ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΧΑΣΑΠΗ ΟΛΓΑ

Γ3 (2012-2013)

•Το γραμμόφωνο ήταν η δημοφιλέστερη συσκευή που επικράτησε τον περασμένο αιώνα αφού αγαπήθηκε από το μεγαλύτερο κομμάτι του πολιτισμένου κόσμου. Μέσα από το γραμμόφωνο πέρασαν και ακούστηκαν οι μουσικές κουλτούρες των περισσότερων λαών είτε τα περίφημα κλασικά συμφωνικά και μη έργα των πιο διάσημων μουσουργών και συνθετών.

•Το γραμμόφωνο λοιπόν, που ψυχαγώγησε και έθελξε και όχι μόνον, εκατομμύρια κόσμου, αξίζει τον κόπο να γράφονται σημειώματα για να μαθαίνουν οι μεταγενέστεροι τις «υπηρεσίες» που αυτό πρόσφερε στην ανθρωπότητα. Είναι απερίγραπτη η νοσταλγία που δημιουργεί στους παλιότερους που έζησαν την εποχή του, το καταπληκτικό τούτο μηχάνημα, που κατέγραψε όλα σχεδόν τα μουσικά ακούσματα μέσα στα οποία καταγράφηκαν σημαντικά κοινωνικοπολιτικά γεγονότα.

Ο πρώτος που προσπάθησε να καταγράψει ήχους, το 1857, ήταν ο Γάλλος Λεόν Σκοτ ντε Μαρτενβίλ.

Ονόμασε την εφεύρεσή του «φωνοαυτόγραφο» και χάραζε την κυματομορφή του ήχου σε καπνισμένο κύλινδρο. Τον Απρίλιο του 1877 ο ίδιας εθνικότητας Κάρολος Κρος προτείνει στην Γαλλική Ακαδημία μια μέθοδο μεταφοράς των ιχνών των δονήσεων σε μεταλλική επιφάνεια, ώστε όχι μόνο να διατηρούνται παντοτινά, αλλά και να είναι δυνατή η αναπαραγωγή τους με τη βοήθεια διαφράγματος. Λίγους μήνες αργότερα ο Αμερικάνος Θωμάς Έντισον (1847-1931) κάνοντας έρευνες για το τηλέφωνο, αντιλαμβάνεται ότι η σχέση του τηλεφώνου με μια άλλη σπουδαία ανακάλυψη είναι προφανής.

Το Δεκέμβρη του 1877 καταθέτει στη χώρα του αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, που αφορά το «φωνόγραφο» ή «ομιλούσα μηχανή». 

Στο φωνόγραφό του ο Έντισον χρησιμοποιεί τον κύλινδρο του Σκότ και στη θέση της καπνιάς, τοποθετεί ένα λεπτό φύλλο κασσίτερου. Πάνω στον περιστρεφόμενο με μανιβέλα κύλινδρο καταλήγει η βελόνα που στηρίζεται στο κάτω μέρος ενός τεράστιου χωνιού. Η βελόνα ακουμπά σε μια μεμβράνη που φράζει τον πυθμένα του χωνιού, όπως το τύμπανο του αυτιού μας. Μιλώντας κανείς μπροστά στο χωνί και περιστρέφοντας τον κύλινδρο με τη μανιβέλα, ηχητικά κύματα δονούν τη μεμβράνη κι αυτή με τη σειρά της θέτει σε παλμική κίνηση τη βελόνα.

Η τελευταία χαράσσει στον κασσίτερο ένα αυλάκι, άλλοτε βαθύ, κι άλλοτε ξέβαθο, ανάλογα με το ύψος, την ένταση και χρώμα της φωνής. Τελειώνοντας την εγγραφή και φέρνοντας τον κύλινδρο στην αρχική θέση, η βελόνα καθώς ακολουθεί το διαμορφωμένο αυλάκι στέλνει στις ίδιες δονήσεις στη μεμβράνη με αποτέλεσμα κα αναπαράγεται ο ήχος.

Μπορεί αυτός ο πρώτος φωνόγραφος να μιλούσε και να τραγουδούσε, απείχε όμως πολύ ακόμα από το τέλειο. Τα μεταχειρισμένα φύλλα του κασσιτέρου ήταν τόσο ευπαθή που δεν ήταν δυνατό να τα φυλάξει κανείς για να ξαναβάλει να μιλήσουν αργότερα. Επί πλέον δεν είχε βρεθεί ακόμα τρόπος για την ηχογράφηση πολλών φύλλων κασσιτέρου συγχρόνως. Και το γύρισμα του φωνόγραφου με το χέρι ήταν πολύ κουραστικό. Ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ (1847-1922), εφευρέτης του τηλεφώνου, απογοητευμένος που δεν πρωτοστάτησε στη τόσο σημαντική ανακάλυψη του φωνόγραφου, αρχίζει έρευνες με το ίδιο αντικείμενο. Σε συνεργασία  με τον Τσαρλς Τέινερ προτείνουν μια νέα συσκευή που την αποκαλούν

«γραμμόφωνο».

Πολλοί ήταν αυτοί που αμφισβητούσαν την εφεύρεση.Με τον καιρό όμως όλοι πίστεψαν σ’αυτήν. Οι μουσικοί το ονόμασαν «μουσική κονσέρβα». Ο Έντισον όμως παίρνοντας το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας χαρακτήρισε το φωνόγραφο σαν την ωραιότερη εφεύρεση και το τέλειο μέσο για την διάδοση, την εκμάθηση των ξένων γλωσσών, τη μετάδοση γνώσεων, βοήθημα για την εκπαίδευση των τυφλών κι ακόμα εργαλείο για την αποτύπωση στην αιωνιότητα των λόγων των μεγάλων ανδρών της ιστορίας.

Πράγματι το γραμμόφωνο το μισό και πλέον αιώνα της ζωής του, έγινε ο αχώριστος σύντροφος του ανθρώπου στις χαρές, στη θλίψη, στον ελεύθερο χρόνο του. Έδωσε τη δυνατότητα να καταγραφούν παραδοσιακά τραγούδια, ιατρικές συμβουλές, μέθοδοι διδασκαλίας ξένων γλωσσών, έφερε τη μουσική στην πιο απομακρυσμένη γωνιά της χώρας, βοήθησε στη γνωριμία και τη διαπαιδαγώγηση των λαών.

Στη δεκαετία 1885-1895 ο Γερμανός Εμίλ Μπερλίνερ, χρησιμοποιώντας τη φωτοχάραξη προσπαθεί να κάνει μια εγγραφή που θ' αναπαράγεται εύκολα. Για να εξαλείψει τη δυσκολία τυλίγματος-ξετυλίγματος του υλικού πάνω στον κύλινδρο, προτείνει να χρησιμοποιείται σαν φορέας ήχου, επίπεδος δίσκος ψευδαργύρου σκεπασμένος με λεπτό στρώμα κεριού και συσκευή αναπαραγωγής του ήχου από τέτοιο δίσκο ονομάζει «γραμμόφωνο».

Ο επίπεδος δίσκος του Μπερλίνερ έδωσε την δυνατότητα κατασκευής από μεταλλικό αντίγραφό (μήτρα) χιλιάδων δίσκων. Ακόμα η μετάλλινη βελόνα, που χάραζε τα ηχητικά κύματα, έδωσε τη θέση της σε μια λεπτή βελόνα από σάπφειρο, η οποία χάραζε πιο καθαρά και βαθιά. Τέλος το χερούλι αντικαταστάθηκε μ' ένα μετάλλινο ελατήριο. Σ' αυτούς τους δίσκους, που σημειωτέον είχα εγγραφή στη μία μόνο πλευρά, ηχογραφήθηκαν στη Νέα Υόρκη, το Μάη του 1869 από τον τενόρο Μιχάλη Αραχτίτζη για λογαριασμό της εταιρείας που δημιούργησε ο Μπερλίνερ, τα πρώτα ελληνικά τραγούδια. 

Στις 19 Μαϊου έγιναν γνωστά τα κυλινδρικά γραμμόφωνα στον ελλαδικό χώρο.

Οι πρώτοι δίσκοι γραμμοφώνου κατασκευάστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα, από ανθεκτικό σκληρό λάστιχο με διάμετρο περίπου 25 εκατοστά, ηχογραφημένοι μόνο από τη μία τους πλευρά. Η χάρτινη θήκη τους, συχνά είχε οπή για να φαίνονται οι καλλιτεχνικές πληροφορίες του δίσκου, ενώ στη ράχη αναγραφόταν ο τίτλος του δίσκου ή το όνομα του δημιουργού και ο αριθμός καταλόγου. Εκείνη την περίοδο ηχογραφήθηκαν στη Νέα Υόρκη και τα πρώτα ελληνικά τραγούδια.  

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, γεννιέται το βινύλιο! Το 1948, το βινύλιο θα καθιερωθεί ως το κύριο μέσο κατασκευής των μουσικών δίσκων. Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια η εταιρία Decca θα φτιάξει δίσκους 78 στροφών από βινύλιο. Οι ανταγωνιστές της δε θα ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Θα φτιάξουν τους πρώτους δίσκους 45 στροφών από βινύλιο την ίδια περίοδο. Γεγονός το οποίο θα σημάνει σταδιακά την κατάργηση των δίσκων γραμμοφώνου, με τις πωλήσεις να μειώνονται τη δεκαετία του 1950 και τα τελευταία 78άρια να εκδίδονται στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Η ψηφιακή εποχή θα κάνει την εμφάνισή της στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το πρώτο μικρό δισκάκι διαμέτρου 12 εκατοστών που βγάζει ψηφιακό ήχο, μαζί με το πρώτο player θα πρωτοπαρουσιαστεί από τις εταιρίες Sony και Philips το 1982, μετά από ένα χρονικό διάστημα συνεργασίας έρευνας και προσπάθειας. Το cd (compact disc) δεν ήταν παρά η εμπορική αποτύπωση της τεχνολογίας laser στη μουσική, με την οποία στάθηκε πια δυνατό να ακούμε το ηχογραφημένο περιεχόμενο, χωρίς την «επαφή» του player με το δίσκο. Γενικά, οι πρώτες ηχογραφήσεις σε cd αφορούσαν κυρίως κλασική μουσική, μιας και οι θαυμαστές της φέρονταν περισσότερο διατεθειμένοι να καταβάλουν το υψηλό αντίτιμο σε cds και cd-players.

Κύριο μέσο εγγραφής και αναπαραγωγής ήχου και μουσικής στη δεκαετία του 1980, παγκοσμίως. Ήδη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, παγκοσμίως οι πωλήσεις cd θα ξεπεράσουν αυτές του βινυλίου.

Εμφάνιση έκαναν μετά από 10 χρόνια και τα Mini Disc

Τα mp3 έκαναν κι αυτά τη δική τους επανάσταση, ιδιαίτερα από τα πρώτα χρόνια της ανέλιξης της δημοφιλίας του internet και έχουν περίοπτη θέση στη μουσική βιομηχανία στις μέρες μας. Σήμερα, οι περισσότερες εταιρίες έχουν επιλέξει να διακινούν τη μουσική και τα έργα των καλλιτεχνών τους μέσω διαδικτύου σε μορφή mp3, κομμάτι κομμάτι, αν όχι αποκλειστικά, σίγουρα παράλληλα και με τους άλλους τρόπους διάθεσης. Για τους απλούς χρήστες, ιδιαίτερα της

νεότερης γενιάς, τα αρχεία mp3 παραμένουν καθημερινός σύντροφος μουσικής απόλαυσης. Μικρά σε μέγεθος, χωρούν κατά δεκάδες σε δισκάκια cds, ανταλλάσσονται εύκολα ακόμα και με e-mail, τα έχει μαζί του κανείς πάντα στο φορητό του mp3 player. Αν κάποιος ζωγράφιζε την εποχή μας, σίγουρα δε θα έλειπε από τον

πίνακά του, ο νεαρός με το iPod στο χέρι και και τα ακουστικά στα αυτιά ... τα ακουστικά στα αυτιά ...

Mp3-Mp4