Ενότητα 4η: Τα ζώα που ζουν κοντά μαςΟ εθπαηδεπηηθόο: Τνπιηόπνπινο Φώηεο

Σηόρνη ηεο ελόηεηαο:

Να κάζνπκε λα πεξηγξάθνπκε δώα

Μηιάκε γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ αλζξώπσλ πξνο ηα δώα

Φξεζηκνπνηνύκε επίζεηα θαη κεηνρέο πνπ ιεηηνπξγνύλ σο επίζεηα

Φξεζηκνπνηνύκε ηα άξζξα (νξηζηηθά θαη αόξηζηα)

Κιίλνπκε επίζεηα ζε -εο, -ηά,-ί θαη ζε -ύο, -ηά, -ύ

Ιζηνξίεο κε δώα

Πεξηγξαθή ραξαθηεξηζηηθώλΓηα λα ραξαθηεξίζνπκε θάπνηνλ ρξεζηκνπνηνύκε επίθεηα ή μεηοσέρ με λειηοςπγίαεπιθέηος.

Τα επίθεηα είλαη ιέμεηο πνπ πεξηγξάθνπλ έλα ραξαθηεξηζηηθό ησλ νπζηαζηηθώλ πνπζπλνδεύνπλ. Έρνπλ ηξία γέλε (αξζεληθό, ζειπθό θαη νπδέηεξν) θαη παίξλνπλ ην γέλνοησλ νπζηαζηηθώλ πνπ ζπλνδεύνπλ. Π.ρ. (ζνβαξόο άλζξσπνο, έμππλε θνπέια, πηζηόζθπιί)

Οη μεηοσέρ με λειηοςπγία επιθέηος πξνέξρνληαη από ξήκαηα θαη κπνξνύλ λαρξεζηκνπνηεζνύλ σο επίζεηα.(επηπρηζκέλνο, ιππεκέλνο, ραξνύκελνο, δπζηπρηζκέλνο, θ.ά.)

Πποζοσή! Οη κεηνρέο δε ζεσξνύληαη πάληα επίζεηα. Θεσξείηαη επίζεην κόλν όηαλζπλνδεύεη νπζηαζηηθό.

Οη κπεξδεκέλνη καζεηέο (ζηελ πεξίπησζε απηή ζεσξείηαη επίζεην)

Οη καζεηέο είλαη κπεξδεκέλνη ((ζηελ πεξίπησζε απηή δε ζεσξείηαη επίζεην)

Πεξηγξαθή κε επίζεηα

Γηα λα πεξηγξάςνπκε ηα πξνηεξήκαηα

θάπνηνπ:

ήξεκνο, έμππλνο, επγεληθόο, αλεμάξηεην

ο, ζπλαηζζεκαηηθόο, επαίζζεηνο, αθνύξ

αζηνο, εύζπκνο, ηίκηνο, δίθαηνο, πξνζεθ

ηηθόο, αγαπεηόο, πξόζπκνο, δεζηόο, ηνι

κεξόο, γελλαίνο, θηιήζπρνο, βνιηθόο, ζ

νβαξόο, αζηείνο, θ.ά.

Γηα λα πεξηγξάςνπκε ηα ειαηηώκαηα

θάπνηνπ:

επηπόιαηνο, δαβνιηάξεο, δπζάξεζηνο, ς

πρξόο, πνλεξόο, θαθόο, ύπνπινο, επέμα

πηνο, αγελήο, άγξηνο, άηνικνο, ηδηόηξνπ

νο, πεηζκαηάξεο, θαηζνύθεο, λεπξηθόο,

δειηάξεο, θαηζνύθεο, δεηιόο, θ.ά.

Αηηηνινγηθέο πξνηάζεηοΓηα λα πεξηγξάςνπκε ηνλ ραξαθηήξα θάπνηνπ, ζα πξέπεη λα δηθαηνινγήζνπκε ηελάπνςή καο. Τόηε ρξεζηκνπνηνύκε πξνηάζεηο πνπ ιέγνληαη αηηηνινγηθέο. Αηηηνινγηθήιέγεηαη ε πξόηαζε κε ηελ νπνία εθθξάδνπκε ηελ αηηία γηα ηελ νπνία γίλεηαη θάηη ήδηθαηνινγνύκε ηελ άπνςή καο. Εηζάγνληαη κε αηηηνινγηθνύο ζπλδέζκνπο(γιαηί, αθού, επειδή, καθώρ), αιιά θαη κε θξάζεηο όπσο: κηα θαη, κηα πνπ, θ.ά.

Οη αηηηνινγηθέο πξνηάζεηο είλαη εξαπηημένερ πξνηάζεηο θαη ρσξίδνληαη από ηελ θύξηακε θόκκα.

Π,ρ, Ο Κώζηαο πεγαίλεη ζπρλά ζηε γηαγηά ηνπ, επειδή ηην αγαπάει.

Ο Πέηξνο δελ πεηάεη ζθνππίδηα, γιαηί ζέβεηαι ηο πεπιβάλλον.

Ο Τεληέλ θαη ν Μηινύ

Απιέο θαη επαπμεκέλεο πξνηάζεηοΑπιή πξόηαζε είλαη ην κηθξόηεξν ηκήκα ηνπ ιόγνπ πνπ έρεη λόεκα.

Ο Γηώξγνο είλαη καζεηήο.

Οη καζεηέο δηαβάδνπλ.

Τα παηδηά παίδνπλ.

Οη πξνηάζεηο έρνπλ ςποκείμενο θαη καηηγόπημα.

Υποκείμενο είλαη ην κέξνο ηεο πξόηαζεο πνπ ελεξγεί, παζαίλεη θάηη ή βξίζθεηαηζε κηα θαηάζηαζε.

Καηηγόπημα είλαη ην ξήκα ηεο πξόηαζεο θαη νη ιέμεηο πνπ ην ζπλνδεύνπλ.

Η απιή πξόηαζε έρεη σο όξνπο ην ππνθείκελν θαη ην θαηεγόξεκα, Αλπξνζζέζνπκε επηξξήκαηα, επίζεηα, ή πξνζδηνξηζκνύο, ηόηε ε πξόηαζεκεγαιώλεη θαη γίλεηαη επαπμεκέλε. Π.ρ.

Ο Γηώξγνο είλαη καζεηήο. Ο Γηώξγνο είλαη θαιόο καζεηήο. Ο Γηώξγνο είλαηπνιύ θαιόο καζεηήο. Ο Γηώξγνο είλαη πνιύ θαιόο καζεηήο θαη θαιό παηδί.

Τα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δώσλ

Επίζεηα ζε –εο πνπ δειώλνπλ ρξώκα

Ενικόρ απιθμόρ

Ολνκ. Ο ζαιαζζήο Η ζαιαζζηά Τν ζαιαζζί

Γελ. Τνπ ζαιαζζή

Τνπ ζαιαζζηνύ

Τεο ζαιαζζηάο Τνπ ζαιαζζηνύ

Αηη. Τνλ ζαιαζζή Τελ ζαιαζζηά Τν ζαιαζζί

Κιεη. ζαιαζζή Θαιαζζηά ζαιαζζί

Πληθςνηικόρ απιθμόρ

Ολνκ. Οη ζαιαζζηνί Οη ζαιαζζηέο Τα ζαιαζζηά

Γελ. Τσλ ζαιαζζηώλ Τσλ ζαιαζζηώλ Τσλ ζαιαζζηώλ

Αηη. Τνπο ζαιαζζηνύο Τηο ζαιαζζηέο Τα ζαιαζζηά

Κιεη. Θαιαζζηνί Θαιαζζηέο Θαιαζζηά

Παξνκνίσο θιίλνληαη ηα: θαθεηήο, ζηαρηήο, βπζζηλήο, ρξπζαθήο, θ.ά.

Επίζεηα ζε -πο

Ενικόρ απιθμόρ

Ολνκ. Ο επζύο Η επζεία Τν επζύ

Γελ. Τνπ επζύ Τεο επζείαο Τνπ επζένο

Αηη. Τνλ επζύ Τε επζεία Τν επζύ

Κιεη. επζύ επζεία επζύ

Πληθςνηικόρ απιθμόρ

Ολνκ. Οη επζείο Οη επζείεο Τα επζέα

Γελ. Τσλ επζέσλ Τσλ επζεηώλ Τσλ επζέσλ

Αηη. Τνπο επζείο Τηο επζείεο Τα επζέα

Κιεη. επζείο επζείεο επζέα

Παξνκνίσο θιίλνληαη ηα: καθξύο, βαξύο, πιαηύο, βξαρύο, θ.ά.

Τα δώα ηεο εμνρήο

Άξζξα

Τα άπθπα είλαη θιηηέο ιέμεηο πνπ κπαίλνπλ πξηλ από ηα νλόκαηα θαη δειώλνπλ ηνγέλνο ησλ ηεο ιέμεο πνπ ζπλνδεύνπλ.

Υπάξρνπλ δύν είδε άξζξσλ: ην οπιζηικό θαη ην αόπιζηο.

Τν οπιζηικό άξζξν νξίδεη έλα ζπγθεθξηκέλν πξόζσπν, δών ή πξάγκα.

π.ρ. Πέξαζε ν Αλδξέαο.

Η Εηξήλε δηαβάδεη.

Τν κσξό θιαίεη.

Τν αόπιζηο δελ νξίδεη θάηη ζπγθεθξηκέλν. Φαλεξώλεη έλα αόξηζην πξόζσπν, δών ήπξάγκα

π.ρ. Πέξαζε έλαο άλζξσπνο.

Μηα καζήηξηα άξγεζε ζην ζρνιείν.

Έλα κσξό θιαίεη.

Κιίζε άξζξσλ

Οπιζηικό άπθπο Αόπιζηο άπθπο

Ενικόρ απιθμόρ

Ολνκ. ν ε ην έλαο κηα έλα

Γελ. ηνπ ηεο ησλ ελόο κηαο ελόο

Αηη. ην(λ) ηε(λ) ην έλα(λ) κηα έλα

Πληθςνηικόρ απιθμόρ

Ολνκ. νη νη ηα

Γελ. ησλ ησλ ησλ

Αηη. ηνπο ηηο ηα

Τν αόξηζην άξζξν δελ έρεη πιεζπληηθό αξηζκό.