Τμήμα Ιατρικής ΕμβρύουΤμήμα Ιατρικής Εμβρύου

3

Το Τμήμα Ιατρικής Εμβρύου της Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής ΓΑΙΑ δίνει τη δυνατότητα στη μέλλουσα μητέρα αξιόπιστου υπερηχογραφικού ελέγχου καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης.

Εξειδικευμένοι, κορυφαίοι στον τομέα τους επιστήμονες, έχοντας στη διάθεσή τα πλέον σύγχρονα ιατρικά μηχανήματα πραγματοποιούν την προγεννητική υπερηχογραφία αντλώντας πληροφορίες πολύτιμες για την ανάπτυξη του εμβρύου και την εν γένει πορεία της κύησης.

Το Τμήμα Ιατρικής Εμβρύου, από τα τέλη του 2010, συνεργάζεται με το Fetal Medicine Foundation (FMF), το πρώτο Κέντρο Εμβρυικής Ιατρικής που έγινε στη Βρετανία και το μεγαλύτερο στον Κόσμο. Η συνεργασία αυτή εξασφαλίζει τη συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση της επιστημονικής ομάδας της ΓΑΙΑ σε νέες υπερσύγχρονες τεχνολογίες και μεθόδους που αφορούν στην εφαρμογή της εμβρυικής ιατρικής. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα ανταλλαγής επιστημονικών απόψεων και δεύτερης γνώμης, για δύσκολα περιστατικά, μέσω τηλεϊατρικής και

τηλεδιάσκεψης.

Τα υπερηχογραφήματα που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της κύησης έχουν σκοπό να βεβαιώσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου ή να διαγνώσουν πιθανές ανωμαλίες που μπορεί

να παρουσιάσει. Επίσης, μπορούν να προβλέψουν συγκεκριμένες σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν κατά την κύηση, όπως ο πρόωρος τοκετός, η προεκλαμψία κλπ.

Τα συνηθέστερα εκτελούμενα υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της κύησης είναι: το Υπερηχογράφημα της αρχόμενης κύησης (κατά την 6η - 10η εβδομάδα κύησης), το Υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας (έλεγχος για χρωμοσωμικές ανωμαλίες, κατά την 11η - 13η εβδομάδα κύησης), το Υπερηχογράφημα Β επιπέδου (εξέταση για πιθανές δομικές ανωμαλίες στο έμβρυο κατά την 20η - 23η εβδομάδα κύησης), το Υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου και το Υπερηχογράφημα ανάπτυξης (έλεγχος εμβρυικής ανάπτυξης, κατά την 32η - 34η εβδομάδα κύησης).

Τμήμα Ιατρικής ΕμβρύουΤμήμα Ιατρικής Εμβρύου

4

Στη ΓΑΙΑ πραγματοποιούνται αξιόπιστοι υπερηχογραφικοί έλεγχοιΣτη ΓΑΙΑ πραγματοποιούνται αξιόπιστοι υπερηχογραφικοί έλεγχοι

Πραγματοποιείται, κατά την 6η - 10η εβδομάδα, μετά την τελευταία περίοδο. Το υπερηχογράφημα της αρχόμενης κύησης είναι σημαντικό, καθώς επιβεβαιώνει ότι η κύηση αναπτύσσεται στο κατάλληλο μέρος και δεν είναι εξωμήτριος (μια σχετικά σπάνια επιπλοκή που μπορεί όμως να βάλει σε κίνδυνο τη ζωή της μητέρας). Επίσης, γίνεται ακριβής χρονολόγηση της κύησης, ενώ, στην περίπτωση πολλαπλής κύησης, καθορίζεται ο αριθμός

των εμβρύων και αν αυτά μοιράζονται ή όχι τον ίδιο σάκο. Όπως έδειξαν πρόσφατες έρευνες, το υπερηχογράφημα αρχόμενης κύησης, όταν γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα, όπως το Τμήμα Ιατρικής Εμβρύου της ΓΑΙΑ, μπορεί όχι μόνο να προβλέψει τη βιωσιμότητα της κύησης και την πιθανότητα αποβολής, αλλά και διάφορες σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να εκδηλωθούν πολύ αργότερα (προεκλαμψία, πρόωρος τοκετός, ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης).

Υπερηχογράφημα αρχόμενης κύησης (6η -10η εβδομάδα κύησης)

Έμβρυα 7-8 εβδομάδων. Διακρίνεται ο αμνιακός σάκος που τα περιβάλει και ο λεκιθικός ασκός (3D δεξιά).

5

στο ήπαρ και στη δεξιά πλευρά της καρδιάς του εμβρύου και η γωνία προσώπου. Αυτοί οι δείκτες εμφανίζονται διαφορετικοί στην πλειονότητα των εμβρύων με χρωμοσωμικές ανωμαλίες αλλά και σε ένα μικρό ποσοστό φυσιολογικών εμβρύων.

Όμως, τα φυσιολογικά έμβρυα είναι πολύ περισσότερα, γι’αυτό αν κάποιος από τους δείκτες σε ένα έμβρυο είναι παθολογικός, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το έμβρυο έχει κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία, αποτελεί όμως ένδειξη, η οποία, σε συνδυασμό με περαιτέρω έλεγχο (επεμβατικός έλεγχος - λήψη τροφικής λάχνης ή αμνιοπαρακέντηση) θα δώσει την τελική απάντηση.

Στη ΓΑΙΑ πραγματοποιούνται αξιόπιστοι υπερηχογραφικοί έλεγχοιΣτη ΓΑΙΑ πραγματοποιούνται αξιόπιστοι υπερηχογραφικοί έλεγχοι

Υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας (11η -13η εβδομάδα κύησης)

Μέτρηση αυχενικής διαφάνειας. Η μέτρηση πρέπει να γίνεται μόνον όταν

απεικονίζεται ένα τέλειο προφίλ του εμβρύου. Η μεγέθυνση της φωτογραφίας

είναι τέτοια ώστε να καταλαμβάνει την κεφαλή και το άνω μέρος του θώρακα

του εμβρύου. Επίσης, θα πρέπει να

διακρίνεται το ρινικό οστό.

H συχνότητα εμφάνισης χρωμοσωμικών ανωμαλιών στο έμβρυο εξαρτάται από την ηλικία της μητέρας, την παρουσία διαφόρων υπερηχογραφικών χαρακτηριστικών στο έμβρυο και τα επίπεδα δύο πλακουντιακών ορμονών στο μητρικό αίμα.

Ο συνδυασμός των παραπάνω μπορεί να προβλέψει τα περισσότερα έμβρυα με σύνδρομο Down’s ή άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Μετά απο τη λήψη ιστορικού και αίματος εξετάζονται, υπερηχογραφικά, διάφορα χαρακτηριστικά του εμβρύου, οι λεγόμενοι «δείκτες», όπως η αυχενική διαφάνεια (συγκέντρωση υγρού πίσω απο τον αυχένα), η παρουσία του ρινικού οστού, η ροή του αίματος

6

Ακολουθούνται αυστηρά κριτήρια στις υπερηχογραφικές μετρήσειςΑκολουθούνται αυστηρά κριτήρια στις υπερηχογραφικές μετρήσεις

Στη ΓΑΙΑ, οι διάφορες υπερηχογραφικές μετρήσεις, για να είναι αξιολογήσιμες, γίνονται με πολύ αυστηρά κριτήρια που θεσπίζονται παγκοσμίως από το Fetal Medicine Foundation και ο ιατρός που εκτελεί το υπερηχογράφημα αυτό έχει τις ανάλογες διαπιστεύσεις.

Τι μπορεί να σημαίνει το αποτέλεσμα του υπερηχογραφήματος της αυχενικής διαφάνειας;

Το αποτέλεσμα είναι ένας αριθμός που αντιπροσωπεύει την προσωπική πιθανότητα, για κάθε εξεταζόμενη έγκυο, να κυοφορεί ένα έμβρυο με σύνδρομο Dοwn’s. Το αποτέλεσμα αυτό βασίζεται στην ηλικία, στο ιστορικό και τις ορμόνες στο αίμα της εγκύου, καθώς και στις μετρήσεις του κυοφορούντος εμβρύου. Για παράδειγμα, εάν το αποτέλεσμα δείχνει πιθανότητα 1:2000, αυτό σημαίνει ότι εάν είχαμε 2000 γυναίκες στη ίδια ηλικία, με έμβρυα με τις ίδιες ακριβώς μετρήσεις με αυτό της εξεταζόμενης, μία εξ αυτών θα είχε έμβρυο με σύνδρομο Down’s, ενώ οι υπόλοιπες 1999 θα είχαν φυσιολογικά

έμβρυα. Στις περισσότερες γυναίκες το αποτέλεσμα του υπερηχογραφήματος και του βιοχημικού ελέγχου θα δείξει χαμηλό κίνδυνο για σύνδρομο Down’s. Εάν το αποτέλεσμα δείχνει μεγάλη πιθανότητα, αυτό σημαίνει οτι η έγκυος πρέπει να συμβουλευτεί το γιατρό της και από κοινού να αποφασίσουν εάν θα προχωρήσουν σε επέμβαση (λήψη τροφοβλάστης), για να ελέγξουν με βεβαιότητα τα χρωμοσώματα του εμβρύου.

Έχει άλλες επιπτώσεις η αυξημένη αυχενική διαφάνεια;

Τα έμβρυα με αυξημένη διαφάνεια και φυσιολογικά χρωμοσώματα είναι συνήθως φυσιολογικά. Ωστόσο, έχουν λίγο μεγαλύτερη πιθανότητα για συγγενείς ανωμαλίες διαφόρων οργάνων, όπως καρδιόπαθειες καθώς και για σπάνια γενετικά σύνδρομα. Πολλά από αυτά τα προβλήματα μπορούν να ελεγχθούν με λεπτομερή υπερηχογραφήματα, όπως το υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου.

Η ροή του αίματος στο φλεβώδη πόρο του ήπατος (αριστερά) και στην

τριγλώχινα βαλβίδα της καρδιάς (δεξιά)

όπως απεικονίζεται στην εξέταση Doppler. Σε περίπου 60% των εμβρύων με Down’s

διαπιστώνεται διαφυγή αίματος προς τα πίσω.

7

Ακολουθούνται αυστηρά κριτήρια στις υπερηχογραφικές μετρήσειςΑκολουθούνται αυστηρά κριτήρια στις υπερηχογραφικές μετρήσεις

Μετά από πρόσφατες οδηγίες του FMF, κατά το υπερηχογράφημα της 11ης -13ης εβδομάδας θα πρέπει, επιπλέον, να εξετάζεται λεπτομερώς η βασική ανατομία του εμβρύου, το μήκος του τραχήλου της μήτρας (για την πρόβλεψη του πρόωρου τοκετού) και η ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες της εγκύου (για την πρόβλεψη της προεκλαμψίας). Γίνεται κολπικό υπερηχογράφημα, που έχει αποδειχτεί ότι είναι ασφαλές κατά τη διάρκεια της κύησης για τη μητέρα και το έμβρυο. Η εξέταση δεν είναι επώδυνη και διαρκεί γύρω στα 3-5 λεπτά. Στον υπολογισμό των πιθανοτήτων για προεκλαμψία συνυπολογίζονται το ιστορικό της εγκύου, τα επίπεδα μιας πλακουντιακής ορμόνης στο αίμα (PIGF) καθώς και η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης. Σε περίπτωση που οι πιθανότητες για πρόωρο τοκετό ή προεκλαμψία εμφανιστούν αυξημένες,

μπορεί να χρειαστεί μια πιο στενή παρακολούθηση της κύησης ή χορήγηση συγκεκριμένης θεραπείας, πάντα σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό.

• Αν το έμβρυο έχει κεφαλοουραίο μήκος (CRL) μεγαλύτερο απο 84 mm (που αντιστοιχεί σε ηλικία κύησης περίπου 14 εβδομάδων) και για οποιονδήποτε λόγο δεν έχει γίνει το υπερηχογράφημα της 11ης - 13ης εβδομάδας, μπορεί να πραγματοποιηθεί το λεγόμενο a test. Πρόκειται για την εξέταση 4 ορμονών στο μητρικό αίμα. Η εξέταση αυτή έχει αρκετά χαμηλότερη ευαισθησία για την ανίχνευση χρωμοσωμικών ανωμαλιών, σε σύγκριση με το υπερηχογράφημα της 11ης -13ης εβδομάδας, μπορεί όμως να ανιχνεύσει άλλες ανωμαλίες του εμβρύου, όπως η δισχιδής ράχη.

Έλεγχος εμβρυικής ανατομίας, υπολογισμός κινδύνου για πρόωρο τοκετό και προεκλαμψία κατά τη 11η - 13η εβδομάδα.

Μέτρηση κεφαλοουραίου μήκους εμβρύου (αριστερά). Διακρίνεται ο

εγκέφαλος, η καρδιά, η σπονδυλική στήλη, η ουροδόχος κύστη και το

φύλο. Δεξιά εκτίμηση της ροής του αίματος για πρόβλεψη προ-εκλαμψίας. Γίνεται με κολπικό

υπερηχογράφημα

στις 11-13 εβδομάδες κύησης.

8

Πότε και πως γίνεται η βιοψία της τροφοβλάστης και η αμνιοπαρακέντηση;

Η λήψη χοριακών λαχνών ή τροφοβλάστης είναι ασφαλής μεταξύ 10ης - 14ης εβδομάδας κύησης, ενώ η αμνιοπαρακέντηση μετά τη 14η εβδομάδα. Εξετάζοντας τη τροφοβλάστη ή το αμνιακό υγρό μπορούμε να προσδιορίσουμε, με ακρίβεια, τη χρωμοσωμική σύσταση του εμβρύου, αφού η τροφοβλάστη είναι συστατικό του πλακούντα και έχει παρόμοιο γενετικό υλικό με το έμβρυο, ενώ στο αμνιακό υγρό βρίσκονται κύτταρα του εμβρύου. Οι επεμβάσεις αυτές γίνονται συνήθως όταν η στατιστική πιθανότητα για χρωμοσωμικές ανωμαλίες (σύνδρομα Down’s, Edwards και Patau) σε ένα έμβρυο εμφανίζεται αυξημένη, σε σχέση με τη πιθανότητα αντιστοιχούσα στην ηλικία της μητέρας και τα ευρήματα του υπερηχογραφήματος της 11ης - 13ης εβδομάδας (λήψη τροφοβλάστης) ή του υπερηχογραφήματος 20ης – 23ης εβδομάδας (αμνιοπαρακέντηση). Η βιοψία τροφοβλάστης γίνεται και σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, όπως όταν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο ιστορικό στο ζευγάρι (π.χ. φορείς Β Μεσογειακής Αναιμίας κ.α.).

Επέμβαση

Η επέμβαση είναι ευκολότερη όταν η έγκυος είναι ήρεμη και τα κοιλιακά τοιχώματα χαλαρά. Με τη βοήθεια του υπερήχου ο ιατρός μελετά τη θέση του πλακούντα και εφόσον οι συνθήκες είναι κατάλληλες, γίνεται τοπική αναισθησία και μετά εισάγεται μία λεπτή βελόνα που περνά γρήγορα από το κοιλιακό

τοίχωμα και το τοίχωμα της μήτρας στον πλακούντα (στην περίπτωση λήψης τροφοβλάστης) ή στον αμνιακό σάκο (στην περίπτωση αμνιοπαρακέντησης). Λαμβάνεται μία μικρή ποσότητα χοριακών λαχνών ή αμνιακού υγρού αντίστοιχα, η οποία μεταφέρεται σε ειδικό μπουκαλάκι και αποστέλλεται στο εργαστήριο όπου θα εξεταστεί ο καρυότυπος, δηλαδή τα χρωμοσώματα του εμβρύου. Η διαδικασία της λήψης διαρκεί περίπου ένα λεπτό και γίνεται, καθ’όλη τη διάρκειά της, κάτω απο υπερηχογραφική καθοδήγηση. Μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης επιβεβαιώνεται ότι το έμβρυο έχει φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό.

Τι χρειάζεται να κάνει η έγκυος σαν προετοιμασία πριν τον επεμβατικό έλεγχο;

Δε χρειάζεται να κάνει τίποτα ιδιαίτερο. Αυτό που πρέπει να προσέξει ο θεράπων ιατρός και ο ιατρός που εκτελεί τη βιοψία είναι:• Αν η έγκυος λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή, αυτή

πρέπει να διακοπεί μία ημέρα πριν την επέμβαση.• Να επιβεβαιώνει την ομάδα αίματος της γυναίκας.

Αν αυτή είναι ρέζους αρνητικό θα χρειαστεί επιπλέον χορήγηση γ-σφαιρίνης (anti D).

Τι χρειάζεται να κάνει η έγκυος μετά τον επεμβατικό έλεγχο;

Δε χρειάζεται να κάνει τίποτα ιδιαίτερο, εκτός από το να ξεκουραστεί για λίγες ώρες. Κάποιοι ιατροί συστήνουν προφυλακτική αντιβίωση, ενώ σε περίπτωση αντιπηκτικής αγωγής αυτή θα ξαναρχίσει, συνήθως, την επόμενη ημέρα.

Επεμβατικοί έλεγχοι

9

Πότε λαμβάνονται τα αποτελέσματα;

Η λήψη των πρώτων αποτελεσμάτων, αναφορικά με τις βασικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες, γίνεται περίπου 3 ημέρες μετά την επέμβαση. Για την τελική μελέτη του καρυότυπου και την ανάλυση όλων των χρωμοσωμάτων απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες. Σήμερα, χάρις στις σύγχρονες τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί, μέσω της μελέτης του καρυότυπου μπορούμε να διαγνώσουμε και πολλές άλλες σπάνιες ασθένειες και γενετικά σύνδρομα (διευρυμένο test). Για αυτά τα αποτελέσματα όμως μπορεί να χρειαστούν κάποιες επιπλέον μέρες αναμονής. Μετά τη λήψη των αποτελεσμάτων, τα ευρήματα θα συζητηθούν με τον θεράποντα ιατρό και τον ιατρό που έκανε τον προγεννητικό έλεγχο και το ζευγάρι θα αποφασίσει για την πορεία της εγκυμοσύνης.

Υπάρχει κίνδυνος αποβολής μετά από τον επεμβατικό έλεγχο;Ο κίνδυνος αποβολής μετά από βιοψία τροφοβλάστης ή αμνιοπαρακέντηση είναι 0,5 - 1%, αλλά θεωρείται ακόμα μικρότερος, όταν η επέμβαση πραγματοποιείται από κατάλληλα εκπαιδευμένο και έμπειρο γιατρό. Αν συμβεί αποβολή, αυτή συνήθως γίνεται κατά την πρώτη εβδομάδα μετά την επέμβαση και εκδηλώνεται αρχικά με απώλεια αίματος, υγρών και έντονους πόνους. Βέβαια, κολπική αιμόρροια (απώλεια λίγων σταγόνων αίματος) που μπορεί να διαρκέσει μέχρι και μια εβδομάδα, όπως και ήπιος πόνος, αμέσως μετά την επέμβαση, είναι αρκετά συχνά και όχι ανησυχητικά συμπτώματα. Η έγκυος θα πρέπει να απευθυνθεί αμέσως στο θεράποντα ιατρό της αν παρουσιάσει μεγάλη απώλεια αίματος ή η θερμοκρασία του σώματός της είναι υψηλή. Η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να σημαίνει λοίμωξη και ανάγκη χορήγησης αντιβιοτικών.

Επεμβατικοί έλεγχοιΕπεμβατικοί έλεγχοι

Επεμβατικές μέθοδοι για τη διάγνωση χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Η βελόνα

εισέρχεται στον πλακούντα για λήψη τροφικής λάχνης (αριστερά), ενώ

εισέρχεται στον αμνιακό σάκο για λήψη αμνιακού υγρού (δεξιά). Η λήψη

τροφικής λάχνης πλεονεκτεί σε σύγκριση με την αμνιοπαρακέντηση γιατί γίνεται σε

μικρότερη ηλικία κύησης.

10

Η ΓΑΙΑ είναι εξοπλισμένη με υπερηχογραφικά μηχανήματα τελευταίας γενιάςΗ ΓΑΙΑ είναι εξοπλισμένη με υπερηχογραφικά μηχανήματα τελευταίας γενιάς

Υπερηχογράφημα Β επιπέδου

 

Προφίλ εμβρύου 21 εβδομάδων (αριστερά), 3D προσώπου εμβρύου (δεξιά).

Το υπερηχογράφημα αυτό αποτελεί τη βασική εξέταση του προγεννητικού ελέγχου και πραγματοποιείται το 2ο τρίμηνο (20η - 23η εβδομάδα της κύησης).

Σε αυτήν την ηλικία του εμβρύου είναι δυνατή η λεπτομερής μελέτη της ανατομίας του, που δεν ήταν πλήρως δυνατή στο υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας.

Το υπερηχογράφημα Β επιπέδου έχει ως κύριο σκοπό την αναγνώριση ανατομικών ανωμαλιών στο έμβρυο. Γίνεται επίσης επαναπροσδιορισμός των πιθανοτήτων για χρωμοσωμικές ανωμαλίες στο έμβρυο, έλεγχος της ανάπτυξής του και εκτίμηση του όγκου του αμνιακού υγρού, καθώς και πρόβλεψη της πιθανότητας για πρόωρο τοκετό (πριν την 34η

εβδομάδα) και για προεκλαμψία (μια σπάνια ασθένεια που προσβάλλει τον πλακούντα αλλά και διάφορα όργανα της εγκύου).

Η διάρκεια της εξέτασης εξαρτάται από τον αριθμό των κυοφορούντων εμβρύων και τη θέση τους αλλά και άλλους παράγοντες που μπορεί να δυσχεραίνουν την απεικόνιση, όπως για παράδειγμα η παχυσαρκία της μητέρας. Όταν οι συνθήκες και η θέση του εμβρύου είναι ιδανικές, το υπερηχογράφημα διαρκεί περίπου 30 λεπτά. Σε περιπτώσεις που η θέση του εμβρύου δεν είναι ιδανική για τη λεπτομερή εξέτασή του, τότε ο γιατρός μπορεί να διακόψει για λίγο την εξέταση και να συνεχίσει αργότερα, προκειμένου να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος ώστε οι συνθήκες να γίνουν πιο ευνοϊκές (π.χ. να αλλάξει θέση το έμβρυο).

11

Η ΓΑΙΑ είναι εξοπλισμένη με υπερηχογραφικά μηχανήματα τελευταίας γενιάςΗ ΓΑΙΑ είναι εξοπλισμένη με υπερηχογραφικά μηχανήματα τελευταίας γενιάς

Γίνεται λεπτομερής έλεγχος της κεφαλής και εγκεφάλου, του προσώπου, του τραχήλου και του πάχους του δέρματος πίσω από τον αυχένα, της σπονδυλικής στήλης, του θωρακικού κλωβού, της καρδιάς, του γαστρεντερικού και ουροποιητικού συστήματος, των άνω και κάτω άκρων, των γεννητικών οργάνων καθώς και του ομφάλιου λώρου και του πλακούντα.

Ο έλεγχος της ανατομίας γίνεται διακοιλιακά, ενώ ο έλεγχος για πρόωρο τοκετό και προεκλαμψία γίνεται με κολπικό υπερηχογράφημα που έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλές για τη μητέρα και το έμβρυο.Κατά το κολπικό υπερηχογράφημα γίνεται μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας της εγκύου (για προσδιορισμό του κινδύνου για πρόωρο τοκετό) και εκτίμηση της ροής του

   Κολπική μέτρηση τραχήλου της μήτρας. Αριστερά ο κίνδυνος για πρόωρο τοκετό είναι χαμηλός. Δεξιά, το μήκος του τραχήλου

είναι βραχύ (9 mm) και ο κίνδυνος για πρόωρο τοκετό υψηλός. Σε αυτήν την περίπτωση θα χρειαστεί ενδοκολπική χορήγηση προγεστερόνης ή περίδεση τραχήλου.

12

αίματος στα μητριαία αγγεία (για προσδιορισμό του κινδύνου για προεκλαμψία).

Στο υπερηχογράφημα Β επιπέδου αναγνωρίζονται και δείκτες για χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Το υπερηχογράφημα αυτό πάντως θεωρείται ότι έχει χαμηλή ευαισθησία για την ανίχνευση των διαφόρων χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες, φυσιολογικά, διαγνώσκονται με το υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας, ενώ οι διάφοροι υπερηχογραφικοί δείκτες του Β επιπέδου θεωρούνται «ελάσσονες» και χρησιμοποιούνται μόνο για την τροποποίηση ή τον επαναπροσδιορισμό των πιθανοτήτων

για χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως αυτές προσδιορίστηκαν στο Α τρίμηνο. Τέτοιοι «ελάσσονες» δείκτες είναι το πάχος της αυχενικής πτυχής, το βραχύ μηριαίο και βραχιόνιο οστό, η παρουσία υδρονέφρωσης (διάταση του αποχετευτικού συστήματος των νεφρών) και ηχογενούς εστίας στην καρδιά και το υπερηχογενές έντερο. Η παρουσία αυτών των δεικτών δεν υποδηλώνει απαραίτητα παθολογία του εμβρύου, αλλά αυξάνει ελαφρά τις πιθανότητες για χρωμοσωμικές ανωμαλίες.

Το υπερηχογράφημα αυτό δεν είναι δυνατό να ανιχνεύσει όλες τις παθολογικές καταστάσεις ενός εμβρύου όπως αναφέρεται και στη διεθνή βιβλιογραφία (RCOG 2000).

Ελάσσονες δείκτες 2ου τριμήνου για

χρωμοσωμικές

ανωμαλίες. Ήπια υδρονέφρωση (αριστερά) και

ηχογενής εστία στην καρδιά (golf

ball) (δεξιά).

   

++

+ +

Η προγεννητική υπερηχογραφία πραγματοποιείται από κορυφαίους επιστήμονεςΗ προγεννητική υπερηχογραφία πραγματοποιείται από κορυφαίους επιστήμονες

13

Υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου

Υπερηχογράφημα ανάπτυξης- έλεγχος Doppler

Το υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου είναι μια διαγνωστική εξέταση που γίνεται, συνήθως, κατά την 20η – 23η εβδομάδα της κύησης σε περιπτώσεις που υπάρχει συγκεκριμένο ιστορικό της μητέρας (π.χ. χρήση κάποιων φαρμάκων, σαγχαρώδης διαβήτης κλπ) ή όταν προκύψει υποψία καρδιακής ανωμαλίας στο έμβρυο. Στο υπερηχογράφημα απεικονίζονται οι αγγειακές συνδέσεις και η κυκλοφορία του αίματος

μέσα στην καρδιά και εξετάζεται λεπτομερώς η δομή και η λειτουργία της. Έτσι μπορούν να διαγνωστούν διάφορες μικρές ή μεγάλες ανωμαλίες της καρδιάς, κάποιες από τις οποίες μπορούν να διορθωθούν χειρουργικά μετά τη γέννηση.Είναι ανώδυνη εξέταση και ακίνδυνη για το μωρό, ενώ μπορεί να πραγματοποιηθεί και για προληπτικούς λόγους.

Το υπερηχογράφημα ανάπτυξης γίνεται συνήθως μεταξύ 32ης - 34ης εβδομάδας κύησης αλλά μπορεί να γίνει και νωρίτερα σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. όταν υπάρχει υποψία ή αυξημένη πιθανότητα καθυστέρησης ενδομήτριας ανάπτυξης). Είναι προσανατολισμένο στον έλεγχο της ανάπτυξης του εμβρύου, γι’ αυτό γίνονται μετρήσεις του μεγέθους κάποιων βασικών οργάνων του, όπως είναι η περίμετρος της κεφαλής, της κοιλιάς και το μήκος

του μηριαίου. Οι μετρήσεις αυτές συγκρίνονται με αντίστοιχες μετρήσεις πολλών φυσιολογικών εμβρύων με την ίδια ηλικία κύησης και έτσι ανιχνεύονται πιθανές αποκλίσεις από το φυσιολογικό, είτε στις μετρήσεις κάθε οργάνου ξεχωριστά είτε στο συνολικό μέγεθος του εμβρύου. Με τον ίδιο τρόπο προκύπτει και το κατά προσέγγιση βάρος του εμβρύου.Επίσης, κατά το υπερηχογράφημα ανάπτυξης

Διακρίνονται οι 4 κοιλότητες της καρδιάς. Δεξιά απεικονίζεται και

η ταυτόχρονη πλήρωση με αίμα των κοιλιών με εξέταση Doppler

(κόκκινο).

Η προγεννητική υπερηχογραφία πραγματοποιείται από κορυφαίους επιστήμονεςΗ προγεννητική υπερηχογραφία πραγματοποιείται από κορυφαίους επιστήμονες

14

εκτιμάται και η κινητικότητα του εμβρύου, η ποσότητα του αμνιακού υγρού που το περιβάλλει, η ωρίμανση του πλακούντα και η απόσταση από το έσω τραχηλικό στόμιο (αν ο πλακούντας είναι πολύ κοντά ή καλύπτει το έσω τραχηλικό στόμιο αυξάνονται οι πιθανότητες αιμορραγίας κατά τον τοκετό). Η εξέταση ολοκληρώνεται με τη μελέτη με Doppler. Με τα Doppler συνήθως εξετάζονται η αιματική ροή στην ομφαλική αρτηρία (μέσα από την οποία τρέφεται το έμβρυο), στη μέση εγκεφαλική αρτηρία (που είναι δείκτης της οξυγόνωσης του εγκεφάλου του εμβρύου) και στις μητριαίες αρτηρίες (που είναι δείκτης καλής λειτουργίας

του πλακούντα). Αν οι μετρήσεις στην ομφαλική και μέση εγκεφαλική αρτηρία είναι φυσιολογικές, αυτό θεωρείται καθησυχαστικό για την ομαλή πορεία της κύησης. Αν αυτές οι μετρήσεις δεν είναι φυσιολογικές, μπορεί να χρειαστεί πιο στενή παρακολούθηση της κύησης ενώ σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και επίσπευση τοκετού, απόφαση που θα ληφθεί από κοινού με το θεράποντα ιατρό.

Στο υπερηχογράφημα ανάπτυξης δεν δίνονται πληροφορίες για την ανατομία του εμβρύου, αφού η απεικόνιση του είναι περιορισμένη λόγω της προχωρημένης ηλικίας κύησης.

Η ροή του αίματος στις ομφαλικές αρτηρίες (αριστερά) και τη μέση εγκεφαλική αρτηρία (δεξιά) όπως απεικονίζονται

με εξέταση Doppler.

Σε συνεργασία με το Fetal Medicine FoundationΣε συνεργασία με το Fetal Medicine Foundation

Ο Fetal Medicine Foundation είναι ένας φιλανθρωπικός, μη κερδοσκοπικός

οργανισμός, που ιδρύθηκε, από τον διεθνούς φήμης και αναγνώρισης Καθηγητή

Ιατρικής Εμβρύου κ. Κύπρο Νικολαΐδη, το 1995, με στόχο την προώθηση της έρευνας

και της εκπαίδευσης στην Εμβρυική Ιατρική παγκοσμίως.

Φυσική του έδρα του είναι το King’s College Hospital στο Λονδίνο.

Στο κέντρο αυτό εξετάζονται πάνω από 20.000 ασθενείς κάθε χρόνο, πολλοί από

τους οποίους παραπέμπονται από άλλα νοσοκομεία της Αγγλίας αλλά και από άλλες

χώρες με σοβαρές επιπλοκές της κύησης. Επίσης, πάνω από 200 ιατροί από όλο τον

κόσμο επισκέπτονται κάθε χρόνο τη μονάδα σαν παρατηρητές ή εκπαιδευόμενοι.

Πάνω από 10 εκατ. λίρες έχουν διατεθεί για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης

ιατρών από όλο τον κόσμο και για το σχεδιασμό και την ολοκλήρωση μεγάλων

πολυκεντρικών μελετών αναφορικά με τον έλεγχο και την πρόληψη του πρόωρου

τοκετού και της προεκλαμψίας - κύριες αιτίες περιγεννητικής θνησιμότητας.

Το Foundation καθιέρωσε διεθνώς σειρά εκπαιδευτικών σεμιναρίων για ιατρούς και

ασθενείς που διατίθενται δωρεάν στο διαδίκτυο σε 20 γλώσσες (και στα ελληνικά).

www.fetalmedicine.com/course

Σε συνεργασία με το Fetal Medicine FoundationΣε συνεργασία με το Fetal Medicine Foundation

ΓΑΙΑ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική

Λεωφ. Μεσογείων 107 – 111, 115 26 Αθήνα

Τηλ. 210 6991000, Fax. 210 6991215e-mail: info@ gaiamaternity.gr

www.gaiamaternity.gr