ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΘΗΤΡΙΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΕΝΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Α1 ΤΟΥ 5ΟΥ

ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ:

Α) ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΕ ΤΗΝ ΕΛΛΙΣΑΒΕΤ ΜΟΥΤΖΑΝ-ΜΑΡΤΙΝΕΓΚΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ‘ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ’ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ σελ. 50 ΚΑΙ ΒΡΕΙΤΕ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ.

ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ ΜΟΥΤΖΑΝ-ΜΑΡΤΙΝΕΓΚΟΥ

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (το όνομά της παραδίδεται επίσης ως Μουτσάν ή Μουτσά, Ζάκυνθος 1801-1832) ήταν μία από τις πρώτες Ελληνίδες συγγραφείς. Το γνωστότερο έργο της είναι η Αυτοβιογραφία της, ενώ από τα υπόλοιπα έργα της (θεατρικά έργα και ποιήματα) έχουν σωθεί ελάχιστα.Η Ελισάβετ Μουτζάν, εκτός από την αυτοβιογραφία που είναι το πιο γνωστό και αξιόλογο κείμενό της, έγραψε πάνω από 15 θεατρικά έργα, στην ελληνική και την ιταλική, μετέφρασε αρχαία κείμενα και συνέθεσε κάποια ποιήματα. Η Αυτοβιογραφία της εκδόθηκε από τον γιο της Ελισαβέτιο το 1881, με κάποιες περικοπές, σε έναν τόμο μαζί με δικά του ποιήματα. Η αξία του έργου έγκειται κυρίως στην απλή γλώσσα που χρησιμοποιείται. Από τα άλλα έργα της έχουν σωθεί ελάχιστα, μία κωμωδία με τίτλο Φιλάργυρος, κάποια ιταλικά κείμενα, 20 επιστολές, ο πρόλογος μιας πραγματείας «Περί Οικονομίας», τα ποιήματα Ωδή εις το πάθος του Ιησού Χριστού και Εις την Θεοτόκον και αποσπάσματα μεταφράσεων από τον Προμηθέα Δεσμώτη, την Οδύσσεια και τις Ικέτιδες.Οι γονείς της,Φραγκίσκος Μουτζάν και Αγγελική Σιγούρου, προέρχονταν από δύο από τις παλιότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Ζακύνθου. Η Μουτζάν από μικρή είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μάθηση και τα γράμματα και παρόλο που η εκπαίδευσή της ήταν περιορισμένη (είχε κατ’ οίκον δασκάλους τρεις κληρικούς), η ίδια με προσωπική μελέτη απέκτησε γνώσεις της αρχαίας ελληνικής, της ιταλικής και της γαλλικής γλώσσας. Παράλληλα επιδιδόταν στο γράψιμο ποιημάτων, θεατρικών έργων στα ελληνικά και τα ιταλικά και μεταφράσεων από την αρχαία ελληνική γραμματεία και επιθυμία της ήταν να μην παντρευτεί, αλλά να αφοσιωθεί στην μελέτη και την συγγραφή. Εξαιτίας των αντιρρήσεων της οικογένειάς της αντιπρότεινε να κλειστεί σε μοναστήρι ή να αποσυρθεί σε μία κατοικία της οικογένειας στην ύπαιθρο, όμως και αυτές οι επιθυμίες της δεν γίνονταν δεκτές από τους δικούς της. Μπροστά στην προοπτική να παραμείνει ανύπαντρη και να κατοικεί με τους γονείς της χωρίς να έχει το δικαίωμα να βγαίνει από το σπίτι, αποφάσισε να φύγει κρυφά από το νησί, αλλά μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα επέστρεψε χωρίς να την αντιληφθεί κάποιο μέλος της οικογένειάς της και τελικά αναγκάστηκε να υποχωρήσει και δεχτεί την επιθυμία των δικών της να παντρευτεί. Η ανεύρεση γαμπρού στην Ζάκυνθο ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και γι’ αυτόν τον λόγο ο θείος της πρότεινε να ταξιδέψουν στην Ιταλία όπου θα ήταν πιο εύκολο να βρεθεί σύζυγος για την Ελισάβετ και την αδερφή της, που ήταν και αυτή σε ηλικία γάμου, όμως το ταξίδι δεν έγινε εξαιτίας μιας ασθένειας του πατέρα της. Εν τω μεταξύ βρέθηκε υποψήφιος σύζυγος, ο Νικόλαος Μαρτινέγκος, ο οποίος όμως καθυστερούσε την επισημοποίηση της γαμήλιας συμφωνίας με συνεχείς διαπραγματεύσεις για το ύψος της προίκας, αλλά τελικά ο γάμος τελέστηκε μετά από 16 μήνες,

το καλοκαίρι του 1831. Η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου πέθανε στις 9 Νοεμβρίου του 1832, δύο εβδομάδες μετά την γέννηση του γιου της.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ ΜΟΥΤΖΑΝ-ΜΑΡΤΙΝΕΓΚΟΥ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Εις τούτον τον καιρόν, δηλαδή τη 25 Μαρτίου 1821, την ημέραν του Ευαγγελισμού, έρχεται ο ποτέ διδάσκαλός μου Θεοδόσιος

Δημάδης, και μας κάμνει γνωστόν με πολλήν του χαράν πως οι Γραικοί ανήγειραν τα όπλα εναντίον των Oθωμανών, πως η

Πάτρα και οι πλησίον της χώρες ήδη είχον σείσει τον ζυγόν της σκλαβίας, και πως οι επίλοιπες χώρες, κατά την συμφωνίαν ίσως,

είχαν τότε καμωμένον το ίδιον, αλλά, ως πλέον μακράν, ακόμη η είδησις δεν ήτον φθασμένη εις την Ζάκυνθον. Oύτως είπεν ο

μαύρος, διότι τέτοια ήτον η φήμη, οπού παρευθύς έτρεξεν.

Εγώ εις τα λόγια του άκουσα το αίμα μου να ζεσταίνει, επεθύμησα από καρδίας να ήθελεν ημπορώ να ζωστώ άρματα,

επεθύμησα από καρδίας να ήθελε ημπορώ να τρέξω διά να δώσω βοήθειαν εις ανθρώπους, όπου δι' άλλο –καθώς εφαίνετο– δεν

επολεμούσαν, παρά διά θρησκείαν και διά πατρίδα, και διά εκείνην την ποθητήν ελευθερίαν, η οποία, καλώς μεταχειριζομένη,

συνηθά να προξενεί την αθανασίαν, την δόξαν, την ευτυχίαν των λαών. Επεθύμησα, είπα, από καρδίας, αλλά εκοίταξα τους

τοίχους του σπιτιού, όπου με εκρατούσαν κλεισμένην, εκοίταξα τα μακρά φορέματα της γυναικείας σκλαβίας και ενθυμήθηκα πως

είμαι γυναίκα, και περιπλέον γυναίκα Ζακυνθία, και αναστέναξα, αλλά δεν έλειψα όμως από το να παρακαλέσω τον Oυρανόν διά

να ήθελε τους βοηθήσει να νικήσουν, και τοιούτης λογής να αξιωθώ και εγώ η ταλαίπωρος, να ιδώ εις την Ελλάδα επιστρεμμένην

την ελευθερίαν και, μαζί με αυτήν, επιστρεμμένας εις τας καθέδρας τους τας σεμνάς Μούσας, από τας οποίας η τυραννία των

Τούρκων τόσον και τόσον καιρόν τας εκρατούσε διωγμένας. […]

Εγώ εφοβόμουν μεγάλως όλα εκείνα τα κακά, που ημπορούν να συνέβουν εις μίαν υπανδρευμένην, αλλά περισσότερον από

όλα εφοβόμουν μεγάλως μην είχε τύχει να πάρω κανένα από εκείνους τους άνδρας, οπού θέλουν να έχουν την γυναίκα τους ωσάν

σκλάβα, και την νομίζουν διά κακήν, οπόταν αυτή ωσάν σκλάβα δεν θέλει να φέρεται. Βλέποντας τέλος πάντων και τον αδελφόν

μου τοιούτης λογής ενάντιον εις την γνώμην οπού είχα διά το μοναστήρι, εκοινολόγησα, τόσον εις αυτόν ωσάν και εις τον θείον

μου, τον στοχασμόν οπού μου ήλθε διά να υπάγω να ησυχάσω εις εκείνο το μετόχι μας, οπού εδώ επάνω ήδη εμελέτησα.

Τούτο το πράγμα εφάνη απαίσιον και εις τους δύο, όθεν εγώ τότε ευρέθηκα εις την μεγαλυτέραν στενοχωρίαν, οπού δύναται

να ευρεθεί άνθρωπος εις τον κόσμον. Όχι να υπάγω να ησυχάσω –διατί δεν ηθέλησαν οι συγγενείς μου– όχι να υπανδρευθώ –

διατί εγώ δεν ήθελα– έπρεπε λοιπόν να μείνω διά παντός εις το σπίτι. Διά παντός εις το σπίτι! Α! τούτος ο στοχασμός με έκαμνε

να τρομάζω· εγώ έβλεπα καλά πως τούτο το σπίτι εξ αποφάσεως ήθελε μου προξενήσει γλήγορον και κακόν θάνατον. Μέρα και

νύκτα κλεισμένη, χωρίς να δύναμαι να πηγαίνω μήτε εις εκκλησίαν, μήτε εις περιδιάβασιν, χωρίς να έχω την παραμικράν

ξεφάντωσιν, χωρίς να έχω πλέον ελπίδα διά να αλλάξω ζωήν, χωρίς να ακούω άλλην ομιλίαν παρά εκείνην του πατρός μου

(επειδή ο αδελφός μου και ο θείος μου ή ολίγον ή τίποτε συνομιλούσαν μαζί με εμάς τες γυναίκες), ο οποίος άλλο δεν έκανε, παρά

να λέγει τα πλέον δυστυχισμένα και μελαγχολικά λόγια οπού ποτέ να ειπώθησαν, ήσαν όλα πράγματα, οπού μου έδιναν μίαν

μεγαλοτάτην θλίψιν και στενοχωρίαν, πάθη οπού γλήγορα εξ αποφάσεως έμελλε να με γκρεμνίσουν εις το μνήμα.

Τι λοιπόν, έλεγα με τον εαυτόν μου, έχω να αποθάνω, και ν' αποθάνω χωρίς να κάμω καλόν; Χωρίς να εκπληρώσω εκείνο το

τέλος, διά το οποίον βάνει ο θεός τον άνθρωπον εις τον κόσμον; Δυστυχισμένη Ελίζα! Πού είναι τώρα εκείνη η ευτυχεστάτη και

ενάρετη ζωή, την οποίαν επήγαινες προφθάνοντας με του νοός σου τα μάτια; Και σεις, μαύρα μου συγγράμματα, που σας

αγαπούσα και ήθελα το καλόν σας –ό,τι λογής μία αγαπητή μητέρα το θέλει εις τα τέκνα της– έχετε, κλεισμένα εδώ μέσα που σας

έχω, να χορτάσετε την κοιλίαν των σαράκων, ή έχει κανένα καιρόν ο αδελφός μου να σας εβγάλει και να σας δώσει εις τους

δούλους του, διά να σας ξεσχίζουν και να μεταχειρίζονται τα μέλη σας εις τας χρείας του μαγειρείου; Εγώ αποθνήσκω, αλλά

πόσον ο θάνατός μου ήθελε με λυπεί ολιγότερον, αν ίσως ημπορούσα να σας παραδώσω εις κανένα σπουδαίον, εις κανένα που

να τιμά, και όχι να καταφρονεί, τα γεννήματα της αγχινοίας!

Ε. Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία,Ωκεανίδα.

Β)ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΤΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ

ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΚΕΙΜΕΝΟ.

Ποιο είναι το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο του κειμένου;

Η συγγραφέας, η οποία βρίσκεται στη Ζάκυνθο μας μεταφέρει στη νεανική της ηλικία, στις αρχές του 19ο αιώνα. Από το δάσκαλός της μαθαίνει την χαρμόσυνη είδηση του ξεσηκωμού των Ελλήνων συμπατριωτών εναντίον του τουρκικού ζυγού στις 25 Μαρτίου 1821 .Η οποία είδηση αυτή και την χαροποιεί, καθώς νιώθει έντονα την αγάπη για την πατρίδα της και τον πόθο της απελευθέρωσης του έθνους. Η ίδια επιθυμούσε να αφιερώσει τη ζωή της στην επανάσταση, αλλά δεν υπήρχε περιθώριο να της επιτραπεί. «επεθύμησα από καρδίας να ήθελεν ημπορώ να ζωστώ άρματα, επεθύμησα από καρδίας να ήθελε ημπορώ να τρέξω διά να δώσω βοήθειαν εις ανθρώπους….. αλλά εκοίταξα τους τοίχους του σπιτιού, όπου με εκρατούσαν κλεισμένην, εκοίταξα τα μακρά φορέματα της γυναικείας σκλαβίας και ενθυμήθηκα πως είμαι γυναίκα, και περιπλέον γυναίκα Ζακυνθία». Θα θυμηθεί τη δική της σκλαβιά που δεν μπορεί να βρει διέξοδο από πουθενά,όπως και στην περίπτωση των Ελλήνων. Θα θυμηθεί ότι πρέπει να είναι μία πιστή σύντροφος για τον σύζυγό της, να μένει μέσα στο σπίτι διαρκώς φροντίζοντας για αυτό και για τα μέλη του και να αποφεύγει τις κοινωνικές συναναστροφές ως αποτέλεσμα να μην έχει την ελευθερία της και νιώθει ότι το κατάλληλο μέσο για να την βρει είναι ο θάνατος.

Πώς ορίζεται η θέση της γυναίκας στο κείμενο;

Η θέση της γυναίκας, όπως παρουσιάζεται μέσα από τα βιώματα της ίδιας της συγγραφέας, στην Ζακυνθινή κοινωνία των αρχών του 19ου αιώνα και στις κυριαρχούσες κοινωνικές αντιλήψεις εκείνης της εποχής παρομοιάζεται με αληθινή σκλαβιά που δεν μπορεί να βρει διέξοδο από πουθενά. Η γυναικεία φύση σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής θέλει τη

γυναίκα πιστή σύντροφο του συζύγου της από τη νεανική της κιόλας ηλικία.Η προσήλωσή της αυτή όμως της αφαιρεί πολλά δικαιώματα αλλά και ελευθερίες και είναι αναγκασμένη να ζει διαρκώς μέσα στο χώρο του σπιτιού, να φροντίζει γι’ αυτό και για τα μέλη του, ενώ οι κοινωνικές συναναστροφές και οι δημιουργικές ενασχολήσεις στη ζωή της απαγορεύονται . Οι μόνες συναναστροφές της περιορίζονται στη συνομιλία με τα ίδια τα μέλη της οικογένειάς της. Έτσι φαίνεται ότι η θέση της γυναίκας είναι υποδουλωμένη και πολύ δυσμενήςκαι ορισμένες φορέςπροτιμάει τον θάνατο από την ζωή της, για να ξαναβρεί την ελευθερία της, όπως και στο συγκεκριμένο απόσπασμα η συγγραφέας.

Γ) ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ- ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΘΗΤΡΙΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΕΝΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Α΄1 ΤΟΥ 5ΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ:ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΟΣΑ ΑΚΟΥΣΑΤΕ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΣΑΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΓΡΑΨΤΕ ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΑΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΘΑ ΑΝΑΖΗΤΑΤΕ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΙ ΘΑ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΝΕΤΕ ΜΕ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΖΟΥΝ ΤΑ ΜΕΛΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΕΜΙΑ.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:

Η πατριαρχική οικογένεια είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος στις παλαιότερες δυτικές κοινωνίες.Είναι μία εκτεταμένη οικογένεια με πολλά μέλη,αποτελούμενηαπό γέροντες γονείς, από στενούςσυγγενείς, από υπηρέτες και από βοηθούς μαζί με τις οικογένειές τους, όπως έχουμε και στα κείμενα της λογοτεχνίας ‘Του νεκρού αδερφού’ και ‘Της νύφης που κακοπάθησε’. Ο άνδραςμέσα στην οικογένεια ήταν αρχηγός και υπεύθυνος για την οργάνωση και τη διαχείριση του σπιτιού. Ασχολούνταν με εργασίες κυρίως έξω από το σπίτι και ως κύρια υποχρέωσή τουήταν οι υποθέσεις της πόλης του. Ακόμη ασχολούταν και με κάποιες κύριες ανάγκες της οικογένειας, όπως με τα ψώνια. Η γυναίκα έπρεπε να ήταν σεμνή, όμορφη και υγιής, προκειμένου να συμβιβάζεται με τα πρότυπα μιας πατριαρχικής κοινωνίας. Επίσης να ήταν όλη τη μέρα κλεισμένη στο σπίτι απασχολούμενη με τις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών της. Βασική αρχή για την γυναίκα ήταν ότι τελούσε μονίμως υπό ανδρική κηδεμονία. Ακόμη ασχολούταν με την υφαντική και το ράψιμο του ρουχισμού. Γενικότερα η θέση της γυναίκας μέσα στην οικογένεια ήταν ανύπαρκτη και πολύ υποβιβασμένη. Η Ανατροφή των παιδιών στην πατριαρχική οικογένεια ήταν κύριο έργο των γυναικών, οι οποίες έπρεπε να διαπαιδαγωγούν τις κόρες και να τις εφοδιάζουν με τις κατάλληλες γνώσεις, έτσι ώστε να γίνουν καλές οικοδέσποινες. Δίδασκαν στα παιδιά τα ιερά γράμματα, δηλαδή ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, και ωδική. Οι σχέσεις των παιδιών με τους γονείςτους βασίζονταν στην υπακοή και στοσεβασμό, υπήρχαν παιδαγωγικές μέθοδοι όπως προσβολή και ξυλοδαρμό. Όταν οι γονείς θα γερνούσαν,τα παιδιά όφειλαν να τους φροντίζουν.

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:

Η πυρηνική οικογένεια είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Είναι μία οικογένεια, η οποία περιορίζεται στους γονείς και στα παιδιά τους,ενώ τα ηλικιωμένα άτομα (παππούς, γιαγιά) απομακρύνονται όλο και περισσότερο από το ίδιο σπίτι.Αρχηγός της οικογένειας παύει να είναι ο πατέρας. Η γυναίκα θεωρείται ισότιμη με τον άνδρα και πολύτιμη σύντροφος που συμβάλλει στην ευημερία της οικογένειας. Οι γονείς λαμβάνουν τις αποφάσεις με ή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των παιδιών τους, δείχνουν ενδιαφέρον, κατανόηση, εκδήλωση τρυφερότητας και στοργής για τα παιδιά τους και υπάρχει επικοινωνία μεταξύ τους. O χρόνος παραμονής των μελών της σημερινής οικογένειας στο σπίτι έχει μειωθεί. Η μείωση αυτή οφείλεται στην επαγγελματική απασχόληση και των δύο γονιών, στους γρήγορους ρυθμούς της ζωής, στις πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες

των παιδιών, στη γρήγορη απομάκρυνση των παιδιών από το πατρικό τους σπίτι για σπουδές εκτός του τόπου κατοικίας τους ή για αναζήτηση εργασίας για να έχουν οικονομική αυτονομία στην υπόλοιπη ζωή τους.

ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:

Τα κοινά σημεία της πατριαρχικής οικογένειας με την πυρηνική οικογένεια είναι ότι υπάρχει ανάπτυξη συναισθηματικών σχέσεων, όπως η σιγουριά και η ασφάλεια μεταξύ των μελών. Και ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τη ζωή και για την ανάπτυξη των παιδιών κάθε οικογένειας.