Ε Βοήθημα Βολονάκη Πλάτωνα Πρωταγόρας

¶ § ∞ ∆ ø ¡ ∞

¶ƒø∆∞°√ƒ∞™

Κθε γνσι αντ γρα ρει τη σραγ δα των εκδσεων ΒΛΝΑΚΗ

© 2006 Εκδσεις ΒλνκηΜαυρµι"λη 41 & Βαλτετσ υ, ΑθναΤηλ.: 210 3608065, Fax: 210 3608197www. volonaki.gr, mail: [email protected]

Βηθς συγγρας: Μαργαρτα ΚλαδιΕκδτικ επιµλεια - σ"εδιασµς: Μ. Ελ. Βλνκη∆ιρθ'σεις δκιµ ων: Μαργαρτα Κλαδι∆ηµιυργικ ε(ω)λλυ: Πρις Καρδαµτσης (τηλ.: 210 6469980)Ηλεκτρνικ σελιδπ ηση-Φιλµ-Μντ;: Πρις Καρδαµτσης

ISBN 960-381-342-7

Π νακας ε(ω)λλυ: Πρωταγρας διδσκων

µ√§√¡∞∫∏∂∫¢√™∂π™

ª. ∂Ï. µÔÏÔÓ¿ÎË

¶ § ∞ ∆ ø ¡ ∞

¶ƒø∆∞°√ƒ∞™

°ã §˘ÎÂ›Ô˘

£ÂˆÚËÙÈÎ‹˜ ∫·ÙÂ‡ı˘ÓÛË˜

Πρωταγρας ε ναι νας απ τυςπι ωρα υς διαλγυς τυ Πλ-τωνα και διακρ νεται για την ρι-στη τε"νικ τυ και κυρ ως, για τν

τρπ πυ παρυσι;νται τα πρσωπα σ’αυτν.

Στ διλγ περιγρεται η συ;τησηµετα() τυ µεγλυ ιλσυ Σωκρτηκαι τυ Πρωταγρα, τυ διαπρεπστερυαπ τυς σιστς, σετικ µε τ αν η αρε-τ εναι δυνατ να διδατε.

Πλτωνας µε τ διλγ τυ αυτνπαρυσι;ει και τη διαρ πυ υπρ"εµετα() της διδασκαλ ας τυ Σωκρτη καιτης διδασκαλ ας των σιστ'ν, την π αθεωρε λαθεµνη και γι’ αυτ την κατακρ -νει.

Τ >ι>λ των εκδσε'ν µας "ει στ"τυ να >ηθσει τ µαθητ στη µελτη τυγια την πληρστερη κατανηση της )ληςπυ περιλαµ>νει τ σ"λικ εγ"ειρ δι.

Εκδσεις Βλνκη

7

¶ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓ·

∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›· . . . . . . . . 13

1. Ερωτσεις ανικτ τπυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Α. ι ιστρικς συνθκες γννησης της ιλσ ας . . . . . . . . . . . 13Β. ι Πρσωκρατικ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Γ. ι σιστς και τ κ νηµα τυ διαωτισµ) στην Αθνα . . . . 18∆. Σωκρτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Ε. Πλτωνας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25ΣΤ. Πρωταγρας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2. Ερωτσεις κλειστ τπυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

∂ÓfiÙËÙ· 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Θεµατικ κντρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34∆µ της εντητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Πραγµατλγικ – Ιδελγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Ερµηνευτικ πρσγγιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Απαντσεις στις ερωτσεις τυ σ"λικ) >ι>λ υ . . . . . . . . . . . . . . . . 42Συµπληρωµατικς ερωτσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

∂ÓfiÙËÙ· 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Κε µεν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Μετραση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Γλωσσικ Σ"λια

Γραµµατικ αναγνριση λεων – Σηµασιλγικ – Αρικρνι ρηµτων – µρρι#α – Συννυµα – Αντνυµα . . . . . . . . 51

µρρι;α στη Νεελληνικ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Ετυµλγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Bρνικς αντικαταστσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Εγκλιτικς αντικαταστσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

9

ssssssssssssssss

Συντακτικ σ"λιαΛεπτµερς συντακτικ ανλυση και αιτιλγηση συντακτικν&αινµνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Θεµατικ κντρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63∆µ της εντητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Πραγµατλγικ – Ιδελγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Ερµηνευτικ πρσγγιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67Αισθητικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Απαντσεις στις ερωτσεις τυ σ"λικ) >ι>λ υ . . . . . . . . . . . . . . . . 71Συµπληρωµατικς ερωτσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Ασκσεις λε(ιλγικς - σηµασιλγικς- ετυµλγικς . . . . . . . . . . . 72

∂ÓfiÙËÙ· 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Κε µεν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Μετραση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Γλωσσικ Σ"λια


µρρι;α στη Νεελληνικ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Ετυµλγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Bρνικς αντικαταστσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83Εγκλιτικς αντικαταστσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Συντακτικ σ"λια

Λεπτµερς συντακτικ ανλυση και αιτιλγηση συντακτικν&αινµνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85


∂ÓfiÙËÙ· 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

Κε µεν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Μετραση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Ï·ÙˆÓ· ÚˆÙ·ÁÔÚ·Ûjjjjjjjjjjjjj10

Γλωσσικ Σ"λιαΓραµµατικ αναγνριση λεων – Σηµασιλγικ – Αρικρνι ρηµτων – µρρι#α – Συννυµα – Αντνυµα . . . . . . . . 103




∂ÓfiÙËÙ· 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

Κε µεν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135Μετραση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139Γλωσσικ Σ"λια




Θεµατικ κντρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153∆µ της εντητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Πραγµατλγικ – Ιδελγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154Ερµηνευτικ πρσγγιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156Αισθητικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

ÂÚ ÈÂ¯ÔÌÂÓ· 11ssssssssssssssss

Απαντσεις στις ερωτσεις τυ σ"λικ) >ι>λ υ . . . . . . . . . . . . . . . . 159Συµπληρωµατικς ερωτσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Ασκσεις λε(ιλγικς - σηµασιλγικς- ετυµλγικς . . . . . . . . . . . 160

∂ÓfiÙËÙ· 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Κε µεν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Μετραση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Γλωσσικ Σ"λια




Θεµατικ κντρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176∆µ της εντητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Πραγµατλγικ – Ιδελγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Ερµηνευτικ πρσγγιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Απαντσεις στις ερωτσεις τυ σ"λικ) >ι>λ υ . . . . . . . . . . . . . . . . 180Συµπληρωµατικς ερωτσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Ασκσεις λε(ιλγικς - σηµασιλγικς- ετυµλγικς . . . . . . . . . . . 181

∂ÓfiÙËÙ· 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Νηµατικ απδση τυ κειµνυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183Θεµατικ κντρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184∆µ της εντητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Πραγµατλγικ – Ιδελγικ σ"λια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185Ερµηνευτικ πρσγγιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192Απαντσεις στις ερωτσεις τυ σ"λικ) >ι>λ υ . . . . . . . . . . . . . . . . 195Συµπληρωµατικς ερωτσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Απαντσεις στις συµπληρωµατικς ερωτσειςΑπαντσεις τις λε(ιλγικς - σηµασιλγικς - ετυµλγικς ασκσεις 199Κριτρια α(ιλγησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Βι>λιγρα α . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223


∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›·

1. ∂ƒø∆∏™∂π™ ∞¡√π∫∆√À ∆À¶√À

∞. √È ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Á¤ÓÓËÛË˜ ÙË˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜

1.α. Τι εννµε ταν αναερµαστε στν ρ «ελληνικ θαµα»;1.. Η ρση τ ρυ θεωρεται σωστ και, αν ι, για πι λγ;

1.α. Η λαµπρ περδς απ τν 8 περπυ ως τν 4 αινα π..θµπωνε συς ρνταν σε επα µε τα µηρικ πη, τη λυρικπηση, τα τραγικ και κωµικ ργα της Αθνας, µε τη ιλσ-α απ τ Θαλ µρι τν Αρισττλη, µε τη γλυπτικ και τηναριτεκτνικ, µε τη ρητρικ και την πλιτικ σκψη. Εκενπυ κυρως ε"πληττε ταν τ δι τ γεγνς της ανδει"ης τρ-πων σκψης και κρασης, µναδικν µρι εκενη τη στιγµστην ιστρα της ανθρωπτητας.

1.#. «Θα$µα» εναι κτι πυ αδυνατ$µε να ερµηνε$συµε, να αι-νµεν τυ πυ ι αιτες θεωρ$νται υπερυσικς. Η συνει-σρ των Ελλνων στν ανθρπιν πλιτισµ εναι ντως µνα-δικ, εναι ντως θαυµαστ, τ να την αντιµετωπ%υµε µως ωςθα$µα, δηλαδ ως κτι τ ανε"γητ, εναι µια στση πυ ακυρ-νει την δια την ελληνικ συµ#λ στην ανθρπινη σκψη. Γιαταυτ πυ, κυρως, πρσεραν ι 'λληνες στν πλιτισµ, εναι ηανα%τηση «υσικν» και ι «υπερυσικν», λγικν και ιαυθαρετων αιτων στα αινµενα της $σης και της ιστρας.

2. Πια η συµλ τυ θεσµ της πλεως στην εµνιση των ιδιατε-ρων αρακτηριστικν τυ ελληνικ πλιτισµ;(ι ιδιαιτερτητες και τα επιτε$γµατα τυ ελληνικ$ πλιτισµ$ σεκθε εππεδ και σε κθε τµα ελνται στ θεσµ της πλης. Αυ-

ssssssssssssssss

13

τ πυ νµ%υµε «ελληνισµ» απκτ την πλρη µρ τυ, τηνπραγµατικ τυ ταυττητα µσα απ τη δηµιυργα τυ θεσµ$ τηςπλης. Και ταν µιλµε για τ θεσµ της πλης, ενν$µε τν ειδικεκεν ργανισµ στν π η διακυ#ρνηση και η ε"υσα ασκεταιµε #ση νµυς, ι µν γραπτ$ς αλλ, κυρως, κιν απδεκτ$ς,νµυς πυ θεωρ$νται µεν ιερ, αλλ απτελ$ν ανθρπιν ργκαι, πρκειµνυ να επι#ληθ$ν, απαιτεται η σ$νεση τυ συνλυτων πλιτν. Ενν$µε τν κινωνικ ργανισµ στν π ι ν-θρωπι πυ ασκ$ν την ε"υσα δεν ελυν τη δ$ναµ τυς στηνκαταγωγ τυς στη σση τυς µε τη θρησκεα, αλλ στην ιδιτηττυς ως µλη της συγκεκριµνης κινωνας, στην ιδιτητ τυς ως π-λτες.

3. Πιες ιστρικς, κινωνικς και ικνµικς συνθκες δγησανστη δηµιυργα τυ θεσµ της πλεως;*πως σε λα τα σηµαντικ ιστρικ αινµενα, τσι και στην περ-πτωση αυτ εναι δ$σκλ να διακρνυµε µε καθαρτητα τα πρταατια απ τα διαδικ απτελσµατα και τις αλληλεπιδρσεις αν-µεσα σε διαρετικ στιεα πυ συν#αλαν στ να ε"ελιθ$ν ταπργµατα κατ’ αυτ τν τρπ. Αυτ πυ δωσε πντως ιδιατερηθηση στη διαµρωση τυ αινµνυ ταν η ανπτυ"η τυ εµπ-ρυ και της #ιτενας, γιατ εε ως συνπεια τη δηµιυργα πλ$-τυ πυ δεν ε"αρτιταν απ τη γαικτησα. Συνπεια αυτς της αν-πτυ"ης ταν η "υνση κινωνικν συγκρ$σεων. Αυτς ι συγκρ$-σεις δγησαν σε δυ παρλληλα απτελσµατα: τη δηµιυργα νωνπλιτικν συνθηκν και τν απικισµ. Και στις δ$ περιπτσεις ε-ναι αρακτηριστικ τι ι κινωνες %τησαν ε"αρς τη σ$σταση π-λιτεας και πλιτε$µατς.

4. Πς επηρασαν την ε!λι!η σε κινωνικ και πλιτικ εππεδ ιπλιτικς ταρας στν ελληνικ ρ και πια η διαρ µε τιςρες της Μικρς Ασας και της Μσης Ανατλς;Εναι αρακτηριστικ τι στις ρες της Μικρς Ασας και της Μ-σης Ανατλς, ι πλιτικς ταρας σµαιναν απλς µια αλλαγ δυ-ναστεας, εν ι κινωνικς, πλιτικς και ικνµικς δµς παρµε-ναν αναλλωτες. Στν ελληνικ ρ, αντιθτως, ι κρσεις πυ σπ-ρασσαν τις πλεις κατλη"αν σε #αθ$τατες πλιτικκινωνικς αλλα-γς και εαν ως απτλεσµα τη δηµιυργα νων κινωνικν ργανι-σµν και πλιτικν θεσµν.


5. Πς πρπει να νσυµε τν ρ «σα» κατ τν 7 π.$. αινα;Ως συνπεια των πλιτικν και κινωνικν αλλαγν, κατ τν 7 αι-να π.. γεννιται η σα. Πρκειται για τ στασµ πυ ει ωςαντικεµεν τν κσµ τυ ανθρπυ, τα στιεα πυ τν συνθ-τυν, τις δυνµεις πυ τν διπυν και διευθ$νυν τις εσωτερικς τυσυγκρ$σεις, τις δυναττητες πυ υν ι νθρωπι να ελγ"υναυτς τις δυνµεις πρκειµνυ να επιτ$υν κινωνικ αρµνα.

6. Πια η λειτυργα τυ λγυ στην σκηση πλιτικς ε!υσας; Πςε!ηγεται τ γεγνς τι γεννθηκε στην ελληνικ πλη τυ 7υ π..αινα;Τ πι σηµαντικ αρακτηριστικ τυ κινωνικ$ συστµατς τηςελληνικς πλεως εναι τι λγς απκτ εδ µια ε"αιρετικ καιµναδικ σηµασα. Γνεται τ κατε"ν εργαλε της πλιτικς, τκλειδ για την απκτηση ε"υσας, τ µσ για τη δικηση και τηνκυριαρα. ( λγς εναι πλν η αντιπαρθεση διαρετικν απ-ψεων πυ δηλννται δηµσως, µπρστ στ συγκεντρωµν πλ-θς των πλιτν, και πυ, µσα απ την ανλυση επιειρηµτων, µ-σα απ την ανικτ συ%τηση πρπει να πεσυν, εν θλυν να υπε-ρισ$συν. (ι 'λληνες θα θεπισυν µλιστα τη δ$ναµη τυ λ-γυ, την Πειθ. Ανµεσα στην πλιτικ και στ λγ υπρει, µσαστα πλασια της ελληνικς πλεως, µια σση στεν και αµι#αα. Ηπλιτικ τνη εναι, στην υσα, η ικαντητα στ ειρισµ τυ λγυ.Και λγς απκτ λη τη µναδικ πλιτιστικ σηµασα τυ µσααπ την πλιτικ. Αν η ιλσα και η επιστµη γεννι$νται στηνελληνικ πλη τυ 7υ αινα, αυτ συµ#ανει ακρι#ς γιατ η λγικσση µετα"$ των πραγµτων, η λγικ της επιειρηµατλγας καιτης απδει"ης, καλλιεργ$νται µσα απ τν πλιτικ λγ της αγ-ρς και της εκκλησας τυ δµυ.

7. Πς επηρασε γραπτς λγς τν τρπ σκψης;Μετ απ τη δηµιυργα τυ ελληνικ$ συστµατς γρας, γρα-πτς λγς γνεται κιν αγαθ των πλιτν. Η σηµασα αυτς τηςπλιτιστικς επανστασης δεν περιρ%εται µν στ εππεδ της π-λιτικς %ως. Επηρε%ει #αθ$τατα τν τρπ µε τν π ι νθρω-πι θα σκτνται στ ε"ς, γιατ απαιτε απ αυτ$ς να περσυνσε να πι αηρηµν τρπ σκψης: να αηρηµν γραικ σ$µ-#λ δηλνει ναν αηρηµν . ($τε τ σ$µ#λ $τε ςαπ µνα τυς υν κπι στιειδες νηµα. (ι λ"εις διαωρ-

ÂÈÛ·ÁˆÁË 15ssssssssssssssss

%νται στα #ασικ ηητικ τυς µρη, νυν την ηητικ τυς ακε-ραιτητα, για να την "ανακερδσυν µσα απ τυς ατελεωτυς συν-δυασµ$ς πυ µπρε να κνει ειριστς τυ αλα#τυ.

8. Γιατ τ ελληνικ ωνητικ σστηµα αρακτηρ'εται ως «επαν-σταση» σε σση µε τα λλα συστµατα γρας;Με τν µικρτερ δυνατ αριθµ συµ#λων, ι νθρωπι µπρ$ννα υν πρσ#αση σε κθε γραπτ κεµεν. Η γρα δεν εναι πιακτµα των λγων, της τ"ης των γραων, αλλ, πως και δηµσιςπρρικς λγς, τσι και γραπτς, γνεται αγαθ λων.

µ. √È ¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ›

1. Τι πρσευαν Θαλς, Ανα!µανδρς και Ανα!ιµνης για τα α-τια δηµιυργας τυ κσµυ; (Να απαντσετε µε συντµα).( Θαλς ταν πρτς σταστς πυ ερε$νησε τ %τηµα των αι-των της δηµιυργας τυ κσµυ. Σ$µωνα µε τις θεωρες τυ, τ νε-ρ απτελε την αρ της δηµιυργας, τ στιε απ τ π δηµι-υργθηκαν λα τα λλα, εν η Γη στηρ%εται πνω στν Ωκεαν.

( Ανα"µανδρς (610-546) ταν πρτς σταστς πυ δηµσ-ευσε µια επιστηµνικ-ιλσικ πραγµατεα (αµνη σµερα) καιµλιστα σε πε% λγ. Στη θση τυ νερ$, πυ για τ Θαλ απτε-λ$σε την αρ τυ κσµυ, Ανα"µανδρς τπθετε τ πειρν,απ τ π λα δηµιυργ$νται και στ π λα επιστρυν.

( τρτς των Μιλησων ιλσων, Ανα"ιµνης, πρτεινε ωςαρ τυ σ$µπαντς τν αρα. «*πως η ψυ, πυ εναι αρας, συ-γκρατε τ σµα, τσι και αρας συνει τ σ$µπαν».

2. Πς τασε Πυθαγρας στ συµπρασµα τι ι αριθµ εναι ηαρ πυ διαµρνει τ σµπαν;( Πυθαγρας, πυ εναι ##αι τι ασλθηκε µε τα µαθηµατικ,αν και δε γνωρ%υµε πλλ για τη διδασκαλα τυ, διατ$πωσε τη θε-ωρα τι ι ι πρσδιρ%νται πντα αριθµητικ και τι, συνεπς,η µυσικ εναι συνρτηση µαθηµατικν σσεων. Η ανακλυψη αυ-τ τν δγησε στην πψη τι αριθµς εναι η αρ πυ διαµρ-νει τ σ$µπαν, εναι τ σταθερ στιε πυ συνει την πλυ-µρα και την πλυπλκτητα των υλικν αινµνων.


3. Πια η θεωρα τυ /εννη για τυς θες;Κ$ρις ιλσικς στς τυ =εννη ταν η καταπλµησητων παραδσιακν αντιλψεων για τυς θε$ς. Ισυρστηκε τι ιθε των µ$θων και των επν, µε τα ανθρπινα πθη και την ανθρ-πινη µρ, εναι κατασκευσµατα των ανθρπων, πυ τινυντυς θε$ς κατ’ εικνα και καθ’ µωσν τυς. Και τα %α, λεγε, ανεαν θε$ς θα τυς τιαναν %ωµρυς. Στη θση των θεν αυ-τν, =εννης, πρτενει να αντατ ν, ακνητ, πυ µε τη δ$-ναµη τυ πνε$µατς τυ κινε τν κσµ.

4. Πς Ηρκλειτς, Παρµενδης, Εµπεδκλς και Ανα!αγραςπρσπθησαν να απαντσυν στ πρληµα της αλλαγς και τηςγνσης; (Να απαντσετε µε συντµα)( Ηρκλειτς θεωρεται πατρας της διαλεκτικς, γιατ διατ$πωσετην αρ της συνε$ς αλλαγς την πα παργει η αδιλειπτη σ$-γκρυση µετα"$ των αντιθτων. *σν αρ τ πρ#ληµα της γν-σης, δεν απρριπτε λκληρωτικ τη µαρτυρα των αισθσεων, θεω-ρ$σε µως πως, για να πρσεγγσει νθρωπς τη γνση, πρπει ναµην τις εµπιστε$εται εντελς.

( Παρµενδης Ελετης ισυρστηκε τι υπρυν δ$ κσµι, κσµς της αλθειας και κσµς των αινµνων και της δ"ασας.( δε$τερς εναι πρϊν των ανθρπινων απψεων, πυ δεν µπ-ρ$ν να συλλ#υν πλρως και να γνωρσυν τ αληθιν ν, τηναληθιν $παρ"η. @ρα, νθρωπς µπρε να πρσεγγσει τη γνσηµν µε τ νυ.

( Εµπεδκλς ισυρι%ταν τι ι αισθσεις εναι ##αια αδ$ναµαργανα, αλλ ε"συ αδ$ναµς εναι και νυς. @ρα, νθρωπςπρπει να µεταειρ%εται λα ανε"αιρτως τα µσα πυ διαθτει, γιανα συλλ#ει την αλθεια.

( Ανα"αγρας διατ$πωσε τη θεωρα τυ Νυ. Απρρπτωνταςτν υλισµ των Ινων ιλσων, ισυρστηκε τι αυτ πυ δηγεστη δηµιυργα και στη γνεση των πραγµτων εναι Νυς. Αυτςε"υσι%ει λα τα ντα, τη Φ$ση, ακµα και την ιστρα τυ ανθρ-πυ, την κινωνικ ργνωση και τν πλιτισµ.

5. Πια η ατµικ θεωρα τυ ∆ηµκριτυ;Κατ τυς ατµικ$ς τα τµα εναι πειρα και #ρσκνται σε συνε- κνηση. Η κνηση πρκαλε συγκρ$σεις και ενσεις ανµεσ τυςµε απτλεσµα τη δηµιυργα σ$νθετων σωµτων. Τα τµα παραµ-


νυν αναλλωτα, αλλ ι ενσεις τυς υν ως απτλεσµα τη δη-µιυργα των πιττων πυ παρατηρ$µε στη $ση, δηλαδ τωνρωµτων, των γε$σεων, των θερµκρασιν κ.λπ. @ρα, περισστεραπ τα δια τα τµα, η κνηση εναι η αντατη αρ πυ πρκαλετη δηµιυργα τυ κσµυ και πυ σ’ αυτν ελεται η πλυµρατυ.

°. √È ÛÔÊÈÛÙ¤˜ Î·È ÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ ‰È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·

1. Πιες συνθκες ευνησαν την ανπτυ!η τυ σιστικ κινµατςστην Αθνα και γιατ αυτ λαε τν αρακτηρισµ «Ελλδς πα-δευσις»;Μετ τυς Περσικ$ς πλµυς, η Αθνα ε"ελσσεται σε πλιτικκαι πνευµατικ κντρ τυ ελληνισµ$. Η πλη τυ Μιλτιδη και τυΘεµιστκλ απκτ αγλη και δ$ναµη. Αυτ ελεται στην τερστιαανπτυ"η της ναυτικς της δ$ναµης και των εµπρικν δραστηρι-ττων της, πυ ακλ$θησαν λγικ µετ την ηγεµνικ θση πυ ηΑθνα κατκτησε λγω της απασιστικς στσης της κατ τυςΠερσικ$ς πλµυς. 'τσι η Αθνα διαδθηκε ως πλιτικ, ικν-µικ και πνευµατικ δ$ναµη τις πλεις της Ιωνας και των νησιν τυΑιγαυ. *µως η να της κυραρη θση ελεται και σε ναν ακµασηµαντικ λγ. Μετ τα περσικ, η δηµκρατα, να πλτευµα πυπρωτεµανστηκε και αναπτ$θηκε στην Αθνα, τασε στ αντε-ρ σηµε ε"λι"ς της. Η νδς αυτ της Αθνας της επιτρπει ναµετατραπε, απ πλη µλλν ασµαντη σν αρ τη συµµεττης στα καλλιτενικ και πνευµατικ επιτε$γµατα τυ ελληνισµ$, σεΕλλδς παδευσιν (πως την νµ%ει Περικλς στν Επιτιπυ µας παραδδει Θυκιδ$δης, Β 41). Λγω των πλιτικν καικινωνικν ε"ελ"εων στην πλη αυτ, γνεται πιεστικ η ανγκη γιααναπρσαρµγ της παιδεας και για διδασκαλα σαν αυτ πυ µπ-ρ$ν να πρσρυν ι σιστς.

2. Πιες ι απψεις τυ Πρωταγρα για τυς θες, για τν νθρωπκαι τα ρια της γνσης; Τι γνωρ'ετε για τυς «δισσς λγυς»;( Πρωταγρας εε γρψει να #ι#λ «Περ θεν» (αµν σµερα),απ τ π να σω%µεν απσπασµα µας διαωτ%ει για τις απ-ψεις τυ πνω στ θµα των θεν και της γνσης.[Για τυς θε$ς, δεν µπρ να "ρω $τε αν υπρυν $τε αν δεν


υπρυν $τε πια εναι η µρ τυς. Γιατ πλλ πργµατα εµπ-δ%υν τη γνση: τ γεγνς τι πλλ πργµατα εναι δηλα και δεναννται και η συντµα της ανθρπινης %ως].

Πρανς, Πρωταγρας δεν ταν θες, αλλ θεωρ$σε πως$τε ι αισθσεις επιτρπυν στν νθρωπ να γνωρσει τα δηλα,$τε νυς. 'τσι Πρωταγρας κατληγε σε ναν σετικισµ: ηγνση τυ ανθρπυ για τα πργµατα εναι σετικ, ε"αρτται απτα µσα τυ, απ τις κινωνικς και τις ιστρικς συνθκες της %ωςτυ.

( σιστς ταν υπρµας της πψης τι καµι υσα απλυτηκαι αναλλωτη δεν υπρει, η πραγµατικτητα και η αλθεια εναιµν αυτς πυ αντιλαµ#νεται νθρωπς. Και µν αυτ η θσηαρκε για να καταλ#υµε, γιατ Σωκρτης και Πλτωνας, πυ µετσ πθς ανα%ητ$σαν την απλυτη αλθεια, αντιτθηκαν τσντνα στις σιστικς διδασκαλες.

Σε να ργ τυ µε ττλ «Αντιλγαι», υπστρι%ε πως για κθεθµα υπρυν πντα δυ αντιτιθµενες απψεις τις πες µπρε,ανλγα µε τη θση τυ, να υπστηρ"ει κανες. Πρκειται για τυςπερηµυς δισσ$ς (διπλ$ς) λγυς, πυ τσ επηρασαν ι µντυς ρτρες, αλλ και τυς τραγικ$ς πιητς.

3. Με πιυς τµες ασλθηκαν Πρδικς και Ιππας;Βασικ ενδιαρν τυ Πρδικυ πρπει να ταν, πως ανεται, ηγλωσσλγα. Η πρσπθει τυ εστια%ταν κυρως στη δικρισητων εννιν µετα"$ συνων$µων λ"εων. Η ενασληση αυτ δενπρπει να ταν στεν ιλλγικ. Στς δεν ταν απλς η ακρ#ειαστη διατ$πωση, µσα απ την ανα%τηση των λεπτν διαρν τωνσυνων$µων λ"εων, αλλ η ιλσικ ανλυση των εννιν. Ακ-µα, Πρδικς πρπει να διατ$πωσε και µια ενδιαρυσα θεωραγια τη γνεση της θρησκεας, σ$µωνα µε την πα ι θε εναι δη-µιυργµατα τυ ανθρπυ και ε"ελσσνται σ ε"ελσσεται τ αν-θρπιν γνς.

( Ιππας ασλθηκε µε πλλ$ς τµες της επιστµης και της ι-λσας: την αριθµητικ και τη γεωµετρα, την αστρνµα, τη µυ-σικ, τη ρητρικ, τη γραµµατικ. Εναι, πλ$ πιθανν, πρτς σ-ιστς πυ κατηγρηµατικ κατγγειλε τις κινωνικς διακρσεις µε-τα"$ των ανθρπων ως συνπεια των νµων και ι της $σης, γιατην πα λι ι νθρωπι εναι µιι, συγγενες και συµπλτες.


4. Πια η συµλ τυ Γργα στην ε!λι!η της ρητρικς τνης;Κ$ρια ενασληση τυ Γργα ταν η ρητρικ, την πα #θησενα συστηµατπιηθε και να ε"ελιθε σε πραγµατικ επιστµη. Θεω-ρ$σε τι σκπς της ρητρικς εναι να αναδε"ει τ πιθανν, τ ε$-λγ, και να τ παρυσισει ως αληθιν, απκλεντας µε λγικ καιπειστικ επιειρµατα τις λλες εκδς. Υπγρµµισε τη σηµασατυ καιρ$, της κατλληλης δηλαδ στιγµς, στην πα πρ#λλε-ται να επιερηµα πρκειµνυ να πεσει. Αλλ πλ$ περισστερκαλλιργησε τα ρητρικ σµατα, κνντας τν πε% λγ ε"συεπιτηδευµν και καλλιεργηµν µε τν πιητικ. Συντακτικς αντι-στιες, παρησεις, µυσικτητα των λ"εων και ρσεων, ανδει-"η λεκτικν αντιθσεων, ακµα και µικαταλη"ες, λα αυτ ταγργεια σµατα της ρητρικς, καλλιεργθηκαν συστηµατικ καιεπηρασαν ι µν τη ρητρικ, αλλ και τη λγτενα και τηνπηση.

5. Πιες αντιθσεις ρσκνται στ ιλσικ επκεντρ τυ Αντι-ντα και τι γνωρ'ετε γι’ αυτς;( Αντιντας ενδιαρθηκε για %ητµατα κινωνιλγικ, ιστραςτυ δικαυ και ιστρας των πλιτισµν. Στ επκεντρ των ιλσ-ικν πρ#ληµατισµν τυ #ρισκταν η αντθεση $σης-νµυ. ∆ενγνωρ%υµε, αν Ιππας ταν πρτς πυ ανδει"ε αυτ την αντ-θεση, πντως πρτς Αντιντας την κατγγειλε, παρνντας θσηκατ τυ νµυ των ανθρπινων συµ#σεων, στις πες ελνταιλες ι διακρσεις µετα"$ των ανθρπων. (παδς τυ υσικ$ δι-καυ, διακρυ"ε τι λι ι νθρωπι εναι σι (αριστκρτες µη,πλτες "νι, ελε$θερι δ$λι, 'λληνες #ρ#αρι), δε δια-ρυν παρ µν στ #αθµ πυ νµς, ι κινωνικς διακρσεις καιι πλιτιστικς πρκαταλψεις επι#λλυν ανιστητες.

6. Με πι τρπ εκµεταλλετηκε Κριτας τις απψεις τυ Αντι-ντα περ αντιθσεων και ιστητας;Φανατικς λιγαρικς Κριτας εκµεταλλε$τηκε µε τν πι αδστα-κτ τρπ τις σιστικς θεωρες για την αντθεση νµυ-$σης.Αντιστρντας πλρως τ κρυγµα ιστητας τυ Αντιντα, ρησι-µπησε τα πι ακραα σιστικ διδγµατα, για να θεµελισει τηνπψη τι νµς δεν υπρει παρ για να πρστατε$ει τυς αδ$-ναµυς και πως η $ση, πυ ταυτ%εται µε τ δκαι τυ ισυρ$, µαςδενει και τ δρµ πυ θα πρπει να ακυλυθσυµε στην ργ-


νωση των κινωνιν. ∆και εναι τ συµρν τυ ισυρ$ και ισυρς θα πρπει να επι#λει στην ανθρπινη κινωνα τυς ν-µυς της $σης. Κατ τν Κριτα ακµα και ι θε εναι κατασκε$α-σµα τυ ισυρ$, πυ τυς ρησιµπιε για να ελγει τυς ανθρ-πυς.

7. Πιες ι συνπειες τυ σιστικ κινµατς στην ελληνικ κινω-να και σκψη; Πς ε!ηγεται αυτ η επιρρ;Τ σιστικ κνηµα εε εντντατη επδραση στις κινωνες τυδε$τερυ µισ$ τυ 5υ αινα π.. και ι απη τυ τασαν ακ-µα και στις µερδες εκενες τυ πληθυσµ$ πυ ελιστη σση εανµε τη ιλσα. Η ε"γηση τυ αινµνυ #ρσκεται στ γεγνςτι ι σιστς δεν ταν απλς ιλσι αλλ και δσκαλι, µε µα-θητς ι µν εκενυς πυ επιθυµ$σαν να ασληθ$ν ειδικ µετη ιλσα. (ι σιστς παρυσι%νταν ως δσκαλι πυ µπ-ρ$σαν να διδ"υν συς θελαν να λ#υν µια καλ εκπαδευση,για να "εωρσυν τσ στν πλιτικ τµα σ και στις ιδιωτικςτυς υπθσεις. ∆ε δδασκαν µν ιλσα, αλλ και ρητρικ,πλιτικ θεωρα, νµικ, µαθηµατικ και λλες επιστµες.

¢. √ ™ˆÎÚ¿ÙË˜

1. Απ πια κεµενα αντλµε πληρρες σετικ µε τη 'ω και τιςιλσικς θεωρες τυ Σωκρτη;Καθς δις Σωκρτης δεν γραψε πτ τπτα, ,τι µαθανυµεετε για τη %ω τυ ετε για τις ιλσικς τυ θεωρες, τ πληρ-ρ$µαστε απ τα κεµενα των µαθητν τυ, τυ Πλτωνα κυρως,αλλ και τυ =ενντα.

2. Πς παρυσι'ει τ Σωκρτη Αριστνης και κατ πσ αντα-πκρνεται στην πραγµατικτητα;Μια λλη πηγ, σας ανα"ιπιστη σν αρ τις ιδες και τα εν-διρντα πυ παρυσι%εται τα να εε Σωκρτης, αλλ πλ$γλαυρ για την κωµικ παρυσαση τυ διυ τυ ανθρπυ, εναι Αριστνης. ( κωµικς πιητς στην κωµωδα τυ «Νελαι»παρυσι%ει µια λανθασµνη εικνα τυ Σωκρτη, πς υδπ-τε πρσλκυσε µαθητς επ’ αµι# $τε ασλθηκε µε τα υσικαινµενα.


3. > Σωκρτης ελγει και σλι'ει τ ρησµ τυ µαντευ των ∆ελ-ν καταλγντας στη γνωστ ρση «?ν @δα Aτι Bδν @δα». Μεπιν τρπ τ πετυανει αυτ;( ρησµς πυ πρε απ τ µαντε Σωκρτης, τν αρακτρι%εως τν πλν σ νθρωπ. ( δις θεσε σε αµισ#τηση τ ρη-σµ και απσισε να τν «ελγ"ει», α$ η πεπθησ τυ ταν τιδεν ταν καθλυ σς. Θλντας να καταλ"ει σε να ασαλς συ-µπρασµα, και να ελγ"ει αν υπρει κπις πι σς απ τν δι,ρισε να ε"ετ%ει κπιν συµπλτη τυ, πυ διατεινταν τι τανσς. Απ την ε"ταση αυτ$ τυ ατµυ κατλη"ε στ συµπρα-σµα τι δεν ταν καθλυ σς, αλλ νµι%ε τι ταν. Μετ απαυτν ε"τασε και λλυς και κατλη"ε στ συµπρασµα τι κανεςτυς δεν ταν σς, αλλ νµι%ε τι ταν. Ττε συνειδητπησε τιτ µαντε εε δκι. ∆ιτι εκενς "ερε κτι περισστερ απ τυςυπλιπυς, τι, δηλαδ, δεν ταν σς, εν ι λλι δεν "εραν$τε αυτ.

4. Πι νηµα δνει Σωκρτης στην αµιστηση. Να συγκριθε µετην αντστιη θση των σιστν.( Σωκρτης αµισ#ητντας τν δι τν Απλλωνα δωσε την εντ$-πωση θευ. *µως δεν ταν. Gταν ερωνας και κανε την ειρωναπλ της σκψης, πλ της ανα%τησης και της ιλσικς ρευνας.Hσως στην αµισ#τηση να µια%ε πργµατι µε τυς σιστς. Ενµως αυτ κατληγαν στην ρνηση (α$ κανες δεν µπρε να ανα-καλ$ψει την αλθεια, αλθεια δεν υπρει, κι αν υπρει καµι ση-µασα δεν ει, α$ δε µας επηρε%ει), Σωκρτης κατλη"ε σε θε-τικ αµισ#τηση: αµισ#ητντας τις παραδσιακς ιδς και αρς,ανα%ητ τη #αθ$τερη αλθεια των πραγµτων. Ανα%ητ την πρτηαλθεια, την αναλλωτη, πυ δεν επηρε%εται απ τις συνθκες καιδεν ε"αρτται απ τν νθρωπ.

5. Πς Σωκρτης ρησιµπιε τη διαλεκτικ µθδ για την ε!α-γωγ συµπερασµτων;( Σωκρτης εε ως µσ για τν λεγ και την ε"αγωγ συµπερα-σµτων τη διαλεκτικ, πυ κατ’ αρν σηµανει διλγς. ∆εν πρ-κειται ##αια για πιαδπτε συ%τηση. Η σωκρατικ διαλεκτικεναι σταδιακ, #µα-#µα, αναρεση των θσεων τυ συνµιλητ καιπαρλληλα πρσπθεια να ε"αθε να ν συµπρασµα, µια ναπρσγγιση της αλθειας. Στυς πλατωνικ$ς διαλγυς, συνµιλη-


τς τυ Σωκρτη, εκθτει κατ’ αρν µιαν πψη για τ θµα πυπρκειται να συ%ητηθε, την πα δις ( συνµιλητς) θεωρελκληρωµνη και θεµελιωµνη. Με ερωτσεις πυ αντ%υν σε-δν απλϊκς, Σωκρτης ε"αναγκ%ει τ συνµιλητ τυ να τσειστην ακραα συνπεια των θσεων πυ υπστρι"ε και εκε απδει-κν$νεται η σαθρτητα των λγικν επιειρηµτων πυ αυτς ρησι-µπησε. Απ αυτ τ σηµε αρ%ει µια να συ%τηση, πυ καιπλι καθδηγντας µε ερωτµατα τ συνµιλητ τυ, Σωκρτης,τν δηγε στη γενικ αλθεια, στην αλθεια δηλαδ πυ υπρειανε"αρττως των περιστσεων και των συνθηκν, στην πρτη αλ-θεια των πραγµτων.

6. Να αναλσετε τν τρπ πρσγγισης και ε!αγωγς συµπερασµ-των µε τη µαιευτικ µθδ απ τ Σωκρτη.Εναι αρακτηριστικ τι Σωκρτης, στυς πλατωνικ$ς διαλ-γυς, δεν απανεται δις εκ των πρτρων, δεν παραθτει διςε"αρς κπια θεωρα πψη. Αντθετα, λη η διανητικ πρ-σπθεια της συ%τησης στρεται στ να ε"αθε η σωκρατικ π-ψη απ τν αντπαλ. Πρκειται γι’ αυτ πυ δις Σωκρτηςνµα%ε µαιευτικ. Μαιευτικ, #ε#αως, εναι η δυλει της µαας,της µαµς πυ συµπαραστκεται και #ηθει την ετιµγεννη γυνα-κα στν τκετ. Παρνντας ως παρδειγµα τη δυλει της µητραςτυ, πυ ταν µαα, Σωκρτης ισυρι%ταν τι καµι ιλσικθεωρα δε «γννησε» δις, αλλ πως, σαν µαα, #ηθει τ συνµι-λητ τυ να «γεννσει» απ µσα τυ την αλθεια. Για τ Σωκρτη(και για τν Πλτωνα) νθρωπς γνωρ%ει την αλθεια, την Ιδα,και η πρσπθεια της ιλσικς σκψης γκειται στ να #ηθσειτν νθρωπ να την "αναθυµηθε, να την επαναρει στη µνµη τυ.

7. Πς µσα απ την επαγωγικ µθδ Σωκρτης ανα'ητ την υ-σα των ηθικν εννιν; Να παρυσισετε λη τη διαδικασα ε!α-γωγς των ρισµν.( Σωκρτης στρεψε τ ιλσικ στασµ σε θµατα ηθικς.Ανα%τησε να σταθερ δας πνω στ π να καθριστε αυ-στηρ και αµετκλητα κθε ννια καλ$, αρετς και σας. *πωςι πρτι ιλσι ανα%ητ$σαν την πρτη αρ της δηµιυργας, Σωκρτης ανα%τησε την αρ κθε ηθικς ννιας, πυ δεν επη-ρε%εται απ ιστρικς και κινωνικς συνθκες $τε απ τη δυνα-ττητα αντληψης τυ ανθρπυ. Ανα%τησε τ απλυτ απρρ-


πτντας τ σετικ, την υσα της ηθικς και ι τα ηθικ αινµενα.*πως λει Αρισττλης, δρµς πυ λγικ ακλ$θησε Σω-

κρτης, για να ανα%ητσει ακρι#ς την απλυτη υσα των ηθικνεννιν, ταν η επαγωγικ µθδς, µε σκπ την ε"αγωγ καθλι-κν ρισµν. =εκινντας δηλαδ απ παραδεγµατα, συνθως παρ-µνα απ την καθηµεριν %ω και εµπειρα, πρσπαθ$σε να δηγ-σει τη σκψη τυ συνµιλητ τυ στην ε"αγωγ καθλικν συµπερα-σµτων, πυ να "επερν$ν την εµπειρα και να θνυν σε µια απ-λυτη γνση τυ θµατς. Και η διαδικασα αυτ εε επιτυα, τανπρκυπτε τελικ νας απλυτς ρισµς, δηλαδ µια απλυτη γν-ση, για την αλθεια τυ καλ$ και τυ κακ$, της αδικας και τυ δι-καυ, της µρις και της ασµιας, της σωρσ$νης και της νι-ας, τυ θρρυς και της δειλας, της ρθς διακυ#ρνησης και της δε-σπτεας.

8. Πιι µνυσαν τ Σωκρτη και πι τ περιεµεν τυ κατηγρη-τηρυ εναντν τυ;Η µνυση κατ τυ Σωκρτη γινε απ τ Μλητ, πιητ, τν @νυ-τ, πλ$σι #υρσδψη και πλιτικ και τ Λ$κωνα, ρτρα.

Κατηγρθηκε για αθεIα, για τ περηµ δαιµνι πυ διςλεγε τι κατικ$σε µσα τυ και τν συµ#$λευε. Τ δε$τερ καισ#αρτερ µρς της κατηγρας αρ$σε τη διαθρ των νων.Αυτ ταν και η πραγµατικ αιτα της δω"ς τυ. (ι κατγρ τυστηρθηκαν στ γεγνς τι πλλ απ τυς νυς πυ ανκανστν κ$κλ τυ Σωκρτη πραν ενεργ µρς στην πλιτικ καιπαι"αν καθριστικ αρνητικ ρλ σε µια καταστρικ για τηνΑθνα επ.

9. Πι τ απτλεσµα της δκης, µε πια διαδικασα ε!θη και πςη στση τυ Σωκρτη επηρασε την τελικ απαση των δικαστν;Τ λαϊκ δικαστρι της Ηλιαας απαρτι%ταν απ 500 δικαστς κλη-ρωµνυς απ τ σ$νλ των πι ηλικιωµνων πλιτν. 'κρινε τΣωκρτη ν µε µτρια πλειψηα (281 ναντι 220). Στη δε$τερηψηρα, πυ αρ$σε την πιν, η καταδκη σε θνατ ψη-στηκε απ περισστερυς (300 ναντι 201). Η σωκρατικ ειρωνεαδεν ταν σετη µε αυτ την ε"λι"η: ταν τυ δθηκε λγς πρ-κειµνυ, σ$µωνα µε τ νµ, να πρτενει κι αυτς µια πιν, Σω-κρτης, αντ να πρτενει λ.. την ε"ρα, πρτεινε την περιρνηστυ και πρς τ δικαστρι και πρς τ θνατ.


∂. √ ¶Ï¿ÙˆÓ·˜

1. Τι γνωρ'ετε για την καταγωγ τυ Πλτωνα, την παιδεα πυ λα-ε και τη σση τυ µε την πλιτικ; Πια γεγντα επηρασαν τηστση τυ απναντι στην πλιτικ;( Πλτωνας γεννθηκε τ 429/8 απ Αθηναυς γνες αριστκρατι-κς καταγωγς. Πατρας τυ ταν Αρστωνας γις τυ τυ Αριστ-κλ και µητρα τυ η Περικτινη. Θες της Περικτινης ταν Κρι-τας, διαν$µενς πυ συνδθηκε στεν µε τ σιστικ κνηµα καιτ λιγαρικ πρα"ικπηµα των Τρικντα Τυρννων. Αδελς τηςΠερικτινης ταν αρµδης, πυ επσης συνεργστηκε µε τυςΤρικντα.

( Πλτωνας λα#ε την επιµεληµνη µυσικ και γυµναστικ παι-δεα των αριστκρατικν γνων της Αθνας. Νς ασλθηκε µετην τραγικ πηση, ταν µως γνρισε τ Σωκρτη καψε τα πρω-τλεια ργα τυ και δεν ασλθηκε "αν µε την πηση.

Πλ$ νς ασλθηκε µε την πλιτικ. *µως η θλι#ερ ανµει"ητων µελν της ικγνει τυ µε τυς Τρικντα Τυρννυς και ηεπσης θλι#ερ αππειρα της απκατεστηµνης δηµκρατας να εκδι-κηθε τυς λιγαρικ$ς σκτνντας τ Σωκρτη, τν αηδασαν καιτν απµκρυναν ριστικ απ πιαδπτε επιθυµα ανµει"ηςστα κιν της Αθνας.

2. > Πλτωνας τα!δεψε τρεις ρς στη Σικελα. Πς αυτ τα τα!-δια τν επηρασαν και πια τα απτελσµατ τυς;Στα ρνια 398-390 Πλτωνας τα"ιδε$ει στην Κτω Ιταλα και τηΣικελα. Τ τα"δι αυτ εναι ιδιατερα σηµαντικ και για την πνευµα-τικ ε"λι"η τυ Πλτωνα, α$ ττε ρθε σε επα µε τν Πυθαγ-ρισµ και τν κ$ρι εκπρσωπ τυ, τν Αρ$τα τν Ταραντν, αλ-λ και για τη γνωριµα τυ µε τ ∆ιν$σι τν Ι, τ$ρανν των Συρα-κυσν (405-367) και τ γαµπρ τυ, τ ∆ωνα.

(ι συνπειες της σσης αυτς ταν σ#αρτατες, σεδν δραµα-τικς για τν Πλτωνα. ( νεαρς τ$ραννς, πυ εε δη απαλλ"ειτ σικελικ ελληνισµ απ τν κνδυν των Καρηδνων, µετ αππαρτρυνση τυ ∆ωνα, θλησε να στραε πρς τη ιλσα και ναδιδαθε απ τν Πλτωνα την πλιτικ αρετ και σα. ( Πλτω-νας, µλλν αελς, πστεψε τις πρθσεις τυ τυρννυ, αλλ εκ-διθηκε κακν κακς και µλιστα κινδ$νεψε να πυληθε ως δ$-λς στην Αγινα, πυ τν στειλε ∆ιν$σις, παρλ πυ #ρισκ-


ταν σε εµπλεµη κατσταση ττε µε την Αθνα.Παρ τις αρικς κακτυες η ιλα τυ Πλτωνα µε τ ∆ωνα

συνεστηκε. Στα 367, ταν ∆ιν$σις ΙΙ διαδτηκε τν πατρατυ, ∆ωνας πεσε τν Πλτωνα να επιστρψει στις Συρακ$σεςπεθντς τν τι νς τ$ραννς εναι ακµα πι πρθυµς να δε-θε τα ιλσικ διδγµατα. Απγητευµνς απ την πλιτικκατσταση στην Αθνα, πστεψε τι µπρε να µεταµρσει τν νε-αρ τ$ρανν σε ιλσ ασιλα, πως αυτ$ς τυς ιδανικ$ς κυ-#ερντες πυ περιγρει στην Πλιτεα τυ. 'τσι, επστρεψε στιςΣυρακ$σες τ 366, για να #ρεθε «µηρς» των πλιτικν συγκρ$-σεων µετα"$ ∆ινυσυ και ∆ωνα. Τελικ κατερε και πλι να $-γει, αλλ επστρεψε για τρτη ρ τ 361. Τ τρτ αυτ τα"δι λη"εµε τη θλι#ερ εµπλκ κπιων Ακαδηµεικν στην εµ$λια διαµηµετα"$ ∆ινυσυ και ∆ωνα.

3. Πτε και π δρυσε Πλτωνας την Ακαδηµα; Πι τ ρνικπλασι της λειτυργας της και πιι ι !νες διδασκαλας τηςσλς;( Πλτωνας δρυσε την Ακαδηµα ταν επστρεψε απ τ πρττυ τα"δι στη Σικελα, σε µια τπθεσα της Αττικς περπυ ενµι-συ ιλιµετρ απ τ ∆πυλ και λειτ$ργησε για εννα αινες, µριτ 529, πτε την κλεισε Ιυστινιανς (και εν #ρισκταν σε πλ-ρη παρακµ). Η σλ λα#ε τ συγκεκριµν νµα, γιατ λειτ$ρ-γησε σε να κτµα πλ$ κντ στ πλ$ παλαιτερ γυµναστριπυ νµα%ταν, πως και λη η περι, Ακαδµεια, απ τν πρ-σττη ρω τυ Ακδηµ Εκδηµ.

Τα µαθµατα της Ακαδηµας πρπει σε µεγλ #αθµ να ταν πα-ρµια µε αυτ πυ περιγρει Πλτωνας στην Πλιτεα τυ ωςιδανικ παιδεα των υλκων, της αντερης τ"ης πυ ασκε τηνε"υσα. Μεγλη σηµασα πντως εαν τα µαθηµατικ, πυ θεωρ$-νταν ως απαρατητη πρετιµασα για τη διδασκαλα της διαλεκτι-κς. Σ$µωνα λλωστε µε µια αραα παρδση, στην εσδ τηςΑκαδηµας συναντ$σε κανες την επιγρα: «Nγεωµτρητς µηδεςεOστω».

Μαθητς τυ Πλτωνα, µετα"$ λλων, ταν Αρισττλης (πυδιανησε µα% τυ και ακλ$θησε λλη ιλσικ πρεα), διδς τυ και ανηψις τυ Σπε$σιππς, =ενκρτης, Φλιπ-πς απ τν (π$ντα και λλι σηµαντικ ιλσι της ελληνιστι-κς περιδυ.


4. Σε πιες κατηγρες κατατσσνται τα ργα τυ Πλτωνα και πικριτρι γνεται αυτς διαωρισµς;Τα ργα τυ Πλτωνα διαωρ%νται µε κατ πρσγγιση ρνλ-γηση, εν γινε σηµαντικ πρσπθεια να διακριθ$ν τα γνσια απτα νθα. ωρ%νται σε τρεις κατηγρες:Νεανικ ργα.'ργα ωριµτητας.'ργα της τελευταας σης.

5. Πια ργα τυ Πλτωνα δε ρσκνται σε διαλγικ µρ;Τα µνα ργα πυ δεν εναι γραµµνα σε διαλγικ µρ εναι η«Απλγα» και ι «Επιστλς».

6. Στα διαλγικ ργα τυ Πλτωνα πις εναι ασικς συ'ητητςκαι απ πιν παρνει τ νµ τυ κθε διλγς;Βασικς συ%ητητς, κατ καννα, εναι µεγλς δσκαλς, Σω-κρτης, εν κθε ργ ει ως ττλ τ νµα τυ #ασικ$ ιλσι-κ$ «αντπαλυ» τυ Σωκρτη στη συ%τηση πυ διε"γεται.

7. Πς δις Πλτωνας ε!ηγε τυς λγυς πυ επιλγει τ διλ-γ ως µσ τενικς στα ργα τυ;Στην 7η Επιστλ τυ, πυ εναι κατ κπιν τρπ αυτ#ιγραι-κ, Πλτωνας ε"ηγε γιατ επιλγει τ διλγ για τα ργα τυ.*πως λει λιπν, τη σα µπρε να την ανα%ητσει κανες µσααπ την πρρικ συ%τηση και τη %ωνταν σση, τη ιλα µετα"$των συνδιαλεγµενων. Αντθετα, τα γραπτ κεµενα, πυ, σαν σεµνλγ, συγγραας εκθτει τις θσεις τυ σε ναν αναγνστηανκαν να αντιδρσει, να ρωτσει, να ελγ"ει, υν µηδαµιν α"α.

8. Πς σετ'νται ι ιλσικ διλγι τυ Πλτωνα µε τ δια-νητικ παινδι και πς αυτ λειτυργε στ τλς των ργων τυ;Τ τλς των πλατωνικν διαλγων συν δε µας πρσρει µια σα- κατλη"η "εκθαρα συµπερσµατα πνω στ ιλσικ %-τηµα πυ συ%ητθηκε. Τ πργµα αυτ νηκε παρ"εν στυς σ$γ-ρνυς µελετητς και πλλ εναι αυτ πυ ισυρστηκαν τι ιδιλγι τυ Πλτωνα απτελ$ν απλς να ιλσικ παινδι,ελαρ και ανδυν, εν τ πραγµατικ ιλσικ τυ ργ στ-αστς θα τ διατ$πωνε στην πρρικ τυ διδασκαλα στην Ακα-δηµα. Η αλθεια εναι τι συν µσα στυς διαλγυς τσ Σω-


κρτης σ και ι λλι συνµιλητς τυ αρακτηρ%υν τη συ%τη-ση πυ διε"γεται ως «παιδι», ως παινδι. Αλλ να µην "ενµε τιγια τν Πλτωνα τ παινδι ει πλ$ σηµαντικ παιδευτικ α"ακαι τα µαθµατα θα πρεπε, σε µια ιδανικ κινωνα, να υν τηµρ τυ παινιδι$.

Hσως, λιπν, στ παρδ" αυτ να ελεται και τ γεγνς τιι πλατωνικ διλγι υιθετ$ν µια µρ διανητικ$ παινιδι$,στ τλς τυ πυ τ συµπρασµα δε δνεται µε την πληκτικ µρ- τυ «µαθµατς», αλλ µνει ρρητ, σεδν µετωρ, για να τε"γει µνς τυ αναγνστης.

™∆. ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜

1. Πς δικαιλγεται η επιλγ της διγησης της συ'τησης τυ Σω-κρτη µε τν Πρωταγρα σε να τρτ πρσωπ;Με αυτν τν τρπ Πλτωνας ει τη δυναττητα, αντ να ακλυ-θσει µια µντνη αγηση της συ%τησης Πρωταγρα-Σωκρτη, ναδσει στυς αναγνστες τυ µια %ωνταν, µεση και γλαυρ διγηση.

2. Πς περιγρνται και πς αρακτηρ'νται ι σιστς πυ ι-λ!εννται στ σπτι τυ Κριτα;( Πρδικς και Ιππας εναι µλλν γελιγραικ σεδιασµνι.Και ι δυ παρυσι%νται ως επιδεικτικ πλυµαθες, πρτς µα-νιακς µε τυς ρισµ$ς των εννιν, δε$τερς µεγαλστµς καιειρωνικς. Θα λεγε κανες τι λ τ αντισιστικ µνς τυ Πλ-τωνα "εσπ στην περιγρα της ρητητας και της µεγαλστµαςαυτν των δ$.

Αντθετα, Πρωταγρας παρυσι%εται µεν ως αλα%νικς καιγεµτς αυτπεπθηση, η σηµαντικ θση µως πυ κατεε στ-αστς αυτς στην ιστρα της ελληνικς σκψης δεν υπ#αθµ%εταισε καµι περπτωση. Γι’ αυτ και στην περπτωσ τυ η σωκρατικειρωνα εναι πλ$ διακριτικ, Σωκρτης δενει µλιστα ναν ειλι-κριν σε#ασµ πρς τις απψεις τυ αντιπλυ τυ.

3. Πι εναι τ αρικ θµα συ'τησης µε τ π αρ'ει ιλσ-ικς διλγς «Πρωταγρας»;Τ αρικ θµα της συ%τησης εναι η $ση της αρετς και αν µπρε ι να διδαθε η πλιτικ αρετ.


4. ∆στε διαγραµµατικ τη δµ τυ διαλγυ. ( Σωκρτης αµισ#ητε τη δυναττητα διδασκαλας της πλιτι-

κς αρετς. ( Πρωταγρας απαντ µε να µ$θ για τη δηµιυργα της ανθρ-

πινης κινωνας και υπστηρ%ει τ διδακτ της αρετς. ( Σωκρτης θτει να ερωτµατα πρκειµνυ να ριστε ακρι-

#ς τ περιεµεν τυ ρυ «αρετ». ( Πρωταγρας αγανακτ µε τα συνε ερωτµατα τυ Σωκρτη

και απειλε να διακψει τη συ%τηση. Η επµ#αση των υπλπων και κυρως τυ Κριτα σ%ει την ρι-

στικ ρ"η και η συ%τηση συνε%εται. ( Σωκρτης αναλ$ει να πηµα τυ Σιµωνδη. ( Σωκρτης πρσπαθε να απδε"ει την εντητα της αρετς,

αντθετα µε τν Πρωταγρα πυ πρηγ$µενα την εε διαωρ-σει.

( Σωκρτης εκρ%ει την πψη τι ανµεσα στην ηδν και τηναρετ ευριστ εναι µν τ αγαθ.

Η λκλρωση της συ%τησης ρνει µια περεργη αντιστραπψεων ανµεσα στυς δυ συνµιλητς.

5. Πια θµατα συ'ητν ι δυ συνµιλητς τυ διαλγυ;Τα θµατα τυ διαλγυ εναι στην υσα δ$. Τ πρτ εναι αυτπυ συ%ητ$ν τα δυ κεντρικ πρσωπα, Πρωταγρας και Σωκρ-της, πια εναι η υσα της πλιτικς αρετς. Τ δε$τερ εναι αυτπυ τθεται στα πρλγικ µρη τυ ργυ: πις µπρε να διδ"ειτην αρετ και, δευτερευντως, αν εναι ι σιστς τα κατλληλαπρσωπα να αναλ#υν τη διδασκαλα της αρετς.

'τσι #λπυµε τι στ ργ αντιπαρατθενται ι µν ι απψειςτων δυ µιλητν για την αρετ, αλλ και ι µθδι για την πρσγ-γιση της αλθειας.

6. Πια µθδ απδει!ης ακλυθε καθνας απ τυς συνµιλητς;Η µθδς τυ Σωκρτη εναι η διαλεκτικ. Επιµνει στις ερωτσειςπυ επιτρπυν να διευκριν%εται και να ρ%εται µε τη µεγαλ$τερηδυνατ ακρ#εια κθε επιµρυς θµα και κθε ρς.

Η µθδς τυ Πρωταγρα (και γενικ των σιστν) εναι πλ$διαρετικ. Μσα στ ργ ρησιµπιε τρεις τρπυς για να εκθ-σει τις απψεις τυ: τ µ$θ, τη διλε"η και τ σλιασµ των πιητι-κν κειµνων.


7. Στ τλς τυ διαλγυ διατυπνεται κπι ριστικ συµπρα-σµα για τη ση της αρετς;Τ κυραρ θµα της συ%τησης ανµεσα στυς δυ συνµιλητς, η$ση της αρετς, µνει στ τλς µετωρ, ωρς δηλαδ να διατυπ-νεται κπι ριστικ συµπρασµα. Παρλη την λλειψη υσιαστικςκατλη"ης, #λπυµε να διαγρνται καθαρτατα ι απψεις τωνδυ «αντιπλων». ( Πρωταγρας αρνεται την δια την $παρ"η τυαπλυτυ και ασπ%εται τη σετικτητα. Αντθετα, Σωκρτης ανα-%ητ µια αλθεια γενικ, καθλικ και απλυτη.

2. ∂ƒø∆∏™∂π™ ∫§∂π™∆√À ∆À¶√À

1. Αντιστισε τυς πρσωκρατικς ιλσυς µε τις απψεις τυςγια την αρ τυ σµπαντς:

Α Β1. Θαλς α. αρας2. Ανα"µανδρς #. αριθµ3. Ανα"ιµνης γ. νυς4. Πυθαγρας δ. νερ5. Ανα"αγρας ε. πειρ

Απντηση: 1-δ, 2-ε, 3-α, 4-#, 5-γ

2. Αντιστισε τα ργα τυ Πλτωνα της στλης Α µε τις ρνικς πε-ριδυς συγγρας τυς της στλης Β:

Α Β1. Ευθ$δηµς α. Νεανικ ργα2. Κρτων3. Φαδρς4. Σιστς5. Ιππας ελσσων #. 'ργα ωριµτητας6. Απλγα 7. Πρωταγρας8. Νµι9. Μνων γ. 'ργα της τελευταας σης

10. Hων


Απντηση: α-2,6,7,10 #-1,5,9 γ-3,4,8

3. Βλε σε κκλ την ερτηση πυ θεωρες σωστ.Στ δε$τερ µρς τυ λγυ Πρωταγρας ισυρ%εται τι: Αυτς πυ δεν εναι ενρετς µπρε να συγωρεθε απ την πλι-

τεα. Η αρετ ταυτ%εται µε την Αιδ και τη ∆ικαισ$νη. Η αρετ εναι διδακτ. Η πλιτικ αρετ εναι θµα τ$ης.

Απντηση: Η αρετ εναι διδακτ.

4. Αντιστισε τις απψεις της στλης Α µε τα πρσωπα πυ τις υπ-στηρ'υν της στλης Β:

Α Β1. Η αρετ εναι αναγκαα

για την κινωνα. Α. Σωκρτης2. ∆ικαισ$νη και σε#ασµς

ταυτ%νται.3. Η ωελιµτητα των πραγµτων

εναι σετικ. Β. Πρωταγρας4. (ι πλιτικ δε διδσκυν τυς

γιυς τυς την πλιτικ αρετ.

5. Βλε σε κκλ τ γρµµα Σ, αν θεωρες σωστ την πρταση τ Λ,αν τη θεωρες λανθασµνη: ( Πρωταγρας και Σωκρτης ρησιµπι$ν

την δια µθδ στη συ%τησ τυς Σ Λ (ι σιστς, εκτς απ τα λλα ενδιαρντα,

ασλθηκαν και µε τις ανθρωπιστικς επιστµες Σ Λ ( µ$θς τυ Πρωταγρα συγγενε$ει µε τν

Πρµηθα ∆εσµτη τυ Αισ$λυ Σ Λ Σ$µωνα µε τν Πρωταγρα η $παρ"η

των κινωνιν δεν ταν απαρατητη για την επι#ωση των ανθρπων Σ Λ

Απντηση: Λ, Σ, Σ, Λ.


¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

Σωκρτης ρωτ τν Πρωταγρα σε πι επγγελµα και σε πια ειδι-κτητα θα γνει καλτερς Ισκρτης την ηµρα πυ θα γει απ κ-ντ τυ, α ει ιτσει για σ ρειαστε. Πρωταγρας τυ απα-ντ τι θα διδαθε, ι αυτ πυ θα διδασκταν κντ σε λλυς σι-στς, αλλ αυτ για τ π εε πει να µαθητεσει κντ τυ. Θα τυδδασκε, δηλαδ, π!ς να λαµ"νει τις πι ρθς απσεις για τις ιδιω-τικς τυ υπθσεις και για τις υπθσεις της πλης. Σωκρτης ττερ!τησε τν Πρωταγρα, αν η τνη πυ δδασκε εναι η πλιτικ καιαυτς απντησε καταατικ. Με µια δση ειρωνικς διθεσης Σω-κρτης επαινε την τνη τυ σιστ, εκρ$ει µως ανιτ τις αµι-"λες τυ για τ κατ πσ αυτ µπρε να διδατε. Θεωρε τι δε γ-νεται η πλιτικ τνη να µεταδθε στυς ανθρ!πυς και για να στηρ-%ει τη θση τυ ρησιµπιε δυ επιειρµατα. Τ πρ!τ στηρ$εταιστην πψη τι ι Αθηναι, ως σ πυ εναι, ταν θλυν να απ-ασσυν για συγκεκριµνα τενικ $ητµατα, καλν στην εκκλησατυ δµυ ειδικς συµ"λυς. Για τις ικδµικς εργασες, ικδ-µυς, για ναυπηγικ θµατα, ναυπηγς κ.λπ. Αν µως πρσπαθσεικπις λλς να τυς δ!σει συµ"υλς, τν απτρπυν, τν περιγε-λν και τν απδκιµ$υν. Κθε ρ µως πυ ρει$εται να απ-ασσυν για τη δικηση της πλης, ττε λι ανε%αιρτως µπρν νααν"υν στ "µα και να δ!συν τη συµ"υλ τυς να εκρσυνπψη, ωρς κπις να τυς σταµατσει. Τ δετερ επιερηµ τυστηρ$εται στην πψη τι κανες απ τυς πλιτικς δεν κατερε

ÂÓÔÙËÙ· 1ssssssssssssss

33

πτ να µεταδ!σει την ικαντητ τυ σε λλυς, τε καν στα παιδιτυ. Ως παρδειγµα ρνει τν Περικλ, πς, αν και µεγλς πλι-τικς, δεν µπρεσε να διδ%ει τπτα απ την πλιτικ αρετ στυς γι-υς τυ και στν πρστατευµεν τυ, Κλεινα. Και µλιστα τν Κλει-να, αδερ τυ Αλκι"ιδη, τν "αλε ικτρ στν Αρρνα, γιανα διδαθε απ αυτν, αλλ µετ απ λγυς µνες τελευτας τνδιω%ε ως ανεπδεκτ µαθσεως. Με αυτ τα επιειρµατα στηρ$ει τηνπψ τυ για τ µη διδακτ της πλιτικς αρετς και καλε τν Πρω-ταγρα να τυ απδε%ει τ αντθετ. σιστς απαντ πρθυµα τιθα τ κνει µσα απ να µθ.

£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

Στην εντητα καθρ$εται τ θµα συ$τησης ανµεσα στ Σω-κρτη και τν Πρωταγρα. Πρωταγρας θα απδε%ει τ διδα-κτ της αρετς, α πρ!τα Σωκρτης µε επιειρµατα ε%-ρασε την πψη τι αυτ δε διδσκεται.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

Τ αντικεµεν της διδασκαλας τυ Πρωταγρα. Η αντθεση τυ Σωκρτη ως πρς τ διδακτ της αρετς. Τα επιειρµατα τυ Σωκρτη:

1. Η πψη των Αθηναων τι η πλιτικ αρετ δε διδσκεται.2. Η αδυναµα των µεγλων πλιτικ!ν ανδρ!ν να µεταδ!συν

την αρετ στα παιδι τυς. Πρωταγρας καθρ$ει τν τρπ της δικς τυ επιειρηµατ-

λγας.


¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

ευυλα: η σωστ κρση και λψη απσεων στην ιδιωτικ $ω(για την καλτερη διακυ"ρνηση των υπθσεων τυ σπιτι) καιστ δηµσι " (για να απκτ κπις την ικαντητα να ενεργεκαι να µιλει ρθ πνω σε πλιτικ θµατα).

ικεα: στην αραα Ελλδα «κς» δε σµαινε µν τ σπτι, τεδλωνε µν την ικγνεια. 3πως λει και Αρισττλης στα Πλι-τικ τυ, ταν η µικρτερη µνδα, τ πι µικρ συστατικ στιετης κινωνας. Σε ιδελγικ εππεδ κς εε µια συνεια µσαστ ρν. Γι’ αυτ και κθε νδρας εε την υπρωση να ρντ-$ει σωστ τα τυ κυ τυ, να λαµ"νει απσεις για την ικνµι-κ και κινωνικ ευµρεια ως νδει%η σε"ασµ στ παρελθν τυκυ τυ, αλλ και για να ε%ασαλ$ει τη συνει τυ στ µλλν.

νδρες αγαθ πλτες: στην αραα Ελλδα µν ι ντρες εανπλιτικ δικαι!µατα και γι’ αυτ Σωκρτης αναρεται απκλει-στικ σε αυτς. Στην ιδιωτικ τυ $ω ντρας εναι αυτς πυασκε ε%υσα στ σπτι και κηδεµνεει τις γυνακες, τα παιδι καιτυς δλυς τυ κυ τυ. Στη δηµσια $ω µν αυτς λαµ"νειαπσεις. ρς «αγαθς» απ τν Πρωταγρα ρησιµπιεταιµε τη σηµασα τυ σ!ρνα, τυ συνετ και µετρηµνυ, πςλαµ"νει απσεις µε αυτσυγκρτηση, απσπασµνς απ πθη. δις ρς παραπµπει στη ρση «καλς κ4γαθς» πυ συµπυ-κν!νει τα γνωρσµατα τυ τλειυ ντρα και καταδεικνει τ ιδανικτων αραων Ελλνων: «καλς» εναι καλγυµνασµνς, περιπι-ηµνς, αυτς πυ ει τλεια ε%ωτερικ εµνιση, «4γαθς» εναιαυτς πυ παρλληλα κσµεται µε ψυικ µεγαλε και ηθικ αρετ.Απ τ Σωκρτη αναρεται µν τ δετερ µρς της ρσης, για-τ η αρετ εναι τ αντικεµεν της συ$τησης.

Τνη: στ αρα κεµεν η λ%η «τνηµα» ρησιµπιεται σκπι-µα απ τ Σωκρτη, α ει διττ σηµασα: α) τνη, επινηση και") πανυργα, απτη. Η αµσηµη ρση της υπκρπτει ειρωνα καιαµισ"τηση.

...ι Αθηναι εναι σ: η Αθνα ταν τ κντρ της πλιτισµικςκαι πλιτικς δραστηριτητας τυ ττε γνωστ κσµυ. Τ δηµ-κρατικ καθεστ!ς και η ανπτυ%η των γραµµτων και των τεν!νκαναν πλλς πνευµατικς ανθρ!πυς, καλλιτνες, σς, π-λιτικς κ.. να την επισκπτνται να εγκαθστανται µνιµα. Αλλκαι στυς αραυς συγγραες αναρεται ως κντρ µε τερστια

ÂÓÔÙËÙ· 1 35ssssssssssssssss

πνευµατικ ακτιν"λα. Κατ τν Ισκρτη ι Αθηναι εναι σ-!τατι των Ελλνων. Την Αθνα πλι Θυκυδδης (ΙΙ, 41) τη α-ρακτηρ$ει «7ς τ8ς 9Ελλδς παδευσης», δις Πρωταγρας λγπαρακτω (337 d) παραδεται τι εναι «πρυτανε=ν τ8ς σας»,απ τν Αθναι αναρεται «7ς >στα κα πρυτανε=ν τ8ς 9Ελλ-δς» (VI, 65, 25b), εν! στ ∆ιδωρ (XIII, 27) «κινν παιδευτρινπAσιν 4νθρ!πις».

...στην εκκλησα τυ δµυ: ταν τ κυραρ και παντδναµ ρ-γαν της αθηναϊκς δηµκρατας. ι συνελεσες της γννταν στηνΠνκα και παιρναν µρς λι ι ενλικι Αθηναι πλτες πυ ε-αν περσει τ τριακστ τς. Στην εκκλησα τυ δµυ λας απ-σι$ε για λα τα σηµαντικ θµατα εσωτερικς και ε%ωτερικς π-λιτικς: ψιση νµων, εκλγ αρντων, λεγ σων κατεαν δη-µσια α%ι!µατα, σναψη συµµαι!ν και ειρνης, κρυ%η πλµυκ.λπ. ∆ικαωµα να µιλσυν εαν λι. Cαρακτηριστικ εναι η ηκλση απ τν κρυκα: «τς 4γρεειν "λεται;»

τυ ωνυν: ι Αθηναι απδκµα$αν τυς µιλητς µε θρυ"και κρϊδες.

ι τ!τες: σ!µα 1.200 περπυ αντρ!ν πυ κρατσαν τ% και επι-τηρσαν την τ%η στην εκκλησα τυ δµυ, στη Βυλ, τα δικαστ-ρια κ.λπ. Gταν δλι µισθρι (συνθως Σκθες) και παιρνανδιαταγς απ τυς πρυτνεις, στυς πυς υπγνταν.

Πρυτνεις: πρρνταν απ τη "υλ των πεντακσων. Gταν ιπενντα "υλευτς µιας υλς η πα εε την πρυτανεα της εκκλη-σας τυ δµυ κθε 36 ηµρες. ι πρυτνεις διηθυναν τις εργασεςτης "υλς και της εκκλησας τυ δµυ, συγκαλσαν τις συνελε-σεις, ετµα$αν και ερναν τα θµατα συ$τησης κ.λπ. Η περδςτης ε%υσας τυς νµα$ταν πρυτανεα, η υλ τυς πρυτανευ-σα και ι πενντα "υλευτς πρυτνεις. Η σειρ πρυτανεας κθευλς ρι$ταν µε κλρ.

Σηκ$νεται και δνει τις συµυλς τυ: πως πραναρθηκε κθεΑθηνας πλτης εε δικαωµα να µιλσει στην εκκλησα τυ δ-µυ. Αυτς πυ σηκωνταν ρσε στ κελι στενι απ µυρτι,διακριτικ σηµδι τι θα µιλσει για τ δηµσι συµρν.

Των νεαρ$ν απ! δω: ι γιι τυ Περικλ, Jνθιππς και Πραλς,παρακλυθσαν τη συ$τηση ανµεσα στυς δυ ντρες.

Τυς µ!ρωσε καλ: ι επρι Αθηναι παιρναν δασκλυς στσπτι για τα παιδι τυς πυ τυς δδασκαν γρα, ανγνωση, αριθ-µητικ, µυσικ κ.λπ. Απ τα µσα τυ 5υ αι!να ι σιστς ανα-


λµ"αναν να τυς δ!συν αν!τερη µρωση πυ θα καθιστσεικανς τυς νεαρς Αθηναυς να λαµ"νυν σηµαντικς απ-σεις στη δηµσια $ω.

Περικλς... %τε µ!νς τυς µρ$νει: Σωκρτης στν Μνωνακαυτηρι$ει διαπρεπες Αθηναυς (τν Περικλ, τ Θεµιστκλ, τνΑριστεδη, τ Θυκυδδη) γιατ δεν κατεραν να µρ!συν τυςγιυς τυς. Εδ! αναρει µν τν Περικλ, παρµι$ντας τυςγιυς τυ µε τα ιερ $!α πυ τριγυρνσαν ελεθερα ωρς "σκ σελση και ιερς περι"λυς.

Κλεινας: µετ τ θνατ τυ πατρα τυ, ανλα"ε την κηδεµνατυ Περικλς ως κντιντερς συγγενς τυ, για να µην τν κα-ταστρψει ηθικ αδερς τυ, Αλκι"ιδης.

Μπως τν αλσει Αλκιιδης: εναι γεγνς τι Σωκρτης δε"θηκε πτ να πει την πψ τυ και να υπστηρ%ει την αλ-θεια, γι’ αυτ λλωστε απκτησε και τσυς εθρς. Εδ! λει καθα-ρ τη σκψη τυ παρλ πυ Αλκι"ιδης ταν παρ!ν στη συ$τη-ση.

Αρρων: ταν αδερς τυ Περικλ. µεγαλ%τερς στυς νε!τερυς: σιστς για ακµα µια ρ τ-

ν$ει τ πρωρηµν της ηλικας τυ. Συνθως ι γερνττερι αη-γνται µθυς για να στηρ%υν τις απψεις τυς.

∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

Μετ την ερ!τηση τυ Σωκρτη, πι ελς θα ει µαθητς τυ,να διδαθε απ τν Πρωταγρα, σιστς κπως αριστα τυ απα-ντ τι αντικεµεν της διδασκαλας τυ εναι η πλιτικ αρετ και τι Ισκρτης κθε µρα θα εγει καλτερς. Στη συνεια γνεται πι συ-γκεκριµνς και καθρ$ει µε ακρ"εια τ αντικεµεν της διδασκαλαςτυ: εναι η ευ"υλα, δηλαδ η σωστ κρση και λψη απσεων στηνιδιωτικ και δηµσια $ω. Στς τυ εναι να µθυν ι νι να ρυθµ-$υν µε λγια και ργα τις πρσωπικς τυς υπθσεις.

Η σ$ευ%η λγων και ργων ταν τ $ητµεν απ την µηρικεπ. αληθινς ντρας στν 3µηρ (Ιλιδα, ραψ. Ι, 443) πρπει ναεναι µθων ητρ κα ργων πρηκτρ –καλς µιλητς και γεννας π-λεµιστς (τα «Lργα» στην ηρωικ επ ταν συνυασµνα µε τα πλε-µικ κατρθ!µατα). Στην κλασικ επ σωστς πλτης ελει νασυνδυ$ει τλεια τυς λγυς µε τα ργα, την πλιτικ πρ%η και δρ-


ση. Αυτ τ πγι ατηµα εναι τ αντικεµεν διδασκαλας τυ Πρωτα-γρα.

Σωκρτης θεωρε τι η απντηση τυ σιστ εναι πλ αριστη.Καταλα"ανει τι αυτς αναρεται στη διδασκαλα της πλιτικς τ-νης, αλλ θλει να τ επι"ε"αι!σει, πριν πρ"λει τις αντιρρσεις τυγια τη δυναττητα της µετδσς της. Σε αντθεση µε τν Πρωταγρα, Σωκρτης εναι πλ σας στις ερωτσεις τυ και µε τη µαιευτικ µ-θδ πρσπαθε να εκµαιεσει απ τ συνµιλητ τυ τις απαντσειςπυ επιθυµε. Σε κπια σηµεα τυ διαλγυ διακρνυµε µια λεπτ ει-ρωνικ διθεση (ραγε κατλα"α καλ σα λες, ωραα τνη κατεις,α τ λες εσ).

Εδ! πρπει να σηµει!συµε τι, εν! τ αντικεµεν διδασκαλας τυΠρωταγρα ει δυ σκλη (ιδιωτικς υπθσεις και δηµσις "ς) Σωκρτης αινµενικ µνει µν στ δετερ. Αυτ συµ"ανει γιατ ιιδιωτικς υπθσεις δε θεωρνται απκµµνες απ τ δηµσι ". Αθηνας πλτης νεται ως µλς τυ συνλυ, α µν µσα απτ σνλ µπρε να κατα%ιωθε και να δρσει ευεργετικ για την πληπρ!τα και στη συνεια για τν εαυτ τυ. Γι’ αυτ τ λγ και στ κε-µεν η αρετ ταυτ$εται µε την πλιτικ αρετ. Εναλλσσνται ι ριαρετ – πλιτικ αρετ µε την δια σηµασα.

Α απσαηνστηκε τ αντικεµεν της διδασκαλας τυ Πρωτα-γρα, Σωκρτης αινιδιαστικ και µεσα δηλ!νει την αντθεσ τυ.Κατ’ αυτ τν τρπ θτει και τ θµα συ$τησης τυ διαλγυ: η (π-λιτικ) αρετ εναι δυνατν να διδαθε και να µεταδθε απ νθωπσε νθρωπ;

Η πψη τυ Σωκρτη εναι %εκθαρη και τη θτει υπψην τυ συ-νµιλητ τυ: Η πλιτικ αρετ δε διδσκεται Την πλιτικ αρετ δεν µπρν ι νθρωπι να τη µεταδ!συν

στυς λλυς.Για να στηρ%ει την πψ τυ, ρησιµπιε δ επιειρµατα πυ

αντλε απ την καθηµεριν $ω των Αθηναων πλιτ!ν.

1Ô ∂È¯Â›ÚËÌ·:

α. ι Αθναιι, πυ, σµωνα µε την κιν γν!µη, εναι σ, τανπρκειται να συ$ητσυν στην εκκλησα τυ δµυ για συγκεκριµνατενικ θµατα, καλν µν ειδικς πνω σε αυτ, για να τυςσυµ"υλεσυν.


. 3ταν πρκειται να συ$ητσυν πνω σε γενικ πλιτικ θµατα,πυ αρν τη δικηση της πλης, ττε ωρς δικριση δνταιτις απψεις λων των Αθηναων, απ πιυς πλιτικς, κινωνι-κς επαγγελµατικς !ρυς κι αν πρρνται.

Επµνως, α ι Αθηναι απδνται την πψη λων τωνσυµπλιτ!ν τυς πνω σε πλιτικ θµατα, σηµανει τι και ι αυτυν τη γν!µη τι η πλιτικ αρετ δε διδσκεται.

2Ô ∂È¯Â›ÚËÌ·:

ι πι σ και ριστι πλτες πυ κατυν την πλιτικ αρεταδυνατν να τη µεταδ!συν στυς λλυς. Cαρακτηριστικ παρδειγ-µα εναι αυτ τυ πλν ικαν πλιτικ, τυ Περικλ, πς δενκατερε να µεταδ!σει τις πλιτικς τυ γν!σεις και την ικαντητ τυτε στυς γιυς τυ τε στν πρστατευµεν τυ Κλεινα.

Τ συµπρασµα εναι και πλι τ δι: η πλιτικ αρετ δε διδσκε-ται.

Η συλλγιστικ πρεα τυ Σωκρτη επιγραµµατικ ει ως ε%ς: ι Αθηναι εναι σ. Απ αυτ συνγεται τ συµπρασµα τι κθε πψ τυς εναι ρθ

(συµπρασµα πυ δε διατυπ!νεται ευθως, αλλ κυριαρε στη σκ-ψη τυ Σωκρτη).

Για τα $ητµατα πυ πιστευν τι διδσκνται, ι Αθηναι $ητντη γν!µη των ειδικ!ν.

Για τα πλιτικ $ητµατα επιτρπυν σε λυς ανε%αιρτως να δια-τυπ!συν την πψ τυς.

ι µεγλι πλιτικ ντρες δεν κατεραν να διδ%υν τις γν!σειςκαι τη σα τυς πνω σε πλιτικ $ητµατα σε κανναν.

Περικλς παρλ πυ µρωσε σωστ τα παιδι τυ, δεν κατε-ρε να τυς µεταδ!σει τις γν!σεις τυ πνω στην πλιτικ αρετ.Απ τα παραπνω συνγεται τ συµπρασµα τι η πλιτικ αρετ

δεν εναι διδακτ.Η µθδς πυ ρησιµπιε εναι η επαγωγικ. Jεκιν!ντας απ κ-

πιες επιµρυς περιπτ!σεις καταλγει στ γενικ συµπρασµα τυ µηδιδακτ της πλιτικς αρετς. Mλλωστε Σωκρτης εναι εισηγητςτης επαγωγικς µεθδυ στη διερενηση των ηθικ!ν πρ"ληµτων. Β-"αια, στη συνεια θα πρωρσει στην παραγωγικ µθδ απδει%ης,µετ την απτυα τυ Πρωταγρα να απδε%ει τις θσεις τυ.


™¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË

Πριν σλισυµε τα επιειρµατα τυ Σωκρτη, ελυµε να τν-συµε τι την πψ τυ δεν τη θτει δγµατικ και απλυτα. Με τιςρσεις «δε θεωρσα...», «νµ$ω τι...», της δνει υπκειµενικ ρει,εν! παρλληλα δενει να σ"εται τν Πρωταγρα «δε θα µπρσα νατ αµισ"ητσω».

Με µια πρ!τη ανγνωση µπρµε να πµε τι τα επιειρµατα τυΣωκρτη εναι ικανπιητικ. Πργµατι, ι Αθηναι, $!ντας µσα στπερι"λλν της µεσης δηµκρατας παιρναν ενεργ µρς στην πλι-τικ $ω και στη λψη απσεων ωρς κπια ειδικ διδασκαλα.

3µως θα µπρσαν να διατυπωθν κπιες ενστσεις ως πρς τηνπειστικτητα των επιειρηµτων, αν τα αναλσυµε περισστερ.

Τ πρ!τ τυ επιερηµα Σωκρτης τ στηρ$ει στην πψη τιλι ι Αθηναι εναι σ. Αυτ η πψη εναι σα!ς υπεραπλυ-στευµνη και ε%ιδανικευµνη, αν λ"υµε υπψη µας τι σηµαντικ π-λιτικ ντρες πυ καθρισαν την τη της Αθνας σε κπιες περι-δυς, ταν διεθαρµνι και κινθηκαν απ πρσωπικ συµρν (Αλ-κι"ιδης, Κλων κ..).

Επσης να σηµει!συµε τι και δις Σωκρτης αµισ"τησε πλ-λς ρς την ικαντητα των Αθηναων να λαµ"νυν σωστς απ-σεις, εν! δε δστασε να τυς αρακτηρσει ασυλλγιστ και θρυ"πιπλθς, ταν συγκεντρ!ννται στην εκκλησα τυ δµυ (Πλτωνς,Πλιτεα, 492 BC).

Τ δι υπεραπλυστευµνη εναι και η πψ τυ τι δε διδσκ-νται απ κανναν την πλιτικ αρετ. ∆εν πρπει να %ενµε τι ι Αθη-ναι απ τη νεαρ τυς ηλικα $σαν καθηµεριν µσα στα τεκτεν!-µενα της µεσης δηµκρατας. Η συµµετ τυς στα κιν εε γνει"ωµα, παρακλυθσαν λγυς, παιρναν µρς σε πλιτικς συ$ητ-σεις, γν!ρι$αν υπρεωτικ τυς νµυς, αναλµ"αναν α%ι!µατα καιευθνες (πλλ απ αυτ δια κλρυ), στιεα πυ απτελσαν, στωκαι τυπα, διδασκαλα της πλιτικς τνης.

Τ δετερ επιερηµ τυ µπρε να αµισ"ητηθε ακµα πι ντνα.Καταρν σε αυτ συγει την ικαντητα των µεγλων πλιτικ!ν αντρ!νµε την πλιτικ αρετ των απλ!ν πλιτ!ν. Περικλς εε ε%αιρετικςικαντητες ως ηγτης και πλιτικ αρετ ως πλτης. Σωκρτης ισυρ-$εται, και ι λανθασµνα, τι δεν κατερε να κνει τυς γιυς τυ πλι-τικς ηγτες, πως ταν δις. Αλλ απ την λλη µερι τα παιδι τυτε διεθαρµνα ταν τε δεν εαν πλιτικ αρετ ως πλτες.


Ακµα µως κι αν δετµε τι δεν κατερε να τυς µεταδ!σει τηνπλιτικ αρετ, αυτ δεν ελεται απαρατητα στ τι δε διδσκεται.3λι γνωρ$υν τι κατ τη διαδικασα της διδασκαλας πρπει να λαµ-"ννται υπψη δυ πλ σηµαντικ παργντες: η ικαντητα µετδ-σης τυ δασκλυ και η ικαντητα αντληψης και η δεκτικτητα τυ µα-θητ.

Τλς, στην επιειρηµατλγα τυ Σωκρτη υπρυν κπιες αντι-σεις. Απ τη µια υπστηρ$ει την πψη τι λι ι Αθηναι εναισ, εν! λγ µετ αρακτηρ$ει (στω και µµεσα) διεθαρµν τνΑλκι"ιδη. Επιπλν εν! υπστηρ$ει τι λι κατυν την πλιτικαρετ και την εκδηλ!νυν στην εκκλησα τυ δµυ, στη συνεια υπ-στηρ$ει τι υπρυν κπιι, τα παιδι τυ Περικλ, πυ δεν την κα-τυν.

ι παραπνω αντισεις και αµισ"ητσεις καθ!ς και τ γεγνςτι Σωκρτης υπστηρ$ει µν στην αρ τυ διαλγυ τ µη διδα-κτ της αρετς, µας δηγν στ συµπρασµα τι η θση τυ και τα επι-ειρµατ τυ εναι να απ τα γνωστ τενσµατα τυ ανδρς. Στηνε%λι%η τυ διαλγυ ανεται τι δεν πστευε στ µη διδακτ της αρε-τς. Γιατ λιπν εκρ$ει αυτς τις απψεις στην εντητα; Η στση τυαυτ απρρει απ την επιθυµα τυ να πρκαλσει τν Πρωταγρα,για να απδε%ει αυτς τ διδακτ της αρετς. Σωκρτης µως εναισεδν ""αις τι σιστς θα απτει στην πρσπθει τυ. Oτσιστη συνεια θα ρθει αυτς να απδε%ει τι η πλιτικ αρετ διδσκε-ται, ακλυθ!ντας τη διαλεκτικ διαδικασα. Παρλληλα θα απδε%ειτι σιστς, πυ παρυσι$εται ως δσκαλς της πλιτικς αρετς,"ρσκεται σε σγυση και δεν εναι ικανς να απδε%ει τε αυτ πυυπστηρ$ει τε την δια τυ την τνη.

∏ ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·

ι σιστς ως µθδ διασκαλας ρησιµπισαν τ «µθ», τ«λγ» και την «ερµηνεα πιηµτων».

«µθς» για διδακτικς σκπς συναντται δη απ τν 3µηρ.ι σιστς, α τν δανεστηκαν απ την παρδση, τνισαν ιδιατε-ρα τ διδακτικ τυ µρς. 3µως παρυσι$ει σ"αρς αδυναµες,α αρακτηρ$εται απ εµπειρικ δγµατισµ και απλστευση.

«λγς» ταν η πι συνηθισµνη µθδς διδασκαλας. Με τη µρ- διλε%ης %εκινσαν απ εµπειρικ δεδµνα και στρι$αν γενικςκρσεις. Τυς λγυς τυς δινθι$αν µε πλλ ρητρικ σµατα, τσι


πυ ι ακρατς τυς αδυνατσαν να ελγ%υν την αλθεια και τηνρθτητα των λεγµνων τυς.

Η «ερµηνεα πιηµτων» εε ακµα πι σαθρ υπ"αθρ απδει-%ης. πιητικς λγς εναι σα!ς υπκειµενικς και διαρει απ τνεπιστηµνικ.

Πρωταγρας απδεται την πρταση τυ Σωκρτη και θλνταςνα κνει επδει%η αυτπεπθησης, δηλ!νει τιµς να αναπτ%ει τ θ-µα τυ µε λυς τυς τρπυς. Καταλγει µως στ µθ, επιθυµ!νταςνα ευαριστσει τυς ακρατς τυ, εν! παρλληλα θα περιρσει τηνκριτικ τυς ικαντητα.

∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Πς κρνετε τη στση τ υ αθηναϊκ δµ υ, πως την περιγρει Σωκρτης, απνατι στ υς ειδικ ς πνω σε κπ ια συγκεκριµναητµατα και απναντι στ υς π λτες π υ, σε γενικ θµατα, θλ υννα δσ υν τη γνµη τ υς στην π λιτικ συνλευση; Π ια θεωρετετι εναι η στση των σηµερινν π λιτικν κ ινωνιν απναντι στ θµα; Σωκρτης, για να στηρ%ει την πψ τυ σετικ µε τ µη διδα-κτ της αρετς, ρησιµπιε να εµπειρικ επιερηµα: τν τρπ λ-ψης απσεων στην εκκλησα τυ δµυ.

ι Αθηναι πρκειµνυ να απασσυν για $ητµατα ειδικ,πυ απαιτσαν τενικς γν!σεις (σετικ µε τη ναυπηγικ τνη,την αριτεκτνικ κ.λπ) $ητσαν την πψη των ειδικ!ν. Πστευαντι για θµατα πυ µπρν να διδατν, µν σι τα γνωρ$υνκαλ, ι επαPντες, εναι αυτ πυ υν τ δικαωµα να εκρσυντη γν!µη τυς. Τυς υπλιπυς πυ επιθυµσαν να µιλσυν καινα εκρσυν τη γν!µη τυς δεν τυς ηναν να αν"υν στ "µα.Αντθετα τυς λεα$αν, τυς πρπηλκι$αν και τυς κατ"α$αν µετη "α. Oταναν ακµα και στ σηµε να τυς "γλυν απ τ !ρτης συνλευσης. Αν και τρπς απαγρευσης δε συνδει µε τ ιδα-νικ της δηµκρατας και της παρρησας, δενει µως πια ταν ηπψη των Αθηναων για τυς µη ειδικς πνω σε τενικ θµατα.

Αντθετα, ταν πρεπε να εκρσυν την πψ τυς για πλιτι-κ θµατα, να λ"υν απσεις για γενικτερα $ητµατα πυ α-ρσαν την πλη, ττε επτρεπαν σε λυς να µιλσυν. Σε αυτ τηνπερπτωση δεν %ε!ρι$αν κανναν τε απ την ε%ωτερικ τυ εµ-


νιση, τε απ την καταγωγ τυ, τε απ την ικνµικ τυ θ-ση τ επγγελµ τυ.

Για τη διαεριση των κιν!ν και τη δικηση της πλης στην Αθ-να λειτυργσε και εαρµ$ταν τλεια τ καθεστ!ς της µεσηςδηµκρατας. Με παρρησα και ισηγρα ι Αθηναι ε%ρα$αν τιςαπψεις τυς. Αυτ σµωνα µε τ Σωκρτη απδεικνει τι ι συ-µπλτες τυ θεωρσαν πως η πλιτικ αρετ δε διδσκεται, αλλτην κατυν λι.

Η στση αυτ τυ Αθηναϊκ λα ανεται σωστ. Εναι γεγ-νς τι ι συµ"υλς ανθρ!πων πυ γνωρ$υν κπι ειδικ θµαεναι σηµαντικς για τη λψη της ρθτερης απασης. Απ την λ-λη πλευρ, για γενικ πλιτικ θµατα, λι υπ καθεστ!ς δηµκρα-τας υν δικαωµα να εκρ$υν τις απψεις τυς, πιες κι αν ε-ναι αυτς.

Στις σηµερινς κινωνες µπρµε να πµε τι ισει κτι αντ-στι. Β"αια ει αλλ%ει εντελ!ς τρπς λψης των απσε-ων. ∆εν ισει πλν η µρ της µεσης δηµκρατας, αλλ η λγι-κ δεν παει να εναι η δια.

Πνω σε ειδικ θµατα $ητεται η γν!µη των ειδικ!ν. Υπρυνεπιστµνες, εµπειργν!µνες και ειδικ σµ"υλι πυ µε τις τενι-κς τυς γν!σεις δηγν στη λψη των απσεων. 3σν αρ ταθµατα της πλιτικς, ι απσεις πλν λαµ"ννται απ τυς µ-µεσα εκλεγµνυς αντιπρσ!πυς τυ λα. Παρλληλα µως και ιπλτες µε ωριµτητα και υπευθυντητα µπρν να εκρσυν τιςαπψεις τυς πνω σε πλιτικ θµατα ετε σε συλλγικ ργανα ε-τε µσω τυ συνδικαλιστικ κινµατς ετε µσω τυ τπυ.

2. Συν ψστε και συητστε τ υς λγ υς για τ υς π υς Σωκρ-της ισ!υρεται πως η αρετ δεν µπ ρε να µεταδ θε.Με µια πρ!τη ανγνωση µπρµε να πµε τι τα επιειρµατα τυΣωκρτη εναι ικανπιητικ. Πργµατι, ι Αθηναι, $!ντας µσαστ περι"λλν της µεσης δηµκρατας παιρναν ενεργ µρς στηνπλιτικ $ω και στη λψη απσεων ωρς κπια ειδικ διδα-σκαλα.

3µως θα µπρσαν να διατυπωθν κπιες ενστσεις ως πρςτην πειστικτητα των επιειρηµτων, αν τα αναλσυµε περισστερ.

α) Τ πρ!τ τυ επιερηµα Σωκρτης τ στηρ$ει στην πψητι λι ι Αθηναι εναι σ. Αυτ η πψη εναι σα!ς υπερα-πλυστευµνη και ε%ιδανικευµνη, αν λ"υµε υπψη µας τι σηµα-


ντικ πλιτικ ντρες πυ καθρισαν την τη της Αθνας σε κ-πιες περιδυς, ταν διεθαρµνι και κινθηκαν απ πρσωπικσυµρν (Αλκι"ιδης, Κλων κ.).

Επσης να σηµει!συµε τι και δις Σωκρτης αµισ"τησεπλλς ρς την ικαντητα των Αθηναων να λαµ"νυν σωστςαπσεις, εν! δε δστασε να τυς αρακτηρσει ασυλλγιστ καιθρυ"πι πλθς, ταν συγκεντρ!ννται στην εκκλησα τυ δ-µυ (Πλτωνς, Πλιτεα, 492 BC).

") Τ δι υπεραπλυστευµνη εναι και η πψ τυ τι δε διδ-σκνται απ κανναν την πλιτικ αρετ. ∆εν πρπει να %ενµε τιι Αθηναι απ τη νεαρ τυς ηλικα $σαν καθηµεριν µσα στατεκτεν!µενα της µεσης δηµκρατας. Η συµµετ τυς στα κινεε γνει "ωµα, παρακλυθσαν λγυς, παιρναν µρς σε πλι-τικς συ$ητσεις, γν!ρι$αν υπρωτικ τυς νµυς, αναλµ"ανανα%ι!µατα και ευθνες (πλλ απ αυτ δια κλρυ), στιεα πυαπτελσαν, στω και τυπα, διδασκαλα της πλιτικς τνης.

γ) Τ δετερ επιερηµ τυ µπρε να αµισ"ητηθε ακµα πιντνα. Καταρν σε αυτ συγει την ικαντητα των µεγλων πλι-τικ!ν αντρ!ν µε την πλιτικ αρετ των απλ!ν πλιτ!ν. Περικλςεε ε%αιρετικς ικαντητες ως ηγτης και πλιτικ αρετ ως πλτης. Σωκρτης ισυρ$εται, και ι λανθασµνα, τι δεν κατερε νακνει τυς γιυς τυ πλιτικς ηγτες, πως ταν δις. Αλλ απτην λλη µερι τα παιδι τυ τε διεθαρµνα ταν τε δεν εανπλιτικ αρετ ως πλτες.

Ακµα µως κι αν δετµε τι δεν κατερε να τυς µεταδ!σειτην πλιτικ αρετ, αυτ δεν ελεται απαρατητα στ τι δε διδ-σκεται. 3λι γνωρ$υν τι κατ τη διαδικασα της διδασκαλας πρ-πει να λαµ"ννται υπψη δυ πλ σηµαντικ παργντες: η ικα-ντητα µετδσης τυ δασκλυ και η ικαντητα αντληψης και ηδεκτικτητα τυ µαθητ.

Τλς, στην επιειρηµατλγα τυ Σωκρτη υπρυν κπιεςαντισεις. Απ τη µια υπστηρ$ει την πψη τι λι ι Αθηναιεναι σ, εν! λγ µετ αρακτηρ$ει (στω και µµεσα) διεθαρ-µν τν Αλκι"ιδη. Επιπλν, εν! υπστηρ$ει τι λι κατυντην πλιτικ αρετ και την εκδηλ!νυν στην εκκλησα τυ δµυ,στη συνεια υπστηρ$ει τι υπρυν κπιι, τα παιδι τυ Περι-κλ, πυ δεν την κατυν.

ι παραπνω αντισεις και αµισ"ητσεις καθ!ς και τ γεγ-νς τι Σωκρτης υπστηρ$ει µν στην αρ τυ διαλγυ τ µη


διδακτ της αρετς, µας δηγν στ συµπρασµα τι η θση τυ καιτα επιειρµατ τυ εναι να απ τα γνωστ τενσµατα τυ αν-δρς. Στην ε%λι%η τυ διαλγυ ανεται τι δεν πστευε στ µη δι-δακτ της αρετς. Γιατ λιπν εκρ$ει αυτς τις απψεις στην εν-τητα; Η στση τυ αυτ απρρει απ την επιθυµα τυ να πρκαλ-σει τν Πρωταγρα, για να απδε%ει αυτς τ διδακτ της αρετς.

™˘ÌÏËÚˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜

1. Τι γνωρετε για την εκκλησα τυ δµυ και τυς πρυτνεις.2. Πι εναι ακρις τ αντικεµεν διδασκαλας τυ Πρωταγρα;3. Πια επιειρµατα ρησιµπιε Σωκρτης για να αντικρσει

τη θ"ση τυ Πρωταγρα σετικ µε τ διδακτ της αρετς; Πςθα τα κρνατε ως πρς την απδεικτικ τυς α#α;

4. Με πια σηµασα ρησιµπιεται η αρετ στ διλγ;

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ("λ. σελ. 199-202)


∏ ·Ú¯‹ ÙË˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘

∫∂πª∂¡√

Ην γρ πτε ρνς τε θε µν σαν, θνητ δ γνη κ ν. Επει-δ δ κα ττις ρνς λθεν εµαρµνς γενσεως, τυπ#σιν ατθε γ$ς %νδν &κ γ$ς κα πυρς µε'αντες κα τ(ν σα πυρ κα γ)$κερννυται. Επειδ δ’ *γειν ατ πρς +(ς %µελλν, πρστα'ανΠρµηθε0 κα Επιµηθε0 κσµ$σα τε κα νε0µαι δυνµεις 1κστις2ς πρπει. Πρµηθα δ παραιτε0ται Επιµηθες ατς νε0µαι, «Νε-µαντς δ µ#», %+η, «&πσκεψαι»5 κα 6τω πεσας νµει. Νµων δτ0ς µν 7σν *νευ τυς πρσ$πτε, τς δ 8σθενεστρυς τει&κσµει5 τς δ 9πλι:ε, τ0ς δ’ *πλν διδς +σιν *λλην τιν’ατ0ς &µηαν;τ δναµιν ε7ς σωτηραν. <Α µν γρ ατ(ν σµικρ-τητι >µπισεν, πτηνν +υγν > κατγειν ?κησιν %νεµεν5 @ δ ηA'εµεγθει, τ)(δε ατ)( ατ %σ)ω:εν5 κα τBλλα 6τως &πανισ(ν %νεµεν.Τα#τα δ &µηαν;τ ελDειαν %ων µ τι γνς 8ϊστωθεη5 &πειδδ ατ0ς 8λληλ+θρι(ν δια+υγς &πρκεσε, πρς τς &κ ∆ις9ρας εµρειαν &µηαν;τ 8µ+ιεννς ατ πυκνα0ς τε θρι'ν καστερε0ς δρµασιν, καν0ς µν 8µ#ναι ειµ(να, δυνατ0ς δ κακαµατα, κα ε7ς ενς 7#σιν πως Gπρι τ ατ τα#τα στρω-µν 7κεα τε και ατ+υς 1κστ)ω5 κα Gπδ(ν τ µν Hπλα0ς, τδ [θρι'ν κα] δρµασιν στερε0ς κα 8ναµις. Τντε#θεν τρ+ς*λλις *λλας &'επρι:εν, τ0ς µν &κ γ$ς Dτνην, *λλις δ δν-δρων καρπς, τ0ς δ I:ας5 %στι δ’ Jς %δωκεν εKναι τρ+ν :)Lων*λλων Dρν5 κα τ0ς µν Mλιγγναν πρσ$ψε, τ0ς δ’ 8ναλισκ-µνις Gπ ττων πλυγναν, σωτηραν τ)( γνει πρ:ων.


47

∫∂πª∂¡√ ª∂∆∞ºƒ∞™∏[Î·Ù¿ Ù· Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘]

Ην γρ πτε ρνς ταν λιπν κπτε µια επ ,τε σαν µν θε, πυ υπρ αν αια θε,κ ν δ θνητ γνη. δεν υπρ αν µως α.Επειδ δ κα ττις Και ταν και γι’ αυτρνς λθεν εµαρµνς ρθε ρνς καθρισµνς απ

τη µραγενσεως, για τη γννησ [τυς],θε τυπ#σιν ατ ι θε δνυν µρ [πλθυν] σ’

αυτ%νδν γ$ς στ εσωτερικ της γης,µε'αντες α καναν µεγµα&κ γ$ς κα (&κ) πυρς απ µα και ωτικα τ(ν σα κερννυται και απ’ σα µπρν να αναµει θνπυρ κα γ)$. µε τη ωτι και τ µα.Επειδ δ’ %µελλν Κι ταν επρκειτ*γειν ατ πρς +(ς, να δηγσυν αυτ στ ως,πρστα'αν Πρµηθε0 διτα!αν τν Πρµηθακα Επιµηθε0 και τν Επιµηθακσµ$σα τε και να στλσυνκα νε0µαι 1κστις και να µιρσυν στ καθνα [στ

κθε εδς]δυνµεις 2ς πρπει. δυνµεις, πως ταιριει.Επιµηθες δ $µως Επιµηθαςπαραιτε0ται Πρµηθα παρακαλε τν Πρµηθανε0µαι ατς, να κνει µνς τυ [δηλ. Επιµηθας]

τη µιρασι%«Νεµαντς δ µυ», %+η, «και µλις εγ µιρσω», επε,«&πσκεψαι»5 «κνε επιθερηση»%κα 6τω πεσας κι τσι, α τν πεισε,νµει. κνει τη µιρασι.Νµων δ Και εν κανε τη µιρασι,τ0ς µν πρσ$πτε 7σν σ’ λλα δινε δναµη*νευ τυς, ωρς τα τητατς δ 8σθενεστρυς και τα πι αδναµατει &κσµει5 [τα] εδαε µε τα τητα%τ δ 9πλι:ε, και σ’ λλα δινε πλατ0ς δ διδς +σιν και σ’ λλα, επειδ δινε ργανισµ


*πλν ωρς πλα,&µηαν;τ ατ0ς επινσε γι’ αυτ*λλην τιν δναµιν κπια λλη δναµηε7ς σωτηραν. για τη σωτηρα [τυς].<Α µν γρ ατ(ν $σα δηλαδ απ’ αυτ>µπισε σµικρτητι, περιριε σε µικρ σµα,%νεµε πτηνν +υγν τυς µραε τερ για να εγυν

[να πετν]> κατγειν ?κησιν5 υπγεια κατικα%@ δ ηA'ε µεγθει, και σα τα κανε µεγαλσωµα,%σ)ω:εν ατ τ)(δε ατ)(5 σωε αυτ µ’ αυτ τ δι [δηλ. τ

σµα]%κα τBλλα %νεµεν και τα λλα µραε [τις λλες δυν-

µεις]&πανισ(ν 6τως5 κνντς τα ισδναµα µ’ αυτ τν

τρπ%&µηαν;τ δ τα#τα και επινσε αυτ,%ων ελDειαν επειδ παιρνε τα µτρα τυµ τι γνς 8ϊστωθεη5 µπως κπι γνς ε!αανιστε%&πειδ δ &πρκεσεν ατ0ς και α εδασε αυτδια+υγς 8λληλ+θρι(ν, µε λα τα µσα για να απγυν

την αλληλε!ντωση,&µηαν;τ εµρειαν επινσε διρα µσα πρς τς 9ρας για τις ατµσαιρικς µεταλς &κ ∆ις πυ πρκαλνται απ τ ∆α,8µ+ιεννς ατ ντνντας αυτπυκνα0ς τε θρι' και µε πυκν τρι µατακα στερε0ς δρµασιν, και µε γερ δρµατα,καν0ς µν 8µ#ναι ικαν για ν’ αντιµετωπσυνειµ(να, την κακκαιρα,δυνατ0ς δ [8µ#ναι] αλλ κατλληλα [για να αντιµετωπ-

συν]κα καµατα, και τις στεςκα 7#σιν [ατ0ς] και ταν πηγανυν [αυτ]ε7ς ενς στις ωλις τυςκα πως Gπρει και για να ρησιµευντ ατ τα#τα 1κστ)ω αυτ τα δια στ καθναστρωµν σαν στρµατα και σκεπσµατα7κεα τε κα ατ+υς5 ταιριαστ και υσικ%


κα Gπδ(ν και παπυτσνντς [τα]τ µν Hπλα0ς λλα µε ν ιατ δ δρµασι και λλα µε δρµαταστερε0ς κα 8ναµις. γερ και ωρς αµα.Τντε#θεν Ακµα&'επρι:ε τρ+ς *λλας ε!ασλιε τρς διαρετικς*λλις, στ κθε εδς,τ0ς µν Dτνην &κ γ$ς, σε λλα ρτα απ τη γη,*λλις δ καρπς δνδρων, σε λλα καρπς δντρωντ0ς δ I:ας5 και σ’ λλα ρες%%στι δ’ Jς %δωκεν σε µερικ επτρεψεεKναι τρ+ν να εναι ως τρ [τυς]Dρν *λλων :)Lων5 η σρκα λλων ων%κα τ0ς µν και σε λλαπρσ$ψε Mλιγγναν, επτρεψε να γεννν λγα,τ0ς δ’ 8ναλισκµνις εν σ’ εκενα πυ κατατργντανGπ ττων απ’ αυτ,[πρσ$ψε] πλυγναν, [επτρεψε] να γεννν πλλ,πρ:ων τ)( γνει σωτηραν. ε!ασαλντας στ εδς σωτηρα.

¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

) Πρωταγρας !εκινντας τη διγηση τυ µθυ τυ αναρει τι ιθε κπτε απσισαν να δηµιυργσυν θνητ ντα. Α τα πλα-σαν µσα στη γη, αναµειγνντας µα, ωτι, αρα και νερ, και ρθεη ρα να τα ρυν στ ως, κλεσαν τν Πρµηθα και τν Επιµηθα,γις τυ Τιτνα Ιαπετ, για να τα στλσυν και για να δσυν στκαθνα τις δυνµεις πυ τυ ταριααν. $µως Επιµηθας παρακλεσετν αδελ τυ να τν ασει να κνει µνς τ ργ αυτ και, ταν θατελεωνε, να τ επιθεωρσει κι εκενς. /τσι Επιµηθας ρ ισε να α-ρει σε λλα ντα δναµη ωρς τα τητα και τα πι αδνατα πρκισεµε τα τητα% σε λλα δωσε πλα% στα µικρ ρισε τερ, για να πε-τν, κατικα υπγεια. 0λλα κανε µεγαλσωµα, των πων η δνα-µη ταν τ µγεθς τυς. $λα τα εδασε µε µσα κατλληλα, στε ναπρστατεεται τ να απ τ λλ% µε τρ ωµα και δρµα κατλληλγια να αντιµετωπυν τις καιρικς συνθκες µε ν ια και γενικ ε!ι-σρρπισε τις δυνµεις τυς µε τρπ πυ να επιινυν λα. Ακµη


τυς πρσερε τις κατλληλες τρς, πως ρτρι, καρπς, ρες λλα α, ρυθµντας ανλγα και την αναπαραγωγ τυς.

°§ø™™π∫∞ ™Ã√§π∞°Ú·ÌÌ·ÙÈÎ‹ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Ï¤ÍÂˆÓ – ™ËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈÎ¿ – ∞Ú¯ÈÎÔ›¯ÚfiÓÔÈ ÚËÌ¿ÙˆÓ – √ÌfiÚÚÈ˙· – ™˘ÓÒÓ˘Ì· – ∞ÓÙÒÓ˘Ì·

†† λθεν: γ1 εν. αρ. πρστ. τυ ρµαι εµι = ρ µαι. ΡΝΙ:παρτ. 2α και 2ειν, µλ. εµι, αρ. 1 λθν, παρκ. λλυθα, υπερσ.λελθειν.

†† εµαρµνς: µτ . παρκ. τυ µερµαι = συµµερµαι, συµµετ ω,παρνω µε κλρ τ µερδι µυ. ΡΝΙ: ∆κιµι τπι τυ ρµα-τς: τ γ1 ενικ τυ παρκ. απρσπως [: εµαρται], τ γ1 ενικ τυυπερσ. απρσπως [: εµαρτ], τ γ1 ενικ της ευκτικς παρκ. [:εµαρµνν εη] και η µτ . εµαρµνς, -η, -ν.

†† γενσεως: γεν. εν. τυ τριτκλιτυ υσ. " γνεσις [γεν. γενσεως].†† τυπ$σιν: γ1 πληθ. ενεστ. ριστ. τυ τυπ%ω -& = δνω µρ, διαµρ-

νω. ΡΝΙ: δκιµι τπι µν ενεσττας και αρ. τπωσα.†† πυρ%ς: γεν εν. τυ τριτκλιτυ υσ. τ% π$ρ [γεν. τ3 πυρς].†† µε'αντες: µτ . αρ. τυ µεγνυµι και µγνυµι και µιγνω και µσγω

= κνω µεγµα, ανακατνω. ΡΝΙ: µεγνυν, µγνυν, µισγν,µλ. µε'ω και µ'ω, αρ. µει'α και µι'α. ΜΡΡΙ)Α: µεικτς,σµµεικτς, 4µεικτς, µε5!ις, πρσµει!ις, µε5γµα, 6µιγς, συµµιγς.ΣΥΝΩΝΥΜΑ: συνπτω, κερννυµι, συναρµττω.

†† κερ1ννυται: γ1 εν. ενεστ. ριστ. τυ κερ1ννυµαι = αναµειγνµαι. ΡΝΙ: µλ. κραθσµαι, αρ. κερασ1µην, παθ. αρ. κερ1σθηνκαι κρ1θην, παρκ. κκραµαι, υπερσ. κεκρ1µην. ΜΡΡΙ)Α:κρ7µα, κρ7σις, κρατρ, 6κραστς, 6κρατς [= καθαρς], 4κρα-τς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: µεγνυµι, συγ ω, ρω, υρ8.

†† 2γειν: απαρ. ενεστ. τυ 2γω = δηγ, ρνω. ΡΝΙ: παρτ. γν,µλ. 2'ω, αρ. 1 3γαγν, παρκ. α [4γα: µετγν.], [4γη%ειν:µετγν.]. ΜΡΡΙ)Α: 6γωγ, 9παγωγ, 6γωγς, παιδαγωγς, 6γν,4γηµα, 6γλη, 4!ων, στρατηγς, ;ραγς, ρηγς, σνα!ις. ΣΥΝΩ-ΝΥΜΑ: ρω, <δηγ8, >γ3µαι, κµω.

†† µελλν: γ1 πληθ. παρτ. τυ µλλω = σκπεω. ΡΝΙ: µελλνκαι 3µελλν, µλ. µελλσω, αρ. µλλησα. ΜΡΡΙ)Α: 9πιµελς,µελτη, 9πιµλεια, µεταµλεια, 9πιµλµαι. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9πιµλ-µαι, πρν8, ρντω, κδµαι.


†† πρστα'αν: γ1 πληθ. αρ. ριστ. τυ πρστ1ττω(σσω) = διατω. ΡΝΙ: πρσταττ(σσ)ν, µλ. πρστ17ω, αρ. πρστα'α, παρκ.πρστταα, υπερσ. πρσετετ1ειν. ΜΡΡΙ)Α: πρσταγµα, τγ-µα, σνταγµα, τακτς, 4τακτς, 6σντακτς, τ!ις, παρτα!ις, σ-ντα!ις. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9ντλλµαι, κελεω, παραγγλλω, διατσσω.

†† κσµ8σαι: απαρ. αρ. τυ κσµω-& = στλω, τακτπι. Ρ-ΝΙ: κ%σµυν, µλ. κσµσω, αρ. κ%σµησα, παρκ. κεκ%σµηκα.ΜΡΡΙ)Α: κσµηµα, διακσµησις, διακσµητς, 6κσµητς, κ-σµτωρ. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: καλλνω, καλλωπω, ε;πρεπω.

†† νε9µαι: απαρ. αρ. τυ νµω = µιρω. ΡΝΙ: νεµν, µλ.νεµ&, αρ. νειµα, παρκ. νενµηκα. ΜΡΡΙ)Α: νµ, νµες, δια-νµες, νµς, νµιµς, παιδνµς, Νεµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: διαδ-δωµι, διαµερω, παρ ω, µερω.

†† δυν1µεις: αιτ. πληθ. τυ τριτκλιτυ υσ. " δναµις [γεν. της δυν-µεως]. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: @µη, Aσ ς, κρτς, 6λκ, σθνς.

†† ;κ1στις: δτ. πληθ. υδ. γνυς της αριστης επιµεριστικς αντω-νυµας <καστς, ;κ1στη, <καστν = καθνας.

†† παραιτε9ται: γ1 εν. µσυ ενεστ. ριστικς τυ παραιτµαι-$µαι =παρακαλ. ΡΝΙ: παρ=ητµην, µλ. παραιτσµαι, αρ. παρε-τησ1µην και παθ. αρ. παρ=ητθην, παρκ. παρ=τηµαι. ΜΡΡΙ-)Α: παρατησις, παραιτητς, αBτηµα, αBτησις, 9πατης, 6παρατητς.

†† νεµαντς: µτ . αρ. τυ νµω. Βλπε πι πνω νε9µαι.†† >η: γ1 εν. παρτ. τυ >ηµ = λγω. ΡΝΙ: >ην, µλ. λ'ω και

ρ&, αρ. 1 επν και >ην, παρκ. ερηκα, υπερσ. ε?ρκειν. ΜΡ-ΡΙ)Α: µη, σις, απασις, πρτης, ατς, 4ατς, ων. ΣΥ-ΝΩΝΥΜΑ: λγω, σκω, ρω, Aσ υρµαι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 6π-ηµι, 6ρν3µαι.

†† πσκεψαι: 1 εν. µσυ αρ. πρστ. τυ πισκπµαι-$µαι = ε!ε-τω, κνω επιθερηση, παρατηρ. ΡΝΙ: πεσκπµην, µλ.πισκψµαι, 6ρ. πεσκεψ1µην, παρκ. πσκεµµαι, υπερσ. πε-σκµµην. ) ενεσττας πισκπτµαι εναι πιητικς και µεταγεν-στερς. ΜΡΡΙ)Α: σκπς, σκπ, σκψ [= κυκυγια], σκ-ψη, σκπιµς, 4σκεπτς, 6περσκεπτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: υλεµαι,λπω, θε8µαι, λγµαι, ρν8, 9νθυµ3µαι.

†† πεσας: µτ . αρ. τυ πεθω = πεθω. ΡΝΙ: πειθν, µλ. πεσω,αρ. πεισα, παρκ. ππεικα, υπερσ. πεπεκειν. ΜΡΡΙ)Α: πεπ-θησις, πειθ, εDπειστς, πστις, πιθανς, πειστρις.

†† τ1υς: γεν. εν. τυ τριτκλιτυ υσ. τ% τ1ς [γεν. τ3 τ υς] =τα τητα.


†† πρσ8πτε: γ1 εν. παρτ. τυ πρσ1πτω = απνµω, δνω. ΡΝΙ:πρσ8πτν, µλ. πρσ1ψω, αρ. πρσ8ψα. ΜΡΡΙ)Α [τυEπτω]: F, Fψς, Fπτς, Fψκρς [= αυτς πυ ρτανει γργ-ρα). ΣΥΝΩΝΥΜΑ τυ Eπτω [= ανω]: καω, 6νακαω, 9πιλγω,9ναµαι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ [τυ Eπτω]: σννυµι σεννω.

†† 4σθενεστρυς: αιτ. πληθ. αρσ. γνυς συγκριτικ αθµ τυ επι-θτυ B, " 4σθενς, τ% 4σθενς = αδναµς, αδνατς. ΑΝΤΩΝΥ-ΜΑ: δυνατς, Aσ υρς, σθεναρς.

†† Cπλι7ε: γ1 εν. παρτ. τυ <πλω = ε!πλω, εδιω. ΡΝΙ:Cπλι7ν, µλ. –, αρ. Cπλισα, παρκ. [Hπλικα: µετγν.], υπερσ. [Iπλ-κειν: µετγν.]. ΜΡΡΙ)Α: Jπλισις, 9!πλισις, <πλισµς, Jπλισµα.ΣΥΝΩΝΥΜΑ: Kτιµω, ε;πρεπω, θωρακω, παρασκευω.

†† 2πλν: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ επιθτυ B, " 2πλς, τ% 2πλν.ΑΝΤΩΝΥΜΑ: <πλρς, Lνπλς.

†† διδς: µτ . ενεστ. τυ δδωµι = δνω, παρ ω. ΡΝΙ: δδυν,µλ. δDσω, αρ. 1 δωκα, παρκ. δδωκα, υπερσ. δεδDκειν. ΜΡ-ΡΙ)Α: δσις, διδσις, 9πδσις, παρδσις, δ8ρν, δτης, 9κδτης,καταδτης, ωτδτης. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: πρσρω, δωρ3µαι, παρ- ω, 9πιτρπω, 9ηµι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: λαµνω, δ µαι.

†† >σιν: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ τριτκλιτυ υσ. " >σις [γεν. τMς -σεως].

†† µηανEτ: γ1 εν. µσυ παρτ. τυ µηαν1µαι-&µαι = µη ανε-µαι, επιν. ΡΝΙ: µηανευ%µην, µλ. µηανσµαι, αρ. µη-ανησ1µην, παρκ. µεµη1νηµαι, υπερσ. µεµη1νητ [µν ωςαπρσωπ]. ΜΡΡΙ)Α: µη νησις, µη νηµα, µη ανητς, µη α-νητικς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9πιν8, εNρσκω, σµαι, τεκτανµαι,τε ν8µαι.

†† σµικρ%τητι: δτ. εν. θηλ. γνυς τυ τριτκλιτυ υσ. " σµικρ%της[γεν. σµικρτητς] = µικρτητα.

†† 3µπισεν: γ1 εν. παρτ. τυ 4µπσω [: 6µ + Bσ ω] και 4µπω =ντνω, περιλλω. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9νδω, περιλλω, 6µιννυµι.ΑΝΤΩΝΥΜ: γυµν8.

†† πτην%ν: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατληκτυ επιθ.B, " πτην%ς, τ% πτην%ν = αυτς πυ ει τερ.

†† κατ1γειν: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατληκτυεπιθ. B, " κατ1γεις, τ% κατ1γειν = υπγεις.

†† νεµεν: γ1 εν. παρτ. τυ αF'ω και αG'1νω = µεγαλνω, κνω κτι νααυ!ηθε. ΡΝΙ: ηH'ν, µλ. αG'σω, αρ. ηF'ησα, παρκ. ηG'-κειν. ΜΡΡΙ)Α: α;!ητς, 6να!ητς, α;!µεωσις, αD!ησις. ΣΥ-


ΝΩΝΥΜΑ: µεγαλπι8, µεγαλνω, µεγεθνω, αBρω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ:9λαττ8, µει8.

†† µεγθει: δτ. εν. υδ. γνυς τυ τριτκλιτυ υσ. τ% µγεθς [γεν.τ3 µεγθυς] = τ µγεθς.

†† τ&δε: δτ. εν. υδ. γνυς της δεικτικς αντωνυµας Iδε, Jδε, τ%δε =αυτς εδ.

†† σ=ω7εν: γ1 εν. παρτ. τυ σ=D7ω = σω, ε!ασαλω, διαυλσσω. ΡΝΙ: σ=ω7ν, µλ. σDσω, αρ. σωσα, παρκ. σσωκα. ΜΡ-ΡΙ)Α: σ28ς, σ8µα, σωτρ, σωτρις, 4σωτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9λευ-θερ8, 6παλλττω, διατηρ8, διαυλττω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 6πλλυµι,6ανω, 6ναιρ8, 6πλλω.

†† πανισ&ν: µτ . ενεστ. τυ πανισ%ω-& = ε!ισνω. ΡΝΙ: µλ.πανισDσω, αρ. πανσωσα. ΜΡΡΙ)Α: 6νσωσις, 9!σωσις, 9!ι-σωτς.

†† 4ϊστωθεη: γ1 εν. παθ. αρ. τυ 4ϊστ%ω-& = ε!αανω, καταστρω.†† 4λληλ>θρι&ν: γεν. πληθ. θηλ. γνυς τυ πρωτκλιτυ υσ. "

4λληλ>θρα = η αµιαα θρ, η αλληλε!ντωση, καταστρ-.

†† δια>υγ1ς: αιτ. πληθ. θηλ. γνυς τυ πρωτκλιτυ υσ. " δια>υγ =µσ διαυγς.

†† πρκεσε: γ1 εν. αρ. ριστ. τυ παρκω-& = εδιω, ρηγ,παρ ω. ΡΝΙ: πρκυν, µλ. παρκσω, αρ. πρκεσα.ΜΡΡΙ)Α: α;τρκης, διαρκς, 9παρκς, Pλιγαρκς, 6ρκετς,4ρκεσις.

†† 4µ>ιεννς: µτ . ενεστ. τυ 4µ>ιννυµι = ντνω, περιλλω. Ρ-ΝΙ: Lµ>ιννυν, µλ. 4µ>ι&, αρ. Lµ>εσα. ΜΡΡΙ)Α: 6µεσις,6µεσµα, 4µιν, 6µιεσµς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: περιλλω, περιτθη-µι, 9νδω, 6µπ ω, 6µπσ ω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 6πλλω, 9κδω.

†† θρι'ν: δτ. πληθ. θηλ. γνυς τυ τριτκλιτυ υσ. " θρ' [γεν. τMςτρι ς] = η τρ α.

†† 4µ$ναι: απαρ. αρ. τυ 4µνω = απκρω, αντιµετωπω. Ρ-ΝΙ: 3µυνν, µλ. 4µυν&, αρ. 3µυνα. ΜΡΡΙ)Α: 4µυνα, 6µ-ντωρ, 6µυντρις, 6µυντικς, QΑµντας. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 6ργω, 6λ-!ω, ηθ8, 9πικυρ8, θεραπεω, τιµωρ8 τινι, Nπηρετ8.

†† ?$σιν: δτ. πληθ. υδ. γνυς Aν [A3σα, Aν] τυ ρµαι εµι.Βλπε πι πνω λθεν.

†† Mπ1ρι: γ1 εν. ενεστ. ευκτ. τυ Mπ1ρω [: Nπ + 4ρ ω]. ΜΡΡΙ-)Α: Rπαρ ς, τα!αρ ς, Lπαρ ς, 6ρ , 6παρ , Lναρ!ις, 6ρ ε5ν,4ναρ ς, Nπαρκτς.


†† αGτ>υς: ν. εν. θηλ. γνυς τυ τριτκλιτυ δικατληκτυ επιθ-τυ B, " αGτ>υς, τ% αGτ>υς = υσικς.

†† Mπδ&ν: µτ . ενεστ. τυ Mπδω -& = ω παπτσια. ΡΝΙ:Mπδυν, µλ. Mπδσω, αρ. Mπδησα, παρκ. Mπδδεκα, υπερσ.Mπδεδκειν.

†† 4ναµις: δτ. πληθ. υδ. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατληκτυεπιθ. B, " 2ναιµς, τ% 2ναιµν = αναµακτς, ωρς αµα.

†† τGντε$θεν [: κρση]: τ% ντε$θεν.†† 'επ%ρι7εν: γ1 εν. παρτ. τυ κπρ7ω = πρµηθεω, ε!ασαλω.

ΡΝΙ: 'επ%ρι7ν, µλ. κπρι&, αρ. 'επ%ρισα, παρκ. κπεπ%-ρικα. ΜΡΡΙ)Α: πριστς, πρισµς, πρισµα, πριστς. ΣΥΝΩ-ΝΥΜΑ: 9διω, παρ ω.

†† δωκεν: γ1 εν. αρ. 1 ριστ. τυ δδωµι = δνω, πρσρω. Βλπε πιπνω διδς.

†† πρσ8ψε: γ1 εν. αρ. ριστ. τυ πρσ1πτω. Βλπε πι πνω πρ-σ8πτε.

†† 4ναλισκµνις: µτ . ενεστ. τυ 4ναλσκµαι = κατατργµαι, αα-νµαι. ΡΝΙ: 4νηλισκ%µην και 4νηλµην, µλ. 4ναλDσµαι,παθ. µλ. 4ναληθσµαι, παθ. αρ. 4νηλDθην, παρκ. 4νλωµαι,υπερσ. 4νηλDµην. ΜΡΡΙ)Α: 6νλωσις, 6νλωµα, κατανλωσις,κατανλωµα, 6ναλωτς, καταναλωτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δαπαν8.ΑΝΤΩΝΥΜΑ: λαµνω, Aκνµ8, εδµαι, υλττω.

†† πρ7ων: µτ . ενεστ. τυ πρ7ω. Βλπε πι πνω 'επ%ρι7εν.

√ª√ƒƒπ∑∞ ÛÙË ¡∂√∂§§∏¡π∫∏

Γνς: γενε, γεντειρα, γηγενς, πρωτγενς. ρ%νς: ρνι, ρνω, ρνικ, ρνιρης.Εµαρµνς: µερδα, µερδι, µρς, µρι, µρα.Τυπ&: 9κτπωµα, 6πτπωµα, 9κτπωση, 6πτπωση, 9κτυπωτς, 6να-

τυπνω.Γ8: γινς, γπεδ, γεωργς, γεωργα, γλς.Κερ1ννυµαι: κρση, κρµα, κρασµα, κρασ, 6κραστς.QΑγω: αγωγ, γηµα, αγλη, στρατηγς, λ αγς, !εναγς, διαγωγ, ει-

σαγωγ, πραγωγ, εισγω, πργω, υδραγωγε.Πρστ1ττω: τγµα, πρσταγµα, τ!η, τακτικς, τακτς, νµταγς, τ-

!ιµ.Κσµ&: διακσµητς, διακσµηση, κσµτρας, κσµηµα.


Νµω: νµ, διανµ, διανµω, διανµας, νµς, νµιµς, απνµ,απνµω.

Πρπει: απρπεια, ευπρπεια, µεγαλπρπεια, απρεπς, µεγαλπρεπς.Φηµ: ων, µη, πρτης.TΕπισκπ$µαι: σκπς, σκπι, σκπιµς, ανασκπηση, επισκπηση,

σκπελς, επσκπς, απερσκεπτς.Πρσ1πτω: α, επα.Uπλ7ω: <πλτης, ε!πλισµς.∆δωµι: πρδτης, πρδσα, δση, εργδτης, επιδτ, επιδτηση,

ανκδτ.Φυγ: υγδας, διαυγ, διαεγω, καταυγ, καταγι, καταεγω.Σ=D7ω: σς, δισωση, σωτρας, σωστς, σωτς, σωστικς.QΕω: εν , !η, σ λ, σ λε, µτ ς, ν ς, σ ση, σ ετικς, σ ε-

δν, σ ετς, κα ε!α, ευε!α.Κα$µα: καση, καυστικς, καυτηριασµς, καυτερς, Lγκαυµα, καυστ-

ρας.UΥπ1ρω: Nπαρκτς, 6ρ , 4ρ ντας, 6ρ ε.UΥπδω: δσµη, δµα, δσιµ, δεσµς, σνδεσµς, 4δετς, δεσµωτρι,

δεσµτης.TΑναλσκω: 6ναλσιµς, καταναλωτς, κατανλωση, καταναλωτικς.

∂∆Àª√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Θνητ%ς [απ τ θν2σκω], γνς [απ τ γγνµαι], τυπ& [απ τ τπς],πρστ1ττω [απ την πρθεση πρ%ς + τττω], κσµ& [απ τ κσµς],>&ς [απ τ ς µε συναρεση], Πρµηθες [απ τ πρµηθς], δνα-µις [απ τ δναµαι], <καστς [απ τ επρρηµα Kκς = µακρι], παραι-τ$µαι [απ την πρθεση παρ1 + αAτ3µαι], τ1ς [απ τ τα ς], 4σθε-νς [απ 4-στερητικ + σθνς], Bπλ7ω [απ τ Jπλν], πρσ1πτω[απ την πρθεση πρ%ς + Eπτω], 2πλς [4-στερητικ + Jπλν], >σις[απ τ ω], µηαν&µαι [απ τ µη αν], σωτηρα [απ τ σ2ω],4µπσω [απ την πρθεση 4µ> + Bσ ω], πτην%ς [απ τ απαρµατπτMναι τυ πτµαι], κατ1γεις [απ την πρθεση κατ1 + γα5α], κησις[απ τ Aκω-8], µγεθς [απ τ µγας], πανισω-& [απ τις πρθ-σεις π + 6ν και τ ρµα Aσ8], εGλ1Xεια [απ τ ε;λας], 4λληλ>θ-ρα [απ τ 6λληλθρς: 6λλλυς θερω], παρκ& [απ την πρθε-ση π + 6ρκ8], εGµ1ρεια [απ τ ε;µαρς < εT + µρη = ρι], 4µ>ιν-νυµι [απ την πρθεση 4µ> + Uννυµι], δρµα [απ τ δρω], καν%ς


[απ τ Vκσθαι τυ Vκνµαι -3µαι], ειµDν [απ τ ε5µα], δυνατ%ς[απ τ δναµαι], κα$µα [απ τ καω κω], Mπ1ρω [απ την πρθε-ση Mπ% + 4ρ ω], στρωµν [απ τ στρννυµι], ?κε9ς [απ τ Wκς],αGτ>υς [απ τα α;τς + ω], Mπδω-& [απ την πρθεση Mπ% +δω], Bπλ [απ τ Jπλν], 2ναιµς [απ 4-στερητικ + αXµα], κπρ7ω[απ την πρθεση κ + πρω < πρς], Xτ1νη [απ τ σκω], τρ>[απ τ τρω], Xρ1 [απ τ ιρσκω], Yλιγνα [απ τ Pλιγνς <Pλγς + γνς < γγνµαι], πλυγνα [απ τ πλγνς: πλς + γ-νς < γγνµαι].

Ãƒ√¡π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


ΕνεστDτας Παρατατικ%ς Μλλντας Α%ριστς Παρακεµενς Υπερσυντλικς

QΕστ(ν) Zν Lσται 9γνετ γγνε 9γεγνει

ΕAσ(ν) Zσαν Lσνται 9γνντ γεγνασι 9γεγνεσαν

\Ερ εται 2^ει εWσι Zλθεν 9λλυθεν 9ληλθει

Τυπ3σι(ν) 9τπωσαν

Μειγνντες µε!ντες µε!αντες

Κερννυται κραθσεται 9κερσατ κκραται 9κκρατ

9κερσθη

9κρθη

\Αγειν 4!ειν 6γαγε5ν ` ναι

Μλλυσι Lµελλν και µελλσυσι 9µλλησαν

^µελλν

Πρστττυσι πρσταττν πρστ!υσι πρστα!αν πρστετ ασι πρσετετ εσαν

Κσµε5ν κσµσειν κσµMσαι κεκσµηκναι

Νµειν νεµε5ν νε5µαι νενεµηκναι

Πρπει και Lπρεπε κα πρψει κα Lπρεπε

πρπν 9στ πρπν Zν πρπν Lσται

Παραιτε5ται παρ2ητε5τ παραιτσεται παρ2ητσατ παρ2ητθη παρ2τηται

Νµντς νεµ3ντς νεµατς νενεµηκτς

Φησ Lη λ!ει και 9ρε5 εWπε(ν) και

Lησε

QΕπισκπ3 9πσκεψαι 9πσκεψ

Πεθων πεσων πεσας πεπεικς

Νµει Lνεµε νεµε5 Lνειµε νενµηκε

Νµων νεµ8ν νεµας νενεµηκς


ΕνεστDτας Παρατατικ%ς Μλλντας Α%ριστς Παρακεµενς Υπερσυντλικς

Πρσπτει πρσMπτε πρσψει πρσMψε

∆ιδς δσων δς δεδωκς

Κσµε5 9κσµει κσµσει 9κσµησε κεκσµηκε (9κεκσµκει)

b)πλει Hπλιε Hπλισε (Hπλικε) (Iπλκει)

QΑµπ ει και ^µπισ ε (6µ!ει)

6µπσ ει

ΑD!ει και ηT!ε α;!σει ηD!ησε ηD!ηκε

α;!νει

Σ2ει Lσ2ωε σσει Lσωσε σσωκε

Μη αν7ται 9µη αν7τ µη ανσεται 9µη ανσατ µεµη νηται 9µεµη νητ

QΕπανισ8ν 9πανισσων 9πανισσας

\Ε ων U!ων και σ ν 9σ ηκς

σ σων

QΕπαρκε5 9πρκει 9παρκσει 9πρκεσε

QΑµιεννς (6µι8ν) 6µισας

QΑµνειν 6µυνε5ν 6µ3ναι

QΙ3σιν A3σιν 9λθ3σι 9ληλυθσι

bΥπρ ι Nπρ!ι Nπρ!αι και

Nπρ!ειεν

bΥπδ8ν Nπδσων Nπδσας Nπδεδεκς

QΕκπρει 9!επριε 9κπριε5 9!επρισε 9κπεπρικε

∆δωσι 9δδυ δσει Lδωκεν δδωκε 9δεδκει

ΕWναι Lσεσθαι γενσθαι γεγνναι

Πρσπτει πρσMπτε πρσψει πρσMψε

QΑναλισκ- 6ναλωθησ- 6ναλωθε5σι 6νηλωµνις

µνις µνις

Πρων πρι8ν πρσας πεπρικς

∂°∫§π∆π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™

™À¡∆∞∫∆π∫∞ ™Ã√§π∞§ÂÙÔÌÂÚ‹˜ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎ‹ ·Ó¿Ï˘ÛË Î·È ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛËÛ˘ÓÙ·ÎÙÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ

1. \Ην γ1ρ πτε ρ%νς: κρ. πρτ. ρνς: υπκ. στ ν. πτε: επιρρ.πρσδ. τυ ρνυ.

2. Iτε θε µν σαν: δευτ. ρν. πρτ. θε: υπκ. στ Zσαν.3. θνητ1 δ γνη Gκ ν: δευτ. ρν. πρτ. γνη: υπκ. στ Gκ ν [ατ-

τικ σντα!η]. θνητ1: κατηγ. στ υπκ. τυ ;κ Zν.4. TΕπειδ δ κα ττις ρ%νς λθεν εµαρµνς γενσεως: δευτ.

ρν. πρτ. ρ%νς: υπκ. στ λθεν. εµαρµνς: επιθ. µτ . επιθ.πρσδ. στ ρνς. ττις: δτ. αριστικ. γενσεως: γεν. κτητ. απτ ρνς.

5. τυπ$σιν αGτ1 θε γ8ς νδν κ γ8ς κα πυρ%ς µε'αντες κα τ&ν[Iσα]: κρ. πρτ. θε: υπκ. στ τυπ$σιν και στη µτ . µε'αντες: ρν. µτ . αGτ1: αντικ. στ τυπ3σιν. νδν: επιρρ. πρσδ. τυ τ-


ριστικ Υπτακτικ Ευκτικ Πρστακτικ Απαρµ>ατ Μετ

eΗλθεν Lλθ2η Lλθι 9λθτω 9λθε5ν 9λθν, -3σα, -ν

Τυπ3σι(ν) τυπ8σι τυπ5εν τυπντων τυπ3ν τυπ8ν, -3σα, -3ν

Κερννυται κεραννηται κεραννιτ κεραννσθω κερννυσθαι κεραννµενς, -η, -ν

Πρστα!αν πρστ!ωσι πρστ!αιεν πρστα!ντων πρστ!αι πρστ!ας, -ασα, -αν

και πρστ!ειαν

Πρπει πρπ2η και πρπι και πρπειν πρπν

πρπν 2Z πρπν εBη

Παραιτε5ται παραιτMται παρατ5τ παραιτεσθω παραιτε5σθαι παραιτµενς, -η, -ν

QΕπεσκψω 9πισκψ2η 9πισκψαι 9πσκεψαι 9πισκψασθαι 9πισκεψµενς, -η, -ν

Νµει νµ2η νµι νεµτω νµειν νµων, -υσα, -ν

QΕπρκεσε 9παρκσ2η 9παρκσαι και 9παρκεστω 9παρκσαι 9παρκσας, -σασα, -σαν

9πρκσειεν

bΥπρ ει Nπρ 2η Nπρ ι Nπαρ τω Nπρ ειν Nπρ ων, -υσα, -ν

\Εδωκεν δ28 δη δτω δ3ναι δς, δ3σα, δν

ΠρσMψε πρσψ2η πρσψαι και πρσαψτω πρσψαι πρσψας, -ψασα,

πρσψειεν -ψαν

πυ. γ8ς: γεν διαιρ. της αετηρας απ τ Lνδν. κ γ8ς - (κ) πυ-ρ%ς - (κ) τ&ν Iσα...: εµπρθετι πρσδ. λης.

6. Iσα πυρ κα γ=8 κερ1ννυται: δευτ. ανα. πρσδιρ. πρτ. στ τ&ντης κριας πρτασης: Iσα: υπκ. στ κερ1ννυται [αττικ σντα!η].πυρ - γ=8: αντικ. στ κερννυται.

7. TΕπειδ δ’ 2γειν αGτ1 πρ%ς >&ς µελλν: δευτ ρν. πρτ. θε:υπκ. στ µελλν και στ 2γειν [: ταυτπρσωπα]: τελ. απαρµ.αντικ. στ Lµελλν. αGτ1: αντικ. στ 4γειν. πρ%ς >&ς: εµπρθ.πρσδ. κατεθυνσης.

8. πρστα'αν Πρµηθε9 ... δυν1µεις ;κ1στις: κρ. πρτ. [θε]:υπκ. στ πρστα!αν. Πρµηθε9 - TΕπιµηθε9 - κσµ8σαι - νε9µαι [:τελικ απαρµατα αντικεµενα στ πρστα!αν]. [Πρµηθα -TΕπιµηθα: ενν.]: υπκ. στα απαρµατα. δυν1µεις [: µεσ] - ;κ1-στις [: µµεσ] αντικεµενα στα απαρµ. κσµMσαι -νε5µαι.

9. hς πρπει [κσµ8σαι κα νε9µαι]: δευτ. ανα. παραλικ πρτ.[κσµ8σαι - νε9µαι: ενν.]: τελικ απαρµ. υπκ. στ πρπει. [Πρ-µηθα - TΕπιµηθα: ενν.]: υπκεµενα στα απαρµατα.

10. Πρµηθα δ παρατε9ται TΕπιµηθες αGτ%ς νε9µαι: κρ. πρτ. TΕπι-µηθες: υπκ. στ παραιτε9ται. αGτ%ς: κατηγ. πρσδ. στ QΕπιµη-θες. Πρµηθα - νε9µαι [: τελικ απαρµ.]: αντικεµενα στ πα-ραιτε5ται. [Πρµηθα: ενν.]: υπκ. στ νε5µαι [: ετερπρσωπα].

11. νεµαντς δ’ µ$ πσκεψαι: κρ. πρτ. [σ: ενν.]: υπκ. στ 9πσκε-ψαι. νεµαντς: γεν. απλυτη ρν. µτ . µ$: υπκ. στη µτ . νεµαντς.

12. >η: κρ. παρενθεντικ πρταση. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ >η.13. κα jτω πεσας νµει: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ ν-

µει και στη µτ . πεσας: ρν. µτ . [δυν1µεις: µεσ] - [;κ1στις: µ-µεσ]: αντικεµενα στ νµει. jτω: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ.

14. Νµων δ τ9ς µν ?σν 2νευ τ1υς πρσ8πτε: κρ. πρτ. [TΕπιµη-θες: ενν.]: υπκ. στ πρσMπτε και στη µτ . νµων: ρν. µτ . ?σν[: µεσ] - τ9ς µν [: µµεσ]: αντικεµενα στ πρσMπτε. 2νευ τ1-υς: εµπρθ. πρσδ. ε!αρεσης. ?σν [: µεσ] - τ9ς µν [: µµεσ]:αντικεµενα στη µτ . νµων.

15. τ1 δ 4σθενστερα τ1ει κ%σµει: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]:υπκ. στ 9κσµει. τ1 4σθενστερα: αντικ. στ 9κσµει. τ ει: δτ.τυ τρπυ.

16. τ1 δ Cπλι7ε: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ Cπλι7ε. τ1 δ:αντικ. στ Hπλιε.

17. τ9ς δ’ 2πλν διδς >σιν 2λλην τιν’ αGτ9ς µηανEτ δναµινε?ς σωτηραν: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ µηανEτ


και στη µτ . διδς: αιτιλ. µτ . δναµιν: αντικ. στ 9µη αν7τ.2λλην - τιν1: επιθετικ πρσδριρ. στ δναµιν. ε?ς σωτηραν:9µπρθ. πρσδ. τυ σκπ. αGτ9ς: δτ. πρσ. αριστικ.

ΠΡΣΕkΕ. Η δτικ πρσωπικ αριστικ. ∆ηλνει τ πρσωππυ για ρη τυ για ωλει τυ γνεται αυτ πυ σηµανει τ ρ-µα. Στη µετραση της δτικς αυτς πρστθενται ι ρσεις: γιαωλεια, για ρη, γι’ αυτν κ.λπ.

2πλν: επιθ. πρσδ. στ >σιν [: µεσ] - τ9ς δ’ [: µµεσ]: αντικεµεναστη µτ . διδς.

18. l µν γ1ρ αGτ&ν σµικρ%τητι 3µπισε: δευτ. αναρ. πρσδιριστι-κ πρτ. µµεσ αντικ. στ νεµεν της κριας πρτασης πυ ακ-λυθε. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ ^µπισ ε. l: αντικ. στ ^µπισ ε.σµικρ%τητι: δτ. τυ ργνυ.

19. πτην%ν >υγν 3 κατ1γειν κησιν νεµεν: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες:ενν.]: υπκ. στ νεµεν. >υγν: αντικ. στ Lνεµεν. πτην%ν: επιθ.πρσδ. στ υγν. κησιν: αντικ. στ Lνεµεν. κατ1γειν: επιθ.πρσδ. στ Bκησιν.

20. l δ ηH'ε µεγθει: δευτ. ανα. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στηH'ε. l: αντικ. στ ηT!ε. µεγθει: δτ. τυ ργνυ.

ΠΡΣΕkΕ. Η δτικ τυ ργ1νυ. ∆ηλνει τ ργαν (πργµα πρσωπ) πυ µε τη θει τυ γνεται αυτ πυ σηµανει τ ρµα.Παρατρηση: ∆εν πρπει να συγ νται η δτικ τυ µσυ και η δ-τικ τυ ργνυ% η δτικ τυ µσυ εναι ννια αηρηµνη (δηλ.κτι πυ δεν πινεται ως ργαν για να γνει κτι), εν η δτικ τυργνυ εναι συγκεκριµν υσιαστικ.

21. τ=&δε αGτ=& αGτ1 σ=ω7εν: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ σ=ω7ε.αGτ1: αντικ. στ Lσ2ωεν. αGτ=&: κατηγ. πρσδ. στ τ=&δε: δτ. τυ ργνυ.

22. κα τmλλα jτως πανισ&ν νεµεν: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]:υπκ. στ Lνεµεν και στη µτ . πανισ&ν: τρπ. µτ . τmλλα [: µεσ] -[τ9ς γνεσι: µµεσ]: αντικεµενα στ Lνεµεν και στη µτ . jτως:επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ.

23. τα$τα δ µηανEτ εGλ1Xειαν ων: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]:υπκ. στ µηανEτ και στη µτ . ων: αιτιλ. µτ . τα$τα: αντικ.στ 9µη αν7τ. εGλ1Xειαν: αντικ. στη µτ . L ων.

24. µ τι γνς 4ϊστωθεη: δευτ. ενδιαστικ πρτ. αντικ. στην περρα-ση εGλ1Xειαν ων της κριας πρτασης. τι: επιθ. πρσδ. στ γνς:υπκ. στ 6ϊστωθεη.


25. πειδ δ αGτ9ς 4λληλ>θρι&ν δια>υγ1ς πρκεσε: δευτ. ρν.πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ πρκεσε. δια>υγ1ς [: µεσ] -αGτ9ς [: µµεσ]: αντικεµενα στ 9πρκεσε. 4λληλ>θρι&ν: γεν.αντικειµ. απ τ διαυγς.

26. πρ%ς τ1 κ ∆ι%ς Cρας ... κα καµατα, κα Mπδ&ν ... κα 4ναµις:κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ µηανEτ και στις µετ ς4µ>ιεννς [: τρπ. µτ .] και Mπδ&ν [: τρπ. µτ .]. εGµ1ρειαν: αντικ.στ 9µη αν7τ. πρ%ς τ1ς Cρας: εµπρθ. πρσδ. τυ σκπ ανα-ρς. κ ∆ι%ς: εµπρθ. πρσδ. πρλευσης. αGτ1: αντικ. στη µτ .6µιεννς. πυκνα9ς: επιθ. πρσδ. στ θρι'ν: δτ. τυ ργνυ. δρ-µασιν - Bπλα9ς: δτ. τυ ργνυ. στερε9ς: επιθ. πρσδ. στ δρµα-σιν. καν9ς - δυνατ9ς: κατηγρµενα στ δρµασιν: υπκ. τηςµτ . [Hσιν: ενν.]: επιθ. µτ . 4µ$ναι: απαρ. της αναρς απ τ Vκα-ν5ς. [δρµατα: ενν.]: υπκ. στ 6µ3ναι. ειµ&να - καµατα: αντικε-µενα στ 6µ3ναι. τ1 µν - τ1 δ: αντικεµενα στη µτ . Mπδ&ν. 4να-µις: επιθ. πρσδ. στ δρµασιν.

27. κα ε?ς εGν1ς ?$σιν Iπως Mπ1ρι ... αGτ>υς ;κ1στ=ω: δευτ. τελ.πρτ. τ1 αGτ1: επιθ. πρσδ στ τα$τα: υπκ. στ Mπ1ρι [αττικσντα!η]. ?κεα - αGτ>υς: επιθ. πρσδιρισµ στ στρωµν: κα-τηγ. ;κ1στ=ω: δτ. πρσωπικ αριστικ. ?$σιν: ρν. µτ . ε?ς εGν1ς:εµπρθ. πρσδ. κνησης σε τπ.

28. ΤGντε$θεν τρ>1ς ... τ9ς δ n7ας: κρ. πρτ. [TΕπιµηθες: ενν.]:υπκ. στ 9!επριε. 2λλας: επιθ. πρσδ. στ τρ>1ς [: µεσ] -2λλις [: µµεσ]: αντικεµενα στ 9!επριε. τGντε$θεν: επιρρ.πρσδ. ρνυ. τ9ς µν - 2λλις δ - τ9ς δ: επιµεριστικς επαραθ-σεις στ 4λλις. Xτ1νην - καρπς - n7ας: επε!ηγσεις στ τρ-ς. κ γ8ς, [κ] δνδρων: εµπρθετι πρσδ. πυ δηλνυν πρ-λευση.

29. στι δ’ oς δωκεν εναι τρ>ν 7=Dων 2λλων Xρ1ν: κρ. πρτ.[TΕπιµηθες: ενν.]: υπκ. στ Lδωκεν. στιν oς - εναι [: τελ. απα-ρµ.]: αντικεµενα στ Lδωκεν. Xρ1ν: υπκ. στ εWναι [: ετερπρ-σωπα]. τρ>ν: κατηγ. στ υπκ. τυ εναι Xρ1ν. 7=Dων: γεν. αντι-κειµ. στ ρν. 2λλων: επιθ. πρσδ. στ 2ων.

30. κα τ8ς µν Yλιγγναν ... τ=& γνει πρ7ων: κρ. πρτ. [TΕπιµη-θες: ενν.]: υπκ. στ πρσMψε και στη µτ . πρ7ων: τρπ. µτ . τ9ςµν - τ9ς δ’ 4ναλισκµνις: αντικεµενα µµεσα στ πρσMψε. Yλι-γγναν - πλυγναν: αντικεµενα µεσα στ πρσMψε: Mπ% τ-των: πιητ. ατι στη µτ . τ5ς 6ναλισκµνις. σωτηραν [: µεσ] -τ=& γνει: [: µµεσ]: αντικεµενα στη µτ . πρων.


£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

Η δηµιυργα των θνητν ντων απ τυς θες και η απνµτων δυνµεων σε αυτ.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

)ι θε πλθυν στ εσωτερικ της γης τα θνητ ντα. Καλν τν Πρµηθα και τν Επιµηθα να διανεµυν σε αυτ

δυνµεις. ) Επιµηθας παρακαλ τν Πρµηθα να κνει αυτς τη διανµ

των δυνµεων. ) Επιµηθας διανµει τσι τις δυνµεις στε να µην καταστραε

κπι γνς.

¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

\Ην γ1ρ πτε ρ%νς: Αυτ ταν η συνηθισµνη εισαγωγ των µ-θων. ) µθς πυ αηγεται Πρωταγρας δεν εναι δηµιργηµατυ Πλτωνα, αλλ εναι παρµνς απ τ αµν ργ τυ Πρωτα-γρα «Περ τMς 9ν 6ρ 2 καταστσεως». ) Πρωταγρας ρησιµπιετ µθ, για να απδε!ει τ διδακτ της αρετς και αυτ γνεται γιαλγυς σκπιµτητας. Απη ε τις απψεις τυ σιστ για τη γνεσηκαι την ανπτυ!η τυ πλιτισµ. Τ ς και η γλσσα τυ µθυασκν µεγαλτερη γητεα στυς ακρατς. ∆εν κυρυν, εναντθετα κρατν αµεωτ τ ενδιαρν. Παρλληλα δνει τη δυνα-ττητα στν αηγητ να ρησιµπισει τη αντασα τυ στλ-ντας τ µθ µε πιητικς εκρσεις, πως «πλν σιν», «σµικρ-τητι µπισ ε», «πτυνς υγν», «6ϊστωθεη», «6λληλθριν». Τ-λς, τ δηµτικ ς της γλσσας δηµιυργε ακµα µεγαλτερηαµεστητα και νεση στην παρακλθησ τυ. Αυτ ανεται απτα ε!ς σηµεα: 1) την αρ τυ µθυ («Zν γρ πτε ρνς») πυµας παραπµπει στα παραµθια («µια ρ κι ναν καιρ»), 2) τηνκατασκευ τυ λγυ πυ απτελν µικρς περδι µε λιτ σνδε-ση: µν-δ, θε µν-θνητ γνη δ, 3) η συ ν ρση τυ «Tν» καιτυ «9πειδ», 4) η συ ν επανληψη των διων λ!εων, πως π. . νε-


µαι- νεµαντς- νµει- νµων, 5) η εναλλαγ ευθ και πλγιυ λγυ. θνητ1 γνη: Αναρεται σε λα τα ωνταν πλσµατα, ρα και στν

νθρωπ. Τ επθετ «θνητς» πυ απδδεται στα ντα ρ εται σεαντθεση µε τ «6θνατς» πυ απδδεται στυς θες. Σµωναµε τ µθ τυ Πρωταγρα λα τα θνητ- µια ντα δηµιυργ-νται µα. Κατ τν πλατωνικ µθ, πυ αναρεται στν Τµαι(42e), στην πρτη τυς γννεση ι ψυ ς παρνυν τη µρ των αν-θρπων. Στη συν εια κπιες ανθρπινες ψυ ς εκππτυν και απαυτς δηµιυργνται τα υπλιπα α. Στν δι µθ αναρεταιτι και ι θε γεννινται, αλλ πλ πριν απ τυς ανθρπυς. Ηπψη αυτ δγησε τν mεννη τν Ελετη να υπστηρ!ει τισι ισ υρνται πως ι θε γεννθηκαν διαπρττυν τ δι αµρ-τηµα µε αυτς πυ υπστηρυν τι ι θε πεθανυν.

ρ%νς λθεν εµαρµνς: nρνς καθρισµνς απ τη µρα. Η«εVµαρµνη» εκρει τ αναπευκτ. Τ πρασµα απ µια µρως σε µια λλη, απ µια επ σε µια λλη, τ πρασµα σε να λ-λ στδι ε!λι!ης πυ γνεται κτω απ την πεση της ανγκης γιατη ελτωση της ως. ) ρνς δηλνει την αρ της δηµιυργας,τ σηµε πυ πεται µετ τη θεγνα (τη γννηση των θεν). nαρα-κτηριστικ εναι τι στυς αρ αυς ελληνικς µθυς υπρ ει µνθεγνα. ) Ησδς στη Θεγνα τυ κνει λγ για τη δηµιυργατων θεν και στη συν εια απλ αναρεται στη δηµιυργα τυ αν-θρπυ, ωρς να εµαθνει περαιτρω στν τρπ αυτς της δηµι-υργας. Αντθετα για τν Πρωταγρα και τυς σιστς κντρ τηςδιδασκαλας και τυ ενδιαρντς τυς εναι νθρωπς, η δηµι-υργα και η ε!λι!η τυ διυ και τυ πλιτισµ τυ.

τυπ$σιν αGτ1 γ8ς νδν κ γ8ς κα πυρ%ς: Τ ρµα «τυπ8» σηµα-νει δνω µρ, πλθω, δνω τπ σε κτι µε ση κπι καλπι.Με τ «α;τ» αναρεται σε λα τα µια ντα, και στν νθρωπ.Στη ρση «γMς Lνδν» η λ!η γη ει τη σηµεριν σηµασα, εν στηρση «9κ γMς κα πυρς» σηµανει τ υλικ, τ µα. 0ρα, ι θεδηµιργησαν τα α και τν νθρωπ µσα στη γη απ µα καιωτι, αλλ και απ σα υλικ αναµειγννται µε τ µα και τηωτι. ∆ηλαδ, και απ νερ, πυ µπρε να αναµει θε µε τ µακαι απ αρα πυ µπρε να αναµει θε µε τη ωτι. ) Πρωταγραςσεται την κσµγνικ µυθλγα, η πα αναρει τι ι νθρω-πι γιναν απ τη γη. Συνδυει δε την κσµλγικ θερηση τυΠαρµενδη, πυ υπστηρει τι τα ντα πρρ νται απ τη σνθε-ση δ στι εων, της γης και της ωτις, µε αυτ τυ Εµπεδκλ,


πς συµπλρωσε λλα δ στι εα, τ νερ και τν αρα. Παρλ-ληλα µε αυτ τη θερηση, σιστς, ανεται τι εκρει και τηναρ γνη αντληψη για τη µητρα-γη, στα σπλ να της πας (γMςLνδν) γεννινται και αναπαργνται λι ι ργανισµ, εν δια-κρνυµε και κπια ν!η στη διαδεδµνη αντληψη των Ελλνωνπερ αυτ θνων λαν, λαν δηλαδ πυ !ετρωσαν απ τη γη,την πα στη συν εια κατκησαν.

πρστα'αν Πρµηθε9 κα TΕπιµηθε9: Τιτνες, γιι τυ Ιαπετ καιτης Ωκεανδας Κλυµνης ( της Θµιδς της Ασας). Τα νµατατων δ πρωταγωνιστν τυ µθυ µαρτυρν και την πιτικ δια-ρ των αρακτρων τυς. Απ την ετυµλγα των νµτωντυς, Πρµηθας εναι αυτς πυ πρνε, πυ πρλπει, σκτε-ται εκ των πρτρων (πρ + µδµαι = πρν, απ αυτ η λ. µτις=σκψη), εν Επιµηθας εναι αυτς πυ σκτεται εκ των υστρων,ετερ ρνισµνα, ρα ι σωστ, απερσκεπτα (9π + µδµαι). Απαυτ συνγεται τ συµπρασµα τι Πρµηθας θα πρεπε να κνειτη νµ των ιδιττων. Η αλλαγ των ρλων δηµιργησε τελικπρλµατα. ) Επιµηθας, αν και επιρτισµνς µε να τσ δ-σκλ και λεπτ ργ, θα απδει θε απερσκεπτς και επιπλαις. )Πρµηθας, απ την λλη, θα απδει θε ιλνθρωπς και πρνη-τικς. Θα κλψει τη ωτι απ τυς θες και θα τη δσει στν ν-θρωπ, για τν πρστατεσει. Γι’ αυτ τ λγ θα τιµωρηθε σκληραπ τ ∆α.Πρµηθας: Κατ τν Αισ λ λαε µρς στην Τιτανµα α µε τµρς των θεν, αν και Τιτν. ρθε σε σγκρυση µε τ ∆α, τανκλεψε τη ωτι. Τ γεγνς αυτ πρκλεσε τ θυµ τυ ∆α, πυπαρδωσε τν Πρµηθα στν αιστ και τυς υπηρτες τυ, Κρ-τς και Βα. ) αιστς τν κρωσε στ ρς Κακασ, πυνας αετς κθε µρα τυ καττρωγε τ συκτι τ π, µως, αµ-σως !αναγινταν. Τν ελευθρωσε Ηρακλς σκτνντας τν αε-τ. ) Πρµηθας !αναγρισε στν $λυµπ και µε την δεια τυ ∆αγινε σς σµυλς των θεν. ) Πρµηθας λατρευταν στηνΑθνα µα µε τν αιστ και την Αθην κντ στην Ακαδηµεα,πυ υπρ ε νας και ωµς πρς τιµν τυ.

) Πρµηθας απτλεσε τ αινι σµλ τυ ανθρπινυπνεµατς πυ διαρκς τενει πρς τα νω και αγωνεται για τηνκαλυτρευση.Επιµηθας: Σµωνα µε την ελληνικ µυθλγα Επιµηθας ταν αρακτρας εντελς διαρετικς απ τν αδερ τυ. Σκεπτταν


πντα, α τα διρα γεγντα λαιναν ρα. $ταν Πρµη-θας κλεψε τη ωτι απ τυς αθνατυς, ειδπησε τν αδερτυ να υλγεται και να µη δε τε καννα δρ απ αυτς. Ωστσεκενς δ εται µε ευ αρστηση (και για ακµα µια ρ απερσκε-πτα) την Πανδρα, πυ τυ ερε Ερµς και η πα πλσθηκεκατ παραγγελα, για να τιµωρηθε τ ανθρπιν γνς. Η απρνη-σα τυ µως δε σταµατ εκε. $ταν η Πανδρα τυ ητ να αν!ειτ κυτ πυ κρατσε καλ κλεισµν µετ απ εντλ των θενκαι πυ µσα κρνταν λες ι συµρς, αυτς δεν την εµπδει.

κσµ8σαι τε κα νε9µαι: Σ µα πρωθστερ. Πρτα γνεται η διαν-µ και µετ η κσµηση.

νεµαντς δ’ µ$ πσκεψαι: $πως αναρθηκε παραπνω, αρα-κτηριστικ τυ δηµτικ υς εναι η εναλλαγ τυ ευθς καιπλαγυ λγυ. Τ δι γνεται και σε λλα σηµεα τυ διαλγυ.

µηαν1τ δναµιν ε?ς σωτηραν, τα$τα δ µηαν1τ εGλ1Xειανων µ τ γνς 4ϊστωθεη, σωτηραν τ=& γνει πρ7ων: )ι ιδιτη-τες πυ δθηκαν στα α απ τν Επιµηθα ε αν ως στ τη δια-τρηση της ως, την επιωση των ντων και τη διαινιση τυ ε-δυς τυς.

4ϊστωθεη: Πιητικ ρµα πυ απαντ µν σε αυτ τν τπ. QΑϊ-στω-ω (4ιστς<6- στερ. + Aδε5ν = αρατς).

qρα: α) )ρισµνς ρνς, περδς τυ τυς, τυ µνα, της ηµρας.) Επ τυ τυς. )ι αρ αι /λληνες δικριναν τ τς σε τρειςεπ ς: τ Lαρ, δηλαδ την νι!η, τ θρς, δηλαδ τ καλκαρικαι τν ειµνα. Την πραν, τ θινπωρ, τη θεωρσαν ως ακµτυ καλκαιρι. Επειδ η λ!η ρησιµπιετ για να δηλσει τηνκαλτερη επ τυ ρνυ, κατλη!ε επσης να σηµανει την κατλ-ληλη ρα τη σωστ στιγµ (πως η λ!η καιρς), αλλ και την κα-τλληλη ηλικα της ως τυ ανθρπυ, τη νετητα. Στη µυθλγαι rρες ταν κρες τυ ∆α και της Θµιδς και ταν τρεις: η Ευν-µα, η Ειρνη και η ∆κη. Σ ετνταν µε τις εναλλαγς των επ νκαι των καιρικν αινµνων. Πρσττευαν τυς καρπς κθεεπ ς και ταν υπεθυνες για την ωρµανση και την τελειτητα τωνυσικν πραγµτων, ρα και τυ ανθρπυ. )ι αρ αι πστευαντι ∆ας ρθµιε λα τα υσικ αινµενα στν υραν και τη γη.

Tλιγγναν - πλυγναν: Εκτς απ τα υσικ «πλα» πυ κθεν ει για να αντιµετωπει τυς ε θρς τυ και τα υσικ αιν-µενα, σηµαντικ ρλ στην ε!λι!η και τη διαινιση παει τρπςαναπαραγωγς των µιων ντων.


∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

Απ αυτν την εντητα !εκιν Πρωταγρας την απντησ τυ σταεπι ειρµατα τυ Σωκρτη για τ µη διδακτ της πλιτικς αρετς. Μεµεγλη δε!ιτε να σιστς γανει απ τη δσκλη θση πυ τνερε συνµιλητς τυ στην πρτη εντητα. nρησιµπιντας τ µ-θ και στη συν εια τ λγ (εντητες 5 και 6) θα πρσπαθσει να απ-δε!ει τι η πλιτικ αρετ διδσκεται. )ελει να τ κνει, α σεδιαρετικ περπτωση θα ακυρσει τν εαυτ τυ και την τ νη τυ.

Σµωνα µε τ µθ, υπρ ε κπια επ πυ δεν υπρ αν τα µ-ια ντα αλλ µν ι θε. $ταν τασε κατλληλς ρνς, ι θεδηµιργησαν τα ντα στ εσωτερικ της γης και, ταν αυτ επρκειτνα γυν στ ως, διτα!αν τν Πρµηθα και τν Επιµηθα να διανε-µυν κατλληλα τις ιδιτητες και να πρικσυν µε εδια τα ντα. )Επιµηθας ττε παρακαλε και πεθει τν Πρµηθα να κνει αυτς τηµιρασι και στη συν εια Πρµηθας να κνει τν λεγ . Με κριαµριµνα την ε!ασλιση της σωτηρας των γενν και τη διαινισ τυςδνει σε λλα δναµη και σε λλα τα τητα, σε λλα τερ και σε λλαυπγεια κατικα. Για να αντιµετωπσυν τα καιρικ αινµενα, τα ντ-νει µε τρ ωµα σκληρ δρµα. Για την τρ τυς τα δια ωρει σε υ-τγα και σαρκγα, εν παρλληλα και µε ση αυτ τ δια ωρι-σµ ρντει και τν τρπ αναπαραγωγς τυς.

Με µια πρτη εκτµηση θα λγαµε τι Επιµηθας ρντισε µε τνκαλτερ δυνατ τρπ την ε!ασλιση των ειδν. $µως η απρνη-σα τυ, κρια ιδιτητα τυ αρακτρα τυ, τν δγησε σε να µεγλσλµα. 0ησε τν νθρωπ γυµν, ανυπδητ στρωτ και πλ. Τλθς αυτ θα ρθει να διρθσει αµσως µετ Πρµηθας.

) µθς δε νει τ πρτ στδι ε!λι!ης τυ ανθρπυ, τη γνεση.Περι ει πλλ σηµαντικ στι εα, µερικ απ τα πα ευσταθνακµα και σµερα. Φιλσ>ικς και κσµλγικς ιδες. Τα µια ντα πρρ νται

απ τη σνθεση των τεσσρων στι εων, µατς, ωτις, νερκαι αρα (ιλσα τυ Παρµενδη και τυ Εµπεδκλ).

Κ1πιες αλθειες για τη Xιλγικ πρλευση των µXιων %ντωνκαι τυ ανθρDπυ. Τα α πλνται µε κπιες δυνµεις, σδιανεµειµνες, στε να απευκτε κνδυνς αανισµ τυς. Πα-ρλληλα µθς αναρεται στ γεγνς της διατρησης και τηςε!ανισης των ειδν, καθς και στ γεγνς τι νθρωπς ιλ-γικ εναι τ πι αδναµ απ τα ντα, λιγτερ ε!πλισµνς και


πλν ανσ υρς. Τλς, γνεται αναρ σε κινωνιλγικ εππεδγια την αρ ικ κατσταση της ανθρπινης κινωνας, τη συγκρτησηκαι ργνωση των κινωνιν, την αρ ικ πρληµατικ συµωσηκαι την ε!ασλιση της κινωνικς συν ς µετ την παρµαση τυ∆α (εντητα 4).

Παρ1λληλα µε τις κινωνιλγικς και κσµλγικς ανα>ρς, µ-σα στ µθ διακρνυµε και τη θελγικ αντληψη %τι ι θεπρϋπραν και αυτ δηµιργησαν τα µXια %ντα και τν 1νθρω-π. Γνωρυµε τι σιστς Πρωταγρας ταν αγνωστικιστς,πως ανεται µσα απ απσπσµατα των ργων τυ. Γι’ αυτν ηπαρ!η τυ θε τθετ υπ αµιστηση. Γιατ λιπν στ µθ τυι θε κατ υν τσ σηµαντικ θση; Πρανς η αναρ γνεταιµε αλληγρικ διθεση. ) ∆ας εναι λγς, η λγικ, η νµτλειαπυ διπει τη ση. )ι υπλιπι θε εναι τα ργανα αυτς της ν-µτλειας, ι εκτελεστς και ελεγκτς των νµων πυ ρυθµυν τιςσ σεις των ντων µετα! τυς, ε!ισρρπν τις ανγκες τυς ε!α-σαλυν τα µσα για την ικανπηση αυτν των αναγκν καιτυς τρπυς για τη διαινιση των γενν. Τ ντν θελγικ στι- ε της εντητας δεν ρ εται σε αντθεση µε τις απψεις τυ σι-στ, αλλ ρησιµπιεται, για να θεµελισει θελγικ την πλιτικαρετ. 0λλωστε στη συν εια τυ µθυ δε θα ασ ληθε καθλυ µετην παρ!η των θεν. Θα πρσπαθσει να ε!ηγσει πς γεννθηκετ θρησκευτικ συνασθηµα.

/να απ τα ργανα της νµτλειας της σης, Επιµηθας, πα-ρεµανει µσα στ µθ, για να ε!ασαλσει την ισρρπα και τηνεπιωση των µιων ντων. ∆ιανµει µε ιδιατερη ρντδα τις δυν-µεις και τα εδια, στε να µην κινδυνεσει κπι απ τα α µεαανισµ.

Κατανµει τις >υσικς ιδι%τητες σε κ1θε εδς µε σ>α και περισσπρσ. Σε λλα δνει δναµη, σε λλα τα τητα, σε λλα πλα, σελλα τερ, σε λλα υπγεια κατικα και σε λλα διαρετικςτρπυς σωτηρας.

Τα ε>δι17ει µε τρωµα σλκηρ1 δρµατα και τσι, µε τν κατλ-ληλ ε!πλισµ τυς παρ ει τα ιλγικ εκενα µσα πρστασαςστις καιρικς µεταλς και τα ακραα µετεωρλγικ αινµενα.

Ε'ασ>αλ7ει µσα διατρ>ς για %λα τα εδη και τα διακρνει σερτ>1γα και σαρκ>1γα.

ρµDµενς απ% τν παραπ1νω διαωρισµ% δνει πλυγνα, δηλα-δ τη δυναττητα να γεννν πλλς απγνυς, σε σα α γν-


νται τρ των λλων. Με αυτ τν τρπ ε!ασαλει ισρρπακαι στν πληθυσµ των µιων ντων.Μσα απ τ µθ, Πρωταγρας, ρσκει την ευκαιρα να παρυ-

σισει την τελελγικ αντληψ τυ για τη ω. Σµωνα µε αυτ, ηαδυναµα κθε υ αναπληρνεται απ κπια λλη δναµη. Τα ε-δια πυ παρα ωρνται και τα αρακτηριστικ µε τα πα υν πρι-κιστε τα α επιτελν να σκπ και ε!ηγνται απ τ σκπ (τλς)για τν π πλστηκαν. Στα α πυ δεν υν δναµη, δννται τε-ρ. Τα σαρκγα α γεννν λγυς απγνυς, γιατ αλλις θα επι-κρατσαν πληθυσµιακ στ ωικ ασλει και θα ε!ανιαν τα υπ-λιπα. Για τν Πρωταγρα λα υν να σκπ, λα γννται για κ-πι λγ.

Και εν κανες δεν µπρε να αµισητσει τη σα και την πρ-νητικτητα τυ Επιµηθα καταρ ν κατ τη µιρασι των αρακτηρι-στικν και των δυνµεων, η απρνησα και η απερισκεψα τυ εναιεµανες. Εν ρντει για τη σωτηρα των γενν, καταδικει τν ν-θρωπ να µενει γυµνς, ανυπδητς, στρωτς και πλς. ∆εν τυπαρ ει καννα µσ και καµι δυναττητα να καλψει τις ιλγικςτυ ανγκες και να αντιµετωπσει τα καιρικ αινµενα και, κυρως, ταλλα α. Τν ανει απρσττευτ και, υσιαστικ, ανκαν να επι-ισει.

Για να καλυθν αυτς ι ατλειες, Πρµηθας, πυ επιθυµε τησωτηρα τυ ανθρπινυ γνυς, θα θυσιαστε: κλει απ τν αιστκαι την Αθην την «ντε νν σαν» και την πρσρει στν νθρωπ.Με τη ωτι και τις τε νικς γνσεις καλεται νθρωπς να επινσειλα εκενα τα µσα πυ θα τν πρστατεσυν και θα τυ ε!ασαλ-συν τη σωτηρα. Εευρσκει ρµατα, υπδµατα, στρµατα, τρ-πυς ε!ασλισης της τρς τυ και υσικ πλα, για να αντιµετωπ-σει τα λλα α. Η ντε νς σα δεν τν δηγε απλ στην επιωση.Τν ωθε στη δηµιυργα ενς αντερυ πλιτισµ και τν θτει σε σα-ς πι πλενεκτικ θση απ τα υπλιπα α. Μσω αυτς θα κατα-ρει να θσει τα θεµλια της κυριαρ ας τυ στη ση και στα λλα µ-ια ντα.


∞π™£∏∆π∫∞ ™Ã√§π∞

1. Επ1νδςu «... Zσαν, ... Zν». (= επανληψη λ!ης µε διαρετικ συντακτι-

κ/νηµατικ λειτυργα).u «... α;τς νε5µαι% νεµατς... νµει. νµων...»

2. Πρωθστερu «... κσµMσαι τε κα νε5µαι...» Νηµατικ λγικ εναι τ «νε5µαι τε

κα κσµMσαι».3. Αντθεση

u «... τ5ς µν Aσ ν 4νευ τ υς πρσMπτε, τ δ 6σθενστερα τ ει9κσµει».u «E µν γρ α;τ8ν σµικρτητι ^µπισ ε...»

E δ ηT!ε µεγθειu «... ειµ8να... καµατα...».u «... Pλιγγναν... πλυγναν...».

4. Μετα>ρ1 (= µεταρ µιας λ!ης απ την κρια σηµασα της σε µιαλλη σηµασα)u «... πτηνν υγν» (= τερωτ υγ. Μεταρ της ννιας των

τερν απ τα πυλι στη υγ).u «... 6µιεννς α;τ πυκνα5ς θρι!ν...» Μεταρ της ννιας τυ

«ντνω» (= 6µιννυµι) απ τα ρ α στις τρ ες (: θρι!ν).u «... Nπδ8ν τ µν <πλα5ς, τ δ δρµασι...».Μεταρ της ννιας τυ «παπυτσνω» (= Nπδω) απ τν ν-θρωπ στα α.

5. Πρσωππησηu «... θρι!ν κα δρµασιν, Vκαν5ς 6µ3ναι ειµ8να, δυνατ5ς δ κα

καµατα...».Τα µια ντα αµννται και ι τα τρι µατα τα δρµατ τυςαπ µνα τυς.

6. Παρησηu «... τ α;τ τα3τα (στρωµν...). Παρ ηση τυ «τ» και τυ «α».u «... 4λλις 4λλας...». Παρ ηση τυ «α» και τυ «λ».

7. Βραυλγαu «Lστι δ’ Xς...» αντ «Lστι δ τινα Xς...».


∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Στ µθ τυ Πρωταγρα, νθρωπς παρυσι εται ως τ πιαδναµ και λιγτερ πρικισµν ιλγικ ν. Συητστε αυττην παρυσαση και αναητστε τα αρακτηριστικ εκενα τυ αν-θρπυ πυ τυ επτρεψαν να επιισει, να δια!ρπιηθε απτα λλα θηλαστικ και να αναπτ"ει πλιτισµ.) Επιµηθας διανµει τις δυνµεις και τα αρακτηριστικ σε κθε πρσπαθντας να ε!ασαλσει τα µσα για την επιωσ τυ καιτη διαινιση τυ εδυς τυ. )ι δυνµεις ε!ισρρπν την παρυ-σα των ντων και παρ νται µε περισσ σκψη και πρσ . $µωςτελικ απδεικνεται τι η µιρασι γνεται ωρς πργραµµατισµ.Απ τν Επιµηθα απυσιει η πρνητικτητα, α ανει τννθρωπ γυµν, ανυπδητ, στρωτ και πλ. Αδναµ να αντι-µετωπσει τα λλα α, να ρει τρ και να πρυλα θε απ τακαιρικ αινµενα.

$ταν Πρµηθας κνει την επιθερηση, αντιλαµνεται αµ-σως τ µγα σλµα τυ Επιµηθα. Φιλνθρωπς και µε ευστραρσκει γργρα τη λση στ πρληµα. Κλει απ τυς θες, απτ εργαστρι τυ Ηαστυ και της Αθηνς, την «ντε νν σαν».Με τις τε νικς γνσεις και τη ωτι ε!ασαλει τη σωτηρα τυ αν-θρπυ. Με αυτ νθρωπς θα επινσει λα εκενα τα µσα πυθα τν πρστατεσυν και θα τυ ε!ασαλσυν τη ω. Εευρσκειρµατα, υπδµατα, στρµατα, τρπυς ε!ασλισης της τρςτυ και λα τα µσα για την ανπτυ!η τυ υλικ πλιτισµ. Η ντε-νς σ+α δεν τν δηγε απλ στην επιωση. Τν ωθε στη δηµι-υργα ενς αντερυ πλιτισµ και τν θτει σε σας πι πλενε-κτικ θση απ τα υπλιπα α. Μσω αυτς θα καταρει να θ-σει τα θεµλια της κυριαρ ας τυ στη ση και στα λλα µια ντα.

2. ∆ια στε τ απσπασµα της θεγνας τυ Ησιδυ για τν Πρ-µηθα. Συγκρνετε τις α!ηγσεις τυ Ησιδυ και τυ Πρωταγρα. Και στα δ απσπσµατα γνεται αναρ στ µθ για την

κλπ της ωτις απ τν Πρµηθα. Απ αυτ συνγεται τ συ-µπρασµα τι, εσν Ησδς εναι αρ αιτερς απ τν Πρω-ταγρα, µθς τυ δετερυ δεν εναι δικ τυ καθαρ επινη-ση τε πρωττυπς.

Και στις δυ αηγσεις Πρµηθας παρυσιεται ως ιλν-θρωπς, εστρς, ικανς, πρνητικς και µε γργρη σκψη.


Στ µθ τυ Ησιδυ υπρ ει διαρπηση ως πρς τ λγτης κλπς. ) ∆ας, κατ τν Ησδ, κρατ τη ωτι και δεν τηδνει στν νθρωπ απ εκδκηση. Θλει να τιµωρσει τν Πρµη-θα, γιατ τν ε!απτησε. Κατ τ µρασµα των µερδων ενς θυ-σιασµνυ υ, Πρµηθας κρυψε τις σρκες και ∆ας πρετα κκαλα. Αυτ θµωσε τ θε και απσισε να τιµωρσει τυςανθρπυς.

Σµωνα µε τν Ησδ, Πρµηθας κλεψε τη ωτι µσα σενα καλµι, ε!απατντας για ακµα µια ρ τ ∆α. ) Πρωτα-γρας αναρει τι µπκε στ κιν εργαστρι τυ Ηαστυ καιτης Αθηνς και µα µε τη ωτι κλεψε και τις τε νικς γνσεις,τη σα της θες.

Σ ετικ µε την τιµωρα τυ Πρµηθα, Ησδς κνει αναλυτικαναρ σε αυτ. Αντθετα Πρωταγρας περιρεται να πειτι τιµωρθηκε, πως εναι γνωστ, ωρς να πρ ωρσει σε λε-πτµρειες.


1. Να δθν διαγραµµατικ τα κυριLτερα σηµεα τυ µθυ.2. Πιες +ρσεις τυ κειµνυ δνυν πιητικ ρLµα στ λγ;3. Πις ρλς της «εµαρµνης» και τυ «ρνυ» στ µθ;4. Απ πια στιεα δηµιυργνται τα µDια ντα; Πιες αντιλ-

ψεις κσµλγικς απδεται Πρωταγρας;5. Με πιυς τρπυς Επιµηθας ε'ασ+λισε την ισρρπα και τη

σωτηρα των µDιων ντων;6. Πιες κσµλγικς και +ιλσ+ικς αντιλψεις περινται στην

εντητα;

∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÏÂÍÈÏÔÁÈÎ¤˜ - ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈÎ¤˜- ÂÙ˘ÌÔÏÔÁÈÎ¤˜

1. Πια η σηµασιλγικ δια+ρ ανµεσα στα νµατα «Πρµηθ-ας» και «Επιµηθας» και πια η ετυµλγικ τυς πρλευση;


2. Με πιες λ'εις τυ κειµνυ υν ετυµλγικ συγγνεια ι πα-ρακτω λ'εις: Γηγενς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Μρι: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Εκτπωση: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Κρµα: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Αγλη: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Τγµα: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Κσµτρας: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Νµιµς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Απρεπς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Α: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πρτης: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ανκδτ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ευε!α: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Αρ ε: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ∆µα: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. %λιγγναν-πλυγναν: Να σηµατσετε τυλιστν πντε σν-θετες λ'εις µε πρLτ συνθετικ τ αντστι πρLτ συνθετικτων παραπνω λ'εων.

4. Πια η σηµασα των παρακτω µετα+ρικLν +ρσεων: Γραµµ πυρς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Φραστικ πυρτ νηµα: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ∆ια πυρς και σιδρυ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Βρσκεται στ απυρλητ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Εναι πυρ και µανα: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Να συµπληρωθν ι παρακτω πρτσεις µε λ'εις ετυµλγικσυγγενες µε τη µετ «αναλισκµνις»: Η ηµερµηνα .................... των πρϊντων πρπει να αναγρε-

ται πντα σε αυτ και να εναι εµανς και ευανγνωστη. /να απ τα µεγαλτερα πρλµατα παγκσµως εναι η

.............................. πηγν ενργειας. Τα τελευταα ρνια ει !εκινσει µεγλς αγνας για την

πρστασα των ......................... απ τις ....................... ργανσεις. Ε!αιτας της ειδκευσης και της αυ!ηµνης τησης εργασας,


δεν εναι λγι αυτ πυ λπυν τυς εργαµενυς ως.......................... πρϊντα.

6. Να συνδσετε τις λ'εις της στλης Α µε τις σηµασες τυς στη στ-λη Β:

Α Β1. εVµαρµνς i. ανασθητς2. τυπ8 ii. κλινσκπασµα3. Πρµηθες iii. καθρισµνς απ τη µρα4. µη αν8µαι iv. ε!ασαλω5. 9πανισ8 v. σµαι6. 6ϊστ8 vi. πλθω7. ε;µρεια vii. πρν8. στρωµν viii. ε!ισρρπ9. 4ναιµς ix. ε!αανω

10. 9κπρω x. ευκλα

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ (λ. σελ. 203-206)


∏ ÎÏÔ‹ ÙË˜ ÊˆÙÈ¿˜

∫∂πª∂¡√

Ατε δ ν πνυ τι σς ν Επιµηθες λαθεν ατν κατα-ναλσας τς δυνµεις ε!ς τ "λγα$ λιπν δ %κσµητν τι ατ&'(ν τ %νθρπων γ+νς, κα. /πρει 0,τι 1ρσαιτ. Απρ3ντι δ+ατ&' ρ1εται Πρµηθες 5πισκεψµενς τν νµν, κα. ρ&7 τ µ+ν"λλα 8&'α 5µµελ'ς πντων 1ντα, τν δ+ "νθρωπν γυµνν τε κα.%νυπδητν κα. "στρωτν κα. "πλν$ 9δη δ+ κα. : ε;µαρµ+νη :µ+-ρα παρ<ν, 5ν &= δει κα. "νθρωπν 5>ι+ναι 5κ γ<ς ε!ς 'ς. Απρ.&αν σ1µενς Πρµηθες ?ντινα σωτηρ.αν τ&' %νθρπ&ω ε@ρι,κλ+πτει AΗα.στυ κα. Αθην7ς τν ντε1νν σ.αν σν πυρ. –%µ-1ανν γρ (ν "νευ πυρς ατν κτητν τ&ω 9 1ρησ.µην γεν+σθαι–κα. @τω δ δωρεCται %νθρπ&ω. Τν µ+ν ν περ. τν E.ν σ.αν"νθρωπς τατ& η σ1εν, τν δ+ πλιτικν κ εF1εν$ (ν γρ παρ τ&'∆ι.. Τ&' δ+ ΠρµηθεC ε!ς µ+ν τν %κρπλιν τν τ3 ∆ις Hκησινκ+τι 5νε1ρει ε!σελθεCν –πρς δ+ κα. α; ∆ις υλακα. Eερα.(σαν– ε!ς δ+ τ τ<ς Αθην7ς κα. AΗα.στυ Hκηµα τ κινν, 5ν &I5ιλτε1νε.την, λαθν ε!σ+ρ1εται, κα. κλ+ψας τν τε µπυρν τ+-1νην τν τ3 AΗα.στυ κα. τν "λλην τν τ<ς Αθην7ς δ.δωσιν%νθρπ&ω, κα. 5κ ττυ επρ.α µ+ν %νθρπ&ω τ3 E.υ γ.γνεται,Πρµηθ+α δ+ δι’ Επιµηθ+α @στερν, &=περ λ+γεται, κλπ<ς δ.κηµετ<λθεν.


75


Ατε δ ν Επιµηθες Επειδ λιπν πραγµατικ Επιµη-θας

κ ν πνυ τι σς δεν ταν και τσ σς,λαθεν ατν κατανωλσας δεψε ωρς να τ καταλειτς δυνµεις ε!ς τ "λγα$ τις δυνµεις στα α!λιπν δ (ν ατ&' τι τυ µενε λιπν ακµη%κσµητν τ %νθρπων γ+νς, ατακτπητ τ γνς των ανθρπωνκα. /πρει και ρισκταν σε αµηανα0,τι 1ρσαιτ. τι να [τ] κνει.Απρ3ντι δ+ ατ&' Κι εν αυτς ρισκταν σε αµηανα,ρ1εται Πρµηθες ρεται Πρµηθας,5πισκεψµενς τν νµν, για να επιθεωρσει τη µιρασι,κα. ρ&7 τ µ+ν "λλα 8&'α και λπει τι λλα α5µµελ'ς πντων 1ντα, ταν εδιασµνα µε λα τα κατλ-

ληλα µσα,τν δ+ "νθρωπν [Jντα] εν νθρωπς [τι ταν]γυµνν τε κα. %νυπδητν γυµνς και υπλυτςκα. "στρωτν κα. "πλν$ και ωρς σκεπσµατα και ωρς πλα!9δη δ+ κα. παρ<ν µως πλησαε πια: ε;µαρµ+νη :µ+ρα, και η καθρισµνη µρα,5ν &= δει κατ τη διρκεια της πας πρεπε5>ι+ναι κα. "νθρωπν να γει και νθρωπς5κ γ<ς ε!ς 'ς. απ τη γη στ ως.Απρ.&α ν σ1µενς Πρµηθες Επειδ λιπν ρισκταν σε δ$σκ-

λη θση Πρµηθας?ντινα σωτηρ.αν ε@ρι πια σωτηρα να ρειτ&' %νθρπ&ω, για τν νθρωπ,κλ+πτει τν ντε1νν σ.αν απασει να κλψει τις τενικς γν-

σειςAΗα.στυ καK Αθην7ς τυ %αιστυ και της Αθηνςσν πυρ. µα µε τη ωτι– %µ1ανν γρ (ν – γιατ ταν αδ$νατγεν+σθαι ατν κτητν τ&ω να απκτηθ$ν αυτς απ κπιν9 1ρησ.µην "νευ πυρς– να ρησιµπιηθ$ν ωρς ωτι –κα. @τω δ δωρεCται κι τσι λιπν [τις] αρει%νθρπ&ω. στν νθρωπ.Τν µ+ν ν σ.αν Τη σα [τυ] λιπν


περ. τν E.ν για τη ω"νθρωπς σ1ε τατ& η, νθρωπς την απκτησε τσι,τν δ+ πλιτικν κ εF1εν$ την πλιτικ µως τνη δεν [την] εε!(ν γρ παρ τ&' ∆ι.. γιατ ρισκταν στα ρια τυ ∆α.Τ&' δ+ ΠρµηθεC Και στν Πρµηθακ+τι 5νε1ρει µ+ν δεν ταν πια δυνατε!σελθεCν ε!ς τν %κρπλιν, να µπει στην ακρπλη,τν Hκησιν τ3 ∆ις στην κατικα τυ ∆α–πρς δ+ κα. α; υλακα. ∆ις –εκτς απ’ αυτ και ι ρυρ τυ

∆α(σαν Eερα.– ταν ερ–ε!σ+ρ1εται λαθν, µπανει λιπν κρυε!ς δ+ τ Hκηµα τ κινν στ κιν κηµατ<ς Αθην7ς κα. AΗα.στυ, της Αθηνς και τυ %αιστυ,5ν &I 5ιλτε1νε.την, µσα στ π ασκ$σαν την τνη

τυς,κα. κλ+ψας και, α$ κλεψετν τε µπυρν τ+1νην και την τνη µε ωτιτν τ3 AΗα.στυ τυ %αιστυκα. τν "λλην τν τ<ς Αθην7ς και την λλη [τνη] της Αθηνς,δ.δωσιν %νθρπ&ω$ την δνει στν νθρωπ!κα. 5κ ττυ γ.γνεται µ+ν και απ’ αυτ εασαλνται αια%νθρπ&ω για τν νθρωπεπρ.α τ3 E.υ πλ$σια µσα για τη ω [τυ]@στερν δ+, &=περ λ+γεται, $στερα µως, καθς λγεται,δ.κη µετ<λθεν κλπ<ς δικστηκε για κλπΠρµηθ+α δι’ Επιµηθ+α. Πρµηθας εαιτας τυ Επιµηθα.

¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

) Επιµηθας πυ δε διακρινταν και τσ για τη σα τυ, δεψε,ωρς να τ καταλει, λες τις δυνµεις πυ τυ δωσαν ι θε, σταα παραµελντας τ ανθρπιν γνς. *ταν Πρµηθας ρθε γιανα επιθεωρσει τη διανµ των δυνµεων, εδε τι τα λλα α εανεδιαστε µε λα τα κατλληλα µσα για την πρστασα τυς και µν νθρωπς ταν γυµνς και υπλητς, ωρς σκεπσµατα και ωρςπλα. Μλιστα πλησαε και η µρα πυ ι νθρωπι πρεπε να γυναπ τη γη στ ως.


Ττε Πρµηθας, επειδ θελε να ηθσει τυς ανθρπυς, κλ-ει απ τν %αιστ και την Αθην τις τενικς γνσεις και τη ωτικαι τις πρσρει σ’ αυτ$ς. Την πλιτικ τνη µως δεν µπρεσε νατυς δσει, γιατ την κρατ$σε κλεισµνη ∆ας στ ανκτρ τυ π-νω στην Ακρπλη, πυ Πρµηθας δεν ταν δυνατ να µπει πια$στερα απ αυτ πυ κανε! λλωσε και ι ρυρ τυ ∆α ταν ε-ρ. Με τις τενικς γνσεις και τη ωτι τ ανθρπιν γνς εασλι-σε πλ$σια εδια για τη ω τυ. Για την κλπ αυτ Πρµηθας κα-ταδικστηκε απ τ ∆α σε ασανιστρια.


†† πνυ [: επρρηµα πστικ] = πλ$.†† ν: µτ. ενεστ. τυ εµ.†† λαθεν: γ0 εν. αρ. 0 ριστ. τυ λανθνω. ΡΝΙ: λνθανν, µλ.

λσω, αρ. 0 λαθν, παρκ. λληθα, υπερσ. λελθειν. ΜΡΡΙΑ:λθη, λθς, 1λστωρ [= αυτς πυ δε λησµνε, αµαρτωλς], λ-σµων, 2ληστς, λησµσ$νη. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 1µνηµν3, διαε$γω,λθην 4ω τινς. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: µιµν5σκµαι, µνηµνε$ω.

†† α"τ$ν [: 6αυτν]: αιτ εν. αρσ. γνυς της αυτπαθητικς αντωνυµαςγ0 πρσπυ.

†† καταναλ&σας: µτ. αρ. τυ καταναλσκω καταναλ$ω-( = -δε$ω. ΡΝΙ: κατανλισκν και κατανλυν, µλ. καταναλ&σω,αρ. κατηνλωσα και κατανλωσα, παρκ. κατανλωκα, υπερσ. κα-τανηλ&κειν. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δαπαν3. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: λαµνω,7κνµ3, εδµαι, υλττω.

†† δυνµεις: αιτ. πληθ. θηλ. γνυς τυ τριτκλιτυ υσ. * δ+ναµις[γεν. τ8ς δυνµεως].

†† ,κ$σµητν: ν. εν. υδ. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατληκτυεπιθ. ., * ,κ$σµητς, τ$ ,κ$σµητν [= ατακτπητς].

†† 0π$ρει: γ0 εν. παρτ. τυ ,πρω -( = ρσκµαι σε αµηανα. Ρ-ΝΙ: 0π$ρυν, µλ. ,πρσω, αρ. 0π$ρησα, παρκ. 0π$ρηκα.ΜΡΡΙΑ: 1πρησα, 1πρησις, 1πρηµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9νδ-µαι, 1µηαν3, κακπαθ3, κακδαιµν3, πνµαι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ:ε;πρ3, πλυτ3, ε;τυ3.

†† 2,τι: αιτ. εν. υδ. γνυς της ανα. αντων. 2στις, 3τις, 2,τι.


†† 4ρσαιτ: γ0 εν. αρ. ευκτ. τυ 4ρµαι -(µαι = ρησιµπι, κνω.ΡΝΙ: 4ρ&µην, µλ. 4ρσµαι, αρ. 4ρησµην, παθ. αρ.4ρσθην, παρκ. κ4ρηµαι, υπερσ. κε4ρµην. ΜΡΡΙΑ:ρ8σις, ρ8µα, ρηστς, 2ρηστς, ε<ρηστς, δ$σρηστς. ΣΥΝΩ-ΝΥΜΑ: 4ω, ρ3µαι, µεταειρµαι.

ΠΡΣΕ7Ε. Τ 4ρ(µαι [ρµαι], πως και τα ρµατα 9( [ω],πειν( [πεινω], διψ( [διψω], στν ενεσττα και στν παρατατικυν θµα µε αρακτρα η και ι α.Κλννται στυς δ$ αυτ$ς ρνυς, πως τα σε -αω ρµατα, αλλµε την ες διαρ! πυ τα σε -αω υν α ;α, τα ρµατα αυτυν η ;η. (Βλπε κλση Γραµµατικ της αρ1α.ας Ελληνικς γλσ-σας Ελ. Κ. Βλνκη, σελ. 204, 205).

†† ,πρ<ντι: µτ. ενεστ. τυ ,πρω -ω. Βλπε πι πνω 0π$ρει.†† α=τ;(: δτ. εν. αρσ. γνυς της επαναληπτικς αντωνυµας α=τ$ς,

α=τ, α=τ$.†† ρ4εται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ ρ4µαι ε>µι. ΡΝΙ: παρτ. ;?α

και ;@ειν, µλ. ε>µι, αρ. 0 ?λθν, παρκ. λλυθα, υπερσ. ληλ+θειν.†† πισκεψ$µενς: µτ. µλ. τυ πισκπµαι -<µαι = επιθεωρ, λ-

πω, παρατηρ. ΡΝΙ: πεσκπ+µην, µλ. πισκψµαι, αρ.πεσκεψµην, παρκ. πσκεµµαι, υπερσ. πεσκµµην. ) ενεστταςπισκπτµαι εναι τ$πς πιητικς και µεταγενστερς. ΜΡ-ΡΙΑ: σκπς, σκπ, σκψ [= κυκυγια], σκψη, σκπιµς,2σκεπτς, 1περσκεπτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: υλε$µαι, λπω, θε3-µαι, λγµαι, ρν3, 9νθυµEµαι.

†† .ρ;A: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ .ρω -( = λπω. ΡΝΙ: B&ρων, µλ.Cψµαι, αρ. 0 ε>δν, παρκ. B$ρακα, B&ρακα, Cπωπα, υπερσ. B&ρα-κειν. ΜΡΡΙΑ: Fραµα, Fρασις, Gρατς, 1ρατς, 7δα, εHδς,Iµµα, Jθαλµς, Iψις, περπτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: λπω, 9ετω,θεωρ3, σκπEµαι, θε3µαι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: τυλττω, 1λεπτ3.

†† µµελ(ς [απ τ 9µµελς]: επρρηµα τρπικ.†† 4ντα: µτ. ενεστ. τυ 4ω. ΡΝΙ: ε>4ν, µλ. DEω και σ4σω,

αρ. 0 σ4ν, παρκ. σ4ηκα, σ4κειν. ΜΡΡΙΑ: µτς, κτ-ς, Kπρς, µετ, κατ, Kπερ, Lνς, 9µυθς,πλιEς, Mις, 68ς, 9ε8ς, σλ, σσις, σεδν.

†† ,νυπ$δητν: αιτ. εν. αρσεν. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατλη-κτυ επιθ. ., * ,νυπ$δητς, τ$ ,νυπ$δητν = υπλυτς.

†† Fστρωτν: αιτ. εν. αρσ. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατληκτυεπιθ. ., * Fστρωτς, τ$ Fστρωτν = αυτς πυ δεν ει στρµα.


†† εGµαρµνη: µτ. παρκ. τυ µερµαι. ΡΝΙ: ∆κιµι τ$πι τυρµατς: τ γ0 ενικ τυ παρκ. απρσπως [: εHµαρται], τ γ0 ενικτυ υπερσ. απρσπως [: εHµαρτ], τ γ0 ενικ της ευκτικς παρκ. [:εGµαρµνν εIη] και η µτ. εGµαρµνς, -η, -ν.

†† παρJν: γ0 εν. παρτ. τυ πρειµι. ΡΝΙ: παρJν, µλ. παρσµαι,αρ. 0 παρεγεν$µην, παρκ. παραγγνα, υπερσ. παρεγεγ$νειν.ΜΡΡΙΑ: ;σα, Iντως. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 3, γγνµαι, Kπρω.

†† ;?: δτ. εν. θηλ. γνυς της αναρ. αντωνυµας 2ς, 3, 2 = πς.†† δει: παρτ. ριστ. τυ απρσωπυ δεL = πρπει, εναι ανγκη. Ρ-

ΝΙ: δεL, παρτ. δει, µλ. δεσει, αρ. δησε, παρκ. δεδηκε, υπερσ.δεδεκει. ΜΡΡΙΑ: δησις, 1δητς, 9νδες. ΣΥΝΩΝΥΜΑ:ρ, πρσκει, πρπει, 1νγκη 9στ.

†† Eιναι: απαρ. ενεστ. τυ Eρ4µαι Eειµι = γανω. Βλπε πιπνω ρ4εται.

†† σ4$µενς: µτ. αρ. 0 τυ 4µαι. ΡΝΙ: ε4$µην, µλ. DEµαικαι σ4σµαι, αρ. 0 σ4$µην, παρκ. σ4ηµαι. Βλπε πι πνω 4-ντα.

†† 3ντινα: αιτ. εν. θηλ. γνυς της αναρ. αντων. 2στις, 3τις, 2,τι.†† εMρι: γ0 εν. αρ. 0 ευκτ. τυ ε"ρσκω. ΡΝΙ: εMρισκν και ηMρι-

σκν, µλ. ε"ρσω, αρ. 0 εNρν και ηNρν, παρκ. εMρηκα και ηMρη-κα. ΜΡΡΙΑ: εNρεσις, εNρηµα, εKρετς, δυσε$ρετς, εKρετς,9ε$ρεσις. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: τυγνω, εKρετς γγνµαι.

†† κλπτει: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ κλπτω. ΡΝΙ: κλεπτν, µλ.κλψµαι, αρ. κλεψα, παρκ. κκλOα. ΜΡΡΙΑ: κλπτης, κλ-π, κλπε$ς, κλεψ$θρα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: ληστε$ω, λ5µαι, λωπ-δυτ3, συλ3.

†† κτητν: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ ρηµατικ$ επιθ. . κτητ$ς, * κτητ,τ$ κτητ$ν [: παργωγ ρηµατικ τυ κτ(µαι].

†† τ;ω [: τιν]: δτ. εν. αρσ. γνυς της αριστης αντων. τς, τ = κπις.†† γενσθαι: απαρ. αρ. 0 τυ γγνµαι. ΡΝΙ: γιγν$µην, µλ. γε-

νσµαι, αρ. 0 γεν$µην, παρκ. γγνα, γεγνηµαι και γεγν&ςεµι, υπερσ. γεγ$νειν, γεγενµην, γεγν&ς ?ν, γεγενηµνς ?ν.ΜΡΡΙΑ: γενε, γνς, γνεσις, γν, γνς, γνε$ς, 1γενς, γη-γενς, 1πγνς, 9πγνς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: ε7µ, γενν3µαι, πιEµαι,$µαι.

†† δωρεLται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ δωρµαι -<µαι = δωρω. Ρ-ΝΙ: δωρ+µην, µλ. δωρσµαι, αρ. δωρησµην, παθ. αρ.δωρθην, δεδ&ρηµαι. ΜΡΡΙΑ: δρηµα, δωρητς, δωρητς.ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δωρτελ3, αρµαι.


†† σ4εν: γ0 εν. αρ. 0 ριστ. τυ 4ω. Βλπε πι πνω 4ντα.†† ?ν: γ0 εν. παρτ. τυ εµ. Βλπε πι πνω παρJν.†† νε4&ρει: γ0 εν. παρτ. τυ απρσωπυ ρµατς γ4ωρεL = εναι δυ-

νατν. ΡΝΙ: νε4&ρει, µλ. γ4ωρσεται και γ4ωρσει, αρ.νε4&ρησε, παρκ. γκε4&ρηκε, υπερσ. νεκε4ωρκει. ΜΡΡΙΑ:1ναωρητς, 1ναρησις, συγρησις, 1ναωρητν. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: αδω, πρε$µαι, πρρµαι, πρανω.

†† εσελθεLν: απαρ. αρ. 0 τυ εσρ4µαι εIσειµι. Βλπε πι πνωρ4εται.

†† ;P: δτ. εν. υδ. γνυς της αναρικς αντωνυµας 2ς, 3, 2.†† Oιλτε4νετην: γ0 πρσ. δυϊκ$ αριθµ$ παρατατικ$ τυ Oιλτε4νω

-( [απ τ Oιλ$τε4νς: λς + τνη] = ασκ µε αγπη τις τνες.†† λαθ&ν: µτ. αρ. 0 τυ λανθνω. Βλπε πι πνω λαθεν.†† κλψας: µτ. αρ. τυ κλπτω. Βλπε πι πνω κλπτει.†† µπυρν: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ δευτερκλιτυ δικατληκτυ επι-

θτυ ., * µπυρς, τ$ µπυρν.†† δδωσιν: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ δδωµι = δνω, παρω. ΡΝΙ:

δδυν, µλ. δ&σω, αρ. 0 δωκα, παρκ. δδωκα, υπερσ. δεδ&κειν.ΜΡΡΙΑ: δσις, διδσις, 9πδσις, παρδσις, δ3ρν, δτης,9κδτης, καταδτης, ωτδτης. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: πρσρω, δω-ρEµαι, παρω, 9πιτρπω, 9ηµι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: λαµνω, δ-µαι.

†† γγνεται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ γγνµαι. Βλπε πι πνω γενσθαι.†† λγεται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ λγµαι. ΡΝΙ: λεγ$µην, µλ.

λε4θσµαι και Qηθσµαι, αρ. λ4θην και ρρθην, παρκ. εIρη-µαι, υπερσ. ερµην. ΜΡΡΙΑ: λγς, λις, λεκτικς, λεκτς,Qτωρ, Q8σις, Q8µα, διαρρδην. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 1γρε$ω, δηµηγρ3,διηγEµαι, λαλ3, ηµ, σκω.

†† µετJλθεν: γ0 εν. αρ. 0 ριστ. τυ µετρ4µαι µτειµι. Βλπε πιπνω ρ4εται.

√ª√ƒƒπ∑∞ ÛÙË ¡∂√∂§§∏¡π∫∏

ΣO$ς: σα, πνσς, σλγιτατς, δκισσς.Λανθνω: λθς, λαθε$ω, λθη, αληθινς, αλθητς, αλθεια, λαθρας,

λθαργς.ρ(µαι: ρση, ρσιµς, ρµα, ρηστς, δ$σρηστς, καταραστς,

ρς, ε$ρηστς, ρηστς.


Sρ(: ραση, ραµα, πανραµα, αρατς! (απ θµα π): ψη, εππτης,θαλµς, αυτπτης, $ππτς! (απ θµα ειδ): ιδα, εδς, εδωλ.

TΑστρωτς: στρση, στρµα, κατστρωµα, δστρωµα, δστρωτρας,στρσιµ.

Ε"ρσκω: ε$ρηµα, ευρεσιτενα, ε$ρεση, εε$ρεση, εευρτης.Φυλακ: υλκι, $λαη, $λαγµα, υλατ, α$λακτς, επιυλακτι-

κς.Λγεται: λγς, λγς, λγικς, λγς, λη.

∂∆Àª√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Καταναλσκω [απ την πρθεση κατ + 1ναλσκω], δ+ναµις [απ τ δ$-ναµαι], Fλγς [απ , + λγς], ,κ$σµητς [απ , στερητικ + κσµω-3 < κσµς], γνς [απ τ γγνµαι], ,πρω -( [απ τ 2πρς < ,στερητικ + πρς], πισκπµαι -<µαι [απ την πρθεση π + σκ-πEµαι], νµ [απ τ νµω], µµελ(ς [απ τ 9µµελς < 9ν + µλς],Fπλς [απ , στερητικ + Fπλν], πρειµι [απ την πρθεση παρ +ε7µ], Eειµι [απ την πρθεση E + ε>µι], ,πρα [απ τ 2πρς], σOα[απ τ σς], ,µ4ανς [, στερητικ + µηαν], κτητ$ς [απ τκτ3µαι], 4ρσιµς [απ τ ρ3µαι], δωρ<µαι [απ τ δ3ρν], ,κρ$π-λις [απ τ 2κρς + πλις], πλιτικ$ς [απ τ πλτης], Iκησις [απ τ7κω -3], =κτι [απ τ ;κ + 4τι], γ4ωρεL [απ την πρθεση ν + ω-ρεS], Oυλακ [απ τ υλσσω], OWερ$ς [απ τ ς + κατληη -ερς], Iκηµα [απ τ 7κω -3], Oιλτε4νω -( [απ τ ιλτενς <λς + τνη], µπυρς [απ την πρθεση ν + πEρ], τ4νη [απ τ απα-ρµατ αρ. 0 τεκεSν τυ τκτω], ε=πρα [απ τ ε<πρς < εT + π-ρς], κλπ [απ τ κλπτω].


Ãƒ√¡π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


Ενεστ&τας Παρατατικ$ς Μλλντας Α$ριστς Παρακεµενς Υπερσυντλικς

UΩν 9σµενς γενµενς γεννς

Λανθνει 9λνθανεν λσει 4λαθε λληθε 9λελθει

Καταναλσκων καταναλσων καταναλσας κατανηλωκς

& καταναλ3ν

YΑπρεS Zπρει 1πρσει Zπρησε Zπρηκε

\ρ 53τ ρσιτ ρσαιτ κερηµνς ε^η

YΑπρEντι 1πρσντι 1πρσαντι Zπρηκτι

UΕρεται 5_ει & `ρετ εHσι `λθεν 9λληθε 9ληλ$θει

YΕπισκπ$µενς 9πισκεψµενς 9πισκεψµενς 9πεσκεµµνς

a)ρ5b 6ρα Iψεται εHδε 6ρακεν 6ωρκει

Iπωπεν

UΕντα Mντα & σντα 9σηκτα

σσντα

ΕKρσκι εKρσι εNρι εKρηκς ε^η

Κλπτει 4κλεπτε κλψεται 4κλεψε κκλε

Γγνεσθαι γενσεσθαι γενσθαι γεγνναι &

γενεν8σθαι

∆ωρεSται 9δωρεSτ δωρσεται 9δωρσατ δεδρηται

& 9δωρθη

UΕει εHε Mει & σσει 4σε 4σηκε (9σκει)

YΕγωρεS 9νερει 9γωρσεται 9νερησε 9γκερηκε 9νεκεωρκει

& 9γωρσει

Ε7σιναι ε7σιναι ε7σελθεSν ε7σεληλυθναι

Λανθνων λσων λαθν λεληθς

Ε7σρεται ε7σ5ει & ε^σεισι ε7σ8λθεν ε7σελλυθε ε7σεληλ$θει

ε7σρετ

Κλπτων κλεψµενς κλψας κεκλς

∆δωσι(ν) 9δδυ δσει 4δωκε(ν) δδωκε 9δεδκει

Γγνεται 9γγνετ γενσεται 9γνετ γγνε & 9γεγνει

γεγνηται 9γεγνητ

Λγεται 9λγετ λεθσεται 9λθη & ε^ρηται ε^ρητ

& Qηθσεται 9ρρθη

Μετρεται µετ5ει µτεισι µετ8λθεν µετελλυθε µετεληλ$θει

∂°∫§π∆π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


ριστικ Υπτακτικ Ευκτικ Πρστακτικ ΑπαρµOατ Μετ4

UΕλαθεν λθ5η λθι λαθτω λαθεSν λαθν,

-Eσα, -ν

YΕρσατ ρσηται ρσαιτ ρησσθω ρσασθαι ρησµενς,

-η, -ν

UΕρεται 5η ^ι & 7η ^τω 7ναι 7ν, 7Eσα, 7ν

& 4ριτ

a)ρ5b Gρ5b Gρ3 & Gρ5η Gρτω Gρbν Gρ3ν,

-3σα, -3ν

Ηdρεν & εNρ5η εNρι εKρτω εKρεSν εKρν,

εdρεν -Eσα, -ν

Κλπτει κλπτ5η κλπτι κλεπττω κλπτειν κλπτων,

-υσα, -ν

∆ωρεSται δωρ8ται δωρSτ δωρεσθω δωρεSσθαι δωρ$µενς,

-η, -ν

UΕσε σ58 ση στω σεSν σν, σEσα

σν

Ε7σρεται ε7σ5η ε7σι & ε7στω ε7σιναι ε7σιν,

ε7σιη & -ιEσα, -ιν &

ε7σριτ ε7σερµενς

-η, -ν

∆δωσιν διδ3 διδη διδτω διδναι διδ$ς,

-Eσα, -ν

Γγνεται γγνηται γγνιτ γιγνσθω γγνεσθαι γιγνµενς,

-η, -ν

Λγεται λγηται λγιτ λεγσθω λγεσθαι λεγµενς

-νη, -ενν

Μετ8λθεν µετλθ5η µετλθι µετελθτω µεταλθεSν µετελθν,

-Eσα, -ν


1. YΑτε δ Zν ... καταναλ&σας τς δυνµεις: κ$ρ. πρτ. [[Επιµηθε+ς:ενν.]: υπκ. στ λαθεν, στη µτ. καταναλ&σας: [κατηγ. απ τ 4λαθεν]και στη µτ. \τε ν: αιτιλ. µτ. πραγµατικς αιτιλγας µε τ \τε.

ΠΡΣΕ7Ε. [Πραγµατικ αιτιλγα. Στην περπτωση αυτ, για ναγνει πι σας και ντνη η σηµασα της πραγµατικς αιτιλγαςστην επιρρηµατικ µετ, τθενται µπρστ απ’ αυτν τα αναρι-κ µρια \τε, ]ν, ]α µνα µε την πρσθκη σ’ αυτ τυ δ: \τεδ, ]ν δη, ]α δ. Τα αναρικ ετε εναι µνα ετε µε τ δ δε µε-ταρνται! µπρ$µε µως στη µετραση να πρσθσυµε τη λ-η πραγµατικ.]

τι - α=τ$ν: αντικ. στ 4λαθεν. τς δυνµεις: αντικ. στη µτ. κατανα-λσας. σO+ς: κατηγ. στ υπκ. της µτ. fτε gν. = πνυ: επιρρ.πρσδ. τυ πσ$.

2. λιπ$ν δ ,κ$σµητν τι α=τ;( ?ν τ$ ,νθρ&πων γνς: κ$ρ. πρτ.λιπ$ν ?ν: ρµα. τ$ γνς: υπκ. στ λιπ$ν ?ν. ,νθρ&πων: γενικκτητικ στ γνς. τ$ ,νθρ&πων: επιθ. πρσδ. στ γνς. ,κ$σµη-τν: κατηγ. στ υπκ. τυ λιπν `ν [τ γνς]. α=τ;(: δτικ πρσω-πικ τυ ενεργ$ντς πρσπυ απ τ ,κ$σµητν. τι: επιρρ.πρσδ. τυ ρνυ.

3. κα 0π$ρει [[Επιµηθε+ς]: κ$ρ. πρτ. [[Επιµηθε+ς: ενν.]: υπκ. στ0π$ρει.

4. 2,τι 4ρσαιτ: δευτ. πλγια ερωτηµ. πρτ. µερικς γνιας, αντικ.στ 0π$ρει της κ$ριας πρτασης. 4ρσαιτ: ρµα. [[Επιµηθε+ς:ενν.]: υπκ. στ 4ρσαιτ. 2,τι: σ$στι αντικ. στ ρσαιτ.

ΠΡΣΕ7Ε. Σ+στι4 λγεται τ αντικεµεν πυ πρρεται απτην δια ρα, πυ πρρεται και τ ρµα, απ ρα λλυ ρµατςσυγγενικς σηµασας µε τ ρµα της πρτασης. Βλπε και ΣΥΝΤΑ-ΚΤΙΚ) Ελ. Κ. Βλνκη σελ. 151.

[τ;( γνει: ενν.]: αντικ. στ ρσαιτ. [,νθρ&πων: ενν.]: γεν κτητ. τ;(,νθρ&πων [µε τ ρθρ τ;(]: επιθ. πρσδ. στ γνει.

5. ,πρ<ντι δ α=τ;( ρ4εται Πρµηθε+ς πισκεψ$µενς τν νµν:κ$ρ. πρτ. Πρµηθε+ς: υπκ. στ ρ4εται και στη µτ. πισκεψ$µε-νς: τελ. µτ. απ τ ρµα κνησης ρ4εται. τν νµν: αντικ. στη


µτ. πισκεψ$µενς. α=τ;(: αντικ. στ 4ρεται και υπκ. στη µτ.,πρ<ντι: ρν. µτ.

6. κα .ρ;A τ µν Fλλα ... Fστρωτν κα Fπλν: κ$ρ. πρτ. [Πρµη-θε+ς: ενν.]: υπκ. στ .ρ;A. τ Fλλα: επιθ. πρσδ. στ 9;(α: αντικ. στρµα και υπκ. στη µτ. 4ντα: κτηγ. µτ. απ τ Gρ5b. µµελ(ς:επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ. πντων: γενικ της αναρς απ τ9µµελ3ς. τ$ν Fνθρωπν: αντικ. στ Gρ5b. [Cντα: ενν.]: κατηγ. µτ. απτ Gρ5b. γυµν$ν - ,νυπ$δητν - Fστρωτν - Fπλν: κατηγρ$µεναστ υπκ. της µετς Iντα [: τν 2νθρωπν].

7. @δη δ κα * εGµαρµνη *µρα παρJν: κ$ρ. πρτ. * εGµαρµνη: επιθ.µτ. επιθ. πρσδ. στ *µρα: υπκ. στ παρJν. @δη: επιρρ. πρσδ.τυ ρνυ.

8. ν ;g [*µρ;α] δει κα Fνθρωπν Eιναι κ γJς ες O(ς: δευτ. ανα.πρσδιριστικ πρτ. στ Lµρ5α. Eιναι: τελ. απαρ. υπκ. στ δει.Fνθρωπν: υπκ. στ 9ιναι. κ γJς: εµπρθ. πρσδ. κνησης απτπ. ες O(ς: εµπρθ. πρσδ. κνησης σε τπ. ν ;g: εµπρθ. πρσδ.τυ ρνυ.

6. [Απρ;α Zν 4$µενς . Πρµηθε+ς κλπτει SΗOαστυ κα [ΑθηνAςτν ντε4νν σOαν σ+ν πυρ: κ$ρ. πρτ. . Πρµηθε+ς: υπκ. στκλπτει και στη µτ. 4$µενς: αιτιλ. µτ. τν ντε4νν: επιθ. πρσδ.στ σOαν: αντικ. στ κλπτει. σ+ν πυρ: εµπρθ. πρσδ. συνδεας.SΗOαστυ - [ΑθηνAς: γενικς κτητικς απ τ σαν. ,πρ;α: δτι-κ της αιτας.

10. 3ντινα σωτηραν τ;( ,νθρ&π;ω εMρι: πλγια ερωτηµ. πρτ. µερικςγνιας, αντικ. στη ρση ,πρ;α 4$µενς της κ$ριας πρτασης.[Πρµηθε+ς: ενν.]: υπκ. στ εMρι. 3ντινα: επιθ. πρσδ. στ σωτη-ραν: αντικ. στ εNρι. τ;( ,νθρ&π;ω: δτ. πρσωπικ αριστικ.

11. ,µ4ανν γρ ?ν ... γενσθαι: κ$ρια παρενθετικ πρταση. γενσθαι:τελ. απαρµ. αντικ. στην απρσωπη κραση ,µ4ανν ?ν. α=τν:υπκ. στ γενσθαι. κτητν: κατηγ. στ α;τν. [@] 4ρησµην: κατηγ.στ α;τν. τ;(: δτικ πρσ. τυ ενεργ$ντς πρσπυ απ τ ρηµα-τικ επθετ κτητν. Fνευ πυρ$ς: εµπρθ. πρσδ. της εαρεσης.

12. κα Mτω δ δωρεLται ,νθρ&π;ω: κ$ρ. πρτ. [Πρµηθε+ς: ενν.]:υπκ. στ δωρεSται. ,νθρ&π;ω [: µµεσ] - [σOαν: µεσ]: αντικε-µενα στ δρεSται. Mτω: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ.

13. Τν µν Zν τ$ν Wν σOαν Fνθρωπς τα+τ;η σ4ε: κ$ρ. πρτ.Fνθρωπς: υπκ. στ σ4ε. τν σOαν: αντικ. στ 4σε. τν περ τ$νWν: επιθ. πρσδ. στ σαν. τα+τ;η: δτικ τυ τρπυ. περ τ$νWν [ωρς τ ρθρ τν]: εµπρθ. πρσδ. αναρς.


ΠΡΣΕ7Ε. ∆τικ τυ τρ$πυ. ∆ηλνει τν τρπ µε τν πνγνεται αυτ πυ σηµανει τ ρµα. Συνθεις δτικς τυ τρπυ ε-ναι ι: ργ;ω (= µε ργα, στην πραγµατικτητα), δκ;η (= δκαια, σω-στ), δ;α (= ιδιατερα, πρσωπικ), δηµσ;α (= δηµσια, µε ρντ-δα τυ δηµσυ, ως πλτης), κιν;J (= δηµσια, απ κιν$), W;α (=µε α), σιγ;J (= σιωπηλ), σιωπ;J (= σιωπηλ), πε9;J (= µε τα πδια,µσω της στερις, στη στερι), κραυγ;J (= µε ωνς, κραυγντας),δρ$µ;ω (= γργρα), σπυδ;J (= γργρα), O+σει (= εκ $σεως), τ;Jδε(= µ’ αυτ τν τρπ), τα+τ;η (= µ’ αυτ τν τρπ), τρ$π;ω (= µε τρ-π), τ;( Cντι (=πραγµατικ).l Η δτικ τυ τρπυ εναι καννικ υσιαστικ αηρηµν και τ-

θεται αντ τρπικ$ επιρρµατς τρπικς µετς και γι’ αυτµπρε να µεταραστε και µε τρπικ µετ.

14. τν δν πλιτικν =κ ε>4εν: κ$ρ. πρτ. [Fνθρωπς: ενν.]: υπκ. στ=κ ε>4εν. τν πλιτικν: αντικ. στ ;κ εHεν.

15. ?ν γρ παρ τ;( ∆ι: κ$ρ. πρτ. [* πλιτικ: ενν.]: υπκ. στ ?ν [ρ-µα υπαρκτικ]. παρ τ;( ∆ι: εµπρθ. πρσδ. τυ πλησν.

16. τ;( δ ΠρµηθεL ες µν ... νε4&ρει εσελθεLν: κ$ρ. πρτ. τ;( Πρµη-θεL: δτ. πρσ. στ απρσωπ ρµα =κ νε4&ρει. [τ$ν Πρµηθα:ενν.]: υπκ. εσελθεLν: τελ. απαρµ. υπκ. στ =κ νε4&ρει. ες τν,κρ$πλιν: εµπρθ. πρσδ κνησης σε τπ. τν Iκησιν: παρθεσηστ τν 1κρπλιν. τν τ< ∆ι$ς: επιθ. πρσδ. στ ^κησιν. =κτι:επιρρ. πρσδ. τυ ρνυ. τ< ∆ι$ς [ωρς τ ρθρ τν]: γεν. υπ-κειµ. κτητικ απ τ ^κησιν.

17. πρ$ς δ κα αG ∆ι$ς Oυλακα OWερα ?σαν: κ$ρ. πρτ. αG Oυλακα:υπκ. στ `σαν. ∆ι$ς [ωρς τ ρθρ αG]: γενικ κτητικ απ τυλακα. αG ∆ι$ς: επιθ. πρσδ. στ υλακα. OWερα: κατηγ. στυλακα. πρ$ς δ: εµπρθ. πρσδ. πρσθκης.

18. ες δ τ$ τJς [ΑθηνAς κα SΗOαστυ Iκηµα τ$ κιν$ν λαθ&ν εσρ-4εται: κ$ρ. πρτ. [Πρµηθε+ς: ενν.]: υπκ. στ εσρ4εται και τη µτ.λαθ&ν: τρπ. ρν. µτ. ες τ$ Iκηµα: εµπρθ. πρσδ. κνησης σετπ. τJς [ΑθηνAς - SΗOαστυ: γενικς κτητ. στ Iκηµα: αντικ. στηµτ. τ$ κιν$ν: επιθ. πρσδ. στ τ ^κηµα.

19. ν ;P Oιλτε4νετην: δευτ. ανα. πρτ. [* [ΑθηνA - . YΗOαιστς:ενν.]: υπκεµενα στ Oιλτε4νετην: (γ0 ενικ δυϊκ$ τυ ιλτε-νω -3). ν ;P: εµπρθ. πρσδ. στσης σε τπ.

20. κα κλψας τν τε µπυρν ... δδωσιν ,νθρ&π;ω: κ$ρ. πρτ. [Πρ-µηθε+ς: ενν.]: υπκ. στ δδωσιν και στη µτ. κλψας: ρν. µτ.


,νθρ&π;ω [: µµεσ] - τν τ4νην - τν Fλλην [: µεσα]: αντικεµεναστ δδωσιν. τν µπυρν: επιθ. πρσδ. στ τνην. τν τ< SΗOα-στυ: επιθ. πρσδ. στ τνην. τ< SΗOαστυ [ωρς τ ρθρ τν]:γεν. κτητικ στ τνην. τν τJς [ΑθηνAς: επιθ. πρδ. στ τνην.κλψας: ρνικ µτ. τJς [ΑθηνAς [ωρς τ ρθρ τν]: γεν. κτητ.στ τνην.

21. κα κ τ+τυ ε=πρα µν ,νθρ&π;ω τ< Wυ γγνεται: κ$ρ. πρτ.ε=πρα: υπκ. στ γγνεται. ,νθρ&π;ω: δτ. πρσωπικ κτητικ στγγνεται [τ ρµα εδ εναι υπαρκτικ].

ΠΡΣΕ7Ε. Η δτικ αυτ δηλνει τ πρσωπ στ π κυρωςανκει υπρει κτι, αλλ και τ πρσωπ στυ πυ τη διθεσηυπρει κτι, για να τ ρησιµπισει. Η δτικ πρσωπικ συν-δε$ει τα ρµατα εµ, γγνµαι και "πρ4ω (και σα υν µια ση-µασα µ’ αυτ) µν, ταν εναι υπαρκτικ.

τ< Wυ: γεν αντικειµ. απ τ ε;πρα. κ τ+τυ: εµπρθ. πρσδ.πρλευσης [ αιτας].

22. Πρµηθα δ δι’ [Επιµηθα, Mστερν κλπJς δκη µετJλθεν: κ$ρ.πρτ. δκη: υπκ. στ µετJλθεν. Πρµηθα: αντικ. στ µετJλθεν. δι’[Επιµηθα: εµπρθ. πρσδ. αιτας. κλπJς: γενικ της αιτας. Mστε-ρν: επιρρ. πρσδ. τυ ρνυ.

23. ;gπερ λγεται: δευτ. ανα. πρτ. 5gπερ: δτικ τυ τρπυ.

£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

Η κλπ της ωτις και των τενικν γνσεων απ τν Πρµη-θα για να καλυθ$ν ι ατλειες τυ ανθρπυ.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

) Επιµηθας σπαταλ τις δυνµεις και δεν πρνε για τ ανθρ-πιν γνς.

Η επιθερηση απ τν Πρµηθα και η αµηανα τυ για τη σω-τηρα τυ ανθρπυ.

Η κλπ της ωτις και των τενικν γνσεων απ τ παλτι τυΗαστυ και της Αθηνς.

Η αρι τιµωρα τυ Πρµηθα για την κλπ απ τ ∆α.


¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

TΑτε δ Zν = πνυ τ σO$ς ν . [Επιµηθε+ς: Μσα απ τ σµαλιττητας (; πνυ τ σς αντ πνυ 2σς) Επιµηθας απδει-κν$εται σπταλς και καθλυ πρνητικς στη µιρασι. ∆εν ειτην ικαντητα να πργραµµατει και να σεδιει λκληρωµνα τηδρση τυ, µε απτλεσµα να ασει εντελς απρσττευτ τ αν-θρπιν γνς.

Κα 0π$ρει 2,τι 4ρσαιτ: ) Επιµηθας µλις συνειδητπησε τηναπρνησα και τη σπατλη των δυνµεων στα λλα α, ρθηκεσε αδιδ. Υπ’ αυτς τις συνθκες η καταστρ τυ ανθρπυταν δεδµνη.

TΕρ4εται Πρµηθε+ς πισκεψ$µενς τν νµν: ) Πρµηθας ρε-ται να ελγει τν τρπ διανµς των ικανττων και των εδωνστα α, πως απ την αρ εαν συµωνσει µε τν Επιµηθα.

Τ$ν δ Fνθρωπν γυµν$ν τε κα ,νυπ$δητν κα Fστρωτν καFπλν: Η επιωση τυ ανθρπινυ γνυς εαιτας τυ Επιµηθακαθσταται αδ$νατη. ) Πρωταγρας µε τ πλυσ$νδετ σµα τν-ει την ελλειπτικτητα και την κατωτερτητα τυ ανθρπυ σε σ-ση µε τα λλα α. Την πψη αυτ δεται και η σ$γρνη ανθρω-πλγικ πρσγγιση. Αντθετα, Αρισττλης στ ργ τυ «Περων µρων» (ΙV 10) λει τι σι υπστηρυν πως η ανθρπινηδηµιυργα δεν ταν τλεια, αλλ ταν ειρτερη απ των λλων -ων, δεν υν δκι.

Τν ντε4νν σOαν: Εναι η σα πυ συµπρε$εται µε την τνη.Η ννια της σας, αρικ, σετιταν µε τη δειτητα σε κπιατνη. ) πρσδιρισµς «4ντενς» επιτρπει εδ στν Πρωταγρανα διαωρσει τη σα απ τη γνση των επιστηµν και της ιλσ-ας. Η ωτι δικαιλγηµνα θεωρεται ως η ση της τενλγικςπρδυ. Εναι η πρτη µεγλη πηγ ενργειας πυ ρησιµπησε νθρωπς και τν θησε στην περαιτρω ελι τυ. Η απκτησητης ντενυ σας, της πρακτικς γνσης, υπκαθιστ και αναπλη-ρνει λες τις λλες ελλεψεις τυ ναντι των ων. Παρλληλα δετν καθιστ ικαν να ευπρσει και να δηµιυργσει πλιτισµ. Ε-ναι αρακτηριστικ τι εδ ι τενικς γνσεις δννται συνλικστν νθρωπ και δεν απκτ$νται σταδιακ µε τη συσσρευση τηςγνσης µσα στυς αινες.

Τν δ πλιτικν: Εννεται η ικαντητα για την κινωνικ ργνω-ση και την ανπτυη τυ πνευµατικ$ πλιτισµ$.


Τν ,κρ$πλιν, τν τ< ∆ι$ς Iκησιν: Η κατικα τυ ∆α στν *λυ-µπ ρισκταν µακρι απ των υπλπων θεν, στ ψηλτερ ση-µε.

∆ι$ς O+λακαι: Τ Κρτς και η Βα ταν ι $λακες τυ θε$. Τρλ τυς παρυσιει µε γλαυρ τρπ Αισ$λς στην τραγω-δα τυ «Πρµηθας ∆εσµτης». Επσης τυς αναρει και Ησ-δς στη Θεγνα τυ.

[ΑθηνAς κα [ΗOαστυ Iκηµα τ$ κιν$ν: Απ τη µυθλγα γνωρ-υµε τι ι δ$ θε ταν στεν συνδεµνι. Η Αθην εε αναλειτην ανατρ τυ Εριθνιυ, γιυ τυ Ηαστυ. Στην Αθνα καιτην )λυµπα υπραν κιν να των δ$, εν γννταν και κινςγιρτς πρς τιµ τυς, τα Απατ$ρια και τα \λκεια. Η κιν καιαρµνικ συν$παρ τυς µαρτυρ την αδισπαστη σ$νδεση της τε-νλγικς µε την πνευµατικ δραστηριτητα. ) Πλτων και στνΠλιτικ τυ (274 b-d) αναρει την κιν δρση των δ$ θεν, τηνρρηκτη σση της τνης µε τη σα, εν την Αθην την αναρειως «σ$ντενν» τυ Ηαστυ.

Κλψας τν µπυρν τ4νην τν τ< [ΗOαστυ κα τν Fλλην τντJς [ΑθηνAς: Για δε$τερη ρ αναρεται στην κλπ. ) Πρµηθ-ας κλει απ τν %αιστ την «4µπυρν τνην», δηλαδ τη µεταλ-λυργικ τνη και την πρσρει στυς ανθρπυς. Παρλληλααπ την Αθην κλει τις λλες τνες (γεωργα, υλυργικ, ικδ-µικ κ.λπ.), πυ εε εε$ρει αυτ και τις πρσττευε. Αυτς µπρ$-µε να υπθσυµε τι δεν τις πρσερε απλ, αλλ τις δδαε στυςανθρπυς.

Πρµηθα δ δι’ [Επιµηθα... κλπJς δκην µετJλθεν: ) Πρµηθαςτιµωρθηκε σκληρ απ τ ∆α. ∆θηκε στν Κα$κασ και νας αε-τς τυ τρωγε τ συκτι τυ, πυ αναγινταν τ ρδυ. Απ τµαρτ$ρι αυτ τν απλλαε Ηρακλς, πυ σκτωσε τν αετ καιτν ελευθρωσε. Ασαλς υπε$θυνς γι’ αυτ την τιµωρα εναι Επιµηθας, εαιτας της απρνησας τυ πυ ρθηκε Πρµη-θας σε αυτ τη δυσερ θση.

∆κη: στν ρ απδδνται πλλς σηµασες: α) τ ρθ, τ θιµ, )η καλ συνθεια, η τη, η αρµνα, τ δκαι, γ) η κρση, η απαση,δ) κθε ενργεια πυ απσκπε στην απδση της δικαισ$νης, ε) ηδικαστικ διαδικασα, στ) η δικαστικ απαση, η τιµωρα, η πιν.


∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

) Επιµηθας κνει τη διανµ των ικανττων και των εδων στα µ-ια ντα και, α$ λκληρνει τ ργ τυ, συνειδητπιε τι ει α-σει εντελς ατακτπητ τ ανθρπιν γνς. oντας συνες στ µυα-λ τυ τη σωτηρα, την εασλιση και τη διαινιση των λλων ων, «-ασε» εντελς τν νθρωπ µε απτλεσµα αυτς να µενει γυµνς, ανυπ-δητς, στρωτς και πλς, εν Επιµηθας να ρεθε σε απγνωση.

Και εν ρσκεται σε αδιδ, εαιτας της απρνησας και τηςανησας τυ, παρεµανει απασιστικ Πρµηθας και τν γειαπ τη δ$σκλη θση.

) Πρµηθας διαπιστνει τι τα λλα α υν τακτπιηθε µεπερισσ ρντδα («9µµελ3ς πντων 4ντα») και µν νθρωπς ε-ναι παντελς απρσττευτς. *µως πλησιει η καθρισµνη µρα κα-τ την πα τα µια ντα θα γυν στ ως. oτσι ιλνθρωπς τι-τνας απασει να αναλει δις τη σωτηρα τυ ανθρπινυ γ-νυς. Κλει απ τ παλτι τυ Ηαστυ και της Αθηνς την «4ντε-νν σαν», τις τενικς γνσεις µα µε τη ωτι. ) συνδυασµς τωνδ$ αυτν δυνατττων, της πρακτικς µα µε τη θεωρητικ γνση θαηθσυν τν νθρωπ ι απλ να επιισει, αλλ να εωρσει απτα υπλιπα µια ντα. Η ντενς σα θα δηγσει στην ανπτυηενς αντερυ τενικ$ πλιτισµ$ πυ θα πρσρει στν νθρωπ τηδυναττητα πιτικς ως.

Ωστσ η απκτηση των τενικν γνσεων δεν τυ εασλισε καιτην παρλληλη δυναττητα ανπτυης τυ πνευµατικ$ τυ πλιτι-σµ$. Βρισκµενι ακµα σε πρωτγν στδι, ι νθρωπι, δεν κατ-υν την πλιτικ και κινωνικ ργνωση. Αυτ µπρ$σε να επιτευ-θε µν µε την πλιτικ αρετ, την πα κατεε ∆ας και υλασσ-ταν καλ στ παλτι τυ. Παρ τις πρθσεις τυ, Πρµηθας, αδυνα-τ$σε να την κλψει.

Πντως και µνη η κλπ της ωτις στθηκε αρκετ να εργσειτσ τ ∆α, στε να τιµωρσει τν ιλσπλαν ευεργτη των ανθρ-πων αυστηρτατα. Απ τ µαρτ$ρι τυ θα τν ελευθερσει Ηρα-κλς, πυ θα τν συµιλισει και µε τ ∆α.

) µ$θς απ τη µια πλευρ περιγρει την ελιη τυ ανθρπινυγνυς και απ την λλη παρυσιει τα στδια της ιστρικς ελιηςτης ανθρωπτητας.

) νθρωπς, στ στδι δρσης τυ Επιµηθα, υστερ$σε ναντιτων λλων ων. Στ στδι παρµασης τυ Πρµηθα αγωνιταν


για την επιωσ τυ. Εε απκτσει τις τενικς γνσεις, αλλ ακµαρισκταν σε πρωτγνη κατσταση ωρς κινωνικ ργνωση καιπνευµατικ πλιτισµ.

Στ επµεν στδι θα κατακτσει την πλιτικ τνη. Σε αυτ θασυµλει απασιστικ ∆ας, πυ ρεται να συµπληρσει τα πλ$τι-µα δρα τυ Πρµηθα. Με την «αιδ» και την «δκην» θα δηγηθε νθρωπς στην κατκτηση τυ πνευµατικ$ πλιτισµ$ και θα ργανω-θε κινωνικ.

oτσι µε τη γενναιδωρα των θεν θα καταρει να εελιθε και ναπρδε$σει.

Η ιστρικ ελιη της ανθρωπτητας, σ$µωνα µε τ µ$θ, ωρε-ται σε τσσερα στδια.

Στ πρτ στδι και πρκειµνυ να καλυθε τ κεν της ιστρι-κς γνσης και της λγικς εγησης, σιστς, παρ τν «αγνωστικι-σµ» τυ, παραδεται την $παρη των θεν. Αυτ εναι πυ µε τις µυ-στηριακς τυς δυνµεις δηµιυργ$ν τα θνητ ντα.

Στ δε$τερ στδι, λιπν, δηµιυργ$νται τα µια ντα απ τυςθε$ς στ εσωτερικ της γης. Πριν τα γλυν στ ως, δνυν εντλστυς δυ τιτνες, τν Πρµηθα και τν Επιµηθα, να τυς διανεµυνδυνµεις και εδια. Στς τυς εναι η σωτηρα των ειδν και η διαι-νισ τυς. Με ρισµνες τις δυνµεις απ τυς θε$ς, Επιµηθας,αναλαµνει να κνει µνς τυ τη µιρασι. Και εν ρντει λα ταλλα α, ανει τν νθρωπ εντελς απρσττευτ και ακσµητ.

Στ τρτ στδι παρεµανει Πρµηθας. Α$ κνει την επιθε-ρηση, διαπιστνει τις τραγικς ατλειες τυ ανθρπινυ γνυς καιαναλαµνει τη σωτηρα τυ. Κλει απ τ κιν κηµα τυ Ηα-στυ και της Αθηνς τη ωτι και την ντενη σα και τις πρσρειστν νθρωπ. Τυ εασαλει τσι τα σηµαντικ µσα για την επιω-σ τυ. Παρλληλα τυ ανγει τ δρµ για τν τενικ πλιτισµ.*µως ακµα ι νθρωπι ρσκνται σε πρωτγν στδι ως πρς τηνκινωνικ και πλιτικ ργνωση. pυν σε ηµιγρια κατσταση και αλ-ληλεντννται, γιατ δεν υν ηθικ συνεδηση τυ δικαυ.

Στ τταρτ, λιπν, στδι θα παρµει ∆ας. Απ µπως ινθρωπι εντωθ$ν µετα$ τυς, στλνει τν Ερµ και τυς πρσ-ρει την «αιδ» και τη «δκην». Τα δ$ αυτ στιεα δηγ$ν τν ν-θρωπ στη συνειδητπηση τυ δικαυ και της ηθικς. Με αυτ ργα-νννται ι κινωνες. )ι νθρωπι συµινυν ειρηνικ, α$ υνως µλη ενς ργανωµνυ πλιτικ συνλυ µε αρς πλιτικς καικινωνικς ργνωσης.


)ι συµλισµ πυ διακρνυµε στ µ$θ τυ Πρωταγρα εναι ι-ι λγυ. Καταρν υµε τ σηµατισµ τυ ανθρπυ και των λ-λων ντων ιλγικ (στδι Επιµηθα). Στη συνεια δηµιυργ$νταιι πρϋπθσεις για την επιωση τυ ανθρπυ και την πρσαρµγτυ στ υσικ περιλλν. Γενννται ι τνες και σηµατνται ιπρτες κινωνες, στω και σε πρωτγνη κατσταση. ) νθρωπςαπκτ τη δυναττητα να κυριαρσει στη $ση και να δηµιυργσειναν αντερ πλιτισµ µε τη θεια της πρακτικς (%αιστς) καιτης θεωρητικς (Αθην) γνσης (στδι Πρµηθα). Η αδυναµα τυΠρµηθα να κλψει απ τ ∆α την Αιδ και τη ∆κη ανερνει τηδυσκλα τυ ανθρπυ να ργανωθε κινωνικ και πλιτικ. Πργ-µατι, πρασαν πλλ αινες πρωτγνισµ$ µρι ι νθρωπι να συ-νειδητπισυν την αα της πλιτικς τυς ργνωσης, να απκτ-συν ηθικ αντληψη, ασθηµα δικαυ και να θσυν νµυς. Απ τηνλλη, η παρµαση των θεν ανερνει την ανγκη $παρης µιας αν-τερης δ$ναµης πυ θα ηθσει στη σωστ ργνωση και θα απσω-σει τν κνδυν της αλληλκαταστρς και αλληλεντωσης των αν-θρπων.

Σε αυτ τ σηµε πρπει να δ$µε και τις αναλγες τυ µ$θυ µε τηθεωρα τυ Κινωνικ$ Συµλαυ των θεωρητικν τυ ∆ιαωτισµ$(Των Λκ και Ρυσσ). Σ$µωνα µε την πψ τυς, νθρωπς αρ-ικ $σε στη $ση ντας απλυτη ελευθερα κινσεως και κατς.*µως εαιτας της λλειψης κινωνικς ργνωσης επικρατ$σε αναρ-α και συνεες συγκρ$σεις. oτσι, απασστηκε η σ$ναψη ενς συµ-λαυ, µιας συµωνας. Σ$µωνα µε αυτ, εκωρ$ν σε κπιν(τµ µδα ατµων) να µρς της ελευθερας τυς και των δικαιω-µτων τυς, µε την υπρωση αυτς να διαυλσσει την ειρνη, τηναρµνικ συµωση, αλλ και τα δικαιµατ τυς ναντι των υπλ-πων. Με αυτ τν τρπ, κατ τυς θεωρητικ$ς τυ ∆ιαωτισµ$, ν-µιµπιεται η πλιτικ ευσα. Στ µ$θ τ ρλ τυ ρυθµιστ τηςισρρπας και της ειρηνικς συµωσης τν παει ∆ας (εντητα 4).

Τλς, µσα απ τ µ$θ διακρνυµε και την ιστητα ανµεσα στυςανθρπυς. )ι αναρς γννται στ ανθρπιν γνς, πυ νεταιενια και ωρς κινωνικ$ς λλυς διαωρισµ$ς. ∆εν υπρυνελε$θερι και δ$λι, ευγενες και λας, πλ$σιι και τω. ) Πρωτα-γρας ασπεται εδ την πψη τυ Ιππα για την εντητα των ανθρ-πων. sλλι σιστς, πως Αντιν και Αλκιδµας, πρρησανακµα περισστερ και τθηκαν ανιτ κατ των υλετικν και κι-νωνικν διακρσεων. Φυσικ πρκειται για πρωτπριακς ιδες, πυ


αντκεινται ανερ στις αριστκρατικς αντιλψεις της επς, αλλακµα και σε σηµερινς αντιλψεις.

∞π™£∏∆π∫∞ ™Ã√§π∞

1. Αντθεσηl «... 53α 9µµελ3ς πντων 4ντα, τν δ 2νθρωπν γυµνν τε...»l «... 9κ γ8ς ε7ς 3ς».

2. Βρα4υλγαl «`ν γρ παρ τ53 ∆ι» αντ «L γρ πλιτικ τνη `ν παρ τ53 ∆ι».

3. Σ4µα λιτ$τηταςl «... ; πνυ τι...» αντ «9λιστα». \ρησιµπιεται ι η λη πυ

θλυµε αλλ η αντθεσ της µε ρνηση.4. Πλυσ+νδετ «... (γυµνν) τε κα (1νυπδητν) κα (2στρωτν) κα

(2πλν).

∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Παρατηρστε πς αρακτηρνται µσα στ κεµεν τυ Πρωτα-γρα ι δραστηριτητες πυ σµερα νµυµε «τενλγα».Σλιστε αυτς τυς αρακτηρισµς.)ι δραστηριτητες πυ σµερα νµυµε «τενλγα» αναρ-νται ως: 4ντενν σαν σ$ν πυρ τν περ τν ν σαν τν 4µπυρν τνην τν τE YΗαστυ κα τν 2λλην τν τ8ς

YΑθηνbς.)ι δυ πρτι αρακτηρισµ αναρνται στις τενικς γνσεις

πυ απκτησε νθρωπς και στν τρπ πυ τν θησαν να δη-µιυργσει ναν αντερ υλικ πλιτισµ σε σση µε τα λλα α.) τρτς αρακτηρισµς αναρεται στην τνη τυ Ηαστυ πυταν η µεταλλυργικ και στις τνες πυ εε εε$ρει και πρστ-τευε η Αθην, τη γεωργα, την ικδµικ, την υλυργικ και τις λ-λες ειρηνικς τνες.

*ταν Πρµηθας εδε την αν$παρκτη πρστασα τυ ανθρ-πυ, συνειδητπησε τν κνδυν εανισς τυ. Σε αυτ την περ-πτωση θα απτ$γανε τ ργ τ π εαν κληθε να υλπισυν


ι δυ τιτνες. oτσι απσισε να παραισει τα ρια πυ εαν θ-σει ι θε. Κλει απ αυτ$ς τις τενικς γνσεις (πρακτικ και θε-ωρητικ κατρτιση) πρκειµνυ να αντισταθµσει τις ελλεψεις τυανθρπυ. Και εν νθρωπς στην αρ ταν γυµνς, ανυπδη-τς, στρωτς και πλς, Πρµηθας τυ παρει τη δυναττητανα εε$ρει µνς τυ τρπυς πυ θα τυ εασλιαν σα τυ λει-παν (ενδ$µατα, υπδµατα, σκεπσµατα, τρ κ.λπ). Στ πρταυτ στδι, δθηκε πρτεραιτητα στην υλικ πλευρ της ως.

2. Λαµνντας υπψη σας τις θεϊκς ιδιτητες της Αθηνς και τυΗ%αστυ, να πρσδιρσετε τι ακρις εννε ως ντενη σ%α Πρωταγρας. Η τνη και τα καλλιτενικ δηµιυργµατα συµπε-ριλαµννται, νµετε, στην ντενη σ%α; Υπρει πρωταρικσση ανµεσα στην τενλγα και την τνη; Εναι και η τνη ε(-συ απαρατητη στη δηµιυργα τυ πλιτισµ και στην επιωσητυ ανθρπυ µσα σε µια %ση εθρικ;Σ$µωνα µε τη µυθλγα, η Αθην ταν εευρτρια και πρσττι-δα λων των ειρηνικν τενν (γεωργα, αριτεκτνικ, υλυργικ,ιατρικ, ρυσϊα κ.λπ.), εν %αιστς, θες της ωτις καιπρσττης της µεταλλυργικς τνης. Με ση τις ιδιτητες τωνδ$ αυτν θεν, Πρωταγρας µε τν ρ «4ντενς σα» ανα-ρεται στις τενικς γνσεις πυ συµπρε$νται µε τη δειτητα καιτην εµπειρα. Την πρακτικ και θεωρητικ κατρτιση.

) ρς «4ντενς σα» περιει τη λη τνη και κατ’ επκτασηαναρεται και στην καλλιτενικ δηµιυργα. Απ την λλη ρςσα απαιτε την $παρη δειτητας και εµπειρας, στιεων µεσασυνδεµνων µε την καλλιτενικ δραστηριτητα, εν η αναρ καιµν της Αθηνς συνηγρε σε αυτ, α$ η θε πρστατε$ει λεςγενικ τις τνες.

Η σση ανµεσα στην τενλγα και την τνη εναι πρωταρι-κ, α$ η γνεση και η ανπτυη της πρτης υπηρετε µρι κπισηµε τη δε$τερη και στηρεται σε αυτ. Η ανγκη τυ ανθρπυγια επιωση και ελτωση των ρων ως τυ τν δγησε στην κα-τασκευ εργαλεων πυ τελειπι$νται συνες.

Η τνη εναι αναγκαα για τη δηµιυργα τυ υλικ$ πλιτισµ$πυ ει αναπτ$ει νθρωπς. ) συνδυασµς της τενλγικς καιτης πνευµατικς δραστηριτητας ηθ$ν τν νθρωπ να εασα-λσει τα εγγυα για την επιωσ τυ µσα σε µια εθρικ γι’ αυτν$ση, εν παρλληλα τν καθιστ$ν εωριστ ν και τν δηγ$ν


στη δηµιυργα ενς αντερυ πλιτισµ$ µσα απ µια υψηλς πι-τητας ω.


1. Πιες ταν ι ατ+λειες τυ ανθρπυ, σµωνα µε τ µθ, καιπς αυτ+ς τελικ αντισταθµ.στηκαν;

2. Γιατ. Πρµηθ+ας δεν κατερε να κλ+ψει την Αιδ και τη ∆.κηαπ τ ∆.α;

3. Πιι ι συµEλισµ. τυ µθυ και πς αυτ. Eρ.σκυν +κρασηστυς θεωρητικς τυ ∆ιαωτισµ;

4. Πι τ περιε1µεν τυ ρυ «+ντε1νς σ.α»;


1. Να δθε. η ετυµλγ.α των λ+>εων: YΑκσµητν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . YΑνυπδητν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . YΕιλτενετην . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ε;πρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Με πιες λ+>εις τυ κειµ+νυ +1υν ετυµλγικ συγγ+νεια ι πα-ρακτω λ+>εις: ∆κισσς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Λθαργς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . \ρς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Εδς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . )δστρωτρας: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Εευρτης: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Φυλατ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Λη: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Να συνδ+σετε τις λ+>εις της στλης Α µε τις σηµασ.ες τυς στη στ-λη Β:


Α Β1. Λανθνω i. Ακαλλπιστς2. UΑλγς ii. Παρυσιµαι3. YΑκσµητς iii. Μιρασι4. YΑπρα iv. Ευκλα5. Νµ v. Φρ$ρηση6. Πρειµι vi. Παρλγς, ωρς λγ7. Καταναλσκω vii. Αµηανα8. YΕγωρεS viii. ∆ιαε$γω την πρσ9. Φυλακ ix. ∆απαν, σπαταλ

10. Ε;πρα x. Επιτρπεται

4. Να συµπληρσετε τις πρτσεις µε λ+>εις παργωγες απ τ ρ-µα «λανθνω»: Η ρα µας νει κθε ρν πλλ εκατµµ$ρια ευρ απ

την εισαγωγ .................. πρϊντων. Τ δασαρε απσισε να πατει τη...................... Τ επιερηµ τυ ταν ........................ ι µως και πειστικ. *πις εναι ενσυνεδητς δε γνεται πτ................... των καθη-

κντων τυ. Απ τη νεαρ τυ ηλικα αινταν τι θα εναι ................... Π-

ρασε απ τη ω απαρατρητς.

5. )%ιλτενετην: απ τ πρτ συνθετικ της λ+>ης δηµιυργστεπ+ντε τυλ1ιστν σνθετες λ+>εις.

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ (λ. σελ. 206-207)


∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ·ÚÂÙ‹, ÎÔÈÓfi ‰ÒÚÔ ÙÔ˘ ¢›· ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘ , ··Ú·›ÙËÙË È‰ÈfiÙËÙ·

ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ

∫∂πª∂¡√

Επειδ δ νθρωπς θεας µετσε µρας, πρτν µν δι τντ θε συγγνειαν ων µνν θες !νµισεν, κα !πεερει #ω-µς τε $δρεσθαι κα %γλµατα θεν' (πειτα )ωνν κα *νµατατα διηρθρσατ τ./ τν.η, κα 0κσεις κα !σθ/τας κα 1πδσειςκα στρωµνς κα τς !κ γ/ς τρ)ς η2ρετ. 42τω δ παρεσκευα-σµνι κατ %ρς νθρωπι 5κυν σπρδην, πλεις δ 6κ 7σαν'%πλλυντ 8ν 1π τν θηρων δι τ παντα./ α6τν %σθενστε-ρι ε9ναι, κα : δηµιυργικ τνη α6τ;ς πρς µν τρ)ν $καν#ηθς 7ν, πρς δ τν τν θηρων πλεµν !νδες –πλιτικν γρτνην <πω ε9ν, =ς µρς πλεµικ– !τυν δ >θρεσθαι κασεσθαι κτντες πλεις' ?τ 8ν >θρισθε;εν, @δκυν %λλλυςAτε 6κ (ντες τν πλιτικν τνην, Bστε πλιν σκεδαννµενιδιε)θερντ. Cες 8ν δεσας περ τ γνει :µν µ %πλιτ πDν,EΕρµ/ν πµπει γντα ε0ς %νθρπυς α0δ τε κα δκην, Fν ε9εν π-λεων κσµι τε κα δεσµ )ιλας συναγωγ. ΕρωτGD 8ν EΕρµ/ς ∆ατνα 8ν τρπν δη δκην κα α0δ %νθρπις' «Πτερν Jς α$ τ-ναι νενµηνται, 2τω κα τατας νεµω; Νενµηνται δ Mδε' εNς(ων 0ατρικν πλλ;ς $κανς 0διταις, κα $ λλι δηµιυργ' καδκην δ κα α0δ 2τω θ !ν τ;ς %νθρπις, O !π πντας νεµω;»«Επ πντας», ()η Cες, «κα πντες µετεντων' 6 γρ ν γ-νιντ πλεις, ε0 *λγι α6τν µετιεν Bσπερ λλων τενν' κανµν γε θς παρ !µ τν µ δυνµενν α0δς κα δκης µετεινκτενειν Jς νσν πλεως». 42τω δ, P Σκρατες, κα δι τατα F

ÂÓÔÙËÙ· 4(322∞-323∞)

ssssssssssssss

99

τε λλι κα Αθηνα;ι, ?ταν µν περ %ρετ/ς τεκτνικ/ς .7 λγς Oλλης τινς δηµιυργικ/ς, *λγις Sνται µετε;ναι συµ#υλ/ς, κα!ν τις !κτς 5ν τν *λγων συµ#υλε.η, 6κ %ννται, Jς σ ).ς– ε0κτως, Jς !γ )ηµι– ?ταν δ ε0ς συµ#υλν πλιτικ/ς %ρετ/ςSωσιν, Tν δε; δι δικαισνης πDσαν 0ναι κα σω)ρσνης, ε0κτωςAπαντς %νδρς %ννται, Jς παντ πρσ/κν τατης γε µετειντ/ς %ρετ/ς O µ ε9ναι πλεις. Α2τη, P Σκρατες, ττυ α0τα.


Επειδ δ νθρωπς Επειδ λιπν νθρωπςµετσε θεας µρας, πρε µρς στη θεϊκ ση,πρτν µν πρτα πρταµνν ων µνς απ τα α,!νµισεν θες πστεψε σε θες,δι τν συγγνειαν τ θε, λγω τς συγγνειας µε τ θε,κα !πεερει $δρεσθαι κι επιειρσε να εγκαθιδρσει#ωµς τε κα %γλµατα θεν' και !ωµς και αγλµατα θεν"(πειτα τα τ./ τν.η πειτα γργρα µε την τνηδιηρθρσατ )ωνν κα *νµατα συνδασε θγγυς και λ#εις και

πρερε ναρθρ λγκα η2ρετ 0κσεις και !ρκε [ επινησε] κατικεςκα !σθ/τας κα 1πδσεις και ρα και παπτσιακα στρωµνς και σκεπσµατακα τς τρ)ς !κ γ/ς' και τις τρς απ τη γη"2τω δ παρεσκευασµνι τσι λιπν εδιασµνι νθρωπι ι νθρωπικατ’ %ρς 5κυν σπρδην, στην αρ κατικσαν εδ κι εκε,πλεις δ 6κ 7σαν' πλεις µως δεν υπραν"%πλλυντ 8ν 1π τν θηρων καταστρνταν λιπν απ τα θηραδι τ ε9ναι ε#αιτας τυ τι ταν%σθενστερι α6τν πι αδνατι απ αυτπαντα./, απ κθε πψηκα : δηµιυργικ τνη και ι τενικς γνσειςπρς µν τρ)ν για τη διατρ τυς7ν $καν #ηθς α6τ;ς, διναν σ’ αυτς σηµαντικ !θεια,πρς δ τν πλεµν για τν πλεµ µωςτν θηρων ενντια στα θηρα


!νδες [ταν] ανεπαρκες–<πω γρ ε9ν –γιατ δεν εαν ακµηπλιτικν τνην, την τνη για την ργνωση µιας π-

λιτεας,=ς µρς της πας να µρςπλεµικ [!στν]– [εναι] η πλεµικ τνη–!τυν δ επιθυµσαν [ επιδωκαν] λιπν>θρεσθαι κα σεσθαι να συγκεντρννται και να σνταικτντες πλεις' τντας πλεις"?τ 8ν >θρισθε;εν, σες ρς λιπν συγκεντρννταν,@δκυν %λλλυς αδικσε νας τν λλ,Aτε 6κ (ντες επειδ δεν εαν τν πλιτικν τνην, την πλιτικ τνη,Bστε πλιν σκεδαννµενι στε πλι διασκρπισµνιδιε)θερντ. καταστρνταν.Cες 8ν δεσας $ ∆ας, λιπν, επειδ !θηκεπερ τ γνει :µν για τ γνς µαςµ %πλιτ πDν, µπως αθε εντελς,πµπει ε0ς %νθρπυς στλνει στυς ανθρπυςEΕρµ/ν γντα τν Ερµ για να [τυς] ρεια0δ τε κα δκην, και τ σε!ασµ και τη δικαισνη,Fνα ε9εν για να υπρεικσµι τε πλεων τ#η στις πλειςκα συναγωγ δεσµ )ιλας. και συνδετικς σσεις ιλας.ΕρωτGD 8ν EΕρµ/ς ∆α Ρωτει λιπν Ερµς τ ∆ατνα 8ν τρπν δη µε πι τλς πντων τρπ να δσει%νθρπις δκην κα α0δ' στυς ανθρπυς τη δικαισνη και

τ σε!ασµ"«Πτερν πι απ τα δ,Jς νενµηνται α$ τναι, πως υν µιραστε ι τνες,2τω νεµω κα τατας; τσι να µιρσω και αυτς;Νενµηνται δ Mδε' Και [αυτς] υν µιραστε ως ε#ς"εNς (ων 0ατρικν νας πυ κατει την ιατρικ[!στιν] $κανς [εναι] αρκετςπλλ;ς 0διταις, για πλλς απλς πλτες,κα $ λλι δηµιυργ' και ι λλι τεντες [τ δι]"κα 2τω δ και µε τν δι τρπ λιπν θ να εγκαταστσω!ν τ;ς %νθρπις στυς ανθρπυς


δκην κα α0δ, τη δικαισνη και τ σε!ασµO νεµω !π πντας; να [τις] µιρσω σε λυς;«Επ πντας» ()η Cες, Σε λυς επε ∆ας,«κα µετεντων πντες' και να υν µερδι λι"6 γρ ν γνιντ πλεις, γιατ δε θα ταν δυνατ να υπρ-

υν πλεις,ε0 µετιεν α6τν *λγι αν υν µερδι σ) αυτς λγι,Bσπερ λλων τενν' πως ακρι!ς [µετυν] σε λλες τ-

νες"κα γε θς νµν και µλιστα να θεσπσεις να νµπαρ’ !µ, εκ µρυς µυ,κτενειν να θανατνυν δηλ. [ι λλι πλτες]τν µ δυνµενν αυτν πυ δεν µπρεµετειν α0δς κα δκης να µετει στ σε!ασµ και στη δι-

καισνηJς [Uντα] νσν µε την ιδα τι [εναι] αρρστιατ/ς πλεως. για την πλη.42τω δ, P Σκρατες, *Ετσι λιπν, Σωκρτη,κα δι τατα και γι) αυτς τυς λγυςF τε λλι κα Αθηνα;ι, και ι λλι και ι Αθηναι,?ταν µν .7 λγς ταν γνεται συτησηπερ %ρετ/ς τεκτνικ/ς, για την ικαντητα της τεκτνικς τ-

νηςO [περ] λλης τινς δηµιυργικ/ς, για κπια λλη τενικ ικαντητα,Sνται *λγις µετε;ναι νµυν τι λγι υν τη δυνατ-

τητασυµ#υλ/ς, για συµ!υλ,κα !ν τις 5ν κι αν κπις πυ εναι!κτς τν *λγων #ω απ) τυς λγυςσυµ#υλε.η, επιειρε να συµ!υλεει,6κ %ννται δεν [τ] δνται,Jς σ ).ς πως εσ [τ] λες–ε0κτως, Jς !γ )ηµι– –σωστ, πως εγ ισυρµαι–?ταν δ Sωσιν ε0ς συµ#υλν ταν µως πηγανυν σε σσκεψηπλιτικ/ς %ρετ/ς, για την πλιτικ αρετ,Tν δε; 0ναι πDσαν πυ πρπει να διπεται λκληρηδι δικαισνης κα σω)ρσνης, απ δικαισνη και ρνηση,ε0κτως %ννται σωστ δνταιπαντς %νδρς κθε νδρα [ νθρωπ],


Jς πρσ/κν επειδ κατ τη γνµη τυς ταιριειπαντ στν καθνα µετειν τ/ς %ρετ/ς τατης να µετει στην αρετ αυτ,O µ ε9ναι πλεις. γιατ αλλις δεν εναι δυνατ να

υπρυν πλιτεες.Α2τη, P Σκρατες, Αυτ, Σωκρτη,[!στν] α0τα ττυ. [εναι] η αιτα αυτ.

¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

$ Πρωταγρας, συνεντας τη διγηση, αναρει πως τα δρα πυ νθρωπς δθηκε απ τν Πρµηθα, τν κατστησαν ικαν να πλη-σισει τη θεϊκ ση. Για να εκρσει στυς θες τα αγαθ τυ αισθ-µατα, νθρωπς κατασκεασε !ωµς και αγλµατα.1πειτα ανπτυ-#ε λγ, µιλα. 1τια#ε λ#εις, πλασε γλσσες. Στη συνεια επιδθη-κε στην ργνωση της υλικς τυ ως κατασκευντας σπτια και πα-πτσια, εκµεταλλευµενς τα αγαθ πυ η γη τυ δινε. Αργτερα κα-τλα!ε πως, αν σε σε συν µε τυς συνανθρπυς τυ, θα πρ-στατευταν καλτερα απ την απειλ των αγρων ων. 1τσι ρισε νατει πλεις. $ ∆ας θλντας να !ηθσει στην µαδικ συµ!ωση τωνανθρπων στειλε τν Ερµ πυ δδα#ε στυς ανθρπυς τν αλληλ-σε!ασµ και τη δικαισνη. Απσισε µλιστα ∆ας να µιραστναυτ σε λυς κι επιπλν να θανατνεται πις δεν συµµετει σ’ αυ-τ. Γι’ αυτ ι Αθηναι πρπει αενς για τενικ ητµατα να συµ-!υλενται τν ειδικ γνστη, αετρυ για τα θµατα της πλιτεαςνα συµ!υλενται τν κθε συµπλτη τυς.


†† µετσε: γ2 εν. πρσ. αρ. !2 ριστ. τυ µετω = εµαι µτς. Ρ-ΝΙ: παρτ. µετε ν, µλ. µεθω - µετασσω, αρ. !2 µετσ ν,παρκ. µετσηκα, υπερσ. µετεσκειν. ΜΡΡΙΑ: µετ, µτ-ς, συµµετ, µθε#ις, 3#ις, κθε#ις, ε4ε#α, καε#α, 5#6ς, 7ε#6ς,σλ, σλε8ν, σλω, σεδν, σεδιω, σσις, 9νσεσις, κα-τσεσις, σ6µα, <ες, παρες >α!δ?ς, κληρ?ς.


†† πρτ ν: επρ. ρν. υπερθ. !αθµ. ΒΑΘΜΙ: πρ, πρτερν,πρ@τν και πρ@τα.

†† νµισε: γ2 εν. αρ. ριστ. τυ ν µ!"ω = πιστεω. ΡΝΙ: παρτ.νµι" ν, µλ. ν µι, αρ. νµισα, παρκ. νενµικα. ΜΡΡΙΑ:νµισµα, νµισις, νµιστν, νµιστς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δκ@, δκε8µι, δ#ω, Aγ?µαι, κρνω, Bµαι/Dµαι, Eπλαµ!νω, ρν@.

†† &γ(λµατα: αιτ. πληθ. υδ. γν. τυ τριτκλιτυ υσ. τ *γαλµα [γεν.τ? 9γλµατς].

†† πεε!ρει: γ2 εν. παρτ. τυ πιειρω - = επιειρ. ΡΝΙ: παρτ.πεε!ρ υν, µλ. πιειρσω, αρ. πεε!ρησα, παρκ. πικεε!ρηκα.ΜΡΡΙΑ: 7πιερησις, 7πιερηµα, 7πιειρητς, 7πιειρητν,7πιειρηµατικς, 7πιειρηµατας. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9ναδµαι, 9να-λαµ!νω, 7γειρ@, 7πιλαµ!νµαι.

†† ,δρ/εσθαι: απαρ. ενεστ. µσ. ων. τυ ,δρ/ µαι = τω. ΡΝΙ:παρτ. - , µλ. ,δρ/σ µαι, αρ. ,δρυσ(µην, παθητ. αρ. ,δρ/θην,παρκ. 0δρυµαι. ΜΡΡΙΑ: Fδρυµα, Fδρυσις, Gδρυτν, Gδρυτς,Gδρυτικς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δµω, θεµελι@, κτω, Hκθµ@.

†† διηρθρ1σατ : γ2 εν. αρ. ριστ. τυ διαρθρ µαι - 2µαι = συνδωτυς θγγυς, πρρω. ΡΝΙ: αρ. διηρθρωσ(µην. ΜΡ-ΡΙΑ: Iρθρωσις, συνρθρωσις, διρθρωσις, 7#ρθρωσις.

†† σθ3τας: αιτ. πληθ. θηλ. τυ τριτκλιτυ υσιαστ. 5 σθς -3τ ς =ρ, νδυµα.

†† η6ρετ : γ2 εν. αρ. !2 ριστ. τυ ε7ρ!σκ µαι = επιν, ανακαλπτω.ΡΝΙ: παρτ. ε7ρισκµην - η7ρισκµην, µλ. ε7ρσ µαι, παθητ.µλ. ε7ρεθσ µαι, αρ. !2 ε7ρµην - η7ρµην, παθητ. αρ. ε7ρθην -η7ρθην, παρκ. ε6ρηµαι - η6ρηµαι, υπερσ. ε7ρµην - η7ρµην.ΜΡΡΙΑ: εEρτης, εJρεσις, 7ερεσις, εJρηµα, εEρετς, δυσε-ρετς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: τυγνω, εJρηµα Kω, εJρηµα πι?µαι, εEρε-τς γγνµα τινς.

†† παρεσκευασµν ι: µτ. παρκ. µσ. ων. τυ παρασκευ(" µαι = πρ-ετιµµαι, εδιµαι. ΡΝΙ: παρτ. παρεσκευα"µην, µλ.παρασκευ(σ µαι, παθητ. µλ. παρεσκευασθσ µαι, αρ. παρεσκευ-ασ(µην, παθητ. αρ. παρεσκευ(σθην, παρκ. παρεσκε/ασµαι,υπερσ. παρεσκευ(σµην. ΜΡΡΙΑ: παρασκευαστς, παρασκε-ασµα, παρασκευαστς, παρασκευαστν, παρασκεασις. ΣΥΝΩ-ΝΥΜΑ: 5τιµω, ε4τρεπω, παρασκευαστς εHµ, τινς, 7ν παρα-σκευL6 εHµι" παθ. παρασκευ γγνεται.

†† 89κ υν: γ2 πληθ. παρτ. τυ :κω - = κατικ. ΡΝΙ: παρτ.M9κ υν, µλ. :κσω, αρ. M9κησα, παρκ. M9κηκα, υπερσ. M;κκειν.


ΜΡΡΙΑ: Hκητς, Hκτης, Bκησις, Bκηµα, 9δικητς, 9κη-τς, δυσκητς, Hκσιµς, διικητς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: διατρ!ω,7νδιαιτ@µαι, Bκησιν / τς διατρι!ς / Hκσεις πι?µαι, µετ!. Bκη-σιν παρω, Bκησιν νµω" µε τη σηµασα τυ «κυ!ερν»: Iρω, δια-ειρω, -µαι, κυ!ερν@.

†† σπ ρ(δην: επρρηµα τρπικ = εδ κι εκε.†† &π1λλυντ : γ2 πληθ. παρτ. τυ &πλλυµαι = καταστρµαι, ααν-

µαι. ΡΝΙ: παρτ. &πωλλ/µην, µλ. &π λ 2µαι, αρ. !2 &πωλ-µην, παρκ. &πλωλα, υπερσ. &πωλ1λειν. ΜΡΡΙΑ: 7#λης, πρ-λης, 7#λεια, Nλεθρς, πανωλεθρα, πανλεθρς, πανλης. ΣΥ-ΝΩΝΥΜΑ: 9ναιρ@, 9ανω, καταλω, καθαιρ@, λω!@µαι, λυµα-νµαι, θερω.

†† παντα<3: επρρηµα τρπικ = απ κθε πψη.†† νδες: νµ. ενικ. θηλ. γν. τυ τριτκλιτυ δικατληκτυ επιθ. =, 5

νδες, τ νδες = τως, ανεπαρκς.†† ?ς: γεν. εν. θηλ. γνυς της αναρικς αντωνυµας @ς, A, @.†† "τ υν: γ2 πληθ. παρτ. τυ "ητω - = αναητ, επιητ. ΡΝΙ:

παρτ. "τ υν, µλ. "ητσω, αρ. "τησα, παρκ. "τηκα. ΜΡ-ΡΙΑ: τησις, ητσιµς, τηµα, ητητς, 9τητς, ητητς, -ν,ητητς, συητσιµς, συητητς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: αHτ@, δκιµω,7#ετω, 7ρευν@, τησιν πι?µαι" παθ. τησς 7στι.

†† Bθρ !"εσθαι: απαρµ. ενεστ. µσ. ων. τυ Bθρ !" µαι = συγκε-ντρνµαι. ΡΝΙ: παρτ. 5θρ ι"µην, παθητ. µλ. Bθρ ισθσ -µαι, αρ. 5θρ ισ(µην, παθητ. αρ. 5θρ !σθην, παρκ. Aθρ ισµαι.ΜΡΡΙΑ: Iθρισις, συνθρισις, Iθρισµα, 9θριστν, 9θρι-σµς, 9θριστς, 9θριστικς, 9θρσιµς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: (συν)9γε-ρω, (συν)Qλω, συλλγω, συνγω, συµρ@. ΑΝΤΩΝΥΜΑ:(δια)λω, (δια)σκεδννυµι, διασπερω.

ΠΡΣΕFΕ. Τ ρ. &θρ !"ω - µαι στυς αττικς παρνει δασεα:Bθρ !"ω - µαι και στυς λλυς 1λληνες ψιλ: &θρ !"ω - µαι.

†† σ81"εσθαι: απαρµ. ενεστ. µσ. ων. τυ σ81" µαι = σω, διατηρ.ΡΝΙ: παρτ. σ8ω"µην, µλ. σ1σ µαι, παθητ. µλ. σωθσ µαι,αρ. σωσ(µην, παθητ. αρ. σ1θην, παρκ. σσωµαι - σσωσµαι,υπερσ. σεσ1µην - σεσ1σµην. ΜΡΡΙΑ: σ@µα, σ@ς, σωτρ,σωτρις, Iσωτς, σωστικς, σωστς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9παλλττω,διατηρ@, διαυλττω, 7λευθερ@" µε παθ. σηµασα: σωτηρας τυγ-νω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9π!λλω, 9πλλυµι.

†† Bθρ ισθεεν: ευκτ. παθ. αρ. γ2 πληθ. πρσ. τυ Bθρ !" µαι [!λπε


πι πνω Bθρ !"εσθαι].†† σκενδανν/µεν ι: µτ. ενεστ. µσ. ων. τυ σκεδ(ννυµαι = σκρπ-

µαι, διασκρπµαι. ΡΝΙ: παρτ. σκεδανν/µην, αρ. σκεδα-σ(µην, παθητ. αρ. σκεδ(σθην, παρκ. σκδασµαι, υπερσ. σκεδ(-σµην. ΜΡΡΙΑ: σκεδαστς, σκδασις, σκεδαστς, διασκδασις,διασκεδασµς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: διαρρπτω, διασπερω, διαω, (δια)-σκρπω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: Qθρω, (συν)Qλω, συλλγω, συνγω.

†† διεHθε!ρ ντ : γ2 πληθ. παρτ. τυ διαHθε!ρ µαι = καταστρµαι.ΡΝΙ: παρτ. διεHθειρµην, µλ. διαHθερ 2µαι, παθητ. µλ. !2διαHθαρσ µαι, παθητ. αρ. !2 διεHθ(ρην, παρκ. διHθαρµαι,υπερσ. διεHθ(ρµην. ΜΡΡΙΑ: θρ, διαθρ, παραθρ,θρς, 9διθαρτς, ε4διθαρτς, 9διθρς, θυµθρς,θαρτς, Iθαρτς, Iθρς, θρες, ψυθρς. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: 9πλλυµι, 9ανω, λυµανµαι, λω!@µαι, θρν 9περγ-µαι, θρν 7µπι@" µε παθ. σηµασα: θνω, θρ εστι, θρ γ-γνεται, θρς γγνεται. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: σMω.

†† δε!σας: µτ. αρ. ενεργ. ων. τυ δδ ικα δδια = !µαι. Ρ-ΝΙ: παρτ. δεδ !κειν - δεδ!ειν, µλ. δε!σ µαι, αρ. Iδεισα.ΜΡΡΙΑ: δς, 9δες, Iδεια, περιδες, δειλς, δελαις, δεισι-δαµων, δε8µα(-τς). ΣΥΝΩΝΥΜΑ: !?µαι, <ρρωδ@, δειµανω,πτσσω, <κν@, 7ν !Mω εHµ, !ς γγνεται. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 7λπω,θαρρ@.

†† &πλ ιτ : γ2 εν. αρ. !2 ευκτ. τυ &πλλυµαι = καταστρµαι, αα-νµαι. ΡΝΙ: παρτ. &πωλλ/µην, µλ. &π λ 2µαι, αρ. !2 &πω-λµην, παρκ. &πλωλα, υπερσ. &πωλ1λειν. Για ΜΡΡΙΑ καιΣΥΝΩΝΥΜΑ !λπε παραπνω &π1λλυντ .

†† *γ ντα: µτ. ενεστ. ενεργ. ων. αιτ. ενικ. αρσεν. γν. τυ *γω = δη-γ, ρω: ΡΝΙ: παρτ. Jγ ν, µλ. *ω, αρ. !2 Kγαγ ν, παρκ.Jα. ΜΡΡΙΑ: 9γωγ, διαγωγ, 7παγωγ, παραγωγ, συναγω-γ, 9γωγς, παιδαγωγς, 9γγιµν, Iγηµα, 9γλη, 9κτς, Sµα#α,I#ων, I#ις, εHσακτς, παρεσακτς, λαγς, στρατηγς, ρηγς,#εναγς, πληγς, σνα#ις, Eδραγωγε8ν. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: Aγ?µαι,Tδηγ@, ρω, κµω.

†† α:δ: αιτ. εν. θηλ. γνυς τυ τριτκλιτυ υσ. 5 α:δ1ς [γεν. τ6ςαHδ?ς] = ντρπ, σε!ασµς στυς γραυς νµυς.

†† 0ν’ (: 0να): τελικς σνδεσµς.†† εOεν: γ2 πληθ. ενεστ. ευκτ. τυ ε:µ!.†† ρωτPQ: γ2 εν. ενεστ. ριστ. τυ ρωτ(ω -. Uρνι: παρτ. Rρ1των,

µλ. ρωτσω κα ρσ µαι, αρ. !2 Rρµην, παρκ. Rρ1τηκα.


†† τ!να: αιτ. εν. αρσ. γνυς της ερωτηµατικς αντων. τ!ς, τ!.†† δ !η: γ2 ενικ. αρ. !2 ευκτ. τυ δ!δωµι = δνω, παρω, πρσρω.

ΡΝΙ: παρτ. δ!δ υν, µλ. δ1σω, αρ. !2 Iδωκα, παρκ. δδωκα,υπερσ. δεδ1κειν. ΜΡΡΙΑ: δσις, 7πδσις, 9νταπδσις, δ@-ρν, πρδτης, πρδσα, παραδτς, Kκδτς, 9πδτν, παραδ-τν, 9νκδτς, δτρ, µεταδτικς, δωσδκς, δτης, 7κδτης, κα-ταδτης, δσιµ, #δωµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δωρ?µαι, παρω, πρ-σρω, 7πιτρπω, 7ηµι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: δµαι, λαµ!νω, κρατ@.

†† νενµηνται: γ2 πληθ. παρκ. ριστ. τυ νµ µαι = µιρµαι. Ρ-ΝΙ: παρτ. νεµµην, µλ. νεµ 2µαι, αρ. νειµ(µην, παθητ. αρ.νεµθην, παρκ. νενµηµαι, υπερσ. νενεµµην. ΜΡΡΙΑ: ν-µ, διανµ, κατανµ, νµες, διανµες, νµικς, νµς, νµιµς,νµω, παιδνµς, νµς, νµεσις, Νεµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: διαδδω-µι, διαµερω, µερω, παρω, !σκω, νµεω, αHπλ@, !υκλ@,πιµανω, 9πλαω τινς, καρπ?µα τι, µετω τινς.

†† νε!µω: α2 ενικ. αρ. υπτ. τυ νµω = µιρω. ΡΝΙ: παρτ. Iνε-µ ν, µλ. νεµ, αρ. Iνειµα, παρκ. νενµηκα. Για ΜΡΡΙΑ καιΣΥΝΩΝΥΜΑ !λπε πι πνω νενµηνται.

†† θ: α2 εν. αρ. !2 υπτ. τυ τ!θηµι = τπθετ, διαθτω. ΡΝΙ:παρτ. τ!θην, µλ. θσω, αρ. !2 Iθηκα, παρκ. τθεικα - τθηκα.ΜΡΡΙΑ: θκη, διαθκη, παρακαταθκη, 9νθηµα, πρσθηµα,θσις, νµθτης, συγκατθεσις, θµις, 9θµιτς, θεσµς, θετς, θ-µα, 9νθεµα, θεµατικς, 9θετ@, τα#ιθτης, 9διθετς, ε4διθετς.

†† µετεντων: γ2 πληθ. εν. πρστ. τυ µετω = παρνω µρς. Ρ-ΝΙ: παρτ. µετε ν, µλ. µεθω - µετασσω, αρ. !2 µετσ ν,παρκ. µετσηκα, υπερσ. µετεσκειν. Για ΜΡΡΙΑ !λπε πα-ραπνω µετσε.

†† γν ιντ : γ2 πληθ. αρ. !2 ευκτ. τυ γ!γν µαι. ΡΝΙ: παρτ. γεν-µην, µσ. µλ. γενσ µαι, µσ. αρ. !2 γενµην, [παθ. αρ. γεν-θην: µετγν.], παρκ. γγ να - γεγνηµαι - γεγ ν1ς ε:µι, υπερσ. γεγ-νειν - γεγενµην - γεγενµην - γεγενηµν ς Jν - γεγ ν1ς Jν.ΜΡΡΙΑ: γενε, γνς, γνεσις, γεντης, γενετρ, γεντειρα, γε-νθλις, νεγνς, γυν, γνς, γν, γηγενς, πρωτγενς, ε4γενς,7νδγενς.

†† µετ ιεν: γ2 πληθ. ενεστ. ευκτ. τυ µετω. Βλπε πι πνω µετσε.†† θς: !2 εν. ενεργ. αρ. !2 πρστ. τυ τ!θηµι [Βλπε πι πνω].†† δυν(µεν ν: µτ. ενεστ. αιτ. ενικ. αρσεν. γν. τυ δ/ναµαι = µπρ.

ΡΝΙ: παρτ. δυν(µην - Rδυν(µην, µλ. δυνσ µαι, παθητ. αρ.δυνθην - Rδυνθην - δυν(σθην, παρκ. δεδ/νηµαι. ΜΡΡΙΑ:


δναµις, 9δυνασα, δυνστης, δυνατς, 9δνατς, δυναµικς, δυν-µωµα, δυναµτης. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: Xς τ) εHµι [+ απαρµατ], δυνα-τς εHµι, 7ν δυνµει εHµ, δναµιν Kω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9δυνατ@, 4δναµαι, 9σθεν@.

†† κτε!νειν: απαρ. ενεστ. τυ κτε!νω = σκτνω. ΡΝΙ: παρτ. Iκτει-ν ν, µλ. κτεν, αρ. Iκτεινα, παρκ. &πκτ να, υπερσ. &πεκτνειν.ΜΡΡΙΑ: µητρκτνς, πατρκτνς, 9νδρκτνς, κτνς,α4τκτνς, α4τκτνα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9ναιρ@, 9πσττω, δια-θερω, διαρ@µαι, θανατ@, κατακανω, νεω, ηµι@.

†† S νται: γ2 πληθ. εν. ριστ. τυ S µαι - Oµαι = νµω, ω τη γν-µη, πιστεω. ΡΝΙ παρτ. 8;µην - 89µην, µσ. µλ. [ως ενεργητι-κς] :σ µαι, [παθ. µλ. :ηθσ µαι µετγν.], παθ. αρ. 8;θην.ΜΡΡΙΑ: Bησις, Bηµα, Hηµατας, Hητν, Hητς. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: δκ@, δκε8 µι, δ#ω, Aγ?µαι, νµω, Eπλαµ!νω,ρν@. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: Dδα.

†† µετεναι: απαρ. ενεστ. τυ µτειµι = ω τη δυναττητα. ΡΝΙπαρτ. µετ3ν - µετ3, µελ. µετσ µαι, αρ. !2 µετεγενµην, παρκ. µετα-γγ να, υπερσ. µετεγεγνειν. ΜΡΡΙΑ: 4σα, µετυσα.

ΠΡΣΕFΕ. Τ ρµα απαντ συνθως απρσωπ: µτεστι.

†† &ν νται: γ2 πληθ. ενεστ. ριστ. τυ &ν µαι = ανµαι. Ρ-ΝΙ: παρτ. Rνειµην, µλ. &ν µαι, αρ. !2 Rνεσµην. ΜΡ-ΡΙΑ: 9ν, 9νακω, 9νεκτς, δυσνεκτς, 9νασετς, 9νεκτς,9νε#κακς, 9νε#ιθρησκεα, 9νεκτικς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: ενεργ. 9ν-σω, 9ντω, καρτερ@, Eπµνω, ρω.

†† H<ς Hς: !2 εν. ενεστ. ριστ. τυ Hηµ! = λω. ΡΝΙ: παρτ. IHην,µλ. - λω - ρ, αρ. IHησα, αρ. !2 εOπ ν. ΜΡΡΙΑ: σις, -µη, ων, ατς, ατς, Iατς, Eπτης, πρτης. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: Zµ, Hσυρµαι, λγω, σκω, ρω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9πη-µι, 9ρν?µαι.

†† Sωσιν: γ2 πληθ. ενεστ. υπτ. τυ Iρ µαι = ρµαι. ΡΝΙ: παρτ.LJα - <Kειν, µλ. εOµι, αρ. !2 Jλθ ν, παρκ. λλυθα, υπερσ. ληλ/θειν.ΜΡΡΙΑ: Bτης, Hταµς, Hταµ@ς, Hταµτης, 7#τηλς, 9νε#τηλς,εHσιτριν, Dµς, 7#ιτριν, Hσθµς, Qµα#ιτς, Hτν, πρσιτς, 9πρ-σιτς, Hτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9ικν?µαι, Kρµαι, \κω, πρεµαι,Tδν πι?µαι.

†† δε: ενεστ. ριστ. τυ απρσωπυ δε = πρπει. ΡΝΙ: παρτ. Iδει,µλ. δεσει, αρ. Iδησε, παρκ. δεδηκε.

†† :ναι: απαρ. ενεστ. τυ Iρ µαι εOµι. Βλπε πι πνω Sωσιν.


√ª√ƒƒπ∑∞ ÛÙË ¡∂√∂§§∏¡π∫∏

Μετω: συµµετ, µτς, σση, κατσεση, ανακ, αν, κατ-, σµα, σλ, σλε, σεδν, σετικς.

Συγγνεια: γνς, γενι, γνς, γνις, απγνς, αγενς, αγνητς, γε-νητς, εγγνι, εγγνς.

Sκησις: ικα, κηµα, διικητς, αδικητς, κατικσιµς, κατικα.Παρασκευ(" µαι: κατασκεασµα, κατασκευαστς, επισκευαστς, πα-

ρασκευαστς, συσκευασα, παρασκευαστς.Τρ H: διατρ, θρµµα, θρεπτικς, διατρω, ανατρω, εκτρω.∆ιαHθε!ρ µαι: θρ, διαθρ, διαθρας, θαρτς, θαρτς, ψυ-

θρς.Πµπω: εκπµπω, εκπµπ, πµπς, παραπµπω.Κσµ ς: κσµηµα, διακσµητς, διακσµηση, διακσµητικς, διακσµ.Νµω: διανµας, διανµ, αδιανµητς, νµς, απνµω, διανµω.Τ!θηµι[θ]: διαθτης, διαθκη, θετς, θεµλι, θεσµς, διαθτω.∆ικαι σ/νη: δκαις, δικαωµα, δικαωση, δικαινω.Πλις: πλτης, συµπλτης, πλιτεα, πλιτεµαι, πλτευµα, πλιτι-

σµς, πλιτικ, πλιτικς.

∂∆Àª√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Μετω [απ την πρθεση µετ( + Kω], µ ρα [απ τ µε!ρ µαι], πρτ ν[απ τ πρ@τς < πρ], συγγνεια [απ τ συγγενς < σν + γενσθαι],ν µ!"ω [απ τ νµς], πιειρω [απ την πρθεση π! + ερ], Vωµς[απ τ !ανω], *γαλµα [απ τ 9γλλω], Hων [απ τ ηµ], διαρθρ- µαι - 2µαι [απ την πρθεση δι( κα τ 9ρθρ?µαι < Iρθρν], τνη[απ τ τεκε8ν: απαρ. αρ. !2 τυ τκτω], Sκησις [απ τ Hκω -@], σθς[απ τ Wσθαι: απαρ. παθ. παρκ. τυ πιητικ Wννυµι], 7πδεσις [απ τEπδω -@], στρωµν [απ τ στρννυµι], τρ H [απ τ τρω], παρα-σκευ("ω [απ την πρθ. παρ( + σκευω], σπ ρ(δην [απ τ σπ ρ(ςτυ σπερω], &ρ [απ τ Iρω], :κω - [απ τ Dκς], &πλλυµαι[απ την πρθ. &π + Nλλυµαι], θηρ! ν [απ τ θρ], &σθενς [απ &στερ. + σθνς], δηµι υργικς [απ τ δηµιυργς], V ηθς [απ τ !+ θω], νδες [απ τ 7νδω < 7ν + δω], µρ ς [απ τ µερµαι], Xπω[απ τ 4 + πω], Bθρ !" µαι [απ τ Qθρς], &δικω - [απ τ Iδι-κς], διαHθε!ρω [απ την πρθ. δι( + θερω], α:δ1ς [απ τ αHδµαι -?µαι], κσµ ς [απ τ κσµω -@], δεσµς [απ τ δω -δ@ = δνω], Hι-λ!α [απ τ λς], συναγωγς [απ την πρθ. σ/ν + 9γωγς < Iγω], τρ-


π ς [απ τ τρπω], :ατρικ [απ τ Hατρς < H@µαι], :δι1της [απ τBδις], δηµι υργς [απ τ δ6µς + Kργν], νµ ς [απ τ νµω], λγ ς[απ τ λγω], µτεστι [απ την πρθ. µετ( + 7στ], συµV υλ [απ τηνπρθ. σ/ν + !υλ], &ν µαι [απ την πρθ. &ν( + Kµαι], ε:κτως[απ τ εHκς], δικαι σ/νη [απ τ δκαις], σωHρ σ/νη [απ τ σ-ρων], πρ σκει [απ την πρθ. πρς + \κει], α:τ!α [απ τ αBτις].

Ãƒ√¡π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


Ενεστ1τας Παρατατικς Μλλ ντας Αριστ ς Παρακε!µεν ς Υπερσυντλικ ς

Μετει µετε8εν µεθ#ει & µετσε µετσηκε µετεσκει

µετασσει

Νµει 7νµιε νµιε8 7νµισε νενµικε -

)Επιειρε8 7πεερει 7πιειρσει 7πεερησε 7πικεερηκε -

aΙδρεσθαι - Gδρσεσθαι Gδρσασθαι - -

& Gδρυθ6ναι

∆ιαρθρ?ται - - διηρθρσατ - -

ΕEρσκεται εEρισκτ & εEρσεται εJρετ & εJρηται & εJρητ &

ηEρσκετ ηJρετ ηJρηται ηJρητ

Παρασκευα- - παρασκευα- παρασκευα-

µενι σµενι &- σµενι & παρεσκευα-

παρασκευα- παρασκευα- σµνι

σθησµενι σθντες

$Hκ?σι cdκυν Hκσυσι cdκησαν ceκκασι ceκκεσαν

ΕHσ(ν) fσαν Kσνται 7γνντ γεγνασι 7γεγνεσαν

ΕDναι Kσεσθαι γενσθαι γεγνναι -

)Εστ fν Kσται 7γνετ γγνε 7γεγνει

*Ευσι(ν) εDν 3#υσι & Kσν 7σκασι 7σκεσαν

σσυσι

gητ?σι 7τυν ητσυσι 7τησαν 7ητκασι -

aΑθρεσθαι - Qθρισθσεσθαι Qθρσασθαι & Aθρ8σθαι -

Qθρισθ6ναι

Σcεσθαι - σσεσθαι σσασθαι σεσ@σθαι -

σωθσεσθαι σωθ6ναι

)Αδικ?σι Zδκυν 9δικσυσι Zδκησαν Zδικκασι Zδικκεσαν

*Εντες - 3#ντες & σντες 7σηκτες -

σσντες

Σκεδαννµενι - σκεδασµενι σκεδασθντες 7σκεδασµνι -

∆ιαθερνται διεθερντ διαθερ?νται & διεθρησαν διεθαρµνι διεθαρµνι

διαθαρσνται εHσ fσαν


Ενεστ1τας Παρατατικς Μλλ ντας Αριστ ς Παρακε!µεν ς Υπερσυντλικ ς

∆εδικς - δεισµενς δεσας - -

δεδις

)Απλλιτ - 9πλ8τ 9πλιτ 9πλωλς εBη -

Πµπει Kπεµπε πµψει Kπεµψε ππµε 7πεπµει

*Αγντα - I#ντα 9γαγντα Zτα -

)Ερωτch Zρτα 7ρωτσει & Zρτησε Zρτηκε -

7ρσεται & iρετ

∆ιδη - δσι δη δεδωκς εBη -

Νµνται 7νµντ νεµ?νται 7νεµαντ νενµηνται 7νενµηντ

Νµω - νεµω - νενεµηκς j -

*Εων - 3#ων & σν 7σηκς -

σσων

Τιθ@ - θ@ - τεθεικς j -

Φησ Kη λ#ει & 7ρε8 εDπε & Kησε - -

Μετεντων - - µετασντων µετεσηκτες -

Kστων

Γγνιντ - γενσιντ γνιντ γεγνυ8αι εDεν -

Μετιεν - µεθ#ιεν & µετσιεν µετεσηκτες -

µετασσιεν εDεν

Τθει - - θς τεθεικς Bσθι -

∆υνµενν - δυνησµενν δυνηθντα - -

Μετειν - µεθ#ειν & µετασε8ν µετεσηκναι -

µετασσειν

Κτενειν - κτενε8ν κτε8ναι 9πεκτνναι -

lcΗ - - γνηται γεγνς cf -

$Bνται cdντ Hσνται ceθησαν - -

Μετε8ναι - µετσεσθαι µεταγενσθαι µεταγεγνναι -

*Ων - 7σµενς γενµενς γεγνς -

Συµ!υλεcη - συµ!υλεσcη - συµ!ε!υλευ- -

κς cf

)Αννται Zνεντ 9ν#νται Zνσντ - -

Φcς & ς Kης & σεις & Kησας & - -

Kησθα λ#εις & 7ρε8ς εDπες - -

Φηµ Kην σω Kησα - -

*Ιωσι(ν) - - Kλθωσι 7ληλυθτες jσι -

∆ε8 Kδει δεσει 7δησε - -

)Ιναι - Hναι 7λθε8ν - 7ληλυθναι

Πρσ6κν - πρσ6#ν πρσ6#αν - -

∂°∫§π∆π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


ριστικ Υπ τακτικ Ευκτικ Πρ στακτικ ΑπαρµHατ Μετ

Μετσε µετσcη µετσι µεταστω µετασε8ν µετασν

-?σα, -ν

)Ενµισε νµσcη νµσαι & νµιστω νµσαι νµσας,

νµσειεν -σασα, -σαν

∆ιηρθρσατ διαρθρσηται διαρθρσαιτ διαρθρωσσθω διαρθρσασθαι διαρθρωσµενς,

-η, -ν

ΗJρετ εJρηται εJριτ εEρσθω εEρσθαι εEρµενς, -η, -ν

aΗθρσθησαν Qθρισθ@σιν Qθρισθε8εν Qθρισθντων & Qθρισθ6ναι Qθρισθες,

Qθρισθτωσαν -ε8σα, -ν

)Απλετ 9πληται 9πλιτ 9πλσθω 9πλσθαι 9πλµενς,

-η, -ν

Πµπει πµπcη πµπι πεµπτω πµπειν πµπων, -υσα, -ν

ΕHσ jσι εBησαν & εDεν Nντων & Kστων εDναι dν, oσα, Nν

)Ερωτch 7ρωτch 7ρωτ c@ & 7ρωττω 7ρωτhν 7ρωτ@ν,

7ρωτcη -@σα, -@ν

*Εδωκεν δ c@ δη δτω δ?ναι δς, δ?σα, δν

Νενµηνται νενεµηµναι νενεµηµναι νενεµσθων & νενεµ6σθαι νενεµηµνς,

jσι εDεν νενεµσθωσαν -η, -ν

*Ενειµα νεµω νεµαιµι - νε8µαι νεµας, -ασα, -αν

*Εθηκα θ@ θεην - θε8ναι θες, θε8σα, θν

Μετυσι µετωσι µετιεν µετεντων & µετειν µετων,

µετετωσαν -υσα, -ν

)Εγνντ γνωνται γνιντ γενσθων γενσθαι γενµενς, -η, -ν

*Εθηκας θc6ς θεης θς θε8ναι θες, θε8σα, θν

*Εστι(ν) cf εBη Kστω εDναι dν, oσα, Nν

$Bνται Bωνται Bιντ Hσθων & Bεσθαι Hµενς, -η, -

Hσθωσαν

Συµ!υλεει συµ!υλεcη συµ!υλει συµ!υλευτω συµ!υλεειν συµ!υλεων,

-υσα, -ε?ν

)Αννται 9νωνται 9νιντ 9νεσθων & 9νεσθαι 9νεµενς,

9νεσθωσαν -η, -ν

Φcς & ς c6ς αης θι ναι σκων,

-υσα, -ν

Φηµ @ αην - ναι σκων

-υσα, -ν

*Ερνται Bωσιν Bιεν Hντων Hναι Hν, H?σα, Hν


1. ZΕπειδ δ = *νθρωπ ς θε!ας µετσε µ !ρας: δευτ. αιτιλ. πρτ. =*νθρωπ ς: υπκ. στ µετσε. θε!ας: επιθ. πρσδ. στ µ !ρας: αντικ.στ µετσε.

2. πρτ ν µν δι( τν τ 2 θε 2 συγγνειαν "81ων µν ν θε /ς νµι-σεν: κρ. πρτ. [= *νθρωπ ς: ενν.]: υπκ. στ νµισεν. θε /ς: αντικ.στ 7νµισεν. µν ν: κατηγ. πρσδ. [αντ µν ς" υµε µν ν, γιατλκεται απ τ υδτερ γνς Mων]. "81ων: γεν. διαιρ. απ τ µ-ν ν. δι( τν συγγνειαν: εµπρθ. πρσδ. της αιτας. τ 2 θε 2: γενικκτητ. στ συγγνειαν.

3. κα! πεε!ρει Vωµ /ς τε ,δρ/εσθαι κα! &γ(λµατα θεν: κρ. πρτ.[= *νθρωπ ς: ενν.]: υπκ. στ πεε!ρει και στ ,δρ/εσθαι [: ταυτ-πρσωπα]: τελ. απαρµ. αντικ. στ 7πεερει. Vωµ /ς - &γ(λµατα:αντικ. στ Gδρεσθαι. θεν: γεν. κτητ. στα !ωµς - 9γλµατα.

ΠΡΣΕFΕ. Μια γενικ εναι κτητικ, ταν τ πρσδιριµεν απ)αυτν υσιαστικ εναι κτµα της ιδιτητ( της.p Τα πι συνθη επθετα πυ συντσσνται µε γενικ κτητικ εναι

τα: &λλτρι ς [= #νς, αυτς πυ δεν ανκει], θρς, π λµι ς [=εθρς], _ταρ ς [= λς], Sδι ς [= ιδιωτικς, ατµικς], :κε ς [=δικς µας, ιδιωτικς, ατµικς], ν ς [= λς απ ιλ#ενα, #-νς], συγγενς, σ/µµα ς, H!λ ς, κ ινς [= κινς, δηµσις, αυτςπυ ανκει σε λυς], ,ερς [= ιερς, αιερωµνς].

p Απ τις λ#εις σµα και ψυ και απ τις λ#εις πυ δηλνυν µ-ρη τυ σµατς (πως: ε!ρ, π /ς, aς κ.λπ.) και ιδιτητες της ψυ-ς (πως: &ρετ, Jθ ς, εbγνεια, κακ!α κ.λπ.] ε#αρτται γενικκτητικ.

Παραδε!γµατα - Μετ(Hρασηα. Αρετ τν στρατηγν – Τ θς τς πλεως. Η εγνεια τν νδρν παρ πDσιν %νωµλγηται (= η ευγενικ

καταγωγ των ανδρν ει αναγνωριστε απ λυς).

4. Iπειτα Hωνν κα! dνµατα τα/ διηρθρ1σατ τ<3 τν<η: κρ. πρτ.[= *νθρωπ ς]: υπκ. στ διηρθρ1σατ . Hωνν - dνµατα: αντικεµε-να στ διηρθρσατ. τ<3 τν<η: δτ. τυ µσυ. Iπειτα: επιρρ. πρσδ.τυ ρνυ. τα/: επιρρ. πρσδ. τρπυ.

5. κα! :κσεις κα! σθ3τας κα! 7π δσεις κα! στρωµν(ς κα! τ(ς κ


γ3ς τρ H(ς η6ρετ : κρ. πρτ. [= *νθρωπ ς: ενν.]: υπκ. στη6ρετ . :κσεις - σθ3τας - 7π δσεις - στρωµν(ς - τ(ς τρ H(ς:αντικεµενα στ ηJρετ. τ(ς κ γ3ς: επιθ. πρσδ. στ τρ H(ς.

ΠΡΣΕFΕ. Επιθετικ πρσδιρισµ µπρε να εναι και εµπρθε-τι πρσδιρισµ µε τ ρθρ µπρστ απ) αυτς τυ πρσδιρι-µενυ υσιαστικ, πως στην παραπνω πρταση τ(ς κ γ3ς στυσιαστικ τρ H(ς].

p κ γ3ς [ωρς τ ρθρ τ(ς]: εµπρθ. πρσδ. της πρλευσης.6. 6τω δ παρεσκευασµν ι κατZ &ρ(ς *νθρωπ ι 89κ υν σπ ρ(δην:

κρ. πρτ. *νθρωπ ι: υπκ. στ M9κ υν και στη µτ. παρεσκευασµ-ν ι: τρπ. µτ. σπ ρ(δην: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ. κατZ &ρ(ς:εµπρθ. πρσδ. ρνυ. 6τω: επιρρ. πρσδ. τρπυ.

7. πλεις δ bκ Jσαν: κρ. πρτ. πλεις: υπκ. στ bκ Jσαν [εδ τJσαν εναι υπαρκτικ].

8. &π1λλυντ aν 7π τν θηρ!ων δι( τ παντα<3 αbτν &σθενστε-ρ ι εOναι: κρ. πρτ. [*νθρωπ ι: ενν.]: υπκ. τυ &π1λλυντ και τυενρθρυ απαρεµτυ τ εOναι [: ταυτπρσωπα]. 7π τν θη-ρ!ων: πιητ. ατι απ τ 9πλλυντ. δι( τ εOναι: εµπρθ. πρσδ.της αιτας. &σθενστερ ι: κατηγ. στ υπκ. παντα<3: επιρρ. πρσδ.τυ τρπυ. αbτν: γεν. συγκριτικ απ τ 9σθενστερα.

ΠΡΣΕFΕ. $ δετερς ρς σγκρισης ει και λλη συντακτικθση στ κεµεν" µπρε δηλαδ να εναι ταυτρνα και υπκεµε-ν, αντικεµεν κ.λπ. Η γενικ µως συγκριτικ δεν ει λλη συντα-κτικ θση και µν µε τα ρµατα σ/γκρισης υπερ ς διαH ρ(ςει και θση αντικειµνυ.

Παρ(δειγµαΑγαθς ρων 6δν δια)ρει πατρς %γαθ (: πατρς #X ρς σ-γκρισης και ταυτρνα αντικεµεν στ διαρει)

9. κα! 5 δηµι υργικ τνη αbτ ς πρς µν τρ Hν ,καν V ηθς Jν:κρ. πρτ. 5 δηµι υργικ: επιθ. πρσδ. στ τνη: υπκ. τυ Jν. V ηθς:κατηγ. στ τνη. ,καν: επιθ. πρσδ. στ !ηθς. πρς τρ Hν: εµπρθ.πρσδ. τυ σκπ [ αναρς]. αbτ ς: δτ. αντικ. απ τ !ηθς.

10. πρς δ τν τν θηρ!ων πλεµ ν νδες [Jν]: κρ. πρτ. 7νδες: κα-τηγ. στ [τνη: ενν.]: υπκ. τυ [Jν: ενν.]. τν τν θηρ!ων [µε τ ρ-θρ τν]: επιθ. πρσδ. στ πλεµν. τν θηρ!ων: γεν. αντικ. απ ττν πλεµν. πρς τν πλεµ ν [ωρς τ ρθρ τν]: εµπρθ.πρσδ. αναρς [ σκπ].


11. π λιτικν γ(ρ τνην Xπω εO ν: κρ. πρτ. [*νθρωπ ι: ενν.]:υπκ. στ bκ εO ν. π λιτικν: επιθ. πρσδ. στ τνην: αντικ. στ4κ εDν. Xπω: επιρρ. πρσδ. τυ ρνυ.

12. ?ς µρ ς π λεµικ [τνη στ!ν]: δευτ. ανα. πρσδ. πρτ. στ τ-νην της κριας πρτασης. π λεµικ: επιθ. πρσδ. στ [τνη: ενν.]:υπκ. στ στ! [ρµα συνδετικ]. µρ ς: κατηγ. στ τνη. ?ς: γεν. δι-αιρ. απ τ µρς.

ΠΡΣΕFΕ. Η γενικ διαιρετικ δηλνει να σνλ και τι τπρσδιριµεν εναι να µρς απ τ σνλ αυτ. Η γενικ αυτσυντ(σσεται:α. Με υσιαστικ( και επ!θετα (και γενικ µε λ#εις, πυ υν θση

υσιαστικν επιθτων), πυ σηµανυν αριθµ π σ.V. Με αντωνυµ!ες και κυρ!ως υδτερα αντωνυµιν.γ. Με επ!θετα (θετικ υπερθετικ) και κυρως υδτερα επιθ-

των.δ. Με ναρθρες µετ ς.ε. Με νµατα πλεων και τπων. Η γενικ αυτ δηλνει τ νµα

κπιας ρας κπιας περις, µρς της πας εναι η πλη τπς.

p Η γενικ διαιρετικ απ τα νµατα πλεων και τπων µεταρ-εται συνθως, πως η γενικ κτητικ.

στ. Με τυς συνδσµυς µν και δ, ταν εναι ναρθρι.

13. "τ υν δ Bθρ !"εσθαι κα! σ81"εσθαι κτ!" ντες πλεις: κρ. πρτ.[*νθρωπ ι: ενν.]: υπκ. στ "τ υν και στα Bθρ !"εσθαι - σ81"ε-σθαι [: ταυτπρσωπα]: τελικ απαρµ. αντικεµενα στ 7τυν.κτ!" ντες: τρπ. µτ. *νθρωπ ι: υπκ. στ κτντες. πλεις: αντικ.στη µτ. κτντες.

14. @τZ aν Bθρ ισθεεν: δευτ. ρνικϋπθετικ πρτ. [*νθρωπ ι: ενν.]:υπκ. στ Bθρ ισθεεν [ευκτικ επαναληπτικ].

15. Rδ!κ υν &λλλ υς kτε bκ I ντες τν π λιτικν τνην: κρ. πρτ.[*νθρωπ ι: ενν.]: υπκ. στ Rδ!κ υν και στη µτ. kτε bκ I ντες:αιτιλ. µτ. πραγµατικς αιτιλγας µε τ kτε.

ΠΡΣΕFΕ. Πραγµατικ αιτι λ γ!α στις αιτι λ γικς µετ ς.Στην περπτωση αυτ, για να γνει πι σας και πι ντνη η σηµα-σα της πραγµατικς αιτιλγας, τθενται µπρστ απ) αυτν τα ανα-ρικ µρια kτε, l ν, lα µνα µε την πρσθκη σ) αυτ τυ δ:kτε δ, l ν δ, lα δ. Τα αναρικ ετε εναι µνα ετε µε τ δ δε


µεταρνται" µπρµε µως στη µετραση να πρσθσυµε τηλ#η πραγµατικ(]. &λλλ υς: αντικ. στ Zδκυν. τν π λιτικν:επιθ. πρσδ. στ τνην: αντικ. της µτ.

16. mστε π(λιν σκεδανν/µεν ι διεHθε!ρ ντ : δευτ. συµπερασµατικπρτ. [*νθρωπ ι: ενν.]: υπκ. στ διεHθε!ρ ντ και στη µτ. σκεδαν-ν/µεν ι: τρπ. µτ. π(λιν: επιρρ. πρσδ. ρνυ.

17. ε/ς aν δε!σας περ! τ8 γνει 5µν nΕρµ3ν πµπει *γ ντα ε:ς&νθρ1π υς α:δ τε κα! δ!κην: κρ. πρτ. ε/ς: υπκ. στ πµπεικαι στη µτ. δε!σας: αιτιλ. µτ. nΕρµ3ν: αντικ. στ πµπει [ιστ ρικςενεστ1τας] και υπκ. στη µτ. *γ ντα: τελ. µτ. απ τ πµπει. α:δ- δ!κην: αντικεµενα στη µτ. Iγντα. ε:ς &νθρ1π υς: εµπρθ.πρσδ. κατεθυνσης. περ! τ8 γνει: εµπρθ. πρσδ. αναρς.5µν: γεν. κτητ. στ τM@ γνει.

ΠΡΣΕFΕ. Ιστ ρικς ενεστ1τας. $ ενεσττας αυτς ρησιµπιε-ται αντ τυ αρστυ σε διηγσεις περασµνων γεγντων και δνει"ωηρτητα στην περιγρα" µεταHρ("εται µε αριστ .

Παραδε!γµατα - Μετ(Hρασηα. Τισσα)ρνης δια!λλει Κρν πρς τν %δελ)ν (= Τισσα)ρ-

νης συκ!ντησε τν Κρ στν αδερ) τυ).. ∆αρευ κα Παρυστιδς γ$γννται πα;δες δ (= απ τ ∆ρει

και την Παρυστιδα γεννθηκαν δ παιδι).p Στν ιστρικ ενεσττα ανκει και δραµατικς ενεσττας.

18. µ &πλ ιτ πQν: δευτ. ενδιαστικ πρτ. αντικ. στη µτ. δε!σας τηςκριας πρτασης" εκρεται µε ευκτικ τυ πλγιυ λγυ, &πλ ι-τ , γιατ ε#αρτται απ ιστρικ ρν [πµπει - δεσας]. πQν: υπκ.στ &πλ ιτ .

19. 0νZ εOεν πλεων κσµ ι τε κα! δεσµ ! Hιλ!ας συναγωγ !: δευτ. τελικπρτ. κσµ ι - δεσµ !: κατηγρµενα στα α:δ1ς - δ!κη: υπκεµε-να στ εOεν [ρµα συνδετικ]. πλεων: γεν. αντικ. στ κσµι. Hιλ!ας:γεν. αντικειµ. στ συναγωγ !: επιθ. πρσδ. στ δεσµ.

20. ZΕρωτPQ aν nΕρµ3ς ∆!α: κρ. πρτ. nΕρµ3ς: υπκ. στ ρωτPQ. ∆!α:αντικ. στ ρωτPQ.

21. τ!να aν τρπ ν δ !η δ!κην κα! α:δ &νθρ1π ις: πλγια ερωτηµα-τικ πρτ. µερικς γνιας, αντικ. στ ρωτPQ [ιστρικς ενεσττας]της κριας πρτασης. [nΕρµ3ς: ενν.]: υπκ. στ δ !η. δ!κην - α:δ [:µεσα] - &νθρ1π ις [: µµεσ]: αντικεµενα στ δη. τ!να: επιθ.πρσδ. στ τρπ ν: αιτιατ. τυ τρπυ.


ΠΡΣΕFΕ. $ι πλγιες ερωτηµατικς πρτσεις, πως και ι ευθεεςερωτηµατικς, διακρννται σε πρτσεις λικς (γν ιας και σε πρ-τσεις µερικς (γν ιας.

$ι λικς γνιας εναι µ ν µερε!ς [υν δηλ. να µρς] διµε-ρε!ς [υν δ µρη πυ εναι αντθετα µετα# τυς διαρετικ],εν ι µερικς γνιας εναι µν µ ν µερε!ς.

Στην λικ γνια γνεται ερτηση για λκληρη την πρταση,δηλαδ για λκληρ τ περιεµεν της πρτασης, πυ γι) αυτυπρει γνια, και στη µερικ γνια για να µν ρ της πρτα-σης, πυ µν γι’ αυτν υπρει γνια, εκτς απ τ ρµα.

22. πτερ ν 6τω κα! τα/τας νε!µω: ευθεα ερτηση, κρια πρταση.[γ1: ενν.]: υπκ. στ νε!µω. τα/τας: αντικ. στ νεµω. 6τω: επιρρ.πρσδ. τυ τρπυ.

23. oς α, τναι νενµηνται: δευτ. ανα. παρα!λικ πρταση. α, τ-ναι: υπκ. στ νενµηνται.

24. νενµηνται δ pδε: κρ. πρτ. [α, τναι: ενν.]: υπκ. στ νενµη-νται. pδε: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ.

25. εlς Iων :ατρικν π λλ ς ,κανς :δι1ταις [στ!ν]: κρ. πρτ. εlς:υπκ. στ στ!ν [ρµα συνδετικ] και στη µτ. Iων: επιθ. µτ. ,κα-νς: κατηγ. στ εXς. :δι1ταις: δτ. της αναρς απ τ Gκανς [δτικ πρσωπικ αριστικ]. π λλ ς: επιθ. πρσδ. :ατρικν:αντικ. στη µετ Kων.

26. κα! , *λλ ι δηµι υργ ! [ε:σιν ,καν ! π λλ ς :δι1ταις]: κρ. πρτ. , *λλ ι: επιθ. πρσδ. στ δηµι υργ !: υπκ. στ [ε:σιν]: ρµα συν-δετικ. [,καν !: ενν.]: κατηγ. στ δηµιυργ. [π λλ ς]: επιθ. πρσδ.στ [:δι1ταις: ενν.] δτικ της αναρς απ τ [Gκαν] δτ. πρ-σωπικ αριστικ.

ΠΡΣΕFΕ. ∆ τικ της αναH ρ(ς" λγεται και δτικ τυ κατ( τι.Η δτικ αυτ συντσσεται κυρως µε ρµατα µε επ!θετα πυ ση-µανυν σ/γκριση υπερ διαH ρ(.p ΜεταHρ("εται µε την πρσθκη των λ#εων: ως πρ ς, κατ(..., σε-

τικ( µε..., στ ν στην στ ..., σ’ αυτν κ.λπ.Παραδε!γµατα - Μετ(Hραση

α. 4<τε πσ$ν ε0µι τας <τε %ερσ$ν &σ%υρς (= τε στα πδια εµαιγργρς, τε στα ρια δυνατς)

. Τσ'τν δινεγκε τ( στρατηγ$)α τν 2στερν πλεµησ!ντων (=τσ πλ _επρασε στην στρατηγικ ικαντητα αυτς πυ αρ-γτερα πλµησαν)


27. κα! δ!κην δ κα! α:δ 6τω θ ν τ ς &νθρ1π ις: ευθεα ερτηση,κρια πρτ. [γ1: ενν.]: υπκ. στ θ. δ!κην - α:δ: αντικ. στ θ@. ντ ς &νθρ1π ις: εµπρθ. πρσδ. τπυ [µεταρικ]. 6τω: επιρρ.πρσδ. τυ τρπυ.

28. K π! π(ντας νε!µω: ευθεα ερτηση, κρια πρτ. [γ1: ενν.]: υπκ.στ νε!µω. π! π(ντας: εµπρθ. πρσδ. τυ τπυ.

29. ZΕπ! π(ντας [νεµ ν]: κρ. πρτ. [σ/: ενν.]: υπκ. στ [νεµ ν: ενν.].π! π(ντας: εµπρθ. πρσδ. τυ τπυ.

30. IHη = ε/ς: κρ. παρενθετικ πρτ. = ε/ς: υπκ. στ IHη.31. κα! π(ντες µετεντων: κρ. πρτ. π(ντες: υπκ. στ µετεντων [τ

ρµα της πρτασης: πρστακτικ ενεσττα τυ µετω].32. b γ(ρ *ν γν ιντ πλεις: κρ. πρτ. πλεις: υπκ. στ bκ *ν γ-

ν ιντ [τ ρµα της πρτασης: δυνητικ ευκτικ].

ΠΡΣΕFΕ. Η ∆υνητικ ευκτικ:α. Εναι η ευκτικ λων των ρνων µε τ δυνητικ *ν εκτς απ τ

µλλ ντα.V. ∆ηλνει κτι πυ εναι δυνατ να πραγµατπιηθε στ παρν

στ µλλ ν κατ τη γνµη αυτ πυ µιλει.γ. Βρσκεται σε πρτσεις κρ!σης, κριες και δευτερευσες.δ. ΜεταHρ("εται µε: 1) θα + παρατατικ, 2) µπ ρ1 + υπ τακτικ

εναι δυνατ + υπ τακτικ θα µπ ρ /σα + υπ τακτικ.ε. ∆εται ρνηση b.

Παραδε!γµατα - Μετ(Hρασηα. *Ιδι τις ,ν (= θα λεπε κανες µπρε$ να δει κανες θα µπ-

ρ/σε να δει κανες).. `Ισως ε0πιεν ,ν $ πλλ 1τι 6κ ,ν πτε δκαις δικς γνι-

τ (= σως θα λεγαν µπρ/ν να πυν ι πλλ τι δε θα γιν-ταν δε µπρε$ να γ$νει πτ δκαις δικς).

33. ε: dλ!γ ι αbτν µετ ιεν: δευτ. υπθ. πρτ. dλ!γ ι: υπκ. στ µετ- ιεν. αbτν: αντικ. στ µετιεν.

p ε: µετ ιεν [: υπθ.] - bκ *ν γν ιτ [: απδ.]: υπθετικς λγςπυ δηλνει την απλ σκψη τυ λγντς.

34. mσπερ *λλων τενν [dλ!γ ι µετ υσιν]: δευτ. ανα. παρα!λικπρταση. [dλ!γ ι: ενν.]: υπκ. στ µετ υσιν. *λλων: επιθ. πρσδ.στ τενν: αντικ. στ µετυσιν.

35. κα! νµ ν γε θς παρZ µ 2, τν µ δυν(µεν ν α:δ 2ς κα! δ!κης µε-τειν κτε!νειν oς νσ ν πλεως: κρ. πρτ. [σ/: ενν.]: υπκ. στ θς.νµ ν: αντικ. στ θς. παρZ µ 2: εµπρθ. πρσδ. της πρλευσης.


κτε!νειν: τελικ απαρµ. επε#γηση στ νµν. [τ /ς *λλ υς: ενν.]:υπκ. στ κτενειν. τν µ δυν(µεν ν: επιθ. µτ. αντικ. στ κτενειν.µετειν: τελικ απαρµ. αντικ. στη µτ. µ δυνµενν. α:δ 2ς - δ!-κης: αντικ. στ µετειν. oς (rντα): αιτιλ. µτ. υπκειµενικς αιτι-λγας µε τ oς. νσ ν: κατηγ. στ τν µ δυν(µεν ν: υπκ. της µτ.tς [Nντα]. πλεως: γενικ υπκειµ. απ τ νσν [: νσε8 A πλις].

ΠΡΣΕFΕ. Υπ κειµενικ αιτι λ γ!α: Μπρστ απ τη µετστην περπτωση αυτ τθεται πντα τ oς και δηλνεται η αιτιλγαως γνµη τυ υπκειµνυ τυ ρµατς, τ π πρσδιρει η µε-τ. Η µετ αυτ µεταρεται µε την πρσθκη των ε#ς ρσε-ων: επειδ γιατ κατ τη γνµη, γιατ τα, µε την ιδα τι, µε τηνεντπωση τι, µε την πεπθηση τι, σαν να επρκειτ.

36. 6τω δ, s Σ1κρατες, κα! δι( τα2τα 0 τε *λλ ι κα! ZΑθηνα ι dλ!-γ ις S νται µετεναι συµV υλ3ς: κρ. πρτ. , *λλ ι - ZΑθηνα ι:υπκεµενα στ S νται. µετεναι: ειδ. απαρµ. αντικ. στ Bνται[ρµα δ#αστικ]. [µετ υσ!αν: ενν.]: υπκ. στ µετε8ναι. συµV υλ3ς:αντικ. στ µετε8ναι. dλ!γ ις: δτ. πρσωπικ στ µετε8ναι. δι( τα2τα:εµπρθ. πρσδ. της αιτας. s Σ1κρατες: κλητ. πρσνηση. 6τω:επιρρ. πρσδ. τρπυ.

37. @ταν µν περ! &ρετ3ς τεκτ νικ3ς <J λγ ς K *λλης τινς δηµι υρ-γικ3ς: δευτ. ρνικϋπθετικ πρτ. πυ εκρεται µε υπτακτικ[<J] και δηλνει την αριστη επανληψη στ παρν στ µλλν.λγ ς: υπκ. στ <J. περ! &ρετ3ς: εµπρθ. πρσδ. της αναρς. τε-κτ νικ3ς: επιθ. πρδ. στ 9ρετ6ς. [περ!] δηµι υργικ3ς: εµπρθ.πρσδ. αναρς. *λλης – τινς: επιθετικ πρσδ. στ δηµιυρ-γικ6ς.

ΠΡΣΕFΕ. $ι ρνικϋπθετικς πρτσεις εκρνται µε υπ τα-κτικ και δηλνυν πρ σδ κ1µεν , ταν στη κρια πρταση υπρ-ει µλλντας ριστικς µελλντικ κραση, και την αριστη επα-νληψη στ παρν στ µλλν, ταν στην κρια πρταση υπρειενεσττας κραση πυ ισδυναµε µε ενεσττα.

38. (ν τις κτς 9ν τν dλ!γων συµV υλε/<η: δευτ. υπθ. πρτ. τις:υπκ. στ συµV υλε/<η και στη µτ. 9ν: επιθ. µτ. dλ!γων: γεν. τηςαετηρας τυ ωρισµ απ τ πρθετικ επρρηµα κτς.

39. κα! bκ &ν νται [ 0 τε *λλ ι κα! ZΑθηνα ι: ενν.]: κρ. πρτ. [ ,*λλ ι - ZΑθηνα ι: ενν.]: υπκεµενα στ bκ &ν νται.p (ν συµV υλε/<η [: υπθ.] - bκ &ν νται [: απδ.]: υπθετικς


λγς πυ δηλνει αριστη επανληψη στ παρν στ µλλν.40. oς σ/ H<ς: δευτ. ανα. πρτ. [σ/: ενν.]: υπκ. στ H<ς.41. ε:κτως [ bκ &ν νται]: κρ. πρτ. [ , *λλ ι - ZΑθηνα ι: ενν.]:

υπκεµενα στ [ bκ &ν νται: ενν.]. ε:κτως: επιρρ. πρσδ. τρπυ.42. oς γ1 Hηµ!: δευτ. ανα. παρα!λικ πρτ. 7γ: υπκ. στ Hηµ!.43. @ταν δ ε:ς συµV υλν π λιτικ3ς &ρετ3ς Sωσιν: δευτερ. ρνικϋπ-

θετικ πρτ. [ , *λλ ι - ZΑθηνα ι: ενν.]: υπκ. στ Sωσιν. ε:ς συµ-V υλν: εµπρθ. πρσδ. τυ σκπ. π λιτικ3ς: επιθ. πρσδ. στ&ρετ3ς: γεν. αντικ. απ τ συµ!υλν.

44. Aν δε δι( δικαι σ/νης πQσαν :ναι κα! σωHρ σ/νης: δευτ. ανα.πρσδιριστικ πρτ. στ &ρετ3ς της ρνικϋπθετικς πρτασης.Aν: υπκ. στ :ναι: τελ. απαρµ. υπκ. στ απρσωπ δε. πQσαν:κατηγ. πρσδ. στ \ν. δι( δικαι σ/νης - σωHρ σ/νης: εµπρθ.πρσδιρισµ κνησης µσω τπυ [µεταρικ].

45. ε:κτως kπαντ ς &νδρς &ν νται, oς παντ! πρ σ3κ ν τα/της γεµετειν τ3ς &ρετ3ς K µ εOναι πλεις: κρ. πρτ. [ , *λλ ι - ZΑθη-να ι: ενν.]: υπκ. στ &ν νται. kπαντ ς: κατηγ. πρσδ. στ&νδρς: αντικ. στ 9ννται. ε:κτως: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ. oςπρ σ3κ ν: αιτιατικ απλυτη αιτιλ. µτ. υπκειµενικς αιτιλγαςµε τ oς. παντ!: δτ. πρσωπικ στη µτ. oς πρ σ3κ ν. µετειν: τε-λικ απαρµ. υπκ. στη µτ. tς πρσ6κν [µετ τυ απρσωπυπρ σκει]. [π(ντα: ενν.]: υπκ. στ µετειν. τα/της: επιθ. πρσδ.στ τ3ς &ρετ3ς: αντικ. στ µετειν. [K] µ εOναι: τελ. απαρµ.υπκ. στη µτ. [oς &ναγκα ν rν: ενν.]: αιτιατικ απλυτη, αιτιλ.µτ. υπκειµενικς αιτιλγας µε τ oς. πλεις: υπκ. στ µ εDναι.

ΠΡΣΕFΕ. Αιτιατικ απλυτη:α. Η απλυτη µετ των απρσπων ρηµτων και απρσπων εκ-

ρσεων τθεται σε αιτιατικ πτση υδετρ υ γν υς, κυρωςενικ και σπνια πληθυντικ αριθµ, και ει την δια σντα#ηµε τα απρσωπα ρµατα.

V. Η αιτιατικ απλυτη εναι συνθως εναντιωµατικ µετ και πισπνια ρνικ υπθετικ αιτιλγικ.

γ. Τ υπκεµεν της αιτιατικς απλυτης εναι συνθως απαρµHα-τ και ελιστες ρς αντωνυµα υδετρυ γνυς πληθυντικαριθµ, ταν αιτιατικ απλυτη εναι η µετ δαν δαντα.

δ. Απαντ, πως και η γενικ απλυτη, σε λα τα εδη της επιρρηµα-τικς µετς [εκτς της τελικς].

46. α6τη, s Σ1κρατες, τ /τ υ α:τ!α [στ!ν]: κρ. πρτ. α6τη: υπκ. στ


στ!ν. α:τ!α: κατηγ. στ αJτη. τ /τ υ: γεν. αντικειµ. απ τ αHτα. sΣ1κρατες: κλητ. πρσνηση.

£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

$ι νθρωπι αδυνατν να συνυπρ#υν και αλληλε#ντν-νται. Ανσυς ∆ας στλνει σ’ αυτς, µε τν Ερµ, την Αιδκαι τη ∆κη, για να τυς !ηθσει να απκτσυν τ ασθηµα τηςδικαισνης και κινωνικ συνεδηση.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

$ νθρωπς συµµετει στη θεα ση και απκτ τυς πρτυςθεσµς (θρησκεα, γλσσα, κατικα).

gντας µνς νθρωπς ε#ντνεται απ τα θηρα. Για την αντιµετπιση των κινδνων ι νθρωπι συναθρνται,

αλλ αλληλε#ντννται α δεν κατυν την πλιτικ τνη. Ανσυς ∆ας για τν επικεµεν αανισµ τυ ανθρπινυ

γνυς, στλνει τν Ερµ µε τα δρα τυ, την Αιδ και τη ∆κη. $ Ερµς ητ να µθει τν τρπ διανµς της δικαισνης και

της σωρσνης. $ ∆ας διατει η απνµ να γνει σε λυς ωρς ε#αρεση.

uπις δε συµµετει στ σε!ασµ και τη δικαισνη θα τιµωρε-ται αυστηρτατα.

Επιµθι: η πλιτικ τνη δε δθηκε στν νθρωπ εν τη γενν-σει τυ, αλλ αργτερα.

¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Θε!ας µετσε µ !ρας (= µερ!δι στη θεϊκ H/ση): Η τνη τυΗαστυ και η σα της Αθηνς απτλεσαν τη !ση για να τι-#ει νθρωπς τν πλιτισµ τυ και να παρµ!ει δηµιυργικ στηση. 1τσι λιπν, γνεται και δις νας µικρς θες - δηµιυργςπυ τρππιε τ υσικ περι!λλν στις δικς τυ ανγκες, αλλκαι στις ανγκες ε#λι#ης και πρδυ. vλλωστε η ωτι για τυς


αραυς λας απτελσε να υσικ στιε µε µεγλη µεταµρ-ωτικ δναµη, γι’ αυτ και θεωρθηκε απκλειστικ πρνµι τωνθεν και να απ τα µυστικ της δναµς τυς.

Πρτ ν µν δι( τν τ 2 θε 2 συγγνειαν: Μετντας στη θεϊκ µ-ρα συγγενεει µε τυς θες, α απκτ κτι πυ µρι ττε τ ε-αν απκλειστικ εκενι, τη δναµη και την ικαντητα να µεταµρ-νει τ υσικ περι!λλν. Αυτ η πνευµατικ συγγνεια, σµω-να µε τν Πρωταγρα, ε#ηγε και τ λγ για τν π µν ν-θρωπς απ τα λλα α λατρεει τυς θες.

Θε /ς νµισε, κα! πεε!ρει Vωµ /ς τε ,δρ/σθαι και &γ(λµαταθεν: Τ σηµε αυτ υπαινσσεται τη δηµιυργα της θρησκεας, τηνπστη δηλαδ τυ ανθρπυ σε αντερες - υπερυσικς δυνµεις,καθς και τη δηµιυργα ρσιµων για τις τελετς µσων, πως !ω-µν, αγαλµτων κ.λπ. Η πψη αυτ απ µερικς θεωρεται πλατω-νικ, α Πρωταγρας ταν σκεπτικιστς (αγνωστικιστς) καικαθλυ !!αις για την παρ#η των θεν.

vΕπειτα Hωνν κα! dνµατα τα/ διηρθρ1σατ : Τ σηµε θγει ναλλ σπυδα ανθρπιν επτευγµα: τη γνεση και ε#λι#η τηςγλσσας. Η γλσσα ως µσ επικινωνας των ανθρπων, απτελετη !ασικτερη πλιτιστικ πρϋπθεση. Απ τυς κδικες επικινω-νας απτελε τν πλν ικνµικ και α#ιπρσεκτ. Σετικ µε τηγνεση της γλσσας ι απψεις διστανται. $ Ηρδτς αντιπρσω-πεει τη µερδα εκενη τυ αραυ κσµυ πυ υπστηρει τι ηγλσσα εναι σµυτη µε τη δηµιυργα τυ ανθρπυ. Αναρειµλιστα τ περαµα τυ !ασιλι των Αιγυπτων, Ψαµµτιυ, πυδιηγεται δ !ρη, τα πα ως τα δυ τυς ρνια δεν εανακσει ανθρπινη µιλα, πτε η πρτη τυς λ#η ταν ρυγικ.Απ αυτ συµπρανε τι πρωτπλστηκαν ι Φργες και ι ι Αι-γπτιι. Αντθετα ι σιστς και Πρωταγρας υπστριαν τι ηγλσσα εναι κινωνικ πρϊν, επινηση τυ ανθρπυ για την ε#υ-πηρτηση των !ιτικν και πνευµατικν τυ αναγκν. $µως ησγρνη γλωσσλγικ επιστµη συµωνε µε τυς σιστς τι ηγλσσα δηµιυργθηκε σταδιακ, ε#ελικτικ, σµωνα µε τις αν-γκες της κινωνικς συµ!ωσης. Και θεωρε ως πρτ γλωσσικ επ-τευγµα την ρθρωση θγγων (ων) µε την πα σηµατνταιλ#εις για την ε#υπηρτηση των πρακτικν, εµπειρικν αναγκν τηςκαθηµεριντητας. Στη συνεια πρρησε στην ρθρωση των λ#ε-ων, δηλαδ στη συστηµατπηση της γλσσας µσα σε συντακτικκαι γλωσσικ σµατα πρκειµνυ να εκρσει πι σνθετες και


πλν αηρηµνες σκψεις, κρσεις κ.λπ. vρα, πργµατι λγς εναικαθαρ ανθρπιν γεγνς πυ δεν εµανεται τε στα α τεστα πι αυτµατπιηµνα µηανµατα. ∆εν εναι υσικ γεγνςκαι αυτ τ απδεικνει η ανυπαρ#α ειδικν ργνων για τ λγ,εσν γνωρυµε τι τα ργανα πυ ρησιµπιµε σµερα, ωςπρωταρικ απστλ εαν ι την ρθρωση τυ λγυ, αλλ τηνανπαυση, την τρ κ.λπ. Η γλσσα λιπν εναι πρϊν πλιτι-σµ, κινωνικς θεσµς.

Κα! :κσεις... κα! κ γ3ς τρ H(ς ηXρετ : uλα αυτ απτελν στι-εα απαρατητα για την ικανπηση των !ιτικν αναγκν τυ αν-θρπυ. Η εερεσ τυς κλυψε τ κεν πυ εε ασει Επιµη-θας κατ τη µιρασι των δυνµεων.

Κα! 5 δηµι υργικ τνη... τν τν θηρ!ων πλεµ ν νδες: Η δηµι-υργικ τνη, η «Kντενς σν πυρ σα» (ι τενικς γνσεις),ταν αρκετ για την κλυψη των !ιτικν αναγκν, ι µως για τηµεθδευση τρπων αντιµετπισης των γριων ων. Κι αυτ συν!η,γιατ ι νθρωπι δεν κατεαν ακµα την πλεµικ τνη, η παεναι µρς της πλιτικς, και δηµιυργεται και αναπτσσεται µνσε ργανωµνες πλιτικ κινωνες.

ZΕ"τ υν γ(ρ &θρ !"εσθαι κα! σ1"εσθαι κτ!" ντες πλεις: Σµωναµε την ως τρα συλλγιστικ τυ Πρωταγρα, η κινωνα συστθη-κε λγω τυ !υ των ανθρπων απ τα θηρα. Η κινωνα εναιικαν και αναγκαα, ταν ρλς της περιρεται στην αντιµετπι-ση των ε#ωτερικν εθρν. uµως, ταν εκλεψει ε#ωτερικς κνδυ-νς, η κιντητα διαλεται; Φυσικ ι. Αυτς αντλγς απδει-κνει τ λγικ τπ των επιειρηµτων τυ Πρωταγρα.

ZΗδ!κ υν &λλλ υς: Η συµ!ωση των ανθρπων κρθηκε αναγκαα,για να αντιµετωπσυν τα θηρα, αλλ αυτ απ µν τυ δεν τυςε#ασλισε την αρµνικ συµ!ωση και την κινωνικ συν. Η λ-λειψη της πλιτικς τνης κανε τυς ανθρπυς να ρνται δικακαι να αλληλκαταστρνται. Επµνως, απ µνη της η «Kντενςσα» δεν εναι αρκετ για την ε#ασλιση της σωτηρας τυ αν-θρπινυ γνυς.

ε/ς aν δε!σας... α:δ τε κα! δ!κην: $ ∆ας, ως πατρας των θενκαι των ανθρπων, ρεται, µετ τν Πρµηθα, να συµπληρσει ταδρα πρς τν νθρωπ και να τυ ε#ασαλσει, για δετερη ρ,τη σωτηρα. Στλνει τ γι τυ, Ερµ, να ρντσει τ ανθρπιν γ-νς ρνντς τυ την αιδ και τη δκη. Πρϋπθεση για την επιτυ-α της κινωνικς συµ!ωσης εναι η αρµνα των µελν της, πυ θα


ε#ασαλσει την πρδ και την ευηµερα. Η αρµνα θα επιτευθεµσα απ τ σε!ασµ στυς γραυς νµυς (αHδ@ς) και την υπα-κ στυς γραπτς (δκην). Με αυτ τα πραπαιτµενα αµ!λν-νται ι διαρς των ανθρπων και αλιναγωγνται τα κακ νστι-κτα, πως η ιδιτλεια, εγωισµς, η ανειλικρνεια, η ανηθικτητα, ηαπλησα, η ανευθυντητα. Η παρ#η ηθικν νµων και σε!ασµςτυς (αHδ@ς) εναι ανε#ρτητς µε τ ! της πινς. Εναι απτ-λεσµα αντερης ηθικς παρρµησης και καταδεικνει τη δυνµειανωτερτητα της ανθρπινης σης. 1τσι, σε!ασµς και η ντρπ,ως απτλεσµα αυτ, ε#ασαλει την παρ#η των ηθν και εθµων,των κινωνικν θεσµν, των ηθικν καννων και αρν.

Επσης η υπακ στυς πλιτειακς νµυς (δκην) σταµατ τηνπια διθεση τυ ανθρπυ για αντικινωνικ συµπεριρ. $ινµι ως κραση της λεπτς ισρρπας µετα# δικαιωµτων καιυπρεσεων, πρσωππιν τ συνασθηµα της δικαισνης, πυεναι µυτ στν νθρωπ.

vρα, και η αιδς, δηλαδ σε!ασµς στυς γραυς ηθικςνµυς, και η δκη, δηλαδ η υπακ στυς γραπτς πλιτειακςκαννες, ε#ασαλυν την κινωνικ αρµνα. Μ’ αυτ τα δ συ-ναισθµατα συρηλατνται ιλικ δεσµ και επιτυγνεται η συ-µπληρωµατικτητα της κινωνικς ως. Απτρπεται η σγυση καιη ατα#α. Εγκαθσταται η αλληλεγγη, η µνια, η σµπνια. Ττµ !γανει απ τα στεν πλασια της ατµικτητας τυ και µαθα-νει να λειτυργε µα µε τ συννθρωπ πρς ρη της µδας, καιτυ κιν καλ.

$ Πρωταγρας εδ δνει µια αισιδ#η εκδ τυ µθυ, αστν νθρωπ πρσρνται θεϊκ δρα. Αντθετα Ησδς εκ-ρει την απαισιδ#η πψη. Σµωνα µε αυτν η Αιδς και η∆κη υπραν στν νθρωπ, αλλ τν εγκατλειψαν και αν!ηκανστν υραν.

Κα! νµ ν γε θς....oς νσ ν πλεως: $ ∆ας πρσθτει τι πις ε-ναι ανκανς να απκτσει την αιδ και τη δκη πρπει να θανατνε-ται, να απµακρνεται απ τ κινωνικ σµα, ως επικνδυν γι’ αυ-τ κµµτι. Με αυτ τα λγια Πρωταγρας υπαινσσεται την π-ψ τυ τι πρπει λι να συµµετυν στην πλιτικ αρετ.

Φιλ!ας συναγωγ !: Απαρατητη πρϋπθεση για την πλιτικ καικινωνικ ργνωση εναι ι δεσµ ιλας και γι’ αυτ στηρνταιστην αιδ και τη δκη. vλλωστε, σµωνα και µε τν Παρµενδη, ηΦιλα (Αγπη) ως υσικ δναµη εννει τα διαρετικ στιεα σε


αντθεση µε τ Νεκς (Εθρτητα) πυ τα ωρει. Α, τναι νενµηνται: Αναρεται εδ η α#α τυ καταµερισµ της

εργασας απ τα πρτα κιλας στδια της κινωνικς ως και πσαυτς καθρισε την ε#λι#η τυ πλιτισµ. Πντως τρπς πυπαρυσιεται αυτ τ γεγνς απ τν Πρωταγρα εναι αρκεταελς και κωµικς. $ σιστς !ει τν Ερµ να µιλ µε διδακτι-κ τν στ ∆α, σαν να θλει να τυ θυµσει πργµατα δεδµνα καιγνωστ σ’ αυτν.

Κτε!νειν oς νσ ν πλεως: $ πλτης πυ αδυνατε να συµµετσειστην αιδ και τη δκη, παραλληλεται µε ρρωστ µλς τυ ανθρ-πινυ σµατς και πρπει να απµακρνεται για τ καλ τυ ργανι-σµ. Η συµπεριρ αυτ !!αια πρς τα νσηρ µλη της κινω-νας εναι απνθρωπη, θλει µως να τνσει την επιτακτικ ανγκηγια συµµετ λων στ σε!ασµ και τη δικαισνη. Απ την λληκαταδεικνει την αδυναµα ακµα και τυ διυ τυ ∆α να ε#ασα-λσει την καθλικτητα αυτν των δ στιεων, α δεν απτε-λσαν µρς της αρικς σης τυ ανθρπυ.

6τω δ...: Στ σηµε αυτ λκληρνεται µθς και ακλυθετ επιµθι και τα τελικ συµπερσµατα. Για τη διε#αγωγ των συ-µπερασµτων ρησιµπινται εµπειρικ στιεα πυ δνει η αθη-ναϊκ κινωνα καθς και λγικ διερενηση των δεδµνων.

yταν µν περ! &ρετ3ς τεκτ νικ3ς... µετεναι συµV υλ3ς: Στ σηµεαυτ επισηµανεται η απδση της γνµης και της συµ!υλς πνωσε θµατα τενικ µν των ειδικν σε αυτ. Μν ταν ι Αθηναισυητν θµατα πυ αρν τα κιν, δνται τις γνµες λωντων ειδικν ανε#αιρτως.

yΗν δε δι( δικαι σ/νης πQσαν ,ναι σωHρ σ/νης: Μεταρικαπδση της δικαισνης. Παρυσιεται σαν νας δρµς τνπ κθε πλτης ελει να ακλυθε. Εδ παρατηρµε τι η«δικαισνη» ει αντικαταστσει την «δκην» και η «σωρσνη»την «αιδ». Η σγυση αυτ µως δεν εγκυµνε κινδνυς, καθςκαι στη συνεια θα δµε τη ρησιµπηση εναλλακτικν ρων.Αντθετα διευρνει τ δας δνντας αρµ στ Σωκρτη γιαδιε#δικτερη διερενηση της ννιας της αρετς.

yΩς παντ! πρ σ3κ ν... K µ εOναι πλεις: Για τν Πρωταγρα απα-ρατητη πρϋπθεση για την παρ#η των πλιτειν εναι η συµµετ- λων των πλιτν στην πλιτικ αρετ. Uωρς αυτ την πρϋπ-θεση δε νεται ργανωµνη κινωνα.


∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

$ Σωκρτης, πως εδαµε στην πρτη εντητα, υπστρι#ε τι ιΑθηναι απδνται την πψη λων των πλιτν στην εκκλησα τυδµυ, µν ταν µιλν για θµατα κιν. Με αυτ τ επιερηµα στ-ρι#ε την πψ τυ για τ µη διδακτ της αρετς. $ Πρωταγρας σε αυ-τ την εντητα δικαινει τυς Αθηναυς γι’ αυτ τη στση τυς ρησι-µπιντας τ δι επιερηµα µε τυ Σωκττη, ειδωµν απ µια λληπτικ. uλι µπρν να δσυν συµ!υλς για τα πλιτικ ητµατα,γιατ λι συµµετυν στην «αιδ» και τη «δκην». Αυτ τα δ στι-εα πυ απτελν τη !ση της πλιτικς αρετς δθηκαν ως δραστυς ανθρπυς απ τ ∆α και δεν εναι µυτα.

Για τν Πρωταγρα κθε πλτης εναι κτς της πλιτικς αρε-τς. Γνεται υπρµας σιστς της δηµκρατικς αντληψης. vπψηπυ ρεται σε αντθεση µε αυτ τυ Σωκρτη και τυ Πλτωνα, ιπι θεωρντας την αρετ ως επιστµη, δεν αναγνωρυν για κατ-υς της λυς τυς ανθρπυς, αλλ µν τυς ειδικς, τυς διαν-µενυς και τυς επιστµνες.

Ας δµε µως πια εναι τα επιειρµατ τυ για τη δυναττητα δι-δασκαλας της αρετς: Με τ µθ τυ Πρµηθα, Πρωταγρας υπστρι#ε τι η ντενς

σα αρστηκε στυς ανθρπυς µα µε τη δηµιυργα τυς. Στησυνεια πραν απ τ ∆α την «αιδ» και τη «δκην», δηλαδ τναυτσε!ασµ και τη δικαισνη, πρκειµνυ να αντιµετωπσυν τααδι#δα της κινωνικς ως.

vρα η πλιτικ αρετ δεν εναι µυτη στν νθρωπ. Με πλαµως τη σωρσνη και τη δικαισνη µπρε να την πρσεγγσει.

Ωστσ µν µσα απ τη σωστ διδασκαλα και τη συνε πρσπ-θεια απτιται η πλιτικ αρετ.Απ τα παραπνω καταλα!ανυµε τι Πρωταγρας συγκλνει

υπρ τυ διδακτ της αρετς µε !ση τη δυναττητα πυ δνυν στννθρωπ τα µυτα αρσµατ τυ.

Τι ταν µως κατ( τη µυθ λ γ!α η Αιδ1ς και η ∆!κη;Αιδ1ς: Θε των αραων Ελλνων. Παραµνα της Αθηνς και µνα

της Σωρσνης. Λατρευταν και ως zρα.Στην Αθνα υπρε νας αιερωµνς στην Αιδ. Στη Σπρτη εαν

τ γαλµ της #ω απ την πλη. Καθταν κντ στ θρν τυ ∆α.Εκπρσωπε τ σε!ασµ στυς γραυς θεϊκς νµυς.

∆!κη: Η πρσωππιηµνη δναµη τυ δικαυ και της σωστς αν-


θρπινης συµπεριρς. Τ νµα πρρεται απ τη ρα δικ- καισυγγενεει µε τ ρµα «δεκνυµι» (µε αρικ σηµασα τ δεικνειν, τηδιεθυνση, και µετ τ δικειν). Η ∆κη σετεται µε τ παλι θιµ τηςεκδω#ης των ενων απ την κιντητα. 1τσι, ι Ερινες, πυ κατα-δωκαν τ γκληµα, ταν πντα !ηθ της ∆κης. Η ∆κη στν Ησδεναι η τρτη απ τις Uριτες. $ι λλες δ εναι η Ευνµα και η Ειρ-νη. Αργτερα τη !ρσκυµε ως κρη τυ Κρνυ και της Ανγκης. ΣτηνΚρινθ λατρευταν µα µε τις αδερς της.

Π ια ε!ναι µως η νν ι( τ υς σηµασι λ γικ(; Για τυς αραυς η Αιδς εναι ννια µε σνθετ περιεµεν και

δεν γνεται να απδθε µε µια λ#η. Εναι η ηθικτητα, η ηθικ συνεδη-ση, η σωρσνη, σε!ασµς στυς γραυς νµυς, η κσµιτητα, ησεµντητα, αυτσε!ασµς, τ ιλτιµ. Γενικ εκρει τ συνασθη-µα της ντρπς, πυ αισθνεται νθρωπς για κθε πρ#η τυ, πυαντι!ανει στυς καθιερωµνυς ηθικς κδικες τυ κινωνικ περι-!λλντς τυ. Αυτ η ντρπ πλησιει περισστερ πρς την ννιατυ σε!ασµ και δεν ει σση µε τις ενς τις τψεις.

Η ∆κη εναι τ συνασθηµα της δικαισνης. Η αντληψη τυ δικα-υ και τυ δικυ, η υπακ στυς γραπτς νµυς και σε!ασµςτων δικαιωµτων των λλων ανθρπων.

Και ι δ κρατν δεµνυς ψυικ τυς ανθρπυς, στε να µησυγκρνται και τσι να απεγεται, να πρλαµ!νεται και να κα-ταστλλεται η αδικα. Κατ’ αυτ τν τρπ δε διαταρσσεται η µαλσυµ!ωση, διασαλεται η συν τυ συνλυ, διατηρεται η ισρρ-πα και επικρατε τ#η στην ργανωµνη κινωνα. Γι’ αυτ και ι δδεν εναι δυνατ να νηθν απκµµνες απ την ανπτυ#η τυ πλι-τισµ.

Μσα απ τ µθ Πρωταγρας απδει#ε τι η Αιδς και η ∆κηαπτελν πρϋπθσεις για τη λειτυργα των κινωνιν, ε#ασαλ-ντας σε αυτς αρµνα, ιλικς σσεις, συλλγικ δρση.

Και πραγµατικ µθς δνει αρµ να πρ!µε στην ε#ς συλλ-γιστικ πυ απτελε λλωστε και τ κεντρικ ητµεν της πλιτικςεπιστµης: η πληθρα και η ιδιαιτερτητα των ανθρπινων αρακτ-ρων, καθς και τα αλληλσυγκρυµενα συµρντα, θτυν σε κνδυ-ν την πρεα και την πρδ των ανθρπινων κινωνιν. 1πρεπε λι-πν να επινηθε νας #νας αρν και καννων, πυ ωρς να απειλετην ελευθερα στις ανθρπινες δραστηριτητες, θα ε#µλυνε τις δια-ρς και θα ενπισε τη δρση και τις συµπεριρς των πλιτν. Αυ-τ τ ρλ ακρι!ς διαδραµατει η απδ των α#ιν τυ αλληλσε-


!ασµ και της δικαισνης µε απτερ στ την ργνωση δηµκρα-τικς και αρµνικς κινωνικς συµ!ωσης.

Πρα απ τ µθ, ι α#ες στις πες αναρεται Πρωταγραςαρν λα τα ε#ελικτικ στδια της ιστρικς κινωνικς ργνωσηςκαι, αν τις ε#ειδικεσυµε στν νθρωπ, µπρµε να πµε τι: α)απτλεσαν τ λµα πυ πρεπε να κνει, για να περσει απ την ενστι-κτδη ση τυ υ στην ενσυνεδητη παρ#η τυ ανθρπυ, !) !-θησαν τν νθρωπ να συναισθανθε τη !αρτητα τυ ρλυ τυ ωςκινωνικ ντς, ρλ πυ απαιτε να τερστι πλγµα απ πρϋπ-θσεις, πως η αναγνριση δικαιωµτων και η τρηση υπρεσεων, σε!ασµς ηθικν α#ιν και η τρηση κινωνικν καννων, η καλλιρ-γεια της εντιµτητας, της ειλικρνειας, η υπευθυντητα και η πρσπ-θεια περιστλς εγωιστικν και ιδιτελν τσεων, γ) τσι νθρωπςαπκτ γνση της παρ#ης και των απεριριστων δυνατττων !ελτω-σης πυ ει. ∆νει νηµα και σκπ στη ω τυ, δ) µια ττια κινωνι-κ και πλιτικ ργνωση δνει νηµα και περιεµεν στη δηµκρατα,καθιστντας την ι να απλ σστηµα σκησης ε#υσας, αλλ κυρωςτρπ ως και δρσης. vλλωστε η ικαντητα τυ ανθρπυ να απδ-εται ρια στη συµπεριρ και δρση, ι µν δεν τν περιρει, αλ-λ αντθετα δνει α#α στην ελευθερα τυ, α#α στ περιεµεν της ν-νιας νθρωπς και πλιτισµς.

$ µθς απτελε µια συνπτικ και πιητικ ε#ιστρηση της γνε-σης και ε#λι#ης τυ ανθρπινυ πλιτισµ. Τα στδια εναι τα ε#ς: Τα θνητ ντα γεννθηκαν απ τυς θες. $ Επιµηθας τα «κσµησε» µε ιδιτητες ικανς να ε#ασαλσυν την

επι!ωσ τυς. $ Πρµηθας ρντισε τν νθρωπ δνντς τυ την «ντενη» σ-

α, την αρ τυ ε#ανθρωπισµ και εκπλιτισµ τυ. $ Ερµς, µετ απ διαταγ τυ ∆α, δνει στυς ανθρπυς την αιδ

και τη δκη, τν αυτσε!ασµ και τη δικαισνη, εγκαινιντας τσιτην αετηρα πλιτικς και κινωνικς ργνωσης, δηλαδ την ιστ-ρικτητα.Σε αυτ τ σηµε θα µπρσαµε να α#ιλγσυµε τα δρα πυ

δθηκαν απ τυς δυ θες στν νθρωπ.Τα δρα τυ Πρµηθα, τ πυρ και η ντενς σα, στθηκαν π-

λτιµα, α τν !θησαν να πρυλατε απ τη ση και παρλλη-λα να θσει τα θεµλια τυ πνευµατικ και υλικ τυ πλιτισµ.Ωστσ δεν τν !θησαν να ργανωθε σε κινωνες και να αντιµετω-πσει τα λλα α.


$ ∆ας πρκειµνυ να θεραπεσει την παραπνω ανεπρκεια, στλ-νει τα δικ τυ δρα στν νθρωπ, τα πα τν συν απ τν πιθα-ν αανισµ τυ, εν παρλληλα τν !ηθν να αναπτ#ει τν πλιτι-σµ τυ, α απκτησε πλιτικ αρετ.

Απ τα παραπνω αντιλαµ!ανµαστε την α#α λων των δρων κα-θς και τ γεγνς τι δεν µπρν να νηθν απκµµνα τ νααπ τ λλ.

Με αυτ τν τρπ Πρωταγρας ερµηνεει τ αινµεν τυ ση-µατισµ των κινωνιν. Η πψ τυ εναι αυτ των σιστν. $ κν-δυνς τυ αανισµ και ι η µυτη τση τυ ανθρπυ τν δγη-σαν στη συγκρτηση των κινωνιν. Επµνως, η ργνωση των πλε-ων εναι πρϊν συµωνας (νµω), ρα, απτελε !ιασµ της ανθρπι-νης σης.

$ Πλτωνας απ την λλη απδδει τη συγκρτηση των κινωνινσε καθαρ ικνµικς λγυς. Εκρει την πψη τι ι νθρωπιργνωσαν κινωνες, γιατ δεν µπρσαν να καλπτυν µνι λεςτις ανγκες τυς, δεν ταν αυτρκεις.

∆ιαρετικ εναι η θεωρεα τυ Αρισττλη, µαθητ τυ Πλτωνα.Κατ τη ιλσα τυ νθρωπς εναι «σει πλιτικν ν», ειµυτη την τση της κινωνας (= συµµετς), της συµ!ωσης. Κατ τνΑρισττλη η κινωνα δεν απτελε να τενιτ σµα. Η συγκρτηµνηµδα εναι απτλεσµα µυτης ρµς τυ ανθρπυ για επικινωνα(κινωνα). Η κινωνικτητα, ως νστικτ, ωθε τν νθρωπ στην επι-δω#η της κινωνας- κιντητας. Μσα σε αυτ και µν ρη αυτς, νθρωπς αναπτσσεται !ιλγικ και ηθικπνευµατικ, λκληρνε-ται ως παρ#η, απκτ σκπ και περιεµεν ως υπσταση. Η αυτ-πραγµτωση εναι απτλεσµα της επικινωνας µε τ συννθρωπ. $νθρωπς ανγεται σε α#α ε#αιτας τυ συνανθρπυ. Μσω αυταπκτ τη δικ τυ αυτρκεια στν υλικ και ηθικπνευµατικ τµα.

∞π™£∏∆π∫∞ ™Ã√§π∞

1. Π λυσ/νδετ p «... (τL6 τνLη) κα (Hκσεις) κα (7σθ6τας) κα (Eπδσεις) και

(στρωµνς) κα...».2. Αντ!θεση

p «... πρς µν τρν Gκαν... πρς δ τν τ@ν θηρων πλεµν 7νδε-ς»


3. Βραυλ γ!αp «... ς µρς πλεµικ» αντ! «ς µρς πλεµικ τνη 7στν».p «... κα G Iλλι δηµιυργ» αντ! «κα G Iλλι δηµιυργ, Gκαν

εHσιν πλλ8ς Hδιταις».p «... |σπερ Iλλων τεν@ν» αντ! «|σπερ <λγι µετυσιν Iλλων τε-

ν@ν».p «εHκτως...» αντ! «εHκτως 4κ 9ννται».p «... i µ εDναι πλεις» αντ! «i 4κ Xν 7στιν εDναι πλεις».

4. Πρ σωπ π !ησηp «... κα A δηµιυργικ τνη α4τ8ς πρς µν τρν Gκαν !ηθς

fν, πρς δ τν τ@ν θηρων πλεµν 7νδες».5. Ανακλ υθ

p «... κα πντες µετεντων"» αντ «πντων µετεντων».

∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Πια ε$ναι η συνεισρ! τυ ∆$α στν πλιτισµ, σ/µωνα µε τνµ/θ τυ Πρωταγρα; Σε τι διαρει η πρσρ! τυ ∆$α απ τδ7ρ της ωτι!ς τυ Πρµηθα;Τα δρα τυ Πρµηθα, τ πυρ και η ντενς σα, στθηκαν π-λτιµα, α τν !θησαν να πρυλατε απ τη ση και παρλ-ληλα να θσει τα θεµλια τυ πνευµατικ και υλικ τυ πλιτι-σµ. Ωστσ δεν τν !θησαν να ργανωθε σε κινωνες και νααντιµετωπσει τα λλα α.

$ ∆ας πρκειµνυ να θεραπεσει την παραπνω ανεπρκεια,στλνει τα δικ τυ δρα στν νθρωπ, τα πα τν συν απτν πιθαν αανισµ τυ, εν παρλληλα τν !ηθν να αναπτ#ειτν πλιτισµ τυ, α απκτησε πλιτικ αρετ.

Και ι δ πρσρς εναι ε#συ σηµαντικς για τ ανθρπινγνς και ρρηκτα δεµνες µετα# τυς, α αλληλσυµπληρν-νται.

2. Π7ς λπετε να ρ$9εται η πλιτικ αρετ µσα στ απσπασµα;Η πλιτικ αρετ εναι θµα δκης και αιδς !σει των πων επι-νεται να σστηµα καννων πυ ρυθµυν τα αλληλσυγκρυµε-να συµρντα των πλιτν. Κατντας κπις πλτης την αρεταυτ, σ!εται τα δικαιµατα των συνανθρπων τυ και δυσανασε-τε, ταν αυτ παρα!ινται. 1τσι διασαλεται η κινωνικ αρ-


µνα και υπρυν στενς σσεις ανµεσα στυς πλτες.

3. Π7ς λπετε να διαρθρ7ννται, µσα στ µ/θ τυ Πρωταγρα, ταστ!δια της ε<λι<ης τυ πλιτισµ/ πυ κατακτ! !νθρωπς;$ µθς απτελε συνλικ ε#ιστρηση της ανπτυ#ης τυ ανθρπι-νυ πλιτισµ και αναρει τα ε#ς στδια ε#λι#ς τυ: Τα θνητ ντα γεννθηκαν απ τυς θες. $ Επιµηθας τα «κσµησε» µε ιδιτητες ικανς να ε#ασαλσυν

την επι!ωσ τυς. $ Πρµηθας ρντισε τν νθρωπ δνντς τυ την «ντενη»

σα, την αρ τυ ε#ανθρωπισµ και εκπλιτισµ τυ. $ Ερµς, µετ απ διαταγ τυ ∆α, δνει στυς ανθρπυς την

αιδ και τη δκη, τν αυτσε!ασµ και τη δικαισνη, εγκαινι-ντας τσι την αετηρα πλιτικς και κινωνικς ργνωσης, δη-λαδ την ιστρικτητα.Αν θελυµε να πρσεγγσυµε κινωνιλγικ τ µθ παρατη-

ρµε τα ε#ς στδια:Εν στην αρ ι νθρωπι !ρθηκαν γυµν και ανυπδητι, στη

συνεια και απκτντας την ντενν σα τυς δνεται η δυνατ-τητα να επι!ισυν και να απκτσυν τα πρτα τυς αγαθ.

Στη συνεια δηµιργησαν θρησκεα και γλσσα !σει των π-ων δρυσαν πλεις και θσπισαν καννες συµ!ωσης, στε να υν σεπλιτισµνες κινωνες.

4. Συγκρ$νετε τν µ/θ τυ Πρωταγρα µε τ απσπασµα τυ Αισ%/-λυ απ τν Πρµηθα ∆εσµ7τη.Συγκρνντας τα δ κεµενα παρατηρµε τα ε#ς: Και στα δ αναρεται τι Επιµηθας, αδερς τυ Πρµη-

θα, υπρ#ε συµρ για τ ανθρπιν γνς ε#αιτας της απρ-νησας τυ.

Και στα δ λγεται τι Πρµηθας δρισε τη ωτι στυς αν-θρπυς.

Γνεται µνεα στις επιπτσεις πυ εε η κλπ της ωτις στνδι τν Πρµηθα.

Η διαρ εναι τι Πρµηθας στ ργ τυ Αισλυ απαριθ-µε τις τνες πυ δδα#ε στν νθρωπ και πρ!λλεται ως ευερ-γτης της ανθρωπτητας.

Στν Πρωταγρα λγεται τι ∆ας πρσερε στυς ανθρπυςτην πλιτικ αρετ και την πλιτικ τνη, για να µην αλληλε#-


ντωθε τ ανθρπιν γνς. Αυτ η πρσρ δεν αναρεταιστν Αισλ.


1. Τι ταν κατ τη µυθλγα η Αιδς και η ∆κη; Πι τ σηµασι-λγικ τυς περιεµεν;

2. Γιατ παρεµ#ανει ∆ας σµ)ωνα µε τ µθ στις πρτες ανθρ-πινες κινωνες; Πια η α_α της πρσ)ρς τυ;

3. Πς κρνετε την πιν πυ ρισε ∆ας για συς αδυνατν νασυµµετυν στην Αιδ και τη ∆κη;

4. Σε πι εδς πλιτεµατς µπρε να υπρ_ει δκη και αιδς;5. Σε πι σηµε τυ µθυ γνεται ανα)ρ στν καταµερισµ της

εργασας; Πς αυτς #θησε στην ε_λι_η τυ πλιτισµ;


1. Να γρψετε δ µρρια της νας ελληνικς για κθε µια απτις παρακτω λ_εις: ∆εσας: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Νεµω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σκεδννυµι: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Νσς: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Γγνµαι: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Η λ_η ενδες σηµανει: vπρεπς ∆ειλς αδναµς vπρς

3. Πιες απ τις παρακτω σηµασιλγικς παρατηρσεις εναι σω-στς:1. θεας µρας: θεϊκ ση2. δι τ πανταc6: απ παντ3. µ 9πλιτ πhν: για να απλασει τ κθε τι


4. δη δκην: να δσει δικαισνη5. κτενειν tς νσν πλεως: να τν σκτσυν λγω ασθνειας

4. Να αντιστισετε τις λ_εις της στλης Α µε τις συννυµς τυςστη στλη Β. ∆υ λ_εις της στλης Β περισσευν:

Α Β1. µετω α. αναλαµ!νω2. 7πιειρ@ !. υπµνω3. σκεδννυµι γ. αναιρ4. κτενω δ. κινων5. 9νµαι ε. αρρωδ

στ. διαω. αγερω

5. Να δθν στη να ελληνικ παργωγα απ τ ρµα >%ω και νασηµατιστν λεκτικ σνλα, π.. σετικς: σετικ θµα. Αντ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σµα: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πρε#ω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πρσ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Συµµετ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σση: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σλε: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Να µετα)ραστν ι )ρσεις: «ωνν κα <νµατα τα διηρθρσατ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . «|κυν σπρδην» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . «µ 9πλιτ πhν» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . «Fνα εDεν πλεων κσµς» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . «νενµηνται δ cδε» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ (!λ. σελ. 207-210)


∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ·ÚÂÙ‹ ˆ˜ ÎÔÈÓ‹ Î·È Ê˘ÛÈÎ‹ È‰ÈfiÙËÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ

∫∂πª∂¡√

Ινα δ µ η πατσθαι ς τ ντι γνται πντες νθρωπι π-ντα νδρα µετ!"ειν δικαισ$νης τε κα% τ&ς λλης πλιτικ&ς ρετ&ς,τ(δε α) λα*! τεκµ+ριν. /Εν γρ τα1ς λλαις ρετα1ς, 2σπερ σ3 λ!-γεις, 4ν τις 5& γαθ(ς α6λητ+ς ε7ναι, 8 λλην ντινν τ!"νην 9νµ+ 4στιν, 8 καταγελσιν 8 "αλεπα:νυσιν, κα% < =κε1ι πρσι(ντεςνυθετσιν ς µαιν(µενν> 4ν δ! δικαισ$νη κα: 4ν τ& λλη πλι-τικ& ρετ&, 4ν τινα κα% ε=δσιν ?τι δικ(ς 4στιν, 4ν @τς α6τ(ςκαθ/ αAτ τληθ& λ!γη 4ναντ:ν πλλν, ? 4κε1 σω5ρσ$νηνγντ ε7ναι, τληθ& λ!γειν, 4νταθα µαν:αν, κα: 5ασιν πνταςδε1ν 5ναι ε7ναι δικα:υς, 4ντε Bσιν 4ντε µ+, 8 µα:νεσθαι τ(ν µπρσπι$µενν [δικαισ$νην]> ς ναγκα1ν 6δ!να ?ντιν/ 6":Cµς γ! πως µετ!"ειν α6τ&ς, 8 µ ε7ναι 4ν νθρDπις.

Eτι µν )ν πντ/ νδρα ε=κ(τως πδ!"νται περ% τα$της τ&ςρετ&ς σ$µ*υλν διF τ( γε1σθαι παντ% µετε1ναι α6τ&ς, τατα λ!-γω> ?τι δ α6τ+ν 6 5$σει γνται ε7ναι 6δ/ π( τ α6τµτυ,λλF διδακτ(ν τε κα% 4G 4πιµελε:ας παραγ:γνεσθαι H ν παραγ:γνη-ται, ττ( σι µετ ττ πειρσµαι πδε1Gαι. Eσα γρ γνταιλλ+λυς κακF I"ειν νθρωπι 5$σει 8 τ$"η, 6δε:ς θυµται 6δ!νυθετε1 6δ! διδσκει 6δ! κλJει τ3ς τατα I"ντας, Kνα µτιτι Bσιν, λλ/ 4λεσιν> Lν τ3ς α=σ"ρ$ς 8 σµικρ$ς 8 σθε-νε1ς τ:ς Mτως ν(ητς 2στε τι τ$των 4πι"ειρε1ν πιε1ν; Τατα µνγFρ 7µαι σασιν ?τι 5$σει τε κα% τ$"η τ1ς νθρDπις γ:γνεται, τFκαλF κα% τναντ:α τ$τις> ?σα δ 4G 4πιµελε:ας κα: σκ+σεως κα:

ÂÓÔÙËÙ· 5(323∞-∂)

ssssssssssssss

135

διδα"&ς νται γ:γνεσθαι γαθ νθρDπις, 4ν τις τατα µ I"η,λλ τναντ:α τ$των κακ, 4π: τ$τις πυ K τε θυµ: γ:γννταικα% α< κλσεις κα% α< νυθετ+σεις. PΩν 4στιν Rν κα% δικ:α κα% σ!*εια κα% συλλ+*δην πν τ( 4ναντ:ν τ&ς πλιτικ&ς ρετ&ς.


Ινα δ! µ+ η Και για να µη νµειςπατσθαι, πως εαπατσαι,λα*! α) τ(δε τεκµ+ριν, πρε πλι τ ες ως απδειη:ς τ ντι τι πραγµατικγνται πντες νθρωπι υν τη γνµη λι ι νθρωπιπντα νδρα µετ!"ειν πως κθε νθρωπς συµµετειδικαισ$νης τε κα: τ&ς λλης και στη δικαισνη και στην λληπλιτικ&ς ρετ&ς. πλιτικ αρετ./Εν γρ τα1ς λλαις ρετα1ς, Στις λλες δηλ. ικαντητες,2σπερ σ$ λ!γεις, πως ακρις εσ τα λς,4ν τις 5& ε7ναι αν κπις διατενεται τι εναιγαθ(ς α6λητ+ς ικανς αυλητς8 [γαθ(ς] [ικανς]ντινν λλην τ!"νην σε πιαδπτε λλη τνη9ν µ+ 4στιν, στην πα µως δεν εναι [ικανς],8 καταγελσιν τν κρϊδευν8 "αλεπα:νυσιν, ργνται [εναντν τυ],κα: < =κε1ι πρσι(ντες και ι στεν "λι πλησιντς τννυθετσιν τ συµυλευνς µαιν(µενν> σαν να εναι τρελς#4ν δ! δικαισ$νη στη δικαισνη µωςκα: 4ν τ& λλη πλιτικ& ρετ&, και στην λλη πλιτικ αρετ,4ν κα: ε=δσ:ν τινα µλντι γνωρυν κπιν?τι 4στιν δικς, τι εναι δικς,4ν @τς α6τ(ς αν αυτς διςλ!γη τληθ& λει την αλθειακαθ/ αAτ ενντια στν εαυτ τυ4ναντ:ν πλλν, µπρστ σε πλλς λλυς,? γντ πργµα τ π θεωρσαν4κε1 στην πρτη περπτωση


ε7ναι σω5ρσ$νην, τι εναι σω"ρσνη,λ!γειν τληθ&, δηλαδ τ να λει την αλθεια,4νταθα στη δετερη περπτωση[4ν δικαισ$νη [δηλαδ στη δικαισνηκα: τ& λλη πλιτικ& ρετ&] και στην λλη πλιτικ αρετ]µαν:αν, κα: 5ασι [τ θεωρν] τρλα, και ισυρνταιδε1ν 5ναι πντας τι πρπει να λνε λιε7ναι δικα:υς, τι εναι δκαιι,4ντε Bσιν 4ντε µ+, ετε εναι ετε ι,8 [5ασι] µα:νεσθαι δια"ρετικ [λνε] τι εναι τρελςτ(ν µ+ πρσπι$µενν αυτς πυ δεν πρσπιεται τι ει

κτµα τυ[δικαισ$νην], [τη δικαισνη],ς ναγκα1(ν [ν] επειδ [εναι] ανγκη6δ!να ?ντιν/ 6": καθνας ωρς εαρεσηµς γ! πως πωσδπτεµετ!"ειν α6τ&ς, να συµµετει σ$ αυτ,8 µ+ ε7ναι δια"ρετικ να µην υπρει 4ν νθρDπις. ανµεσα στυς ανθρπυς.Eτι µ!ν )ν ε=κ(τως %τι λιπν ελγα [ "υσικ]πδ!"νται πντ/ νδρα δνται κθε νθρωπ[< τε λλι κα: /Αθηνα1ι] [και ι λλι και ι Αθηναι]σ$µ*υλν ως σµυλπερ: τα$της τ&ς ρετ&ς γι$ αυτ την αρετδι τ( γε1σθαι για τ τι υν τη γνµηπαντ: µετε1ναι α6τ&ς, πως κθε νθρωπς µετει σ$ αυτ,τατα λ!γω> αυτ τα επιειρµατα "ρνω#?τι δ! γνται τι µως νµυν6κ ε7ναι α6τ+ν 5$σει πως δεν εναι κι αυτ µ"υτη6δ/ π( τ α6τµτυ, τε συµανει απ µνη τηςλλ διδακτ(ν τε [ε7ναι] αλλ πως µπρε και να διδατεκα: παραγ:γνεσθαι και πως γνεται κτµα4G 4πιµελε:ας στερα απ "ρντδεςH ν παραγ:γνηται, σ$ πιν επρεται,ττ πειρσµαι αυτ θα πρσπαθσωµετ ττ στη συνειαπδε1Gα: σι. να συ απδεω.Eσα γρ κακ Γιατ σα κακγνται νθρωπι υν τη γνµη ι νθρωπι


λλ+λυς I"ειν νας για τν λλ τι τα υν5$σει 8 τ$"η, απ τη "ση κατ τη,6δε:ς θυµται 6δ! νυθετε1 καννας δεν θυµνει τε συµυ-

λεει6δ! διδσκει 6δ! κλJει τε διδσκει τε τιµωρετ$ς I"ντας τατα, αυτς πυ υν αυτ,Kνα µ+ Bσι τιτι, για να µην εναι ττιι,λλ/ 4λεσιν> αλλ [τυς] λυπνται [λι]#Lν τ$ς α=σ"ρ$ς πως στυς σηµυς8 σµικρ$ς 8 σθενε:ς στυς µικρσωµυς στυς ασθε-

νικςτ:ς [4στιν] Mτως ν(ητς πις [εναι] τσ ανητς,2στε 4πι"ειρε1ν στε να πρσπαθσειπιε1ν τι τ$των; να κνει κτι απ$αυτ;Τατα µ!ν γρ 7µαι Γιατ αυτ αια, ω τη γνµη,σασι [πντες] γνωρυν [λι]?τι γ:γνεται τ1ς νθρDπις τι συµανυν στυς ανθρπυς5$σει τε κα: τ$"η, απ τη "ση και κατ τη,τ καλ δηλ. ι καλς ιδιτητεςκα: τναντ:α τ$τις> και ι αντθετς τυς#?σα δ! γαθ νται σα µως καλ υν τη γνµηγ:γνεσθαι νθρDπις τι συµανυν στυς ανθρπυς4G 4πιµελε:ας κα: σκ+σεως µε "ρντδα και σκησηκα: διδα"&ς, και διδασκαλα,4ν τις µ+ I"η τατα, αν κπις δεν ει αυτλλ τναντ:α τ$των κακ, αλλ τα αντθετ τυς κακ4π: τ$τις πυ σ$ αυτς τις περιπτσεις αιαγ:γννται K τε θυµ: πρκαλνται και ι θυµκα: α< κλσεις και ι τιµωρες κα: α< νυθετ+σεις. και ι συµυλς.PΩν [κακν] Rν 4στιν Απ$ αυτ [τα κακ] να εναικα: δικ:α κα: σ!*εια και η αδικα και η ασειακα: συλλ+*δην πν τ( 4ναντ:ν και συνλικ καθετ τ αντθεττ&ς πλιτικ&ς ρετ&ς. πρς την πλιτικ αρετ.


¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

( Πρωταγρας λει τι ι Αθηναι πρπει α"ενς για τενικ ητµα-τα να συµυλενται τν ειδικ γνστη, α"ετρυ για τα θµατα τηςπλιτεας να συµυλενται τν κθε συµπλτη τυς. Αν κπιςισυριστε τι εναι γνστης µιας τνης, εν δεν εναι, γνεται αντικεµε-ν κρϊδας. Αν µως κπις ισυριστε δηµσια τι εναι δικς, ιλλι τν θεωρν τρελλ, ακµα κι αν εναι δικς. Αυτ συµανει,γιατ πιστευν τι λι ετε αληθιν, ετε πρσπιητ πρπει να µετ-υν στην πλιτικ αρετ.

Στη συνεια απδεικνεται τι η αρετ δεν εναι µ"υτ πρτρηµα τυαα απαντηµν, αλλ τι διδσκεται και απκτται «ε επιµελε-ας». Κανες λλωστε δεν ισυρεται τι κπις ει ελαττµατα παρτη θλησ τυ. Αντιθτως, λι κατηγρν, τιµωρν και πρσπαθννα νυθετσυν αυτς πυ εκσια δεν υν καλς ιδιτητες, πωςαυτς πυ αδικν και ασεν.


†† η: * εν. ενεστ. υπτ. τυ µαι - µαι = νµω. ΡΝΙ: παρτ.+ µην - µην, µλ. σµαι, παθητ. αρ. + θην. ΜΡΡΙΑ:/ησις, /ηµα, 0ηµατας, 0ητν, 0ητς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δκ1, δκε2µι, δω, 3γ4µαι, νµω, 5πλαµνω, "ρν1. ΑΝΤΩΝΥΜΑ:6δα.

†† πατ!σθαι: απαρ. ενεστ. µσ. "ων. τυ πατ"µαι -#µαι = εαπα-τµαι, πλανιµαι: ΡΝΙ: παρτ. $πατ%µην, µλ. πατσµαι, πα-θητ. αρ. $πατθην, παρκ. $π"τηµαι, υπερσ. $πατµην. ΜΡ-ΡΙΑ: ε7απτητς, ε7εαπτητς, δυσεαπτητς, 8απατητν,8απτησις, 9πτησις, 9πατητς, 9πτηµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: υ-κλ1, δελεω, πλαν1, "ενακω, ψεδµαι.

†† &γ(νται: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ &γ)µαι -(µαι = νµω. Ρ-ΝΙ: &γ*µην, µλ. &γσµαι και παθ. &γηθσµαι, αρ. &γησ"-µην και παθ. &γθην, παρκ. +γηµαι. ΜΡΡΙΑ: 3γεµν, 3γτωρ,3γτης, ε0σηγητς, διγηµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: /µαι, νµω, δκ1,"ρν1, δω, κρνω.

†† τδε: αιτ. εν. υδ. γνυς της δεικτικς αντων. /δε, +δε, τδε.


†† λα2): * εν. αρ. * πρστ. τυ λαµ2"νω = παρνω. ΡΝΙ: παρτ.4λ"µ2ανν, µλ. λψµαι, αρ. * 6λα2ν, παρκ. ελη7α, υπερσ.ελ7ειν. ΜΡΡΙΑ: λ>µµα, λ>ψις, 9ναληψις, κατληψις, ληπτς,9νεπληπτς, ληπτν, παραληπτν, 9σλληπτς, 8πιληπτικς, δυ-σανληπτς, παραλπτης, θρησκληπτς, λα, παραλα, ειρ-λα, 8ργλς, δικλς, 8ργλπτης. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: α?ρ1, δ-µαι, 9ντιλαν @ω, λαν παρω, λ>ψν τινς @ω# παθ. Aλσκ-µαι. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: δδωµι, ρηγ1.

†† λ)γεις: * εν. ενεστ. ριστ. τυ λ)γω.†† 79:: γ* εν. ενεστ. υπτ. τυ 7ηµ;.†† γαθς: ν. εν. αρσ. γνυς τυ επιθ. γαθς -, -ν.†† εναι: απαρ. ενεστ. τυ εµ;. ΡΝΙ: < και <ν, µλ. 6σµαι, αρ. *

4γενµην, παρκ. γ)γνα, υπερσ. 4γεννειν.†† καταγελ#σιν: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ καταγελ"ω -# = περιγελ.

ΡΝΙ: παρτ. κατεγ)λων, µλ. καταγελ"σµαι, αρ. κατεγ)λασα.ΜΡΡΙΑ: γλως, κλαυσγελως, καταγλαστς, γελαστς, γλα-σµα, γελαστς, γελαστικς, 9γλαστς, γελαστς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ:(8πι)σκπτω, λιδρ1, λευω, καταγλαστν πι1 τινα. ΑΝΤΩ-ΝΥΜΑ: κλαω.

†† >αλεπα;νυσι: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ >αλεπα;νω = αγανακτ, ρ-γµαι πρα πλ. ΡΝΙ: παρτ. 4>αλ)παινν, µλ. >αλεπαν#,αρ. 4>αλ)πηνα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9γανακτ1, θυµ4µαι, Dργµαι,αλεπ1ς @ω, αλεπ1ς δικειµαι πρς τινα. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9γαπ1,9σπµαι, "ιλ1.

†† πρσιντες: µτ. ενεστ. τυ πρσ)ρ>µαι τυ πρσειµι. ΡΝΙ:πρσ9:α και πρσ9ειν, µλ. πρσειµι, αρ. * πρσ:λθν, παρκ. πρ-σελλυθα, υπερσ. πρσεληλθειν.

†† νυθετ(σιν: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ νυθετ)ω -# = συµυλεω.ΡΝΙ: παρτ. 4νυθ)τυν, µλ. νυθετσω, αρ. 4νυθ)τησα.ΜΡΡΙΑ: νυθτησις, νυθετητικς, νυθετικς, 9νυθτητς,νυθτηµα, νυθεσα, νυθετητς, νυθετητς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: πα-ραιν1, συµυλεω, 5πδεκνυµι, 5πτθεµαι, διδσκω.

†† µαινµενν: µτ. ενεστ. τυ µα;νµαι. ΡΝΙ: παρτ. 4µαινµην,µλ. µαν(µαι και µανσµαι, αρ. 4µ"νην, παρκ. µεµ"νηµαι.

†† εδ#σιν: γ* πληθ. ενεστ. υπτ. τυ δα: γνωρω. ΡΝΙ: παρτ.Aδη - Aδειν, µλ. εσµαι - εδσω. ΜΡΡΙΑ: 0στν, ε0δτως,Eστωρ, ?στρα, ε/δησις, ε0δµων, ε0δηµνως, πλυFστωρ. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: α0σθνµαι, γιγνσκω, γνωρω, 8παFω, 8πσταµαι, καταµαν-θνω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9γν1.


†† λ)γ9η: γ* εν. ενεστ. υπτ. τυ λ)γω.†† &γ(ντ: γ* πληθ. παρτ. τυ &γ)µαι -(µαι. Βλπε πι πνω

&γ(νται.†† δεBν: απαρ. ενεστ. τυ απρσωπυ δεB. ΡΝΙ: παρτ. 6δει, µλ. δε-

σει, αρ. 4δ)ησε, παρκ. δεδ)ηκε.†† 7"ναι: απαρ. ενεστ. τυ 7ηµ;.†† µα;νεσθαι: απαρ. ενεστ. τυ µα;νµαι. Βλπε πι πνω µαινµενν.†† τν πρσπι*µενν: µτ. ενεστ. µσ. "ων. τυ πρσπι)µαι -

(µαι = ικειπιµαι. ΡΝΙ: παρτ. πρσεπι*µην, µλ. πρ-σπισµαι, παθητ. µλ. πρσπιηθσµαι, αρ. πρσεπιησ"µην,παθητ. αρ. πρσεπιθην: παρκ. πρσπεπ;ηµαι, υπερσ. πρσεπε-πιµην. ΜΡΡΙΑ: πηµα, πησις, µεταπησις, πρσπησις,πιητς, πιητς, πρσπιητς, ειρπητς, θεπητς, δηµπ-ητς, 8κπητς, 9ειρπητς.

†† πδ)>νται: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ πδ)>µαι = δµαι.ΡΝΙ: παρτ. πεδε>µην, µλ. πδ)Cµαι, αρ. πεδεC"µην,παρκ. πδ)δεγµαι. ΜΡΡΙΑ: δ, 9πδ, 9πδεκτρ, 9π-δκτης, δκτης, δεις, δεαµεν, 9πδεκτν, δε2ν, 9ναδεκτν,9κατδεκτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: λαµνω, δµαι.

†† &γεBσθαι: απαρ. ενεστ. τυ &γ)µαι -(µαι = νµω. Βλπε πι π-νω &γ(νται.

†† 7*σει: δτ. ενικ. θηλ. γν. τυ τριτκλιτυ υσιαστ. & 7*σις -εως = η"ση.

†† παραγ;γνεσθαι: απαρ. ενεστ. τυ παραγ;γνµαι = γνµαι κτµα.ΡΝΙ: παρτ. παρεγιγνµην, µλ. παραγενσµαι, αρ. * παρε-γενµην, παρκ. παραγ)γνα - παραγεγ)νηµαι, υπερσ. παρεγεγ-νειν - παρεγεγενµην. ΜΡΡΙΑ: γενε, γνς, γνεσις, γεντης,γενετρ, γεντειρα, γενθλις, νεγνς, γυν, γνς, γν, γηγενς,πρωτγενς, ευγενς, 8νδγενς.

†† HD: δτ. εν. αρσ. γνυς της ανα"ρικς αντωνυµας /ς, +, /.†† πειρ"σµαι: α* εν. µλ. ριστ. τυ πειρ"µαι -#µαι = πρσπαθ.

ΡΝΙ: παρτ. 4πειρ%µην, µλ. πειρ"σµαι, αρ. 4πειρασ"µην,παθητ. αρ. 4πειρ"θην, παρκ. πεπε;ραµαι. ΜΡΡΙΑ: περασις,9περατς, πειρατν, πειρασµς, περαµα, πειραστς. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: γεµαι, δκιµω, πε2ραν λαµνω τινς, 8ν περHα γγνµατινς, 8µπερως @ω τινς, πε2ραν @ω τινς, πε2ραν πι4µαι.

†† πδεBCαι: απαρ. αρ. τυ πδε;κνυµι πδεικν*ω = απδενω.ΡΝΙ: παρτ. πεδε;κνυν - πεδε;κνυν, µλ. πδε;Cω, αρ.π)δειCα, παρκ. πδ)δει>α. ΜΡΡΙΑ: δε2γµα, παρδειγµα,


5πδειγµα, δεικτς, δεικτν, @νδειις, 9πδειις, δυσαπδεικτς,9ναπδεικτς, δεκτης. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δηλ1, 8µ"ανω, µηνω, ση-µανω, 9πδειν τινς πι4µαι, 9πδειν τινς "ρω.

†† θυµ(ται: γ* εν. ενεστ. ριστ. τυ θυµµαι -(µαι.†† νυθετεB: γ* εν. ενεστ. ριστ. τυ νυθετ)ω -# = συµυλεω. Ρ-

ΝΙ: παρτ. 4νυθ)τυν, µλ. νυθετσω, αρ. 4νυθ)τησα. ΜΡ-ΡΙΑ: νυθτησις, νυθετητικς, νυθετικς, 9νυθτητς, νυθτη-µα, νυθεσα, νυθετητς, νυθετητς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: παραιν1,συµυλεω, 5πδεκνυµι, 5πτθεµαι, διδσκω.

†† κλ"Eει: γ* εν. ενεστ. ριστ. τυ κλ"Eω = τιµωρ. ΡΝΙ: παρτ.4κλαEν, µλ. κλ"σω, αρ. 4κλασα. ΜΡΡΙΑ: κλασις, κλα-σµα, κλαστς, κλαστικς, κλαστριν, 9κλαστς, κλαστς,κλασµς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: ενεργ. ηµι1, τιµωρ4µα τινα, δκην λαµ-νω παρ τινς# παθ. δκην/δκας δδωµ τινι, δκην 5πω.

†† 4λε(σιν: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ 4λε)ω -# = ευσπλανµαι, λυπ-µαι. ΡΝΙ: παρτ. $λ)υν, µλ. 4λεσω, αρ. $λ)ησα. ΜΡΡΙΑ:8λεµων, 9νελεηµνως, 9νελητς, 8λεηµσνη. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 0κτ-ρω, κατικω, @λεν πι4µαι# παθ. 8λυ τυγνω 5π τινς.

†† σασιν: γ* πληθ. ενεστ. ριστ. τυ δα = γνωρω. Βλπε πι πνωεδ#σιν.

†† τ 4ναντ;ν: νµ. ενικ. υδετ. γν. τυ επιθτυ 4ναντ;ς, -α, -ν = απναντι, αντθετς, αντιµτωπς.

†† γ;γνεται: γ* εν. ενεστ. ριστ. τυ γ;γνµαι. Βλπε πι πνω παραγ;-γνεσθαι.

†† τ*των: γεν. πληθ. υδ. γνυς της δεικτικς αντων. Fτς, αGτη,τ(τ.

†† Dν: γεν. πληθ. υδ. γνυς της ανα"ρικς αντων. /ς, +, /.

√ª√ƒƒπ∑∞ ÛÙË ¡∂√∂§§∏¡π∫∏

HΗγ(µαι: ηγτης, ηγετικς, ηγεσα, ηγεµνα, ηγεµνας, διγηµα, ανε-γητς.

Λαµ2"νω: λαδα, λα, λψη, σλληψη, ασλληπτς, καταληπτς.Καταγελ#: αγλαστς, γελαστς, περιγλαστς, γλι.δα: ε/δηση, ε0δησεγρα"α, ε0δµνας, ιστρα.Πρσπι(µαι: πρσπιητς, πρσπηση, πιητς, πηµα, πιητικς.MΑπδ)>µαι: απδ, απαρδεκτς, διαδ, δε, δεκτς, ακατ-

δεκτς.


MΑπδε;κνυµι: απδειη, δειµ, δεκτης, δεγµα, παρδειγµα, νδειη.∆ιδ"σκω: δδαγµα, δδακτρα, διδακτρι, δσκαλς, δασκλα, αδδα-

κτς.Κλ"Eω: κλαση, κλαστρι, ακλαστς, ακλασα.

∂∆Àª√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Απατ#µαι [απ τ 9πτη], τεκµριν [απ τ τεκµαρµαι], αOλητς[απ τ α7λω -1], τ)>νη [απ τ τεκε2ν: απαρ. αρ. * τυ τκτω], κατα-γελ# [απ την πρθ. κατ" + γελ1], >αλεπα;νω [απ τ αλεπς], κεBς[απ τ 6κς], πρσειµι [απ την πρθ. πρς + ε6µι], νυθετ)ω -# [απτ ν4ς + τθηµι], Pδικς [απ στερ. + δκη], ληθς [απ στερ. + λ-θω: λανθνω], σω7ρσ*νη [απ τ σ#ς + "ρν], µαν;α [απ τ µαν-µαι], πρσπι(µαι [απ την πρθ. πρς + πι4µαι], ναγκαBς [απτ ανγκη], 4πιµ)λεια [απ τ 8πιµελς], πδ)>µαι [απ την πρθ.π + δµαι], αOτµατς [απ τ α7τς + µµαα], παραγ;γνµαι [απτην πρθ. παρ" + γγνµαι], διδακτς [απ τ διδσκω], πδε;κνυµι[απ την πρθ. π + δεκνυµι], θυµµαι -(µαι [απ τ θυµς], 4λε)ω-# [απ τ K @λες = κτς, συµπθεια], ασ>ρς [απ τ α6σς], σθε-νς [απ στερ. + σθνς], νητς [απ στερ. + νητς < ν1], Pσκη-σις [απ τ 9σκω -1], διδα> [απ τ διδσκω], κλασις [απ τ κλ-ω], νυθ)τησις [απ τ νυθετω -1], δικ;α [απ τ 9δικω -1 < Mδι-κς < στερ. + δκη], σ)2εια [απ τ 9σες < στερ. + σω], συλλ-2δην [απ τ συλλαµνω].

Ãƒ√¡π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


Ενεστ%τας Παρατατικς Μ)λλντας Αριστς Παρακε;µενς Υπερσυντ)λικς

(/Hη - - 0ηθH>ς - -

N(ντι - 8σµνHω γενµνHω γεγντι -

OΗγ4νται 3γ4ντ 3γσνται 3γσαντ & Rγηνται -

3γθησαν

Λµανε - - λα ε0λη"ς /σθι -

Λγεις @λεγες λεις & 8ρε2ς @λεας & ε/ρηκας ε0ρκεις &

ε6πας & ε6πες ε0ρηκς Tσθα

ΦH> - - ε/πHη & "σHη - -

$ΑπατVσθαι - 9πατσεσθαι 9πατηθ>ναι Wπατ>σθαι -



Καταγελ1σιν κατεγλων καταγελσνται κατεγλασαν - -

Xαλεπανυσι 8αλπαινν αλεπαν4σι 8αλπηναν - -

Πρσιντες - πρσιντες πρσελθντες πρσεληλυθντες -

Νυθετ4σιν 8νυθτυν νυθετσυσι 8νυθτησαν - -

Μαινµενν - µανµενν µανντα - -

ΛγHη - - λHη & ε/πHη ε0ρηκς HT -

OΗγ4νται 3γ4ντ 3γσνται 3γσαντ & Rγηνται -

3γθησαν

Λγειν - λειν & 8ρε2ν λαι & ε0πε2ν ε0ρηκναι -

Φασ @"ασαν "συσι @"ησαν - -

∆ε2ν - δεσειν δε>σαι - -

Φναι - "σειν & λ- ">σαι - -

ειν & 8ρε2ν & ε0πε2ν

^Ωσι(ν) - - γνωνται γεντες `σι -

Πρσπι- - πρσπιησ- πρσπιησ- πρσπεπιη- -

µενν µενν & πρ- µενν & πρ- µνν

σπιηθησµενν σπιηθντα

$Απδνται 9πεδντ 9πδνται 9πεδαντ 9πδεδεγµνι -

ε0σ

OΗγε2σθαι - 3γσεσθαι 3γσασθαι & 3γ>σθαι -

3γηθ>ναι

Μετε2ναι - µετσεσθαι µεταγενσθαι µεταγεγνναι -

Λγω @λεγν λω & 8ρ1 @λεα & ε6πα ε/ρηκα ε0ρκειν &

& ε6πν ε0ρηκς Tν

OΗγ4νται 3γ4ντ 3γσνται 3γσαντ Rγηνται -

& 3γθησαν

Ε6ναι - @σεσθαι γενσθαι γεγνναι -

Παραγγνεσθαι - παραγενσεσθαι παραγενσθαι παραγεγνναι & -

παραγεγεν>σθαι

Παραγγνηται - - παραγνηται παραγεγνυ2α & -

παραγεγενηµνη HT

Πειρ1µαι 8πειρµην πειρσµαι 8πειρασµην πεπεραµαι -

& 8πειρσθην

$Απδεικν4ναι - 9πδεειν 9πδε2αι 9πδεδειναι -

NΕειν - bειν & σσειν σε2ν 8σηκναι -

Θυµ4ται - θυµσεται & 8θυµσατ τεθµωται -

θυµωθσεται & 8θυµθη

Νυθετε2 8νυθτει νυθετσει 8νυθτησε - -

∂°∫§π∆π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™



∆ιδσκει 8δδασκε διδει 8δδαε δεδδαε -

Κλει 8κλαε κλσει 8κλασε - -

NΕντας - bντας & σντας 8σηκτας -

σσντας

^Ωσιν - - γνωνται γεγντες -

`σι(ν)

$Ελε4σι(ν) Wλυν 8λεσυσι Wλησαν - -

$Επιειρε2ν - 8πιειρσειν 8πιειρ>σαι 8πικεειρηκναι -

Πιε2ν - πισειν πι>σαι πεπιηκναι -

(/µαι Hdµην & 0σµαι Hdθην - -

Heµην

NΙσασιν Hgδεσαν & ε/σνται & - - -

HTσαν ε0δσυσι

Γγνεται 8γγνετ γενσεται 8γνετ γγνε & 8γεγνει &

γεγνηται 8γεγνητ

(/νται Heντ 0σνται Hdθησαν - -

Γγνεσθαι - γενσεσθαι γενσθαι γεγνναι & -

γεγεν>σθαι

NΕHη - - σH> 8σηκς HT -

Γγννται 8γγνντ γενσνται 8γνντ γεγνασι & 8γεγνεσαν &

γεγνηνται 8γεγνηντ

NΕστι(ν) Tν @σται 8γνετ γγνε 8γεννει

ριστικ Υπτακτικ Ευκτικ Πρστακτικ Απαρ)µ7ατ Μετ>

(/(Hη)ει /Hη /ι /υ /εσθαι 0µενς, -η, -ν

OΗγ4νται 3γ1νται 3γ2ντ 3γεσθων 3γε2σθαι 3γµενς,

-η, -ν

NΕλαες λHης λις λα λαε2ν λαν,

-4σα, -ν

Λγεις λγHης λγις λγε λγειν λγων,

-υσα, -ν

Φησ "H> "αη "τω "ναι "σκων,

-υσα, -ν



$Εστ(ν) HT ε/η @στω ε6ναι eν, hσα, iν

Καταγελ1σιν καταγελ1σιν καταγελH1εν καταγελντων καταγελVν καταγελ1ν,

-1σα, -1ν

Xαλεπανυσι αλεπανωσι αλεπανιεν αλεπαινντων αλεπανειν αλεπανων,

-υσα, -α2νν

Νυθετ4σι νυθετ1σι νυθετ2εν νυθετντων νυθετε2ν νυθετ1ν,

-4σα, -4ν

Λγει λγHη λγι λεγτω λγειν λγων,

-υσα, -ν

Φασ "1σι "α2εν "ντων "ναι "σκων,

-υσα, -ν

Ε0σ(ν) `σι(ν) ε/ησαν iντων ε6ναι eν, hσα, iν

& ε6εν & @στωσαν

$Απδνται 9πδωνται 9πδιντ 9πδεσθων & 9πδεσθαι 9πδεµενς,

9πδεσθωσαν -η, -ν

Λγω λγω λγιµι - λγειν λγων,

-υσα, -ν

OΗγ4νται 3γ1νται 3γ2ντ 3γεσθων 3γε2σθαι 3γµενς,

-η, -ν

Παραγγνεται παραγγνηται παραγγνιτ παραγιγνσθω παραγγνεσθαι παραγιγνµενς,

-η, -ν

Πειρσµαι - πειρασµην - πειρσεσθαι πειρασµενς,

-η, -ν

Θυµ4ται θυµ1ται θυµ2τ θυµσθω θυµ4σθαι θυµµενς,

-η, -ν

Νυθετε2 νυθετH> νυθετ2 νυθετετω νυθετε2ν νυθετ1ν,

-4σα, -4ν

∆ιδσκει διδσκHη διδσκι διδασκτω διδσκειν διδσκων,

-υσα, -ν

Κλει κλHη κλι κλατω κλειν κλων,

-υσα, -ν

Ε0σ(ν) `σι(ν) ε/ησαν & ε6εν @στων & iντων ε6ναι eν, hσα, iν

$Ελε4σι(ν) 8λε1σιν 8λε2εν 8λεντων 8λεε2ν 8λε1ν,

-4σα, -4ν

(/µαι & /ωµαι 0µην - /εσθαι 0µενν,

6µαι -η, -ν

NΙσασιν ε0δ1σι ε0δεησαν & /στων & ε0δναι ε0δς,

ε0δε2εν /στωσαν -υ2α, -ς


1. TΙνα δ) µ η πατ!σθαι: δευτ. τελ. πρτ. [σ*: ενν.]: υπκ. στ ηκαι στ πατ!σθαι [: ταυτπρσωπα]: ειδ. απαρ. αντικ. στ /jη.

2. Vς τ# Wντι &γ(νται π"ντες Pνθρωπι π"ντα Pνδρα µετ)>ειν δικαι-σ*νης τε κα; τ:ς Pλλης πλιτικ:ς ρετ:ς: δευτ. ειδικ πρτ. επε-γηση στ τεκµριν της κριας πρτασης [ κατ$ Mλλη πψη σταπαρ. πατ!σθαι της τελικς πρτασης]. Pνθρωπι: υπκ. στ&γ(νται. π"ντες: κατηγ. πρσδ. στ Mνθρωπι. µετ)>ειν: ειδ. απαρ.αντικ. στ 3γ4νται [ρµα δαστικ]. Pνδρα: υπκ. στ µετειν [:ετερπρσωπα]. π"ντα: κατηγ. πρσδ. στ Mνδρα. δικαισ*νης -ρετ:ς: αντικεµενα στ µετειν. τ:ς Pλλης - πλιτικ:ς: επιθ. πρσ-διρισµ στ 9ρετ>ς. τ# Wντι: δτ. τυ τρπυ.

ΠΡΣΕXΕ. Τ &γ(µαι ει τις ακλυθες συντεις και σηµασες:α) µε απαρ)µ7ατ ειδικ = ω τη γνµη, νµω. 2) µε γενικ = ε-µαι αρηγς, κυερν, ευσιω. γ) µε δτικ = δηγ (σπνια σ-νταη). δ) µε αιτιατικ = πιστεω: 3γ4µαι τ*ς θε*ς = πιστεωστυς θες. ε) µε δ* αιτιατικ)ς απ τις πες η µα εναι αντικε-µεν και η λλη κατηγρµεν στ αντικεµεν. στ) αµετ"2ατ =πρπρεµαι, πρηγµαι.

3. τδε α[ λα2) τεκµριν: κρ. πρτ. [σ*: ενν.]: υπκ. στ λα2). τεκµ-ριν: κατηγ. στ τδε: αντικ. στ λα. α[: επιρρ. πρσδ. τυ ρνυ.

4. 4ν γ"ρ ταBς Pλλαις ρεταBς καταγελ#σιν: κρ. πρτ. [Pνθρωπι:



Γγνεται γγνηται γγνιτ γιγνσθω γγνεσθαι γιγνµενς,

-η, -ν

(/νται /ωνται /ιντ 0σθων & /εσθαι 0µενς,

0σθωσαν -η, -ν

NΕει @Hη @ι 8τω @ειν @ων,

-υσα, -ν

Γγννται γγνωνται γγνιντ γιγνσθων & γγνεσθαι γιγνµενς,

γιγνσθωσαν -η, -ν

NΕστι(ν) HT ε/η @στω ε6ναι eν, hσα, iν

ενν.]: υπκ. στ κατεγελ#σιν. 4ν ταBς ρεταBς: εµπρθ. πρσδ. τηςανα"ρς. ταBς Pλλαις: επιθ. πρσδ. στ 9ρετα2ς.

5. A >αλεπα;νυσι: κρ. πρτ. πυ συνδεται παρατακτικ µε τηνπρηγµενη κρια πρταση µε τ διαευτικ A. [Pνθρωπι: ενν.]:υπκ. στ >αλεπα;νυσι.

6. κα; _ κεBι πρσιντες νυθετ(σιν Vς µαινµενν: κρ. πρτ.πυ συνδεται παρατακτικ µε την πρηγµενη κρια πρταση µετ συµπλεκτικ σνδεσµ κα;. _ κεBι: υπκ. στ νυθετ(σιν καιστη µτ. πρσιντες: τρπ. µτ. [τιν": ενν.]: αντικ. στ νυθετ4σινκαι υπκ. στη µτ. Vς µαινµενν: αιτιλ. µτ. πυ µε τ Vς δηλνειυπκειµενικ αιτιλγα.

ΠΡΣΕXΕ. Η κατηγρηµατικ και η επιρρηµατικ µετ (κθεεδυς), ταν ρσκνται σε νµαστικ πτση, υν πντα τ διυπκεµεν µε τ ρµα της πρτασης στην πα ανκυν ι µετςαυτς.

Παραδε;γµατα - Μετ"7ρασηα. νµς παγρε ων (: κατηγρηµατικ+ µετ"+) 5α:νεται (=

ν(µς 5α:νεται (τι απαγρε$ει).. Κρς συλλας (: "ρνικ+ µετ"+) στρτευµα 4πλι(ρκει Μ:λη-

τν (= Κ$ρς, µ(λις συγκ!ντρωσε στρτευµα, πλιρκ$σε τηΜ:λητ).

7. aσπερ σ* λ)γεις: δευτ. ανα". παραλικ πρτ. σ*: υπκ. στλ)γεις.

8. 4"ν τις 7: γαθς αOλητς εναι A Pλλην &ντιν(ν τ)>νην: δευτ.υπθ. πρτ. τις: υπκ. στ 7: και στ εναι [: ταυτπρσωπα]: ειδ.απαρ. αντικ. στ "j> [ρµα λεκτικ]. αOλητς: κατηγ. στ τις.γαθς: επιθ. πρσδ. στ α7λητς. Pλλην - &ντιν(ν: επιθετικπρσδ. στ τ)>νην: αιτιατ. της ανα"ρς απ τ 9γαθς.

l 4"ν 7: (: υπθ.) - καταγελ#σιν, >αλεπα;νυσιν, νυθετ(σιν: σν-θετς υπθετικς λγς µε τρεις απδσεις πυ δηλνει την αρι-στη επανληψη στ παρν στ µλλν.

ΠΡΣΕXΕ. Σνθετς λγεται υπθετικς λγς πυ ει πι πλ-λς απ µα υπθσεις απδσεις.

9. +ν µ 4στιν [γαθς αOλητς]: δευτ. ανα". πρσδιριστικ πρτ.στ τνην της υπθετικς πρτασης. [τις: ενν.]: υπκ. στ µ 4στιν[ρµα συνδετικ]. [αOλητς: ενν]: κατηγ. τις. [γαθς: ενν]: επιθ.πρσδ. στ α7λητς.


10. 4ν δ) δικαισ*νη κα; 4ν τ: Pλλη πλιτικ: ρετ: 4ντα(θα µαν;αν[&γ(νται εναι]: κρ. πρτ. [Pνθρωπι: ενν]: υπκ. στ [&γ(νται:ενν.]. [εναι: ενν]: ειδ. απαρµ". αντικ. στ [3γ4νται]. µαν;αν: κα-τηγ. στ υπκ. τυ ε6ναι πυ εναι η ανα"ρικ πρταση / 4κεB σω-7ρσ*νην &γ(ντ εναι, τληθ: λ)γειν. 4ν δικαισ*ν9η - 4ν ρετ::εµπρθετι πρσδ. της ανα"ρς. τ: Pλλη - πλιτικ:: επιθετικπρσδ. στ 9ρετj>. 4ντα(θα: επιρρ. πρσδ. στσης σε τπ.

11. / 4κεB σω7ρσ*νην &γ(ντ εναι, τληθ: λ)γειν: δευτ. ανα". πρτ.υπκ. στ [εναι: ενν.] της πρηγµενης κριας πρτασης. [Pνθρω-πι: ενν]: υπκ. στ &γ(ντ. εναι: ειδ. απαρµ". αντικ. στ 3γ4ντ[ρµα δαστικ]. /: υπκ. στ ε6ναι [: ετερπρσωπα]. σω7ρσ*-νην: κατηγ. στ /: υπκ. τυ ε6ναι. λ)γειν: τελ. απαρ. επεγηση στm. [τιν": ενν.]: υπκ. στ λγειν. τληθ:: σστ. αντικ. στ λγειν. 4κεB:επιρρ. πρσδ. τπυ.

ΠΡΣΕXΕ. Τα υδτερα των επιθτων συνθως, αλλ και τωναντωνυµιν, κυρως πληθυντικ αριθµ, ταν υν παραλει"θετα πρσδιριµεν τυς, εναι σεδν πντα σ*στι>α αντικε;µενα,πως τληθ: [: 9ληθε2ς λγυς] της πρηγµενης πρτασης.

Παραδε;γµατα - Αν"λυσηΠσω δειν" (: πσω δεινν π"θς) - Λγυσι τα(τα (: λγυσι τ*-τυς τ*ς λγυς) - Μ)γα "ρν1 (: µεγ"λην 7ρνησιν "ρν1) -NΕπραττε τ(τ (: @πραττε τα*την τν πρ!Cιν).

12. 4"ν τινα κα; εδ#σιν: δευτ. εναντιωµατικ πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]:υπκ. στ εδ#σιν. τινα: αντικ. στ ε0δ1σιν.

ΠΡΣΕXΕ. Εδ υµε πρληψη τυ αντικειµ)νυ# κατ τ συντα-κτικ αυτ "αινµεν τ αντικεµεν ενς ρµατς πρπει να τεθεως υπκεµεν στ ρµα της πρτασης πυ ακλυθε. Εδ τ αντι-κεµεν τινα τυ εδ#σιν πρπει να τεθε ως υπκεµεν τυ 4στιν [:ρµα της ειδικς πρτασης πυ ακλυθε].

13. /τι Pδικς 4στιν: δευτ. ειδ. πρτ. αντικ. στ ε0δ1σιν της εναντιωµατι-κς πρτασης. [τις: ενν.]: υπκ. στ 4στιν [ρµα συνδετικ]. Pδικς:κατηγ. στ τις.

14. 4"ν Fτς αOτς καθM αgτ( τληθ: λ)γη 4ναντ;ν πλλ#ν: δευτ.υπθ. πρτ. αOτς: κατηγ. πρσδ. στ Fτς: υπκ. στ λ)γη.τληθ:: σστ. αντικ. στ λ)γη. καθM αgτ(: εµπρθ. πρσδ. εναντω-σης. πλλ#ν: γεν. της α"ετηρας απ τ πρθετικ επρ. 8ναντν.

15. κα; 7ασιν π"ντας δεBν 7"ναι εναι δικα;υς, A µα;νεσθαι τν µ


πρσπι*µενν δικαισ*νην: κρ. πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]: υπκ.στ 7ασι. δεBν: ειδ. απαρµ". αντικ. στ "ασι. π"ντας: υπκ. στ 7"-ναι [: ετερπρσωπα, τελ. απαρµ". υπκ. στ απρσωπ δε2ν] καιστ εναι: ειδ. απαρµ". αντικ. στ "ναι. δικαυς: κατηγ. στ π-ντας. A µα;νεσθαι: ειδ. απαρµ". αντικ. στ 7ασιν. τν µ πρσπι-*µενν: επιθ. µτ. υπκ. στ µανεσθαι [: ετερπρσωπα]. δικαι-σ*νην: αντικ. στη µτ. πρσπιµενν.

16. 4"ν τε hσιν: δευτ. υπθ. πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]: υπκ. στ hσιν. [δ;-καιι: ενν.]: κατηγ. στ [Pνθρωπι: ενν.].

17. 4"ν µ [hσιν: ενν.]: δευτ. υπθ. πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]: υπκ. στ[µ hσιν: ενν.]. δ;καιι: κατηγ. στ [Pνθρωπι: ενν.].

l 4"ν hσι, 4"ν µ hσιν [: υπθ.] - δεBν [7"ναι: ενν.] [: απδ.]: εαρτη-µνς υπθετικς λγς απ τ λεκτικ 7ασ; µε απδση τ ειδικαπαρµ"ατ δεBν# δηλνει την αριστη επανληψη στ παρν στµλλν.

ΠΡΣΕXΕ. Εαρτηµνς λγεται υπθετικς λγς, πςεαρτται απ ρµατα αισθητικ", γνωστικ", λεκτικ", δCαστικ",2υλητικ" (= επιθυµας), κελευστικ", πρτρεπτικ", απτρεπτικ",ερωτηµατικ" απ λλα ρµατα και "ρσεις συγγενικς σηµασαςµε αυτ.l Τα ρµατα, απ τα πα εαρτνται ι υπθετικ αυτ λγι,

δεν εναι ι απδσεις τυς# απδσεις τυς εναι η πρταση (ει-δικ πλγια ερωτηµατικ) τ απαρ)µ7ατ η κατηγρηµατι-κ µετ>, πυ εαρτνται απ αυτ.

18. Vς ναγκαBν [4στι] Oδ)να /ντινM O>; iµ#ς γ) πως µετ)>ειναOτ:ς, A µ εναι 4ν νθρ%πις: κρια αιτιλ. πρτ. πυ εισγεταιµε τ Vς. µετ)>ειν - µ εναι: τελ. απαρµ"., υπκ. στην απρσ. κ-"ραση ναγκαBν [4στι]: τ ρµα της πρτασης. Oδ)να /ντινM O>;:υπκ. στα µετειν - µ ε6ναι. αOτ:ς: αντικ. στ µετειν. iµ#ς γ)πως: επιρ. πρσδ. τρπυ. 4ν νθρ%πις: εµπρθ. πρσδ. τπυ [µε-τα"ρικ].

19. /τι µ)ν [ν π"ντM Pνδρα εκτως πδ)>νται περ; τα*της τ:ςρετ:ς σ*µ2υλν δι" τ &γεBσθαι παντ; µετεBναι αOτ:ς: δευτ. ειδ.πρτ. επεγηση στ τα(τα της κριας πρτασης [κατ$ λλη πψηπρσδιρισµς ανα"ρς]. [j τε Pλλι - _ HΑθηναBι: ενν.]: υπκε-µενα στ πδ)>νται και στ τ &γεBσθαι [: ναρθρ απαρµ"ατ].εκτως: επιρρ. πρσδ. τρπυ. π"ντα: κατηγ. πρσδ. στ Pνδρα:αντικ. στ 9πδνται. σ*µ2υλν: κατηγ. στ Mνδρα. περ; τ:ς


ρετ:ς: εµπρθ. πρσδ. της ανα"ρς. τα*της: επιθ. πρσδ. στ τ>ς9ρετ>ς. δι" τ &γεBσθαι: εµπρθ. πρσδ. της αιτας. µετεBναι: ειδ.απαρ. αντικ. στ τ 3γε2σθαι. παντ;: δτ. πρσωπικ στ απρσωπαπαρ. µετε2ναι. [µετυσ;αν: ενν.]: υπκ. στ µετε2ναι. αOτ:ς: αντικ.στ µετε2ναι.

ΠΡΣΕXΕ. Μερικ απρσωπα ρµατα υν ως υπκεµεν τα"ηρηµν υσιαστικ [: υπκεµεν κατ" συστι>;αν] πυ ει τηνδια ρα µε αυτ, πως >ρ (: >ρε;α = ανγκη, λλειψη), δεB (: 6νδεια= λλειψη, ανγκη), πρσδεB (: πρσδεια = πρσθετη ανγκη), µ)τε-στι (: µετυσ;α = συµµετ), µ)λει (: µ)λησις, µ)ληµα = ενδια"ρν,"ρντδα), µεταµ)λει (: µεταµ)λεια = µεταµλεια, µετνια), λ)γεται ερηται (= λγς), iµαρτ"νεται (: iµαρτ;α = σ"λµα, λθς), πλε-µεBται (= πλεµς) κ.λπ.

20. τα(τα λ)γω: κρ. πρτ. [4γ%: ενν.]: υπκ. στ λ)γω. τα(τα [: τ*τυςτ*ς λγυς]: σστ. αντικ. στ λγω.

21. /τι δ) αOτν O 7*σει &γ(νται εναι OδM π τ( αOτµ"τυ,λλ" διδακτν τε κα; 4C 4πιµελε;ας παραγ;γνεσθαι: δευτ. ειδ. πρτ.επεγηση στ τα(τα. [j τε Pλλι - HΑθηναBι: ενν.]: υπκ. στ &γ(-νται. Oκ εναι - περιγ;γνεσθαι: ειδικ απαρµ". αντικ. στ 3γ4νται.αOτν: υπκ. στα απαρµ"ατα [: ετερπρσωπα]. 7*σει: δτ. τυ τρ-πυ. π τ( αOτµ"τυ: εµπρθ. πρσδ. τρπυ. διδακτν: κατηγ.στ α7τν. 4C 4πιµελε;ας: εµπρθ. πρσδ. τυ τρπυ [ της αιτας].

22. D Pν παραγ;γνηται: δευτ. ανα". πρσδιριστικ πρτ. µε τ αρι-στλγικ Pν. [αGτη: ενν.]: υπκ. στ παραγγνηται. +D: αντικ. στπαραγ;γνηται. Pν: τ αριστλγικ µρι.

23. τ(τ σι µετ" τ(τ πειρ"σµαι πδεBCαι: κρ. πρτ. [4γ%: ενν.]:υπκ. στ πειρ"σµαι και στ πδεBCαι [: ταυτπρσωπα]: τελ.απαρµ". αντικ. στ πειρσµαι. τ(τ [: µεσ] - σι [: µµεσ]:αντικεµενα στ 9πδε2αι. µετ" τ(τ: εµπρθ. πρσδ. τυ ρνυ.

ΠΡΣΕXΕ. Τ πειρ#µαι δεται αντικεµεν κυρως τελικ απα-ρµ"ατ γενικ πτση πλγια ερωτηµατικ πρταση.

24. Tσα γ"ρ &γ(νται λλλυς κακ" 6>ειν Pνθρωπι 7*σει A τ*>η:δευτ. ανα". πρτ. Pνθρωπι: υπκ. στ &γ(νται. 6>ειν: ειδ. απα-ρµ". αντικ. στ 3γ4νται [ρµα δαστικ]. λλλυς: υπκ. στ@ειν [: ετερπρσωπα]. /σα: επιθ. πρσδ. στ κακ": αντικ. στ@ειν. 7*σει: δτικ τυ τρπυ. A τ*>η: δτικ τυ τρπυ.

25. Oδε;ς θυµ(ται Oδ) νυθετεB Oδ) διδ"σκει Oδ) κλ"Eει τ*ς


τα(τα 6>ντας: τσσερις κριες πρτσεις. Oδε;ς: υπκ. σταθυµ(ται, νυθετεB, διδ"σκει και κλ"Eει. τα(τα: αντικ. στη µτ.τ*ς 6>ντας: επιθ. µτ. αντικ. των ρηµτων νυθετε2, διδσκει, κ-λει. [τBς 6>υσι: ενν.]: αντικ. στ θυµ(ται.

26. jνα µ τι(τι hσιν: δευτ. τελ. πρτ. [_ 6>ντες: ενν.]: επιθ. µτ.υπκ. στ µ hσιν. τι(τι: κατηγ. στ υπκ. [_ 6>ντες: ενν.].

27. λλM 4λε(σιν: κρ. πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]: υπκ. στ 4λε(σιν.28. kν τ;ς Gτως νητς [4στιν]: ευθεα ερτηση, κρια πρταση. τ;ς:

υπκ. στ [4στιν: ενν. τ ρµα της πρτασης εναι συνδετικ]. νη-τς: κατηγ. στ τ;ς. Gτως: επιρρ. πρσδ. τυ πσ.

29. aστε τι τ*των 4πι>ειρεBν πιεBν τ*ς ασ>ρ*ς A σµικρ*ς A σθε-νεBς: δευτ. συµπερασµ. απαρεµ"ατικ πρτ. [Fτς: ενν.]: υπκ. στ4πι>ειρεBν [: τελικ απαρµ"ατ σε θση ρµατς] και στ πιεBν:τελ. απαρµ". αντικ. στ 8πιειρε2ν. τ*των: γεν. διαιρ. στ τι: σστ.αντικ. στ πιε2ν. τ*ς ασ>ρ*ς - σµικρ*ς - σθενεBς: αντικεµεναστ πιε2ν.

30. µαι: κρ. παρενθετικ πρτ. [4γ%: ενν.]: υπκ. στ µαι.

ΠΡΣΕXΕ. Συνθεις παρενθετικς πρτσεις εναι ι: @"η - 6µαι -8γ 6µαι - 6δα - nς 8γ 6δα - nς @ικε.

31. Τα(τα µ)ν γ"ρ σασιν: κυρ. πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]: υπκ. στσασιν. τα(τα: αντικ. στ /σασιν.

32. /τι 7*σει τε κα; τ*>η τBς νθρ%πις γ;γνεται, τ" καλ" κα; τνα-ντ;α τ*τις: δευτ. ειδ. πρτ. αντικ. στ σασιν της κυρας πρτασης.[τα(τα: ενν.] υπκ. στ γ;γνεται [: αττικ σνταη]. τBς νθρ%πις:δτ. πρσωπικ κτητ. απ τ γ;γνεται [εδ τ ρµα εναι υπαρκτι-κ]. 7*σει - τ*>η: δτικς τυ τρπυ. τ" καλ" - τναντ;α: επεηγ-σεις στ τα4τα. τ*τις: δτ. αντικειµ. στ τ9ναντα.

ΠΡΣΕXΕ. Απ τα επθετα πυ παργνται απ την δια ρα µερµατα πυ δενται αντικεµεν σε ∆(ΤΙΚΗ πτση, εαρτται δτι-κ αντικειµενικ, πως εδ τ τ*τις απ τ τναντ;α [8ναντι4µαι].

33. /σα δ) 4C 4πιµελε;ας κα; σκσεως κα; διδα>:ς νται γ;γνεσθαιγαθ" νθρ%πις: δευτ. ανα". πρτ. [Pνθρωπι: ενν.]: υπκ. στνται [ρµα δαστικ]. /σα: επθ πρσδ. στ γαθ": υπκ. τυγ;γνεσθαι [: ετερπρσωπα]: ειδικ. απαρ. αντικ. στ /νται. 4C 4πι-µελε;ας - σκσεως - διδα>:ς: εµπρθ. πρσδ. τυ τρπυ. νθρ%-πις: δτ. πρσ. κτητ. απ τ γγνεσθαι.

34. 4"ν τις τα(τα µ 6>η: δευτ. υπθ. πρτ. τις: υπκ. στ µ 6>η.


35. λλ" [4"ν τις] τναντ;α τ*των κακ" [6>η]: δευτ. υπθ. πρτ. [τις:ενν.]: υπκ. στ 6>η. τναντ;α: επιθ. πρσδ. στ κακ": αντικ. στ @jη.τ*των: γεν. κτητικ στ τ9ναντα.

l 4"ν µ 6>η, λλ" [6>η] [: υπθ.] - γ;γννται [: απδ.]: σνθετς υπ-θετικς λγς πυ δηλνει την αριστη επανληψη στ παρν στ µλλν.

36. 4π; τ*τις πυ j τε θυµ; γ;γννται κα; α_ κλ"σεις κα; α_ νυθε-τσεις: κρ. πρτ. _ θυµ; - α_ κλ"σεις - α_ νυθετσεις: υπκεµε-να στ γ;γννται. 4π; τ*τις: εµπρθ. πρσδ. της αιτας.

37. Dν 4στιν lν κα; & δικ;α κα; & σ)2εια κα; συλλ2δην π!ν τ 4να-ντ;ν τ:ς πλιτικ:ς ρετ:ς: κρ. πρτ. & δικ;α - & σ)2εια - τ4ναντ;ν: υπκεµενα τυ 4στιν. Dν: γεν. διαιρ. απ τ lν: κατηγ. σταυπκεµενα. π!ν: κατηγ. πρσδ. στ 8ναντν. ρετ:ς: γενικ αντι-κειµενικ στ τ 8ναντν. τ:ς πλιτικ:ς: επιθ. πρσδ. στ ρετ:ς:γεν. κτητ. στ 8ναντν. συλλ2δην: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ.

£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

Η εµπειρικ απδειη τυ διδακτ της αρετς. %λι ι νθρω-πι συµµετυν στην πλιτικ αρετ και λευυν πιν πα-ραδεται τι εναι δικς. Παρλληλα, εν συµπαθν τυςαπ τη "ση αδναµυς, τιµωρν και νυθετν τυς αδκυς.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

( Πρωταγρας απδεικνει εµπειρικ, µσα απ τη στση τωνΑθηναων, τι λι υν µερδι στην πλιτικ αρετ.

(ι Αθηναι λευυν, απδκιµυν και νυθετν πινδιατενεται τι εναι ικανς σε κπια λλη τνη, εν δεν εναι.

Θεωρν τρελ πιν παραδεται δηµσια τι εναι δικς(ρα δεν ει µερδι στην πλιτικ αρετ).

oυν τη γνµη τι λι "ελυν να συµµετυν στη δικαισ-νη και στην πλιτικ αρετ, αλλις να µη συγκαταλγνται ανµε-σα στυς ανθρπυς.

( σ"ιστς απδεικνει τι η πλιτικ αρετ δεν εναι µ"υτη -τε απκτται τυαα, αλλ εναι πρϊν επιµλειας και "ρντδας.


Πρτη απδειη: λι συµπερι"ρνται µε συµπθεια σε συςαπ τη "ση υν κπι σωµατικ πνευµατικ ελττωµα.

∆ετερη απδειη: αντθετα εργνται, νυθετν τιµωρνσα ελαττµατα πρρνται απ αδια"ρα τυ ανθρπυ ναµθει και να διδαθε.

¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Τεκµριν: Εννε την εµπειρικ απδειη. ( Πρωταγρας θα ρησι-µπισει εµπειρικ δεδµνα παρµνα απ την αθηναϊκ ργνω-ση.

Καταγελ#σιν A >αλεπα;νυσιν: Γνρισµα των Αθηναων να γελνεις ρς και να θυµνυν µε αυτν πυ διατενεται τι εναι ειδικς,εν δεν εναι.

Κα; _ κεBι πρσιντες νυθετ(σιν Vς µαινµενν: Αν και ντρ-πιασµνι απ τη συµπερι"ρ τυ, ι συγγενες πρσπαθν να συ-γκρατσυν την ρµ τυ και να περιρσυν τ λευασµ των συ-µπλιτν, πιστεντας τι δικς τυς νθρωπς εναι ανισρρπς(µαινµενν).

MΕ"ν Fτς αOτς κατ’ αOτ(... 4ντα(θα µαν;αν: Αυτς πυ ισυρε-ται τι εναι ειδικς σε κπια τνη, εν δεν εναι, θεωρεται απτυς συµπλτες τυ ανισρρπς. %µια, πις ισυριστε τι στε-ρεται δικαισνης και σω"ρσνης, θεωρεται τρελς. Αυτ συµα-νει, γιατ πστευαν τι ι ηθικς αρς υπρυν σε λυς τυς πλ-τες.

HΑµ#ς γε π#ς: Τ επρρηµα δενει τι η ελιστη απατηση για κθεπλτη εναι η ελιστη δικαισνη. Η τιµωρα εδ εναι ελα"ρτερηαπ τ «κτενειν».

Tτι µ)ν [ν π"ντα Pνδρα εκτως... ρετ:ς σ*µ2υλς: ( Πρωταγ-ρας ει δηλσει δη τι λι ι νθρωπι υν µερδι στην πλιτι-κ αρετ και ρα εναι δυνατ στν καθνα να γνεται σµυλς σεθµατα πυ α"ρν αυτ.

Tτι δ) αOτ O 7*σει... παραγ;γνεσθαι 9D Pν παραγ;γνηται: Η πλι-τικ αρετ δεν εναι µ"υτ τε αυτνητ στιε στν νθρωπαλλ απτλεσµα διδας και επιµλειας (συστηµατικς πρσπθει-ας).

Φ*σει A τ*>9η: ( Πρωταγρας δεται τι στη "ση υπρει σκπι-


µτητα, δηλαδ τι αυτ διπεται απ τελελγικ αρ. Ωστσ δεθεωρε αυτν απεριριστη, ε"σν υπεισρεται και παργνταςτυ τυαυ, τυ σκπυ. Αν και περιρισµνη η σκπιµτητα, δενεκπρεεται απ τη θεα ληση, αλλ απ µια µηανιστικ αιτι-κρατα, αυττελ και ανερτητη.

Oδε;ς θυµ(ται, Oδ) νυθετεB, Oδ) διδ"σκει, Oδ) κλ"Eει: (ργ-εται, συµυλεει, διδσκει, τιµωρε. Τα ρµατα ντενα δσµναακλυθν ανισα κλµακα, καθς εκινν απ την ηπιτερηαντδραση και κρυ"ννται στην αυστηρτερη (κλµα πρς µε-να).

kν τ*ς ασ>ρ*ς A σµικρ*ς A σθενε;ς: Λγυ ρη στυς ση-µυς µικρσωµυς ασθενικς. Τννται εδ ι "υσικς ελλε-ψεις, πυ απµακρνυν απ τ πρτυπ της σωµατικς µρ"ις,πυ για τυς αραυς oλληνες πρεπε να συνδυει κλλς και µε-γαλπρπια. Θυµυµε τι τ ιδανικ πρτυπ τυ ντρα ταν ναεναι «καλς κγαθς», δηλαδ, να ει εωτερικ µρ"ι, ανστη-µα και "ρντισµν σµα (καλς), συνδυασµν µε εσωτερικ τελει-τητα, σεασµ, ηθικτητα και γενναιτητα (αγαθς).

Tσα δ) 4C 4πιµελε;ας.... γ;γνεσθαι γαθ" νθρ%πις: Η "ρντδα, ηεσκηση και η διδασκαλα, λειτυργντας συµπληρωµατικ "τ-νυν στ σκπ της αγωγς. Σκπιµα παραλεπεται απ τν Πρωτα-γρα η «µµησις», η πα δηγντας σε αρνητικ απτελσµατα δενευπηρετε την παρσα επιειρηµατλγα τυ σ"ιστ.

MΕπ; τ*τις π* _ τε θυµ;.... κα; α_ νυθετσεις: Σε αυτ τ σηµεθγνται ι αντιδρσεις των ανθρπων απναντι σε συς κνυνκακς πρεις. Η ηπιτερη εναι η νυθεσα. Ακλυθε θυµς, ηργ, για να "τσυν στην τιµωρα (κλσεις).

Θυµ;... κλ"σεις... νυθετσεις: Αντιδρσεις των ανθρπων απνα-ντι σε συς παρανµν. pλλτε εργνται µα τυς, λλτετυς τιµωρν και λλτε τυς συµυλευν.

Θυµς: (ι σηµασες πυ δννται στη λη εναι πλλς: α) η ψυ τ πνεµα, τ στιε της ασθησης της σκψης των ισυρν συ-ναισθηµτων και παθν, ) η ψυ, η πν, η ω, γ) ι επιθυµες καιρεις, δ) η θληση, ε) η τλµη, στ) η ργ, τ πθς, θυµς. Καττν Πλτωνα τ ωδες µρς της ψυς διαιρεται σε «θυµν κα8πιθυµας», δηλαδ σε πθς και ρµ.

HΗ δικ;α... ρετ: %,τι δεν απτελε "υσικ ελττωµα, πως η αδι-κα και η αρετ, πρκαλε την ργ και τη νυθεσα, γιατ δηλνειτην αδια"ρα τυ ατµυ να µθει, να διδαθε την πλιτικ αρετ.


∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

( Πρωταγρας, για να ενισσει την πψ τυ, ρησιµπιε σε συ-σετισµ µετα τυς δυ εµπειρικ παραδεγµατα. Τ πρτ ανα"ρε-ται σε κπιν πυ υπστηρει τι κατει µια τνη (εναι καλς αυλη-τς), εν στην πραγµατικτητα δεν την ρει. Αυτν, λιπν, λι τνπεριγελν τν συµυλευν και πρσπαθν να τν συνετσυν, σαννα εναι τρελς. Αν, µως, παραδετε τι δεν την κατει, ττε εναι συ-νετς.

Απ την λλη πλευρ, αν κπις παραδετε γι’ αυτν τν δι τιεναι δικς, ακµα κι αν αυτ εναι "ανερ, λι τν αρακτηρυντρελ και πρσπαθν να τν συνετσυν.

Εν στην πρτη περπτωση, η ειλικρινς παραδ της αδυναµας(σετικ µε την τνη) θεωρετ σνεση και σω"ρσνη, σε αυτ την πε-ρπτωση, της ειλικρινς παραδς αδυναµας στη δικαισνη θεωρε-ται τρλα.

Τα παραπνω απδεικνυν την καθλικτητα της συµµετς στηδικαισνη, ως αναγκα ρ της ανθρπινης παρης και της συµµετ-ς στην κινωνα. oτσι εηγεται και τ καθλικ µρασµα των δ-ρων, της «αιδς» και της «δκης» απ τ ∆α στυς ανθρπυς.

Σε αυτ τ σηµε πρπει να σηµειωθε µια αδυναµα της απδεικτι-κς θσης. Με τη "ρση «8ντε `σιν 8ντε µ» σ"ιστς α"νει να εν-νηθε τι υπρυν και δικι, γεγνς πυ ρεται σε αντθεση µε τηνκαθλικτητα της αρετς, την πα πρσπαθε να απδεει µε αυτ ττεκµρι. Επιπλν να σηµειωθε τι η µλγα η απκρυψη της αδι-κας και η πρσπηση τι κπις εναι δκαις, εν δεν εναι, εδ εε-τεται ειδωµνη απ την πλευρ της γνµης τυ κσµυ. ( Πρωταγ-ρας, γνωρντας τη ντρπα τυ κσµυ, παρατηρε τι τυς ανθρ-πυς δεν τυς ενδια"ρει τσ η ηθικ πλευρ της συµπερι"ρς τυς,σ τ συµ"ρν τυς, η εικνα πυ θα δευν στυς λλυς και ιαυτ πυ πραγµατικ εναι. Γι’ αυτ, καθς πρσπαθε να απδεειτην καθλικτητα της αρετς, καταλγει στ τι λι πρπει να τηνυν να δενυν τι την υν.

Τ συµπρασµα πυ συνγεται απ τα παραπνω εναι τι λι ινθρωπι επιθυµν και θεωρν αναγκα να υπρει σε αυτς σε-ασµς και δικαισνη. Και αυτ τ επιδικυν, γιατ µν τσι θα µπ-ρσυν να συν µσα σε συγκρτηµνες κινωνες και θα αναπτυντν πλιτισµ τυς. Απ αυτ την πλευρ, λιπν, σεασµς και η δι-καισνη µπρν να νηθν ως αρετς σµ"υτες µε τν νθρωπ,


α" ωρς αυτς δεν εναι δυνατ να συµισει µε τυς υπλιπυς.%µως εναι γεγνς τι παρ την εντλ τυ ∆α, δεν εναι δυνατ να

εασ"αλιστε η καθλικτητα αυτν των αρετν, α" δεν απτλεσανµρς της αρικς τυς "σης. Ας µην ενµε τι και δις ∆αςπρλεψε την πιθαντητα να µην τις απκτσυν κπιι νθρωπι,γι’ αυτ και επαλε τιµωρα. Στς εναι λιπν η απκτησ τυς, πυρεται µσα απ τη διδα και τη συνε πρσπθεια.

Α" Πρωταγρας απδειε την καθλικτητα ( στω την αν-γκη της καθλικτητας) της πλιτικς αρετς, στη συνεια θα απαντ-σει στην πψη πυ διατπωσε Σωκρτης, τι ι Αθηναι δε θεωρντι η πλιτικ αρετ εναι διδακτ. Xρησιµπιντας τ σµα ρσηςκαι θσης, πρτα θα απδεει απ π δεν πρρεται η πλιτικ αρε-τ και στη συνεια απ π πρρεται. Πρτα λιπν θα απδεειτι αυτ δεν πρρεται απ τη "ση, τε ρεται µνη της ωρς τηνπρσπθεια τυ ανθρπυ και στη συνεια θα απδεει τι αυτ πρ-ρεται απ τη διδασκαλα και τη συνε πρσπθεια και επιµλεια.

Σε αυτ τ σηµε αρκετ υπστηρυν τι σ"ιστς π"τει σεαντθεση. Ε"σν η πλιτικ δθηκε απ τ ∆α, ττε εναι µ"υτη στννθρωπ. %µως πρπει να σηµειωθε τ ες. Τα δρα απ τ ∆α, σµ-"ωνα µε τ µθ, δθηκαν στν νθρωπ, α" αυτς εε γει στ "ωςκαι ι µσα στη γη, πως τα δρα τυ Πρµηθα. pρα µπρν να θε-ωρηθν επκτητα και ι µ"υτα. Κατ’ αυτν τν τρπ σ"ιστς δεναντι"σκει.

Στη συνεια Πρωταγρας ανα"ρεται στα καλ και τα κακ πυπρρνται απ τη "ση και την τη, αυτ πυ εναι ανερτητα απτη ληση τυ ανθρπυ και τα αντιδιαστλει µε τα ηθικ καλ καικακ, αυτ πυ "ελνται στη ληση και την ευθνη τυ.

∆ιακρνει λιπν τα πρτερµατα και τα ελαττµατα σε δυ µδες:α) στα "υσικ (παρστηµα, µρ"ι, υγεα αδυναµα, ασµια ασθ-νεια κ.λπ.) και ) στα επκτητα (δικαισνη, σεασµς, σω"ρσνη αδικα, ασεια, επιπλαιτητα κ.λπ.). Στα "υσικ ελαττµατα νθρω-πς δεν µπρε να παρµει. ∆εν εναι δυνατ τε να τα πρλει τενα τα διρθσει. Γι’ αυτ και απναντ τυς δενυν ι νθρωπι συ-µπνια, µεγαλψυα, ανεκτικτητα. Κανες δεν µπρε να κατηγρσει να νυθετσει κπιν για τα "υσικ τυ ελαττµατα. Τα επκτηταµως εναι απτλεσµα διδας, επιµλειας, "ρντδας ( στην αντθετηπερπτωση λιγωρας και αδια"ρας). Γι’ αυτ θυµνυν µε συς δε"ρντισαν να διρθσυν, να πρλυν και να εαλεψυν τα επκτη-τα ελαττµατ τυς. Τυς νυθετν, τυς διδσκυν τυς τιµωρν.


Με αυτ τν τρπ Πρωταγρας απδεικνει τ διδακτ της πλι-τικς αρετς, τ ητµεν τυ. Αυτ επιτυγνεται µε την επιµλεια,την σκηση και τη διδασκαλα, πυ εναι ι "ρες της αγωγς ( σ"ι-στς παραλεπει να ανα"ρει σε αυτ τ σηµε και ναν ακµα "ρααγωγς, τη µµηση, κτι πυ θα τ κνει στην εντητα 7). Σε αυτ τη µα-θησιακ διαδικασα πρστθενται ως ηθητικ στιεα η τιµωρα καιη νυθεσα. Ε"σν λιπν τιµωρµε (και ι Αθηναι) συς παρυ-σιυν λλειψη σεασµ και αρετς, σηµανει τι πιστευµε στη δυ-ναττητα διδασκαλας της.

Αν θλαµε να κρνυµε την απδειη τυ Πρωταγρα, θα λγαµε τιδεν εναι ιδιατερα πειστικ. Η θση πυ πρπει να απδειθε ρησιµ-πιεται παρλληλα και ως απδεικτικ στιε. Η κρια πρταση πυρησιµπιε, για να απδεει τ διδακτ της αρετς (mσα δ 8 8πιµε-λεας κα 9σκσεως κα διδας /νται γγνεσθαι) εναι τ δι τ η-τµεν πρς απδειη. Εναι να εδς σ7;σµατς απ την πλευρτυ Πρωταγρα και δενει περισστερ την αγωνα τυ µπως νηθετι η πλιτικ αρετ εναι µ"υτη στν νθρωπ και ι επκτητη.

%µως γενικτερα η συλλγιστικ τυ πρεα απ την αρ της εν-τητας ει κεν. Τα δυ επιειρµατα πυ επιστρατενται εδ απ τσ"ιστ ρνται σε αντ"αση µετα τυς. Με τ πρτ πρσπθησενα απδεει την καθλικτητα της αρετς, εν µε τ δετερ τι αυτδιδσκεται, ρα κπιι νθρωπι δεν την υν. Αν δετµε αυτς τιςερµηνεες, καταρρει ετε η µια ερµηνεα (η αρετ δθηκε σε λυς – κα-θλικτητα) ετε η λλη (κπιι δεν την υν και την απκτν µε δι-δα, σκηση και επιµλεια). pρα, τ πι σωστ εναι να θεωρσυµετι τα δρα τυ ∆α, η Αιδς και η ∆κη, δθηκαν δυνµει στν νθρω-π. ∆εν τα ει µ"υτα, ει µως µ"υτη την τση και τη δυναττητανα τα απκτσει.

∞π™£∏∆π∫∞ ™Ã√§π∞

1. Αντ;θεσηl « ... 8κε2 σω"ρσνην 3γ4ντ ε6ναι ..... 8ντα4θα µαναν ........».l «.... 8ν τε `σιν 8ν τε µ.......».l «7δες θυµ4ται 7δ νυθετε2 7δ διδσκει 7δ κλει ......

9λλ$ 8λε4σιν........»2. Επαναδ;πλωση

l «....... τ4τ ....... τ4τ .......»


3. Κλιµ"κωσηl «.......7δες θυµ4ται 7δ νυθετε2 7δ διδσκει 7δ κλ-

ει........».4. Πλυσ*νδετ

l «.......(θυµ4ται) 7δ (νυθετε2) 7δ (διδσκει) 7δ (κλ-ει)......».

l «... κα (g 9δικα) κα (g 9σεια) κα.....».5. Παρ>ηση

l «τ καλ κα τ9ναντα»: παρηση τυ α.

∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Γιατ η δικαισ νη και η πλιτικ αρετ θεωρ νται, κατ! τνΠρωταγρα, στι#εα σ µ$υτα µε την δια την ανθρ%πινη ιδιτητα(τυλ!#ιστν απ τη στιγµ πυ !νθρωπς εισρ#εται στν πλι-τισµ); Αναλ στε τα επι#ειρµατα τυ Πρωταγρα στ απσπασµααυτ και πρσθστε τα δικ! σας.( Πρωταγρας υπστηρει τι η πλιτικ αρετ εναι σµ"υτη µετην ανθρπινη "ση. Αυτ τ στηρει µε τα ες επιειρµατα: πρ-τα πρτα θεωρεται τρελς κπις πυ υπστηρει τι εναι δι-κς, γιατ λι "ελυν να µετυν στην πλιτικ αρετ. Στην αντ-θετη περπτωση δεν µπρν να ενταθν στις ανθρπινες κινω-νες και να συµισυν αρµνικ µε τυς λλυς. pρα, η θση στηνανθρπινη κινωνα και η απδ απ τυς λλυς σετνται µετην πλιτικ αρετ.

oπειτα, εν κανες δεν κατηγρε τα "υσικ ελαττµατα στυςανθρπυς, λι κατηγρν και συµυλευν τυς αδκυς καιασεες. Αυτ σηµανει τι θεωρν επκτητη την πλιτικ αρετ,ρα, ικαν να διδατε και να µεταδθε σε λυς συς δεν τηνυν.

Σηµεινυµε επιπλν τι η πλιτικ αρετ δε ηθει µν στηνελιη τυ ανθρπινυ γνυς, αλλ τ πργει κιλας.

Τλς, να θυµσυµε τι και σµερα τιµωρµε και νυθετµεπιν διαπρει αδκηµα, γιατ πιστευµε τι η πλιτικ αρετ δι-δσκεται και δικς εναι δυνατν να σω"ρνιστε.

2. Π%ς πρσπαθ ν ι !νθρωπι να καλλιεργσυν την ιδιτητα τηςδικαισ νης και της πλιτικς αρετς;


Με τρεις τρπυς πρσπαθν να καλλιεργσυν τη δικαισνη καιτην αρετ: µε "ρντδα (επιµλεια), επµνη σκηση και διδα. Αυ-τ εναι ι τρεις "ρες αγωγς πυ δηγν στην απκτηση τηςαρετς. Παρλληλα και ως ηθητικ στιεα ανα"ρνται η νυ-θεσα και η τιµωρα, πυ στευν στ σω"ρνισµ και την καθδ-γηση πιυ αδικε και δεν ει "ρντσει να απκτσει την αρετ.


1. Με πι τεκµ+ρι πρσπαθε: να απδε:Gει Πρωταγ(ρας την κα-θλικ(τητα της πλιτικ+ς αρετ+ς; Γιατ: θεωρε:ται τρελ(ς (πιςπαραδ!"εται (τι δεν κατ!"ει την αρετ+;

2. E Πρωταγ(ρας µε τη 5ρση «^H ν παραγ:γνηται» υπνε: (τι κ-πιι δε συµµετ!"υν στην πλιτικ+ αρετ+. ΠDς δικαιλγε:ταιαυτ+ η αντ:5αση µε την παραπνω παραδ"+ τυ :διυ για τηνκαθλικ(τητ της;

3. Πια ε:ναι η πψη τυ σ5ιστ+ για τα πρτερ+µατα και τα ελατ-τDµατα των ανθρDπων;

4. Πια ε:ναι η στση των λλων ανθρDπων απ!ναντι σε (συς !"υν5υσικ ελαττDµατα και σε (συς παρυσιJυν αδυναµ:α στηνπλιτικ+ αρετ+; Π$ θεωρ$ν (τι 5ε:λεται αυτ+ η αδυναµ:α;


1. Με πιες λ!Gεις τυ κειµ!νυ !"υν ετυµλγικ+ συγγ!νεια ι πα-ρακτω λ!Gεις: Ασλληπτς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ιστρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Xειρπητς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ∆εγµα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πειρασµς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ∆ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ανεγητς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Να αντιστι":σετε τις λ!Gεις της στ+λης Α µε τις συνDνυµ!ς τυςστη στ+λη Β. ∆υ λ!Gεις της στ+λης Β περισσε$υν:


Α Βα. /µαι/6µαι 1. αλεπανω. 6δα 2. 8πιτελ1γ. κλω 3. 3γ4µαιδ. θυµµαι/θυµ4µαι 4. δκην λαµνω

5. 8πσταµαι6. διαµν1

3. Πιες απ( τις παρακτω σηµασιλγικ!ς παρατηρ+σεις ε:ναι σω-στ!ς; Xαλεπανυσιν g καταγελ1σιν: αµγελν συµυλευν Μ ε6ναι 8ν 9νθρπις: να µη συγκαταλγεται ανµεσα στυς

ανθρπυς Ε0κτως 9πδνται: εκλα τν απδνται $Ε 8πιµελεας: στερα απ "ρντδες Συλλδην πVν τ 8ναντν: κανες να µην εναντινεται

4. µετ#ειν: να σ"ηµατ:σετε παργωγα υσιαστικ και επ:θετα στην!α ελληνικ+ πυ πρ!ρ"νται απ( τη σ$νθεση τυ ρ+µατς και µελλες πρθ!σεις. πρσω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . παρω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ενω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . κατω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . πρεω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . εω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . µετω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . υπερω: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. παραγγνµαι: σ"ηµατ:στε τυλ"ιστν π!ντε σ$νθετες λ!Gεις µετ πρDτ συνθετικ( της παραπνω λ!Gης.

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ (λ. σελ. 210-212)


∏ ·È‰Â˘ÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÙÈÌˆÚ›·˜ ˆ˜ ·fi‰ÂÈÍË ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÔ‡ ÙË˜ ·ÚÂÙ‹˜

∫∂πª∂¡√

Ενθα δ πς παντ θυµται κα νυθετε, δλν τι ς πιµελε-ας κα µαθσεως κτητς σης. Ε γ!ρ θ#λεις ννσαι τ$ κλ!-%ειν, & Σ(κρατες, τ)ς *δικντας τ πτε δ)ναται, α+τ$ σε διδ!ειτι / γε 0νθρωπι 1γνται παρασκευαστ$ν ε2ναι *ρετν. 3+δεςγ!ρ κλ!%ει τ)ς *δικντας πρ$ς τ)τ4ω τ$ν νν 56ων κα τ)τυ7νεκα, τι 8δκησεν, στις µ 9σπερ θηρν *λγστως τιµωρεται: ;δ# µετ! λ$γυ πι6ειρ<ν κλ!%ειν + τ παρεληλυθ$τς 7νεκα *δι-κµατς τιµωρεται –+ γ!ρ 0ν τ$ γε πρα6θ#ν *γ#νητν θεη– *λλ!τ µ#λλντς 6!ριν, /να µ α=θις *δικσει µτε α+τ$ς >τς µτε0λλς ; ττν δ(ν κλασθ#ντα. Κα τια)την δι!νιαν 56ων δια-νεται παιδευτν ε2ναι *ρετν: *πτρπς γν 7νεκα κλ!%ει.Τα)την =ν τν δ$αν π!ντες 56υσιν σιπερ τιµωρνται κα δAακα δηµσAα. Τιµωρνται δ# κα κλ!%νται / τε 0λλι 0νθρωπιBς 0ν Cωνται *δικεν, κα +6 Dκιστα EΑθηναι G σ πλται:9στε κατ! ττν τ$ν λ$γν κα EΑθηνα εσι τ<ν 1γυµ#νων πα-ρασκευαστ$ν ε2ναι κα διδακτ$ν *ρετν. HΩς µ#ν =ν εκ$τως *πδ#-6νται G σ πλται κα 6αλκ#ως κα σκυττ$µυ συµJυλε)ντςτ! πλιτικ!, κα τι διδακτ$ν κα παρασκευαστ$ν 1γνται *ρετν,*πδ#δεικτα σι, & Σ(κρατες, Gκαν<ς, ς γ# µι Kανεται.

ÂÓÔÙËÙ· 6(324∞-C)

ssssssssssssss

163


Ενθα δ πς Ττε λιπν καθ ναςθυµται παντ θυµνει µε τν καθ νακα νυθετε, και [τ] συµυλεει,δλν τι δηλαδ,ς σης κτητς [τς *ρετς] επειδ κατ τη γνµη τυ απτι ται

[η αρετ] πιµελεας κα µαθσεως. µε ρντδα και διδασκαλα.Ε γ!ρ θ#λεις, & Σ(κρατες, Αν θ λεις, Σωκρτη, πραγµατικννσαι να καταλειςτ πτε δ)ναται τι επιτ λυς σηµανειτ$ κλ!%ειν τ)ς *δικντας τ να τιµωρε κανες αυτς πυ αδι-

κν,α+τ$ [τ$ κλ!%ειν] αυτ τ δι [δηλ. τ να τιµωρε κα-

νες]σε διδ!ει θα σε διδ!ειτι / γε 0νθρωπι τι ι νθρωπι αια1γνται *ρετν νµ"υν τι η αρετε2ναι παρασκευαστ$ν. εναι πργµα πυ µπρε να απκτη-

θε.3+δες γ!ρ κλ!%ει Γιατ κανες δεν τιµωρετ)ς *δικντας αυτς πυ αδικν56ων τ$ν νν πρ$ς τ)τ4ω ντας τ νυ τυ σ$ αυτκα 7νεκα τ)τυ, και ε!αιτας αυτ,τι 8δκησεν, επειδ δηλαδ [κπις] δι πρα!ε

αδκηµα,στις µ τιµωρεται *λγστως εκτς αν κπις εκδικεται απερσκε-

πτα,9σπερ [τιµωρεται] πως ακρις [εκδικεται]θηρν: να θηρ%; δ# πι6ειρ<ν κι αυτς πυ επιειρεκλ!%ειν µετ! λ$γυ να τιµωρε σµωνα µε τη λγικ+ τιµωρεται δεν τιµωρε7νεκα τ *δικµατς για τ αδκηµατ παρεληλυθ$τς πυ ει περσει–+ γ!ρ 0ν θεη – γιατ δεν µπρε να κνειτ$ γε πρα6θ#ν *γ#νητν– αυτ πυ γινε να µην ει ακµα

συµε–


*λλ! [κλ!%ει] αλλ [τιµωρε]6!ριν τ µ#λλντς, για τ µ λλν,/να µ *δικσLη α=θις για να µην αδικσει πλιµτε α+τ$ς >τς µτε 0λλς τε αυτς δις τε λλς; δ(ν πς εδεττν κλασθ#ντα. τι αυτς τιµωρθηκε.Κα 56ων τια)την δι!νιαν Και επειδ ει τ τια σκ ψηδιανεται πιστεει*ρετν ε2ναι παιδευτν: τι η αρετ εναι δυνατ να διδατε%κλ!%ει γν τιµωρε πωσδπτε 7νεκα *πτρπς. για να µην επαναληθε στ µ λλν.Τα)την =ν τν δ$αν Αυτ λιπν τη γνµη56υσι π!ντες υν λι,σιπερ τιµωρνται σι αια τιµωρνκα δAα και στην ιδιωτικ "ωκα δηµσAα. και στη δηµσια.Τιµωρνται δ# Και εκδικνταικα κλ!%νται και τιµωρν για σωρνισµ/ τε 0λλι 0νθρωπι και ι λλι νθρωπιBς 0ν Cωνται *δικεν, συς νµ"υν τι αδικν,κα +6 Dκιστα EΑθηναι, και πρπντων ι Αθηναι,G σ πλται: ι συµπλτες συ%9στε κατ! ττν τ$ν λ$γν επµ νως σµωνα µε αυτ τ συλ-

λγισµκα EΑθηνα εσι και ι Αθηναι εναιτ<ν 1γυµ#νων απ$αυτς πυ υν τη γνµη*ρετν παρασκευαστ$ν ε2ναι τι η αρετ µπρε να απκτηθεκα διδακτ$ν. και να διδατε.HΩς µ#ν =ν εκ$τως (τι λιπν δικαιλγηµ να*πδ#6νται G σ πλται δ νται ι συµπλτες συκα 6αλκ#ως κα σκυττ$µυ και τ µεταλλυργ και τ τσαγκρησυµJυλε)ντς τ! πλιτικ!, να συµυλεει για τα πλιτικ,κα $τι 1γνται και τι πιστευν*ρετν διδακτ$ν [ε2ναι] πως η αρετ µπρε να διδατεκα παρασκευαστ$ν [ε2ναι] και [µπρε] να απκτηθε,*πδ#δεικτα σι, & Σ(κρατες, ει απδειθε σε σ να, Σωκρτη,Gκαν<ς, αρκετ,9ς γ# µι Kανεται. πως τυλιστ µυ ανεται.


¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

) Πρωταγρας, συνε"ντας τη διγηση, ανα ρει τι σκπς της τι-µωρας τυ αδικµατς, δεν απλ πει τσ στ δι τ αδκηµα, αλλστην απτρπ της επανληψς τυ.

Πιστεει, λιπν, Πρωταγρας τι σωρνισµς αυτν πυ µε τηθ λησ τυς αδικν εναι στς αυτν πυ τιµωρν. Με αυτ τσκεπτικ λειτυργν λι, και κυρως ι Αθηναι, στη δηµσια και τηνιδιωτικ τυς "ω% τιµωρν για σωρνισµ και παραδειγµατισµ αυ-τς πυ διαπρττυν αδικµατα, επειδ υν τη γνµη τι αυτ µπ-ρε να γνυν νθρωπι σωστ. /ρα η αρετ εναι κτι πυ µπρε ναδιδαθε και να απκτηθε.


†† θυµται: γ0. εν. ενεστ. ριστ. τυ θυµµαι -µαι = θυµνω. Βλ πε5η εντητα.

†† νυθετε: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ νυθετ ω - = συµυλεω.†† κτητς: γεν. εν. θηλ. γ νυς τυ ρηµατικ επιθ. κτητς, -, ν, τυ

κτµαι -2µαι.†† σης: µτ. ενεστ. τυ εµ. ΡΝΙ: ν, µ λ. σµαι, αρ. 0 γεν-

µην, παρκ. γ γνα, υπερσ. γεγνειν.†† θ λεις: 0 εν. ενεστ. ριστ. τυ θ λω και θ λω. ΡΝΙ: #θελν

και θελν, µ λ. θελσω και θελσω (σπνια), αρ. $θ λησα, παρκ.$θ ληκα, υπερσ. $θελκειν. ΜΡΡΙ&Α: 5θελντς, θ λησις, θ λη-µα, 5θελσις, 5θελντικς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: λµαι, 5πιθυµ2,πθ2, γλµαι.

†† ννσαι: απαρ. αρ. τυ νν ω - = σκ τµαι, συλλγ"µαι, εν-ν. ΡΝΙ: παρτ. νενυν, µ λ. ννσω, αρ. νενησα, παρκ.:ννενηκα. ΜΡΡΙ&Α: 5ννησις, 5ννητ ν, 5ννητικς, 5ννη-τς, 5ννηµα. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: διαν6µαι, 5νθυµ6µαι, θεωρ2, λγ-"µαι, σκπ2, -6µαι, 7ννια γγνετα µι, λαµνω 7ννι τινς, 5νν82 7ω.

†† κλ+.ειν: απαρ. ενεστ. τυ κλ+.ω = τιµωρ. ΡΝΙ: κλα.ν,µ λ. κλ+σω, αρ. κλασα. ΜΡΡΙ&Α: κλασις, κλαστριν,κλαστς, 9κλαστς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: τιµωρ6µαι, "ηµι2.


†† δ0ναται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ δ0ναµαι = µπρ. ΡΝΙ: παρτ.δυν+µην $δυν+µην, µ λ. δυνσµαι, παθητ. αρ. δυνθην -$δυνθην - δυν+σθην, παρκ. δεδ0νηµαι. ΜΡΡΙ&Α: δναµις,9δυνασα, δυνστης, δυνατς, 9δνατς, δυναµικς, δυνµωµα, δυ-ναµτης, δυναµ. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: ;ς, τ$ ε<µι (+ απαρ µατ), δυνα-τς ε<µι, 5ν δυνµει ε<µ, δναµιν 7ω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9δυνατ2, ?δναµαι, 9σθεν2.

†† διδ+2ει: γ0 εν. µ λ. ριστ. τυ διδ+σκω. ΡΝΙ: δδασκν, µ λ. δι-δ+2ω, αρ. δδα2α, παρκ. δεδδα3α. ΜΡΡΙ&Α: διδσκαλς, δι-δα, δδαγµα, διδακτριν, διδακτς, 9δδακτς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ:νυθετ2, παραιν2, συµυλεω.

†† 4γνται: γ0 πληθ. ενεστ. ριστ. τυ 4γ µαι -µαι = νµ"ω. Ρ-ΝΙ: 4γ0µην, µ λ. 4γσµαι, αρ. 4γησ+µην, παρκ. 6γηµαι.

†† παρεληλυθτς: µτ. παρκ. τυ παρ ρ3µαι = περν2. ΡΝΙ:παρτ. παρ9α - παρ9ειν, µ λ. π+ρειµι, αρ. 0 παρλθν, παρκ. παρε-λλυθα, υπερσ. παρεληλ0θειν. ΜΡΡΙ&Α: 7πηλυς (-υδς), ν ηλυς(-υδς), 5λεθερς, 7λευσις, συν λευσις, παρ λευσις, πρσλυτς.ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9ικν6µαι, αδ"ω, ανω, ε@µι, Aκω, Bδεω, C-µαι, πρεµαι, θνω.

†† τιµωρεται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ τιµωρ µαι -µαι = τιµωρ, εκ-δικµαι. ΡΝΙ: παρτ. τιµωρ0µην, µ λ. τιµωρσµαι, παθητ.µ λ. τιµωρηθσµαι, αρ. τιµωρησ+µην, παθητ. αρ. τιµωρθην,παρκ. τετιµ:ρηµαι, υπερσ. τετιµωρµην. ΜΡΡΙ&Α: τιµρηµα,τιµρησις, τιµωρητ ς, 9τιµρητς, τιµωρητρ, τιµωρητς, τιµωρη-τικς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: 9µνω, 9ργω, ηθ2, 5πικυρ2, κλ"ω.

†† ;νεκα [: πρθεση καταρηστικ] = ε!αιτας.†† τ πρα3θ ν: µτ. παθητ. αρ. τυ πρ+ττµαι = κνω, πρττω, εκτε-

λ. ΡΝΙ: παρτ. πραττµην, µ λ. πρ+2µαι, παθητ. µ λ. πρα-3θσµαι, αρ. πρα2+µην, παθητ. αρ. πρ+3θην, παρκ. π πραγ-µαι, υπερσ. πεπρ+γµην. ΜΡΡΙ&Α: πρDγµα, πρD!ις, πρκτωρ,Eπρακτς, πρακτικς, εFπρακτς, 9πργµων, πλυπργµων, πρη-κτρ, πρακτ ς, πρακτς, Eπραγς. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δρ2, (5πι)τελ2,5ργ"µαι, πι2. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9πρακτ2, 9ργ2, κθηµαι, 9πραγ2.

†† θεη: γ0 εν. αρ. 0 ευκτ. τυ τθηµι = τπθετ, "ω. ΡΝΙ:παρτ. τθην, µ λ. θσω, αρ. 0 θηκα, παρκ. τ θηκα - τ θεικα.ΜΡΡΙ&Α: θκη, διαθκη, παρακαταθκη, 9νθηµα, θ σις, νµ-θ της, συγκατθεσις, θ µις, 9θ µιτς, θεσµς, θετς, θ µα, 9νθεµα.

†† ττν: αιτ. εν. αρσ. γ νυς της δεικτικς αντων. <τς, α=τη, ττ.†† δ:ν: µτ. αρ. 0 τυ >ρ+ω - = λ πω. ΡΝΙ: παρτ. ?:ρων, µ λ.


@ψµαι, αρ. 0 εBδν, παρκ. ?ρακα - ?:ρακα - @πωπα, υπερσ.?ωρ+κειν. ΜΡΡΙ&Α: Gραµα, Bρατς, 9ρατς, Gρασις, κτ-πτρν, α?τπτης, 5ππτης, Eπτς, κτπτς, Hππτς, 9νππτς,ε@δς, <δ α, Iµµα, Iψις. ΣΥΝΩΝΥΜΑ 5!ετ"ω, θε2µαι, θεωρ2,σκπ2, -6µαι, λ πω. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: 9λεπτ2, τυλττω.

†† διανεται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ διαν µαι -µαι = σκ τµαι,νµ"ω. ΡΝΙ: παρτ. διεν0µην, µ λ. διανσµαι, αρ. διε-νησ+µην, παθητ. αρ. διενθην, παρκ. διανενηµαι. Για ΜΡ-ΡΙ&Α και ΣΥΝΩΝΥΜΑ: λ πε πι πνω ννσαι.

†† Cωνται: γ0 πληθ. ενεστ. υπτ. τυ Cµαι - Bµαι = νµ"ω.ΡΝΙ: παρτ. DEµην - DFµην, µ λ. σµαι, παθητ. αρ. DEθην.ΜΡΡΙ&Α: Cησις, Cηµα, <ηµατας, <ητ ν, <ητς. ΣΥΝΩΝΥ-ΜΑ: δκ2, δκεJ µι, δ!"ω, Kγ6µαι, νµ"ω, Lπλαµνω,ρν2. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: @δα.

†† 6κιστα: επρ. υπερθ. αθµ τυ επιθ τυ µικρς% κατ’ λλη πψηυπερθετικς και τυ Gλγς.

†† σ: δτ. εν. αρσ. γ νυς της κτητικς αντωνυµας 0 πρσ. [για νακττρα] σς, σ, σν = δικς συ.

†† 4γυµ νων: µτ. ενεστ. τυ 4γ µαι -µαι. Βλ πε πι πνω 4γ-νται.

†† Hπδ 3νται: γ0 πληθ. ενεστ. ριστ. τυ Hπδ 3µαι.†† συµIυλε0ντς: µτ. ενεστ. τυ συµIυλε0ω = δνω συµυλ ς.

ΡΝΙ: παρτ. συνεI0λευν, µ λ. συµIυλε0σω, αρ. συνεI0-λευσα, παρκ. συµIεI0λευκα, υπερσ. συνεIεIυλε0κειν. ΜΡ-ΡΙ&Α: υλευτς, υλευτριν, λευµα, πρλευµα, λευ-σις, υλευτ ν, συµυλευτ ν. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: νυθετ2, παραιν2,συµυλν πι6µα τινς.

†† Hπδ δεικται: γ0 εν. παρκ. ριστ. µ σης ωνς τυ Hπδεκνυµαι =απδεικνω. ΡΝΙ: παρτ. Hπεδεικν0µην, µ λ. Hπδε2µαι, πα-θητ. µ λ. Hπδει3θσµαι, αρ. Hπεδει2+µην, παθητ. αρ. Hπεδε-3θην, παρκ. Hπδ δειγµαι, υπερσ. Hπεδεδεγµην. ΜΡΡΙ&Α:δεJγµα, παρδειγµα, Lπδειγµα, δεικτ ς, δεικτ ν, 7νδει!ις, 9πδει-!ις, δυσαπδεικτς, 9ναπδεικτς, δεκτης. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: δηλ2,5µανω, µηνω, σηµανω, 9πδει!ν τινς πι6µαι.

†† Jανεται: γ0 εν. ενεστ. ριστ. τυ Jανµαι. ΡΝΙ: Jαινµην,µ λ. Jανµαι και Jανσµαι, αρ. Jην+µην, παθ. αρ. J+νθηνκαι παθ. αρ. 0 J+νην, παρκ. π Jασµαι και π Jηνα. ΜΡΡΙ&Α:σις (= εµνιση), 9πασις, 7µασις, ανς, διαανς, 5πιανς,Eαντς, αντς.


√ª√ƒƒπ∑∞ ÛÙË ¡∂√∂§§∏¡π∫∏

KΕθ λω: θ ληµα, καλθελητς, εθελντς, θελα, θ ληση.Πρ+ττω: πργµα, πρ!η, πρακτικς, πρακτς, πρκτρας.∆ιαννµαι: διανητικς, αδιανητς, διανηση.ΣυµIυλε0ω: συµυλ, σµυλς, υλευτς, υλευτρι, λευµα.Φανµαι: αανς, διαανς, ανερς, συκντης, αντς, επια-

νς, µαση.

∂∆Àª√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Θυµµαι -µαι [απ τ θυµς], νυθετ ω - [απ τ ν6ς + τθηµι],πιµ λεια [απ τ 5πιµελς < 5π + µ λµαι], µ+θησις [απ τ απαρ.αρ. 0 µαθεν τυ µανθνω], κτητς [απ τ κτ2µαι], νν [απ τηνπρθ. ν + ν2], Hδικ [απ τ Eδικς], νς [απ τ νς], θηρν[απ τ θρ], Hλγστως [απ τ 9λγιστς < H στερ. + λγ"µαι], τι-µωρµαι [απ τ τιµωρς], π+ρειµι [απ την πρθ. παρ+ + ε@µι], Hδ-κηµα [απ τ 9δικ2 < Eδικς < H στερ. + δκη], Hγ νητς [απ H στερ. +γγνµαι], παιδευτς [απ τ παιδεω], Hπτρπ [απ τ 9πτρ πω],δ2α [απ τ δκ2], πλτης [απ τ πλις], λγς [απ τ λ γω], πα-ρασκευαστς [απ τ παρασκευ"ω], διδακτς [απ τ διδσκω], εκ-τως [απ τ ε<κς], Hπδ 3µαι [απ την πρθ. Hπ + δ µαι], 3αλ-κε0ς [απ τ αλκεω < αλκς], σκυττµς [απ τ σκτς = δ ρµα +τεµεJν: απαρ. αρ. 0 τυ τ µνω], Hπδ 3µαι [απ την πρθ. Hπ + δ -µαι].

Ãƒ√¡π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


Ενεστ:τας Παρατατικς Μ λλντας Αριστς Παρακεµενς Υπερσυντ λικς

)Fσης 5σµ νης γενµ νης γεγνυας

$Εθ λεις Oθελες 5θελσεις & Qθ λησας Qθ ληκας Qθελκεις

& Θ λεις θελσεις

$ΕννεJν - 5ννσειν 5ννSσαι 5ννενηκ ναι -

Κλ"ειν - κλσειν κλσαι - -

$Αδικ6ντας - 9δικσντας 9δικσαντας Qδικηκτας -


Ενεστ:τας Παρατατικς Μ λλντας Αριστς Παρακεµενς Υπερσυντ λικς

∆ναται 5δνατ δυνσεται 5δυνθη & δεδνηται -

Qδυνθη &

5δυνσθη

∆ιδσκει 5δδασκε διδ!ει 5δδα!ε δεδδαε -

UΕων - V!ων & σσων σν 5σηκς -

$ΑδικεJ Qδκει 9δικσει Qδκησεν Qδκηκε Qδικκει

ΤιµωρεJται 5τιµωρεJτ τιµωρσεται 5τιµωρσατ τετιµρηται 5τετιµρητ

$Επιειρ2ν - 5πιειρσων 5πιειρσας 5πικεειρηκς -

Παριντς - παριντς παρελθντς παρεληλυθτς -

Πραττµενν - πραθησµενν πραθ ν πεπραγµ νν -

Τιθεη - θσι θεη τεθεικς εCη -

Μ λλντς - µελλσντς µελλσαντς - -

$ΑδικWS - 9δικσWη - Qδικηκς WX -

Y)ρ2ν - Zψµενς <δν \ρακς -

Κλα"µενν - κλασµενν κλασθ ντα κεκλασµ νν -

& κλασθησµενν

∆ιανεJται διενεJτ διανσεται & διενθη διανενηται διενενητ

διανηθσεται

UΕυσι(ν) ε@ν V!υσι & 7σν 5σκασι -

σσυσι

Τιµωρ6νται 5τιµωρ6ντ τιµωρσνται & 5τιµωρσαντ τετιµρηνται 5τετιµρηντ

τιµωρηθσνται 5τιµωρθησαν

Κλ"νται [5κλ"ντ] κλσνται & 5κλσαντ κεκλασµ νι κεκλασµ νι

κλασθσνται 5κλσθησαν ε<σ Xσαν

)Cωνται - - <ηθ2σι - -

$ΑδικεJν - 9δικσειν 9δικSσαι - -

Ε<σ Xσαν 7σνται 5γ νντ γεγνασι 5γεγνεσαν

YΗγυµ νων - Kγησµ νων Kγησαµ νων Kγηµ νων -

& Kγηθ ντων

$Απδ νται 9πεδ ντ 9πδ !νται 9πεδ !αντ 9πδεδεγµ νι -

ε<σ

Συµυλεντς - συµυλεσντς συµυλεσαντς συµευλευκτς -

$Απδεκνυται 9πεδεκνυτ 9πδε!εται & 9πεδε!ατ & 9πδ δεικται 9πδ δεικτ

9πδειθσεται 9πεδεθη

Φανεται 5ανετ ανεJται & 5νθη & π ανται & -

ανσεται 5νη π ηνε

∂°∫§π∆π∫∂™ ∞¡∆π∫∞∆∞™∆∞™∂π™


1. SΕνθα δ πTς παντ θυµται: κρ. πρτ. πTς: υπκ. στ θυµται.παντ: αντικ. στ θυµ6ται.

2. κα νυθετε, δλν Vτι Wς 2 πιµελεας κα µαθσεως κτητςσης: κρ. πρτ. [πTς: ενν.]: υπκ. στ νυθετε. Wς σης: γενικαπλυτη, αιτιλ. µτ. υπκειµενικς αιτιλγας. κτητς: κατηγ. στ


ριστικ Υπτακτικ Ευκτικ Πρστακτικ Απαρ µJατ Μετ3

$Εθ λεις 5θ λWης 5θ λις 7θελε 5θ λειν 5θ λων

-υσα, -ν

∆ιδ!ει - διδ!ι - διδ!ειν διδ!ων,

-υσα, -ν

$Ηδκησεν 9δικσWη 9δικσαι & 9δικηστω 9δικSσαι 9δικσας,

-ασα, -αν

ΤιµωρεJται τιµωρSται τιµωρJτ τιµωρεσθω τιµωρεJσθαι τιµωρµενς,

-η, -ν

UΕθηκε θWS θεη θ τω θεJναι θες, θεJσα, θ ν

∆ιανεJται διανSται διανJτ διανεσθω διανεJσθαι διανµενς,

-η, -ν

UΕυσι(ν) 7ωσι 7ιεν 5ντων & 7ειν 7ων,

5 τωσαν -υσα, -ν

Τιµωρ6νται τιµωρ2νται τιµωρJντ τιµωρεσθων τιµωρεJσθαι τιµωρµενς,

-η, -ν

Κλ"νται κλ"ωνται κλ"ιντ κλα" σθων & κλ"εσθαι κλα"µενς,

κλα" σθωσαν -η, -ν

)Cνται Cωνται Cιντ < σθων & Cεσθαι <µενς,

< σθωσαν -η, -ν

$Απδ δεικται 9πδεδειγ- 9πδεδειγµ - 9πδεδεθω 9πδεδεJθαι 9πδεδειγµ νς,

µ νν WX νν εCη -η, -ν

Φανεται ανηται ανιτ αιν σθω ανεσθαι ανµενς,

-η, -ν

[Hρετς: ενν.]: υπκ. της µτ. 2 πιµελεας - [κ]µαθσεως: εµπρ-θετι πρσδ. τυ τρπυ. δλν Vτι: εαιωτικ ρση.

ΠΡΣΕXΕ. Πλλ ς ρ ς σνδεσµς Gτι, ταν ε!αρτται απ ταBδα, εY Bδα και δλν [στιν: ενν.], δεν εισγει ειδικ ς πρτσεις,αλλ απτελε µ’ αυτ εαιωτικ ς ρσεις: BδK Vτι [= αια, τ ! -ρω], εY BδK Vτι [= εαιτατα, τ ! ρω καλ, ωρς αµιλα] δλνVτι [= εαως, πρανς].` )ι ρσεις αυτ ς υν εαιωτικ σηµασα, ταν στερα απ$ αυ-

τ ς δεν υπρει ρµα (παρδ. 1) εν υπρει ρµα κπις ρςπυ ανκει στ ρµα, πρηγεται απ τις ρσεις αυτ ς (παρδ. ).

Παραδεγµατα - Μετ+Jρασηα. EΑντ τ)τυ δ 7λωµαι ν δα τι κακ<ν Mντων (= αντ γιE αυτ$ λι-

π$ν πρτιµ( κ!πι απ$ κενα πυ ωρς αµιλα εναι κακ!). Πντες γ!ρ δα τι σωθναι α+τν λεσθε (= γιατ $λι -

αια τ ρω θ#λατε να σωθε αυτ).

3. ε γ+ρ θ λεις ννσαι τ κλ+.ειν, \ Σ:κρατες, τ0ς Hδικντας:δευτ. υπθ. πρτ. [σ0: ενν.]: υπκ. στ θ λεις και στ ννσαι [:ταυτπρσωπα]: τελ. απαρ. αντικ. στ 5θ λεις. τ κλ+.ειν: ναρ-θρ απαρ. αντικ. στ 5ννSσαι. [τιν+: ενν.]: υπκ. στ κλ"ειν. τ0ςHδικντας: επιθ. µτ. αντικ. στ τ κλ"ειν. \ Σ:κρατες: κλητ.πρσνηση.

4. τ πτε δ0ναται [τ κλ+.ειν τ0ς Hδικντας]: πλγια ερωτηµ.πρτ. µερικς γνιας, αντικ. στ απαρ. ννσαι της πρηγµενηςυπθετικς πρτασης. [τ κλ+.ειν: ενν.]: ναρθρ απαρ. υπκ. στδ0ναται. τ [: τνα δ0ναµιν]: σστι. αντικ. στ δναται. πτε: επιρρ.πρσδ. τυ ρνυ. [τιν+: ενν.]: υπκ. στ ναθρ απαρ. τ κλ"ειν.[τ0ς Hδικντας: ενν.]: επιθ. µτ. αντικ. στ τ κλ"ειν.

5. α_τ [τ κλ+.ειν τ0ς Hδικντ+ς σε] διδ+2ει: κρ. πρτ. [τ κλ+-.ειν: ενν.]: ναρθρ απαρ. υπκ. στ διδ+2ει. α_τ: κατηγ. πρσδ.στ [τ κλ+.ειν: ενν.]. σ : αντικ. στ διδ!ει. [τ0ς Hδικντας:ενν.]: αντικ. στ τ κλ"ειν.

` ε θ λεις [: υπθ.] - διδ+2ει [: απδ.]: υπθετικς λγς πυ δηλνειτ πραγµατικ.

6. Vτι a γε bνθρωπι 4γνται παρασκευαστν εBναι Hρετν: δευτ.ειδ. πρτ. αντικ. στ διδ+2ει της κριας πρτασης. c bνθρωπι:υπκ. στ 4γνται. εBναι: ειδ. απαρ µ. αντικ. στ Kγ6νται [ρµαδ!αστικ]. Hρετν: υπκ. στ ε@ναι [: ετερπρσωπα]. παρασκευα-στν: κατηγ. στ 9ρετν.


7. _δες γ+ρ κλ+.ει τ0ς Hδικντας πρς τ0τDω τν νν 3ων κατ0τυ ;νεκα: κρ. πρτ. _δες: υπκ. στ κλ+.ει και στη µτ.3ων: τρπ. µτ. τ0ς Hδικντας: επιθ. µτ. αντικ. στ κλ"ει. τ0-τυ ;νεκα [: αναστρ πρθεσης]: εµπρθ. πρσδ. της αιτας. τνν6ν: αντικ. στη µτ. 7ων. πρς τ0τDω: εµπρθ. πρσδ. τπυ [µετα-ρικ].

8. Vτι $δκησεν: δευτ. αιτιλ. πρτ. ως επε!γηση στη ρση τ0τυ;νεκα της κριας πρτασης. [<τς: ενν.]: υπκ. στ $δκησεν.

9. Vστις µ Hλγστως τιµωρεται: δευτ. ανα. υπθ. πρτ. Vστις:υπκ. στ µ τιµωρεται. Hλγστως: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ.

10. hσπερ θηρν [Hλγστως τιµωρεται]: δευτ. ανα. παραλικπρτ. θηρν: υπκ: στ [τιµωρεται: ενν.]. Hλγστως: επιρρ. πρσδ.τυ τρπυ.

ΠΡΣΕXΕ. Πλλ ς ρ ς τ ρµα των παραλικν πρτσεωνπαραλεπεται, ταν εννεται εκλα απ τα πρηγµενα (κυρως) απ τα επµενα εννεται νας τπς συνθως τυ γγνµαι τυ εµ.

Παραδεγµατα - Μετ+Jρασηα. ΑCτιν δE ν +6 1 Qλιγανθρωπα τστν, σν (ν: εννεται) 1

*6ρηµατα [= αιτα δεν ταν η #λλειψη ανθρ(πων τ$σ, $σ(ταν) η #λλειψη 6ρηµ!των].

. E3ργσθητε 9σπερ (εννεται: ργσθητε), τE Kε)γετε [= ργι-στετε, $πως ακριJ(ς (ργιστκατε), $ταν πηγανατε στην ε-ρα].

` Vστις µ τιµωρεται [: υπθ.] - κλ+.εται [: απδ.]: λανθνων υπ-θετικς λγς µε υπθεση την αναρικ υπθετικ πρταση% δη-λνει τ πραγµατικ.

11. > δ µετ+ λγυ πι3ειρν κλ+.ειν _ τ παρεληλυθτως ;νεκααδικµατς τιµωρεται: κρ. πρτ. > πι3ειρν: επιθ. µτ. υπκ. στ_ τιµωρεται και στ κλ+.ειν: τελ. απαρ µ. αντικ. στη µτ. 5πι-ειρ2ν [: ταυτπρσωπα]. ;νεκα Hδικµατς: εµπρθ. πρσδ. τηςαιτας. τ παρεληλυθτς: επιθ. µτ. επθ. πρσδ. στ 9δικµατς.µετ+ λγυ: εµπρθ. πρσδ. τυ τρπυ.

12. _ γ+ρ bν τ γε πρα3θ ν Hγ νητν θεη: κρ. παρενθετικ πρταση.[> πι3ειρν: ενν.]: υπκ. στ _κ bν θεη [τ ρµα της πρτασης ε-ναι δυνητικ ευκτικ]. τ πρα3θ ν: επιθ. µτ. αντικ. στ ?κ Eν θεη.Hγ νητν: κατηγ. στ αντικ. τ πραθ ν.

13. Hλλ+ τ µ λλντς 3+ριν [τιµωρεται]: κρ. πρτ. [> πι3ειρν:


ενν.]: επιθ. µτ. υπκ. στ [τιµωρεται: ενν.]. τ µ λλντς 3+ριν[αναστρ πρθεσης αντ: 3+ριν τ µ λλντς]: εµπρθ. πρσδ.τυ σκπ.

14. aνα µ αYθις Hδικσει µτε α_τς <τς µτε bλλς > ττν δ:νκλασθ ντα: δευτ. τελ. πρτ. <τς - bλλς: υπκεµενα στ µ Hδι-κσ9η. α_τς: κατηγ. πρσδ. στ bτς. > δ:ν: επιθ. µτ. επιθ. πρσδ.στ Eλλς. ττν: αντικ. στη µτ. <δν. κλασθ ντα: κατηγ. µτ. απτη µτ. B <δν και ανα ρεται στ αντικεµεν της τ6τν. αYθις:επιρρ. πρσδ. ρνυ.

15. κα τια0την δι+νιαν 3ων διανεται παιδευτν εBναι Hρετν:κρ. πρτ. [> πι3ειρν: ενν.]: επιθ. µτ. υπκ. στ διανεται καιστη µτ. 3ων: αιτιλ. µτ. εBναι: ειδ. απαρ µ. αντικ. στ διανεJται.Hρετν: υπκ. στ ε@ναι [: ετερπρσωπα]. παιδευτν: κατηγ. στ9ρετν. δι+νιαν: αντικ. στη µτ. 7ων. τια0την: επιθ. πρσδ. στδινιαν.

16. Hπτρπς γν ;νεκα κλ+.ει: κρ. πρτ. [> πι3ειρν: ενν.]: επιθ.µτ. υπκ. στ κλ+.ει. Hπτρπς ;νεκα [αναστρ της πρθεσηςαντ: ;νεκα Hπτρπς]: εµπρθ. πρσδ. τυ σκπ.

17. Τα0την Yν τν δ2αν π+ντες 3υσιν: κρ. πρτ. π+ντες: υπκ. στ3υσιν. τα0την: επιθ. πρσδ. στ τν δ2αν: αντικ. στ 7υσιν.

18. Vσιπερ τιµωρνται κα δiα κα δηµσiα: δευτ. ανα. πρτ. Vσι:υπκ. στ τιµωρνται. δiα - δηµσiα: δτικ ς τυ τρπυ.

19. τιµωρνται δ κα κλ+.νται a τε bλλι bνθρωπι, κα _3 6κι-στα KΑθηναι c σ πλται: δ κριες πρτσεις. bνθρωπι -KΑθηναι: υπκεµενα στα τιµωρνται και κλ+.νται. c bλλι:επιθ. πρσδ. στ Eνθρωπι. πλται: παρθεση στ $ΑθηναJι. _36κιστα: επιρρ. πρσδ. τυ πσ. σι: επιθ. πρσδ. στ πλJται.

20. =ς bν Cωνται Hδικεν: δευτ. ανα. πρσδιριστικ πρτ. αντικ.στα ρµατα τιµωρνται - κλ+.νται των κριων πρτσεων.[bνθρωπι - KΑθηναι: ενν.]: υπκεµενα στ Cωνται και στ Hδι-κεν: ειδ. απαρ. αντικ. στ Cωνται [ρµα δ!αστικ]. =ς: υπκ. στ9δικεJν [: ετερπρσωπα].

ΠΡΣΕXΕ. α) Τ αριστλγικ bν δηλνει αριστα, κτι δηλαδτ µ συγκεκριµ ν µη καθριστικ.) Συντσσεται µε υπτακτικ στις ε!ς πρτσεις: τελικ ς (παρδ.

α), 3ρνικ ς (παρδ. ), αναJρικ ς [γενικ] (παρδ. γ) και πλ+-γιες ερωτηµατικ ς.

γ) Βρσκεται πντα µετα! της λ !ης πυ εισγει την πρταση καιτης υπτακτικς.


δ) )ι πρτσεις (εκτς απ τις πλγιες ερωτηµατικ ς), στις πεςρσκεται τ bν, περι υν υπθεση.

` Μετ+Jραση. Τ αριστλγικ bν µεταρ"εται συνθως µε τιςλ !εις τυ3ν σως µ νει αµετ+Jραστ.

Παραδεγµατα - Μετ+Jρασηα. Γ)µνα%ε σαυτ$ν π$νις Uκυσις, πως "ν δν#η κα τ)ς *κυσ-

υς Vπµ#νειν (= να εασκες τν εαυτ$ συ σε κ$πυς θεληµατι-κ)ς, για να µπρες να υπµ#νεις και τυς ακ)σιυς).

. Μαιν$µεθα π!ντες, $π%ταν &ργι'(µεθα (= γιν$µαστε $λι #ωKρεν(ν, $ταν ργι%$µαστε).

γ. Τ4< *νδρ, ν "ν *λησθε, πεσµαι (= θα υπακ)ω στν !νδρα πυτυ6$ν εκλ#ετε).

21. hστε κατ+ ττν τν λγν κα KΑθηνα εσι τν 4γυµ νων πα-ρασκευαστν εBναι κα διδακτν Hρετν: κρια συµπερασµατικπρτ. KΑθηναι: υπκ. στ εσι. τν 4γυµ νων: επιθ. µτ. γεν. κα-τηγρηµατικ διαιρ. στ $ΑθηναJι µ σω τυ συνδετικ ε<σι. εBναι:ειδ. απαρ µ. αντικ. στη µτ. Kγυµ νων [τ Kγ6µαι εδ εναι ρµαδ!αστικ]. Hρετν: υπκ. στ ε@ναι [: ετερπρσωπα]. παρασκευα-στν - διδακτν: κατηγρµενα στ 9ρετν. κατ+ τν λγν:εµπρθ. πρσδ. της συµωνας. ττν: επιθ. πρσδ. στ τν λγν.

ΠΡΣΕXΕ. )ι συµπερασµατικ σνδεσµι hστε και Wς, ταν ρ-σκνται στην αρ περιδυ ηµιπεριδυ [πως σνδεσµς hστεστην παραπνω πρταση] και δεν υπρει λλη κρια πρταση στηνπερδ στην ηµιπερδ αυτ, εισγυν κριες πρτσεις.

22. jΩς µ ν Yν εκτως Hπδ 3νται c σ πλται κα 3αλκ ως κασκυττµυ συµIυλε0ντς τ+ πλιτικ+: δευτ. ειδ. πρτ. υπκ. σταπρσωπ Hπδ δεικται της κριας πρτασης πυ ακλυθε. cπλται: υπκ. στ Hπδ 3νται. 3αλκ ως - σκυττµυ: αντικεµε-να στ 9πδ νται και υπκεµενα στη µτ. συµIυλε0ντς: κα-τηγ. µτ. απ τ 9πδ νται. τ+ πλιτικ+: αντικ. στη µτ. συµυ-λεντς. εκτως: επιρρ. πρσδ. τν τρπυ.

23. κα Vτι διδακτν κα παρασκευαστν 4γνται Hρετν: δευτ. πρτ.,τι και η πρηγµενη ειδικ, γιατ συνδ νται µετα! τυς µε τσυµπλεκτικ σνδεσµ κα. [c πλται: ενν.]: υπκ. στ 4γνται.[εBναι: ενν.]: ειδ. απαρ µ. αντικ. στ Kγ6νται. Hρετν: υπκ. στε@ναι [: ετερπρσωπα]. διδακτν - παρασκευαστν: κατηγ. στ9ρετν.


24. Hπδ δεικτα σι, \ Σ:κρατες, cκανς: κρ. πρτ. σι: δτ. πρσω-πικ [κατ’ λλη πψη αντικ.] στ Hπδ δεικται: απρσωπ ρµαπυ ει υπκεµεν τυ τις δ ειδικ ς πρτσεις πυ πρηγνται[22 και 23]. cκανς: επιρρ. πρσδ. τυ τρπυ. \ Σ:κρατες: κλητ.πρσνηση.

25. hς γ µι Jανεται: δευτερευσα ανα. παραλικ πρτ. [ττ:ενν.]: υπκ. στ Jανεται. µι: δτικ πρσωπικ τυ κρνντςπρσπυ στ ανεται.

ΠΡΣΕXΕ. ∆τικ τυ κρνντς πρσ:πυ. ∆ηλνει τ πρσωπκατ κρση τυ πυ ισει αυτ πυ σηµανει τ ρµα. Η δτικ αυ-τ συντσσεται συνθως µε δ!αστικ ρµατα και κυρως µε τ δκ.

£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

eνα ακµα απδεικτικ στιε τυ διδακτ της αρετς εναι,κατ τν Πρωταγρα, και παιδευτικς ρλς της τιµωρας. ∆εντιµωρµε κπιν µε εκδικητικ διθεση, αλλ για να τν σω-ρνσυµε και να παραδειγµατσυµε τυς λλυς.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

Για πι λγ τιµωρν ι νθρωπι. Η τιµωρα πρ πει να λαµνεται ι ως εκδκηση για τ αδκηµα

τυ παρελθντς, αλλ ως σωρνισµς και παραδειγµατισµς. Η στση των Αθηναων ναντι της πινς απδεικνει τι θεω-

ρν διδακτ την αρετ. Γενικ συµπ ρασµα.

¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

_δες γ+ρ κλ+.ει τ0ς Hδικ0ντας... τιµωρεται: Στην εντητα αυ-τ Πρωταγρας µας λ ει τι κανες δεν τιµωρε ασυλλγιστα, απ-σκπντας στην τυλ εκδκηση, γιατ ττε θα µια"ε µε θηρ.Αντθετα, ελει να τιµωρε µε λγικ, µε σνεση, απσκπντας


στ µ λλν, δηλαδ τε αυτς πυ δι πρα!ε την αδικα να πρσπα-θσει να την επαναλει, τε λλς να πρσπαθσει να τν µιµηθε.Σε αυτ τ σηµε εκδιπλνεται η ωτισµ νη αντληψη τυ Πρωτα-γρα σετικ µε τ θ µα των πινν. ) σιστς υπστηρ"ει τι ηπιν πρ πει να εναι τρπς σωρνισµ και ι µ σ ανταπδω-σης και αντεκδκησης. Τ σωρνιστικ αρακτρα της πινς εκ-ρ"ει µε τη ρση «?δες κλ"ει». ) Αρισττ λης στη «Ρητρι-κ» τυ διακρνει την πιν σε «τιµωραν» και σε «κλασιν». Η πρ-τη ει εκδικητικ αρακτρα, εν η δετερη σωρνιστικ. (πωςµας λ ει και Πρωταγρας αυτς πυ τιµωρε µε λγικ, µε περσκε-ψη δεν απσκπε στ να εκδικηθε, αλλ στ να διρθσει τ ατ-πηµα, ρα δνει στην πιν παιδαγωγικ δισταση, τελελγικ πε-ριεµεν εσν µπρε να απτελε µ σ ελτωσης της πρσωπι-κτητας. Φρ α αυτν των ιδεν ρσκυµε στα νετερα ρνια τνΙταλ διαωτιστ Cesare Beccaria, πατ ρα της νετερης νµικς θε-ωρας, πς στ δηµσιευµ ν στ Μιλν ργ τυ «∆κµι πε-ρ εγκληµτων και πινν», διατυπνει θεµελιακ ς αρ ς για τ νη-µα της πινς και της απνµς δικαισνης.

Τιµωρεται - κλ+.ει: Τα ρµατα της αραας «τιµωρ6µαι» και «κ-λ"ω» σηµανυν «τιµωρ». Ειδικτερα τ πρτ σηµανει «τιµωργια να πρω εκδκηση», εν τ δετερ σηµανει «τιµωρ για επα-νρθωση, για διρθωση». ) Αρισττ λης µλιστα ρ"ει την ννιαως ε!ς: τ µεν πρτ απλ πει στην ικανπηση τυ αδικηθ ντς,εν τ δετερ στην τιµωρα τυ αδικσαντς (Ρητρικ Ι, 10, 17).Πντως στην εντητα δε γνεται σας δικριση ανµεσα στα δ.

Τιµωρα - πιν: Στη ν α ελληνικ ι λ !εις υν περπυ τ δι πε-ριεµεν. Η τιµωρα επιλλεται απ τυς γνες και τυς παιδαγω-γς για ανυπακ, για παραση κπιων καννων και ει κατση παιδαγωγικ αρακτρα και απτρεπτικ. Η πιν ει αρ-τερ αρακτρα. Επιλλεται κυρως απ τα δικαστρια για α!ι-πινες πρ!εις, παραπτµατα, παρανµες και συνσταται στην επι-λ πρστµυ ως στ ρηση της ελευθερας.

Πιν στην αραα ελληνικ εναι κυρως η ρηµατικ ικανπησητων συγγενν ενς θµατς απ τ νι τυ.

kΙνα µ αYθις Hδικσω - Hπτρπς γν νεκα κλ+.ει: Θεωρ-ντας σιστς την πιν ως µ σ ελτωσης τυ αρακτρα, δενµπρµε να µη διακρνυµε τι π τει σε δετερη ανταση, πωςκαι στην εντητα 4, πυ µας επε τι πις δε συµµετ ει στην «αι-δ» και τη «δκη» πρ πει να θανατνεται σαν αρρστια της πλης.


KΙδiα-δηµσiα: Ανα ρεται στυς δυ ρυς δρσης τυ ατµυ.Στν ιδιωτικ, πυ υπνε τ ικγενειακ περιλλν (γνες),αλλ και τ σλικ (δσκαλι), στ δηµσι, π.. στα διακαστρια,πυ στην αραα Αθνα δκα"αν δηµσια, πως η Ηλιαα και η Βυ-λ.

c σ πλται: Η αναρ γνεται στυς συµπλτες τυ Σωκρτηµε ς αλα"νικ και γεµτ παρση.

Κα 3αλκ ως κα σκυττµυ: kρησιµπιε τις λ !εις αυτ ς ειρωνι-κ, επειδ τις εε ρησιµπισει σε πρηγµενη εντητα Σωκρ-της.

KΑπδ δεικτα σι cκαν:ς, \ Σ:κρατες, Wς γ µι Jανεται: Σε αυττ σηµε Πρωταγρας δηλνει µε µαση, η πα υπκρπτειαρκετ παρση, τι η απδεικτικ τυ επιειρηµατλγα για τ δι-δακτ της αρετς πρ πει να ικανπησε τ Σωκρτη.

Ωστσ πρ πει να παρατηρσυµε τ ε!ς, ως πρς την απδει-κτικ α!α τυ επιειρµατς τυ: µας λ ει τι ι νθρωπι επιλ-λυν πιν ς σε συς διαπρττυν αδικµατα, επειδ αδιαρησαννα απκτσυν την αρετ. ∆ηλαδ, η απκτηση της αρετς λαµνε-ται ως δεδµ ν, ωρς µως να εναι. /ρα, για ακµα µια ρ Πρωταγρας ρησιµπιε τ γνωστ σισµα «λψεως τυ αιτµε-νυ», σµωνα µε τ π ρησιµπινται ως απδεικτικ στι-εα πργµατα πυ και τα δια ρ"υν απδει!ης.

kρησιµπιε ως δεδµ ν την πψη τι η τιµωρα ει σωρνι-στικ και ι εκδικητικ αρακτρα. ∆εν µπρε µως η πρταση αυ-τ να απτελ σει απδεικτικ επιερηµα γενικ απδεκτ, εσν! ρυµε τι την επ εκενη η τιµωρα απτελσε µ σ εκδκησης.

/ρα, τ επρρηµα «mκαν2ς» µε τ π κλενει τ κελαι δενανταπκρνεται στην πραγµατικτητα. ) σιστς δεν ει απδε!ειτ διδακτ της αρετς, εσν ρησιµπιε ως απδεικτικ στιεκτι πυ πρ πει κι αυτ να απδειτε.

_ γ+ρ bν τ γε πρα3θ ν Hγ νητν θεη: Η ρση δηλνει κτι τπ ει δη συντελεστε. Τη ρση τη συναντµε µε παραλλαγ ς(«G γ γνε, γ γνε»), αλλ και στα ν α ελληνικ («,τι γινε, γινε»).


∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

) Πρωταγρας πρσπθησε µ σα απ τ µθ να απδε!ει, γιατ ιΑθηναι απδ νται τη γνµη κθε πλτη πνω σε "ητµατα πυαρν τ κιν καλ της πλης. Στη συν εια (εντητες 5 και 6) απ-δεικνει τ διδακτ της αρετς ρησιµπιντας εµπειρικ επιειρµα-τα απ την καθηµεριν "ω των Αθηναων.

Κατ’ αρν διακρνει τα πρτερµατα και τα µεινεκτµατα των αν-θρπων σε δυ κατηγρες: α) στα µυτα (σει O τWη) στα πα συ-γκαταλ γνται η ε!ωτερικ εµνιση και η υσικ κατσταση, και )στα επκτητα (5! 5πιµελεας κα 9σκσεως κα διδαSς). Σε αυτ εντσ-σει σα απκτνται µε ρντδα, σκηση και διδασκαλα, πως εναι τασθηµα τυ δικαυ, η ευσ εια τα αντθετ τυς.

(σν αρ τη στση πυ πρ πει να τηρµε, λ ει τι ελυµε νασυµπεριερµαστε µε συµπνια, µεγαλψυα και αν απ ναντι σταυσικ ελαττµατα. Αντθετα, απ ναντι στα επκτητα ελαττµατα τωνανθρπων πρ πει να εµαστε αυστηρ, εσν θα µπρσαν να απ-ευθν µε σκηση και ρντδα.

Η πψη τυ Πρωταγρα σγυρα ει ισ και στην επ µας.)ελυµε να συµπνµε ανθρπυς πυ τυς διαρπιε υσικµεινε!α και να τιµωρµε τυς δικυς, πυ, αδιαρντας για τυςκινωνικς καννες, τις ηθικ ς αρ ς και υπαγρεσεις, λπτυν τσυννθρωπ τυς και κατ’ επ κταση τ κινωνικ σνλ.

Η θεωρα τυ Πρωταγρα για τν παιδαγωγικ (σωρνιστικ καιδιρθωτικ) αρακτρα της πινς εναι σας ρη!ικ λευθη για τηνεπ τυ, πυ δινε στην πιν αρακτρα ανταπδσης και τη ρησι-µπισε ως µ σ εκδκησης. Να θυµηθµε εδ την «τσιν» των αρ-αων, αντληψη κατ την πα η τιµωρα επιαλλταν σαν ανταπδ-ση στ αδκηµα, µε σκπ την απκατσταση της ηθικς τ!ης.

) απτρεπτικς και παραδειγµατικς αρακτρας της πινς, πυεγκαινασε Πρωταγρας, επηρρ ασε τις θεωρες των νετερων παιδα-γωγν, ιλσων και πινικλγων.

Πργµατι, θεωρντας ως απαρατη αρ τ σεασµ της ανθρπι-νης α!ας, την αναγνριση της ανθρπινης µναδικτητας, η πιν δενπρ πει να καταπατ αυτ και να απκτηννει, να απανθρωππιε.Αντθετα, πρ πει να λειτυργε µε τ τι τρπ, στε να τιµωρε τηνπρ!η, ι τν πλτη, να διδσκει.


∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Π(ς παρυσι'ει εδ( την ννια της τιµωρας Πρωταγ%ρας;Αναλστε τη θση τυ %πως παρυσι'εται στ λ%γ στις δ τελευ-ταες εν%τητες.) Πρωταγρας παρυσι"ει την τιµωρα ως ννια µε σωρνιστικαρακτρα. ∆ε ρησιµπιεται, δηλαδ, ως µ σ εκδκησης, αλλσαν τρπς απλς των κακν, πως εναι η ασ εια και η αδικα.Επειδ ειπθηκε και στα πρηγµενα κελαια, τι η πλιτικ αρε-τ απκτται µε σκηση και διδασκαλα, µε την τιµωρα στευν–σι ασλνται µε τη διδασκαλα της πλιτικς αρετς- να παρα-δειγµατσυν τυς υπλιπυς και να σωρνσυν τ δρστη τηςαδικας, στε να µην επαναληθε στ µ λλν αντστιη πρ!η.

2. Με πι πνεµα νµ'ετε %τι θα πρπει µια κινωνα να εαρµ%'ειτ ν%µ και τις πινς στυς παρατες;) νµς και ι πιν ς πρ πει να υν απτερ σκπ τ σωρνι-σµ τυ παρατη και τν παραδειγµατισµ των υπλπων. Στςδεν πρ πει να εναι η εκδκηση και η απκατσταση της "ηµις, γιαταυτ δε γνεται µ σω της τιµωρας. Μ σω της πινς παρατηςπρ πει να συνειδητπιε τ λθς τυ και να απκτ συνεδηση τυδκαιυ και τυ δικυ και γενικ να απτρ πνται παρασεις καιαδικες σε ρς της κινωνας.


1. Π) αλλ) συναντ!µε απ$ψεις παρ$µιες µε αυτ#ς τυ Πρωταγ$-ρα σ6ετικ! µε τ σκπ$ της πινς;

2. Πια η εννιλγικ διαKρ! αν!µεσα στα ρµατα «τιµωρµαι»και «κλ!%ω»;

3. Π(ς κρνετε τις απ$ψεις τυ Πρωταγ$ρα σ6ετικ! µε τ ν$ηµα τηςπινς;

4. Να διατυπ(σετε την κριτικ σας !πψη απ#ναντι στα επι6ειρµα-τα τυ Πρωταγ$ρα. Π(ς νµ!%εται τ εδς τυ σKσµατς πυ6ρησιµπιε;



1. Να αντιστι6σετε τις λ#εις της στλης Α µε τις συν(νυµ#ς τυςστη στλη Β. ∆υ λ#εις της στλης Β περισσε)υν:

Α Βα. δλς 1. 5εµαι. διαν6µαι 2. 5πιτελ2γ. 5θ λω 3. 5µανςδ. πρττω 4. λγ"µαιε. συµυλεω 5. δναµαι

6. 9ανς7. νυθετ2

2. Η λ#η απτρπ4 σηµανει: συµµετ παρακνηση πρτρπ απµκρυνση

3. Πιες απ$ τις παρακ!τω σηµασιλγικ#ς παρατηρσεις εναι σωστ#ς; Παρασκευαστν ε@ναι K 9ρετ: πργµα πυ µπρε

να απκτηθε Μ qσπερ θηρν: πως ακρις να θηρ Κα ? Aκιστα m $Αθηναι: λιγτερ ι Αθηναι Ε<κτως 9πδ νται: δσκλα απδ νται $Απδεκτν...Kγ6νται 9ρετν: απδ νται την αρετ

4. Να γρ!ψετε τυλ!6ιστν τρα µµ$ρι%α για κ!θε µια απ$ τις πα-ρακ!τω λ#εις: αλγστως, συµJυλε)ω, Kανµαι, )σης.

5. ανµαι: να συµπληρ(σετε µε µµ$ρι%ες λ#εις τυ ρµατς στην#α ελληνικ τις παρακ!τω πρτ!σεις: ) συνεργτης τυ .......................... ασθ νεια και υγε πριν γνει

τακτικς λεγς των λγιστικν ιλων. Για να αντιµετωπιστε σθεναρ τ .......................... της πενας

στις ρες της Αρικς ρει"εται η διεθνς κιντητα να λ-ει δραστικ µ τρα.

Αν και πλ µησε γενναα, µεινε στην .......................... µ ρι ττ λς.


Συνηθ"ει να ανα ρει µε µεγλη .......................... τις νκες τυστην ιστιπλrα.

Τ δικαστρι .......................... τι η κατηγρµενη εναι αθα. ) πρεδρς τυ συµυλυ δλωνε .......................... τι δεν

πρκειται να υπαναωρσει απ τις θ σεις τυ στω κι αν ρει-αστε να παραιτηθε.

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ (λ. σελ. 212-214)


¡√∏ª∞∆π∫∏ ∞¶√¢√™∏ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘

Πρωταγρας, α απδειε µε µθ και «λγ» (λγικ επιειρµα-τα) τι η αρετ εναι διδακτ, απαντ στ δετερ επιερηµα τυ Σω-κρτη, γιατ ι πλιτικ ντρες δε διδσκυν την πλιτικ αρετ σταπαιδι τυς. εκιν την επιειρηµατλγα τυ µε να ερ!τηµα πυαπαντ δις. Ρωτ αν υπρει κτι σε µια πλη τ π εναι υπ-ρεωµνι να γνωρ#υν λι ι πλτες. Αν υπρει κτι ττι, δεν ε-ναι %%αια η αριτεκτνικ, τε η τνη τυ αλκι τυ κεραµα, αλ-λ η δικαισνη, η σωρσνη, η ευσ%εια και σα γενικ σετ#νταιµε την αρετ. Μετντας στην αρετ πρπει λι να δρυν, διαρετι-κ πρπει να διδσκνται και να τιµωρνται µρι να %ελτιωθν. Ανπλι δε %ελτιωθν, πρπει να δι!κνται απ τις πλεις να θανατ!ν-νται. Π!ς εναι λιπν δυνατν ι ικαν πλιτικ να µη διδσκυν σταπαιδι τυς την αρετ, η λλειψη της πας µπρε να τα δηγσει στηνερα τ θνατ; *τσι Πρωταγρας απδεικνει τι ι ικανντρες, πως εναι λγικ και υσικ, µεταλαµπαδευν την αρετ σταπαιδι τυς.

Στη συνεια τυ εκθτει να ακµα επιερηµα πρκειµνυ να τνπεσει τι η πλιτικ αρετ εναι διδακτ. Η διδασκαλα της εκιν απτην ικγνεια. ι γνες πρσπαθν να εηγσυν στ παιδ τι εναιδκαι και τι δικ, τι εναι ωρα και τι σηµ, τι σι και τι ανσι.Σε περπτωση ανυπακς ρησιµπιν ακµα και τ λ τη %-ρα. Την πρσπθεια συνε#ει δσκαλς. Μσα απ την ανγνωσητων µεγλων πιητ!ν τ παιδ διδσκεται απ τα κατρθ!µατα των


183

ηρ!ων, τυς θαυµ#ει και πρσπαθε να τυς µιµηθε. Επιπλν ι δ-σκαλι της µυσικς πρσπαθν να καλλιεργσυν στ παιδ την α-σθηση τυ ρυθµ και της αρµνας, µε σκπ να διαµρ!συν αν-θρ!πυς ισρρπηµνυς και ψυικ ρεµυς. δσκαλς της γυµνα-στικς αναλαµ%νει να «τσει» γερ σ!µατα, πυ θα στεγσυν τπνεµα και τ θς. Τλς, τη διαπαιδαγ!γηση των νων λκληρ!νειη πλιτεα µε τυς νµυς στυς πυς πρπει να υπακυν λι ιπλτες. 1ρα, ι γνες, ι δσκαλι και η πλιτεα πρσπαθν να δι-δυν την αρετ στυς νυς ανθρ!πυς. Τ παρεν θα ταν, κα-ταλγει Πρωταγρας, αν κανες ισυρι#ταν τι η αρετ δεν µπρενα διδαθε.

£∂ª∞∆π∫√ ∫∂¡∆ƒ√

Η εντητα ωρ#εται σε δ µρη. Στ πρ!τ µρς τ θµα εναιη διδασκαλα της πλιτικς αρετς απ τυς ικανς πλιτικςντρες στα παιδι τυς. Στ δετερ µρς τ θµα εναι η δι %-υ εκπαδευση των Αθηναων απ τυς ρες αγωγς, ως απ-δειη τι η αρετ διδσκεται.

¢√ª∏ ∆∏™ ∂¡√∆∏∆∞™

Πρωταγρας απαντ στ δετερ επιερηµα τυ Σωκρτη τιι µεγλι πλιτικ ντρες δεν κατεραν να µεταδ!συν τηνπλιτικ αρετ στα παιδι τυς.

2λι εναι υπρεωµνι να συµµετυν στη δικαισνη, τη σω-ρσνη και την ευσ%εια (δηλαδ στην αρετ), σε αντθεση µε τιςυπλιπες τνες.

2πις αδυνατε να συµµετσει στην αρετ, τιµωρεται ως τυ%ελτιωθε.

Αυτς πυ δεν καταρνει και µετ την τιµωρα να %ελτιωθε, τ-τε ερ#εται και θανατ!νεται.

1ρα, θα ταν αδνατ ι ικαν πλιτικ ντρες να µη µεταλα-µπαδευν την αρετ στα παιδι τυς, γνωρ#ντας τι υπρειγι’ αυτ κνδυνς της ερας τυ θαντυ.


Παρυσαση τυ εκπαιδευτικ συστµατς της Αθνας τν 5αι!να π.3.

ι %αθµδες της εκπαδευσης, ι ρες της αγωγς, ι στι τηςδιδασκαλας και τα µσα εκπλρωσης των στων.

Η πλιτεα, ως νας απ τυς σηµαντικτερυς ρες αγωγς,επι%λλει την εκµθηση και τρηση των νµων απ λυς, ρ-ντες και αρµνυς δι %υ.

1ρα, εσν σε ιδιωτικ και δηµσι εππεδ γννται πρσπ-θειες για τη µετδση της αρετς, θα ταν παρδ κπις ναµην πιστεει τι αυτ διδσκεται.

¶ƒ∞°ª∞∆√§√°π∫∞ – π¢∂√§√°π∫∞ ™Ã√§π∞

Υπρει λιπν ακµη µια απρα: Απ αυτ τ σηµε σιστςθα πρσπαθσει να ανασκευσει τη θση τυ Σωκρτη (εντητα 1η)τι ι ριστι πλιτικ ντρες δεν κατρθωσαν να µεταδ!συν τηνπλιτικ σα στα παιδι τυς. Θυµ#υµε την ιδιατερη αναρστα παιδι τυ Περικλ και τν πρστετευµεν τυ, Κλεινα, πυ,σµωνα µε τ Σωκρτη, µεγλς πλιτικς δεν κατερε να µετα-δ!σει την πλιτικ τυ αρετ.

σν αρ τυς αγαθς ντρες: Υπαινσσεται τυς µεγλυς π-λιτικς ντρες της Αθνας, τν Περικλ, τ Θεµιστκλ, τν Αρι-στεδη, τ Θυκυδδη. Στ πλατωνικ ργ «Λης» τα παιδι τυΑριστεδη και τυ Θυκυδδη, Λυσµας και Μηλισας, θεωρνυπεθυνυς τυς γνες τυς για την ελλιπ αγωγ πυ τυς δωσαν,πυ εε ως απτλεσµα την ανωνυµα τυς.

σα εαρτνται απ τυς δασκλυς: 2λα σα µεταδδνται µε τηδιδασκαλα, δηλαδ η µυσικ, η ρητρικ, η γεωµετρα κ.λπ.

∆ε θα συ πω µθ αλλ λγ: Σε αντθεση µε τ µθ, πυ εναιπλαστ ανταστικ διγηση, λγς στηρ#εται στη λγικ της επι-ειρηµατλγας, σε πραγµατικ γεγντα, εναι απτλεσµα τηςεµπειρας. *τσι σιστς επιλγει τ!ρα «τν λγν», για να ανα-σκευσει τ δετερ επιερηµα τυ Σωκρτη, δηλαδ επιλγει επι-ειρηµατλγα µε λγικ αλληλυα, στηριγµνη σε τεκµηριωµναστιεα.

τσι λνεται αυτ η απρα: Για να απαντηθε τ #ητµεν, δηλα-δ τ αν διδσκυν ι ι πλιτικ ντρες την αρετ στα παιδι


τυς, πρπει πρ!τα να επιλυθε τ αν υπρει ι πλιτικ αρετσε λυς ανεαιρτως τυς πλτες, ως πρϋπθεση για την παρηκαι την ευηµερα της πλιτεας.

Λιπν, σκ"ψυ τι απ τα δ συµ$ανει ... και αυτ τα νµ%ωλα µα% αρετ: Σε αυτ τ σηµε λγς τυ Πρωταγρα θυµ#ειτν πρρικ λγ. Στην πρσπθει τυ σιστς να απδειτεσας και καρις στην ανατρπ τυ δετερυ επιειρµατς τυΣωκρτη, ανησυε ντνα και αυτ ανεται στ ς τυ λγυ.*τσι δικαιλγνται ι συντακτικς ανακλυθες και ανωµαλες,ι επαναλψεις εννι!ν, ι πλλς υπθσεις.

2λα αυτ µαρτυρν την ψυικ στση τυ, την αγωνα πυ σ-γυρα θα ει απτυπωθε στ πρσωπ, στις ειρνµες, στ %λµ-µα, στην νταση της ωνς τυ. Πρωταγρας πραγµατικ ει πε-ριλθει σε δσκλη θση και η τερστια συλλγιστικ τυ πρεαπρσπαθε να %ρει διδ στη ρση «σκψαι ως θαυµασως γγν-νται ι αγαθ» (σκψυ πσ περεργα συµπεριρνται ι ικαν),συµπρασµα πυ δεν ει αα, δεν ει %αρτητα.

Αλλ δικαισνη και σωρσνη... αυτ θεωρ τι εναι αρετ:Σµωνα µε τν Πρωταγρα, η δικαισνη, η σωρσνη, η σιτη-τα εναι διαρετικς νµασες τυ διυ πργµατς, δηλαδ τηςαρετς. Συναπτελν την αρετ, απτελν µρια αυτς. 1ρα, γιατν Πρωταγρα η αρετ εναι ενιαα, αν και παρυσι#εται ως δικαι-σνη, σωρσνη και σιτητα. Μα# µε τη σα και την ανδρεααπτελν τις πντε εκρσεις της αρετς. Ωστσ και ι πντε καθι-στν την αρετ ενιαα και αδιαρετη. Εδ! ακρι%!ς %ρσκεται και ηδιαρ της αρετς απ τις υπλιπες τενικς γν!σεις. Εν! αυτςεναι µιρασµνες σε λγυς επα?ντες, στην πλιτικ αρετ συµµετ-υν λι ι πλτες.

Πυ πρ"πει να µετ"υν λι: Σε αυτ τ σηµε Πρωταγρας επα-νρεται στ τι λι ι νθρωπι υν συµµετ στην αρετ. Καιαυτ η συµµετ εναι πρϋπθεση για την παρη της κινωνας.Σε περπτωση πυ κπις στερεται αυτς της µετς, «µθεης»,εναι ανγκη να τν συµ%υλεσυµε (νυθετµε), να τν διδυ-µε ακµα και να τν τιµωρσυµε πρκειµνυ να την απκτσει.

Και παιδ και ντρα και γυνακα: Με τις λεις «παδα» και «γυνα-κα» ανεται να ρεται σε αντθεση µε τ «ανδρς αρετ». Πσωµως απ τη λη «νδρα» εννε πλαττερα τν νθρωπ. Μλλνπρτσσει τ υσιαστικ «παδα» πυ %ρσκεται σε εννιλγικσση µε τ υσιαστικ «παιδεα» µε τ π ταυτ#εται η πλιτικ


αρετ, α κατεν απτελε παιδευτικ- παιδαγωγικ µσ. πις δεν υπακει ... να τν σκτνυν: Επιµνει στη θαντωση

αυτ πυ απδεικνεται ανεπδεκτς στη µθεη της πλιτικς αρε-τς παρ τις νυθεσες, τις διδασκαλες και τις τιµωρες.

Πσ περεργα ντα εναι ι αγαθ: Αν ισυριστµε τι ι ιιντρες µαθανυν στα παιδι τυς τιδπτε εκτς απ την αρετ,της πας ι διι εναι κριι εκπρσωπι, ττε σγυρα η στσητυς αυτ εναι ανεγητη και περεργη. 1ρα, ι ιι ντρες, σγυ-ρα διδσκυν στα παιδι τυς την αρετ, γιατ µν τσι απδει-κννται ιι της υπερς τυς. Ωστσ αυτ τ συµπρασµα δεδνει %ρς στην επιειρηµατλγα τυ Πρωταγρα και µλλν α-νερ!νει την ψυικ τυ σγυση και αγωνα τυ.

Και α τα λλα ... απ τα πα ... ερ%ωµα κων: Συλλγισµς«εκ τυ ελσσνς πρς τ µε#ων» (a minore ad maius), σµωνα µετν π, α ι ιι ντρες διδσκυν στα παιδι τυς τα λιγ-τερ σπυδαα, σγυρα θα διδσκυν και τα περισστερ σπυδαα,η γνια των πων µπρε να δηγσει ως τ θνατ σε ακµαµεγαλτερες συµρς (ατιµα).

«θνατς», «ερες», «δηµεσεις», «ερ%ωµα κων»: Απτελντις πινς των αραων Ελλνων για τα πλιτικ αδικµατα (υγα=)ερες, δηµεσεις περιυσι!ν, ερ#ωµα ικγενει!ν. Αν και σµερα θνατς θεωρεται ως η εστη των πιν!ν (η τελευταα και πλναυστηρ), για τυς αραυς αυστηρτερη θεωρεται θνατς σεερα και η δµευση της περιυσας, γιατ αυτς ι δ δηγσανστ ερ#ωµα της ικγνειας, στ εκλρισµα λκληρης της γενιςκαι στ συνε διασυρµ της.

Κτι παρµι συν%η στ ρτρα και πλιτικ Αντι!ντα, απτ δµ Ραµνντα της Αττικς, ταν στα 411 π.3., µα# µε λλυςσυνωµτησαν για την κατλυση της δηµκρατας και την εγκαθδρυ-ση λγαρικ πλιτεµατς. Καταδικστηκαν σε θνατ ως πρ-δτες, δηµετηκαν ι περιυσες τυς, απαγρευσαν τν ενταιασµτυς στην Αθνα σε πλη πυ ηγεµνευταν απ την Αθνα, ιαπγν τυς ασαν τα πλιτικ τυς δικαι!µατα (ατιµα). Γενικ εαανισµς µιας ικγνειας θεωρετ η αυστηρτερη πιν.

Πρ"πει πωσδπτε να τ δετµε, Σωκρτη: Τ αυταρικ καιεπιτακτικ ς των λγων τυ αυτ!ν πρς τ Σωκρτη, υπκρπτειντνη παρκληση πρς αυτν και µαρτυρ την αγωνα τυ σιστνα δετε συνµιλητς (ιδελγικς αντπαλς) τυ την επιειρηµα-τλγα τυ πνω στ σηµε τι ι πλιτικ διδσκυν στα παιδι


τυς την πλιτικ αρετ, τυς µεταδδυν τη σα τυς. Αρ%υν απ την παιδικ ηλικα: Πρωταγρας στην πρσπθει

τυ να πεσει για τ διδακτ της αρετς, µας παρυσι#ει τ εκπαι-δευτικ σστηµα πλαττερα τ σστηµα αγωγς των νων της Αθ-νας τυ 5υ π.3. αι!να. Με συνπτικ, αλλ και εστ τρπ, ανα-ρεται στις εκπαιδευτικς %αθµδες, στυς ρες της αγωγς, σταµσα αυτς, καθ!ς και στυς στυς της εκπαδευσης.

Γενικ µπρµε να πµε τι πρκειται για εκπαιδευτικ σστη-µα, ωρς πρκαθρισµνα ρια, πυ εε αεθε στην ιδιωτικ πρω-τ%υλα, σε αντθεση µε τ εκπαιδευτικ σστηµα της Σπρτης. κρατικς λεγς σετι#ταν µε τη συµπεριρ των παιδι!ν καικατ’ επκταση των πλιτ!ν –λεγς, δηλαδ, των τελικ!ν απτελε-σµτων της αγωγς.

Τ δυνατ συντµτερα: Υπρε διαωνα σν αρ την ναρητης εκπαιδευτικς διαδικασας. 1λλι υπστρι#αν τι πρεπε να ε-κιν στ 6 και λλι στ 7 τς.

Τρς: Dταν γυνακα δλα µισθωτ ελυθερη. Αυτ: α) Θλα#ετ παιδ κατ τη %ρεικ ηλικα και νµα#ταν «ττθη». %) Περιπι-ετ γενικ τ παιδ σε λη την πρσλικ ηλικα (ως τ 6 7τς τυ) και λεγταν «τθηνη» «τρς».

Παιδαγωγς: Dταν ντρας δλς πυ %ρισκταν κντ στ παιδως και τ 18 τς τυ. Αυτς α) συνδευε τ παιδ στ σπτι, στσλε στυς περιπτυς, %) µενε στ σλε τις !ρες διδασκα-λας και µπρσε να παρακλυθε και τα µαθµατα, γ) επ%λεπετ παιδ στη µελτη, δ) ρντι#ε τη διαγωγ τυ συµ%υλεντς τκαι τιµωρ!ντας τ. Φυσικ, την πλυτλεια τυ παιδαγωγ εανµν ι επρες ικγνειες.

Και εηγντας τυ τι ... αυτ να µην τα κνει: Με παραστατικτρπ Πρωταγρας µσα απ τα αντιθετικ #εγη (δκαι-δικ,ωρα-σηµ, σι-ανσι) παραθτει µε τρπ απλυτ και αιω-µατικ υπδεεις πυ γννται σε µικρ παιδι στα πα ακµα δενει αναπτυθε η κρση και η ικαντητα απσεων.

Τ ισινυν µε απειλ"ς και τυπµατα: Παραστατικ παρµωσηπυ θλει να τνσει τη δυναττητα διρθωσης και %ελτωσης τυ α-ρακτρα στη µικρ ηλικα. Τ ρµα «ευθνυσιν» µας πρϊδε#ει γιατ υσιαστικ «ευθναι» πυ θα ακλυθσει και πυ ει ιδιατερηεννιλγικ %αρτητα. Πντως στην παιδαγωγικ διαδικασα ρη-σιµπιεται ευρως η τιµωρα (απειλας και πληγας - παρατηρσειςκαι υλδαρµς) πυ µπρε να εναι και ιδιατερα αυστηρ.


Στυς δασκλυς: Στην αραα Αθνα υπραν δυ ειδ!ν σλεα:α)τα διδασκαλεα. Σ’ αυτ δδασκαν γραµµατιστς ανγνωση, γρα- και αριθµητικ, κιθαριστς δδασκε µυσικ, δηλαδ την τνητης λρας, τυ αυλ και τραγδι. γραµµατιστς και κιθαριστςταν επιρτισµνι µε την ηθικπνευµατικ διπλαση των παιδι!νκαι γι’ αυτ συνθι#αν να επι%λυν στα παιδι την απµνηµνευσηκαι απαγγελα πιηµτων, ι τσ για αισθητικ ευαρστηση, σγια την ανπτυη υψηλ!ν ηθικ!ν συναισθηµτων. %) ι παλαστρες.Dταν τετργωνα περρακτα γπεδα, ωρς ρ. Σ’ αυτ παιδ-τρ%ης, δσκαλς της γυµναστικς ρντι#ε για τη σωµατικ δι-πλαση των νων. γ) Την αν!τερη %αθµδα της εκπαδευσης εαναναλ%ει ι σιστς, ι ιλσι και ι ρητρδιδσκαλι.

Τα σλεα στην αραα Αθνα ταν ιδιωτικ. ι διδσκντεςπληρ!ννταν απ τυς γνες. *τσι δικαιλγεται και τ ρµα«εντλλνται» (παραγγλλυν). Τ κρτς, ωστσ, επ%λεπε τη µρ-ωση και κυρως τα απτελσµατα αυτς.

Να ρντ%υν την ευκσµα των παιδιν: Αυτς ταν πρ!τιστςσκπς και η επιθυµα (απατηση) των γνι!ν. ι διδσκντες %-%αια πρσπαθν να συνδυσυν την πνευµατικ κατρτιση και τηδµηση τυ αρακτρα µε ηθικς αρς και αες.

-πως ττε τ πρρικ λγ: 2πως στην πρσλικ ηλικα ταπαιδι κατανσαν ,τι τυς δινταν πρρικ, τσι και τ!ρα, µετην ναρη της σλικς #ως, αρ#υν να κατανν και τ γρα-πτ λγ.

Πλλ"ς συµ$υλ"ς ... των αγαθν αντρν: Η ανγνωση και η απ-µνηµνευση πιηµτων πως τυ µρυ, τυ Ησιδυ και των λυ-ρικ!ν πιητ!ν (Σλωνα, Μµνερµυ, Αλκαυ κ.λπ.) εναι απ τα κ-ρια µρη της διδασκαλας. σκπς ταν καθαρ ηθικδιδακτικς.Μσα απ τα πιµατα ι µαθητς αντλσαν διδγµατα και συµ-%υλς. Αν σε αυτ πρστεθε και η µµηση, πυ στις µικρς, κυρως,ηλικες απτελε σηµαντικ µσ αγωγς, ττε καταλα%ανυµε τνηθικπλαστικ ρλ αυτς της διδασκαλας.

Ακµα και ι δσκαλι της µυσικς ρντι#αν περισστερ τηνηθικ διαπαιδαγ!γηση παρ τη διδασκαλα της κιθρας.

Παρλληλα µε τη διδασκαλα της κιθρας τα παιδι διδσκνταννα εκτελν λυρικ πιµατα (τυ Αλκαυ, της Σαπς, τυ Ανα-κρντα κ.). 1λλ ργαν συνδευτικ αυτ!ν των πιηµτων ταν,εκτς απ την κιθρα, η λρα, η ρµιγγα (γρδα ργανα).

Για να γννται πι ρεµα: Η µυσικ αγωγ εε µεγλη παιδευτικ


σηµασα. Συν%αλλε στην ηµρωση της ψυς, στην εκλπτυνση τωνσυναισθηµτων.

Να λ"νε και να πρττυν: αρµνικς και σωστς συνδυασµς τηςσωστς και πειστικς µιλας µε την απτελεσµατικ πρη απτε-λσε πρτυπ παιδεας για την Αθνα.

λη η %ω τυ ανθρπυ δι"πεται απ ρυθµ και αρµνα: Πρκει-ται για γνωµικ πυ ανερ!νει την πστη των αραων τι η #ω τυανθρ!πυ εναι σαν τη µυσικ πυ την απτελν µρι ρυθµκαι αρµνα. Σ’ αυτ θεωρσαν σπυδαα τη συµ%λ της µυσικς.Πστευαν τι τα διρα µυσικ ργανα και ι ρυθµ πυ παρ-γυν ασκν και διαρετικ επδραση στην ανθρ!πινη ψυ. *τσι,λλα ργανα καλλιεργν την ηπιτητα, την πρατητα, πως η κιθ-ρα και η λρα και γι’ αυτ τα συµπεριελµ%αναν στα «ηθικπιητι-κ» ργανα, εν! λλα καλλιεργν την τρατητα, πως αυλς, µετν διεγερτικ πυ παργει.

Η γν!ση της µυσικς των µυσικ!ν ργνων θεωρετ πρϋπ-θεση της λκληρωµνης µρωσης τυ αθηναυ πλτη. Η µυσικπυ καλλιεργε την αρµνα, την ισρρπα και την ερυθµη κνηση,%ελτι!νει την ψυικ διθεση και %ηθ τ τµ να σκτεται κα-λτερα, να απασ#ει ρθτερα, να πργραµµατ#ει και να µεθ-δεει τις δραστηριτητς τυ για την επτευη κπιυ σκπ. Ηεηµρωση της ψυς και η εκλπτυνση των ενστκτων καθιστ τννθρωπ σωσττερ στις διαπρσωπικς τυ σσεις, ικαν να διευ-θετε τα πρ%λµατα µε ρεµ και καθαρ νυ και ρα να πργειτν εαυτ τυ, αλλ και τ συννθρωπ τυ.

Στν παιδτρ$η: παιδτρ%ης δδασκε τα παιδι τη γυµναστικκαι αθλµατα στις παλαστρες. Εε εµπειρικς γν!σεις, εν! ανα-ρεται και γυµναστς µε επιστηµνικς γν!σεις.

Για να γννται καλτερα τα σµατα, στε να υπηρετν τη δι-νια: Τ σ!µα για τυς αραυς *λληνες εε τερστια σηµασα,εσν τ θεωρσαν τ «να» τυ πνεµατς. Η σµµετρη ανπτυ-η της ψυς και τυ πνεµατς απτελσε τ ιδε!δες της κλασικςπαιδεας και αγωγς («νHς Iγις Jν σ!µατι IγιεK»). Τ ιδανικ αυτ,παιδευτικ πρτυπ πρασε και στη Ρ!µη («mens sana in corporesano»).

∆ειλα εαιτας τυ αγµναστυ σµατς: ι Αθηναι στ υννα «τ#υν» υγι και σριγηλ σ!µατα, !στε να µην καταπννταιστις ασκσεις και στις µες και κυρως να µην υπωρν απ δει-λα η πα ελεται σε σωµατικ καεα. Αλλ και σε αυτ τ ση-


µε τηρσαν την αρ τυ µτρυ. ∆ηλαδ, σε αντθεση µε τυςΣπαρτιτες πυ η εκγµναση και η σκληραγ!γηση τυ σ!µατς τανσκπς #ως, για τυς Αθηναυς η πρσπθεια σωµατικς %ελτω-σης γινταν παρλληλα µε την ψυικ και πνευµατικ καλλιργεια.

1ι πλυσιτατι: Εναι αυτνητ πως εκενι πυ εαν τη δυνατ-τητα λκληρωµνης παιδεας ταν ι πλσιι, εσν η παιδεα%ρισκταν στα ρια των ιδιωτ!ν και ι τυ κρτυς.

Νωρτερα - αργτερα: Η απαρ της σλικς #ως τπθετετ στ6 τ 7 τς. Η λκλρωση της παιδευτικς διαδικασας (εκτςαπ αν!τερες σπυδς) γινταν στ 18 τς.

Η πλη τυς υπρενει ... και να %υν σµωνα µ’ αυτς: Μεττην ικγνεια και τ σλε, παιδευτικς ρλς της πλιτεας ε-ναι καταλυτικς, εσν απαιτε απ τυς πλτες να µαθανυντυς νµυς και να υπακυν στις επιταγς τυς. Στην αραα Αθ-να ι νµι γρνταν πνω σε λινες πλκες (κρ%εις) και η αν-γνωσ τυς ταν δυνατ απ λυς τυς πλτες.

Για να απκτν την ικαντητα να ευσι%υν και να ευσι%-νται: Στ σηµε αυτ Πρωταγρας παραλληλ#ει την εκµθηση τηςγρας µε τη γν!ση και εαρµγ των νµων. 2πως δσκαλς α-ρ#ει πνω στην πλκα ευθεες γραµµς και κατευθνει τ ρι τυπαιδι εκε πυ δηγν ι γραµµς, µια και η πλιτεα κατευθ-νει, πρσανατλ#ει τη συµπεριρ των νων µε τη %θεια των ν-µων πυ υν θεσµθετηθε απ παλις και µπειρυς νµθτες.

Ιδανικ τυ Αθηναυ πλτη θεωρετ η ικαντητα να διικε σω-στ, αλλ ταυτρνα και η γν!ση τυ να πειθαρε στυς νµυς.Τ ενεργητικ απαρµατ (ρειν) και τ µσ (ρεσθαι) εκρ-#υν δ ιδιτητες: τυ κυ%ερν!ντα και τυ κυ%ερνµενυ, πυαπαιτσαν ωριµτητα πνεµατς και ηθικ καταλληλτητα για τηνπραγµτωσ τυς.

Ευθνες: Κθε δηµσις λειτυργς πρεπε να λγδτσει για τηδρση τυ µπρστ σε ειδικς ελεγκτς τυς κρτυς. Η διαδικασατης λγδσας νµα#ταν «ευθναι». Αν πλι εε παρα%ε τ ν-µ, τιµωρετ. Και η πιν πυ επι%αλλταν σε αυτν εε τ δι ν-µα (ευθναι).

Και απρες αν εναι διδακτ η αρετ: Η ρητρικ ερ!τηση καιαπντηση τυ Πρωταγρα ανερ!νει την πεπθησ τυ τι υπερ-συσε. τνς και τ ς τυ εναι θριαµ%ευτικ. Πιστεει τι ηεπιειρηµατλγα τυ απδειε τι η αρετ εναι διδακτ, εσνλι συνεργ#νται, για να παρυν ττια παιδεα στυς νυς.


∂ƒª∏¡∂À∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏

Πρωταγρας στην εντητα αντιµετωπ#ει τ δετερ επιερηµα-απρα τυ Σωκρτη, γιατ ι ριστι πλιτικ ντρες δεν πρπει νααδιαρν να µεταδδυν την πλιτικ αρετ στα παιδι τυς. Μεπρσεκτικ εταση παρατηρµε τα ες:

3ρησιµπι!ντας ως αιωµατικ αρ την παρη της αρετς στηνπα ελυν να µετυν λι, πρ%λλει την απρα, και ι πει-στικ επιερηµα, για τ αν εναι δυνατ να ρντ#υν ι ιι Αθη-ναι να µαθανυν τα παιδι τυς πληθ!ρα δευτερευντων πραγµ-των (τενικς γν!σεις) και ι να τυς διδσκυν ι διι την πλιτι-κ αρετ.

∆εν αναρει τι πραγµατικ συµ%ανει, δηλαδ, αν η κινωνικ #ω,η συµπεριρ των πλιτ!ν, τα παραδεγµατα των ιων αντρ!ναπδεικνυν ντως την παρη της αρετς στην πλιτεα. Αρκεταισε µια δεντλγικ µεθδλγα πυ σγυρα δεν αντιπρσωπεειαπδεικτικ διαδικασα. *τσι, µας λει τι λι ι νθρωπι πρπεινα συµµετυν στην αρετ. 2πις δε συµµετει πρπει να νυθε-τεται, να διδσκεται. Για τις ακραες περιπτ!σεις µη υπακς υπρ-ει η τιµωρα πυ µπρε να εναι η πλν αυστηρ. ι ιι ντρεςελυν να διδσκυν τα παιδι τυς, αλλι!ς δεν εναι ιι τυνµατς και της µης τυς. Με αυτ τν τρπ µµεσα τν#ει τηναναγκαιτητα της πλιτικς αρετς. 2µως τα επιειρµατ τυ στε-ρνται λγικς.

Αυτ πυ Πρωταγρας εεται να υπρει (η αρετ) δε σηµανεικιλας τι υπρει. Αυτ πυ εεται να γνεται, δε σηµανει τιντως γνεται στην πραγµατικτητα. Επµνως, η αρικ τυ θσηδεν τεκµηρι!νεται µσα απ την πραγµατικτητα. Αυτ ει ως απ-τλεσµα να δηγεται συλλγισµς τυ σε ανακλυθες. Μπρµενα υπθσυµε τι Πλτων συνειδητ %#ει τν Πρωταγρα νααναπτσσει σαθρ επιειρηµατλγα, για να καταδεει τις ανακ-λυθες των σιστ!ν γενικ.

Στη συνεια και πριν µιλσει για τυς ρες της αγωγς, αναλειτην αρετ σε τρεις ννιες, τη δικαισνη, τη σωρσνη και την σιτη-τα, πυ στ σνλ τυς απτελν την αρετ. ρµ!µενς απ αυτ τσηµε Σωκρτης θα διατυπ!σει παρακτω µια να ερ!τηση µε τηνπα υσιαστικ αρ#ει η ιλσικ διερενηση τυ περιεµνυ,


της ταυττητας της αρετς, καθ!ς και της σσης πυ υν µε αυτ ταµρι της, τα υσιαστικ της.

Στη συνεια σιστς αναπτσσει τα επιειρµατ τυ, για νααπδεει τι ι πλιτικ ντρες δδασκαν στα παιδι τυς την πλιτικαρετ και παρλληλα µας δνει τη γενικτερη εικνα τυ εκπαιδευτικσυστµατς της Αθνας τυ 5υ π.3. αι!να.

Τα επιειρµατ τυ συνψ#νται στ γεγνς τι η διδασκαλα καιη νυθεσα της αρετς εναι µια διαδικασα πυ εκιν απ τη νηπιακηλικα.

ι ρες πυ κινωνικπιν τ παιδ αναλαµ%νυν και αυτ τηνυπρωση. *τσι, τ ικγενειακ περι%λλν (µητρα, τρς, πατ-ρας, παιδαγωγς), ι διδσκντες (κιθαριστς, γραµµατιστς, παιδτρ-%ης, γυµναστς), καθ!ς και η πλιτεα, διδσκυν τ παιδ, µε επιµελπρσπθεια «τ#υν» τ πνεµα µε γν!σεις, αλλ και διαµρ!νυντν ψυισµ µε αρς και αες πυ καται!νυν την ανθρ!πινη υπ-σταση και τλς, µαθανυν στυς νυς τυς νµυς και π!ς να διδ-σκνται απ αυτς.

Η διαπαιδαγ!γηση εκινσε απ τη στιγµ πυ τ παιδ αρ#εινα καταλα%ανει αυτ πυ τυ λνε, δηλαδ απ τη νηπιακ δη ηλι-κα. Κατεν η µητρα µα# µε την τρ και λιγτερ πατρας,πρσπαθσαν να διδυν στ παιδ τ δκαι-δικ, ωρα-ση-µ, σι-ανσι, καθ!ς και εκενα πυ πρεπε να κνει να απε-γει. 1ρα, πρ!τς ρας αγωγς, µη θεσµθετηµνης εναι τ σπτι.Στις πλυσι!τερες ικγνειες στ ργ αυτ συν%αλλε και παιδα-γωγς. Τα µσα πυ ρησιµπισαν ταν ι %ρες και ι υλις.Η µεταρικ εικνα τυ λυ πυ τ ισι!νυν, ταν αυτ στρα%!-νει και καµπυρι#ει, δενει τη σηµασα πυ διναν στα πειθαναγκα-στικ µσα.

Τ σλε ταν τ δετερ στδι της παιδευτικς διαδικασας. Εν-διερε περισστερ η καλ συµπεριρ των παιδι!ν (ευκσµα). Στησλικ αγωγς διακρνυµε τα ες στδια:

Στη στιει!δη εκπαδευση ενδιερε η ανγνωση, η γρα, καθ!ςκαι η εκµθηση ργων καλ!ν πιητ!ν µε διδακτικ αρακτρα. Μ-σω της µµησης πρσπαθσαν να τν!συν τ ενδιαρν τυ παι-δι για την υιθτηση καλ!ν πρτπων. Μθδς διδασκαλας σεαυτ τ σηµε ταν η απστθιση, εν! ρησιµπισαν πρληπτι-κ µσα (συµ%υλς) αλλ και απτρεπτικ (τιµωρες).

Στη µση εκπαδευση τ κντρ %ρυς εε η µυσικ αγωγ πυ


στ εε να καλλιεργσει την ασθηση της αρµνας, της ισρρ-πας, τυ µτρυ. Σηµαντικς και ρλς τυ παιδτρ%υ, πυ ανα-λµ%ανε τη διπλαση υγι!ν και δυνατ!ν σωµτων.

Την τριτ%θµια - αν!τερη εκπαδευση εαν αναλ%ει ι σιστς,ι ρτρες και ι ιλσι.

Στς της αγωγς ταν η σµµετρη ανπτυη τυ σ!µατς και τυπνεµατς (πλτες καλ και αγαθ). Επσης ικαν στ λγειν καιπρττειν, δηλαδ συµµετ στα κιν και τλς, η ικαντητα τυ ρ-ειν και ρεσθαι.

Πρπει, ωστσ, να τνιστε τι αυτ η εκπαδευση δεν ταν κινγια λυς τυς Αθηναυς, αλλ, αντθετα, ταν µεσα εαρτ!µενη απτην ικνµικ κατσταση της ικγνειας. ι «µλιστα δυνµενι», ιπι πλσιι, εαν τη δυναττητα να λκληρ!συν την εκπαδευσητων παιδι!ν τυς δπλα σε ρτρες και ιλσυς. 1ρα, η εκπαδευσηστην αραα Αθνα ταν πρωτστως ιδιωτικ υπθεση και τ κρτςδεν επεν%αινε παρ µν σν αρ τα τελικ απτελσµατα αυτς.

Στη συνεια, τελικς και δι %υ ρας αγωγς ταν η πλιτεαµσω των νµων της. ι Αθηναι ειλαν να γνωρ#υν τυς νµυςτυς κρτυς και να υν συµµετ σε αυτς.

Συµπερασµατικ θα λγαµε τι η εκπαδευση δεν ταν υπρεωτικ,εσν ταν καθαρ ιδιωτικ υπθεση και τ κρτς ασκσε µν τντελικ λεγ αυτς. Η πλιτεα, ωστσ, εε σηµαντικ παιδευτικ ρ-λ µσω των νµων και των θεσµ!ν της. Συνισταµνη των στων πυεε η εκπαδευση στην αραα Αθνα ταν η διπλαση, η διαµρωσητων πλιτ!ν. Γνωρ#υµε, %%αια, τι να δηµκρατικ πλτευµα, πωςαυτ της Αθνας, ασπδα πρστασας τυ εε τυς διυς τυς πλτεςτυ, ι πι δηµκρατικ και ιλελεθερα διαπαιδαγωγηµνι τ στ-ρι#αν και τ πρσττευαν. Τ πρτυπ τυ Αθηναυ πλτη ταν ελεθερα σκεπτµενς, υπεθυνς και πνευµατικ καλλιεργηµνς, µεψυισµ δµηµν, µε αν!τερες αες και ιδανικ.

κρις, λιπν, παιδευτικς στς τυ εκπαιδευτικ συστµατςταν τ πρτυπ τυ καλ κγαθ , δηλαδ τυ πλτη τυ ικανστ λγ και στην πρη, καθ!ς και η ικαντητ τυ να κυ%ερν και νακυ%ερνιται.


∞¶∞¡∆∏™∂π™ ™∆π™ ∂ƒø∆∏™∂π™ ∆√À ™Ã√§π∫√À µπµ§π√À

1. Συγκρνετε τη στση τ υ Σωκρτη, ταν στη υλακ αρνθηκε ναπειστε στις πρ τσεις των λων τ υ δια απδραση (δες Εισαγω-γ, σελ. 37 επ.), µε τις απψεις τ υ Πρωταγρα περ τιµωρας. Σωκρτης λγω της ερτς των ∆ηλων δεν πιε αµσως τ κ!νει.Παρµεινε στη υλακ για να µνα περπυ. Σε αυτ τ διστηµα ιµαθητς τυ (κυρως δε Κριτας) πρσπθησαν να τν πεσυν ναδραπετεσει. Εκενς αρνθηκε, γιατ θεωρσε τι, αν και αδικθη-κε απ τυς συµπλτες τυ, αυτ δεν θα τν δικαιλγσε, αν δις τυς αδικσε παρα%ι#ντας τις απσεις τυ.

Σωκρτης κρτησε µρι τ τλς αυτ τη στση, ι γιατ -%ταν την τιµωρα απ µια πιθαν παρα%αση των νµων, αλλ γιατσε%ταν αυτς και συς τυς θεσµθτησαν. Τυς υπακει συνει-δητ, σ δικι κι αν εναι κπιες ρς, γιατ αυτ ελει να κ-νει σωστς πλτης.

Αντθετα, κατ τν Πρωταγρα, η πλη εναι αυτ πυ υπρε!-νει τυς πλτες στην υπακ και, αν αυτ δε γνεται, ττε επι%λεικυρ!σεις. 1ρα, η πλιτεα ασκε πισεις πρς τυς πλτες της για ναυπακσυν στυς νµυς και ι πλτες υπακυν ι απ συνει-δητ επιθυµα, αλλ απ %. Τ συµπρασµα αυτ τυ Πρωταγ-ρα δε συµωνε %%αια µε τη στση τυ Σωκρτη. σωστς και µεαρετ πλτης ανεται ταν ει τ περιθ!ρι επιλγς και επιλγειτ δκαι και τη συµπρευση µε τν νµ, ι την καταπτησ τυ.

2. Συγκρνετε την π ψη τ υ Σωκρτη για την αδυναµα των π λιτννα διδ υν την αρετ στα παιδι τ υς µε τη δια ρετικ θση τ υΠρωταγρα.Στην πρ!τη εντητα Σωκρτης υπστριε τι µεγλι πλιτικντρες, πως Περικλς, δεν κατεραν να µεταδ!συν την πλιτι-κ αρετ στα παιδι τυς και να τα κνυν να εωρσυν.

Πρωταγρας απ την λλη υπστηρ#ει τι ι πλιτικ ντρεςδιδσκυν στα παιδι τυς την αρετ.

Απ τη θση τυς αυτ εγυν ι δυ ντρες διαρετικ συ-µπερσµατα. Σωκρτης υπστηρ#ει τι η πλιτικ αρετ εναι µ-υτη, ρα δε διδσκεται, εν! Πρωταγρας πιστεει τι εναι επ-κτητη, ρα µεταδδεται.

Και ι δ ρησιµπιν εµπειρικ τεκµρια για να στηρυν τηθση τυς. Η επιειρηµατλγα, µως, τυ Πρωταγρα παρυσι#ει


λγικ λθη, α τα απδεικτικ τυ στιεα δεν εναι αρκετ πει-στικ. Αλλ και τυ Σωκρτη η επιειρηµατλγα, πως υµε δει,δεν ικανπιε, α τ γεγνς τι Περικλς δεν κατερε να δι-δει στα παιδι τυ την πλιτικ αρετ, εναι δυνατν να µην ε-λεται στν δι αλλ στην αδιαρα των παιδι!ν τυ.

3. Π ια µσα θεωρετε τι υν στη διθεσ τ υς η ικ γνεια και ηκ ινωνα πρ κειµν υ να διδ υν στ υς ν υς την π λιτικ αρετ;Αν θεωρσυµε ως δεδµνη την πψη τυ Πρωταγρα, τι τηναρετ απτελν η δικαισνη, η σωρσνη και η ευσ%εια, ττεµπρµε να πµε τι ι κριι ρες κινωνικπησης και αγω-γς των νων, η ικγνεια και η κινωνα, υν αρκετ µσα για τηδιδασκαλα της πλιτικς αρετς. Η παιδεα, η γενικ µρωση, ηαγωγ, ι πλιτικς επιστµες, ι δηµκρατικ θεσµ, τα υγι πρ-τυπα και η µµησ τυς, η τνη (µυσικ, θατρ κ.λπ.), ι ηθικς αρ-ς και αες, η διδασκαλα τυ παρελθντς και µσω αυτς παρα-δειγµατισµς, καθ!ς και η τιµωρα, ως σατ µσ, εναι µερικ µ-ν απ τα µσα πυ, αν ρησιµπιηθν σωστ, µπρν να επιτε-λσυν σηµαντικ ργ.

4. !ι αρα ι "λληνες τα#τι$αν απ λ#τως την π λιτικ και την ιδιω-τικ αρετ. Θεωρετε πως πργµατι πρπει να τις ταυτ$ υµε πωςπρκειται για εωριστς ιδιτητες;Η πλιτικ και η ιδιωτικ αρετ ρθ ταυτ#νται. Η µια εναι πρ-κταση της λλης και αναγκα επακλυθ της. Αυτς πυ στην πρ-σωπικ τυ #ω ρεται σωστ και µε αρετ, εναι ικανς και στη δη-µσια να ανταπελθει στις πρκλσεις και να λ%ει ρθς απ-σεις. Αντθετα, κπις πυ αδυνατε να συπεριερθε σωστ στηνπρσωπικ τυ #ω, πυ δεν εναι ικανς να τακτπισει τις ιδιωτι-κς τυ υπθσεις, δεν εναι δυνατ να τ κνει αυτ µε τα δηµσιαπργµατα. Η λψη απσεων τσ στν ιδιωτικ σ και στ δηµ-σι τµα απαιτε ανθρ!πυς µε αρετ, υψηλ ασθηµα ευθνης, ικα-ντητα και πνω απ λα παιδεα ανθρωπιστικ, α πντα γν!-µνας εναι νθρωπς.



1. Να κρνετε κατ πσ εναι λ γικ ρθ η επιειρηµατ λ γα τ υΠρωταγρα στ α µρ ς της εντητας 7.

2. Πς αναλεται απ τ ν Πρωταγρα η νν ια της αρετς;3. Π ι ι ταν ι ρες µετδ σης της αρετς στην αραα Αθνα;

(Απαντστε σντ µα).4. Π ια εναι τα πρτυπα στα π α ταν πρ σανατ λισµνη η παι-

δεα;5. Π ια γενικ εικνα για την εκπαδευση στην Αθνα τ υ 5 υ αι-

να π.". δνει Πρωταγρας;6. Π ια συµπερσµατα ε#γ νται για την ανατρ των νων Αθη-

ναων;7. Π ια επιειρµατα ρησιµ π ιε Πρωταγρας, για να απ δε#ει

τη δυναττητα διδασκαλας της αρετς;

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ (%λ. σελ. 214-217)


2ÂÓÔÙËÙ· 199ssssssssssssssss

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ÛÙÈ˜ Û˘ÌÏËÚˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÈ˜ ÏÂÍÈÏÔÁÈÎ¤˜ - ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈÎ¤˜ - ÂÙ˘ÌÔÏÔÁÈÎ¤˜ ·ÛÎ‹ÛÂÈ˜

∂ÓfiÙËÙ· 1


1. Η εκκλησα τυ δ µυ ταν τ κυραρ και παντδναµ ργαντης αθηναϊκ ς δηµκρατας. ι συνελεσες της γννταν στην Πνκακαι παιρναν µρς λι ι εν λικι Αθηναι πλτες πυ εαν περσειτ τριακστ τς. Στην εκκλησα τυ δ µυ λας απσι!ε για λατα σηµαντικ θµατα εσωτερικ ς και ε#ωτερικ ς πλιτικ ς: ψ ιση ν-µων, εκλγ αρντων, λεγ σων κατεαν δηµσια α#ι%µατα, σνα-ψη συµµαι%ν και ειρ νης, κ ρυ#η πλµυ κ.λπ. ∆ικαωµα να µιλ συνεαν λι. 'αρακτηριστικ εναι η η κλ ση απ τν κ ρυκα: «τς αγ-ρεειν (λεται;».

ι Πρυτνεις: πρρνταν απ τη (υλ των πεντακσων. )ταν ιπεν ντα (υλευτς µιας υλ ς η πα εε την πρυτανεα της εκκλη-σας τυ δ µυ κθε 36 ηµρες. ι πρυτνεις διηθυναν τις εργασες της(υλ ς και της εκκλησας τυ δ µυ, συγκαλσαν τις συνελεσεις,ετµα!αν και ερναν τα θµατα συ! τησης κ.λπ. Η περδς της ε#υ-σας τυς νµα!ταν πρυτανεα, η υλ τυς πρυτανευσα και ι πε-ν ντα (υλευτς πρυτνεις. Η σειρ πρυτανεας κθε υλ ς ρι!τανµε κλ ρ.

2. Τ αντικεµεν της διδασκαλας τυ Πρωταγρα ει δυ σκλη: ιδιωτι-κς υπθσεις και δηµσις (ς. Η διδασκαλα δηλαδ της αρετ ς µε τ-τι τρπ, %στε πλτης να καταρνει να συνδυ!ει ρθ τις απ-σεις τυ στην ιδι%τικ !ω µε αυτς κατ την ενασλησ τυ µε τα κιν.

3. Η πψη τυ Σωκρτη εναι #εκθαρη και τη θτει υπψην τυ συ-νµιλητ τυ:

ssssssssssssssss

199

η πλιτικ αρετ δε διδσκεται την πλιτικ αρετ δεν µπρν ι νθρωπι να τη µεταδ%συν

στυς λλυς.Για να στηρ#ει την πψ τυ, ρησιµπιε δ επιειρ µατα πυ

αντλε απ την καθηµεριν !ω των Αθηναων πλιτ%ν.

1 Επιερηµα:Α. ι Αθ ναιι, πυ, σµωνα µε την κιν γν%µη, εναι σ, ταν

πρκειται να συ!ητ συν στην εκκλησα τυ δ µυ για συγκεκριµ-να τενικ θµατα, καλν µν ειδικς πνω σε αυτ για να τυςσυµ(υλεσυν.

Β. /ταν πρκειται να συ!ητ συν πνω σε γενικ πλιτικ θµατα, πυαρν τη δικηση της πλης, ττε ωρς δικριση δνται τιςαπψεις λων των Αθηναων, απ πιυς πλιτικς, κινωνικς επαγγελµατικς %ρυς κι αν πρρνται.Επµνως, α ι Αθηναι απδνται την πψη λων των συ-

µπλιτ%ν τυς πνω σε πλιτικ θµατα, σηµανει τι και αυτ υντη γν%µη τι η πλιτικ αρετ δε διδσκεται.

2 Επιερηµα:ι πι σ και ριστι πλτες πυ κατυν την πλιτικ αρετ αδυ-νατν να τη µεταδ%συν στυς λλυς. 'αρακτηριστικ παρδειγµαεναι αυτ τυ πλν ικαν πλιτικ, τυ Περικλ , πς δεν κατ-ερε να µεταδ%σει τις πλιτικς τυ γν%σεις και την ικαντητ τυ τεστυς γιυς τυ τε στν πρστατευµεν τυ Κλεινα.

Τ συµπρασµα εναι και πλι τ δι: η πλιτικ αρετ δε διδσκεται.

Η συλλγιστικ πρεα τυ Σωκρτη επιγραµµατικ ει ως ε# ς: ι Αθηναι εναι σ. Απ αυτ συνγεται τ συµπρασµα τι κθε πψ τυς εναι ρθ

(συµπρασµα πυ δε διατυπ%νεται ευθως, αλλ κυριαρε στη σκ-ψη τυ Σωκρτη).

Για τα !ητ µατα πυ πιστευν τι διδσκνται, ι Αθηναι !ητντη γν%µη των ειδικ%ν.

Για τα πλιτικ !ητ µατα επιτρπυν σε λυς ανε#αιρτως να δια-τυπ%συν την πψ τυς.

ι µεγλι πλιτικ ντρες δεν κατεραν να διδ#υν τις γν%σειςκαι τη σα τυς πνω σε πλιτικ !ητ µατα σε κανναν.

Περικλ ς παρλ πυ µρωσε σωστ τα παιδι τυ, δεν κατε-


ρε να τυς µεταδ%σει τις γν%σεις τυ πνω στην πλιτικ αρετ .Απ τα παραπνω συνγεται τ συµπρασµα τι η πλιτικ αρετ

δεν εναι διδακτ .Η µθδς πυ ρησιµπιε εναι η επαγωγικ . 5εκιν%ντας απ κ-

πιες επιµρυς περιπτ%σεις καταλ γει στ γενικ συµπρασµα τυ µηδιαδκτ της πλιτικ ς αρετ ς. 7λλωστε Σωκρτης εναι εισηγητ ςτης επαγωγικ ς µεθδυ στη διερενηση των ηθικ%ν πρ(ληµτων. Β-(αια στη συνεια θα πρωρ σει στην παραγωγικ µθδ απδει#ης,µετ την απτυα τυ Πρωταγρα να απδε#ει τις θσεις τυ.

Πριν σλισυµε τα επιειρ µατα τυ Σωκρτη, ελυµε να τν-συµε τι την πψ τυ δεν τη θτει δγµατικ και απλυτα. Με τιςρσεις «δε θεωρσα...», «νµ!ω τι...», της δνει υπκειµενικ ρει,εν% παρλληλα δενει να σ(εται τν Πρωταγρα «δε θα µπρσα νατ αµισ(ητ σω».

Με µια πρ%τη ανγνωση µπρµε να πµε τι τα επιειρ µατα τυΣωκρτη εναι ικανπιητικ. Πργµατι, ι Αθηναι, !%ντας µσα στπερι(λλν της µεσης δηµκρατας παιρναν ενεργ µρς στην πλι-τικ !ω και στη λ ψη απσεων ωρς κπια ειδικ διδασκαλα.

/µως θα µπρσαν να διατυπωθν κπιες ενστσεις ως πρς τηνπειστικτητα των επιειρηµτων, αν τα αναλσυµε περισστερ.

Τ πρ%τ τυ επιερηµα Σωκρτης τ στηρ!ει στην πψη τιλι ι Αθηναι εναι σ. Αυτ η πψη εναι σα%ς υπεραπλυ-στευµνη και ε#ιδανικευµνη, αν λ(υµε υπψη µας τι σηµαντικ π-λιτικ ντρες πυ καθρισαν την τη της Αθ νας σε κπιες περι-δυς, ταν διεθαρµνι και κιν θηκαν απ πρσωπικ συµρν (Αλ-κι(ιδης, Κλων κ.).

Επσης να σηµει%συµε τι και δις Σωκρτης αµισ( τησε πλ-λς ρς την ικαντητα των Αθηναων να λαµ(νυν σωστς απ-σεις, εν% δε δστασε να τυς αρακτηρσει ασυλλγιστ και θρυ(πιπλ θς, ταν συγκεντρ%ννται στην εκκλησα τυ δ µυ (Πλτωνς,Πλιτεα, 492 BC).

Τ δι υπεραπλυστευµνη εναι και η πψ τυ τι δε διδσκ-νται απ κανναν την πλιτικ αρετ . ∆εν πρπει να #ενµε τι ι Αθη-ναι απ τη νεαρ τυς ηλικα !σαν καθηµεριν µσα στα τεκτεν%-µενα της µεσης δηµκρατας. Η συµµετ τυς στα κιν εε γνει(ωµα, παρακλυθσαν λγυς, παιρναν µρς σε πλιτικς συ!ητ -σεις, γν%ρι!αν υπρωτικ τυς νµυς, αναλµ(αναν α#ι%µατα καιευθνες (πλλ απ αυτ δια κλ ρυ), στιεα πυ απτελσαν, στωκαι τυπα, διδασκαλα της πλιτικ ς τνης.

··ÓÙËÛÂÈÛ 201ssssssssssssssss

Τ δετερ επιερηµ τυ µπρε να αµισ(ητηθε ακµα πι ντ-να. Καταρ ν σε αυτ συγει την ικαντητα των µεγλων πλιτικ%ναντρ%ν µε την πλιτικ αρετ των απλ%ν πλιτ%ν. Περικλ ς εεε#αιρετικς ικαντητες ως ηγτης και πλιτικ αρετ ως πλτης. Σω-κρτης ισυρ!εται και ι λανθασµνα τι δεν κατερε να κνει τυςγιυς τυ πλιτικς ηγτες, πως ταν δις. Αλλ απ την λλη µε-ρι τα παιδι τυ τε διεθαρµνα ταν τε δεν εαν πλιτικ αρετ ως πλτες.

Ακµα µως κι αν δετµε τι δεν κατερε να τυς µεταδ%σει τηνπλιτικ αρετ , αυτ δεν ελεται απαρατητα στ τι δε διδσκεται./λι γνωρ!υν τι κατ τη διαδικασα της διδασκαλας πρπει να λαµ-(ννται υπψη δυ πλ σηµαντικ παργντες: η ικαντητα µετ-δωσης τυ δασκλυ και η ικαντητα αντληψης και η δεκτικτητα τυµαθητ .

Τλς, στην επιειρηµατλγα τυ Σωκρτη υπρυν κπιες αντι-σεις. Απ τη µια υπστηρ!ει την πψη τι λι ι Αθηναι εναι σ-, εν% λγ µετ αρακτηρ!ει (στω και µµεσα) διεθαρµν τν Αλ-κι(ιδη. Επιπλν εν% υπστηρ!ει τι λι κατυν την πλιτικ αρετ και την εκδηλ%νυν στην εκκλησα τυ δ µυ, στη συνεια υπστηρ!ειτι υπρυν κπιι, τα παιδι τυ Περικλ , πυ δεν την κατυν.

ι παραπνω αντισεις και αµισ(ητ σεις καθ%ς και τ γεγνςτι Σωκρτης υπστηρ!ει µν στην αρ τυ διαλγυ τ µη διδα-κτ της αρετ ς, µας δηγν στ συµπρασµα τι η θση τυ και τα επι-ειρ µατ τυ εναι να απ τα γνωστ τενσµατα τυ ανδρς. Στηνε#λι#η τυ διαλγυ ανεται τι δεν πστευε στ µη διδακτ της αρε-τ ς. Γιατ λιπν εκρ!ει αυτς τις απψεις στην εντητα; Η στση τυαυτ απρρει απ την επιθυµα τυ να πρκαλσει τν Πρωταγρα γιανα απδε#ει αυτς τ διδακτ της αρετ ς. Σωκρτης µως εναι σε-δν ((αις τι σιστ ς θα απτει στην πρσπθει τυ. ?τσι στησυνεια θα ρθει αυτς να απδε#ει τι η πλιτικ αρετ διδσκεται,ακλυθ%ντας τη διαλεκτικ διαδικασα. Παρλληλα θα απδε#ει τι σιστ ς, πυ παρυσι!εται ως δσκαλς της πλιτικ ς αρετ ς, (ρ-σκεται σε σγυση και δεν εναι ικανς να απδε#ει τε αυτ πυ υπ-στηρ!ει τε την δια τυ την τνη.

4. Αρετ στ διλγ εναι η πλιτικ αρετ , η ευ(υλα, δηλαδ η σω-στ κρση και λ ψη απσεων στην ιδιωτικ και δηµσια !ω , %στενα µπρν λι να ρυθµ!υν µε λγια και ργα τις πρσωπικςτυς υπθσεις.


∂ÓfiÙËÙ· 2


1. ι θε πλθυν στ εσωτερικ της γης τα θνητ ντα. Καλν τν Πρµηθα και τν Επιµηθα να διανεµυν σε αυτ

δυνµεις. Επιµηθας παρακαλ τν Πρµηθα να κνει αυτς τη διανµ

των δυνµεων. Επιµηθας διανµει τσι τις δυνµεις, %στε να µην καταστραε

κπι γνς.

2. πιητικς εκρσεις, πως «πλν σιν», «σµικρτητι µπισε»,«πτυνς υγ ν», «αϊστωθεη», «αλληλθρι%ν».

3. Η «ειµαρµνη» εκρ!ει τ αναπευκτ. Τ πρασµα απ µια µρ- !ω ς σε µια λλη, απ µια επ σε µια λλη, τ πρασµα σε να λ-λ στδι ε#λι#ης πυ γνεται κτω απ την πεση της ανγκης για τη(ελτωση της !ω ς. ρνς δηλ%νει την αρ της δηµιυργας, τ ση-µε πυ πεται µετ τη θεγνα (τη γννηση των θε%ν). 'αρακτηριστι-κ εναι τι στυς αραυς ελληνικς µθυς υπρει µν θεγνα. Ησδς στη Θεγνα τυ κνει λγ για τη δηµιυργα των θε%νκαι στη συνεια απλ αναρεται στη δηµιυργα τυ ανθρ%πυ, ω-ρς να εµ(αθνει περαιτρω στν τρπ αυτ ς της δηµιυργας. Αντθε-τα για τν Πρωταγρα και τυς σιστς κντρ της διδασκαλας καιτυ ενδιαρντς τυς εναι νθρωπς, η δηµιυργα και η ε#λι#ητυ διυ και τυ πλιτισµ τυ.

4. ι θε δηµιργησαν τα !%α και τν νθρωπ µσα στη γη απ %µακαι ωτι, αλλ και απ σα υλικ αναµειγννται µε τ %µα και τηωτι. ∆ηλαδ , και απ νερ, πυ µπρε να αναµειθε µε τ %µα καιαπ αρα πυ µπρε να αναµειθε µε τη ωτι. Πρωταγρας σ(εταιτην κσµγνικ µυθλγα, η πα αναρει τι ι νθρωπι γιναναπ τη γη. Συνδυ!ει δε την κσµλγικ θε%ρηση τυ Παρµενδη, πυυπστηρ!ει τι τα ντα πρρνται απ τη σνθεση δ στιεων, τηςγης και της ωτις, µε αυτ τυ Εµπεδκλ , πς συµπλ ρωσε λλαδ στιεα, τ νερ και τν αρα. Παρλληλα µε αυτ τη θε%ρηση, σιστ ς, ανεται τι εκρ!ει και την αργνη αντληψη για τη µητ-ρα-γη, στα σπλνα της πας (γης νδν) γεννινται και αναπαργ-


νται λι ι ργανισµ, εν% διακρνυµε και κπια ν#η στη διαδεδ-µνη αντληψη των Ελλ νων περ αυτθνων λα%ν, λα%ν δηλαδ πυ#ετρωσαν απ τη γη, την πα στη συνεια κατκησαν.

5. ?να απ τα ργανα της νµτλειας της σης, Επιµηθας, παρεµ-(ανει µσα στ µθ, για να ε#ασαλσει την ισρρπα και την επι(ω-ση των µ(ιων ντων. ∆ιανµει µε ιδιατερη ρντδα τις δυνµεις καιτα εδια, %στε να µην κινδυνεσει κπι απ τα !%α µε αανισµ. Κατανµει τις υσικς ιδιτητες σε κθε εδς µε σα και περισσ

πρσ . Σε λλα δνει δναµη, σε λλα τατητα, σε λλα πλα, σελλα τερ, σε λλα υπγεια κατικα και σε λλα διαρετικςτρπυς σωτηρας.

Τα εδι!ει µε τρωµα σκληρ δρµατα και τσι, µε τν κατλλη-λ ε#πλισµ τυς παρει τα (ιλγικ εκενα µσα πρστασας στιςκαιρικς µετα(λς και τα ακραα µετεωρλγικ αινµενα.

Ε#ασαλ!ει µσα διατρ ς για λα τα εδη και τα διακρνει σε ρ-τγα και σαρκγα.ρµ%µενς απ τν παραπνω διαωρισµ δνει πλυγνα, δηλαδ

τη δυναττητα να γεννν πλλς απγνυς, σε σα !%α γννταιτρ των λλων. Με αυτ τν τρπ ε#ασαλ!ει ισρρπα και στνπληθυσµ των µ(ιων ντων.

6. µθς δενει τ πρ%τ στδι ε#λι#ης τυ ανθρ%πυ, τη γνεση.Περιει πλλ σηµαντικ στιεα, µερικ απ τα πα ευσταθνακµα και σ µερα. Φιλσικς και κσµλγικς ιδες: Τα µ(ια ντα πρρνται

απ τη σνθεση των τεσσρων στιεων, %µατς, ωτις, νερκαι αρα (ιλσα τυ Παρµενδη και τυ Εµπεδκλ ).

Κπιες αλ θειες για τη (ιλγικ πρλευση των µ(ιων ντων καιτυ ανθρ%πυ: Τα !%α πλ!νται µε κπιες δυνµεις, σ διανε-µειµνες, %στε να απευθε κνδυνς αανισµ τυς. Παρλλη-λα µθς αναρεται στ γεγνς της διατ ρησης και της ε#ανι-σης των ειδ%ν, καθ%ς και στ γεγνς τι νθρωπς (ιλγικ ε-ναι τ πι αδναµ απ τα ντα, λιγτερ ε#πλισµνς και πλνανσυρς. Τλς, γνεται αναρ σε κινωνιλγικ εππεδ γιατην αρικ κατσταση της ανθρ%πινης κινωνας, τη συγκρτησηκαι ργνωση των κινωνι%ν, την αρικ πρ(ληµατικ συµ(ωσηκαι την ε#ασλιση της κινωνικ ς συν ς µετ την παρµ(αση τυ∆α (εντητα 4).


Παρλληλα µε τις κινωνιλγικς και κσµλγικς αναρς, µσαστ µθ διακρνυµε και τη θελγικ αντληψη τι ι θε πρϋ-π ραν και αυτ δηµιργησαν τα µ(ια ντα και τν νθρωπ.Γνωρ!υµε τι σιστ ς Πρωταγρας ταν αγνωστικιστ ς, πωςανεται µσα απ απσπσµατα των ργων τυ. Γι’ αυτν η παρ#ητυ θε τθετ υπ αµισ( τηση. Γιατ λιπν στ µθ τυ ι θεκατυν τσ σηµαντικ θση; Πραν%ς η αναρ γνεται µε αλ-ληγρικ διθεση. ∆ας εναι λγς, η λγικ , η νµτλεια πυδιπει τη ση. ι υπλιπι θε εναι τα ργανα αυτ ς της νµτ-λειας, ι εκτελεστς και ελεγκτς των νµων πυ ρυθµ!υν τις σ-σεις των ντων µετα# τυς, ε#ισρρπν τις ανγκες τυς ε#ασα-λ!υν τα µσα για την ικανπηση αυτ%ν των αναγκ%ν και και τυςτρπυς για τη διαι%νιση των γεν%ν. Τ ντν θελγικ στιετης εντητας δεν ρεται σε αντθεση µε τις απψεις τυ σιστ , αλ-λ ρησιµπιεται, για να θεµελι%σει θελγικ την πλιτικ αρετ .7λλωστε στη συνεια τυ µθυ δε θα ασληθε καθλυ µε τηνπαρ#η των θε%ν. Θα πρσπαθ σει να ε#ηγ σει π%ς γενν θηκε τθρησκευτικ συνασθηµα.?να απ τα ργανα της νµτλειας της σης, Επιµηθας, παρεµ-

(ανει µσα στ µθ, για να ε#ασαλσει την ισρρπα και την επι(ω-ση των µ(ιων ντων.

∞·ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÈ˜ ÏÂÍÈÏÔÁÈÎ¤˜ - ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈÎ¤˜ - ÂÙ˘ÌÔÏÔÁÈÎ¤˜·ÛÎ‹ÛÂÈ˜

1. «Πρµηθας» σηµανει αυτς πυ πρ(λπει, πυ πρνε, πυ σκ-τεται εκ των πρτρων (πρ + µ δµαι= πρν%, απ αυτ η λ. µ τις=σκψη). Εν% «Επιµηθας» εναι αυτς πυ σκτεται εκ των υστρων,ετερρνισµνα, ρα ι σωστ, απερσκεπτα (επ + µ δµαι).

2. γνη, ειµαρµνς, τυπσιν, κερννυται, γειν, πρστα#αν, κσµ -σαι, νµων, πρπει, πρσ πτεν, η, διδς, ων, υπρι, υπδ%ν.

3. λγ-, πλ- : λιγνθρωπς, λιγαρκ ς, λιγριθµς, λιγαρα, λι-γωρα, πλυτλεια, πλυπργµων, πλυτλαντς, πλυµ ανς, πλυε-τ ς

4. Σηµε στ π ε#ελσσεται µη, λ#η (ρση πρταση) πυανασττωσε τ ακρατ ρι γιατ κανες δεν την περµενε, αντιµετωπ!ει


πλλ εµπδια, εναι απρσ(λητς-απλησαστς-ανε#λεγκτς, πραπλ θυµωµνς.

5. ανλωσης, υπερκατανλωση, καταναλωτ%ν, καταναλωτικς, «ανα-λ%σιµα».

6. 1-iii, 2-vi, 3-vii, 4-v, 5-viii, 6-ix, 7-x, 8-ii, 9-i, 10-iv.

∂ÓfiÙËÙ· 3


1. Επιµηθας κνει τη διανµ των ικαντ των και των εδων σταµ(ια ντα και, α λκληρ%νει τ ργ τυ, συνειδητπιε τι εια σει εντελ%ς ατακτπητ τ ανθρ%πιν γνς. ?ντας συνε%ςστ µυαλ τυ τη σωτηρα, την ε#ασλιση και τη διαι%νιση των λλων!%ων, «#ασε» εντελ%ς τν νθρωπ µε απτλεσµα αυτς να µενειγυµνς, ανυπδητς, στρωτς και πλ, εν% Επιµηθας να (ρεθεσε απγνωση.

Και εν% (ρσκεται σε αδι#δ ε#αιτας της απρνησας και τηςανησας τυ, παρε(ανει απασιστικ Πρµηθας και τν (γ!ειαπ τη δσκλη θση.

Πρµηθας διαπιστ%νει τι τα λλα !%α υν τακτπιηθε µεπερισσ ρντδα («εµµελ%ς πντων ντα») και µν νθρωπς ε-ναι παντελ%ς απρσττευτς. /µως πλησι!ει η καθρισµνη µρα κα-τ την πα τα µ(ια ντα θα (γυν στ ως. ?τσι ιλνθρωπς τι-τνας απασ!ει να αναλ(ει δις τη σωτηρα τυ ανθρ%πινυ γ-νυς.

2. Πρµηθας αδυνατε να κλψει την Αιδ% και τη ∆κη, δηλαδ τηνπλιτικ τνη, απ τ παλτι τυ ∆α, γιατ υλασσταν απ τυς -λακς τυ, τη Βα και τ Κρτς.

3. ι αναλγες τυ µθυ µε τη θεωρα τυ Κινωνικ Συµ(λαυτων θεωρητικ%ν τυ ∆ιαωτισµ (Τ!ων Λκ και Ρυσσ) εναι µεγ-λες. Σµωνα µε την πψ τυς, νθρωπς αρικ !σε στη σηντας απλυτη ελευθερα κιν σεως και κατ ς. /µως ε#αιτας τηςλλειψης κινωνικ ς ργνωσης επικρατσε αναρα και συνεες συ-


γκρσεις. ?τσι, απασστηκε η σναψη ενς συµ(λαυ, µιας συµ-ωνας. Σµωνα µε αυτ , εκωρν σε κπιν (τµ µδα ατ-µων) να µρς της ελευθερας τυς και των δικαιωµτων τυς, µε τηνυπρωση αυτς να διαυλσσει την ειρ νη, την αρµνικ συµ(ωση,αλλ και τα δικαι%µατ τυς ναντι των υπλπων. Με αυτ τν τρ-π, κατ τυς θεωρητικς τυ ∆ιαωτισµ, νµιµπιεται η πλιτικ ε#υσα. Στ µθ τ ρλ τυ ρυθµιστ της ισρρπας και της ειρηνι-κ ς συµ(ωσης τν πα!ει ∆ας.

4. «?ντενς σα», ι τενικς γν%σεις µα! µε τη ωτι. συνδυα-σµς των δ αυτ%ν δυναττ των, της πρακτικ ς µα! µε τη θεωρητικ γν%ση θα (ηθ συν τν νθρωπ ι απλ να επι(ι%σει, αλλ να #ε-ωρσει απ τα υπλιπα µ(ια ντα. Η ντενς σα θα δηγ σειστην ανπτυ#η ενς αν%τερυ τενικ πλιτισµ πυ θα πρσρειστν νθρωπ τη δυναττητα πιτικ ς !ω ς.


1. GΑκσµητν: ακσµητς = α- στερητικ+κσµω-%<κσµςGΑνυπδυτν: ανυπδητς = α- στερητικ+στρ%ννυµιGΕιλτενετην: ιλτενω-ω= ιλτετενς<λς<τνηΕIπρα: επρς< ε+πρς

2. δει, λαθεν, ρ σαιτ, ρ, στρωτν, ερι, υλακα, λγεται.

3. 1-viii, 2-vi, 3-i, 4-vii, 5-iii, 6-ii, 7-ix, 8-x, 9-v, 10-iv.

4. λαθραων, λαθρθηρα, αληθανς, επιλ σµων, λαθρ(ις.

5. ιλ- ιλαλ θης, λαθλς, ιλεσπλανς, ιλλγς, ιλτελιστ ς.

∂ÓfiÙËÙ· 4


1. Αιδς: Θε των αραων Ελλ νων. Παραµνα της Αθηνς και µνατης Σωρσνης. Λατρευταν και ως Jρα.


Στην Αθ να υπ ρε νας αιερωµνς στην Αιδ%. Στη Σπρτη εαντ γαλµ της #ω απ την πλη. Καθταν κντ στ θρν τυ ∆α.Εκπρσωπε τ σε(ασµ στυς γραυς θεϊκς νµυς.

∆κη: Η πρσωππιηµνη δναµη τυ δικαυ και της σωστ ς αν-θρ%πινης συµπεριρς. Τ νµα πρρεται απ τη ρ!α δικ- καισυγγενεει µε τ ρ µα «δεκνυµι» (µε αρικ σηµασα τ δεικνειν, τηδιεθυνση, και µετ τ δι%κειν). Η ∆κη σετ!εται µε τ παλι θιµ τηςεκδω#ης των ενων απ την κιντητα. ?τσι, ι Ερινες, πυ κατα-δωκαν τ γκληµα, ταν πντα (ηθ της ∆κης. Η ∆κη στν Ησδεναι η Τρτη απ τις 'ριτες. ι λλες δ εναι η Ευνµα και η Ειρ -νη. Αργτερα τη (ρσκυµε ως κρη τυ Κρνυ και της Ανγκης. ΣτηνΚρινθ λατρευταν µα! µε τις αδερς της.

Για τυς αραυς η Αιδ%ς εναι ννια µε σνθετ περιεµεν καιδεν γνεται να απδθε µε µια λ#η. Εναι η ηθικτητα, η ηθικ συνεδη-ση, η σωρσνη, σε(ασµς στυς γραυς ν’µυς, η κσµιτητα, ησεµντητα, αυτσε(ασµς, τ ιλτιµ. Γενικ εκρ!ει τ συνασθη-µα της ντρπ ς πυ αισθνεται νθρωπς για κθε πρ#η τυ πυαντι(ανει στυς καθιερωµνυς ηθικς κ%δικες τυ κινωνικ περι-(λλντς τυ. Αυτ η ντρπ πλησι!ει περισστερ πρς την ννιατυ σε(ασµ και δεν ει σση µε τις ενς τις τψεις.

Η ∆κη εναι τ συνασθηµα της δικαισνης. Η αντληψη τυ δικα-υ και τυ δικυ, η υπακ στυς γραπτς νµυς και σε(ασµςτων δικαιωµτων των λλων ανθρ%πων.

Και ι δ κρατν δεµνυς ψυικ τυς ανθρ%πυς, %στε να µησυγκρνται και τσι να απεγεται, να πρλαµ(νεται και να κα-ταστλλεται η αδικα. Κατ’ αυτ τν τρπ δε διαταρσσεται η µαλ συµ(ωση, διασαλ!εται η συν τυ συνλυ, διατηρεται η ισρρ-πα και επικρατε τ#η στην ργανωµνη κινωνα. Γι’ αυτ και ι δδεν εναι δυνατ να νηθν απκµµνες απ την ανπτυ#η τυ πλι-τισµ.

Μσα απ τ µθ Πρωταγρας απδει#ε τι η Αιδ%ς και η ∆κηαπτελν πρϋπθσεις για τη λειτυργα των κινωνι%ν, ε#ασαλ!-ντας σε αυτς αρµνα, ιλικς σσεις, συλλγικ δρση.

Και πραγµατικ µθς δνει αρµ να πρ(µε στην ε# ς συλλ-γιστικ πυ απτελε λλωστε και τ κεντρικ !ητµεν της πλιτικ ςεπιστ µης: η πληθ%ρα και η ιδιαιτερτητα των ανθρ%πινων αρακτ -ρων, καθ%ς και τα αλληλσυγκρυµενα συµρντα, θτυν σε κνδυ-ν την πρεα και την πρδ των ανθρ%πινων κινωνι%ν. ?πρεπε λι-πν να επινηθε νας #νας αρ%ν και καννων, πυ ωρς να απειλε


την ελευθερα στις ανθρ%πινες δραστηριτητες, θα ε#µλυνε τις δια-ρς και θα ενπισε τη δρση και τις συµπεριρς των πλιτ%ν. Αυ-τ τ ρλ ακρι(%ς διαδραµατ!ει η απδ των α#ι%ν τυ αλληλσε-(ασµ και της δικαισνης µε απ%τερ στ την ργνωση δηµκρα-τικ ς και αρµνικ ς κινωνικ ς συµ(ωσης.

2. ∆ας, ως πατρας των θε%ν και των ανθρ%πων, ρεται, µετ τνΠρµηθα, να συµπληρ%σει τα δ%ρα πρς τν νθρωπ και να τυ ε#α-σαλσει, για δετερη ρ, τη σωτηρα. Στλνει τ γι τυ, Ερµ , ναρντσει τ ανθρ%πιν γνς ρνντς τυ της αιδ% και τη δκη.Πρϋπθεση για την επιτυα της κινωνικ ς συµ(ωσης εναι η αρµ-να των µελ%ν της, πυ θα ε#ασαλσει την πρδ και την ευηµερα. Ηαρµνα θα επιτευθε µσα απ τ σε(ασµ στυς γραυς νµυς(αιδ%ς) και την υπακ στυς γραπτς (δκην). Με αυτ τα πραπαι-τµενα αµ(λννται ι διαρς των ανθρ%πων και αλιναγωγνταιτα κακ νστικτα, πως η ιδιτλεια, εγωισµς, η ανειλικρνεια, η ανη-θικτητα, η απλησα, η ανευθυντητα. Η παρ#η ηθικ%ν νµων και σε(ασµς τυς (αιδ%ς) εναι ανε#ρτητς µε τ ( της πιν ς.

3. Μια ττια κινωνικ και πλιτικ ργνωση δνει νηµα και περιε-µεν στη δηµκρατα, καθιστ%ντας την ι να απλ σστηµα σκη-σης ε#υσας, αλλ κυρως τρπ !ω ς και δρσης. 7λλωστε η ικαντη-τα τυ ανθρ%πυ να απδεται ρια στη συµπεριρ και δρση, ιµν δεν τν περιρ!ει, αλλ αντθετα δνει α#α στην ελευθερα τυ,α#α στ περιεµεν της ννιας νθρωπς και πλιτισµς.

4. Αι τναι νενµηνται: Αναρεται εδ% η α#α τυ καταµερισµ τηςεργασας απ τα πρ%τα κιλας στδια της κινωικ ς !ω ς και πσ αυ-τς καθρισε την ε#λι#η τυ πλιτισµ.


1. δς- δεισιδαιµνα, διανµας- νµικς, διασκδαση-διασκεδαστι-κς, νσκµε-νσηλα, ικγνεια-γενεαλγικς.

2. πρς

3. σωστς εναι η (1) και η (4)


4. 1-δ, 2-α, 3-στ, 4-γ, 5-(

5. Αντ : µεγλη αντ Σ µα: ακρι(ς σ µα Πρε#ω: πρε#ντες καλεσµνι Πρσ : αµριστη πρσ Συµµετ : λικ συµµετ Σση: ιλικ σση Σλε: λ µερ σλε

6. γρ γρα ρθρωσε γλ%σσα και λ#εις κατικσαν διασκρπισµνι µ πως αθε εντελ%ς για να επικρατ σει τ#η στις πλεις υν µιραστε ως ε# ς

∂ÓfiÙËÙ· 5


1. Πρωταγρας για να ενισσει την πψ τυ ρησιµπιε σε συ-σετισµ µετα# τυς δυ εµπειρικ παραδεγµατα. Τ πρ%τ αναρε-ται σε κπιν πυ υπστηρ!ει τι κατει µια τνη (εναι καλς αυλη-τ ς), εν% στην πραγµατικτητα δεν την #ρει. Αυτν, λιπν, λι τνπεριγελν τν συµ(υλευν και πρσπαθν να τν συνετ συν, σαννα εναι τρελς. Αν, µως, παραδετε τι δεν την κατει, ττε εναι συ-νετς.

Απ την λλη πλευρ, αν κπις παραδετε γι’ αυτν τν δι τιεναι δικς, ακµα κι αν αυτ εναι ανερ, λι τν αρακτηρ!υντρελ και πρσπαθν να τν συνετ συν.

Εν% στην πρ%τη περπτωση η ειλικριν ς παραδ της αδυναµας(σετικ µε την τνη) θεωρετ σνεση και σωρσνη, σε αυτ την πε-ρπτωση της ειλικρινς παραδ ς αδυναµας στη δικαισνη θεωρε-ται τρλα.

Τα παραπνω απδεικνυν την καθλικτητα της συµµετ ς στηδικαισνη, ως αναγκα ρ της ανθρ%πινης παρ#ης και της συµµετ- ς στην κινωνα. ?τσι ε#ηγεται και τ καθλικ µρασµα των δ%-ρων, της «αιδς» και της «δκης» απ τ ∆α στυς ανθρ%πυς.


2. Η πλιτικ αρετ δεν εναι µυτ τε αυτνητ στιε στν ν-θρωπ αλλ απτλεσµα διδα ς και επιµλειας (συστηµατικ ς πρ-σπθειας).

/λι ι νθρωπι επιθυµν και θεωρν αναγκα να υπρει σεαυτς σε(ασµς και δικαισνη. Και αυτ τ επιδι%κυν, γιατ µντσι θα µπρσυν να ! συν µσα σε συγκρτηµνες κινωνες και θααναπτ#υν τν πλιτισµ τυς. Απ αυτ την πλευρ, λιπν, σε(α-σµς και η δικαισνη µπρν να νηθν ως αρετς σµυτες µε τννθρωπ, α ωρς αυτς δεν εναι δυνατ να συµ(ι%σει µε τυς υπ-λιπυς.

/µως εναι γεγνς τι παρ την εντλ τυ ∆α, δεν εναι δυνατ ναε#ασαλιστε η καθλικτητα αυτ%ν των αρετ%ν, α δεν απτλεσανµρς της αρικ ς τυς σης. Ας µην #ενµε τι και δις ∆αςπρ(λεψε την πιθαντητα να µην τις απκτ συν κπιι νθρωπι,γι’ αυτ και επ(αλε τιµωρα. Στς εναι λιπν η απκτησ τυς, πυρεται µσα απ τη διδα και τη συνε πρσπθεια.

3. ∆ιακρνει τα πρτερ µατα και τα ελαττ%µατα σε δυ µδες: α) σταυσικ (παρστηµα, µρι, υγεα αδυναµα, ασ µια ασθνειακ.λπ) και () στα επκτητα (δικαισνη, σε(ασµς, σωρσνη αδικα,ασ(εια, επιπλαιτητα κ.λπ). Στα υσικ ελαττ%µατα νθρωπς δενµπρε να παρµ(ει. ∆εν εναι δυνατ τε να τα πρλ(ει τε να ταδιρθ%σει. Γι’ αυτ και απναντ τυς δενυν ι νθρωπι συµπνια,µεγαλψυα, ανεκτικτητα. Κανες δεν µπρε να κατηγρ σει νανυθετ σει κπιν για τα υσικ τυ ελαττ%µατα. Τα επκτητα µωςεναι απτλεσµα διδα ς, επιµλειας, ρντδας ( στην αντθετη περ-πτωση λιγωρας και αδιαρας). Γι’ αυτ θυµ%νυν µε συς δε ρ-ντισαν να διρθ%συν, να πρλ(υν και να ε#αλεψυν τα επκτηταελαττ%µατ τυς. Τυς νυθετν, τυς διδσκυν τυς τιµωρν.


1. λα(, ειδ%σιν, πρσπιµενν, απδε#αι, πειρσµαι, απδνται,ηγντ.

2. α-3, (-5, γ-4, δ-1

3. σωστς παρατηρ σεις εναι ι: (, γ και δ


4. πρσω: πρσ - πρσεκτικς παρω: παρ -παρηµνς ενω: εν -νς κατω: κατ -κτς πρε#ω: πρε# -πρε#ων ε#ω: ε# -ε#ικς µετω: µετ -µτς υπερω: υπερ -υπρς

5. παρ- παραδπιστς, παρααρκτης, παρασρµαι, παρατενω, πα-ρτλµς, παρατ ρηση.

∂ÓfiÙËÙ· 6


1. Αρισττλης στη «Ρητρικ » τυ διακρνει την πιν σε «τιµω-ραν» και σε «κλασιν». Η πρ%τη ει εκδικητικ αρακτ ρα, εν% η δε-τερη σωρνιστικ. /πως µας λει και Πρωταγρας αυτς πυ τιµω-ρε µε λγικ , µε περσκεψη δεν απσκπε στ να εκδικηθε, αλλ στνα διρθ%σει τ ατπηµα, ρα δνει στην πιν παιδαγωγικ δισταση,τελελγικ περιεµεν εσν µπρε να απτελε µσ (ελτωσηςτης πρσωπικτητας. Φρα αυτ%ν των ιδε%ν (ρσκυµε στα νετεραρνια τν Ιταλ διαωτιστ Cesare Beccaria, πατρα της νετερης ν-µικ ς θεωρας, πς στ δηµσιευµν στ Μιλν ργ τυ «∆κ-µι περ εγκληµτων και πιν%ν», διατυπ%νει θεµελιακς αρς για τνηµα της πιν ς και της απνµ ς δικαισνης.

2. Τα ρ µατα της αραας «τιµωρµαι» και «κλ!ω» σηµανυν «τι-µωρ%». Ειδικτερα τ πρ%τ σηµανει «τιµωρ% για να πρω εκδκηση»,εν% τ δετερ σηµανει «τιµωρ% για επανρθωση, για διρθωση». Αρισττλης µλιστα ρ!ει την ννια ως ε# ς: τ µεν πρ%τ απ(λπειστην ικανπηση τυ αδικηθντς, εν% τ δετερ στην τιµωρα τυαδικ σαντς (Ρητρικ Ι, 10, 17).

3. Η θεωρα τυ Πρωταγρα για τν παιδαγωγικ (σωρνιστικ καιδιρθωτικ) αρακτ ρα της πιν ς εναι σα%ς ρη#ικλευθη για τηνεπ τυ, πυ δινε στην πιν αρακτ ρα ανταπδσης και τη ρησι-


µπισε ως µσ εκδκησης. Να θυµηθµε εδ% την «τσιν» των αρ-αων, αντληψη κατ την πα η τιµωρα επι(αλλταν σαν ανταπδ-ση στ αδκηµα, µε σκπ την απκατσταση της ηθικ ς τ#ης.

απτρεπτικς και παραδειγµατικς αρακτ ρας της πιν ς, πυεγκαινασε Πρωταγρας, επηρρασε τις θεωρες των νετερων παιδα-γωγ%ν, ιλσων και πινικλγων.

Πργµατι, θεωρ%ντας ως απαρ(ατη αρ τ σε(ασµ της ανθρ%πι-νης α#ας, την αναγν%ριση της ανθρ%πινης µναδικτητας, η πιν δενπρπει να καταπατ αυτ και να απκτην%νει, να απανθρωππιε.Αντθετα πρπει να λειτυργε µε ττι τρπ, %στε να τιµωρε τηνπρ#η, ι τν πλτη, να διδσκει.

4. Ως πρς την απδεικτικ α#α τυ επιειρ µατς τυ Πρωταγραµπρµε να σηµει%συµε τα παρακτω: µας λει τι ι νθρωπι επι-(λλυν πινς σε συς διαπρττυν αδικ µατα, επειδ αδιαρησαννα απκτ συν την αρετ . ∆ηλαδ , η απκτηση της αρετ ς λαµ(νεταιως δεδµν, ωρς µως να εναι. 7ρα, για ακµα µια ρ Πρωτα-γρας ρησιµπιε τ γνωστ σισµα «λ ψεως τυ αιτµενυ», σµ-ωνα µε τ π ρησιµπινται ως απδεικτικ στιεα πργµαταπυ και τα δια ρ !υν απδει#ης.

'ρησιµπιε ως δεδµν την πψη τι η τιµωρα ει σωρνιστι-κ και ι εκδικητικ αρακτ ρα. ∆εν µπρε µως η πρταση αυτ νααπτελσει απδεικτικ επιερηµα γενικ απδεκτ, εσν #ρυµετι την επ εκενη η τιµωρα απτελσε µσ εκδκησης.

7ρα, τ επρρηµα «ικαν%ς» µε τ π κλενει τ κελαι δενανταπκρνεται στην πραγµατικτητα. σιστ ς δεν ει απδε#ει τδιδακτ της αρετ ς, εσν ρησιµπιε ως απδεικτικ στιε κτιπυ πρπει κι αυτ να απδειτε.


1. α-3, (-4, γ-1, δ-2, ε-7

2. σηµανει απµκρυνση3. σωστς εναι ι: α και (

4. Αλγστως: λγικς, παρλγς, λγιστ ς Συµ(υλεω: (υλευτ ς, (υλευτ ρι, (λευµα


Φανµαι: επινεια, ανρι, σµα σης: υσα, παρυσι!µαι, ανσις

5. πρασστηκε, σµα, ανεια, υπερηνια, απνθηκε, ανααν-δν.

∂ÓfiÙËÙ· 7


1. Πρωταγρας στην εντητα αντιµετωπ!ει τ δετερ επιερηµα-απρα τυ Σωκρτη, γιατ ι ριστι πλιτικ ντρες δεν πρπει νααδιαρν να µεταδδυν την πλιτικ αρετ στα παιδι τυς. Μεπρσεκτικ ε#ταση παρατηρµε τα ε# ς: 'ρησιµπι%ντας ως α#ιωµατικ αρ την παρ#η της αρετ ς στην

πα ελυν να µετυν λι, πρ(λλει την απρα, και ι πει-στικ επιερηµα, για τ αν εναι δυνατ να ρντ!υν ι #ιι Αθη-ναι να µαθανυν τα παιδι τυς πληθ%ρα δευτερευνταν πραγµ-των (τενικς γν%σεις) και ι να τυς διδσκυν ι διι την πλιτι-κ αρετ .

∆εν αναρει τι πραγµατικ συµ(ανει, δηλαδ , αν η κινωνικ !ω ,η συµπεριρ των πλιτ%ν, τα παραδεγµατα των #ιων αντρ%ναπδεικνυν ντως την παρ#η της αρετ ς στην πλιτεα. Αρκεταισε µια δεντλγικ µεθδλγα πυ σγυρα δεν αντιπρσωπεειαπδεικτικ διαδικασα. ?τσι, µας λει τι λι ι νθρωπι πρπεινα συµµετυν στην αρετ . /πις δε συµµετει πρπει να νυθε-τεται, να διδσκεται. Για τις ακραες περιπτ%σεις µη υπακ ς υπρ-ει η τιµωρα πυ µπρε να εναι η πλν αυστηρ . ι #ιι ντρεςελυν να διδσκυν τα παιδι τυς, αλλι%ς δεν εναι #ιι τυνµατς και της µης τυς. µε αυτ τν τρπ µµεσα τν!ει τηναναγκαιτητα της πλιτικ ς αρετ ς. /µως τα επιειρ µατ τυ στε-ρνται λγικ ς.

Αυτ πυ Πρωταγρας εεται να υπρει (η αρετ ) δε σηµανεικιλας τι υπρει. Αυτ πυ εεται να γνεται, δε σηµανει τιντως γνεται στην πραγµατικτητα. Επµνως η αρικ τυ θσηδεν τεκµηρι%νεται µσα απ την πραγµατικτητα. Αυτ ει ως απ-τλεσµα να δηγεται συλλγισµς τυ σε ανακλυθες. Μπρµενα υπθσυµε τι Πλτων συνειδητ τν Πρωταγρα να αναπτ-


σει σαθρ επιειρηµατλγα για να καταδε#ει τις ανακλυθες τωνσιστ%ν γενικ.Στη συνεια και πριν µιλ σει για τυς ρες της αγωγ ς, αναλει

την αρετ σε τρεις ννιες, τη δικαισνη, τη σωρσνη και την σιτη-τα, πυ στ σνλ τυς απτελν την αρετ . ρµ%µενς απ αυτ τσηµε Σωκρτης θα διατυπ%σει παρακτω µια να ερ%τηση µε τηνπα υσιαστικ αρ!ει η ιλσικ διερενηση τυ περιεµνυ,της ταυττητας της αρετ ς, καθ%ς και της σσης πυ υν µε αυτ ταµρι της, τα υσιαστικ της.

2. Σµωνα µε τν Πρωταγρα, η δικαισνη, η σωρσνη, η σιτη-τα εναι διαρετικς νµασες τυ διυ πργµατς, δηλαδ της αρε-τ ς. Συναπτελν την αρετ , απτελν µρια αυτ ς. 7ρα, για τνΠρωταγρα η αρετ εναι ενιαα, αν και παρυσι!εται ως δικαισνη,σωρσνη και σιτητα. Μα! µε τη σα και την ανδρεα απτελντις πντε εκρσεις της αρετ ς. Ωστσ και ι πντε καθιστν την αρε-τ ενιαα και αδιαρετη. Εδ% ακρι(%ς (ρσκεται και η διαρ της αρε-τ ς απ τις υπλιπες τενικς γν%σεις. Εν% αυτς εναι µιρασµνες σελγυς επαRντες, στην πλιτικ αρετ συµµετυν λι ι πλτες.

3. ι ρες πυ κινωνικπιν τ παιδ ταν: τ ικγενειακ περι-(λλν (µητρα, τρς, πατρας, παιδαγωγς), ι διδσκντες (κιθαρι-στ ς, γραµµατιστ ς, παιδτρ(ης, γυµναστ ς) και η πλιτεα.

4. Η ανγνωση και η απµνηµνευση πιηµτων πως τυ µ ρυ,τυ Ησιδυ και των λυρικ%ν πιητ%ν (Σλωνα, Μµνερµυ, Αλκαυκ.λπ.) εναι απ τα κρια µρη της διδασκαλας. σκπς ταν καθαρηθικδιδακτικς. Μσα απ τα πι µατα ι µαθητς αντλσαν διδγ-µατα και συµ(υλς. Αν σε αυτ πρστεθε και η µµηση, πυ στις µι-κρς, κυρως, ηλικες απτελε σηµαντικ µσ αγωγ ς, ττε καταλα(α-νυµε τν ηθικπλαστικ ρλ αυτ ς της διδασκαλας.

Ακµα και ι δσκαλι της µυσικ ς ρντι!αν περισστερ την ηθι-κ διαπαιδαγ%γηση παρ τη διδασκαλα της κιθρας.Παρλληλα µε τη διδασκαλα της κιθρας τα παιδι διδσκνταν ναεκτελν λυρικ πι µατα (τυ Αλκαυ, της Σαπς, τυ Ανακρ-ντα κ..). 7λλ ργαν συνδευτικ αυτ%ν των πιηµτων ταν, εκτςαπ την κιθρα, η λρα, η ρµιγγα (γρδα ργανα).

5. Η διαπαιδαγ%γηση #εκινσε απ τη στιγµ πυ τ παιδ αρ!ει να


καταλα(ανει αυτ πυ τυ λνε, δηλαδ απ τη νηπιακ δη ηλικα.Κατε# ν η µητρα µα! µε την τρ και λιγτερ πατρας, πρ-σπαθσαν να διδ#υν στ παιδ τ δκαι-δικ, ωρα-σηµ, σι-ανσι, καθ%ς και εκενα πυ πρεπε να κνει να απεγει. 7ρα, πρ%τς ρας αγωγ ς, µη θεσµθετηµνης εναι τ σπτι. Στις πλυσι%-τερες ικγνειες στ ργ αυτ συν(αλλε και παιδαγωγς. Τα µσαπυ ρησιµπισαν ταν ι (ρες και ι #υλις. Η µεταρικ εικ-να τυ #λυ πυ τ ισι%νυν, ταν αυτ στρα(%νει και καµπυρι!ει,δενει τη σηµασα πυ διναν στα πειθαναγκαστικ µσα.

Τ σλε ταν τ δετερ στδι της παιδευτικ ς διαδικασας. Εν-διερε περισστερ η καλ συµπεριρ των παιδι%ν (ευκσµα). Στησλικ αγωγ ς διακρνυµε τα ε# ς στδια: Στη στιει%δη εκπαδευση ενδιερε η ανγνωση, η γρα , καθ%ς

και η εκµθηση ργων καλ%ν πιητ%ν µε διδακτικ αρακτ ρα. Μ-σω της µµησης πρσπαθσαν να τν%συν τ ενδιαρν τυ παι-δι για την υιθτηση καλ%ν πρτπων. Μθδς διδασκαλας σεαυτ τ σηµε ταν η απστ θηση, εν% ρησιµπισαν πρληπτι-κ µσα (συµ(υλς αλλ και απτρεπτικ (τιµωρες).

Στη µση εκπαδευση τ κντρ (ρυς εε η µυσικ αγωγ πυστ εε να καλλιεργ σει την ασθηση της αρµνας, της ισρρ-πας, τυ µτρυ. Σηµαντικς και ρλς τυ παιδτρ(υ, πυ ανα-λµ(ανε τη διπλαση υγι%ν και δυνατ%ν σωµτων.

Την τριτ(θµια - αν%τερη εκπαδευση εαν αναλ(ει ι σιστς,ι ρ τρες και ι ιλσι.

Στς της αγωγ ς ταν η σµµετρη ανπτυ#η τυ σ%µατς και τυπνεµατς (πλτες καλ και αγαθ). Επσης ικαν στ λγειν καιπρττειν, δηλαδ συµµετ στα κιν και τλς, η ικαντητα τυ ρ-ειν και ρεσθαι.

Πρπει ωστσ να τνιστε τι αυτ η εκπαδευση δεν ταν κιν γιαλυς τυς Αθηναυς, αλλ, αντθετα, ταν µεσα ε#αρτ%µενη απ τηνικνµικ κατσταση της ικγνειας. ι «µλιστα δυνµενι», ι πιπλσιι, εαν τη δυναττητα να λκληρ%συν την εκπαδευση τωνπαιδι%ν τυς δπλα σε ρ τρες και ιλσυς. 7ρα, η εκπαδευσηστην αραα Αθ να ταν πρωτστως ιδιωτικ υπθεση και τ κρτςδεν επεν(αινε παρ µν σν αρ τα τελικ απτελσµατα αυτ ς.

6. Η εκπαδευση δεν ταν υπρεωτικ , εσν ταν καθαρ ιδιωτικ υπθεση και τ κρτς ασκσε µν τν τελικ λεγ αυτ ς. Η πλι-τεα, ωστσ, εε σηµαντικ παιδευτικ ρλ µσω των νµων και των


θεσµ%ν της. Συνισταµνη των στων πυ εε η εκπαδευση στην αρ-αα Αθ να ταν η διπλαση, η διαµρωση των πλιτ%ν. Γνωρ!υµε,((αια, τι να δηµκρατικ πλτευµα, πως αυτ της Αθ νας, ασπδαπρστασας τυ εε τυς διυς τυς πλτες τυ, ι πι δηµκρατι-κ και ιλελεθερα διαπαιδαγωγιµνι τ στ ρι!αν και τ πρσττευ-αν. Τ πρτυπ τυ Αθηναυ πλτη ταν ελεθερα σκεπτµενς, υπεθυνς και πνευµατικ καλλιεργηµνς, µε ψυισµ δµηµν, µεαν%τερες α#ες και ιδανικ.

κρις, λιπν, παιδευτικς στς τυ εκπαιδευτικ συστ µατς ταν τ πρτυπ τυ καλ καγαθ, δηλαδ τυ πλτη τυ ικανστ λγ και στην πρ#η, καθ%ς και η ικαντητ τυ να κυ(ερν και νακυ(ερνιται.


∫ÚÈÙ‹ÚÈ· ·Í ÈÔÏfiÁËÛË˜

1Ô ∫ÚÈÙ‹ÚÈÔ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË˜

∂ÓfiÙËÙ· 2Ë

∫Â›ÌÂÓÔ

Ην γρ πτε ρνς τε θε µν σαν, θνητ δ γνη κ ν. Επειδ δ καττις ρνς λθεν εµαρµνς γενσεως, τυπ#σιν ατ θε γ$ς %νδν &κγ$ς κα πυρς µε'αντες κα τ(ν σα πυρ κα γ)$ κερννυται. Επειδ δ’ *γεινατ πρς +(ς %µελλν, πρστα'αν Πρµηθε/ κα Επιµηθε/ κσµ$σα τε κανε/µαι δυνµεις 0κστις 1ς πρπει. Πρµηθα δ παραιτε/ται Επιµηθεςατς νε/µαι, «Νεµαντς δ µυ», %+η, «&πσκεψαι»4 κα 5τω πεσας νµει. Ν-µων δ τ/ς µν 7σν *νευ τυς πρσ$πτε, τς δ 8σθενεστρυς τει &κ-σµει4 τς δ 9πλι:ε, τ/ς δ’ *πλν διδς +σιν *λλην τιν’ ατ/ς &µηαν;τδναµιν ε7ς σωτηραν. <Α µν γρ ατ(ν σµικρτητι >µπισεν, πτηνν +υγν >κατγειν ?κησιν %νεµεν4 @ δ ηA'ε µεγθει, τ)(δε ατ)( ατ %σ)ω:εν4 κα τBλλα5τως &πανισ(ν %νεµεν. Τα#τα δ &µηαν;τ ελDειαν %ων µ τι γνς 8ϊστω-θεη4 &πειδ δ ατ/ς 8λληλ+θρι(ν δια+υγς &πρκεσε, πρς τς &κ ∆ις9ρας εµρειαν &µηαν;τ 8µ+ιεννς ατ πυκνα/ς τε θρι'ν κα στερε/ς δρ-µασιν, καν/ς µν 8µ#ναι ειµ(να, δυνατ/ς δ κα καµατα, κα ε7ς ενς7#σιν πως Gπρι τ ατ τα#τα στρωµν 7κεα τε και ατ+υς 0κστ)ω4κα Gπδ(ν τ µν Hπλα/ς, τ δ [θρι'ν κα] δρµασιν στερε/ς κα 8ναµις.Τντε#θεν τρ+ς *λλις *λλας &'επρι:εν, τ/ς µν &κ γ$ς Dτνην, *λλιςδ δνδρων καρπς, τ/ς δ I:ας4 %στι δ’ Jς %δωκεν εKναι τρ+ν :)Lων *λλωνDρν4 κα τ/ς µν Mλιγγναν πρσ$ψε, τ/ς δ’ 8ναλισκµνις Gπ ττωνπλυγναν, σωτηραν τ)( γνει πρ:ων.

∞. Να µεταραστε τ ωρ: Τα#τα δε &µηαν;τ ελDειαν %ων…σωτηραν τ)( γνει πρ:ων.

µ. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜1. «Γ$ς %νδν»: Πια αργνη αντληψη υπκειται στη ρση αυτ

τυ Πρωταγρα;2. Να εντπσετε τ σηµε τυ κειµνυ πυ αναρεται στην αντ-

219

ssssssssssssssss

ληψη τυ αυτθνισµ και να ε#ηγ σετε τη σση της µε τηνανθρωπλγικ θεωρα τυ πρωταγρειυ µθυ.

3. Π%ς ε#υπηρετε την ικνµα τυ µθυ καταµερισµς τωναρµδιτ των ανµεσα στν Πρµηθα και τν Επιµηθα;

4. Τι ταν η σωκρατικ ειρωνεα και πια πλενεκτ µατα ε#ασλι-!ε στυς συνµιλητς για την ε#ασλιση της αλ θειας;

5.α. 8λληλ+θρι(ν: µε τ πρ%τ συνθετικ της λ#ης να γρψετεπντε νες σνθετες λ#εις στη να ελληνικ .

5.. π#ρ, γ$: να γρψετε επτ σνθετες λ#εις πυ να περιυν ωςσυνθετικ τις δ παραπνω.

5.γ. τυπγρα+ε, κρασ, διακσµηση, σλε, αµπν, διανµας,παρεσακτς, ανσις: να (ρεθν ι µρρι!ες λ#εις των πα-ραπνω µσα απ τ κεµεν.

6. Στην πρ%τη εντητα Σωκρτης δενει να διαωνε µε τη δυνα-ττητα να διδαθε η πλιτικ αρετ . Μλιστα απναντι στνΠρωταγρα, πυ υπστηρ!ει τι τη διδσκει, ρησιµπιε κ-πιες εκρσεις µε αρκετ ειρωνεα. Εντπστε τις ειρωνικς καιδιρµενες εκρσεις στην πρ%τη εντητα.


2Ô ∫ÚÈÙ‹ÚÈÔ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË˜

∂ÓfiÙËÙ· 4Ë

∫Â›ÌÂÓÔ

Επειδ δ H *νθρωπς θεας µετσε µρας, πρ(τν µν δι τν τ# θε# συγ-γνειαν :OLων µνν θες &νµισεν, κα &πεερει Dωµς τε δρεσθαι κα8γλµατα θε(ν4 %πειτα +ωνν κα Mνµατα τα διηρθρLσατ τP$ τνPη, κα7κσεις κα &σθ$τας κα Gπδσεις κα στρωµνς κα τς &κ γ$ς τρ+ς η5ρε-τ. Q5τω δ παρεσκευασµνι κατ 8ρς *νθρωπι ORκυν σπρδην, πλειςδ κ σαν4 8πLλλυντ Aν Gπ τ(ν θηρων δι τ πανταP$ ατ(ν 8σθεν-στερι εKναι, κα S δηµιυργικ τνη ατ/ς πρς µν τρ+ν καν Dηθς ν,πρς δ τν τ(ν θηρων πλεµν &νδες –πλιτικν γρ τνην Tπω εKν, Uςµρς πλεµικ– &:τυν δ Vθρ:εσθαι κα σOL:εσθαι κτ:ντες πλεις4 τAν Vθρισθε/εν, Wδκυν 8λλλυς @τε κ %ντες τν πλιτικν τνην, 9στεπλιν σκεδαννµενι διε+θερντ. Xες Aν δεσας περ τO( γνει Sµ(ν µ8πλιτ π;ν, YΕρµ$ν πµπει *γντα ε7ς 8νθρLπυς α7δ( τε κα δκην, Zν εKενπλεων κσµι τε κα δεσµ +ιλας συναγωγ. Ερωτ); Aν YΕρµ$ς ∆α τνα Aντρπν δη δκην κα α7δ( 8νθρLπις4 «Πτερν 1ς α τναι νενµηνται,5τω κα τατας νεµω; Νενµηνται δ ^δε4 εJς %ων 7ατρικν πλλ/ς κανς7διLταις, κα *λλι δηµιυργ4 κα δκην δ κα α7δ( 5τω θ( &ν τ/ς8νθρLπις, > &π πντας νεµω;» «Επ πντας», %+η H Xες, «κα πντες µετε-ντων4 γρ *ν γνιντ πλεις, ε7 Mλγι ατ(ν µετιεν 9σπερ *λλων τε-ν(ν4 κα νµν γε θς παρ &µ# τν µ δυνµενν α7δ#ς κα δκης µετεινκτενειν 1ς νσν πλεως». Q5τω δ, _ ΣLκρατες, κα δι τα#τα Z τε *λλι καΑθηνα/ι, ταν µν περ 8ρετ$ς τεκτνικ$ς P λγς > *λλης τινς δηµιυργικ$ς,Mλγις ?νται µετε/ναι συµDυλ$ς, κα &ν τις &κτς Rν τ(ν Mλγων συµDυ-λεPη, κ 8ννται, 1ς σ +Pς – ε7κτως, 1ς &γL +ηµι– ταν δ ε7ς συµDυλνπλιτικ$ς 8ρετ$ς ?ωσιν, aν δε/ δι δικαισνης π;σαν 7ναι κα σω+ρσνης,ε7κτως @παντς 8νδρς 8ννται, 1ς παντ πρσ$κν τατης γε µετειν τ$ς8ρετ$ς > µ εKναι πλεις. Α5τη, _ ΣLκρατες, ττυ α7τα.

∞. Να µεταραστε τ ωρ: «Xες Aν δεσας… κτενειν 1ς νσν π-λεως».

µ. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜1. «Θεας µετσε µρας»: Με πι τρπ νθρωπς συµµετεε

στ µερδι των θε%ν;221

ssssssssssssssss

2. Πια πψη εκρ!ει για τη γλ%σσα Πρωταγρας; Να τηνα#ιλγ σετε σµωνα µε την αραα παρδση και τη σγρνητενλγα.

3. Η «πλεµικ » τνη παρυσι!εται ως µρς της πλιτικ ς. Π%ςε#ηγεται αυτ κατ τη γν%µη σας;

4. ∆ιαλεκτικ-σωκρατικ ειρωνεα-µαιευτικ: Να γρψετε σντµατ περιεµεν των στιεων αυτ%ν πυ καθρ!υν τη διδα-σκαλα τυ Σωκρτη.

5. Πρτερς, νµισµα, επιειρηµατας, ιδρυτικς, ε'ρθρωση, ε+ευ-ρτης, διικητς, ε'Lλης, συ:ητητς, αθριστικς, διασκδαση,ψυ+θρς, δεισιδαµνας, παρεσακτς, εκδτης, ευδιθετς:Να (ρεθν τα µρρι!α των παραπνω λ#εων µσα απ τ κε-µεν.

6. Πι τ περιεµεν των ρων «α7δLς» και «δκην»; Γιατ θεω-ρνται «πλεων κσµι τε κα δεσµ +ιλας συναγωγ»;


µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·

Ανδρι%τη Ν.: Ετυµλγικ Λε'ικ της κινς Ελληνικς.Adam J. - Adam A.M.: Platonis Protagoras, Cambridge 1971.Βλνκη Ελ. Κ.: Γραµµατικ της Αραας Ελληνικς ΓλLσσας.Βλνκη Ελ. Κ.: Συντακτικ Αραας Ελληνικς ΓλLσσας (Λεπτ-

µερς περιγρα+ των ΣυντακτικLν +αινµνων).Βλνκη Ελ. Κ.: Μθδι Εκµθησης Αραων ΕλληνικLν.Βλυ Β.: Τα ρµατα της Αραας Ελληνικς.Βι(λιθ κη «ΠΑΠΥΡΥ»: Πλτωνς Πρωταγρας.Γκκα Σ.: Η πψη τυ Σωκρτη για τ µη διδακτικ της

αρετς και η «επδει'η» τυ Πρωταγρα, «ΝαΠαιδεα».

Γκκα Σ.: Qι στι τυ πλατωνικ διαλγυ Πρωταγρας,«Να Παιδεα».

Guthrie W.: Qι Σ+ιστς, κδ. Αθ να 1989, (κδ. ΜρωτικΙδρµατς Εθνικ ς Τραπ!ης) Μγα Λε#ικν τηςΕλληνικ ς Γλ%σσης.

∆ηµητρκυ ∆.: Μγα Λε'ικν λης της Ελληνικς ΓλLσσης.Zeller-Nestle: Ιστρα της Ελληνικς Φιλσ+ας, Αθ να 1942,

(κδ. Πανεπιστηµυ Θεσσαλνκης).Θεδωρακπυλυ Ι.: Εισαγωγ στν Πλτωνα, Αθ να 1958.Kühner R.: Συντακτικ της Ελληνικς ΓλLσσας (επιτµ Π-

λιυ), Αθ να 1986.Liddel H. - Scott R.: Μγα Λε'ικ της Ελληνικς ΓλLσσας.Lesky A.: Ιστρα της Αραας Ελληνικς Λγτενας, Θεσ-

σαλνκη 1964.Μιστρι%τη Γ.: Πλτωνς Πρωταγρας, Αθ να 1906.Sinclair A.T.: Ιστρα της Ελληνικς Πλιτικς Σκψεως.Σταµατκυ Ι.: Λε'ικν της Αραας Ελληνικς ΓλLσσης.Σπυρπυλυ Η.: Πλτωνς Πρωταγρας, Θεσσαλνκη 1975, (Ινστι-

ττ Νεελληνικ%ν Σπυδ%ν).223

ssssssssssssssss

Ε Βοήθημα Βολονάκη Πλάτωνα Πρωταγόρας

Documents

Transcript of Ε Βοήθημα Βολονάκη Πλάτωνα Πρωταγόρας