Η ΕΙΔΗΣΗ

Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ

1. ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ

Η δημοσιογραφία διακρίνεται στους εξής τομείς:

Ειδησεογραφία: η αναγραφή ειδήσεων και γεγονότων που ενδιαφέρουν τον άνθρωπο και

επηρεάζουν τη ζωή του. Ωστόσο, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο του σχολιασμού της

είδησης από το δημοσιογράφο με έκφραση προσωπικών απόψεων ή συναισθημάτων, με

κρίσεις, αποδοκιμασίες ή επιδοκιμασίες.

Ερμηνευτική δημοσιογραφία: ο σχολιασμός και η ερμηνεία των γεγονότων με ποικίλους

τρόπους (σχόλιο, άρθρο, χρονογράφημα, γελοιογραφία).

Γεγονός: πληροφορία που έχει αποδειχθεί και δεν αντιμετωπίζεται με καμία επιφύλαξη

(αντικειμενικό περιεχόμενο της είδησης).

Σχόλιο: η ερμηνεία του δημοσιογράφου για το γεγονός που δεν είναι απαραίτητα σωστή και

αποδεκτή (καθαρά υποκειμενικό στοιχείο) και για αυτό τη δεχόμαστε με κάποια επιφύλαξη καθώς

μετά από έλεγχο μπορεί να αποδειχτεί σωστή ή λανθασμένη.

Στίξη: ακόμη και η στίξη ενός κειμένου μπορεί να αποτελέσει σχόλιο που δείχνει θαυμασμό,

ενθάρρυνση, ευχαρίστηση, έκπληξη, συμφωνία, αποδοκιμασία, αποστροφή, αγανάκτηση,

κατάπληξη, αποθάρρυνση, δισταγμό, απορία, αμφισβήτηση, ειρωνεία, έμφαση…

2. ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

Το υποκειμενικό στοιχείο υπεισέρχεται και στην καθαρά ειδησεογραφική ανακοίνωση των

γεγονότων. Ακόμα και μια είδηση που απλώς καταγράφει ένα γεγονός, μπορεί να έχει

υποκειμενικά στοιχεία ανάλογα με τον τίτλο με τον οποίο θα προβληθεί, την έκτασή της την

τοποθέτησή της στη σελίδα της εφημερίδας ή την αγνόησή της. Όλα αυτά αποτελούν μια

υποκειμενική επέμβαση που εξαρτώνται από τη θέση του δημοσιογράφου ή της εφημερίδας

πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα και από την ιεράρχηση των ειδήσεων της ημέρας.

Η δημοσιογραφική είδηση είναι μια πράξη επικοινωνίας με πομπό το δημοσιογράφο, μήνυμα

την είδηση και δέκτη τον αναγνώστη. Ο αναγνώστης πρέπει να διακρίνει το αντικειμενικό από

το υποκειμενικό στοιχείο μιας είδησης, δηλαδή το γεγονός από το σχόλιο. Στην αποδοχή ή όχι

του σχολίου ρόλο παίζει η προσωπικότητα του δέκτη, η ιδεολογία του, τα βιώματά του και το

μορφωτικό του επίπεδο. Κατά αυτόν τον τρόπο το μήνυμα του πομπού προς το δέκτη δε

γίνεται αντιληπτό από όλους τους δέκτες με τον ίδιο τρόπο αφού, ξέχωρα από τα εφόδια του

κάθε ανθρώπου, υπάρχει και ο παράγοντας του εξωγλωσσικού πλαισίου που εμφανίζεται η

είδηση (η γνώση του κόσμου που είναι απαραίτητη για την ερμηνεία του μηνύματος) και του

γλωσσικού πλαισίου (το τμήμα του λόγου όπου εμφανίζεται το μήνυμα). ( Εξωγλωσσικά

γνωρίσματα : χειρονομίες, κινήσεις, βλέμμα, έκφραση προσώπου, διάθεση / Παραγλωσσικά

γνωρίσματα: ένταση, τόνος φωνής, προφορά.)

3. ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ ΞΕΝΟΥ ΣΧΟΛΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ

Πολλές φορές ο δημοσιογράφος περιγράφει τα γεγονότα χωρίς δικά του σχόλια, αλλά με

παρεμβολή σχετικών σχολίων που έκαναν άλλα πρόσωπα. Σε αυτές τις περιπτώσεις

χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα σημεία στίξης (κόμματα, εισαγωγικά, διπλή παύλα,

παρενθέσεις, διπλή τελεία, διαφορετικά γράμματα……) και ειδικές κατατοπιστικές εκφράσεις (

όπως ανακοίνωσε, καθώς δήλωσε, είπε τα εξής, ισχυρίζεται ότι, κατά τον…). Η επίκληση του

ξένου σχολίου γίνεται προκειμένου ο δημοσιογράφος να ενισχύσει την προσωπική του θέση και

να καταστήσει αναμφισβήτητη την είδηση που παρουσιάζει.

4. ΔΙΑΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ

Κάποιες φορές το σχόλιο του δημοσιογράφου συγχέεται με την καταγραφή του γεγονότος και

έτσι ο δέκτης μπορεί να παραπλανηθεί θεωρώντας το σχόλιο ως εξακριβωμένο γεγονός.

Φυσικά, όταν ο δημοσιογράφος εκθέτει τις διάφορες ερμηνείες που υπάρχουν για ένα γεγονός

και εκφράζει και τη δική του γνώμη ώστε να φαίνεται ότι είναι προσωπική εκτίμηση, τότε

βοηθάει στην αποκάλυψη της αλήθειας και στη σωστή πληροφόρηση του δέκτη, οξύνοντας το

κριτικό του πνεύμα. Παράλληλα, σέβεται τον αναγνώστη και δεν του επιβάλλει απόψεις αλλά

τον αφήνει ελεύθερο να κρίνει μόνος του.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ:

ΓΕΓΟΝΟΣ: Α) πράξη που έχει συντελεστεί, συμβάν

Β) πράγμα αδιαμφισβήτητο («είναι γεγονός ότι..»)

Γ) δεδομένο, βάση συλλογισμού ή συμπεράσματος («το γεγονός ότι..»)

Δ) τετελεσμένο γεγονός, πράξη που δε μπορεί να αλλάξει

( «….προ τετελεσμένου γεγονότος…»)

ΣΧΟΛΙΟ: Α) σύντομη ερμηνεία λέξεων ή φράσεων ενός κειμένου

Β) κρίση για γεγονότα ή πράξεις

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Τα διακριτικά στοιχεία («αστέρια») της είδησης:

1. επικαιρότητα

2. εγγύτητα (πόσο κοντά συμβαίνει)

3. σπουδαιότητα (η σημασία της)

4. εκρηκτικότητα (η είδηση που αφορά σύγκρουση)

5. εκκρεμότητα (η αγωνία της είδησης)

6. σπανιότητα (το ασυνήθιστο)

7. συγκίνηση (το ανθρώπινο ενδιαφέρον)

8. συνέπειες (η σοβαρότητα των επιπτώσεων )

Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου ή κειμένου

Για την ανάπτυξη μιας θεματικής περιόδου μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια κατάλληλα

παραδείγματα προερχόμενα από την προσωπική μας ζωή, την εμπειρία μας, την ιστορία, την

καθημερινότητα ή τη φαντασία μας. Ο στόχος σε κάθε περίπτωση είναι η σαφήνεια και η

πληρότητα της άποψής μας.

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

1. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

Η είδηση αναπτύσσεται σε τρεις βαθμίδες:

Α΄ (γενική βαθμίδα): συνοψίζει τα γεγονότα σε μια περίοδο λόγου / τίτλος είδησης

Β΄ (ειδική βαθμίδα): παρουσιάζει περιληπτικά τα κύρια στοιχεία της είδησης (ειδησεογραφική

περίληψη)

Γ΄ (αναλυτική βαθμίδα): εκθέτει αναλυτικά τα γεγονότα.

Είναι φανερό ότι η διάρθρωση της είδησης ξεκινά από το πιο σημαντικό και προχωρεί στο λιγότερο

σημαντικό. Στη δημοσιογραφική γλώσσα η μορφή που παίρνει η είδηση λέγεται «ανεστραμμένη

πυραμίδα».( η ανεστραμμένη πυραμίδα εξυπηρετεί κατά πολύ τον αναγνώστη καθώς του επιτρέπει

να ενημερωθεί γρήγορα μέσω της ειδησεογραφικής περίληψης για ένα συμβάν κι όταν αυτός θα

έχει και ελεύθερο χρόνο να επιστρέψει και να διαβάσει αναλυτικά τα γενόμενα).

Στην παρουσίαση ενός γεγονότος δηλώνουμε συνήθως : τόπο, χρόνο, τρόπο, αιτία, σκοπό,

αποτέλεσμα, ενώ για τα πρόσωπα που συμμετέχουν : όνομα, ηλικία, καταγωγή, επάγγελμα, ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το γεγονός.

Γενικότερα, η είδηση δεν πρέπει να αφήνει καμία απορία στο δέκτη και επιβάλλεται να

χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, ακρίβεια, πληρότητα και ελκυστικό όσο και απλό ύφος.

2. Η ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ

Ο δημοσιογράφος ιεραρχεί τις πληροφορίες και τις κατανέμει στις διάφορες βαθμίδες της είδησης

ανάλογα πάντα με τη δική του οπτική γωνία. Τη γνώμη του εξάλλου για το γεγονός την προβάλλει

ήδη με το σχόλιο που προτάσσει στον τίτλο της είδησης. Ο τίτλος περιλαμβάνει τη σημασία του

γεγονότος και την πλευρά που ο δημοσιογράφος θέλει να τονίσει ιδιαίτερα.

3. Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

Παραλείπονται συνήθως από τους τίτλους αυτά που είναι αυτονόητα ή ευκόλως εννοούμενα.

Από τα γνωστά μέρη του λόγου παραλείπεται συνηθέστερα το ρήμα. ΄Όταν όμως ο τίτλος

περιέχει ρήμα, τότε αυτό είναι συνήθως τρίτου προσώπου, χρόνου ενεστώτα ή σε ειδικές

περιπτώσεις αορίστου και κατά κανόνα σε ενεργητική σύνταξη (εκτός αν ιδιαίτεροι λόγοι

απαιτούν παθητική).

Η στίξη των τίτλων περιλαμβάνει συχνά θαυμαστικά, εισαγωγικά, αποσιωπητικά. Αυτά τα

σημεία στίξης προσδίδουν στον τίτλο σπουδαιότητα (ιδίως το θαυμαστικό), εκκρεμότητα (ιδίως

τα αποσιωπητικά) και ένταση (ιδίως τα εισαγωγικά σε λέξεις με νόημα).

Το ύφος των τίτλων άλλοτε είναι σοβαρό, άλλοτε απλά περιγραφικό, άλλοτε δραματικό, άλλοτε

χιουμοριστικό και άλλοτε……

Στους τίτλους παρατηρούμε τόσο τη λογική όσο και την ποιητική λειτουργία της γλώσσας.

Τίτλοι με ύφος απλώς περιγραφικό ή σοβαρό προτιμούν τη λογική χρήση της γλώσσας, ενώ

τίτλοι με ύφος δραματικό ή χιουμοριστικό καταφεύγουν σε ποιητικές και συναισθηματικές

χρήσεις της γλώσσας.

Γενικότερα, ο τίτλος συγκεφαλαιώνει το περιεχόμενο του δημοσιεύματος, χρησιμεύει ως

ερέθισμα του αναγνώστη να ενδιαφερθεί για το δημοσίευμα και για αυτό στη διατύπωσή του

χρησιμοποιούνται οι πιο σημαντικές λέξεις , υπάρχει σαφήνεια, προβάλλονται τα πιο ξεχωριστά

χαρακτηριστικά του δημοσιεύματος και με ζωηρές εκφράσεις ή και με το σχήμα των

γραμμάτων επιδιώκεται η διέγερση της προσοχής.

4. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ

Α) Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση

Η κανονική σειρά των όρων μιας πρότασης είναι: υποκείμενο – ρήμα – αντικείμενο ή

κατηγορούμενο. ΄Όμως στην ειδησεογραφία αυτή η κανονική σειρά αλλάζει αφού προτάσσονται οι

όροι που φέρουν το πιο σημαντικό στοιχείο της είδησης με σκοπό να δοθεί έτσι έμφαση.

Β) Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση

Με την ενεργητική σύνταξη δίνεται έμφαση στο υποκείμενο που ενεργεί, ενώ με την παθητική

τονίζεται κυρίως η πράξη του υποκειμένου και χρησιμοποιείται όταν δε θέλουμε να πούμε ή δεν

ξέρουμε ποιος έκανε κάτι ή δεν έχει σημασία ποιος το έκανε.

Γ) Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση

Οι ονοματικοί προσδιορισμοί, ομοιόπτωτοι και ετερόπτωτοι, συντομεύουν την είδηση και βοηθούν

στην αποφυγή των επαναλήψεων και των περιττών στοιχείων.

Δ) Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση

Σημαντικό στοιχείο στην καταγραφή της είδησης είναι και ο χρονικός προσδιορισμός των

γεγονότων:

Χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον) : δηλώνεται με το χρόνο του ρήματος

Τρόπος (εξακολουθητικός, συνοπτικός, συντελεσμένος) : δηλώνεται με το χρόνο του ρήματος

Χρονική στιγμή : δηλώνεται με χρονικό επίρρημα

Βαθμός της χρονικής διάρκειας : δηλώνεται με εμπρόθετους προσδιορισμούς και με χρονικές

επιρρηματικές φράσεις

Χρονική αφετηρία : δηλώνεται με εμπρόθετους προσδιορισμούς

Χρονικό τέρμα : δηλώνεται με εμπρόθετους προσδιορισμούς

Χρονική επανάληψη : δηλώνεται με χρονικές επιρρηματικές εκφράσεις

Χρονική σχέση των γεγονότων (σύγχρονο, προτερόχρονο, υστερόχρονο) : δηλώνεται με

χρονικές προτάσεις και μετοχές.