Η Ευρώπη και ο κόσμος τον 19ο αιώνα (1815-1871)

Κεφάλαιο 2ο

Τα Εθνικά και Φιλελεύθερα Κινήματα στην Ευρώπη

Στόχοι

Οι μαθητές:

1. Να διαμορφώσουν εικόνα για τα επαναστατικά

κινήματα του 1820, 1830 και 1848.

2. Να γνωρίσουν το χαρακτήρα, τους στόχους

και τις αλλαγές που επέφεραν τα εθνικά και

φιλελεύθερα κινήματα

Διδακτικός χρόνος: 2 περίοδοι

Αφόρμηση

Προβολή του χάρτη και εστίαση της

προσοχής των μαθητών στις πολυεθνικές

Αυτοκρατορίες και στους κινδύνους που

εγκυμονούν γι’ αυτές οι διάφοροι λαοί που

διεκδικούν την Εθνική τους Ανεξαρτησία.

Μελετώντας προσεκτικά το πιο κάτω παράθεμα «Εθνικισμός και

Φιλελευθερισμός», που βρίσκεται και στη σελ. 13 του βιβλίου σας, να εντοπίσετε τις

ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των εθνικών και των φιλελεύθερων κινημάτων.

Ούτε ο εθνικισμός ούτε η δημιουργία εθνικών κρατών βρίσκονταν σε αναγκαία αντίθεση με το φιλελευθερισμό. Αντίθετα, στο βαθμό που ο εθνικισμός τιμούσε τα επιτεύγματα ενός συγκεκριμένου απλού λαού ως ανώτερα εκείνων κάποιας κοσμοπολίτικης αριστοκρατικής ηγετικής τάξης, αντανακλούσε την απέχθεια του φιλελευθερισμού προς τα παραδοσιακά προνόμια. Ωστόσο, στην προθυμία του φιλελευθερισμού να αποδεχτεί το καινούριο, ο εθνικισμός απαντούσε με μια εκτίμηση, αν όχι λατρεία, του παρελθόντος. Ακόμα, στην επίμονη προσήλωση των φιλελεύθερων στην αξία και στη σημασία του ατομικισμού, οι δημιουργοί των εθνικών κρατών απαντούσαν ότι το ζωτικό έργο τους απαιτούσε ίσως τη θυσία ενός μέρους της ελευθερίας κάθε πολίτη…

E. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία, Παρατηρητής, Αθήνα, σ.σ. 118-119

ΠΑΡΑΘΕΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ

ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ

Κινήσεις ανθρώπινων κοινοτήτων με κοινή γλώσσα ή/και θρήσκευμα, κοινή παράδοση και ιστορία (υπάρχει η αντίληψη της κοινής ταυτότητας).

Στόχος: η επικράτηση ενός έθνος

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ

Κινήσεις ανθρώπων που προωθούσαν συνταγματικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς για την εξασφάλιση πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών ενός κράτους.

Στόχος: η κατοχύρωση των δικαιωμάτων ενός λαού

Τόσο τα Εθνικά όσο και τα Φιλελεύθερα κινήματα στηρίζονται στις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης.

Εθνικά και φιλελεύθερα

κινήματα

Αμερικανική Επανάσταση (1776)

Εθνικά και φιλελεύθερα στοιχεία

ΒρετανίαΥποστηρίζονται

παραδοσιακοί θεσμοίόπως ο κοινοβου- λευτισμός και οι

ατομικές ελευθερίες

ΙσπανίαΤο εθνικό κίνημα αντιτάχθηκε στον

αυταρχικό μηχανισμό

της ναπολεόντειαςαυτοκρατορίας

ΓερμανίαΤο εθνικό κίνημα αντιδρά στη γαλλική παρουσία

αλλά και στις ιδέες του διαφωτισμού

και του Ορθολογισμού

ΙταλίαΆλλοι προτάσσουν την ενοποίηση των

Ιταλικών χωρών και άλλοι την εισαγωγή φιλελεύθερων

Μεταρρυθμίσεων και οικονομική ανάπτυξη

ΠολωνίαΕθνικό κίνημα κατά

των Αυστριακών, τωνΠρώσων και των Ρώσων

ΕλλάδαΕπίδραση ιδεών

Γαλλικής Επανάστασης.Το ισχυρό εθνικό κίνημαοδήγησε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821

ΡωσίαΕπανάσταση

Δεκεμβριστών κατά της

Μοναρχίας(τσαρισμού)

Αφού παρατηρήσετε με προσοχή τον πιο κάτω πίνακα (σελ. 15 ΒΜ) και τη λεζάντα που τον συνοδεύει, να τον

σχολιάσετε (εποχή, ιδέες, πηγή έμπνευσης, οπτική γωνία δημιουργού,

ο ρόλος της τέχνης κ.λπ.).

Εζέν Ντελακρουά (1798-1863), «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό», 1830, Μουσείο Λούβρου

Φραντζίσκο Γκόγια, 3 Μαΐου 1808

Ευγένιος ΝτελακρουάΗ σφαγή της Χίου

«Τα σύνορα των ιδιοκτησιών θα εξαλειφθούν, όλες οι ιδιοκτησίες θα συναποτελέσουν κοινό πλούτο και η μία και μοναδική πατρίδα, η ευγενέστερη από τις μητέρες, θα προμηθεύει τροφή, παιδεία και εργασία σε όλο το σώμα των αγαπημένων και ελεύθερων παιδιών της. Αυτή είναι η λύτρωση στην οποία θα καταφύγουν οι συνετοί. Αυτή είναι η αληθινή αναδημιουργία της Ιερουσαλήμ. Αυτό είναι το μανιφέστο και η αναπόφευκτη απόφαση του Υπέρτατου Όντος»

Ο όρκος των Καρμπονάρων

Λεπίδες στιλέτων.Όλοι οι Καρμπονάροι ήταν οπλισμένοι με στιλέτο.

Στις τελετές παρίσταναν κινήσεις με τα στιλέτα, έδιναν όρκους και αναλάμβαναν δεσμεύσεις. Yπήρχαν έξι διαφορετικά στιλέτα, τα οποία αντιστοιχούσαν στους επί

μέρους οργανωτικούς βαθμούς.