Το αγροτικό ζήτημα

Συνέπειες βιομηχανικής επανάστασης

Αγροτικός τομέας: κυριαρχία μέχρι το 19ο αιώνα

Οικονομικές εξελίξεις (βιομηχανική επανάσταση) πιέσεις στον αγροτικό τομέα σταδιακή υποχώρηση αγροτικού τομέα στο «Δυτικό κόσμο»

Αιτία: η κατοχή γης δεν αποτελεί πια πηγή εξουσίας και κοινωνικού –ταξικού- κύρους

ανοίγει ο δρόμος για την αγροτική μεταρρύθμιση

Αγροτική μεταρρύθμιση (ορισμός) :

1. Κατάργηση μεγάλων ιδιοκτησιών2. Κατάτμηση (=τεμαχισμός) αξιοποιήσιμων

εδαφών σε μικρές παραγωγικές μονάδες οικογενειακού χαρακτήρα

που ανταποκρίνονται καλύτερα στις νέες παραγωγικές και κοινωνικές συνθήκες

Ελληνικός χώρος: Φάσεις

1η: Μετά την Επανάσταση:

Διευθέτηση του προβλήματος της έγγειας ιδιοκτησίας χωρίς εντάσεις

γιατί:

1.Προοδευτική διανομή των εθνικών γαιών πλήθος αγροτών με μικρές και μεσαίες ιδιοκτησίες

2.Τα τσιφλίκια (Αττική-Βοιωτία) δεν προκάλεσαν ιδιαίτερο πρόβλημα

2η: Διεύρυνση Ελληνικού κράτους

-Επτάνησα(1864), Άρτα , Θεσσαλία(1881): φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα της μεγάλης ιδιοκτησίας.

Αιτία: Αγορά τσιφλικιών από Έλληνες του εξωτερικού με προβληματική τακτική:

1. Διατηρούν το θεσμό των κολίγων2. Ασκούν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για

κερδοσκοπία (σιτάρι), δηλαδή:α. επιδιώκουν υψηλούς δασμούς στο εισαγόμενο

σιτάρι από τη Ρωσία, ώστε να πουλούν πιο ακριβά το εγχώριο (το δικό τους)

β. δημιουργούν τεχνητές ελλείψεις στο σιτάρι (ώστε να ακριβαίνει)

3η φάση: νόμοι 1907

Ψήφιση νόμων του 1907: Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να απαλλοτριώνει και να διανέμει σε ακτήμονες μεγάλες εκτάσεις

Δύσκολη εφαρμογή τριβές συγκρούσεις (ΚΙΛΕΛΕΡ/1910)

(για περισσότερες πληροφορίες: http://www.ime.gr/chronos/13/gr/society/facts/04.html )

4η φάση: Βαλκανικοί πόλεμοι

Περιπλοκή ζητήματος:

Αιτία: μουσουλμάνοι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων

5η φάση: Α΄ παγκόσμιος κ.ε.

1917:Κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου (Θεσ/νίκη): ολοκλήρωση αγροτικής μεταρρύθμισης

ΣΤΟΧΟΣ:1. Στήριξη και πολλαπλασιασμός των ελληνικών ιδιοκτησιών στις

νεοαποκτηθείσες περιοχές2. Αποκατάσταση προσφύγων/ πρόληψη κοινωνικών εντάσεων

στον αγροτικό χώρο

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑΔυνατή η απαλλοτρίωση μεγάλων ιδιοκτησιών για την

αποκατάσταση των προσφύγων

(διαβάστε: λόγος του Βενιζέλου το 1911, όπου κάνει λόγο για το δικαίωμα του κράτους στην απαλλοτρίωση : http://www.ime.gr/chronos/13/gr/society/sources/03.html)

Αποτελέσματα -Εξελίξεις• Αναδιανομή: Μακεδονία 85%, Θεσσαλία

68%,Σύνολο χώρας 40% των καλλιεργησίμων εκτάσεων

καθεστώς μικροϊδιοκτησίας

νέα προβλήματα :Οι μικροκαλλιεργητές δυσκολεύονται να

εμπορευματοποιήσουν την παραγωγή – θύματα των εμπόρων

ΜΕΤΡΑ:

1. Αγροτική Τράπεζα

2.Κρατικοί οργανισμοί παρέμβασης

3. Παραγωγικοί συνεταιρισμοί

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ :

Αγροτικό ζήτημα: Νέο περιεχόμενο χωρίς εντάσεις( Ισπανία-Βουλγαρία- Ρουμανία )