είναι ήδη γνωστά στις τοπικές αρχές στους εκπαιδευ-τικούς και στον εθνικό επιθεωρητή παιδείας Κάποια κριτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή των πε-ριοχών αυτών χωρίς να είναι απολύτως ασφαλή ούτε και μοναδικά εί-ναι η απασχόληση των γονέων οι επιδοτήσεις και η υπάρχουσα κρατική στήριξη ο υπερπληθυσμός σε μια περιοχή ή συγκατοίκηση πολλών οικο-γενειών σε μικρά σπίτια η ελλιπής φοίτηση των μαθητών το ποσοστό των καθυστερημένων μαθητών των μαθητών με διαταραχές ή μαθησιακές δυ-σκολίες ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών η γνώση της αγγλικής γλώσσας Όλες οι αρχές θα ερωτηθούν για την ύπαρξη των κριτηρίων στην περιοχή τους την επιλογή σχολείων που θα πρέπει να στηριχτούν και να υποβάλλουν προτάσεις με μέτρα στήριξης με τη βοήθεια του εθνικού επιθεωρητή Από τη στιγμή που θα επιλεγούν τα σχολεία κάθε τοπική αρ-χή θα πρέπει να αναφέρει όχι μόνο ποια σχολεία επιλέχθηκαν και γιατί αλλά και τι προτείνουν για άμεση αντιμετώπιση Έτσι το Υπουργείο Παι-δείας θα έχει μια πλήρη εικόνα για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανά-γκες κάθε περιοχής Προτείνουμε ένα εθνικό σχέδιο για τις υποβαθμισμένες περιοχές το οποίο θα έχει επιρροή σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα Το σχέδιο μπορεί να πε-τύχει μόνο αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία διότι όλα αυτά που προτείνονται δεν πρέπει να γίνουν εις βάρος των υπόλοιπων σχολείων της χώρας Πρώτο μέτρο ένα επιμίσθιο ύψους 120 λιρών για τους εκπαιδευτικούς που θα εργάζονται σε περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας όπως για πα-ράδειγμα παίρνουν οι δάσκαλοι της ειδικής αγωγής ή αυτοί με ειδικές ευ-θύνες Η εργασία των εκπαιδευτικών στις υποβαθμισμένες περιοχές έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι ιδιαίτερα κουραστική Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να απολαύσουν τις διακοπές τους Το δημοτικό σχολείο πρέπει να παρέχει εμπειρίες και να εγκαθιστά σχέ-σεις να δίνει την ικανότητα στα παιδιά να διακρίνουν να εξηγούν να εκ-φράζονται να αποκτούν δεξιότητες μάθησης και να αυτοπροσδιορίζονται Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει τη βαθιά προσωπική αγάπη που κάθε μαθητής χρειάζεται από τους γονείς του Οι δάσκαλοι όμως πρέπει να απαλλάσσουν τους μαθητές από τις δυσβάσταχτες ευθύνες να ακούν τις ερωτήσεις των μαθητών και να μπορούν να τις συσχετίσουν με το κοι-νωνικοοικονομικό τους περιβάλλον και να αντεπεξέρχονται στη πολύ συ-χνή καθυστέρηση των μαθητών από τις υποβαθμισμένες περιοχές Πρέπει να διαθέτουν βιβλία που να είναι κατάλληλα για τους μαθητές και συχνά να ψάχνουν πολύ για να βρουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό Πρέπει απαραιτήτως να τηρούν προσωπικό φάκελο του μαθητή αφού με τις τόσες πολλές και συχνές οι μετακινήσεις των οικογενειών η πρόοδος των μαθητών εξαρτάται και από την ποιότητα και την ποσότητα των πλη-ροφοριών που τους συνοδεύουν από σχολείο σε σχολείο Στο μέλλον θα κληθούν να αναλάβουν επιπλέον πρωτοβουλίες όχι μόνο για την επικοι-νωνία με τις οικογένειες των μαθητών αλλά και δραστηριότητες έξω από το σχολικό ωράριο και συνεργασία με τοπικούς φορείς Το σπουδαιότερο

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

322 Η έκθεση Πλάουντεν

Τον Αύγουστο του 1963 ο Υπουργός Παιδείας Έντουαρτ Μπόιλ (Sir Edward Boyle) ζήτησε από το Κεντρικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο για την Εκπαίδευση (Central Advisory Council for Education) να εξετάσει σε όλες τις πτυχές της την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τη μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Το Συμβούλιο πρόε-δρος του οποίου ήταν η Μπρίτζετ Πλάουντεν (Bridget Plowden) παρουσίασε την έκ-θεσή του τον Οκτώβριο του 1966 στον υπουργό Παιδείας και Επιστημών Άντονι Κρόσλαντ (Rt Hon Anthony Crosland)3

Η έκθεση Πλάουντεν η δεύτερη διεξοδική καταγραφή της βρετανικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά από αυτή του 1931 από τον Χένρι Χάντοου (Sir Henry Hadowν είναι ένα εξαιρετικό για την εποχή του κείμενο ένα έργο αναφοράς γεμάτο ενθουσι-ασμό και αισιοδοξία Οι θέσεις του για την κοινωνία και την εκπαιδευτική πολιτική χαρακτηρίζονται από το φιλελεύθερο ρεύμα της εποχής και οι παιδαγωγικές και ψυ-χολογικές του απόψεις είναι παιδοκεντρικές και βασίζονται στη θεωρία του Πιαζέ που ήταν εκείνη την περίοδο στο απόγειο της επιρροής της laquoΣτο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκεται το παιδίraquo (CACE 1967 7) και όχι το παιδί γενικώς αλλά κάθε παιδί ξεχωριστά αφού laquoοι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών της ίδιας ηλικίας είναι τόσο μεγάλη ώστε κάθε τάξη όσο ομοιογενής κι αν φαίνεται πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα σώμα από παιδιά που χρειάζονται ατομική και διαφορετική προσοχήraquo Η διδασκαλία πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να ακο-λουθεί το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού και ένας από τους κύριους εκπαιδευτικούς στόχους του δημοτικού σχολείου είναι να ενισχύει το εγγενές ενδιαφέρον του παιδιού για μάθηση να οικοδομεί πάνω σrsquo αυτό και να παροτρύνει τους μαθητές να μαθαίνουν περισσότερο για τον εαυτό τους παρά από τον φόβο της αποδοκιμασίας ή την επιθυμία τους για έπαινο (CACE 1967 196)

3 Η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Εκπαίδευση της Ουαλίας (The Central Advisory Council for Education) υπό την ηγεσία του καθηγητή Τσαρλς Έντουαρντ Γκίντινς (CE Gittins) ετοί-μασε μια παρόμοια έκθεση για την Ουαλία η οποία περιελάμβανε και ένα επιπλέον κεφάλαιο για την διγλωσσία Η μετάφραση στα ουαλικά απασχόλησε τέσσερις καθηγητές για εννέα μήνες και πούλησε 26 αντίγραφα

Η έκθεση4 καταγράφει με λεπτομέρεια ότι έχει να κάνει με την πρωτοβάθμια εκπαί-δευση από το πρόγραμμα σπουδών (CACE 1967203-261) και την θεωρία της μάθη-σης (CACE 1967189-202) μέχρι τα παιδιά των μεταναστών (CACE 1967 69-74) την εκπαίδευση των δασκάλων (CACE 1967311-367) τις ειδικές εκπαιδευτικές ανά-γκες και την ειδική αγωγή (CACE 1967296-308) την κτιριακή υποδομή τον εξοπλι-σμό και τη διοίκηση των σχολικών μονάδων (CACE 1967389-422) τη συνέχεια των βαθμίδων της εκπαίδευσης (CACE 19671 58-166) και πλείστα όσα ακόμη Σε πολλές περιπτώσεις γίνονται εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες προτάσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις Στο κεφάλαιο 5 της έκθεσης Πλάουντεν (CACE 1967 50-68) γίνεται λόγος για τις Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (EPA Education Priority Areas) 323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΠΕΠ)

Σκοπός της κοινωνικής και της εκπαιδευτικής πολιτικής υποστηρίζουν οι συντάκτες της έκθεσης είναι η ισότητα προς όλους τους πολίτες Όμως οι σχεδιαστές της πολιτικής και οι διαχειριστές της εξουσίας δρουν σε ένα κόσμο όπου οι πολίτες δεν είναι ίσοι Οι έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν περιοχές με πολύ παλιά σχολεία με υποτυπώδεις εγκαταστάσεις και κακές συνθήκες εργασίας για μαθητές και δασκάλους περιοχές με υψηλό αριθμό ανέργων αλλοδαπών Στις υποβαθμισμένες αυτές περιοχές οι μαθητές ε-γκαταλείπουν το σχολείο αμέσως μόλις τους επιτρέπεται χωρίς να έχουν κανένα ενδιαφέρουν να μορφωθούν περισσότερο και να διεκδικήσουν μια δουλειά καλύτερη από αυτή των γονιών τους Η έρευνα που έγινε για το CACE από τον BP Davis έδειξε ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση ανάμεσα στο ύψος της κρατικής χρηματοδότησης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον κοινωνικό χαρακτήρα κάθε περιοχής Μια θετική διάκριση προς όφε-λος των μαθητών των υποβαθμισμένων περιοχών θα μπορούσε να έχει ένα αποτέλεσμα για τα παιδιά του rsquo70 εξίσου σπουδαίο με εκείνο του προ-γράμματος διατροφής που ακολούθησε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Υ-πάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση σε όλη τη χώρα για τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές και τις ριζικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπισή τους Κάθε τοπική αρχή που έχει υποβαθμισμένες περιοχές θα πρέπει να υιοθε-τήσει πρακτικές και δράσεις θετικής διάκρισης και να αναφέρει κατά και-ρό την πρόοδο που σημειώνεται Σε κάποιες περιοχές το πρόβλημα είναι

4 Για το πλήρες κείμενο της έκθεσης Πλάουντεν καθώς και κριτικές και άρθρα δες πρόχειρα Don-aldson Margaret (1978) Childrens Minds London Fontana Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gammage Philip (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gillard Derek (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on Kogan Maurice (1987) The Plowden Report Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Plowden Bridget (1987) Plowden Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Smith George (1987) Whatever Happened to Educational Priority Areas Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Sylva Kathy (1987) Plowden history and prospect Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Winkley David (1987) From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city Oxford Review of Education Vol 13 No1 Wilkinson Andrew M (1987) Aspects of Communication and the Plowden Report Oxford Review of Education Vol 13 No 1 όλα προσβάσιμα στην ιστοσελίδα Εduca-tion in England του Derek Gillard στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml

τόσο σοβαρό που θα χρειαστεί ειδική κρατική αρωγή Τα περισσότερα από αυτά τα σχολεία είναι ήδη γνωστά στις τοπικές αρχές στους εκπαιδευ-τικούς και στον εθνικό επιθεωρητή παιδείας Κάποια κριτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή των πε-ριοχών αυτών χωρίς να είναι απολύτως ασφαλή ούτε και μοναδικά εί-ναι η απασχόληση των γονέων οι επιδοτήσεις και η υπάρχουσα κρατική στήριξη ο υπερπληθυσμός σε μια περιοχή ή συγκατοίκηση πολλών οικο-γενειών σε μικρά σπίτια η ελλιπής φοίτηση των μαθητών το ποσοστό των καθυστερημένων μαθητών των μαθητών με διαταραχές ή μαθησιακές δυ-σκολίες ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών η γνώση της αγγλικής γλώσσας Όλες οι αρχές θα ερωτηθούν για την ύπαρξη των κριτηρίων στην περιοχή τους την επιλογή σχολείων που θα πρέπει να στηριχτούν και να υποβάλλουν προτάσεις με μέτρα στήριξης με τη βοήθεια του εθνικού επιθεωρητή Από τη στιγμή που θα επιλεγούν τα σχολεία κάθε τοπική αρ-χή θα πρέπει να αναφέρει όχι μόνο ποια σχολεία επιλέχθηκαν και γιατί αλλά και τι προτείνουν για άμεση αντιμετώπιση Έτσι το Υπουργείο Παι-δείας θα έχει μια πλήρη εικόνα για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανά-γκες κάθε περιοχής Προτείνουμε ένα εθνικό σχέδιο για τις υποβαθμισμένες περιοχές το οποίο θα έχει επιρροή σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα Το σχέδιο μπορεί να πε-τύχει μόνο αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία διότι όλα αυτά που προτείνονται δεν πρέπει να γίνουν εις βάρος των υπόλοιπων σχολείων της χώρας Πρώτο μέτρο ένα επιμίσθιο ύψους 120 λιρών για τους εκπαιδευτικούς που θα εργάζονται σε περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας όπως για πα-ράδειγμα παίρνουν οι δάσκαλοι της ειδικής αγωγής ή αυτοί με ειδικές ευ-θύνες Η εργασία των εκπαιδευτικών στις υποβαθμισμένες περιοχές έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι ιδιαίτερα κουραστική Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να απολαύσουν τις διακοπές τους Το δημοτικό σχολείο πρέπει να παρέχει εμπειρίες και να εγκαθιστά σχέ-σεις να δίνει την ικανότητα στα παιδιά να διακρίνουν να εξηγούν να εκ-φράζονται να αποκτούν δεξιότητες μάθησης και να αυτοπροσδιορίζονται Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει τη βαθιά προσωπική αγάπη που κάθε μαθητής χρειάζεται από τους γονείς του Οι δάσκαλοι όμως πρέπει να απαλλάσσουν τους μαθητές από τις δυσβάσταχτες ευθύνες να ακούν τις ερωτήσεις των μαθητών και να μπορούν να τις συσχετίσουν με το κοι-νωνικοοικονομικό τους περιβάλλον και να αντεπεξέρχονται στη πολύ συ-χνή καθυστέρηση των μαθητών από τις υποβαθμισμένες περιοχές Πρέπει να διαθέτουν βιβλία που να είναι κατάλληλα για τους μαθητές και συχνά να ψάχνουν πολύ για να βρουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό Πρέπει απαραιτήτως να τηρούν προσωπικό φάκελο του μαθητή αφού με τις τόσες πολλές και συχνές οι μετακινήσεις των οικογενειών η πρόοδος των μαθητών εξαρτάται και από την ποιότητα και την ποσότητα των πλη-ροφοριών που τους συνοδεύουν από σχολείο σε σχολείο Στο μέλλον θα κληθούν να αναλάβουν επιπλέον πρωτοβουλίες όχι μόνο για την επικοι-νωνία με τις οικογένειες των μαθητών αλλά και δραστηριότητες έξω από το σχολικό ωράριο και συνεργασία με τοπικούς φορείς Το σπουδαιότερο

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Η έκθεση4 καταγράφει με λεπτομέρεια ότι έχει να κάνει με την πρωτοβάθμια εκπαί-δευση από το πρόγραμμα σπουδών (CACE 1967203-261) και την θεωρία της μάθη-σης (CACE 1967189-202) μέχρι τα παιδιά των μεταναστών (CACE 1967 69-74) την εκπαίδευση των δασκάλων (CACE 1967311-367) τις ειδικές εκπαιδευτικές ανά-γκες και την ειδική αγωγή (CACE 1967296-308) την κτιριακή υποδομή τον εξοπλι-σμό και τη διοίκηση των σχολικών μονάδων (CACE 1967389-422) τη συνέχεια των βαθμίδων της εκπαίδευσης (CACE 19671 58-166) και πλείστα όσα ακόμη Σε πολλές περιπτώσεις γίνονται εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες προτάσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις Στο κεφάλαιο 5 της έκθεσης Πλάουντεν (CACE 1967 50-68) γίνεται λόγος για τις Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (EPA Education Priority Areas) 323 Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΠΕΠ)

Σκοπός της κοινωνικής και της εκπαιδευτικής πολιτικής υποστηρίζουν οι συντάκτες της έκθεσης είναι η ισότητα προς όλους τους πολίτες Όμως οι σχεδιαστές της πολιτικής και οι διαχειριστές της εξουσίας δρουν σε ένα κόσμο όπου οι πολίτες δεν είναι ίσοι Οι έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν περιοχές με πολύ παλιά σχολεία με υποτυπώδεις εγκαταστάσεις και κακές συνθήκες εργασίας για μαθητές και δασκάλους περιοχές με υψηλό αριθμό ανέργων αλλοδαπών Στις υποβαθμισμένες αυτές περιοχές οι μαθητές ε-γκαταλείπουν το σχολείο αμέσως μόλις τους επιτρέπεται χωρίς να έχουν κανένα ενδιαφέρουν να μορφωθούν περισσότερο και να διεκδικήσουν μια δουλειά καλύτερη από αυτή των γονιών τους Η έρευνα που έγινε για το CACE από τον BP Davis έδειξε ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση ανάμεσα στο ύψος της κρατικής χρηματοδότησης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον κοινωνικό χαρακτήρα κάθε περιοχής Μια θετική διάκριση προς όφε-λος των μαθητών των υποβαθμισμένων περιοχών θα μπορούσε να έχει ένα αποτέλεσμα για τα παιδιά του rsquo70 εξίσου σπουδαίο με εκείνο του προ-γράμματος διατροφής που ακολούθησε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Υ-πάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση σε όλη τη χώρα για τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές και τις ριζικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπισή τους Κάθε τοπική αρχή που έχει υποβαθμισμένες περιοχές θα πρέπει να υιοθε-τήσει πρακτικές και δράσεις θετικής διάκρισης και να αναφέρει κατά και-ρό την πρόοδο που σημειώνεται Σε κάποιες περιοχές το πρόβλημα είναι

4 Για το πλήρες κείμενο της έκθεσης Πλάουντεν καθώς και κριτικές και άρθρα δες πρόχειρα Don-aldson Margaret (1978) Childrens Minds London Fontana Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gammage Philip (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Gillard Derek (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on Kogan Maurice (1987) The Plowden Report Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Plowden Bridget (1987) Plowden Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Smith George (1987) Whatever Happened to Educational Priority Areas Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Sylva Kathy (1987) Plowden history and prospect Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Winkley David (1987) From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city Oxford Review of Education Vol 13 No1 Wilkinson Andrew M (1987) Aspects of Communication and the Plowden Report Oxford Review of Education Vol 13 No 1 όλα προσβάσιμα στην ιστοσελίδα Εduca-tion in England του Derek Gillard στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml

τόσο σοβαρό που θα χρειαστεί ειδική κρατική αρωγή Τα περισσότερα από αυτά τα σχολεία είναι ήδη γνωστά στις τοπικές αρχές στους εκπαιδευ-τικούς και στον εθνικό επιθεωρητή παιδείας Κάποια κριτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή των πε-ριοχών αυτών χωρίς να είναι απολύτως ασφαλή ούτε και μοναδικά εί-ναι η απασχόληση των γονέων οι επιδοτήσεις και η υπάρχουσα κρατική στήριξη ο υπερπληθυσμός σε μια περιοχή ή συγκατοίκηση πολλών οικο-γενειών σε μικρά σπίτια η ελλιπής φοίτηση των μαθητών το ποσοστό των καθυστερημένων μαθητών των μαθητών με διαταραχές ή μαθησιακές δυ-σκολίες ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών η γνώση της αγγλικής γλώσσας Όλες οι αρχές θα ερωτηθούν για την ύπαρξη των κριτηρίων στην περιοχή τους την επιλογή σχολείων που θα πρέπει να στηριχτούν και να υποβάλλουν προτάσεις με μέτρα στήριξης με τη βοήθεια του εθνικού επιθεωρητή Από τη στιγμή που θα επιλεγούν τα σχολεία κάθε τοπική αρ-χή θα πρέπει να αναφέρει όχι μόνο ποια σχολεία επιλέχθηκαν και γιατί αλλά και τι προτείνουν για άμεση αντιμετώπιση Έτσι το Υπουργείο Παι-δείας θα έχει μια πλήρη εικόνα για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανά-γκες κάθε περιοχής Προτείνουμε ένα εθνικό σχέδιο για τις υποβαθμισμένες περιοχές το οποίο θα έχει επιρροή σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα Το σχέδιο μπορεί να πε-τύχει μόνο αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία διότι όλα αυτά που προτείνονται δεν πρέπει να γίνουν εις βάρος των υπόλοιπων σχολείων της χώρας Πρώτο μέτρο ένα επιμίσθιο ύψους 120 λιρών για τους εκπαιδευτικούς που θα εργάζονται σε περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας όπως για πα-ράδειγμα παίρνουν οι δάσκαλοι της ειδικής αγωγής ή αυτοί με ειδικές ευ-θύνες Η εργασία των εκπαιδευτικών στις υποβαθμισμένες περιοχές έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι ιδιαίτερα κουραστική Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να απολαύσουν τις διακοπές τους Το δημοτικό σχολείο πρέπει να παρέχει εμπειρίες και να εγκαθιστά σχέ-σεις να δίνει την ικανότητα στα παιδιά να διακρίνουν να εξηγούν να εκ-φράζονται να αποκτούν δεξιότητες μάθησης και να αυτοπροσδιορίζονται Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει τη βαθιά προσωπική αγάπη που κάθε μαθητής χρειάζεται από τους γονείς του Οι δάσκαλοι όμως πρέπει να απαλλάσσουν τους μαθητές από τις δυσβάσταχτες ευθύνες να ακούν τις ερωτήσεις των μαθητών και να μπορούν να τις συσχετίσουν με το κοι-νωνικοοικονομικό τους περιβάλλον και να αντεπεξέρχονται στη πολύ συ-χνή καθυστέρηση των μαθητών από τις υποβαθμισμένες περιοχές Πρέπει να διαθέτουν βιβλία που να είναι κατάλληλα για τους μαθητές και συχνά να ψάχνουν πολύ για να βρουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό Πρέπει απαραιτήτως να τηρούν προσωπικό φάκελο του μαθητή αφού με τις τόσες πολλές και συχνές οι μετακινήσεις των οικογενειών η πρόοδος των μαθητών εξαρτάται και από την ποιότητα και την ποσότητα των πλη-ροφοριών που τους συνοδεύουν από σχολείο σε σχολείο Στο μέλλον θα κληθούν να αναλάβουν επιπλέον πρωτοβουλίες όχι μόνο για την επικοι-νωνία με τις οικογένειες των μαθητών αλλά και δραστηριότητες έξω από το σχολικό ωράριο και συνεργασία με τοπικούς φορείς Το σπουδαιότερο

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

τόσο σοβαρό που θα χρειαστεί ειδική κρατική αρωγή Τα περισσότερα από αυτά τα σχολεία είναι ήδη γνωστά στις τοπικές αρχές στους εκπαιδευ-τικούς και στον εθνικό επιθεωρητή παιδείας Κάποια κριτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή των πε-ριοχών αυτών χωρίς να είναι απολύτως ασφαλή ούτε και μοναδικά εί-ναι η απασχόληση των γονέων οι επιδοτήσεις και η υπάρχουσα κρατική στήριξη ο υπερπληθυσμός σε μια περιοχή ή συγκατοίκηση πολλών οικο-γενειών σε μικρά σπίτια η ελλιπής φοίτηση των μαθητών το ποσοστό των καθυστερημένων μαθητών των μαθητών με διαταραχές ή μαθησιακές δυ-σκολίες ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών η γνώση της αγγλικής γλώσσας Όλες οι αρχές θα ερωτηθούν για την ύπαρξη των κριτηρίων στην περιοχή τους την επιλογή σχολείων που θα πρέπει να στηριχτούν και να υποβάλλουν προτάσεις με μέτρα στήριξης με τη βοήθεια του εθνικού επιθεωρητή Από τη στιγμή που θα επιλεγούν τα σχολεία κάθε τοπική αρ-χή θα πρέπει να αναφέρει όχι μόνο ποια σχολεία επιλέχθηκαν και γιατί αλλά και τι προτείνουν για άμεση αντιμετώπιση Έτσι το Υπουργείο Παι-δείας θα έχει μια πλήρη εικόνα για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανά-γκες κάθε περιοχής Προτείνουμε ένα εθνικό σχέδιο για τις υποβαθμισμένες περιοχές το οποίο θα έχει επιρροή σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα Το σχέδιο μπορεί να πε-τύχει μόνο αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία διότι όλα αυτά που προτείνονται δεν πρέπει να γίνουν εις βάρος των υπόλοιπων σχολείων της χώρας Πρώτο μέτρο ένα επιμίσθιο ύψους 120 λιρών για τους εκπαιδευτικούς που θα εργάζονται σε περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας όπως για πα-ράδειγμα παίρνουν οι δάσκαλοι της ειδικής αγωγής ή αυτοί με ειδικές ευ-θύνες Η εργασία των εκπαιδευτικών στις υποβαθμισμένες περιοχές έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι ιδιαίτερα κουραστική Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να απολαύσουν τις διακοπές τους Το δημοτικό σχολείο πρέπει να παρέχει εμπειρίες και να εγκαθιστά σχέ-σεις να δίνει την ικανότητα στα παιδιά να διακρίνουν να εξηγούν να εκ-φράζονται να αποκτούν δεξιότητες μάθησης και να αυτοπροσδιορίζονται Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει τη βαθιά προσωπική αγάπη που κάθε μαθητής χρειάζεται από τους γονείς του Οι δάσκαλοι όμως πρέπει να απαλλάσσουν τους μαθητές από τις δυσβάσταχτες ευθύνες να ακούν τις ερωτήσεις των μαθητών και να μπορούν να τις συσχετίσουν με το κοι-νωνικοοικονομικό τους περιβάλλον και να αντεπεξέρχονται στη πολύ συ-χνή καθυστέρηση των μαθητών από τις υποβαθμισμένες περιοχές Πρέπει να διαθέτουν βιβλία που να είναι κατάλληλα για τους μαθητές και συχνά να ψάχνουν πολύ για να βρουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό Πρέπει απαραιτήτως να τηρούν προσωπικό φάκελο του μαθητή αφού με τις τόσες πολλές και συχνές οι μετακινήσεις των οικογενειών η πρόοδος των μαθητών εξαρτάται και από την ποιότητα και την ποσότητα των πλη-ροφοριών που τους συνοδεύουν από σχολείο σε σχολείο Στο μέλλον θα κληθούν να αναλάβουν επιπλέον πρωτοβουλίες όχι μόνο για την επικοι-νωνία με τις οικογένειες των μαθητών αλλά και δραστηριότητες έξω από το σχολικό ωράριο και συνεργασία με τοπικούς φορείς Το σπουδαιότερο

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

είναι η πρόσληψη πεπειραμένων και πετυχημένων δασκάλων στου οποί-ους θα προσφερθεί γενναιόδωρα κάθε υποστήριξη όπως για παράδειγμα ένας βοηθός ανά δύο τάξεις στο δημοτικό Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά τις αντιξοότητες αλλά όχι χω-ρίς κόστος για τον εαυτό τους και γιrsquo αυτό αξίζουν επιπλέον αναγνώριση και ανταμοιβή Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθούν επιπλέον επιδό-ματα στους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές που θα υπηρετούν στις πε-ριοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτε-ραιότητας δεν είναι περιοχές που θα διάλεγαν οι εκπαιδευτικοί για να ζή-σουν θα έπρεπε λοιπόν να ληφθεί μέριμνα από τις τοπικές αρχές σε συ-νεργασία με τις ενώσεις εκπαιδευτικών ώστε να γίνουν ελκυστικές οι κα-τοικίες για εκπαιδευτικούς Μέριμνα επίσης πρέπει να ληφθεί ώστε τα πα-νεπιστημιακά τμήματα που εκπαιδεύουν τους δασκάλους να φροντίζουν ώστε όλοι οι φοιτητές τους να έχουν περάσει από τέτοιες περιοχές κατά την πρακτική τους εξάσκησηΥπάρχει βέβαια ο κίνδυνος μια υποβαθμισμένη περιοχή να αναβαθμιστεί υποβαθμίζοντας τις γειτονικές της αφαιρώντας τους εκπαιδευτικό προ-σωπικό που θα ελκυστεί από το επίδομα που θα συνοδεύει την τοποθέτη-ση τους στη υποβαθμισμένη περιοχή Στα σχολεία προτεραιότητας θα πρέπει να διατεθεί μέσα στα 5 πρώτα χρόνια ένα ποσό 5000 λιρών για επισκευές Το ίδιο σπουδαία με τους δα-σκάλους και τα κτήρια είναι και η βελτίωση των τουαλετών και η τροπο-ποίηση των αιθουσών διδασκαλίας οι οποίες συχνά θα πρέπει να αλλά-ζουν διακόσμηση Ότι υπάρχει μέσα στις αίθουσες είναι εξίσου σπουδαίο Η επιπλέον παροχή αναλώσιμων επιπλέον βιβλία οπτικοακουστικός ε-ξοπλισμός τηλεοράσεις μαγνητόφωνα θα ήταν πολύτιμη για τα σχολεία αυτά Η συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα πανεπιστημιακά τμήματα και παι-δαγωγικές σχολές θα βοηθούσε να αξιολογηθούν οι επιτυχίες και οι απο-τυχίες του εγχειρήματος Στο πέρασμα του χρόνου θα δημιουργηθεί μια γνωστική βάση με τους καλύτερους τρόπους διδασκαλίας σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές Η έρευνα θα πρέπει να δείξει ποιο ή ποια από τα μέτρα που λαμβάνονται έχει τα πιο θετικά αποτελέσματα και θα αποτε-λέσει τη βάση για πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό Χρειάζεται μια ίση αντιμετώπιση στην παροχή εκπαιδευτικών αιθουσών και εξοπλισμού σε κάθε μαθητή σε κάθε περιοχή Ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα να μην ξεπερνάει το 30 και η αναλογία μαθητών εκπαιδευτι-κών πρέπει να διατηρηθεί μόνιμα στα σχολεία προτεραιότητας Το πρόγραμμα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν με όποια από τα μέτρα που θα προταθούν μπορούν να ληφθούν άμεσα η πρόσληψη των δασκάλων για παράδειγμα και των βοηθών μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα από την επισκευή ή την ανέγερση ενός κτηρίου Θα απαιτηθούν πόροι πέρα και πάνω από αυτούς που διατίθενται ήδη για τη δημόσια εκπαίδευση και τα μέτρα δεν πρέπει να είναι πρόσκαιρα Ο συνολικός επιπλέον προϋπολογισμός όμως για τις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει να απορροφήσει όλη την αύξηση του προϋπολογισμού για την παι-δεία Υπολογίζουμε ότι σε 5-6 χρόνια οι ΠΕΠ θα προσθέσουν 11 εκατομ-μύρια λίρες στο προϋπολογισμό των επιδοτούμενων σχολείων

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Οι προτάσεις μας δεν αφορούν αποκλειστικά τα δημοτικά θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά τη γνώμη μας όμως η αρχή πρέπει να γίνει από την πρωτοβάθμια

324 Η εφαρμογή Οι περιοχές εκπαιδευτικής προτεραιότητας τέθηκαν αμέσως σε εφαρμογή και έτυχαν πολύ θετικής αντιμετώπισης από τον λαό την επιστημονική κοινότητα και τα στελέχη της κυβέρνησης που είδαν στην εφαρμογή του μέτρου μια πραγμάτωση του κράτους πρόνοιας που ευαγγελίζονταν η κυβέρνηση Ήταν μια λαμπρή ευκαιρία να αποδειχθεί το ενδιαφέρον του κόμματος των εργατικών για τη διασφάλιση της συλλογικής ευη-μερίας την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους πολίτες και την αντιστάθμιση των πραγματικά μεγάλων ανισοτήτων που είχαν προκύψει στην αγγλική κοινωνία Οι πε-ριοχές που εντάχτηκαν στο πρόγραμμα ήταν το κεντρικό Liverpool το Deptford του Λονδίνου το Balsall Heath του Birmingham και το WestRiding του Νότιου Γιόρ-κσάιρ Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν σχολεία με λαμπρή πορεία που δημιούργη-σαν αίσθηση και αγκαλιάστηκαν με στοργή από τις τοπικές κοινωνίες ιδιαίτερα σε μονάδες όπου υπήρξαν αξιόλογες ατομικές πρωτοβουλίες ανοχή και τόλμη απέναντι σε νέες ιδέες και διαφορετικές προσεγγίσεις Τέτοια ήταν τα σχολεία μερικών εκπαι-δευτικών που ήταν μέλη της επιτροπής Πλάουντεν και υπηρέτησαν κατόπιν με δική τους πρωτοβουλία ως διευθυντές σε σχολεία σε ΠΕΠ Σε χρονικό διάστημα όμως λιγότερο από τρία έτη ο θεσμός άρχισε να φθίνει και να εκφυλίζεται ώσπου τα σχολεία των ΠΕΠ δεν διέφεραν σε τίποτα από τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είχαν αποκομίσει ένα βιαστικό ρετουσάρισμα στην υλικοτεχνική και κτηριακή τους υποδομή και παρείχαν ειδικό επίδομα στους εκπαιδευτικούς που υπη-ρετούσαν σrsquo αυτά 40 χρόνια αργότερα οι περιοχές αυτές παραμένουν αυτές με τα μι-κρότερα ποσοστά εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Smith 2007) 325 Οι λόγοι της αποτυχίας Οι Περιοχές Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας απέτυχαν να γίνουν ένας ισχυρός και απαραίτητος θεσμός στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για λόγους που δύσκολα α-πομονώνονται ο ένας από τον άλλο και δύσκολα υπάρχουν ανεξάρτητα Ο George Smith στο άρθρο του Whatever Happened to Educational Priority Areas (Smith G 1987) υποστηρίζει ότι τέσσερις ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σrsquo αυτήν την αποτυχία Ο πρώτος είναι ότι δεν υπήρχε από την αρχή ως το τέλος μόνιμη και ισχυρή πολιτική δέσμευση Όταν ένα μέτρο χάσει την κυβερνητική υποστήριξη όσο και να λάμπουν οι νησίδες των μοναχικών συνεχιστών του είναι βέβαιο ότι αυτό θα φθίνει Ο δεύτερος ndashπου θα μπορούσε να είναι κάλλιστα πρώτος και να είναι αιτία της έλ-λειψης της κυβερνητικής δέσμευσηςndash είναι η έλλειψη των χρημάτων Η στοχευμένη κοινωνική πολιτική των Περιοχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ήταν ακριβή Πολλά χρήματα κατέληγαν σε λίγους ανθρώπους και δεν είχαν το προσδοκώμενο ό-φελος στην εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος Ο τρίτος λόγος είναι η σύγχυση στην οποία οδήγησε η ασάφεια στην ορολογία Ασά-φεια που προκλήθηκε από την έντονη επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με την εκπαιδευτική πολιτική για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων Ποιος έχει τε-λικά ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική μέριμνα Οι έρευνες έδειξαν ότι στις κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές οι μαθητές δεν έχουν μικρότερη αναγνωστική ικανότητα από ότι αλλού Και ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια περιοχή υποβαθμισμέ-νη κριτήρια τα οποία ποτέ δεν αποδελτιώθηκαν δεν συγκεντρώθηκαν δεν συζητήθη-

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

καν για να αποτελέσουν μια κοινά αποδεκτή αφετηρία για ένα μηχανισμό επιλογής Είναι η φτώχεια Ο αριθμός των μελών της οικογένειας Η καταγωγή Η γλωσσική ικανότητα Η ανεργία στην οικογένεια Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Η σχολι-κή επίδοση Ο ρυθμός φοίτησης στο σχολείο Ο τέταρτος λόγος είναι η αποδιοργάνωση που προκλήθηκε στα σχολεία ως αποτέλε-σμα της σύγχυσης και της έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής στήριξης Τα σχο-λεία εξακολούθησαν να λειτουργούν με ειδικό καθεστώς χωρίς πια κανείς να γνωρί-ζει το γιατί Τα ερευνητικά ιδρύματα και οι ανώτατες σχολές δεν στήριξαν δεόντως την προσπάθεια (λόγω έλλειψης χρημάτων και κυβερνητικής δέσμευσης) και φυσικά δεν δημιουργήθηκε μια βάση καλών πρακτικών για να ανατροφοδοτήσει τους εκπαι-δευτικούς και τα στελέχη που χάραζαν την εκπαιδευτική πολιτική Κανείς δεν ήξερε πού έπρεπε να εστιαστεί η παρέμβαση για ποιο λόγο ποιοι ήταν οι στόχοι ποιες ή-ταν οι ενδεδειγμένες ενέργειες (Smith 1987) Ο David Winkley στο άρθρο του From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city πιστεύει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα σάστισε μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος ndashπου ορθώς προσπάθησε να θεραπεύσει τα κακώς κείμεναndash και οι εκπαιδευτικοί της τάξης αλλά και οι εκπαιδευτικές αρχές δεν στάθηκαν στο ύψος της περίστασης Καταλογίζει α-κόμα ξεκάθαρα συμπεριφορές διάκρισης σε κάποιους εκπαιδευτικούς και αδράνεια σε πολλούς άλλους που τις ανέχτηκαν Πολύ γρήγορα καινούργια πιο φιλόδοξα και περισσότερο ευρέα προγράμματα στο-χευμένης εκπαιδευτικής πολιτικής όπως το πρόγραμμα CDA (Community Develop-ment Areas) το SPA (Social Priority Areas) και το UPA (Urban Priority Areas) ακο-λούθησαν τις πρακτικές των ΠΕΠ που αποτέλεσαν παράδειγμα και οδηγό για περαι-τέρω ανάπτυξη Το σπουδαιότερο κληροδότημα από την πρώτη εφαρμογή των Περι-οχών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας όπως περιγράφηκαν στην έκθεση Πλάουντεν είναι ότι η φιλοσοφία του προγράμματος πέρασε και σε άλλες περιοχές της κοινωνι-κής μέριμνας (όπως η υγεία και η ασφάλιση) και δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει ως αντι-κείμενο έρευνας και μελέτης για την επιστημονική κοινότητα και ως πιθανή λύση για την εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων 33 Δεκαετία του rsquo90 Η δεκαετία Μπλερ - ο τρίτος δρόμος

331 Τα χρόνια που προηγήθηκαν Εμπορευματοποίηση της Εκπαίδευσης

Ο νεοφιλευθερισμός πέρασε σαν σίφουνας από την Αγγλία Η αρχή έγινε με τη νίκη του κόμματος των συντηρητικών του οποίου ηγείτο η Μάργκαρετ Θάτσερ στις εκλο-γές του 1979 Οι αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική δημιούργησαν με-γάλη δυσαρέσκεια και η κυβέρνηση ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση στις επόμενες εκλογές του 1983 Οι λεονταρισμοί της laquoσιδηράς κυρίαςraquo που έκανε επίδειξη δύνα-μης της Βρετανικής πολεμικής μηχανής στον σύντομο πόλεμο με την Αργεντινή τον Απρίλη του 1982 στα νησιά Φόκλαντς έδωσαν ξανά τη νίκη στους συντηρητικούς Μια τρίτη νίκη ndashαν και με σημαντικές εκλογικές απώλειεςndash το 1987 διατήρησε τη Θάτσερ στην εξουσία μέχρι το Νοέμβριο του 1990 οπότε και αμφισβητήθηκε έντονα στο εσωτερικό του κόμματός της και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία και στην πρωθυ-πουργία από τον Τζον Μέιτζορ ο οποίος κράτησε τους Τόρις στην κυβέρνηση μέχρι το 1997 Εκτός από τις ευνόητες αλλαγές στην οικονομία και το εμπόριο οι αλλαγές που έφερε η κυβέρνηση στη δημόσια εκπαίδευση της Αγγλίας ήταν επίσης σαρωτικές Οι δαπά-νες γιrsquo αυτόν τον τομέα έφτασαν και παρέμειναν κάτω από το 53 του Εθνικού Α-καθάριστου Προϊόντος από 65 που ήταν την εποχή Κάλαγκαν 1975-6 Η εξόντω-

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

ση της μεσαίας τάξης προς όφελος των άκρων ndashτων πλουσιότερων και των φτωχότε-ρωνndash επέφερε την διόγκωση της κατώτερης τάξης με αποτέλεσμα και τα σχολεία να αντιμετωπίζουν προβλήματα Οι μαθητές με οικογενειακό εισόδημα κάτω από το μι-σό του αγγλικού μέσου όρου από 10 το 1979 ανήλθαν στο 33 το 1993 Ειδικότερα οι Θατσερικές κυβερνήσεις στην αρχή με την καθοδήγηση του υπουργού παιδείας Κιθ Τζόζεφ υπέρμαχου της ελεύθερης αγοράς και κατόπιν του Κένεθ Μπέι-κερ περιόρισαν τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη χάραξη της εκπαιδευτικής πο-λιτικής στερώντας τους τη συμμετοχή στα σχολικά συμβούλια ελέγχοντας την εκ-παίδευση και την εξέλιξή τους και δίνοντας το δικαίωμα στους διευθυντές των σχο-λείων να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του σχολείου αλλά και την πρόσληψη και απόλυση του προσωπικού περιόρισαν στην αρχή και στο τέλος αφαίρεσαν τις περισ-σότερες δικαιοδοσίες από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας όλη τη διοί-κηση της εκπαίδευσης στον υπουργό παιδείας δημιούργησαν εθνικό πρόγραμμα σπουδών αύξησαν τη συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων πριμοδότησαν τα καλά σχολεία με επιπλέον επιδοτήσεις και έκλεισαν τα σχολεία με χαμηλές επιδό-σεις έδωσαν το δικαίωμα στα σχολεία να επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση την επίδοση και τις ικανότητές τους Έκαναν σαφές ότι πιστεύουν στην εμπορευματοποί-ηση της εκπαίδευσης μετέτρεψαν τη δημόσια εκπαίδευση σε μια εν δυνάμει αγορά ετοίμασαν το προϊόν απαλλαγμένο από αμφισβητήσεις διαφοροποιήσεις πρωτοβου-λίες αντιστάσεις και περίμεναν τους επενδυτές 332 Η κατάσταση στις υποβαθμισμένες περιοχές Η υπηρεσία για τα πρότυπα στην εκπαίδευση (Office for Standards in Education Of-sted) ιδρύεται το 1992 ως μη υπουργική κυβερνητική υπηρεσία που υπάγεται στον Αρχιεπιθεωρητή των σχολείων (Her Majestys Chief Inspector of Schools In England ndash HMCI) Το 1993 η έκθεση Eκπαίδευση στις αστικές περιοχές ndashπροσβασιμότητα και επιτεύγματα (access and achievement in urban education) (Ofsted 1993) βεβαιώνει ότι οι δυσπραγούσες περιοχές εξυπηρετούνται πλημμελώς από το εκπαιδευτικό σύ-στημα της χώρας η πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση δεν είναι εφικτή σε όλες τις περιοχές είναι πρόδηλη η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μαθητών με χαμηλές επιδό-σεις η επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών είναι χαμηλές και απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες διδασκαλίας συχνά χρησιμοποιούνται ακατάλληλες μέθοδοι ή και καθό-λου για τη στήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η διδασκαλία γε-νικώς δεν είναι συστηματική πολλοί μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστο-ποίησης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν το σχολείο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ανεπαρκής και ανησυχητική αλλά η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη Η ετήσια έκθεση του Ofsted για το 1996 λέει ότι τα σχο-λεία που είχαν μεγάλους αριθμούς παιδιών από φτωχές οικογένειες ήταν μακράν αυτά με την χαμηλότερη επίδοση στις εξετάσεις πιστοποίησης για τη δευτεροβάθμια εκ-παίδευση (Ofsted 1998) 333 Νέα κυβέρνηση ndash ο τρίτος δρόμος

Τον Μάϊο του 1997 το laquoΝέο εργατικό κόμμαraquo (New Labour) με την ηγεσία του Τόνι Μπλερ σημειώνει σαρωτική νίκη στις εκλογές Η νίκη των εργατικών προκαλεί στον αγγλικό λαό έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης και ελπίδας Σχέδια επί σχεδίων και υποσχέσεις με την υποστήριξη του στέμματος για κοινωνική δικαιοσύνη και εξα-σφάλιση Ελάχιστου Εθνικού Εισοδήματος Εντυπωσιακά γρήγορες διατάξεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας με την απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων κα-πνού της δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής ελέγχου τροφίμων της απαγόρευσης της

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

κατοχής όπλων δημιούργησαν την εντύπωση μιας κυβέρνησης δίκαιης και αδιάφθο-ρης Η θεωρία που κρύβεται πίσω από τις πρακτικές της κυβέρνησης οφείλεται στον σύμβουλο του Τόνι Μπλερ κοινωνιολόγο Άντονι Γκίντενς (Anthony Giddens) και τον επαναπροσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται ως αντίδοτο στον νε-οφιλελευθερισμό και το αποτυχημένο laquoκράτος πρόνοιαςraquo Παραδοσιακές αξίες σrsquo έναν κόσμο που μεταβάλλεται ελευθερία δικαιοσύνη δημοκρατία διεθνισμός δια-φάνεια ανεκτικότητα κοινωνική συνοχή δυναμισμός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον καινοτομία ανάληψη ευθυνών Δημιουργία εύρωστης οικονομίας προ-στασία των πιο αδύνατων άριστες κοινωνικές υπηρεσίες και πρώτα απrsquo όλα άριστη εκπαίδευση Συμπερίληψη και όχι αποκλεισμός ενθάρρυνση της ατομικής πρωτο-βουλίας αλλά μέσα σε συμφωνημένο πλαίσιο σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου το-μέα ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην συνεργασία και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό υπάρ-χει κι ένας τρίτος δρόμος 334 Η εκπαίδευση στη δεκαετία Μπλερ Τον Ιούλιο του 1997 δυο μόλις μήνες μετά τις εκλογές δημοσιεύεται η Λευκή Βί-βλος για την εκπαίδευση Αριστεία στα σχολεία (Excellence in schools) Η εισαγωγή του υπουργού παιδείας Ντέιβιντ Μπλάνκετ έχει ως εξής

Η κυβέρνηση θα αυξήσει τα επίπεδα στην εκπαίδευση για να δώσει σε κάθε παιδί ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον του Αυτή η περίληψη του συνολικού μας σχεδίου περιέχει όσα σκοπεύουμε να επιτύχουμε στην Αγγλία τα επόμενα πέντε χρόνια Είτε είστε γονιός εκπαιδευτι-κός διοικητικός είτε εμπλέκεστε στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τη δουλειά σας την τοπική αυτοδιοίκηση ή την κοινότητα μπο-ρείτε να βοηθήσετε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα Είναι απαραί-τητη η ανάληψη δράσης από όλους hellip Θα στηρίξουμε τη νέα μας προσπάθεια σε έξι βασικές αρχές bull Η εκπαίδευση θα είναι στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέ-

ροντος bull Η πολιτικές θα εξυπηρετούν τους πολλούς και όχι τους λίγους bull Η εστίαση των προσπαθειών θα γίνει στα στάνταρτς των σχο-

λείων και όχι στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος bull Θα παρεμβαίνουμε στα σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και θα

πανηγυρίζουμε γιrsquo αυτά που επιτυγχάνουν bull Δεν θα υπάρξει καμιά ανοχή στην μειωμένη απόδοση bull Η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με όλους όσους δεσμευτούν προς

την κατεύθυνση της βελτίωσης των στάνταρτς Αυτό που ακολούθησε απογοήτευσε την εκπαιδευτική κοινότητα Μεγαλύτερη συμ-μετοχή των γονέων στα σχολικά συμβούλια γεγονός που έκανε τους διευθυντές να διαμαρτυρηθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι χωρίς τις ανόητες παρεμβάσεις ερασιτεχνών εντατικοποίηση της εκπαίδευσης με ανάρτηση και δημοσιοποίηση των πινάκων των αποτελεσμάτων των σχολείων αλλαγές στη δι-δασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης και υιοθέτηση αμφίβολης αποτελεσμα-τικότητας μεθόδων επιδότηση των σχολείων για επισκευές και συντήρηση μόνο αν αποδεικνύουν ότι βελτιώνουν τις επιδόσεις τους Άλλωστε η πρώτη δουλειά του Μπλάνκετ μόλις ανέλαβε ήταν να δημοσιοποιήσει ένα πίνακα με 18 αποτυχόντα σχο-

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

λεία Ποιο το όφελος από αυτή την ενέργεια αναρωτιέται ο Ντέρεκ Γκίλαρντ στο άρ-θρο του New Labour - New Values (Gillard 1997) Τι πρόσφερε στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και του προσωπικού Το μόνο εμφανές αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα σχο-λεία ήταν αδύνατο να προσλάβουν στο εξής νέους δασκάλους (Gillard 1997) 335 Educational Action Zones (ΕΑΖ) Στη λευκή βίβλο Excellence in schools προβλέπονται και με τον εκπαιδευτικό νόμο School Standards and Framework Act (DfEE 1998α ) θεσμοθετούνται οι Ζώνες Εκ-παιδευτικής Δράσης (στο εξής ΖΕΔ) (Educational Action Zones) οι οποίες παρέχουν στοχευμένη αυποστήριξη και ανάπτυξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο Οι λεπτομέ-ρειες για την ίδρυση και την εφαρμογή τους περιέχονται σε ένα τεύχος 150 σελίδων που εκδίδει το Υπουργείο της Παιδείας (DfEE) και ονομάζεται το εγχειρίδιο για της Ζώνες Εκπαιδευτικής Δράσης (The EAZ Handbook) (DfEE 1998β) Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία5 του εγχειριδίου

Οι ΖΕΔ θεσμοθετούνται σε περιοχές όπου υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας για νέους με μειωμένα προσόντα με σκοπό να αλ-λάξει η εκπαιδευτική νοοτροπία απέναντι στα βαθιά ριζωμένα προβλή-ματα αυτών των περιοχών και να υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις από αυτούς που εργάζονται στις ΖΕΔ Η επιθυμητή βελτίωση των επι-δόσεων είναι πιο πιθανό να επιτευχθεί όταν όλη η κοινότητα τα σχο-λεία οι επιχειρήσεις η αυτοδιοίκηση και οι συλλογικότητες συμμετέ-χουν επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στον ίδιο σκοπό Οι ΖΕΔ αναμένεται να θέσουν προκλητικούς και σαφείς στόχους για βελτίωση και να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μετά από μια τριετή ή πενταετή δράση μετρήσιμα αποτελέσματα Κάθε Ζώνη θα διοικείται από ένα συμ-βούλιο που θα έχει στόχο να βελτιώσει τις επιδόσεις των σχολείων της Ζώνης σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης με καινοτό-μες και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στα προβλήματα αξιοποιώντας τους πόρους της Ζώνης τους οποίους και θα διαχειρίζεται Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι πρέπει να συμμετέχει και αυτή στη συντονισμένη δράση για αυτό και τα συμβούλια που θα διοικούν τα σχολεία εκτός από την εί-σπραξη των χρηματοδοτήσεων επιδοτήσεων θα έχουν προτεραιότητα και σε κάθε άλλη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας όπως τα ειδικά ή τα καλοκαιρινά σχολεία Η Ζώνη διοικείται από ένα συμβούλιο με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου μπορεί να κάνει όλες τις διοικητι-κές νομικές και εμπορικές πράξεις που απορρέουν από αυτή τη μορφή εκτός από το να δανειστεί και λογοδοτεί απrsquo ευθείας στον Υπουργό των Εσωτερικών Ως μέλη του ορίζονται ένα μέλος από το Συμβούλιο Διοί-κησης κάθε σχολείου που συμμετέχει στη Ζώνη συνήθως ο πρόεδρος ή ο Διευθυντής του σχολείου και ένα ή δύο μέλη διορισμένα από τον Υ-πουργό Εσωτερικών εκ των οποίων ο ένας θα είναι απαραιτήτως από τη Μονάδα Προτύπων και Αποτελεσματικότητας του Υπουργείου Παι-δείας (DfEErsquos Standards and Effective-ness Unit) Για λόγους αποτελεσματικότητας και αντιπροσωπευτικότητας το συμβούλιο μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ένα εκπρόσωπο των γονέων υποδεδειγμένο

5 σε απόδοση και περίληψη του υπογράφοντα

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

από τα συμβούλιά τους εκπροσώπους της τοπικής βιομηχανίας αντιπροσώπους κοινωνικών οργανώσεων και εθελοντικών ομάδων αντιπρόσωπο της τοπικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δέον να τηρείται ισορροπία στην εκπροσώπιση των δύο φύλων αλλά και πολυπληθών μειονοτήτων της περιοχής Το Συμβούλιο εκλέγει πρόεδρο και αντιπρόεδρο προσλαμβάνει γραμματέα διορίζει επιτροπές και τους αναθέτει έργασίες ή διεκπεραίωση έργων συνεδριάζει ανοιχτά και κρατάει πρακτικά προσβάσιμα σε όποιον τα ζητήσει Η απαρτία για εκλογή οργάνων (προέδρου αντιπροέδρου επιτροπών) είναι τα 23 των μελών για άλλες συνεδριάσεις είναι αρκετό το 13 Για τα ζητήματα που δεν προβλέπονται ή δεν απορρέουν από αυτές τις οδηγίες (όπως αριθμός των μελών και διάρκεια της θητείας τους δικαιοδοσίες προέδρου) το συμβούλιο παίρνει τις δικές του αποφάσεις Επειδή τα μέλη του συμβουλίου πιθανόν να μην έχουν τον χρόνο ή τη γνώση να διαχειριστούν ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιας πολυπλοκότητας ή τα οικονομικά της ΖΕΔ προτείνεται να κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποκτήσουν ένα ειδικό εκτελεστικό όργανο που θα διαθέτει τα προσόντα διαχείρισης και παρακολούθησης του σχεδίου δράσης Το όργανο αυτό μπορεί να είναι ιδιώτης που θα προσληφθεί γιrsquo αυτό τον σκοπό κάποιος από τους ήδη εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία ή ειδικός συνεργάτης (άτομο ή εταιρία) που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επrsquo αμοιβή Η πρόσληψή του θα γίνει με δι-αφανείς διαδικασίες και η σύμβασή του θα περιγράφει σαφώς το καθεστώς εργασίας του το αντικείμενο τις υποχρεώσεις και τις απολαβές του Τα σχολικά συμβούλια θα είναι πολύτιμος βοηθός στην κοινή προσπάθεια Μπορούν να παραμείνουν ως έχουν με πλήρεις αρμοδιότητες και να συνεργάζονται με το συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ εφαρμόζοντας με κάθε πρόσφορο τρόπο το σχέδιο δράσης Μπορούν να δρουν απλά ως μεσολαβητές ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΖΕΔ και το σχολείο μεταφέροντας και παρακολουθώντας στενά τις ενέργειες που έχουν αποφασιστεί ή τέλος μπορούν να εκχωρήσουν όλες τους τις αρμποδιόητες στο συμβούλιο διοίκησης της ΖΕΔ Το συμβούλιο οφείλει να εκπονήσει ένα τριετές σχέδιο δράσης πριν τη δημοσίευση του οποίου θα συμβουλευτεί την οικεία Διεύθυνση Εκπαί-δευσης και το οποίο θα υποβληθεί για έγκρισή στο υπουργείο εσωτερι-κών Πρέπει να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους που πρέπει να είναι πιο απαιτητικοί από αυτούς ενός κλασικού σχολείου αφού στη ζώνη θα επενδυθούν περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι και θα διατεθεί ειδική γνώση και εμπειρία δεν θα παραβλέπει όμως και τους επιμέρους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευτεί τα σχολεία της ζώνης Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι ακριβές ρεαλιστικό εφικτό μετρήσιμο και να περιέχει πρόβλεψη για μηχανισμούς αξιολόγησης και προώθησης του σχεδίου όπως και μηχανισμούς εσωτερικής και εξωτερικής παρακο-λούθησης να αναπτύσσεται δε σε δύο άξονες την σαφή διατύπωση του συνόλου των στόχων και τη λεπτομερή περιγραφή των ενεργειών που πρέπει να γίνουν για την επίτευξή τους Ειδικότερα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει

1 τους βασικούς στόχους για τους οποίους ιδρύθηκε η ΖΈΔ

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

2 τις δράσεις που θα γίνουν για την επίτευξη αυτών των στόχων τις πρω-τοβουλίες και τις αλλαγές που προγραμματίζονται

3 το χρονοδιάγραμμα για κάθε δράση με ημερομηνίες έναρξης και λήξης κάθε ενέργειας

4 τους επιμέρους στόχους και τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθεί κά-θε δράση και ποσοτικούς δείκτες που συνδέονται άμεσα με τον στόχο για τον οποίο σχεδιάστηκε η δράση

5 σχεδιασμό για την επιμόρφωση εξέλιξη και ανανέωση του προσωπικού ώστε να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο είναι πραγματοποιήσιμο

6 προϋπολογισμό δαπανών με τις οποίες θα επιβαρυνθεί το συμβούλιο της ΖΕΔ ή άλλος χρηματοδότης και το εκτιμώμενο ποσό που για κάθε οικο-νομικό έτος έχει δεσμευτεί από κάθε χορηγό για κάθε δράση και για κά-θε επιμέρους ενέργεια

7 το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου για κάθε χρόνο εφαρμογής του σχεδίου δράσης

8 τους υπεύθυνους για κάθε δράσηενέργεια και τον σύνδεσμο ανάμεσα στα σχολεία και το συμβούλιο που θα ενημερώνει για την πορεία του σχεδίου

9 τις ρυθμίσεις για παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε ενέργειας του σχεδίου τη συχνότητα υποβολής εκθέσεων αξιολόγησης όπως και τους αποδέκτες αυτών των εκθέσεων

Το συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει την καινοτομία σε θέματα που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και ιδιαίτερα bull στον τόπο όπου γίνονται τα μαθήματα επιλέγοντας πιθανόν πραγματικές ndash βιωματικές προσεγγίσεις bull στον χρόνο κατά τον οποίο λειτουργούν τα σχολεία αλλάζοντας πιθανόν το ημερήσιο εβδομαδιαίο ή ετήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα και αναδιανέμο-ντας τον χρόνο των διακοπών bull στον τρόπο ndashτις μεθόδους και τα μέσαndash με τον οποίο γίνεται η διδασκαλί-α bull στην απασχόληση εκπαιδευτικών και βοηθών αυξημένων προσόντων Το προσωπικό είναι η σπουδαιότερη από τις δυνατότητες που έχει η Ζώνη Εκπαιδευτικής Δράσης Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει τη δυνατότητα να προσλάβει όποιο και όσο προσωπικό χρειάζεται για την επίτευξη των στό-χων του σχεδίου δράσης Παράλληλα οφείλει να αξιοποιήσει με τον καλύτε-ρο τρόπο το εκπαιδευτικό προσωπικό προσλαμβάνοντας εκπαιδευτικούς με αυξημένα προσόντα διαρθρώνοντας το προσωπικό έτσι ώστε να έχει τη δυ-νατότητα να αποδώσει καλύτερα διατηρώντας το προσωπικό που συχνά με-τακινείται προς λιγότερο απαιτητικά και προβληματικά σχολεία Οι εκπαι-δευτικοί μπορούν να προσληφθούν με όποια σχέση εργασίας κριθεί κατάλ-ληλη μέσα στο υπάρχον πλαίσιο που καθορίζεται από τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις Είναι η πρόθεση της κυβέρνησης τα σχολεία σε ΖΕΔ να έχουν την ελευθερία να καινοτομούν και να επιλέγουν τις βέλτιστες λύσεις σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας Με τον τρόπο αυτό τα σχολεία θα είναι σε θέ-ση να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους περισσότερο στην αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών τους και να συμβάλλουν έτσι στους στόχους της κυβέρνησης για την βελτίωση των δεικτών αριθμητισμού και γραμματισμού μειώνοντας τη σχολική αποτυχία και τη σχολική διαρροή και παρακινώντας

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

τους μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα για την αγορά εργα-σίας Είναι επίσης ελπίδα της κυβέρνησης ότι οι ΖΕΔ θα είναι ένα πεδίο δοκι-μών στο οποίο ο βαθμός επιτυχίας των δοκιμών και των αλλαγών θα έχει επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης

Υπάρχουν ακόμα πολλές σημαντικές λεπτομέρειες στις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος ΖΕΔ στις οποίες εμβαθύνουμε σε προσεχή μελέτη Η σπουδαιότερη από αυτές που δεν αναφέρονται εδώ είναι η υποχρέωση της ΖΕΔ να αποσπάσει 250000 λίρες σε μετρητά είδος ή υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες μαζί με τις 750000 λίρες της κρατικής επιδότησης θα αποτελούν το κεφάλαιο για τα ετήσια έξοδά της

336 Η εφαρμογή ndashτα αποτελέσματα

Το πρόγραμμα μπήκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβρη του 1998 και σε αυτό εντάχτηκαν οι Ζώνες Middlesbrough Newcastle-Upon-Tyne Salford amp Trafford Blackburn With Darwen NE Lincolnshire Barnsley Priory Leicester Herefordshire N Somerset Lambeth Newham και New Addington Τον Ιανουάριο του 1999 εντάχτηκαν στο πρόγραμμα και οι περιοχές S Tyneside Wigan Sheffield Kingston-Upon-Hull Nottingham City Birmingham Kitts G Birmingham Aston Norfolk ndash Thetford East Basilton Brighton amp Hove Plymouth Calderdale και Southwark

Τελικά δημιουργήθηκαν 73 μεγάλες ΖΕΔ και το 2001 δημοσιεύτηκαν δύο έρευνες Μια από το Εθνικό Λογιστήριο (National Audit Office) και η άλλη από το Ινστιτούτο Ερευνών Κοινωνικής Πολιτικής (Institute of Public Policy Research) οι οποίες υπο-στηρίζουν ότι οι ΖΕΔ στην πλειονότητά τους απέτυχαν να ελκύσουν κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και να τηρήσουν τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις που είχαν δηλώσει στα σχέδια δράσης τους (Gillard D 2011 κεφ 10) Τον Ιούνιο του 2003 το Γραφείο για τα Πρότυπα στην Εκπαίδευση (Ofsted) αναφέρει ότι στις 73 ΖΕΔ ο α-ριθμός των μαθητών που είχαν 5 βαθμούς μεταξύ Α και C στις εξετάσεις πιστοποίη-σης για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (GCSE) σε 2 ζώνες μειώθηκε σε 1 αυξήθηκε και στις υπόλοιπες 70 έμεινε σταθερός Παράλληλα οι αδικαιολόγητες απουσίες στα σχολεία των ΖΕΔ παραμένουν ενοχλητικά υψηλές (Gillard όπ) Οι επιχειρηματίες δεν ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να βάλουν λεφτά στα σχολεία Γράφει ο Φράνσις Μπέκετ στον Γκάρντιαν της 9ης Ιουλίου 2004 Στο Νιούαμ για παράδειγμα οι κατα-σκευαστικοί γίγαντες Μόουλεν και Λενγκ προσφέρθηκαν να δείξουν στους μαθητές το εκπαιδευτικό τους κέντρο Αυτό θεωρήθηκε ως προσφορά 40000 λιρών (Beckett 2004) Ο διευθύνων μιας εταιρείας στο Μπράντφορντ και ο βοηθός του συνέβαλαν στη συγγραφή του σχεδίου δράσης της κοντινής ΖΕΔ Αυτό χρεώθηκε ως συνεισφορά 5000 λιρών 5000 λίρες κόστιζε στο σχέδιο δράσης και η ετήσια παρουσία τους στο Συμβού-λιο Διοίκησης της Ζώνης ως συμβούλων (Beckett 2001)

4 Συζήτηση Οι ΖΕΔ του 1998 του Νέου Εργατικού κόμματος μοιάζουν με τις ΠΕΠ της δεκαετίας του rsquo60 Είναι και οι δύο εκπαιδευτικές πολιτικές θετικής διάκρισης με σκοπό να

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

σπάσουν ένα φαύλο κύκλο κοινωνικών και εκπαιδευτικών διακρίσεων στις υποβαθ-μισμένες περιοχές της Αγγλίας (Power 1999) Και στις δύο περιπτώσεις δίδεται με-γάλη σημασία στη προσέλκυση και συμμετοχή εκπαιδευτικών αυξημένων προσόντων στους οποίους παρέχεται ειδικό επίδομα Θεωρείται απαραίτητη η μείωση των μαθη-τών στις τάξεις και η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας Ενδιαφέρον για τους κοινωνικά ασθενέστερους προσπάθεια για τη διασφάλιση της συλλογικής κοινωνικής ευημερίας στόχος οι ίσες ευκαιρίες για όλους πρόνοια για την αντιστάθμιση των α-νισοτήτων με κυβερνητικά μέτρα Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση έχουμε σημαντικές διαφορές στην οργάνωση τη διοίκηση και τη χρηματοδότηση του προγράμματος Υπάρχει συμμετοχή του ιδιωτι-κού τομέα στη διοίκηση και στη χρηματοδότηση των ζωνών Αυτό θυμίζει ασφαλώς νεοφιλελεύθερη τακτική τις πρωτοβουλίες των συντηρητικών με τη χρηματοδότηση των τεχνικών κολεγίων τις αστικές επιχειρήσεις κά Από την άλλη μεριά η πρώτη νομοθετική ρύθμιση των εργατικών στα εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν η κατάργηση της επιδοτούμενης ιδιωτικής εκπαίδευσης της πρώτης νομοθετικής ρύθμισης των συντηρητικών μόλις ανέλαβαν Αμέσως μετά αρχίζει η γκρίζα νομιμοποίηση της ιδιωτικής συμβολής την εκπαίδευση στα μάτια χιλιάδων οικογενειών μέσω της χρηματοδότησης των ΖΕΔ Δηλαδή Η παλιά αριστερά συνυ-πάρχει με τη νέα δεξιά Η απάντηση έρχεται από το στόμα του Στέφεν Μπάγιερς6 Οι ΖΕΔ μπορούν να γίνουν ο προπομπός για τη διασφάλιση ενός τρίτου δρόμου στην εκ-παίδευση Η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων πραγματώνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών του Τρίτου δρόμου πραγματοποιεί την πρόβλεψη του Γκίντενς ότι οι πολιτικές του Τρίτου Δρόμου στην κοινότητα προωθούν πρακτικούς τρόπους εξάπλω-σης της κοινωνικής και υλικής ανανέωσης της γειτονιάς της πόλης της ευρύτερης πε-ριοχής (Giddens 1998 79) Και η συμμετοχή των επιχειρήσεων πραγματώνει την νέα μικτή οικονομία Οι ΕΠΑ επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση με τα όποια κριτήρια Οι ΖΕΔ επιλέχθηκαν ανάμεσα από ανταγωνιστικές προτάσεις που κατέθεταν μέσω των τοπικών Διευθύν-σεων Εκπαίδευσης τα ήδη συγκροτημένα από εταιρείες συμβούλια διοίκησης με κρι-τήρια την υποσχόμενη ιδιωτική χρηματοδότηση το εκπαιδευτικό σχέδιο και τις κοι-νωνικές ανάγκες (οι οποίες μόνες τους δεν θα είχαν καμιά απολύτως σημασία για την πρόταση) Εκεί που και οι δύο πολιτικές δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάποια πολιτική θεωρία είναι στην διαπίστωση των προβλημάτων και στην περιγραφή τους Οι υποβαθμισμέ-νες περιοχές αντιμετωπίζονται ως τα προβλήματα του Άλλου του απέναντι Και Ε-μείς είμαστε που σχεδιάζουμε την πολιτική και θα πάμε να του τα λύσουμε Καμιά κυβέρνηση δεν μπήκε στην ουσία του προβλήματος δεν αντιμετώπισε τις οικογένειες των παραγκουπόλεων σαν μια κοινωνία με δυναμική με τις δικές της παραμέτρους Ακόμα και η τριτοδρομική πολιτική είναι πολιτική στιγματισμού από τη στιγμή που γίνεται γνωστό τοις πάσι ότι ldquoεσείς έχετε τα προβλήματα που είστε φτωχοί άνεργοι αλκοολικοί μαύροι αλλόγλωσσοι και εμείς κάνουμε τους νόμους και οι πλούσιοι βάζουν τα λεφτά και ερχόμαστε με μεγαλοθυμία να σας απαλλάξουμε από την ετερό-τηταrdquo Η ισότητα ως συν-περίληψη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και συν-μετοχή και συν-βολή και συν-πάθεια Οι θιασώτες της θεωρίας του κοινωνικού κεφαλαίου υπο-στηρίζουν ότι οι όποιες παρεμβάσεις αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ndashείτε είναι εκπαιδευτικές είτε ενθάρρυνση της δημιουργίας κοινωνίας εμπιστοσύνης και ευκαι-ριών μέσα από την κατασκευή κοινωνικών δικτύωνndash και μπορούν να οδηγήσουν μα- 6 Εκπρόσωπος τύπου για ζητήματα παιδείας στην αρχή υπουργός σχολείων στη συνέχεια στην κυβέρ-νηση Μπλερ Έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν σε ζωντανή εκπομπή του ΒΒC ρωτήθηκε πόσο κάνει 7X8 και απάντησε 54

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

κροπρόθεσμα σε βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων και συνεπώς στην οι-κονομική ευημερία των ατόμων που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές (Gamarnikow 1999) Οι φεμινιστικές και κατά Φουκώ θεωρίες από την άλλη θεωρούν ότι οι πολι-τικές που προσβλέπουν στην αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής μπορεί να δημιουρ-γήσουν νοσηρότητα παρά να θεραπεύσουν την παθογένεια είναι πιο πιθανόν να οδη-γήσουν σε αποκλεισμό παρά σε συμπερίληψη Μια θεωρία συνομωσίας θα έλεγε ότι οι πρακτικές αυτές που απευθύνονται στα παι-διά και στις οικογένειες των υποβαθμισμένων περιοχών έχουν στόχο περισσότερο να περιορίσουν παρά να αναπτύξουν τη συμμετοχή των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνεται όπως μάλλον προβλέπεται η ιδιότητα του πο-λίτη Όταν τα μέλη της underclass γίνονται συνεχώς δέκτες κοινωνικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων προνοιακών επιδομάτων και αποτελούν διαφήμιση κομμάτων και μά-λιστα του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου το μόνο που συντελείται είναι η μη συμμετοχή τους στην κοινωνία Τα ατομικά βασικά τους δικαιώματα είναι έτσι κι αλ-λιώς σε κίνδυνο Η νοσηρότητα αυτή δεν αφήνει φυσικά την άσκηση ούτε καν την ενασχόληση και την πραγμάτωση των πολιτικών δικαιωμάτων Δεν χρειάζεται να κα-ταφύγουμε στον THMarshal ούτε στην πυραμίδα του Α Maslow για να συνειδητο-ποιήσουμε ότι η τροφή η στέγη και η ασφάλεια είναι τα πρώτα δικαιώματα - ανάγκες που πρέπει να διασφαλιστούν Και μονόπλευρες πολιτικές προς μία κατεύθυνση της δουλειάς ή της εκπαίδευσης ή της υγείας ή του στεγαστικού δεν μπορεί να έχουν α-ποτέλεσμα Τι νόημα μπορεί να έχει η παροχή ενός πανάκριβου εκπαιδευτικού σχεδίου στο παιδί μιας οικογένειας με άνεργους γονείς που θα γυρίσει από το σχολείο σε ένα δωμάτιο όπου στοιβάζονται δυο τετραμελείς οικογένειες και δεν έχει ηλεκτρικό για να ζεστα-θεί ησυχία για να διαβάσει φαΐ για να φάει ρούχα για να αλλάξει όραμα για να ελ-πίζει Η παρέμβαση πρέπει να έχει τη μορφή καταιγίδας και να είναι πολύπλευρη δι-ακριτική και αστραπιαία Πράγμα μάλλον ουτοπικό Και αν τολμούσε κανείς μια μετατόπιση της θεωρίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της υπερπληροφόρησης του διαδικτύου και των αγο-ραίων ειδήσεων γίνονται αντικείμενο εμπορίου και όταν χάνονται από κοινωνικές ομάδες και όταν κερδίζονται Η απώλειες για τους φτωχοδιάβολους τους έγχρωμους τους πρόσφυγες τους μετανάστες τους άνεργους τους εργάτες μετρούνται σε αξιο-πρέπεια Αυτό είναι ένα νέο ndashπρωταρχικό-ατομικό λόγω σπουδαιότητας κοινωνικό λόγω προελεύσεωςndash δικαίωμα που ολοκληρώνει τη σημερινή πλήρη ιδιότητα του πολίτη και που πρέπει να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης και αγώνα Η αξιοπρέπεια Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να συνδυαστούν όλα τούτα και να ξεκινήσει ο καλός αγώ-νας για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής δομής και των πολιτικών συσχετι-σμών που εκτρέφει Και σε μια ndashπολύ πιθανήndash ήττα η αξιοπρέπεια τουλάχιστον θα κερδηθεί

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

4 Βιβλιογραφία

Bennett N 1987 Changing Perspectives on Teaching-learning Processes in the Post-Plowden Era Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Beckett F (2001) The end of Blunketts grand illusion New Statesman 1922001 στον δικτυακό τόπο httpwwwnewstatesmancomnode139676 τελευταία επίσκεψη 1812013

Beckett F (2004) Business class Under Labours plans corporate sponsors can buy and run schools - and all for peanutsm The Guardian 9 July 2004 από το δικτυακό τόπο httpwwwguardiancoukpolitics2004jul09publicservicesschools τελευ-ταία επίσκεψη 322013

CACE (Central Advisory Council for Education) (1967) Children and their Primary Schools (The Plowden Report) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

CACE (Central Advisory Council for Education) (1963) Half Our Future (The New-som Reportt) London HMSO στο Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

DfEE (1998)α School Standards and Framework Act (1998) στο Derek Gillard Εdu-cation in England (δικτυακός τόπος) wwweducationenglandorgukdocuments pdfs1998-school-stand ards-framework-actpdf τελευταία επίσκεψη 1812013

DfEE (1998)β The EAZ Handbook στο Institut of Education (δικτυακός τόπος) httpwwwgooglegrurlsa=tamprct=jampq=ampesrc=sampsource=webampcd=2ampsqi=2ampved=0CDsQFjABampurl=http3A2F2Fderaioeacuk2F24852F12FEAZ_handbookdocxampei=Z48FUYTxCtHGtAbShIFwampusg=AFQjCNF73cvHn-JqYLGDjE8YI_C7ubGziQampsig2=jv5TudQdafWg5yp479vILgampcad=rja τελευταία επίσκεψη 2712013

Galton Maurice (1987) Change and Continuity in the Primary School the research evidence Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gamarnikow E Green A G (1999) The third way and social capital Education ac-tion zones and a new agenda for education parents and community International Studies in Sociology of Education 91 3-22

Gammage Ph (1987) Chinese Whispers Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwww educa-tionenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

GIDDENS A (1998a) The ThirdWay The Renewal of Social Democracy (Cam-bridge Polity Press)

Gillard D (1987) Plowden and the Primary Curriculum twenty years on στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013

Gillard D (1997) New Labour - New Values στο Derek Gillard Εducation in Eng-land (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukarticles16labourvalues html τελευταία επίσκεψη 1812013

Gillard D (2011) Education in England a brief history δικτυακός τόπος wwweducationenglandorgukhistory τελευταία επίσκεψη

Goodman G (1995) Harold Wilson Leading Labour beyond pipe dreams στο The Guardian δικτυακός τόπος httpwwwguardiancoukpolitics1995may25 obitu-aries τελευταία επίσκεψη 222013

Halsey AH Sylva K (1987) Plowden history and prospect Oxford Review of Edu-cation Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Kogan M (1987) The Plowden Report Twenty Years On Oxford Review of Educa-tion Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Μητσικοπούλου Β (2001) Γραμματισμός Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (δικτυακός τόπος) httpwwwgreek-languagegrgreekLangstudiesguidethema_e1indexhtml (τελευταία επίσκεψη 15122012)

Office for Standards in Education (Ofsted) (1993) Access amp Achievement in Urban Education London 1993 από το Ofsted raising standards improving lives (δικτυα-κός τόπος) httpwwwofstedgovukresourcesaccess-and-achievement-urban-educa-tion τελευταία επίσκεψη 2512013

Office for Standards in Education (Ofsted) (1998) The Annual Report of Her Maj-estyrsquos Chief Inspector of Schools Standards and Quality in Education 199697 στον δικτυακό τόπο httpwwwarchiveofficial-documentscoukdocumentofstedciar-re-porthtm τελευταία επίσκεψη 2512013

Office for Standards in Education (Ofsted) (1999) The Annual Report of Her Maj-estyrsquos Chief Inspector of Schools Standards and Quality in Education 199798 στον δικτυακό τόπο httpwwwarchiveofficial-documentscoukdocumenthoc129129 htm τελευταία επίσκεψη 2512013

Pimlott B (1992) Harold Wilson HarperCollins London

Power S amp Whitty G (1999) New Labours education policy first second or third way Journal of Education Policy 145 535-546

Plowden B (1987) Plowden Twenty Years On Oxford Review of Education Vol 13 No 1 στο Derek Gillard Εducation in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationengland orgukdocumentsplowdenindexhtml τελευταία επί-σκεψη 1812013

Smith G (1987) Whatever Happened to Educational Priority Areas Oxford Review of Education 131 23-38

Smith G Smith T Smith T (2007) Whatever Happened to EPAs Part 2 Educa-tional Priority Areas ndash 40 years on στο FORUM τ 49 τχ1 amp 2 141-156 httpdxdoi org102304forum2007491141 τελευταία επίσκεψη 322013

ΥΠΔΒΜΘ (2011α) Υπουργική Απόφαση Φ12202045Γ110-01-2011 Ωρολόγια Προγράμματα σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που εντάσσονται στις Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας στο πλαίσιο της υλοποίησης των Πράξεων laquoΖώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ΑΠ1raquo laquoΖώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότη-τας ΑΠ2raquo και laquoΖώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας ΑΠ3raquo του ΕΠ Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση του ΕΣΠΑ Εφημερίς της Κυβερνήσεως τ β΄ αρ φύλλου 56 26 Ιανουαρίου 2011

ΥΠΔΒΜΘ (2011β) Υπουργική Απόφαση Φ1244351800Γ1 Θέματα στελέχωσης σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που εντάσσονται στις Ζώνες Εκπαι-δευτικής Προτεραιότητας στο πλαίσιο υλοποίησης των Πράξεων laquoΖώνες Εκπαιδευτι-κής Προτεραιότητας minus Άξονας Προτεραιότητας 1raquo laquoΖώνες Εκπαιδευτικής Προτε-ραιότητας minus Άξονας Προτεραιότητας 2raquo και laquoΖώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας minusΆξονας Προτεραιότητας 3raquo του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo του ΕΣΠΑ Εφημερίς της Κυβερνήσεως τ β΄ αρ φύλλου 1096 2 Ιουνίου 2011

ΥΠΔΒΜΘ (2011γ) Υπουργική Απόφαση Φ 1 TY809101455Γ1 07-09-2011 Ρυθμίσεις Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) Τάξεων Υποδοχής ΖΕΠ και Ενισχυτικών Φροντιστηριακών Τμημάτων ΖΕΠ Εφημερίς της Κυβερνήσεως τ β΄ αρ φύλλου 2197 30 Σεπτεμβρίου 2011

White Paper (Excellence in Schools) στο Derek Gillard Εducation in England (δι-κτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocumentspdfs1997-excellndashence -in-schoolspdf τελευταία επίσκεψη 2512013

Wilkinson A M (1987) Aspects of Communication and the Plowden Report Oxford Review of Education Vol 13 No 1 Εducation in England του Derek Gillard στην η-λεκτρονική διεύθυνση httpwwweducationengland orguk documentsplowden indexhtml

Winkley D (1987) From Condescension to Complexity post-Plowden schooling in the inner city Oxford Review of Education Vol 13 No1 στο Derek Gillard Εduca-tion in England (δικτυακός τόπος) httpwwweducationenglandorgukdocuments plowdenindexhtml τελευταία επίσκεψη 1812013