, 2006

Γενικές Οδηγίες Αντιμετώπισης των παραγόντων κινδύνουτης αθηροσκλήρωσης & των επιπλοκών της

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2007

H αυξημένη χοληστερίνη μεταφέρεται με την κυκλοφορία

H αθηροσκλήρωση μπορεί να προχωρήσει και να συνεχίσει να προχωρείέως την ολοκληρωτική απόφραξη της αρτηρίας

ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ

ΣΥΣΣΩΡΡΕΥΣΗ

χΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗΣ

Οι στεφανιαίες αρτηρί-ες προμηθεύουν με αίμα την καρδιά. Είναι από τις πρώτες που εμφανίζουν αθηροσκλήρωση και με-ταξύ εκείνων που βλά-πτονται σοβαρά.

Φυσιολογική Αρτηρία

Η πλάκα γίνεται μεγα-λύτερη διότι αυξάνει η εναπόθεση λιπιδίων

Αθήρωμα

Μπορεί να σχηματισθεί θρόμβος, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο, εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλη σοβαρή κατάσταση.

Απόφραξη

3

Τι είναι αθηροσκλήρωση;

Είναι η προοδευτική πάχυνση του εσωτερικού χιτώνα των αγγεί-

ων, με τελική συνέπεια τη μικρή ή μεγάλη στένωση ή απόφραξη

του αυλού του. Με απλά λόγια είναι το «πουρί» που δημιουργεί-

ται στο εσωτερικό τοίχωμα της αρτηρίας και έχει σαν αποτέλε-

σμα να την «καταστρέψει».

Συνέπειές της είναι: οι ισχαιμικές καρδιαγγειακές παθήσεις,

όπως η στηθάγχη, το έμφραγμα μυοκαρδίου, τα εγκεφαλικά επει-

σόδια, οι περιφερικές αγγειοπάθειες.

Στις επιπλοκές της αθηροσκλήρωσης αποδίδονται το 50% περί-

που του συνολικού αριθμού των θανάτων.

Αποδίδεται σε παράγοντες κινδύνου: που όταν υπάρχουν

επιταχύνουν την απόφραξη του αγγείου και την εμφάνιση της

ισχαιμικής καρδιοπάθειας.

Τέτοιοι παράγοντες είναι: η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, το κά-

πνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκη-

σης, το stress, το οικογενειακό ιστορικό, κ. ά.

ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ

Οι στεφανιαίες αρτηρί-ες προμηθεύουν με αίμα την καρδιά. Είναι από τις πρώτες που εμφανίζουν αθηροσκλήρωση και με-ταξύ εκείνων που βλά-πτονται σοβαρά.

Φυσιολογική Αρτηρία

ΟΧΙΑποδίδεται σε παράγοντες κινδύνου.

Υπάρχει μία αιτία της αθηροσκλήρωσης;

Oι λιπώδεις γραμ-μώσεις είναι οι πρώτες ενδείξεις αθηροσκλήρω-σης. Η αθηροσκλήρωση εξελίσσεται με την πά-ροδο του χρόνου, όπου υποκίτρινο υλικό, που ονομάζεται πλάκα και περιέχει χοληστερόλη και άλλα λιπαρά υλικά, αρχίζει να προσκολλάται στο αρτηριακό τοίχωμα.

Λιπώδεις Γραμμώσεις

Η πλάκα γίνεται μεγα-λύτερη διότι αυξάνει η εναπόθεση λιπιδίων

Αθήρωμα

Η πλάκα παρεμποδίζει σοβαρά τη ροή του αίματος. Εάν η βλάβη αφορά στις στεφανιαίες αρτηρίες, μπορεί να προκληθεί στηθάγχη.

Ινώδης Πλάκα

Σ’ αυτό το στάδιο, η δραστηριότητα του ασθενούς μπορεί να προκαλεί πόνο.

Σοβαρή Πλάκα

Μπορεί να σχηματισθεί θρόμβος, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο, εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλη σοβαρή κατάσταση.

Απόφραξη

4

ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

μην καπνίζετε σα «φουγάρο»

λιγότερο άγχος

σωστό βάρος

λιγότεροι καφέδες

Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ

φρούτα λαχανικάφασόλια

άλλα όσπρια& ξηροί καρποί

ψωµί, ρύζι, κους κους, πολένταπληγούρι, πατάτες & άλλα δηµητριακά

ελαιόλαδο

τυρί, γιαούρτι

ψάρι

πουλερικάαυγά

κόκκινοκρέας

4

λίγες

φορ

ές

το μή

να

λίγες

φορ

ές

την ε

βδομ

άδα

καθη

μεριν

ά

Τι είναι δυσλιπιδαιμία;

Είναι μια χρόνια μεταβολική πάθηση, όπως είναι ο σακχαρώδης

διαβήτης και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Σε αυτήν παρατη-

ρείται αύξηση της τιμής της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων

ή διαταραχές ποιοτικές ή ποσοτικές της HDL (καλής) χοληστερί-

νης, δηλ. μπορεί η HDL-x να είναι ελαττωμένη ή κακής ποιότη-

τας. Όταν λέμε υπερλιπιδαιμία εννοούμε τις αυξημένες τιμές της

χοληστερίνης ή των τριγλυκεριδίων. Θεωρείται ο σπουδαιότερος

παράγοντας κινδύνου της αθηροσκλήρωσης. Δεν δίνει συμπτώ-

ματα, επομένως είναι ύπουλη αρρώστια.

Η χοληστερίνη και τα λιπίδια γενικά που προσδιορίζονται στο αίμα

επηρεάζονται από την διατροφή που κάνουμε κυρίως όμως από

την παραγωγή τους στο συκώτι.

Ποιες είναι οι τιμές των λιπιδίων που θέλουμε; Κυμαίνονται ανάλογα με τους άλλους παράγοντες κινδύνου που

έχει το άτομο και από το εάν έχει ήδη κάποια επιπλοκή της αθη-

ροσκλήρωσης.

Χοληστερίνη < 200 mg HDL-x > 45 mg

Τριγλυκερίδια < 150 mg LDL-x < 130 mg

Είναι πάντοτε επικίνδυνη η δυσλιπιδαιμία;Ναι. Αργά ή γρήγορα το άτομο θα πάθει κάποιο καρδιακό επεισό-

διο, αν δεν αντιμετωπίσει την υπερλιπιδαιμία του.

Φτάνει μόνο η δίαιτα για τη θεραπεία;Αρκετές φορές, ναι. Θα πρέπει το άτομο να αποφεύγει ζωικά λίπη

και κρέατα, ενώ να προτιμήσει ψάρια, λαχανικά, φρούτα, όσπρια,

ελαιόλαδο (Μεσογειακή δίαιτα).

Προσοχή όμως: να προσέξουμε όχι μόνη την ποιότητα του φα-

γητού, αλλά και την ποσότητα. Το πολύ φαγητό, ακόμη και αν

είναι κατάλληλο, παχαίνει.

Ακόμη, συνιστάται διακοπή του καπνίσματος, σωματική

άσκηση, απώλεια βάρους.

Όταν αυτά τα μέτρα δεν φτάσουν: πρέπει να

προστεθεί φάρμακο.

Τα φάρμακα είναι επικίνδυνα;Έχουν παρενέργειες όπως όλα τα φάρμακα. Όπως το φαγητό (πα-

χαίνει), το κάπνισμα, το αυτοκίνητο (παθαίνεις ατύχημα), κ.ά. Το

άτομο 3-4 φορές το χρόνο θα πρέπει να εξετάσει τα λιπίδιά του

και να κάνει τρανσαμινάσες (SGOT, SGPT) και εξέταση για μυο-

πάθειες (CPK). Θα πρέπει δηλαδή να ελέγξει την αποτελεσματι-

κότητα του φαρμάκου που παίρνει και τις τυχόν παρενέργειες.

Έτσι προλαμβάνεται οποιαδήποτε παρενέργεια.

Πόσο χρονικό διάστημα διαρκεί η θεραπεία (δίαιτα + φάρμακα);Εφόρου ζωής, όπως συμβαίνει και όταν ένα άτομο πάσχει από

σακχαρώδη διαβήτη ή υπέρταση, όπως δηλ. συμβαίνει με όλες

τις χρόνιες μεταβολικές παθήσεις.

Ποια φάρμακα θα πρέπει να προτιμήσουμε:Ανάλογα με τον άρρωστο και ποιο λιπίδιο είναι επηρεασμένο.

Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φαρμάκων: φιμπράτες (φαινοφι-

μπράτη, γεμφιμπροζίλη), νικοτινικό οξύ και παράγωγα, ω-3 λιπα-

ρά οξέα και στατίνες.

Στατίνες: Εμποδίζουν την παραγωγή της χοληστερίνης στο συ-

κώτι (ενδογενή σύνθεση). Θεωρούνται τα καλύτερα υπολιπιδαι-

μικά φάρμακα γιατί είναι τα πιο αποτελεσματικά και με λιγότερες

παρενέργειες. Φτάνει μία δόση την ημέρα (το βράδυ), ενώ βρέθη-

κε ότι δρουν και σε άλλους παράγοντες κινδύνου, δράσεις που

ονομάστηκαν πλειοτροπικές. Όλες οι στατίνες είναι καλές. Ο για-

τρός θα διαλέξει ποια θα χορηγήσει. Προσοχή χρειάζεται στις πε-

ριπτώσεις όπου ο ασθενής παίρνει και άλλα φάρμακα ή χρησιμο-

ποιεί χυμό grapefruit. Στις περιπτώσεις αυτές, ο γιατρός θα επι-

λέξει μια στατίνη που θα μπορεί να συγχορηγηθεί με ασφάλεια

με τα άλλα φάρμακα ή το grapefruit ώστε ο κίνδυνος αλληλεπι-

δράσεων και παρενεργειών να είναι ο χαμηλότερος δυνατός.

Τελευταία κυκλοφόρησε μια νέα κατηγορία φαρμάκου (η εζετιμί-

δη) που αναστέλλει την εξωγενή σύνθεση της χοληστερίνης. Το

φάρμακο είναι ασθενές υπολιπιδαιμικό όταν δίνεται μόνο του.

Ενδείκνυται ως συγχορήγηση με στατίνη όταν απαιτείται υψη-

λότερη υπολιπιδαιμική δράση για να επιτευχθούν οι τιμές των

λιπιδίων που θέλουμε.

Τα λίπη του οργανισμού προέρχονται από τις τροφές (εξωγενής

σύνθεση), το μεγαλύτερο όμως μέρος παράγεται στο συκώτι (εν-

δογενής σύνθεση).

ΣΑΚχΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑβΗΤΗΣ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΔΙΑΙΤΑ, ΚΑΘΙΣΤΙΚΗ ζΩΗ

ΠΑχΥΣΑΡΚΙΑ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΗΣΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ

Παράγοντες που μπορούννα τροποποιηθούν

Παράγοντες που δεν μπορούννα τροποποιηθούν

ΗΛΙΚΙΑ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

5

Τα λίπη των τροφών διακρίνουμε σε:

Κεκορεσμένα: είναι ζωικής προέλευσης. Είναι αυτά που αυξάνουν τη χοληστερίνη.

Ακόρεστα: είναι φυτικής προέλευσης. Αυτά διακρίνονται σε: πολυακόρεστα όπως το

αραβοσιτέλαιο, βαμβακέλαιο, ηλιέλαιο και μονοακόρεστα, όπως το ελαιόλαδο.

Από τα λάδια, καλύτερο και ασφαλέστερο θεωρείται το ελαιόλαδο.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ:

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η ποσότητα του φαγητού θα πρέπει να είναι μειωμένη, μαγειρεμένη στη

σχάρα ή σε αντικολλητικό τηγάνι, ενώ για το μαγείρεμα και τις σαλάτες να χρησιμοποιείται ελαιό-

λαδο ή φυτικό λάδι με μέτρο.

Εφόσον οι οδηγίες και η δίαιτα δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, ή αν το άτομο ήδη πάσχει από

στεφανιαία νόσο ή ισοδύναμά της (σακχαρώδη διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο, αθηροσκλήρωση

καρωτίδων κ.ά.)

Θα πρέπει να προστεθεί οπωσδήποτε φάρμακο.

1. Περιορίζονται τα ζωικά και προτιμώνται τα φυτικά λίπη.

2. Στα φαγητά, να χρησιμοποιείται λάδι φυτι-κής προέλευσης. Το ελαιόλαδο δεν ταγγί-ζει στο τηγάνισμα, σε αντίθεση με τα άλλα λάδια φυτικής προέλευσης, που ταγγίζουν, δηλ. μετατρέπονται σε κεκορεσμένα.

3. Θα πρέπει να βαδίζει κάποιος 2-3 χιλιόμετρα κάθε μέρα και να διατηρεί το ιδανικό βάρος σώματος για το ύψος του και το φύλο του.

4. Διακοπή καπνίσματος.

5. Οινόπνευμα, μικρή ποσότητα, 20-40 γρ. την ημέρα.

6. Οι οδηγίες θα πρέπει να αρχίσουν να εφαρ-μόζονται από την παιδική ηλικία και να δια-τηρηθούν εφόρου ζωής.

Αποφεύγονται: κόκκινο κρέας, συκώτι, λου-κάνικα, πλήρη γαλακτοκο-μικά, παγωτά, σοκολάτες, βούτυρο, αυγά, αλλαντικά.

Επιτρέπονται: πουλερικά, χωρίς την πέ-τσα, ψάρια, όσπρια, λαχα-νικά, φρούτα, δημητριακά, γαλακτοκομικά, με μειωμέ-να λιπαρά, ψωμί, κόκκινο κρέας (μια φορά την εβδο-μάδα), ελιές, αναψυκτικά (light), καφές, με λίγη ζά-χαρη ή υποκατάστατο, ξη-ροί καρποί.

ΟΔΗΓΙΕΣγια αυξημένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια

Δεν υπάρχει θεραπεία της αθηροσκλήρωσης χωρίς να εφαρμόσουμε τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα

6

7

Αρτηριακή ΥπέρτασηΕίναι ένας σιωπηλός κίνδυνος;

Η αρτηριακή πίεση δεν είναι σταθερή στη διάρκεια του 24ώρου.

Φυσιολογικά, είναι μεγαλύτερη όταν το άτομο ασκείται, κουρά-

ζεται ή είναι εκνευρισμένο, ενώ είναι μικρότερη όταν είναι ξεκού-

ραστο, ήρεμο ή όταν κοιμάται.

ΠΩΣ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ Η ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗΟ άρρωστος πρέπει να κάθεται αναπαυτικά, ήρεμος, με το χέρι στο

ύψος της καρδιάς. Το χέρι θα πρέπει να στηρίζεται και τα ρούχα

να μην είναι στενά. Η περιχειρίδα θα πρέπει να εφαρμόζεται στο

βραχίονα και η ένδειξή της να είναι πάνω από τη βραχιόνια αρ-

τηρία, όπου θα τοποθετείται το ακουστικό. Η περιχειρίδα θα πρέ-

πει να φουσκώνεται αργά και σταθερά, ώστε το ύψος του δείκτη

πίεσης να είναι υψηλά (200 – 250). Τότε δεν ακούγεται κανένας

ήχος στο ακουστικό γιατί δεν περνάει αίμα στην αρτηρία.

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ είναι η σταθε-

ρή αύξηση της αρτηριακής πίεσης > από 130-

140 mm Hg η συστολική (μεγάλη) και > από 80-

90 mm Hg η διαστολική (μικρή). Οι τιμές αυτές

πρέπει να είναι χαμηλότερες αν το άτομο πάσχει

από σακχ. διαβήτη ή έχει πολλούς παράγοντες

κινδύνου της αθηροσκλήρωσης.

Η αύξηση της συστολικής (μεγάλης) πίεσης

πάνω από τη φυσιολογική, σήμερα θεωρείται

πολύ επικίνδυνη, ανεξάρτητα από το ύψος της

διαστολικής (μικρής).

Ανεξάρτητα από την αιτία, είναι αρρώστια ύπου-

λη, συνήθως χωρίς συμπτώματα.

Αρχίζει το ξεφούσκωμα της περιχειρίδας, σιγά-σιγά και όταν η πίεση του αέρα γίνει ίδια με τους αίματος ακούγε-ται ήχος. Η ένδειξη στο πιεσόμετρο δείχνει τη συστολι-κή ή μεγάλη πίεση. Καθώς εξακολουθεί να ξεφουσκώνει η περιχειρίδα, ο ήχος στο ακουστικό γίνεται αδύναμος, μέ-χρις ότου σταματήσει να ακούγεται. Η ένδειξη του πιεσό-μετρου τότε δείχνει τη διαστολική ή μικρή πίεση.

8

Μερικές φορές το άτομο μπορεί να έχει :

πονοκέφαλο

ζάλη

λαχάνιασμα στην αναπνοή

αϋπνία

Τα ενοχλήματα αυτά όμως εμφανίζονται κυρίως όταν διαπιστωθεί η αρτηριακή

υπέρταση ή όταν αυξηθεί πολύ.

ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΠΑΘΗΣΗ Η ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ; Ναι, είναι γιατί:

1. Ανακαλύπτεται καθυστερημένα, επειδή δεν έχει συνήθως συ-

μπτώματα, με συνέπεια να έχουν ήδη γίνει οι βλάβες στα διά-

φορα όργανα-στόχους.

2. Σπάνια ρυθμίζεται σωστά η Α.Π. είτε γιατί διακόπτεται η θερα-

πεία πρόωρα, είτε γιατί τα φάρμακα που δίνουμε έχουν παρε-

νέργειες, με συνέπεια τη διακοπή της θεραπείας και την αλ-

λαγή του φαρμάκου χωρίς όμως τη συνεργασία και ενημέ-

ρωση του γιατρού.

Η αρτηριακή υπέρταση επομένως:

Α. Βλάπτει τα «όργανα-στόχους», που είναι

η καρδιά (έμφραγμα, υπερτροφία, καρδιακή ανεπάρκεια, αρ-

ρυθμίες) και τα αγγεία, που γίνονται σκληρότερα και μπορεί

να στενέψουν, με όλες τις συνέπειες.

ο εγκέφαλος (αιμορραγία, απόφραξη εγκεφαλικών αρτηριών,

οφθαλμικές βλάβες και προβλήματα όρασης)

οι νεφροί (νεφρική ανεπάρκεια)

Β. Συγχρόνως όμως είναι ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες κινδύνου που οδηγούν στην αθηροσκλήρωση.

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΗ. Αν σε τυχαία εξέταση βρεθεί η Α.Π. αυξημένη, πρέπει να μετρηθεί πάλι τις επόμε-

νες ημέρες και στα δύο χέρια, μερικές φορές και στα πόδια, με το ίδιο πιεσόμετρο

και περίπου τις ίδιες συνθήκες. Αν όλες τις φορές είναι περισσότερο από τις τιμές

που αναφέρθηκαν, τότε ο άνθρωπος πρέπει να βρεθεί υπό παρακολούθηση.

Επομένως, μία τυχαία αύξηση της πίεσης δεν σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι υπερ-

τασικός και ότι χρειάζεται θεραπεία.

9

ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ; Να επισκεφθεί το γιατρό του, το ταχύτερο δυνατό.

Η αρτηριακή υπέρταση συνήθως συνυπάρχει με:

υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, μειωμένη

άσκηση και είναι συχνότερη στους καπνιστές και τους αγχώδεις.

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Η ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ; Με συνεργασία πάντοτε ασθενή και γιατρού. Πρέπει να αποφεύγεται η χρησιμοποί-

ηση ενός φαρμάκου επειδή το χρησιμοποιεί κάποιος φίλος ή γείτονας.

Η θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη.

1. Με βελτίωση του τρόπου ζωής

Δίαιτα με λιγότερο αλάτι.

Το βάρος σώματος πρέπει να είναι κοντά στο ιδανικό.

Αυξημένη άσκηση (συνεννόηση με το γιατρό για το είδος και

τη διάρκεια της άσκησης)

Διακοπή της συνήθειας του καπνίσματος. Ο αγγειακός άρρω-

στος πρέπει να μη καπνίζει.

Λιγότερο άγχος. Χρειάζεται μια άλλη φιλοσοφία αντιμετώπι-

σης των επαγγελματικών και οικογενειακών προβλημάτων.

Όπου δεν μπορεί να το πετύχει κάποιος, μπορεί να χρησιμο-

ποιηθούν αντιαγχώδη φάρμακα σε μικρή δόση, σε συνδυασμό

με την άσκηση.

Μεσογειακή δίαιτα

Εφόσον τα μέτρα αυτά δεν αποδώσουν προστίθενται φάρμακα.

Σήμερα κυκλοφορούν πολλές ομάδες φαρμάκων. Ο γιατρός θα διαλέξει σε κάθε

περίπτωση το καλύτερο ή το σωστό συνδυασμό, ώστε η Αρτηριακή Πίεση να γί-

νει η επιθυμητή.

Αν επιτευχθεί αυτό, θα σημαίνει ότι βρέθηκε η θεραπεία που ρυθμίζει την πίεση και

αυτή θα συνεχιστεί για χρόνια.

Η αρτηριακή υπέρταση, επομένως, με τις οδηγίες του γιατρού και τις προσπάθειες του αρρώστου μπορεί σήμερα να αντιμετωπιστεί σωστά.

Αν αυτό γίνει, όλες σχεδόν οι επιπλοκές που υπάρχουν υποχωρούν.

Η θεραπεία για την αρτηριακή υπέρταση δεν πρέπει να σταματήσει.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα θεωρείται από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου

της αθηροσκλήρωσης και των επιπλοκών της, με συνέπεια ο κα-

πνιστής αργά ή γρήγορα θα πάθει οξύ έμφραγμα του μυοκαρδί-

ου ή εγκεφαλικό επεισόδιο και θα κινδυνεύσει να μείνει ανάπη-

ρος ή να πεθάνει.

Το κάπνισμα επιδεινώνει τη στεφανιαία νόσο (Σ.Ν.)Σε άτομα με προηγούμενη Σ.Ν. συνεχίζονται οι βλαβερές επι-

δράσεις και με την αγγειοσύσπαση των στεφανιαίων αρτηριών

παρατηρείται :

1. Αύξηση των επεισοδίων σιωπηλής ισχαιμίας

2. Μείωση της δραστικότητας της αντιστηθαγχικής θε-ραπείας

3. Μείωση της αποτελεσματικότητας της αγγειοπλαστι-κής ή του Bypass

Επομένως, απαραίτητο είναι το άτομο να κόψει το τσιγάρο.

Σήμερα στα Νοσοκομεία υπάρχουν ειδικά ιατρεία διακοπής του καπνίσματος

που μπορεί να βοηθήσουν πολύ στην απεξάρτηση από τη συνήθεια.

10

11

Παχυσαρκία

Είναι η αύξηση του σωματικού βάρους από αύξηση του σωμα-

τικού λίπους.

Ο υπέρβαρος ή παχύσαρκος παίρνει περισσότερες θερμίδες

από αυτές που ξοδεύει. Τρώει δηλαδή περισσότερο και κινεί-

ται λιγότερο.

Η συχνότητα της παχυσαρκίας αυξάνεται σε όλες τις χώρες και

τη δική μας. Δυστυχώς, αυξάνεται και η παιδική παχυσαρκία.

Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας είναι πολλές.

Επομένως, πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν αρρώστια.1. Να παίρνει λιγότερες θερμίδες, δηλαδή λιγότερο φα-

γητό.

2. Να ασκείται περισσότερο, για να χάνει θερμίδες.

3. Εάν δεν αποδώσουν τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, σή-μερα υπάρχουν φάρμακα που μπορεί να χρησιμο-ποιηθούν.

Ο υπέρβαρος ή παχύσαρκος άρρωστος θα πρέπει να τρώει λιγό-τερο και να ξοδεύει με την άσκηση περισσότερο. Τρία γεύματα την

ημέρα και να χάνει βάρος σιγά-σιγά.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Άπνοια του Ύπνου

Αιφνίδιος θάνατος

Καρδιακές Παθήσεις

Ασθένειες Χοληδόχου Κύστης

Ορμονικές Διαταραχές

Ουρική αρθρίτιδα

Εγκεφαλικό Επεισόδιο

Υπέρταση - Δυσλιπιδαιμία

Διαβήτης Τύπου ΙΙ

Οστεοαρθρίτιδα

Καρκίνος

12

Σακχαρώδης διαβήτης

Είναι αρκετά συχνή αρρώστια με πολλές επιπλοκές από διάφο-

ρα συστήματα.

Ο διαβητικός όμως άρρωστος κινδυνεύει από τις καρδιαγγεια-

κές επιπλοκές κυρίως (έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή αγ-

γειοπάθεια στα πόδια).

Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ.Δ.) είναι από τους βασικούς παρά-

γοντες κινδύνου της αθηροσκλήρωσης.

Η αθηροσκλήρωση εξελίσσεται ταχύτερα και είναι πιο εκτετα-

μένη στους διαβητικούς αρρώστους.

Αυτός είναι ο λόγος που ο διαβητικός

άρρωστος θα πρέπει να παρακολουθεί-

ται από Διαβητολόγο για την καλύτερη

ρύθμιση του σακχάρου, από Καρδιολό-

γο για να προλάβει τις καρδιαγγειακές

επιπλοκές και από Οφθαλμίατρο.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001)Η ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ισχαιµία του µυοκαρδίου

άλλη καρδιακή νόσος

σακχαρώδης διαβήτης

καρκίνος

εγκεφαλικά επεισόδια

αναπνευστικές παθήσεις

άλλες αιτίες

40% 15%

13%

13%10%4%

5%

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001)

Μεταβολικό Σύνδρομο

Είναι ένας συνδυασμός ανωμαλιών, που οδηγούν αργά ή γρήγο-

ρα σε καρδιαγγειακές επιπλοκές.

Σήμερα θεωρείται ισοδύναμο της στηθάγχης και έτσι πρέπει να

αντιμετωπίζεται.

Ο άρρωστος θα πρέπει συγχρόνως να αντιμετωπίσει την παχυ-

σαρκία, την αρτηριακή υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη και τη

δυσλιπιδαιμία.

Χωρίς όμως να αδυνατίσει, δε θα πετύχει καμιά θεραπεία που

θα ακολουθήσει.

παράγοντες ≥ 3

Δείκτης μέσης / γοφών Άνδρες > 102cm, Γυναίκες > 88cm

≥ 150 mg/dl

< 40 mg/dl (άνδρες)

< 50 mg/dl (γυναίκες)

≥ 130 / ≥85 mg Hg

≥ 110 mg/dl

μεταβολικές διαταραχές

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001)

JAMA 2001;285:2486-2497

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001)

αυξημένη περιφέρεια μέσης / γοφών

ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ

ΜΕΙΩΜΕΝΗ HDL-χοληστερίνη

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ

ΓΛΥΚΟζΗ ΝΗΣΤΕΙΑΣ > 110 mg/dl

ΣΠΛΑΓχΝΙΚΗ ΠΑχΥΣΑΡΚΙΑ + 2 από τους άλλους παράγοντες

ΝΕΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ (2005)

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

13

14

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001)

1 κιλό σωματικού λίπους = 7.000 θερμίδες

ολιγοθερμιδική δίαιτα και αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001)

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥΑΠΟ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΣΩΜΑΤΟΣ

Συστολική Αρτηριακή Πίεση

Διαστολική Αρτηριακή Πίεση

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ

του βάρους

Adapted from Van Gaal LF et al, Int J Obes Relat Metab Disord 1997; 21:S5-S9

ΤΙ ΣΥΝΙΣΤΟΥΜΕ:

Ενέργεια πουπροσλαμβάνεται

Ενέργεια πουδαπανάται

Λήψη τροφώνκαι υγρών

Βασικός μεταβολισμόςΜεταγευματική θερμογένεση

Φυσική δραστηριότητα

Επομένως, ανάλογα προς τα πού γέρνει η ζυγαριά, έχουμε θετικό ή αρνητικό ισοζύγιο

ΣΑΚχΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑβΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2

Γλυκαιμίας

HbA10

15

Πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι θερμίδες του κάθε φα-

γητού, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε λίπος, υδατάνθρακες,

οινόπνευμα.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Θερμίδες / γραμμάριο

Λίπος

Αλκοόλ

Πρωτεΐνες

Υδατάνθρακες

Φυτικές ίνες

Θα πρέπει να υπάρχει

καθημερινό σωστό

ισοζύγιο θερμίδων

ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΡΟΦΗΣ!

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΡΟΦΗΣ

16

Συμπερασματικά

Σήμερα γνωρίζουμε πολλά για την αθηροσκλήρωση και τους πα-

ράγοντες κινδύνου που την προκαλούν.

Το σπουδαιότερο όπλο που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί είναι

να καταπολεμηθούν οι παράγοντες κινδύνου που έχει το κάθε

άτομο.

1. Τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα θα πρέπει να γίνουν «τρό-πος ζωής» και είναι εντελώς απαραίτητα.

2. Εφόσον δεν φτάσουν, προστίθενται φάρμακα. Σήμερα υπάρχουν πολύ καλά αντιδιαβητικά, υπολιπιδαιμι-

κά, αντιϋπερτασικά και φάρμακα για τη μείωση του βάρους

σώματος.

Έχουν λίγες παρενέργειες, αρκεί να παρακολουθείται σω-

στά ο άρρωστος.

3. Η μεσογειακή δίαιτα, με τα φρούτα, τα λαχανικά, τα ψάρια, το λίγο κόκκινο κρέας, το ελαιόλαδο και το λίγο κόκκινο κρασί, προστατεύει την καρδιά.

μεσογειακή διατροφήυγιεινοδιαιτητική αντιμετώπιση

17

Κρύα γεύματα γενικώς: Γλυκά:

Κρύα γεύματα:Ψωμί & ζυμαρικά:

Κρεατικά: Γαλακτπκομικά προϊόντα:

Πρέπει να τονιστεί ότι η αθηροσκλήρωση είναι μια πο-λυπαραγοντική-εξελισσόμενη εξεργασία.

Οι τυχόν επεμβάσεις (Bypass, αγγειοπλαστική) δε γιατρεύουν

την αθηροσκλήρωση. Προστατεύουν προσωρινά τον άρρωστο.

Επομένως είναι σωτήριες, αλλά έχουν «ημερομηνία λήξης».

Η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου πρέπει να είναι συνεχής.

Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι αν το άτομο εξακολουθεί να καπνί-

ζει, να είναι υπέρβαρο, να έχει δυσλιπιδαιμία ή κακή ρύθμιση του

διαβήτη ή της αρτηριακής πίεσης, αργά ή γρήγορα η αθηροσκλή-

ρωση θα χειροτερέψει και θα πάθει νέο καρδιακό επεισόδιο.

Αντίθετα. Αν μετά το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή το bypass ή

την αγγειοπλαστική, ακολουθεί σωστές οδηγίες, παίρνει τα σω-

στά φάρμακα, δεν καπνίζει και αντιμετωπίζει τους παράγοντες

κινδύνου που έχει, θα αισθάνεται καλύτερα και δε θα κινδυνεύ-

σει να πάθει νέο καρδιακό επεισόδιο.

διατροφή που βοηθά στην πρόληψηΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ

ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΤΡΙΑΖΕΤΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ

ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ

φρέσκο ψάρι, κοτόπουλο (πρέπει να αφαιρείται η πέτσα πριν από το μαγείρεμα), κόκκινα κρέατα

αποβουτυρωμένο γάλα και μανούρι ή τυρί ricotta (είδος ιταλικού τυριού)Αυγά: το ασπράδι

όλα εκτός από τα παντζάρια και τις καρύδες.

να προτιμώνται προϊόντα από γλουτένη και το ψωμί από αλεύρι ολικής αλέσεως

σοκολάτα, τούρτες, τυρόψωμο, καρύδα

άπαχα αλλαντικά,βοδινό κρέας

ψάρια σε κονσέρβες με λάδιθαλασσινά

Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά.Μη κορεσμένα φυτικά έλαια,ελαιόλαδο, ηλιέλαιο και σογιέλαιο.

Πλήρες γάλα, ολόπαχο γιαούρτι, κρέμα γάλακτος, βούτυρο, τυρί, λάδι καρύδας.Κρόκος αυγού.

Φρούτα, λαχανικά & σπόροι:

18

ETAIΡΕΙΑ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

Μορκεντάου 8 Θεσσαλονίκη 546 22

Τηλ.: 2310 89 22 59 (πρωί) 2310 27 91 72 (απόγευμα) Fax: 2310 25 68 39

Email: a_efthimiadis@hotmail.com

Ευγενική χορηγία