προϊστορική αρχαιολογία μινωική γλυπτική

Η τέχνη στην προϊστορική

Ελλάδα (έμφαση στην Κρήτη)[Γ΄ Γλυπτική]

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Νεολιθική ΕποχήΣτο Αιγαίο σε όλη τη Νεολιθική περίοδο κατασκευάζονταν μικρά

ανθρωπόμορφα ειδώλιαΣχηματοποιημένες ή συμβολικές

μορφές παράλληλα με τις εικονιστικές.

Οι εικονιστικές δύο ειδών:α) γυναικεία σε οκλάζουσα στάση

β) όρθια κυρίως γυναικεία αλλά και ανδρικά







1560





Νεολιθική Εποχή







1560





ανδρικό ειδώλιο από λειασμένο λευκό μάρμαρο. Αρχαιότερη Νεολιθική Ι της Κνωσού. Εξαιρετικός πειραματισμός στη φυσιοκρατία. Τα μεταγενέστερα υστερούν.







1560





Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3000-1700 π.Χ.

Από λίθο, ελεφαντοστούν, όστρεο και πηλό, τα περισσότερα γυναικεία. 1-2 αποδίδουν άντρες λατρευτές με χέρια ενωμένα στο στήθος. Τα Α, Β περ. 2000 π.Χ. (ελεφαντοστό). Το Γ από Ζυγουριές περ. 2400 π.Χ. (πηλός)







1560Υστερομινωική Ι 1560 -

1460Υστερομινωική ΙΙ 1460 -

1440Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -

1050


Ύστερη Εποχή Χαλκού (1700-1100 π.Χ.

Η σπανιότητα του μαρμάρου στην Κρήτη έστρεψε τους γλύπτες προς το ξύλο. Στη μεγάλη Ανατολική Αίθουσα του ανακτόρου της Κνωσού υπήρχε ξύλινη θεά ύψους 2,80 μ. ζωγραφισμένη με πολλά χρώματα και διακοσμημένη ίσως και με φύλλα χρυσού Ξύλινες μορφές ζώων υπήρχαν σίγουρα στην Κρήτη όπως και στην Αίγυπτο.Ακρόλιθα αγάλματα ίσως υπήρχαν (ξύλινα ολόκληρα αλλά με κεφαλές και άκρα από λίθο ή ελεφαντοστούν.

ΣΎΣΤΗΜΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

ΠΗΛΙΝΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΙΑ

Προανακτορική 3500 – 20ος αι.Παλαιοανακτορική 19ος αι.-1600Νεοανακτορική 1600 - 1390Μετανακτορική 1390-1070

Κατά την Παλαιοανακτορική περίοδο στην Κρήτη

κατασκεύαζαν μικρές πήλινες μορφές ανθρώπων και ζώων

οι ανθρώπινες μορφές είναι στην πλειοψηφία τους

χονδροειδείς.αριστ. Πήλινο ειδώλιο θεάς (Πισκοκέφαλο,

Ιερό κορυφής)

πλαστική απεικόνιση μίας θρησκευτικής τελετουργίας που

λαμβάνει χώρα σ' έναν ορθογώνιο κτιστό χώρο με πλάγια ανοίγματα, προφανώς ιερό με λατρευτές που

χύνουν σπονδές ή αποθέτουν προσφορές ενώπιον δύο ζευγαριών

που είναι θεοί ή αποθεωμένοι νεκροί (κυκλικός τάφος

Καμηλάρη κοντά στη Φαιστό)

χρονολογείται στη Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560

Νεοανακτορική περίοδος 1600 - 1390

ΠΗΛΙΝΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΙΑ

δεξιά: Κρητικής καταγωγής ειδώλιο γυναίκας σε στάση λατρείας από Τροία (πριν το 1450) Χαλκός.

ίδιας εποχής και το νήπιο από χαλκό (Δικταίο άντρο) 0,048 μ.

ΧΑΛΚΙΝΑ ΕΙΔΩΛΙΑ

σαφώς κρητικά. Ύψος 0,07 έως 0,25 μ. Ποικίλλει η ποιότητα. Μερικά παλαιότερα της Μεσομινωικής ΙΙΙ συνέχισαν όμως να

κατασκευάζονται μέχρι το τέλος της Χαλκής εποχής ή και αργότερα. Ήταν αναθήματα. Παριστάνουν λατρευτές άντρες και γυναίκες

όρθιους με το δεξί ή και τα δυο χέρια υψωμένα σε στάση προσευχής ή λατρείας

Φαγεντιανή: μια σύνθετη ύλη που κατασκευάζεται

από κονιορτοποιημένο χαλαζία, που

καλυπτόταν με αλκαλικό εφυάλωμα που μέσα σε

μήτρες ψηνόταν περίπου στους 870o C. Για την απόκτηση του έντονου γαλάζιου χρώματος η

επιφάνεια καλυπτόταν με ένα διάλυμα από οξείδιο του χαλκού.

Ίσως χρησιμοποιούνταν πήλινες μήτρες για κατασκευή έργων

φαγεντιανής, όπως στην Αίγυπτο.

Αγαλματίδιο προφανώς θεάς. Φαγεντιανή. Θεά που κρατάει δυο φίδια και

φέρει στο κεφάλι μια τιάρα στην οποία στέκεται ένα αιλουροειδές, μάλλον

λεοπάρδαλη Kνωσός, περ. 1600

ΕΡΓΑ ΣΕ ΦΑΓΕΝΤΙΑΝΗ

Θησαυροφυλάκιο Ιερού. Πλακίδιο από φαγεντιανή με παράσταση αιγάγρου που θηλάζει το νεογνό του. Kνωσός, περ. 1600

Κατά τη Μεσομινωική έποχή αγγεία λίθινα

χρησιμοποιούνταν σε ανάκτορα και κατοικίες στην κεντρική και την

ανατολική Κρήτη.

Ο συνηθέστερος τύπος είναι τα φωλεόσχημα (σαν φωλιά

πουλιού) και τα καλυκόσχημα (παραλλαγή των φωλεόσχημων), που παραπέμπουν σε κάλυκες

λουλουδιού

ΛΙΘΙΝΑ ΑΓΓΕΙΑ

τα πάνω φωλεόσχηματο κάτω καλυκόσχημο

κύμβη από ορεία κρύσταλλο σε σχήμα πάπιας.

Ελλειψοειδής σκύφος με ελεύθερη προχοή στο ένα άκρο και λαβή στο άλλο.

Είναι είδος κρητικό, αν και βρέθηκε σε μυκηναϊκό τάφο.

ΛΙΘΙΝΑ ΣΠΟΝΔΙΚΑ ΑΓΓΕΙΑ ΣΕ ΣΧΗΜΑ ΤΡΙΤΩΝΟΣ &

ΔΟΛΙΟΥ

κύμβη: μακρόστενο ανοιχτό αγγείο

Πάνω. Αγγείο σε σχήμα Τρίτωνος (Κνωσός πριν το 1450) αιγυπτιακό αλάβαστροαριστ. ρυτό από οφίτη σε σχήμα κεφαλής ταύρου. (Μικρό ανάκτορο Κνωσού) Τα αρχικά κέρατα ήταν μάλλον από επιχρυσωμένο ξύλο. Το λοφίο με τρίχες λαξευμένο ανάγλυφα, υπόλοιπες λεπτομέρειες εγχάρακτες. Όστρεο περιβάλλει τα ρουθούνια.

Τρία από το ανάκτορο της Αγίας Τριάδος

που καταστράφηκε περί το 1450

α) το Κύπελλο του αρχηγού

β) το Αγγείο

των Θεριστών

ΑΝΑΓΛΥΦΑ ΑΓΓΕΙΑ ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Οφίτης. Πρίγκιπας ή θεός με χυτούς βοστρύχους στέκει μπροστά από διαγραμμισμένο πεσσό (δεξιά ) που είναι ίσως ανάκτορο ή ιερό. Λιγνός κατά τα κρητικά πρότυπα με μόνο ένα σκληρό περίζωμα και γκέτες. Χάντρες στα μαλλιά και βραχιόλια στους καρπούς. Σε στάση προσταγής κρατά ένα δόρυ ή μια ράβδο. Η μορφή αριστερά κλίνει με σεβασμό το κεφάλι, φορά μπότες και κρατά ξίφος και ίσως τελετουργικό περιρραντήριο.

Οφίτης ή στεατίτης. Μόνο το άνω μισό ενός ρυτού σε σχήμα αβγού στρουθοκαμήλου. Λαξευμένος ένα πομπικός χορός 26 ανδρών συρόμενος από ιερέα με φολιδωτό μανδύα. Στη μέση της πομπής 4 τραγουδιστές (αθέατοι) με διαφορετική ενδυμασία, φορούν κοντά σκληρά περιζώματα. Ερμηνείες πολλές: Θρίαμβος πολεμιστών, γιορτή σποράς, επιστροφή από θερισμό. Το πρόβλημα ξεκινά από την ερμηνεία των κονταριών με τρία δόντια που έχουν στους ώμους και τα αντικείμενα σαν σάκκοι στα

πόδια τους.


γ) το Ρυτό των ΠυγμάχωνΚωνικό ρυτό από οφίτη. Λείπουν μεγάλα κομμάτια. Φέρει 4 σκηνές με άνδρες που παλεύουν, πυγμαχούν και πηδούν πάνω σε ταύρους. Φορούν σκληρό κοντό περίζωμα και γκέτες. Τα αθλήματα αυτά έχουν θρησκευτικό ή μαγικό χαρακτήρα. Στο βάθος πεσσοί με προεξοχές σαν κιβώτια ίσως βάσεις για ιστούς σημαιών, υποδηλώνουν σίγουρα ένα ιερό.

Ρυτό της ΖάκρουΑπό μαλακό χλωρίτη. Φέρει σε πρόστυπο ανάγλυφο μια σκηνή «ιερού κορυφής». Η θύρα του

ιερού κοσμημένη με σπείρες, ένα άμορφο αντικείμενο πάνω της

(ίσως ανεικονική μορφή θεότητας) που πλαισιώνεται από 4 αίγαγρους που αναπαύονται,

ενώ άλλοι πηδούν επάνω σε βράχους. Δυο πουλιά ίπτανται, ενώ τα πλευρικά τμήματα του

ιερού επιστέφονται από κέρατα καθιερώσεως.

Πιο κάτω δυο βωμοί επάνω σε βαθμίδες. Χωρίς ανθρώπινες

μορφές

Πάνω. Λεπτομέρεια από το ρυτό της Ζάκρου. Στη ράχη του

αίγαγρου που απεικονίζεται διακρίνεται ένα ίχνος από την επένδυση του αγγείου με φύλλο

χρυσού. Δυο ακόμη ίχνη της χρυσής επένδυσης διακρίνονται στα κέρατα του αίγαγρου, όπως και στα μπροστινά του πόδια.


α) Τα πρωιμότερα από μαλακούς λίθους (σχιστόλιθος, οφίτης, στεατίτης). Από οφίτη το 47% των κρητικών αγγείων

β) Οψιανός εισαγόταν από την Κάρπαθο και ίσως από την Καππαδοκία

γ) ο Σπαρτιατικός βασάλτης και ο ερυθρός πορφυρίτης από τη Λακεδαίμονα

δ) η ορεία κρύσταλλος ήταν ο σκληρότερος λίθος από την Αίγυπτο, από όπου και ο Αιγυπτιακός αλάβαστρος (40 αγγεία κρητικά από αυτόν)

ε) Μετά την Ελλαδική κατάκτηση της Κρήτης, το 1450, οι Κρήτες λιθοξόοι άρχισαν να δουλεύουν τον φλεβωτό λευκό γυψόλιθο στην Κνωσό και σε πολλά άλλα μέρη της Κρήτης.

Κατά τον 14ο αιώνα η παραγωγή λίθινων αγγείων περιορίστηκε σε ανακτορική τέχνη

ΥΛΙΚΑ ΛΙΘΙΝΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ

α) Κατά τη Νεολιθική περίοδο πολύ δύσκολη η επεξεργασία του λίθου κυρίως με εργαλεία από

πυρίτη ή οψιανό.β) Οι Κρήτες τεχνίτες νωρίς χρησιμοποίησαν το

σωληνοειδές τρυπάνι, αρχικά με το χέρι και αργότερα με δοξάρι

γ) Τα περισσότερα κρητικά αγγεία ήταν σκύφοι κι επομένως ήταν εύκολη η κοίλανση του εσωτερικού τους. Όταν ήταν δύσκολα, όπως οι πρόχοι και οι

πίθοι, τα λάξευαν σε δύο τμήματα που ένωναν στη συνέχεια.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΛΙΘΙΝΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ

Αντώνης Μιχαηλίδης

Φιλόλογος

Προϊστορική Αρχαιολογία

(Μινωικής Κρήτης γλυπτική)

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ Δ΄ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΓΕΛ Θρακομακεδόνων

προϊστορική αρχαιολογία μινωική γλυπτική

Education

Transcript of προϊστορική αρχαιολογία μινωική γλυπτική