ΔΕΛΤΙΟ, Τεύχος 440, Ιούνιος 2011

E NHMEPΩΣHΗ άσκηση του επαγγέλματος της νέας γενιάς τωνΕλλήνων διπλωματούχων μηχανικών.Κώδικας δεοντολογίας, υπό συνθήκες αγωνίας για τηνκαθημερινή επιβίωση.

08

ΘΕΜΑΗ παγκόσμια ενεργειακή κατάσταση και η στροφή στις Ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας

38

T EXNOΛOΓIA22 Δουλεύοντας σε περιορισμένους χώρους

Κίνδυνοι και μέτρα προστασίας

-Οι θέσεις του ΠΣΔΜ-Η για τα προβλήματα που αντιμετωπίζειη κοινωνία και οι μηχανικοί-Συνάντηση ΠΣΔΜ-Η με ASHRAE-Το ΤΕΕ για τις αλλαγές στην Ανώτατη Εκπαίδευση-Θέση του ΠΣΔΜ-Η για το προσχέδιο Νόμου για τη Παιδεία

04

N EA TΩN EΠIXEIPHΣEΩN

E NHMEPΩΣH

Δ PAΣTHPIOTHTEΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΩΝ

Tιμή τεύχους: 1 λεπτόTα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν

κατ’ ανάγκη και την άποψη του “Δελτίου”

KΩΔIKOΣ ENTYΠOY 1127IΔIOKTHΣIA:

ΠANEΛΛHNIOΣ ΣYΛΛOΓOΣ ΔIΠΛΩMATOYXΩNMHXANOΛOΓΩN - HΛEKTPOΛOΓΩN

APIΣTONIKOY 18 & ΓOPΓIOY METΣ 116 36 AΘHNAτηλ.: 2109212741-2-4, fax: 2109217928

e-mail: [email protected], http://www.psdmh.gr

ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛ[email protected] ΠPOEΔPOΣ

A’ ANTIΠPOEΔPOΣB’ ANTIΠPOEΔPOΣ

ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣANAΠΛHPΩTHΣ ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣ

TAMIAΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣ

YΠEYΘYNOΣ KATA NOMO:

ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH:

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣΜIXAΛIAΣ ΓIΩPΓOΣEYΣTAΘIOY TAΣOΣ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΔΟΥ ΡΑΝΙΑΚΟΤΣΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣBAΓΓEΛHΣ KOPTEΣAΣKΩΣTAΣ ΣIΔHPOΠOYΛOΣΓIΩTA ΣTAΘAXAPHΣ TΣOΓKAΣHΛIAΣ XOMΣIOΓΛOY

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣ

ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΣΠΑΠΑΝΤΩΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣΚΡΕΣΠΗΣ ΚΩΣΤΑΣΣΧΙΝΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΚΟΥΛΟΥΜΟΥΝΔΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣΠΕΠΟΝΗΣ ΧΑΡΗΣΞΑΝΘΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥΧΑΜΠΗΛΟΜΑΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣΒΟΓΚΛΗ ΣΤΕΛΛΑ

εκδότης:σύμβουλος έκδοσης:

δημόσιες σχέσεις:

υπεύθυνος διαφήμισης:

παραγωγοί διαφήμισης:

art director:

φωτογραφίες:

Χρυσάνθη KοσμάΤάκης Κοσμάς[email protected]

Mαλάμω Bαρελά

Kώστας Σιδέρης

Iωάννα MπουρδανιώτηΠαναγιώτης Κυπριώτης

Έφη Μαρκοπούλου[email protected]

wikimedia.org, dreamstime.com

Tεύχος 440, ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

ΠEPIEXOMENA

Παρακαλούνται οι αναγνώστες - μέλη του ΠΣΔM-H για οποιαδήποτε αλλαγή στη διεύθυνση αποστολής του ΔEΛTIOY

να ενημερώνουν έγκαιρα τον Σύλλογοστο τηλέφωνο: 2109212741, fax: 2109579009 ή e-mail: [email protected]

και τον εκδότη στο τηλέφωνο: 2106006917, fax: 2106006981 ή e-mail: [email protected].

Mε τον τρόπο αυτό το ΔEΛTIO του Πανελληνίου Συλλόγου ΔιπλωματούχωνMηχανολόγων Hλεκτρολόγων θα φθάνει πάντοτε στα χέρια τους.

‘’Συμβατικές υποχρεώσεις του μηχανικού κατά τηνάσκηση του επαγγέλματός του’’.

Nομοθεσία - επαγγελματικός οδηγός

Eνημέρωση - τεχνικές πληροφορίες από επιχειρήσεις

28

46

50

για τη διαφήμισή σας στο ΔEΛTIOαπευθυνθείτε στην

Χ. ΚΟΣΜΑ - Κ. ΖΑΜΠΑΡΑ - Κ. ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε.εκδόσεις - διαφημίσεις

Μαραθώνος 20, 15343 Aγία Παρασκευήτηλ.: 210 6008530, 210 6006917

fax: 210 6006981email: [email protected]

[email protected]

www.provoli3.gr

ΔΔ PAΣTHPIOTHTEΣ

4 ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

Οι θέσεις του ΠΣΔΜ-Η για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία και οι μηχανικοί

Η ψήφιση του λεγόμενου μεσοπρόθεσμου προγράμματος και των εφαρμοστικών νόμων έχεικαταστήσει επίκαιρη την τοποθέτηση του ΠΣΔΜ-Η πάνω στο σύνολο των προβλημάτων πουαντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία και οι Έλληνες μηχανικοί, έτσι όπως εκφράστηκε με τηναπόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Συλλόγου που πραγματοποιήθηκε στις 21 Φεβρουαρί-ου 2011, την οποία και αναδημοσιεύουμε.

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΩΝΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ-ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ – ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Το τελευταίο χρονικό διάστημα με αλλεπάλληλα κυβερνητικάμέτρα βιώνουμε μια κλιμακούμενη επίθεση με στόχο τα εισό-δηματα και τα εργασιακά κεκτημένα μισθωτών, συνταξιού-χων, ανέργων και αυτοαπασχολούμενων.Μέτρα που αφορούν το σύνολο των πολιτών:• Ασφαλιστικό• Φορολογικό • Αύξηση έμμεσων φόρων• Αύξηση της τιμής δημόσιων αγαθών (συγκοινωνίες, διόδια,τιμολόγια ΔΕΚΟ)• Μέτρα που αφορούν τους μισθωτούς:• Μείωση εισοδήματος• Απορρύθμιση εργασιακών σχέσεων σε δημόσο και ιδιωτικότομέα• Μέτρα που αφορούν το σύνολο των διπλωματούχων μηχα-νικών:• Επαγγελαμτικά δικαιώματα αποφοίτων ΤΕΙ• Κατάργηση του κώδικα αμοιβών• Θεσμικό πλαίσιο για δημόσια έργα και μελέτες• Ρυθμίσεις που αφορούν τον κλάδο μας με κυριότερες:• Τα πρόβληματα που έχουν προκύψει από την εφαρμογήτου ΚΕΝΑΚ• Την κυοφορούμενη αλλαγή του θεσμικού πλαίσιου που διέ-πει το επάγγελμα του Η/Μ.Τα κυβερνητικά μέτρα επιδιώκουν να ρίξουν το βάρος τηςπολιτικής και οικονομικής κρίσης του συστήματος στις πλά-τες όσων δεν έχουν ευθύνη για τη δημιουργία της. Μια πολι-τική επίθεσης στα δικαιώματα των εργαζομένων που εφαρ-μόζεται σε όλη την ΕΕ, σε χώρες με διαφορετικά προβλήμα-τα, και που οδηγεί:• Στην υποβάθμιση σπουδών και πτυχίων και στην εξίσωσηπρος τα κάτω της μεγάλης μάζας των εργαζόμενων επιστη-μόνων, έρμαιων στις διαθέσεις της εργοδοσίας• Στην εξαθλίωση των μικρών και μεσαίων ελεύθερων επαγ-γελματιών και στη συγκέντρωση του κύκλου εργασιών σεμονοπωλιακά σχήματα, στα οποία θα καλούνται να προσφέ-ρουν τις υπηρεσίες τους με χαμηλές αμοιβές.• Στην αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου.

Η γενικευμένη επίθεση που δεχόμαστε δεν αφορά μόνον τονέναν ή τον άλλο κλάδο, δεν αφορά μόνο μισθωτούς ή αυτο-απασχολούμενους. Είναι κοινή για όλους τους εργαζόμενουςκαι δεν πρόκειται απλά να τελειώσει για να ξανάρθουν οι«παλιές, καλές μέρες». Η απόκρουσή της απαιτεί γενικευμέ-νη συστράτευση του κλάδου. Οι εργαζόμενοι μηχανικοίέχουν ευθύνη και χρέος, προς τα παιδιά τους, τους εαυτούςτους, τη κοινωνία συνολικά να συστρατευθούν με τους υπό-λοιπους εργαζόμενους που πλήττονται από την ίδια πολιτική.

Σε συντονισμό με τους υπόλοιπους φορείς των εργαζόμε-νων, με τους υπόλοιπους φορείς των μηχανικών αναπτύσ-σουμε τη δράση μας για:

- Άμεση βελτίωση όλων των τελευταίων ασφαλιστικώννόμων και κατάργηση των αντιασφαλιστικών διατάξεων.Απόδοση των οφειλών του κράτους και της εργοδοσίας στοΤΣΜΕΔΕ. Διεκδίκηση των απωλειών του αποθεματικού τουΤΣΜΕΔΕ από την άτοκη κατάθεση στην Τράπεζα της Ελλά-δας. Άμεση στελέχωση του ΤΣΜΕΔΕ και βελτίωση υπηρεσιώνκαι παροχών

- Πλήρη –σταθερή εργασία για όλους, κατάργηση των ελα-στικών μορφών απασχόλησης (ΔΠΥ, συμβασιούχοι, κλπ).7ωρο- 5νθήμερο-35ωρο. Υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεωνπου να ικανοποιούν τις σύγχρονες ανάγκες. Κατώτεροςμισθός για τον μηχανικό, σε Δημόσιο και Ιδιωτικό Τομέα τα2.100 ευρώ. ενσωμάτωση των επιδομάτων των δημοσίωνυπαλλήλων στο βασικό μισθό. Επίδομα ανεργίας με πλήρη καιδωρεάν υγειονομική φροντίδα και περίθαλψη.

- Ουσιαστική προστασία της μητρότητας. Άδεια κυήσεως,τοκετού, γαλουχίας και φροντίδας των νεογέννητων, ίδιες καιίσες για όλες τις εργαζόμενες στον ιδιωτικό και δημόσιοτομέα. Αντίστοιχα δικαιώματα και παροχές για τις αυτοαπα-σχολούμενες, με τη μορφή επιδόματος από τον κρατικό προ-ϋπολογισμό. Κρατικό δίκτυο υποδομών, κοινωνικών εγκατα-στάσεων με δωρεάν υπηρεσίες για την οικογένεια, το παιδί,τα άτομα τρίτης ηλικίας, τους ανάπηρους.-Να αυξηθεί το οικογενειακό αφορολόγητο όριο στα 40.000

ευρώ συν 5.000 ευρώ επιπλέον για κάθε παιδί. Να καταργη-θούν οι έμμεσοι φόροι στο πετρέλαιο θέρμανσης και αγροτι-κής κίνησης, στα είδη διατροφής, εκπαίδευσης, υγείας καιστα οικιακά τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης καιτηλεπικοινωνιών. Να επανέλθουν οι ρυθμίσεις για τη φορο-λογία των μηχανικών. Να ανέβει άμεσα ο συντελεστής φορο-λόγησης του μεγάλου κεφαλαίου στο 45%.

-Δημόσια και δωρεάν ενιαία ανώτατη εκπαίδευση με ένα πτυ-χίο 5ετούς διάρκειας ανά ειδικότητα μηχανικού.

-Νομοθετικά κατοχυρωμένες ελάχιστες αμοιβές μελέτης καιεπίβλεψης.

-Ουσιαστική εφαρμογή των μέτρων υγείας και ασφάλειαςτων εργαζόμενων με προσανατολισμό στην εργοδοτικήευθύνη.

-Κατάργηση των ΣΔΙΤ και των συμβάσεων παραχώρησης καιαναδιάρθρωση του κατασκευαστικού τομέα (μελέτες καιέργα) σε όφελος των μικρών και μεσαίων σχημάτων

-Κατάργηση των απλών εγκατστάσεων και διατήρηση τωνεπαγγελαμτικών δικαιωμάτων που προβλέπονται στον 6422.

-Πλήρη κατάργηση του άρθρου 25 του κτιριοδομικου κανονι-σμού

-Άμεση επίλυση όλων των προβλημάτων που δημιούργησε ηεσπευσμένη εφαρμογή του ΚΕΝΑΚ σε συνδυασμό με τηνεφαρμογή του Καλλικράτη.

-Κατοχύρωση των θεσμοθετημένων επαγγελματικών δικαιω-μάτων στις ΜΕΑ και στις ενεργειακές επιθεωρήσεις

Συμμετοχή στις απεργιακές κινητοποιήσεις και συγκε-ντρώσεις των εργαζόμενων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα

Διοργάνωση συγκεντρώσεων σε συνεργασία με τους υπό-λοιπους κλαδικούς συλλόγους για τα προβλήματα τωνμηχανικών

Ευρεία δημοσιοποίηση θέσεων- Κοινοποίηση στους αρμό-διους (Πρωθυπουργό, Υπουργούς)

Συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας Π.Σ.Δ.Μ.-Η για κλαδικάθέματα

Ενημέρωση στην κοινωνία για τα προβλήματα των μηχανι-κών. Φυλλάδια, συνεντεύξεις στα ΜΜΕ κλπ.

Συνάντηση ΠΣΔΜ-Η με ASHRAEΤην Τετάρτη 18/5 πραγματοποιήθηκε στα γραφεία τουΠΣΔΜ-Η συνάντηση του Προέδρου, Θ. Παπαδόπουλου μετον αντιπρόεδρο της ASHRAE, κ. William Bahnfleth. Η American Society of Heating, Refrigerating & Air-Conditioning Engineers (ASHRAE) ιδρύθηκε το 1894 και εξελί-χθηκε σε μια διεθνή επιστημονική Ένωση με πάνω από 50.000μέλη, από τα οποία 3.000 στην Ευρώπη, με 170 παραρτήμα-τα σε όλο τον κόσμο. Η λειτουργία της βασίζεται κυρίως στηνεθελοντική συμβολή των μελών της. Οι εκδόσεις της χρησιμο-ποιούνται από τους μηχανικούς σε όλο τον κόσμο, καλύπτο-ντας τις ανάγκες τους σε πρακτικό και θεωρητικό επίπεδο. ΗASHRAE συμβάλλει επίσης στην έρευνα και την πρόοδο τηςτεχνολογίας, χρηματοδοτώντας ερευνητικά προγράμματα,διοργανώνει κάθε χρόνο δυο επιστημονικά συνέδρια με μεγά-λη συμμετοχή και πλούσιο τεχνικό πρόγραμμα, και συνδιοργα-νώνει μια από τις μεγαλύτερες διεθνείς εκθέσεις κλιματισμού.Επίσης αποτελεί βασικό φορέα για τη δημιουργία προτύπωνκαι οδηγιών στον τομέα θέρμανσης - ψύξης – κλιματισμού. Το 1962, το Διοικητικό Συμβούλιο της ASHRAE εγκρίνει τη δημι-ουργία μίας Συμμαχίας, επονομαζόμενης ASHRAE AssociateSociety Alliance, αποτελούμενης από αντιπροσώπους τωνσυνεργαζόμενων επιστημονικών ενώσεων της ASHRAE και απόαντιπροσώπους της ASHRAE. Σκοπός της Συμμαχίας είναι ναεντοπίσει πιθανές δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ τωνσυνεργαζόμενων επιστημονικών ενώσεων που εκπροσωπού-νται σε αυτήν, σε τομείς όπως τα προγράμματα HVAC & R(Heating, Ventilation, Air Conditioning & Refrigeration), ηέρευνα, η εκπαίδευση κ.λπ. Οι δραστηριότητες συνεργασίαςμπορεί για παράδειγμα να περιλαμβάνουν την από κοινούχορηγία συνεδρίων και την από κοινού χρηματοδότηση ερευ-νητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η Συμμαχίασυνέρχεται κάθε χρόνο σε συνδυασμό με το χειμερινό συνέ-δριο της ASHRAE.Το Μάρτιο του 2011, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ)

έγινε μέλος τηςA S H R A EAssociate SocietyAlliance (AASA).Η αρχική συμφω-νία έγινε στηνΑθήνα στις 6Δ ε κ ε μ β ρ ί ο υ2010, κατά τηδιάρκεια συνά-ντησης της LynnBellenger, Προέ-δρου της ASHRAEμε το ΧρήστοΣπίρτζη, Πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ),στα κεντρικά γραφεία του ΤΕΕ. Η συνεργασία εγκρίθηκε απότην Εκτελεστική Επιτροπή της ASHRAE κατά την διάρκεια τουχειμερινού συνεδρίου στο Λας Βέγκας, τον Ιανουάριο του2011. Το ΤΕΕ εκπροσωπήθηκε από τον Θεόδωρο Παπαδό-πουλο, Πρόεδρο του ΠΣΔΜ-Η.Κατά τη διάρκεια της συνάντησης ο Πρόεδρος του ΠΣΔΜ-Ηπαρουσίασε στον κ. Bahnfleth τη δομή και τις δραστηριότητεςτόσο του ΤΕΕ, όσο και του ΠΣΔΜ-Η, καθώς και τα σημαντικό-τερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες Διπλωμα-τούχοι Μηχανικοί στην άσκηση του επαγγέλματος. Στην συνέχεια συζητήθηκαν οι δυνατότητες συνεργασίαςμεταξύ ASHRAE και ΠΣΔΜ-Η – ΤΕΕ κυρίως στον τομέα τηςμεταφοράς και προσαρμογής στα ελληνικά δεδομένα τωνπροτύπων (standards) και οδηγιών (guidelines) που εκδίδει ηASHRAE.Η συνάντηση οργανώθηκε με την συνδρομή του ελληνικούπαραρτήματος της ASHRAE, από το Δ.Σ. του οποίου παρευρέ-θηκαν ο κ. Ατσιδαύτης Δημήτρης Πρόεδρος, ο κ. Χαραλαμπό-πουλος Δημήτρης Ταμίας και ο κ. Ζούκος Βασίλης μέλος.

Το ΤΕΕ για τις αλλαγές στην Ανώτατη Εκπαίδευση

Το σχέδιο νόμου για τις αλλαγές στην Ανώτατη Παιδεία δεν μπορεί να κατεδαφίζει τα διεθνώς αναγνωρισμέ-να Πολυτεχνεία της χώρας και να αγνοεί – σε περίοδο κρίσης – τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώραςΤΕΕ, Πρυτανικές Αρχές Πολυτεχνείων και Κοσμήτορες Πολυτεχνικών Σχολών συζήτησαν και συμφώνησαν στιςθέσεις τους

Το προσχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για τιςαλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση, με το οποίο αλλάζειτο θεσμικό πλαίσιο οργάνωσης, διοίκησης και λειτουρ-γίας των ΑΕΙ-ΤΕΙ, εξετάστηκε σε συνάντηση του προέ-δρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ΧρήστουΣπίρτζη με τους εκπροσώπους των πρυτανικών αρχώντων Πολυτεχνείων και των Κοσμητόρων των Πολυτεχνι-κών Σχολών.

Στην συνάντηση μετείχαν από το ΕΜΠ η ΑντιπρύτανηςΑντωνία Μοροπούλου και ο Πρόεδρος της Σχολής Πολι-τικών Μηχανικών Ιωάννης Γκόλιας, από το ΠολυτεχνείοΚρήτης ο Αντιπρύτανης Γιάννης Σαριδάκης, από τοΔημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ο Κοσμήτορας Ιωάν-νης Διαμαντής και ο Χρήστος Κουκουρλής (σ.σ. αναλαμ-βάνει Κοσμήτορας τον προσεχή Σεπτέμβριο), από τοΠανεπιστήμιο Πάτρας Κοσμήτορας, Ν. Ανυφαντής καιαπό το ΤΕΕ ο Γενικός Γραμματέας Αντώνης Πρωτονοτά-ριος και τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής ΕυστάθιοςΤσέγκος και Αθανάσιος Μπούμης.Κατά την έναρξη της συνάντησης διαβάστηκε μήνυμασύμπλευσης με τους παριστάμενους του Πρύτανη τουΑριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΓιάννηΜυλόπουλου, ενώ το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας δενεκπροσωπήθηκε επειδή η συνάντηση συνέπεσε μεορκωμοσία στο Πανεπιστήμιο.

Η συνάντηση κατέληξε ομόφωνα στην ακόλουθη ανακοί-νωση:«Το σχέδιο νόμου για την Ανώτατη Παιδεία δεν μπορείνα αγνοεί το “μοντέλο” ανάπτυξης το οποίο θέλουμε καιτην παραγωγική δομή που χρειάζεται η χώρα να δομή-σουμε, ούτε, βεβαίως, το επιστημονικό προσωπικό καιτην δυναμική του Δημοσίου Πανεπιστημίου.Σήμερα στη Χώρα μας έχουμε 107.000 ΔιπλωματούχουςΜηχανικούς υψηλού επιπέδου σπουδών και κατάρτισης.Το γεγονός ότι με το προσχέδιο νόμου δίνεται η δυνατό-τητα να υπάρξουν 3ετή προγράμματα σπουδών καικατάργηση της δομής των υπαρχόντων Τμημάτων(δηλαδή, των Τμημάτων Πολιτικών Μηχανικών, Αρχιτε-κτόνων, Μηχανολόγων, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών κλπ.)θα έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των σπουδώνκαι την υποβάθμιση της ποιότητας άσκησης του επαγ-γέλματος, με άμεσο κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρονκαι για την ανάπτυξη της χώρας.Εξάλλου, η κατάργηση των θεμελιωδών αρχών τηςαυτοδιοίκησης και των δημοκρατικών ακαδημαϊκών δια-δικασιών, θα έχει επικίνδυνες προεκτάσεις στο πεδίο τουεπαγγέλματος και της απασχόλησης.

Τα προγράμματα σπουδών και επομένως οι ειδικότητεςτων Μηχανικών κινδυνεύουν πλέον να πολλαπλασια-στούν ανεξέλεγκτα, με μικρό επαγγελματικό εύρος καισε αναντίστοιχα επιστημονικά πεδία.Η τάση στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο είναι ηκατάργηση του “μοντέλου” της Μπολόνια. Άλλωστε,όπου αυτό εφαρμόστηκε διαπιστώθηκε ότι το 3+2 δενισοδυναμεί με τον ενιαίο 5ετή κύκλο σπουδών τωνΜηχανικών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η Ισπανία, ηΙταλία, η Γαλλία, Πανεπιστήμια της Αμερικής κ.α.

Στη χώρα μας ετεροχρονισμένα επιχειρείται να εισαχθείο 3ετής κύκλος σπουδών αντί να αναγνωριστούν ταδιπλώματα των Μηχανικών ως master και να απελευθε-ρωθούν οι παραγωγικές δυνάμεις τους στη μάχη τηςανάπτυξης.Τα ελληνικά Πολυτεχνεία παράγουν Μηχανικούς υψηλήςποιότητας, εξάγουν τεχνογνωσία και έχουν διεθνή ανα-γνώριση. Αυτό που χρειάζεται είναι προσπάθεια, για νασυνδεθούν και να αξιοποιηθούν με την αναπτυξιακήπορεία της χώρας. Αντί αυτού επιχειρείται μια πρωτοφανής επίθεση στοΔημόσιο Πανεπιστήμιο και ισοπέδωση του επιστημονι-κού δυναμικού της χώρας.Ποιος είναι ο λόγος που καμιά απολύτως συζήτηση δενέχει γίνει μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας με τους επι-στημονικούς και επαγγελματικούς φορείς και κυρίως μετους φορείς των Διπλωματούχων Μηχανικών οι οποίοικαι κατά το παρελθόν πρωτοστάτησαν και άμεσα καλού-νται να δώσουν την κύρια μάχη για το ξεπέρασμα τηςκρίσης;Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να ακούσει όχι μόνο ταπανεπιστήμια αλλά και τον επιστημονικό κόσμο τηςχώρας, γιατί μαζί με το Δημόσιο Πανεπιστήμιο απορυθ-μίζει και την αγορά εργασίας και την ανάπτυξη.

Καλούμε άμεσα:

όλους τους επιστημονικούς φορείς σε κοινήδράση για τη διαμόρφωση μιας κοινωνικά αξιό-πιστης πρότασης για τη Δημόσια Ανώτατη Παι-δεία και το Υπουργείο Παιδείας να διαβουλευτείμε την πραγματική κοινωνία».

ΔΔ PAΣTHPIOTHTEΣ


Θέση του ΠΣΔΜ-Η για το προσχέδιο Νόμου για τη ΠαιδείαΤο Δ.Σ. του Πανελληνίου Συλλόγου Μηχανολόγων – Ηλεκτρο-λόγων Μηχανικών, αφού έλαβε υπόψη του το προσχέδιονόμου για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που δημοσιοποίησε τοΥπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτωνστις 4/7/2011, μετά από διεξοδική συζήτηση διαπιστώνει ότι ηαποκαλούμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν είναι τίποτεάλλο από ένα κείμενο εφαρμοστικού νόμου στο πλαίσιο τηςεφαρμογής των διατάξεων του Μνημονίου και του Μεσοπρό-θεσμου Προγράμματος στην Παιδεία με σκοπό την κατάργησητης δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης και την πλήρη υποταγήτων Πανεπιστημίων στις «αγορές».Με το νέο μοντέλο διοίκησης καταργείται η αυτοδιοίκηση τωνΠανεπιστημίων. Η διοίκηση εκχωρείται σε μια κλειστή ομάδαμε τα μισά της μέλη διορισμένα και εξωπανεπιστημιακά. Θαδιορίζει και θα παύει πρυτάνεις και κοσμήτορες. Κανένα όργα-νο δεν θα έχει δημοκρατική νομιμοποίηση. Ενισχύεται η συναλ-λαγή, ο κομματισμός και η διαφθορά. Την άποψη αυτή ενισχύ-ει το γεγονός ότι όχι μόνο αφαιρείται το δικαίωμα ψήφου τωνφοιτητών και των εργαζομένων στην εκλογή του συμβουλίουτου Ιδρύματος αλλά ουσιαστικά καταργείται κάθε μορφήςεκπροσώπηση των συλλογικών οργάνων (σύλλογοι καθηγη-τών, φοιτητών και εργαζομένων).Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ περνάει στα χέρια ιδιωτών. Για νακαλυφθεί η διαρκώς μειούμενη κρατική χρηματοδότηση, ανοί-γει ο δρόμος για την αγορά. Το εγχείρημα αναλαμβάνει έναΝομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου που θα λειτουργήσει μεεταιρικούς όρους: συναλλαγές, αγοραπωλησίες, εμπορικέςσυμφωνίες και προσέλκυση κεφαλαίων «οποιασδήποτε μορ-

φής» και από «οποιαδήποτε πηγή». Εισάγονται ταχύρρυθμα προγράμματα σπουδών διετούς καιτριετούς διάρκειας. Επομένως η πανεπιστημιακή γνώση υποβι-βάζεται σε επιφανειακή κατάρτιση τύπου ΙΕΚ και τα Πανεπιστή-μια ανάγονται σε γραμμή παραγωγής ημιμαθών.Την ίδια στιγμή που στην κοινωνία το ποσοστό ανεργίας αγγί-ζει το 17%, που το εισόδημα της ελληνικής οικογένειας μειώ-νεται μέρα με τη μέρα, το Υπουργείο Παιδείας αυξάνει τοκόστος σπουδών, υποχρεώνοντας τους φοιτητές να πληρώ-νουν οι ίδιοι για να τυπώνουν τα συγγράμματα και επιβαρύνειτις οικογένειες τους με επιπλέον 7-8 ενοίκια, αφού καταργεί καιτις πτυχιακές εξεταστικές.

Το Δ.Σ. του Πανελληνίου Συλλόγου Μηχανολόγων – Ηλεκτρο-λόγων Μηχανικών:

-Απαιτεί την άμεση απόσυρση του προσχέδιο υ νόμου για τηνΤριτοβάθμια Εκπαίδευση που παρουσίασε η κυβέρνηση.

-Καλεί όλους τους Συλλόγους Μηχανικών να πάρουν αντίστοι-χες καταδικαστικές αποφάσεις και όλοι μαζί να προχωρήσουνσε κοινή δράση.

-Θα αγωνισθεί για Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, αποκλειστικάΔημόσια και Δωρεάν, που θα παρέχει αναβαθμισμένο πτυχίο,ως μοναδική προϋπόθεση για την πρόσβαση στο επάγγελμα.Όχι στην πιστοποίηση και στη «Διά Βίου Μάθηση», που παγιώ-νουν την εργασιακή περιπλάνηση και θέτουν περαιτέρω ταξι-κούς φραγμούς στην εκπαίδευση.

ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΝΙΟΣ 20118

Ε ΝΗΜΕΡΩ ΣΗ

Αγαπητές -οι νέοι συνάδελφοι Υπό τις ενοχές και το βάρος, •της απερίσκεπτης υπερχρέωσης καιτων αστοχιών της δικής μας γενιάς, •της υποταγής της αστικής μας τάξηςκαι δημοκρατίας στην Αυτοκρατορίατης Αγοράς, πόσο χρήσιμες αλλά και αποδεκτέςμπορεί να σας είναι οι εμπειρίες καιαπόψεις εκπροσώπων των παλαιώνμηχανικών που πρόκοψαν μεν, σαςκληρονόμησαν όμως τη μεγάλη ανερ-γία και ένα οικονομικά υποθηκευμένοπαρόν και μέλλον;; Είναι πράγματι γεγονός ότι δε διαγνώ-σαμε ή δεν αντιδράσαμε έγκαιρα στιςεκμαυλιστικές παγίδες, στον εγκλωβι-σμό και την υποταγή της αστικής μαςδημοκρατίας στην απληστία και αλα-ζονεία του παγκόσμιου καπιταλισμού.Παρά τις ανησυχίες και προειδοποιή-σεις πολλών διορατικών συναδέλφωνμας, -όπως ο προηγούμενος πρόε-δρος του Τ.Ε.Ε-, αφήσαμε ασύδοτουςτους μεθοδικούς ιερείς της αγοράς νααξιοποιήσουν τις αδυναμίες, τηνκοντόφθαλμη πολιτική και την ανοχήτων εκάστοτε κοσμικών εξουσιών, τιςοποίες εμείς οι ίδιοι κατ’ επανάληψη

εκλέξαμε με την ψήφο μας.

Σήμερα ζούμε την ιδιαίτερα οδυνηρήγια τη δική σας γενιά βύθιση των οικο-νομικών δεδομένων στη χώρα μαςαλλά και την προφανή παρακμή καιεξαναγκασμένη υποταγή της αστικήςμας δημοκρατίας στην παγκόσμιααυτοκρατορία της αγοράς. Οφείλου-με κατ’ αρχήν να αναγνωρίσουμε τηνάμεση ή έμμεση ευθύνη για το δραμα-τικό αυτό οικονομικό και πολιτικόπισωγύρισμα, όσων είχαμε κατά και-ρούς σημαντικές θέσεις στο εκπαιδευ-τικό και διοικητικό σύστημα, αλλάαυτό βέβαια δεν είναι αρκετό. Πρέπειεπιτέλους εμείς οι παλαιοί να εγκατα-λείψουμε ορισμένα «καλά και συμφέ-ροντα» πιστεύω μας, να μελετήσουμεαπ’ αρχής την ιστορία αυτής τηςκατάντιας και να καταθέσουμε τιςπροτάσεις μας για την έξοδο απόαυτόν τον κατηφορικό κοινωνικοοικο-νομικό μονόδρομο.Στο πλαίσιο αυτό επιτρέψτε μου,εκτός από τέσσερα ειδικότερα για τοεπάγγελμά μας θέματα, να σκιαγρα-φήσω σε μια πέμπτη ενότητα ψήγμα-τα του ιστορικού που αναδεικνύουν

Θεμιστοκλής ΞανθόπουλοςΟμότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Π.

Η άσκηση του επαγγέλματος της νέας γενιάςτων Ελλήνων διπλωματούχων μηχανικώνΚώδικας δεοντολογίας, υπό συνθήκες αγωνίας για την καθημερινή επιβίωση

Ομιλία στην ΕνημερωτικήΗμερίδα του Ι.Ε.Κ.Ε.Μ. - Τ.Ε.Ε. (Αθήνα 4 και 7 Ιουλίου 2011)για νέους συναδέλφουςΜηχανικούς

9ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

σε πρώτη προσέγγιση την ανάγκη τηςαπεξάρτησής μας από τα βολικά καικατεστημένα, της απαλλαγής μας απότον καλλιεργούμενο ρευστό φόβο. Ηχάραξη νέας ατομικής και συλλογικήςπορείας, στο πλαίσιο ενός ουσιαστικάσυμμετοχικού δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αποτελεί σήμερα τη δικαιολογη-μένη απαίτηση της δικής σας γενιάς.Συνιστά όμως και μια ιστορική καιυπαρξιακή μας αναγκαιότητα πουμόνο με τη μαχητική διεκδίκηση καιτων νέων επιστημόνων όπως εσείςκερδίζει τις δυνατότητες της υλοποίη-σης.

1. Τα κατώτατα όρια αμοιβών των μηχανικών-μελών του Τ.Ε.ΕΕστιάζοντας στο φλέγον πρόβληματης ανεργίας και της ανέχειας των110.000 συναδέλφων μηχανικών-μελών του ΤΕΕ, μελέτησα με προσοχήτα επιχειρήματα για το άνοιγμα τουδήθεν «κλειστού» επαγγέλματός μας,διαθέτοντας το προσωπικό πλεονέκτη-μα της αντικειμενικής κρίσης: Εδώ καιείκοσι δύο χρόνια έχω διακόψει τιςδραστηριότητές μου ως ελεύθεροςεπαγγελματίας μηχανικός και έκτοτεαπέχω σχολαστικά από άμεσα ή έμμε-σα σχετικά συμφέροντα. Διαπιστώνωλοιπόν, ως αποστασιοποιημένος απότις προσωπικές επιπτώσεις αλλά καιενεργός πολίτης, την επιχειρούμενη,από την «αγορά» -όπως και σε πολ-λούς άλλους επιστημονικούς κλάδους-εξαθλίωση και συνακόλουθη υποταγήτων ελεύθερων μηχανικών.Πράγματι καταργούνται με εντολέςτου διεθνούς οικονομικού ιερατείουόλα τα κατώτατα όρια των αμοιβώνκαι αγνοείται προκλητικά ότι έχουνυπολογιστεί με αναλυτικά και αντικει-μενικά κριτήρια, μετά από δημόσιαδιαβούλευση και βάσει ενός ελάχιστουανεκτού ημερομισθίου. Καταργείταιδηλαδή ουσιαστικά το κατώτατο όριοτου ημερομισθίου ενός μηχανικού καιεπομένως η κυρίαρχη αγορά τονπεριορίζει σε μια μόνον ρεαλιστικήδυνατότητα επιβίωσης: Υπαλληλικήπροσφορά διατεταγμένων υπηρεσιώνκατά τις μισθολογικές και τεχνικές επι-θυμίες επενδυτών των μεγάλων εται-ρειών, δηλαδή υποταγή της αντικειμε-

νικής επιστημονικής του άποψης στονπροφανή στόχο της μεγιστοποίησηςτου ιδιωτικού επιχειρηματικού κέρ-δους. Επιχειρείται να ακυρωθεί επομένως επίτης ουσίας ως ουτοπική, η σημερινήδυνατότητα ελεύθερης άσκησης τουεπαγγέλματος κατά την αδέσμευτηκρίση κάθε επιστήμονα, π.χ. των μελε-τητών-μηχανικών δημοσίων ή ιδιωτι-κών έργων, διότι τους οδηγεί στηνοικονομική εξαθλίωση: Η απελπισίατων δεκάδων χιλιάδων ανέργων, νέωνκυρίως, μηχανικών και η οικονομικήδύναμη των επενδυτών που μπορούννα προσφέρουν ακόμα και δωρεάνκαθοδηγούμενες μελετητικές υπηρε-σίες, συρρικνώνουν όλες τις ανεξάρ-τητες τεχνολογικές προσεγγίσεις γιατα προς επίλυση προβλήματα τωντεχνικών έργων. Ο πρόεδρος και η διοικούσα επιτροπήτου Τ.Ε.Ε αγωνίζονται για την αποτρο-πή αυτής της εξέλιξης και ο επαγγελ-ματικός κώδικας είναι σαφέστατος:«Να συμφωνή ελευθέρως την αμοιβήντου μετά του εντολέως του, μη υποβι-βάζων αυτήν κάτω των ελαχίστωννομίμων ορίων και να μην παρέχειδωρεάν τας υπηρεσίας…». Η αντίστα-ση στην κατάργηση του ελάχιστουανεκτού ημερομισθίου και η συναδελ-φική αλληλεγγύη είναι οι μόνες δοκιμα-σμένες από την προαιώνια παράδοσητων μαστόρων πρακτικές, για τηναντιμετώπιση αυτής της κυνικής επί-θεσης της αγοράς.

2. Εμπειρικές Τεχνικές και Τεχνολογικές ΕπιστήμεςΕρευνώντας και ανακαλύπτοντας ταπρώτα μυστικά της ύλης του θαυμα-στού αλλά και φοβερού τους περιβάλ-λοντος, κάποιοι ανήσυχοι προϊστορικοίπρόγονοί μας δεν αρκέστηκαν στηνπρακτική αξιοποίησή τους. Θέλησαννα διασφαλίσουν τα ευρήματά τους,τη γνώση που παρήγαγαν και να προ-βάλλουν μαζί της την ατομική ασημα-ντότητά τους, στο μέλλον. Δίδαξαν ταμυστικά της τέχνης τους σε προσεκτι-κά διαλεγμένους νεότερους συντρό-φους τους, τους μύησαν στη διαδικα-σία και την πειθαρχία της αέναης ανα-ζήτησης μιας καλύτερης τεχνικής

λύσης και τους παρέδωσαν τη σκυτά-λη. Έτσι γεννήθηκαν οι χώροι των μαστό-ρων1 -δασκάλων και των μαθητευόμε-νων-συνεχιστών, της επιθετικήςανθρώπινης τεχνικής εξέλιξης από τουπάρχειν στο κυριαρχείν. Οι ομάδεςεξουσίας των ανθρώπινων κοινωνιών,οικειοποιήθηκαν συστηματικά τη μεγά-λη πρακτική αξία του μάστορα-παρα-γωγού τεχνικής γνώσης και την ανα-παραγωγική και βελτιωτική της γνώ-σης προσφορά του δασκάλου στονμαθητή για την ανάπτυξη της δύνα-μής τους. Έδωσαν την αυταρχική ή καιασφυκτική προστασία τους2, εξανά-γκασαν αλλά και βοήθησαν. Το τελικόσυνιστάμενο αποτέλεσμα ήταν απόαναπτυξιακής πλευράς μέχρι υπερβο-λής θετικό. Παρόλα τα πισωγυρίσμα-τα, συνδεδεμένα πάντοτε με σκοταδι-στικές ιδεοληψίες, η ανθρωπότηταμαθαίνει γρήγορα τις νέες τεχνικές,προχωρεί και πολλαπλασιάζει πολλάθετικά αλλά και ορισμένα αρνητικάμεγέθη της: Βελτιωτικά της ποιότηταςζωής αλλά ανισοκατανεμημένα, συνή-θως ευεργετικά αλλά και επικίνδυνα ήκαταστροφικά, πολύ ενδιαφέροντααλλά και εγκλωβιστικά μερικές φορέςαπό πολιτιστική άποψη.Η ορθολογικοποίηση και οργάνωσητων προϊόντων της τεχνικής έρευναςκατά γνωστικές περιοχές, ενέταξε τιςαντίστοιχες τεχνολογίες στον χώροτων επιστημών: «Θεωρητικών συνό-λων, δομημένων σε συστήματα, δηλα-δή σε σύνολα γνώσεων, ταξινομημέ-νων βάσει συγκεκριμένων αρχών»,σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό τουΚαντ3. Προηγήθηκε με ολιστική πλη-ρότητα και λακωνική διατύπωση οΠλάτωνας, προσδιορίζοντας μέσωενός συνομιλητή του, του ιδιοφυούςμαθηματικού Θεαίτητου, ότι «έστινουν επιστήμη δόξα αληθής μετάλόγου»4.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν περίμε-ναν βέβαια τη συγκρότηση των τεχνο-λογικών επιστημών για να εφεύρουνκαι να βελτιώσουν την ποιότητα, ταμεγέθη και τη ροή των κατασκευώνκαι των προϊόντων των διαφόρωνάλλων παραγωγικών διαδικασιών. Με

1. Χρησιμοποιώ τη γνωστότερη σήμερα στη γλώσσα μας λατινογενή λέξη «μαΐστωρ» (από το «magister»).2. Ακόμα και οι γενοκτονικοί για τους ηττημένους Μογγόλοι της αυτοκρατορίας του Τζένγκις Χαν και των διαδόχων του, εξαιρούσαναπό τη σφαγή τους μαστόρους και τις οικογένειές τους. 3. Immanuel Kant (1724-1804).4. Επιστήμη είναι η άποψη που επαληθεύεται με λογικά επιχειρήματα.


Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

κοινή λογική και πρακτική έρευνα οδη-γήθηκαν σε επαναστατικές «τεχνικές»καινοτομίες και παράλληλα τις συστη-ματοποίησαν, βρήκαν δηλαδή εμπειρι-κά τη μεθοδολογία εφαρμογής επάλλη-λων τεχνικών για την παραγωγήσυγκεκριμένων και πολύπλοκων δημι-ουργημάτων. Οι συνεχείς εφαρμογές της παραγωγι-κής διαδικασίας οδήγησαν σε νέεςθαυμαστές βελτιώσεις και επεκτάσειςαυτών των τεχνικών. Οι μάστορες,κάτοχοι της αντίστοιχης εμπειρικήςγνώσης, συμβάλλουν καθοριστικά,μέχρι και σήμερα στην κατασκευή τουπολύπλοκου σταθερού και κινητούανθρωπογενούς μας περιβάλλοντος. Ηθεαματική ανάπτυξη αυτών των τεχνι-κών λόγω της αναβάθμισής τους μεεπιστημονικά ευρήματα, δημιούργησετο σύνολο και τους κλάδους της«τεχνολογίας»5 που αυτονομήθηκε ωςη περιοχή των τεχνικών επιστημών.Εμείς οι επιστήμονες διπλωματούχοιμηχανικοί, έχοντας μόλις δυόμιση αιώ-νων ζωή6, θαυμάζουμε ουσιαστικότε-ρα, χάρη στις γνώσεις μας, τα πολύ-πλοκα τεχνικά αριστουργήματα τωνμαστόρων προγόνων μας.

3. Εθνικές Υποδομές, ΒιομηχανικήΕπανάσταση και ΔιπλωματούχοιΜηχανικοί Η μετεξέλιξή μας από τους μαστό-ρους στους επιστήμονες μηχανικούςξεκίνησε μετά τον μεσαίωνα, με τηνανάπτυξη των μεγάλων εθνικών υπο-δομών, κυρίως σε χερσαίες ποτάμιεςκαι θαλάσσιες μεταφορές. Πράγματι,τον 16ο και 17ο αιώνα η εκπαίδευσητων κοινών θνητών που γινότανπαραδοσιακά μέσω της μαθητείαςστις συντεχνίες, συστηματοποιήθηκεκαι πολλαπλασιάστηκε με τις σπουδέςσε τεχνικά σχολεία, πολύ χρησιμότε-ρες στην παραγωγική διαδικασία απότην εμβάθυνση των αριστοκρατώνστη φιλοσοφία, τη θεολογία, τα λατι-νικά και τη λογοτεχνία. Έγινε έτσι

δυνατή η κατασκευή των πρώτωνμετά την κατάρρευση της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας, ολοκληρωμένωνεθνικών οδικών και υδάτινων συγκοι-νωνιακών δικτύων και μεγάλων εγγει-οβελτιωτικών έργων. Τα εθνικά κράτητης εποχής αναβαθμίστηκαν με τηθεαματική αύξηση της παραγωγής καιδιακίνησης αγαθών και υπηρεσιών καιαναβάθμισαν σταδιακά το γνωστικόυπόβαθρο και επίπεδο των τεχνικώντους σχολείων. Στα μέσα του 18ουαιώνα όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκέςδυνάμεις είχαν δημιουργήσει τιςμεγάλες σχολές των μηχανικών. Συνακόλουθα, η θεαματική πρόοδοςτων θετικών επιστημών και της τεχνο-λογίας οδήγησε την ίδια εποχή στιςεφευρέσεις των πρώτων σύνθετωνμηχανών κατασκευής προϊόντων:Έτσι ξεκίνησε η βιομηχανική επανά-σταση, ένα εξελικτικό και πολυδιάστα-το προϊόν της περιφρονημένης απότους παλαιούς άρχοντες συστηματι-κής ενασχόλησης των αστών καιεργατοβιοτεχνών με τις μηχανικέςιδιότητες και δυνατότητες της άψυ-χης ύλης. Ο πολλαπλασιασμός τηςταχύτητας και της δύναμης στηνπαραγωγική διαδικασία πολλαπλασία-σε στο τετράγωνο το παραγόμενοέργο και άνοιξε μια νέα σελίδα στηνιστορία της ανθρωπότητας. Οι κάτοχοι των συσσωρευμένωνκεφαλαίων 7 ανακάλυψαν σύντομα ταοφέλη αυτής της μεγαλύτερης αλλάπολύ παραγωγικότερης μηχανικήςεπένδυσης, συνεργάστηκαν στενά μετους εφευρέτες της και χρηματοδό-τησαν στο δεύτερο μισό του 18ουαιώνα την κατασκευή και αξιοποίησηπολλών επαναστατικών νέων εργαλεί-ων: Τα παρήγαγαν μαζικά, τα στέγα-σαν στα «εργοστάσια», έγιναν βιομή-χανοι και προσέλαβαν με μισθούς εξα-θλίωσης και εξοντωτικά ωράρια τοαναγκαίο εργατικό δυναμικό, κυρίωςαπό φτωχούς αγρότες και τεχνίτεςαπό τους οποίους και αφήρεσαν την

κυριότητα των μικρών τους μέσωνπαραγωγής (π.χ. οικιακή υφαντουρ-γία, βιοτεχνίες) με το δέλεαρ τηςσίγουρης δουλειάς. Χρησιμοποιήθη-καν ακόμα και ανήλικα παιδιά 8 για ναμειωθεί περαιτέρω το κόστος παρα-γωγής.Έχοντας λοιπόν ένα μεγάλο συγκριτικόπλεονέκτημα έναντι των εμπόρων, τηδική τους μαζική παραγωγή των προϊ-όντων που πουλούσαν οι ίδιοι στιςαγορές και μάλιστα με πολύ μικρότε-ρο κατασκευαστικό κόστος, οι βιομή-χανοι επιβλήθηκαν γρήγορα ως νέακυρίαρχη οικονομική και κοινωνικήτάξη. Στο τέλος του 18ου αιώνα ηβιομηχανία ενισχύεται αποφασιστικάαπό τις ατμομηχανές παραγωγήςενέργειας για την κίνηση των άλλωνεργοστασιακών μηχανών. Ο διάσημοςσκωτσέζος μηχανικός, James Watt(1736-1819), αξιοποίησε την αρχαίαεφεύρεση του Ήρωνα και βελτίωσετην «ατμοσφαιρική» ατμομηχανή τουDenis Papin (1690) εισάγοντας έναχωριστό συμπυκνωτή ατμού και επι-τυγχάνοντας περιστροφική κίνηση μεαρθρωτό παραλληλόγραμμο. Κατοχύ-ρωσε το 1769 την ευρεσιτεχνία τηςπρώτης ατμομηχανής του και ακο-λουθούν οι ευρύτατες εφαρμογές τηςαπό το 1776 και μετά. Ξεκινώντας από την Αγγλία του 18ουαιώνα, ο βιομηχανικός καπιταλισμόςάνθησε και υπερίσχυσε σταδιακάαλλά σταθερά τόσο του εμπορικούκαπιταλισμού, όσο και της βιοτεχνικήςπαραγωγής την οποία και περιθωριο-ποίησε. Εξαπλώνεται με κάποια καθυ-στέρηση στην ηπειρωτική Ευρώπη,αλλά μετά τα μέσα του 19ου αιώνα,με τη βοήθεια της τεχνολογικής επα-νάστασης, παίρνει εκρηκτικές διαστά-σεις και βαφτίζεται λίγο αργότερα ως«βιομηχανική επανάσταση» 9. Τα εργο-στάσια κατακλύζουν τη Γαλλία, το Βέλ-γιο και τη Γερμανία, πολλαπλασιάζο-νται τα ορυχεία για την παραγωγή τουάνθρακα, βασικού καυσίμου αυτής της

5. Ο πολυχρησιμοποιημένος σήμερα όρος Τεχνολογία δε φαίνεται να έχει ξεκάθαρο επιστημονικό ορισμό. Από τη χρήση του μπορούμε να συμπεράνουμε ότισυνθέτει επιστημονικές γνώσεις και τεχνικές μεθόδους για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων της παραγωγικής διαδικασίας και από την άποψη αυτή ηΤεχνολογία αποτελεί το συνδετήριο κρίκο ανάμεσα στην Επιστήμη και τις Τεχνικές.6. Η πρώτη μεγάλη γαλλική σχολή μηχανικών, η Ecole Nationale des Ponts et Chaussees, ιδρύθηκε το 1747. 7. Στη Μεγάλη Βρετανία, η αυξανόμενη διαθεσιμότητα κεφαλαίων μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα συνδέεται με το διογκούμενο εμπόριο με τις αποικίες και τηνηπειρωτική Ευρώπη. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι στα πρώιμα στάδια της εκβιομηχάνισης το απαιτούμενο ύψος των επενδυμένων κεφαλαίων ήτανσχετικά χαμηλό. 8. Γνωρίζαμε ότι στα εργοστάσια δούλευαν και ανήλικα παιδιά. Αποκαλύπτεται όμως τελευταία ότι σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού, τουλάχιστον το10%, καλύφθηκε κατά τον 18ο αιώνα από παιδιά, μέσης ηλικίας 10 ετών, υπό καθεστώς ουσιαστικής παιδικής δουλείας, δεδομένου ότι οι εργοδότες τους παρεί-χαν μόνο την τροφή και τη στέγαση. To βρετανικό νομοθετικό διάταγμα περί της Υγείας και των Ηθών των Μαθητευομένων του 1802 περιόριζε τις ώρες εργα-σίας και καθόριζε στοιχειώδη επίπεδα υγιεινής και εκπαίδευσης. Όμως τόσο αυτό, όσο και το δεύτερο διάταγμα του Peel το 1819 ήρθαν πολύ αργά και δεν είχανκαταλυτική επίδραση.


Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

πρώτης βιομηχανικής περιόδου καιτου σιδηρομεταλλεύματος, πρώτηςύλης για την κατασκευή του χάλυβατων νέων μηχανών10. Τα αγαθά παρά-γονται τώρα με γνώμονα τις ανταλλα-κτικές τους αξίες, οι χρηστικές αξίεςπερνούν σε δεύτερη μοίρα και οι προ-σωπικές οικονομικές σχέσεις αντικατα-στάθηκαν από τις έμμεσες επικοινω-νίες μιας απρόσωπης αγοράς. Οι χερσαίες μεταφορές γνωρίζουν μιαανάλογη αναπτυξιακή έκρηξη με τηνεφεύρεση της σιδηροδρομικής ατμο-μηχανής με καύσιμο τον άνθρακα11 καιτη δημιουργία εκτεταμένου δικτύουσιδηροδρόμων, που σηματοδότησεκατά τα μέσα του 19ου αιώνα το δεύ-τερο μεγάλο βήμα της βιομηχανικήςεπανάστασης. Ανάλογο άλμα γνωρί-ζουν και οι θαλάσσιες μεταφορές, μετην κατασκευή ατμόπλοιων μεγάληςχωρητικότητας. Ακολουθούν οι εφαρ-μογές των μηχανών εσωτερικής καύ-σης12 στα αυτοκίνητα, η επαναστατικήενεργειακή χρήση του ηλεκτρισμού13

που σφράγισε το τέλος του 19ουαιώνα και το συνακόλουθο ξεκίνηματης εποχής του πετρελαίου14, με ταεύχρηστα παράγωγα του, που κυριαρ-χούν ως ενεργειακά καύσιμα μέχρισήμερα. Παράλληλα χάρη στον ηλε-κτρισμό πραγματοποιείται και η επανά-σταση στις επικοινωνίες, με πρωτοπό-ρους τους Αμερικανούς Samuel Mors–αποστολή και λήψη ηλεκτρικών παλ-μών με κωδική γλώσσα του ίδιου,1838 -και Graham Bell -ενσύρματοτηλέφωνο, 1876- τον Ιταλό GuglielmoMarconi -ασύρματη τηλεγραφική επι-κοινωνία, 1897- και άλλους.Στο τέλος του 19ου αιώνα, το έποςτων διπλωματούχων μηχανικώνκυριαρχεί στον τότε αναπτυγμένοαλλά και στον αναπτυσσόμενο κόσμο.Θεμελιώνεται στις πάγιες θέσεις τωνΠολυτεχνείων και του ΤΕΕ για τη Δημό-σια Παιδεία και το Τεχνικό Πανεπιστή-

μιο που συνοψίζονται στις παρακάτω,οφειλόμενες προς όλους τους διδα-σκόμενους, τρεις διαχρονικές δράσεις:

• Χτίσιμο μιας πλατιάς, ανοικτής καιανθεκτικής στο χρόνο υποδομής, ενόςισχυρού γνωσιολογικού υπόβαθρουστο ευρύτερο επιστημονικό αντικείμε-νο της προσφερόμενης στη συνέχειατεχνολογικής κατεύθυνσης που οκαθένας έχει επιλέξει, χωρίς πρώιμεςκαι ρηχές υπερεξιδεικεύσεις. Στο γενι-κό αυτό υπόβαθρο προστίθενται τηντελευταία εικοσιπενταετία τα αναγκαίαγια κάθε ενεργό πολίτη, βασικά εργα-λεία της πληροφορικής, των υπολογι-στών και των δικτύων,

• Καλλιέργεια των δεξιοτήτων για τηναυτοδύναμη πρόσβαση στις διαρκώςαναβλύζουσες πηγές γνώσης, τη σύν-θεση, την έρευνα, την επικοινωνία, τησυνεργασία και τη διοίκηση προσωπι-κού και έργων,

• Ανάπτυξη των ευρύτερων προσωπι-κών και κοινωνικών αρετών για τηνανάδειξη ολοκληρωμένων προσωπικο-τήτων, που όχι μόνο διαθέτουν ανανε-ώσιμη επιστημονική και τεχνολογικήγνώση, αλλά και γνωρίζουν να «ίστα-νται» ως υπεύθυνοι εργαζόμενοι και να«υπάρχουν» ως συνειδητοί, ελεύθεροιπολίτες.

4. Περί της Διοίκησης προσωπικούκαι έργων, (management στα …νεοελληνικά) Από τη βαθειά προϊστορία μέχρι τησημερινή διαστημική εποχή μας, ηυλοποίηση ενός τεχνικού έργου, απότη συγκεκριμενοποίηση του στόχουκαι τη σύνταξη της γενικής περιγρα-φής και των προδιαγραφών του μέχριτην οριστική του μελέτη και την κατα-σκευή του απαιτούσε ένα σύνολο -περισσότερο ή λιγότερο- εξειδικευμέ-νου προσωπικού που έπρεπε να συγκε-ντρωθεί, να οργανωθεί, να καθοδηγη-

θεί-εκπαιδευτεί και να συντονιστεί σεδιάφορα επί μέρους επίπεδα αλλά καισυνολικά. Αυτό είναι διαχρονικά και τοαντικείμενο της διοίκησης ενός έργου.Πρέπει δε να συνειδητοποιήσουμε σεβάθος ότι από το ξεκίνημα της ανώτε-ρης παλαιολιθικής περιόδου πριν από33.000 χρόνια περίπου μέχρι και ταπρώτα βήματα της βιομηχανικής επα-νάστασης, τον 18ο μ.Χ. αιώνα, οι πρω-τομάστορες που διοικούσαν τα έργακαι την παραγωγική διαδικασία γενικό-τερα, ήταν γέννημα-θρέμμα μιας σκλη-ρής και επίπονης μαθητείας και αξιο-κρατικής επιλογής επί του πεδίου τηςτεχνολογικής μάχης των έργων πουπροηγήθηκαν. Είχαν περάσει με επιτυ-χία τις δοκιμασίες από όλα τα επίπεδακαι τις ειδικότητες της σύνθετης αυτήςδουλειάς και γνώριζαν τα μυστικά της. Το ίδιο βέβαια ισχύει και σήμερα όπωςτο έζησα κατά τη μακρόχρονη εμπει-ρία μου. Ο επιτυχημένος διπλωματού-χος μηχανικός ξεκινάει την επαγγελμα-τική του σταδιοδρομία από ένα υψηλόεπίπεδο θεωρητικών γνώσεων καιπρακτικών ασκήσεων που του επιτρέ-πουν να αντιληφθεί τη δομή και τιςτεχνικές για την υλοποίηση ενός σύν-θετου τεχνικού έργου, μελετητικού ήκατασκευαστικού. Αγνοεί όμως πλή-θος κρίσιμων τεχνικών λεπτομερειών,πρακτικών δυσκολιών και αναγκαίωνδεξιοτήτων επί του πεδίου της υλοποί-ησης του έργου και οφείλει πριν απόόλα να ακολουθήσει την παραδοσιακήσειρά της επιτόπου μαθητείας κοντάστους έμπειρους συναδέλφους τουαλλά και στους εμπειροτέχνες. Αν τοπράξει με συνέπεια και ταπεινότητα,θα αποκτήσει σταδιακά τον ουσιαστικάεπίζηλο τίτλο του «μάστορα» και του«πρωτομάστορα» και μάλιστα με πολύταχύτερα βήματα, λόγω του θεμελιώ-δους γνωσιολογικού υπόβαθρου τωνσπουδών του και του εξασκημένουμυαλού του. Αν δεν το πράξει, μπορεί

9. Ο όρος «βιομηχανική επανάσταση» αναφέρεται περιφραστικά στο έργο του F. Engels, «Ουτοπικός και Επιστημονικός Σοσιαλισμός» (1880). Όπως παρατηρεί οEngels: Ενώ στη Γαλλία η καταιγίδα της Επανάστασης σάρωνε τη χώρα, στην Αγγλία συνέβαινε μια πιο αθόρυβη, όχι όμως λιγότερο ισχυρή εξέγερση. Ο ατμόςκαι οι καινούργιες μηχανικές εγκαταστάσεις μεταμόρφωναν τη χειροτεχνία σε σύγχρονη βιομηχανία μεγάλης κλίμακας και επαναστατικοποιούσαν έτσι ολόκληρητη βάση της αστικής κοινωνίας. Ο όρος καθιερώνεται από τον καθηγητή της Οξφόρδης, Arnold Toynbee, το 1884, στο σύγγραμμά του «Lectures on theIndustrial Revolution» 10. Η εκβιομηχάνιση καθυστέρησε στις χώρες με αντιδραστικότερο στις εξελίξεις γεωργοκτηνοτροφικό καπιταλισμό, όπως Ισπανία, Αυστρία, Ιταλία, Ρωσία και ταπερισσότερα από τα άλλα μικρότερα ευρωπαϊκά κράτη.11. Δημιούργημα του Άγγλου μηχανικού George Stephenson, δούλεψε για πρώτη φορά σε μεγάλη κλίμακα το 1830 στη γραμμή Λίβερπουλ-Μάντσεστερ καικυριάρχησε μέσα σε μια γενιά στις παγκόσμιες χερσαίες μεταφορές.12. Εφευρέθηκε το 1860 από τον Γαλλοβέλγο Jean-Josef Etienne Lenoire, (1822-1900). Το 1892 ο Γερμανός Rudolf Christian Karl Diesel λειτούργησε τον κινητήραπετρελαίου και το 1894 ο επίσης Γερμανός Gottlieb Wilhelm Daimler κατασκεύασε τον πρώτο τετράχρονο βενζινοκίνητο κινητήρα.13. Η τεχνολογία παραγωγής και διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας ξεκίνησε το 1881 σε μικρή κλίμακα, με υδρόμυλους, μεταξύ Λονδίνου και Πόρτσμουθ. Το 1885άρχισε η ηλεκτροδότηση του Βερολίνου και το 1890 λειτούργησε η πρώτη μεγάλης κλίμακας ανανεώσιμη μορφή παραγωγής Η.Ε. από το υδροηλεκτρικό εργο-στάσιο στο Κολοράντο.14. Η πρώτη πετρελαϊκή γεώτρηση πραγματοποιήθηκε το 1859 στις Η.Π.Α., (Πενσυλβάνια).

ασφαλώς να σταδιοδρομήσει στονευρύτερο χώρο της παροχής γενικώνυπηρεσιών, δημιουργός όμως ενόςτεχνικού έργου δεν πρόκειται να γίνει.

Συνακόλουθα είναι ιστορικά γελοίος οισχυρισμός περί της εμφύτευσης τηςτέχνης του διοικούντος ένα τεχνικό -καιόχι μόνο- έργο, (του «manager» επί τονεοελληνικότερον) μέσω θεωρητικώνμαθημάτων σε μεθοδολογικές γενικότη-τες. Οι τεχνικές της οργάνωσης καιπαρακολούθησης των εργασιών είναιασφαλώς χρήσιμες για τον έμπειροκατασκευαστή, γελοιοποιούν όμως τονάπειρο που επιχειρεί να τις συνθέσει αφ’υψηλού και χωρίς την πολύτιμη συμβο-λή των έμπειρων ανθρώπων της δουλει-άς και το χειρότερο τον οδηγούν στηνποιοτική, χρονική και οικονομική αστο-χία. Δουλεύοντας τα τελευταία 20 χρόνια καιαπό διοικητικές θέσεις στην παραγωγήεκπαιδευτικού και τεχνολογικού έργου,έζησα και είδα πολλά γύρω από το μύθοτης Διοίκησης τόσο στην ελληνική όσοκαι στην διεθνή πραγματικότητα. Γνώρι-σα μεγαλόσχημους «manager» πουκατάφεραν να διαλύσουν τον παραγωγι-κό ιστό του συστήματος που διοίκησαν,χωρίς ούτε καν να μπορέσουν να το

γνωρίσουν σε βάθος, αλλάκαι άλλους σεμνούς

και ικανούς ανθρώ-πους που διέσωσανκαι αναβάθμισανσυστήματα υπόκατάρρευση.

Οι πρώτοι ισχυρίζο-νται ότι είναι ψυχροί και

σκληροί manager και έρι-χναν το κύριο φταίξιμο στους

διοικούμενους, οι δεύτεροι δενισχυρίστηκαν τίποτα, έκαναν

απλώς όσο καλύτερα μπορούσανκαι σε στενή συνεργασία με το έμπει-

ρο προσωπικό αυτή την πράγματιδύσκολη δουλειά, χωρίς βρισιές καιάσκοπους αποκεφαλισμούς και για τολόγο αυτό ορισμένοι τους χαρακτηρί-ζουν επιτιμητικά ήπιους ή μαλακούςmanager.

Προσωπικά πιστεύω ότι δεν υπάρχεισκληρό και ήπιο management. Υπάρχειμόνον διοίκηση αφ’ υψηλού και διοίκησηεπί της ουσίας:

Στη διοίκηση αφ’ υψηλού, • περιστοιχιζόμαστε από μια «αυλή»εξωτερικών συμβούλων,

• έχουμε ένα πολυτελές γραφείο, καθα-ρό και άδειο, στο οποίο συσκεπτόμαστεκατά καιρούς με τους «υποτελείς» υπη-ρεσιακούς παράγοντες, υπό την αμυδρήεικόνα κάποιων σύντομων ενημερωτι-κών σημειωμάτων, των εξωτερικώνσυμβούλων μας, • «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» μεσυνοπτικές διαδικασίες, δίνοντας «σκλη-ρές» εντολές σε κάποιους που δεν γνω-ρίζουμε, για την υλοποίηση των στόχωνπου δεν αφομοιώσαμε, • αδιαφορούμε ουσιαστικά για την ποιό-τητα και την πληρότητα του παραγόμε-νου έργου, μας ενδιαφέρει μόνον ένααποτέλεσμα με καλό περιτύλιγμα πουικανοποιεί το φαίνεσθαι. • προσέχουμε ιδιαίτερα την εξωτερικήμας εμφάνιση και την φυσική μας«φόρμα», διαθέτοντας πολλές ώρες γιατον εαυτό μας. Ντυνόμαστε ακριβά,συχνάζουμε σε επώνυμα γυμναστήριακαι εστιατόρια, η ψυχαγωγία και οι παρέ-ες μας είναι φανταχτερές και «πετυχημέ-νες» όπως εμείς- μακριά και έξω απότους υποτελείς μας- και βέβαια, • συνεντευξιαζόμαστε συχνά σε Μ.Μ.Ε,παρουσιάζοντας με ανυπόκριτη σεμνό-τητα ως αποκλειστικά δικό μας το όποιοέργο των υποτελών μας.

Στη διοίκηση επί της ουσίας, • αποφεύγουμε συστηματικά τη βοή-θεια εξωτερικών συμβούλων διότισυνεργαζόμαστε στενά και συναδελφικάμε το υπηρεσιακό δυναμικό μας, • ξενυχτάμε διαβάζοντας με προσοχήτους πλήρεις φακέλους των θεμάτωνπου διοικούμε και επιδιώκουμε τηνμεγαλύτερη δυνατή συναίνεση τωνεπαϊόντων στις αποφάσεις μας, • ενδιαφερόμαστε κυρίως για την ποιό-τητα και την πληρότητα του παραγόμε-νου έργου, έστω και με καθυστέρησηστο αρχικό χρονοδιάγραμμα, • προφανώς δεν έχουμε το χρόνο ή τηδιάθεση αλλά ούτε και την ανάγκη γιαιδιαίτερα προσεγμένη εξωτερική εμφά-νιση, • η ψυχαγωγία μας είναι διακριτική καιπεριορίζεται στην αναγκαία, ένα καλόθέατρο, κινηματογράφος, έξοδος μεπραγματικούς φίλους, • αποφεύγουμε συστηματικά την άσκο-πη δημοσιότητα και δεν μιλάμε για τοπροσωπικό μας έργο.

Ο «πατέρας» της σύγχρονης και απο-τελεσματικής διοίκησης, Peter Druckerπου δημιούργησε και τον όρο, «εργά-

Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ


Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

της της γνώσης», στηλίτευσε εδώ καιτριάντα χρόνια τις υπέρογκες αμοιβέςκαι το μεγαλόσχημο ορισμένων διοι-κούντων. Τόνισε ότι πρώτο καθήκοντους είναι ο εφοδιασμός με όλη τηναπαραίτητη για να διοικήσουν γνώση,πράγμα δύσκολο για ορισμένους πολύ-πλοκους τεχνολογικούς τομείς, ότανμάλιστα ο διοικών είναι παντελώςάσχετος με το αντικείμενο. Αναγνωρί-ζοντας το γεγονός ότι κάθε έργο παρά-γεται από πολλούς, ζήτησε από τουςδιοικούντες να εκφράζονται και να σκέ-πτονται με το «εμείς» και όχι με το«εγώ».

Πολλά και δυσάρεστα λέγονται για τηΔημόσια Διοίκηση, την οποία υπηρε-τούν διαχρονικά και πολλοί συνάδελ-φοι μηχανικοί. Επειδή πράγματι η ελλη-νική δημόσια διοίκηση υποβαθμίστηκεκατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες καισήμερα είναι κατώτερη της αποστο-λής της, επιτρέψτε μου ορισμένεςσυμπληρωματικές παρατηρήσεις:

• Η αξιοκρατική θεμελίωση μιας υψη-λού επιπέδου δημόσιας διοίκησης στηΓαλλία επί Ναπολέοντα-Βοναπάρτηυπήρξε ένα από τα αποφασιστικά πλε-ονεκτήματα κατά την αυτοκρατορικήπερίοδο και το παράδειγμα της Γαλλίαςακολούθησαν με επιτυχία οι τότε αντί-παλες χώρες. Υστέρησαν μόνο, η τσα-ρική Ρωσία και τα περισσότερα κράτητης νοτιοανατολικής Ευρώπης και τομειονέκτημά τους αυτό εκμεταλλεύτη-καν πολλαπλά οι μεγάλες δυνάμειςκαθόλη τη διάρκεια των τελευταίωνδύο αιώνων.• Το 1964, ο ειδικός για τις βαλκανικέςχώρες καθηγητής στη Γαλλική ΕθνικήΣχολή Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑ), είχεεπισημάνει στο μάθημά του μεταξύπολλών άλλων και τα εξής: α) Η ποιοτική αναβάθμιση της δομήςκαι των στελεχών της δημόσιας διοίκη-σης, κεντρικής και περιφερειακής,αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα ανα-πτυξιακό στόχο στις χώρες σας.β) Πρώτιστο μέλημα ενός εξωυπηρε-σιακού πολιτικού προϊσταμένου στηδημόσια διοίκηση είναι ο εφοδιασμόςτου με όλη τη απαραίτητη γνώση τωνβασικών τομέων της αρμοδιότητάςτου, πράγμα δύσκολο για ορισμένουςπολύπλοκους τεχνολογικούς τομείς,όταν μάλιστα ο διοικών είναι παντελώςάσχετος με το αντικείμενο. Γι’ αυτό καιπρέπει να επιλέγονται πρόσωπα που

γνωρίζουν στοιχειωδώς το ευρύτερογνωστικό αντικείμενο της περιοχήςπου καλούνται να διοικήσουν.γ) Για να αποκτηθεί η γνώση αυτή,συνεργαζόσαστε στενά και συναδελφι-κά με το υπηρεσιακό δυναμικό σας,αναγνωρίζοντας στην πράξη το γεγο-νός ότι το έργο παράγεται από ομάδεςπου έχουν ζήσει το αντικείμενο και τογνωρίζουν καλά.δ) Η συστηματική προσφυγή στη βοή-θεια εξωτερικών συμβούλων οδηγεί μεβεβαιότητα στην καταστροφή τηςδημόσιας διοίκησης . Ακόμα και για τηναναδιοργάνωση της διοικητικής δομήςενός τομέα (Υπουργείου, ΔΕΚΟ, κλπ)είναι απαραίτητο ένα πλήρες πρώτοβήμα εσωτερικής αξιολόγησης καιπρότασης, πριν από οποιαδήποτε εξω-τερική μελέτη.

• Από τη μακρόχρονη προσωπικήεμπειρία μου στη δημόσια διοίκησηπροσυπογράφω ως ορθές και πάντοτεεπίκαιρες τις παραπάνω επισημάνσεις.Οφείλω δε να προσθέσω ότι παρά τηνεπιζήμια διόγκωση και την κομματικήμεροληψία στη δημόσια διοίκηση,υπάρχει ένα πολύτιμο δυναμικό δημο-σίων υπαλλήλων, χωρίς την αξιοποίη-ση του οποίου είναι αδύνατη η ορθο-λογική και συμφέρουσα για το κοινωνι-κό σύνολο αναπτυξιακή ανάκαμψη τηςχώρας. Είναι κραυγαλέα άδικο αλλά καιτραγικό λάθος να καταδικάζονται συλ-λογικά στη συνείδηση των πολιτών ταδεκάδες χιλιάδες άξια στελέχη τηςΔημόσιας Διοίκησης, επειδή πολλοίάλλοι συνάδελφοί τους διορίστηκαν μεαναξιοκρατικά κομματικά κριτήρια γιανα ζουν σε βάρος της εθνικής μαςοικονομίας, κάποιοι δε από αυτούςείναι και διεφθαρμένοι. Στο δε μείζοναυτό ηθικό αλλά και παραγωγικό πρό-βλημα της διαφθοράς στα δημόσιαέργα, συνιστώ ένθερμα σε όλους ναδιαβάσουν προσεκτικά την «ΕΤΕΡΟ-ΔΟΣΟ-ΛΗΨΙΑ», μια ερευνητική εργα-σία που παρουσίασε το 2005 στο σχε-τικό συνέδριο του Τ.Ε.Ε, ο μεγάλοςμηχανικός και διανοούμενος Θεοδό-σης Τάσιος. Θέτω τέλος υπό την κρίση σας μιαπαράγραφο από ένα πολιτικό δοκίμιόμου που αναφέρεται στους δημοσίουςυπαλλήλους: «Πολύς λόγος γίνεταισήμερα και για το «βαρίδι» των δημο-σίων υπαλλήλων στο διεθνή ανταγωνι-στικό στίβο κάθε εθνικής παραγωγικήςδιαδικασίας. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να

υπενθυμίσουμε ότι η αναβάθμιση τουκρατικού μηχανισμού των αστικώνδημοκρατιών για τις ανάγκες του κοι-νωνικού κράτους καθόλη τη διάρκειατης πρώτης μεταπολεμικής τριακοντα-ετίας ενίσχυσε αριθμητικά αλλά και λει-τουργικά τους δημοσίους υπαλλή-λους, δημιουργώντας ένα ισχυρό υπο-σύνολο της μικρομεσαίας τάξης, ελεύ-θερο στις περισσότερες χώρες -αλλάδυστυχώς όχι στην Ελλάδα- από κομ-ματικές εξαρτήσεις και σε κάθε περί-πτωση απαλλαγμένο από την ανασφά-λεια της αγοράς εργασίας. Επιτεύχθη-κε δηλαδή, τηρουμένων των ιστορι-κών αναλογιών, η δημιουργία ενόςπυρήνα ελεύθερων «πολιτών-υπερα-σπιστών» του «κρατικού-συλλογικού»συμφέροντος, κατά τα αρχαιοελληνικάκαι τα ρωμαϊκά πρότυπα. Η αλόγιστηαριθμητική και οικονομική συρρίκνωσηαυτού του δημοσίου πυρήνα εις όφε-λος των συμφερόντων του ιδιωτικούτομέα συμπαρασύρει το σύνολο τηςμικρομεσαίας τάξης, δυναμιτίζει καιπάλι την πολιτική ουσία της δημοκρα-τίας, απαξιώνει την κυρίαρχη σήμεραέμμεση κοινοβουλευτική μορφή τηςκαι οδηγεί στην επανάληψη του ιστορι-κού κύκλου της παρακμής και τηςκατάρρευσής της».

Γιορτάστηκαν πρόσφατα τα 100 χρό-νια από τη γέννησή του Peter Drucker.Ας ελπίσουμε ότι με τη δική σας δυνα-μική παρουσία, η στελέχωση τουΔημοσίου Τομέα στη χώρα μας θααπαλλαγεί πράγματι από το άγος τωνσυμφεροντολογικών επιλογών τωνεκάστοτε κυβερνώντων. Η αξιοκρατίακαι οι αρχές που εκτός από τονDrucker θεσπίζουν διαχρονικά με τοπαράδειγμά τους οι αφανείς ήρωεςτης Δημόσιας Διοίκησης, πιστεύω ότιθα μας δώσουν τη νέα δική σας γενεάτων «διοικούντων επί της ουσίας»,που τόσο έχουμε ανάγκη.

5. Εγκλωβισμένες καπιταλιστικέςκοινωνίες και αποτυχία της αστι-κής δημοκρατίαςΠως φτάσαμε σε αυτό το παγκόσμιαεγκλωβισμένο και ασφυκτικό εργασια-κό περιβάλλον, μικρό υποσύνολο τουοποίου είναι η ανέχεια και η υποταγήτων συναδέλφων μηχανικών;; Επιτρέψ-τε μου να μοιραστώ μαζί σας λίγασημεία της ατελούς προσωπικής μουαναζήτησης μέσα από μια συνοπτικήδιαχρονική σκιαγραφία, με την ελπίδα


Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

ότι θα βοηθήσουν στο γενικότερο κοι-νωνικοπολιτικό «δια ταύτα». Ξεκινήσαμε την πορεία μας εδώ και100.000 χρόνια περίπου με την έξοδόμας από την Αφρική για την εγκατά-σταση στο σύνολο του πλανήτη μας.Το μέγιστο διάστημα αυτής της οδύσ-σειας ζήσαμε ως ελεύθεροι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, οργανωθήκαμε σεομάδες οικογενειών των 20 έως 70ατόμων, αλλά δεν εγκλωβιστήκαμεχωρικά ή κοινωνικά. Με την ανακάλυ-ψη όμως της γεωργίας και της κτηνο-τροφίας εδώ και 12.000 χρόνια στηΜεσοποταμία, οι αναπτυξιακές μαςδυνατότητες βελτιώνονται θεαματικάκαι τα κοινωνικοοικονομικά μας δεδο-μένα ανατρέπονται: Δημιουργήθηκεμια πολλαπλάσιας ισχύος παραγωγικήβάση για τις θεμελιώδεις ανάγκες τηςδιατροφής και της ένδυσής μας, οιομάδες ενώθηκαν σε «φυλές» γύρωαπό την πολύτιμη πλέον, γεωργοκτη-νοτροφική γη, γεννήθηκαν όμως και οιπρώτοι συλλογικοί πειρασμοί, οι γείτο-νες στοχοποιούν τα πλεονάσματα τωναγαθών.

Τα πρώτα 6.500 προϊστορικά χρόνιατης γεωργοκτηνοτροφίας, η παρα-γωγή και διάθεση αυτών των πλεο-νασμάτων ενίσχυσε το αίσθημαασφάλειας των φυλών για το κοινόμέλλον τους, χωρίς να δημιουργού-νται κοινωνικές διαστρωματώσεις,δηλαδή μόνιμα ιδιοκτησιακά καιεξουσιαστικά προνόμια σε μειοψη-φίες. Στη συνέχεια όμως, περί το3.500π.Χ., λίγο πριν από την ανακά-λυψη της γραφής και το ξεκίνηματης Ιστορίας, η αύξηση των αγαθώνκαι των πληθυσμών, ώθησε στημετάβαση από την εξειδίκευση και τηδιαβάθμιση των ρόλων στη φυλή,στον διαχωρισμό της σε τάξεις, στημόνιμη διαστρωμάτωση. Κυριάρχη-σε δηλαδή η απληστία και αλαζονείαμιας άρχουσας ομάδας και οδήγησεστον εγκλωβισμό και την ανάλγητη-απάνθρωπη εκμετάλλευση της κοι-νωνικής πλειοψηφίας, κυρίως με τηνεπιβολή καταναγκαστικής ή εξαρτη-μένης εργασίας για την φθηνή γεωρ-γοκτηνοτροφική παραγωγή και τηνανταλλαγή των πλεονασμάτων μεάλλα αγαθά κατοχύρωσης και επίδει-ξης της εξουσίας, όπως ανάκτορα μευπηρετικό-φυλακτικό προσωπικό καιδιακοσμητικά πολύτιμα μέταλλα. Επομένως είναι βαθιές οι ρίζες, ο

«καπιταλισμός» και η «αγορά», υπότην απλή έννοια της κατοχής, εκμε-τάλλευσης και πώλησης των προϊό-ντων ενός παραγωγικού κεφαλαίουκαι ο συνακόλουθος εγκλωβισμόςτων κοινωνιών ξεκίνησαν εδώ και5.500 χρόνια. Η εποχή αυτή τουγεωργοκτηνοτροφικού καπιταλισμούκράτησε πέντε ολόκληρες χιλιετίεςκαι έδυσε περί το 1500μ.Χ., με τοτέλος του Ευρωπαϊκού μεσαίωνα: Ηκραταιά φεουδαρχία έδωσε τηνπρώτη θέση στον εμπορικό (16ος,17ος αιώνας) και στη συνέχεια στονβιομηχανικό (18ος αιώνας και μετά)καπιταλισμό. Όμως και η νέακυρίαρχη εμποροβιομηχανική τάξητης αναγεννημένης μεταμεσαιωνικήςΕυρώπης αν και στηρίζεται στονορθολογισμό, διαπράττει το μοιραίοκαι ιστορικό για τις εκάστοτε ηγέτι-δες τάξεις, κοινωνικό λάθος: Αρχίζεινα κτίζει και να προβάλλει την απλη-στία και αλαζονεία της, δημιουργώ-ντας μια νέα και χειρότερη «αγο-ραία» έκδοση του κοινωνικού εγκλω-βισμού και των καταχρήσεων τηςφεουδαρχικής εποχής. Εκμεταλλεύε-ται την απαλλαγή από τις υποκριτι-κές ηθικές δεσμεύσεις της καθολικήςεκκλησίας, παραβλέπει προκλητικάτις περί λιτότητας και εγκράτειαςαρχές της φιλελεύθερης προτεστα-ντικής μεταρρύθμισης και δεν αισθά-νεται την υποχρέωση της στοιχειώ-δους φροντίδας για την εξαθλιωμένηεργατική τάξη. Στην Γαλλική Επανάσταση επεκράτη-σε πλήρως η κατέχουσα τα νέα μέσαπαραγωγής εμποροβιομηχανικήαστική τάξη, που φρόντισε να πνίξειστο αίμα, όχι μόνο μέρος της παλαι-άς φεουδαρχικής αριστοκρατίαςαλλά και τα ζωηρά στελέχη τωνεργατικών-λαϊκών κινημάτων. Ηευρύτερη μικρομεσαία τάξη των μηκεφαλαιούχων εργαζομένων, δηλα-δή οι παρέχοντες τις υπηρεσίες τουςεργάτες, διοικητικοί υπάλληλοι καιελεύθεροι επαγγελματίες, επιστήμο-νες και μη, αρχίζουν από τον 19οαιώνα να οργανώνουν τις αντιστά-σεις και τους αγώνες τους σ’ αυτήτην εξοντωτική εκμετάλλευση διότιαντιλαμβάνονται ότι με τον πολλα-πλασιασμό της οικονομικής δύναμηςτης «αγοράς» υποπολλαπλασιάζεταιη δική τους κοινωνική και οικονομικήθέση: Την υποταγή του εγκλωβισμέ-νου δουλοπάροικου στον φεουδάρχη

της γεωργοκτηνοτροφικής εποχής,στα πλαίσια μιας προσωπικής σχέ-σης εξάρτησης, αντικατέστησε ησχεδόν άνευ όρων σιδηροδέσμιαπαράδοση του μη κεφαλαιούχουεργαζόμενου στην υπερεκμετάλλευ-ση και απληστία της απρόσωπηςεμπορικής και βιομηχανικής εταιρεί-ας και στο έλεος και την αβεβαιότη-τα της προσφοράς και της ζήτησης.Αντιμετωπίζονται όμως σκληρά καικατασταλτικά. Η ιστορική διαδρομήστα αποτελέσματα των διεκδικήσε-ων των εργαζομένων μέχρι και τονδεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, δείχνειάλλωστε ότι η κυρίαρχη εμποροβιο-μηχανική αστική τάξη δε δίστασε ναπροχωρήσει και στις πιο ανίερεςσυμμαχίες, προκειμένου να τιςπεριορίσει στο ελάχιστο δυνατό, αςθυμηθούμε τη στήριξή της στο φασι-σμό και τον ναζισμό. Μόνο μετά τον δεύτερο παγκόσμιοπόλεμο και καθόλη τη διάρκεια της«Κεϊνσιανής» τριακονταετίας (1945-1975) ζήσαμε μια κοινωνική όαση,με την ουσιαστική ενίσχυση του κρά-τους-πρόνοιας σε όλες του τις συνι-στώσες. Όμως η ανελέητη «αγορά»δεν το έβαλε κάτω: Με αφορμή τιςσυνέπειες της πετρελαϊκής κρίσηςτου 1971 η αποτυχημένη -και υπεύ-θυνη σε μεγάλο βαθμό για τη δημι-ουργία των φασιστικών καθεστώτωνπου οδήγησαν στον Β΄ παγκόσμιοπόλεμο- κλασική οικονομική παράδο-ση του laisser-faire, επανέρχεται δρι-μύτερη ως νεοφιλελεύθερη ιδεολο-γία. Πατέρας της είναι ο Μίλτον Φρί-ντμαν, πρώτοι ενθουσιώδεις ερα-στές της, (παραλείπεται αιδημόνωςη Χιλή του Πινοσέτ) ο Ρόναλντ Ρέι-γκαν και η Μάργκαρετ Θάτσερ καιστόχοι-θύματα τα δημόσια αγαθάκαι οι εργασιακές κατακτήσεις. Τοξήλωμα των υπηρεσιών κοινής ωφέ-λειας και η μετατροπή τους σε εμπο-ρεύματα αρχίζει να γενικεύεται στιςαρχές της δεκαετίας του ΄80 και καλ-πάζει μετά την κατάρρευση του«αντίπαλου δέους» της ΣοβιετικήςΈνωσης το 1989. Η τελική έφοδοςπραγματοποιείται όπως πάντα μετάαπό μια μεγάλη οικονομική κρίση,συνέβη πρόσφατα και σήμερα ζούμετις οδυνηρές συνέπειές της.

«Πάντα ρεί» όπως διορατικά επισή-μανε ο Ηράκλειτος και μάλιστα σεόλες τις χρονικές κλίμακες:


Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

Περνώντας από τη μακροκλίμακατης κοσμολογίας κατά τη γεωμορφο-λογική πλανητική μας εξέλιξη καιφτάνοντας μέχρι τη μικροκλίμακατης ανθρώπινης ιστορίας, διαπιστώ-νουμε ότι από φιλοξενούμενοι ενόςτμήματος της γης γίναμε κατακτητέςκαι άπληστοι εκμεταλλευτές τουσυνόλου της πανίδας και της χλωρί-δας της και από μικρές ελεύθερεςαταξικές ομάδες μετασχηματιστήκα-με σε πολυάνθρωπες, εγκλωβισμένεςκαι κοινωνικά διαστρωματωμένεςτάξεις καταπιεζόντων και καταπιεζο-μένων.

Η αστική μας τάξη κυριάρχησε οικο-νομικά αλλά και πολιτικά στον κόσμο,επί δύο και πλέον αιώνες. Δημιουρ-γήσαμε τις αστικές δημοκρατίεςαλλά δεν τηρήσαμε τις ιδρυτικέςτους αρχές. Σπεύδοντας ασυλλόγι-στα με συνεχώς αυξανόμενες πληθυ-σμιακές και κερδοσκοπικές ταχύτη-τες, φαίνεται ότι πετύχαμε κατά τιςτελευταίες δεκαετίες την πραγμάτω-ση του απόλυτα εφιαλτικού ονείρου:Εγκλωβίσαμε τις κοινωνίες μας στημόνιμη υποτέλεια διότι εκχωρήσαμεστην παγκόσμια Αγορά τις πλουτο-παραγωγικές μας πηγές, όλη τηνυπεραξία της μέχρι σήμερα ανθρώ-πινης εργασίας, τις κοσμικές εξου-σίες και τις τύχες μας. Δημιουργήσα-με μια πανίσχυρη αυτοκρατορία μεδιαφορετικά προσωπεία, προσαρμο-σμένα κάθε φορά στον παραπλανητι-κό και κατακτητικό στόχο της για τονκαθένα μας:

• Καλλιέργεια της έμφυτης, δυστυ-χώς, απληστίας και αλαζονείας μας.• Πλύση εγκεφάλου, παραπλάνησηκαι υποδούλωση του εγώ μας στιςσειρήνες των προσφορών φανταχτε-ρών και άχρηστων στολιδιών καιανθυγιεινών συνηθειών.• Μετατροπή της ατομικής και συλ-λογικής μας συνείδησης σε αγχώδεςκαι άναρχο τρέξιμο: Των εχόντωνπίσω από τα καταναλωτικά τερα-τουργήματα, των μη εχόντων μέσααπό το φάσμα της πλήρους εξαθλίω-σης και όλων κάτω από το μαστίγιοτων ιερέων του παγκόσμιου τζόγου.Η μεγάλη πλειοψηφία των συναν-θρώπων μας, οι μη έχοντες, επανέρ-χονται σήμερα στην εποχή της οικο-νομικής εξαθλίωσης που ισοδυνα-μούσε πάντοτε με συγκαλυμμένηδουλεία. Στον μειοψηφικό μας «ανε-πτυγμένο κόσμο» οι υπάρχουσεςθετικές για το κοινωνικό σύνολοθεσμικές και λειτουργικές διαφορές,σε σχέση με τη δουλεία των αντί-στοιχων προγόνων μας της γεωργο-κτηνοτροφικής περιόδου, ξηλώνο-νται σταδιακά από τη νέα παγκόσμιααυτοκρατορία. Όλοι βλέπουμε σήμε-ρα πως αντιμετωπίζεται από τουςναούς της αγοράς η ουσία της εξα-θλίωσης των ανέργων, των χαμηλό-μισθων και των χαμηλοσυνταξιού-χων και στο δικό μας τεχνικό περι-βάλλον ζούμε το τελευταίο «δώρο»της, την επιχειρούμενη άνευ όρωνυποταγή της ουσιαστικά ελεύθερηςάσκησης του επαγγέλματος τωνμηχανικών.

Αγαπητοί νέοι συνάδελφοιΟ αρχέγονος «σκεπτόμενος άνθρω-πος» και η μετεξέλιξη και αναβάθμι-σή του στον διαχρονικό «υπεύθυνοπολίτη», από την αρχαία Ελλάδα καιΡώμη μέχρι σήμερα, είχαν και έχουνως κατ’ αρχήν προαπαιτούμενο εφό-διο την καλή γνώση της Ιστορίας.Δεν μπορεί να υπάρξει απεξάρτησηαπό τον παρακμιακό τρόπο της ζωήςμας, η ατομική μας «επανάσταση»στη βολική ή και εφιαλτική καθημερι-νότητα είναι ψυχολογικά αλλά καιπρακτικά αδύνατη χωρίς ορισμένεςστοιχειώδεις γνώσεις ιστορικώνγεγονότων για τη συνειδητοποίησητης πορείας μας μέχρι και το «σήμε-ρα» στο οποίο οδηγηθήκαμε. Δενυπάρχουν στην πραγματική ζωή επι-τυχημένες επαναστάσεις, ατομικές ήσυλλογικές, χωρίς τα θεμέλια μιαςκατανοητής, καλά δομημένης καιευρύτερα κατανοητής σειράς σκέψε-ων, δηλαδή μιας θεωρίας που θεμε-λιώνεται σε ιστορικά ντοκουμέντακαι αντέχει στην κοινή λογική.

Περιμένοντας εναγώνια την αφύπνι-ση της κρίσιμης μάζας που θα γεννή-σει το «συμβάν της ιστορίας» για τηνανατροπή αυτής της αυτοκαταστρο-φικής και αδιέξοδης πορείας μας, αςαναθεωρήσουμε διαλεκτικά και στοπλαίσιο των ιστορικών γεγονότων τιςκοινωνικοπολιτικές επιλογές μας καιτις προσωπικές μας ευθύνες, έστωκαι καθυστερημένα, όπως εγώ.

Ας ξεφύγουμε δηλαδή από τα τετριμ-μένα αδιέξοδα του πολιτικού μαςσυστήματος, δραστηριοποιούμενοιστην κατανόηση των αιτίων της απο-τυχίας της αστικής μας τάξης. Ηαναζήτηση μιας νέας, απεξαρτημέ-νης και ουσιαστικής δημοκρατικήςπορείας είναι το επόμενο κρίσιμοβήμα. Στο πνεύμα μιας παλαιότερηςπαρέμβασής μου για τη διάσωση τουασφαλιστικού συστήματος τωνμηχανικών με τη βοήθεια σκέψεωντου Ilya Prigogine, επιτρέψτε μου νασυνοψίσω το δια ταύτα: «Ο συνεχήςαγώνας για την αποδέσμευση απότις βολικές παρακμιακές επιλογές,ως τίμημα της ελευθερίας, δίνεινόημα στην ταπεινότητα της ύπαρ-ξής μας». Αλλά και παράγει σοφία -παρά την αβάσταχτη ελαφρότητατου είναι- όπως γλαφυρά συμπληρώ-νει ο Milan Kuntera.

22

Δουλεύοντας σε περιορισμένους χώρους

Κ ί ν δ υ ν ο ι κ α ι μ έ τ ρ α π ρ ο σ τ α σ ί α ς

Περιορισμένος, χαρακτηρίζεται κάθεχώρος στον οποίο η δυνατότηταεισόδου ή εξόδου είναι δύσκολη καιμπορεί να υπάρχει έλλειψη οξυγόνουή να αναπτυχθεί επικίνδυνο περιβάλ-λον από την παρουσία χημικώνουσιών (τοξικών, εύφλεκτων κ.λπ.). Οι περιορισμένοι χώροι δεν είναι σχε-διασμένοι για συνεχή παρουσία εργα-ζομένων. Η είσοδος σε αυτούς γίνε-ται σε περιπτώσεις επισκευής βλα-βών, συντήρησης εξοπλισμού, ειδι-κών κατασκευών, ελέγχων ενδείξεωνκαι γενικά για δραστηριότητες πουδεν έχουν τη φύση μόνιμης θέσηςεργασίας. Ενδεικτικά παραδείγματα:τούνελ, δεξαμενές, εκσκαφές,τάφροι και ορύγματα (με βάθοςπάνω από 1,3 μέτρα), κλειστοί χώροιπου περιέχουν σωληνώσεις ή αγω-γούς (π.χ. εξαερισμού, διανομής καιαπαγωγής αερίων), πηγάδια, αποχε-τευτικοί χώροι, χώροι στην είσοδοτων οποίων υπάρχουν ανθρωποθυ-ρίδες, σιλό (π.χ. αποθήκευσης σιτη-ρών), κάδοι, δοχεία, αντιδραστήρες,λέβητες, φούρνοι και θάλαμοι καύ-σης, ψυγεία ή -σε ορισμένες περι-πτώσεις- εμπορευματοκιβώτια οχη-

μάτων κ.ά.Η ελληνική και διεθνής εμπειρία ανα-δεικνύει τη σοβαρότητα των κινδύ-νων που σχετίζονται με εργασίες σετέτοιου είδους χώρους. Μεγάλοςαριθμός θανάτων, τραυματισμών καιπρόκλησης σοβαρών προβλημάτωνυγείας περιλαμβάνονται στις σχετικέςεπιπτώσεις.

Κίνδυνοι για την υγεία και την ασφά-λεια των εργαζομένων και μέτραπροστασίαςΕίναι πολύ σημαντικό να αναγνωρι-στούν οι «περιορισμένοι χώροι» σεένα περιβάλλον εργασίας, δηλαδήνα ορίζεται σαφώς εάν ένας χώροςανήκει στην ειδική αυτή κατηγορία.Στη συνέχεια πρέπει να προσδιορί-ζονται οι κίνδυνοι που μπορεί ναπροκύψουν και να καταρτίζονται οιδιαδικασίες για την ασφαλή εργασίαστους χώρους αυτούς. Tα μέτραπροστασίας που πρέπει να λαμβάνο-νται πρέπει να περιγράφονται στιςαντίστοιχες «διαδικασίες ασφαλούςεργασίας» ή/και τις «άδειες εργα-σίας» σε περιορισμένους χώρους.Τα μέτρα αυτά αφορούν και τις

T E X N O Λ O Γ I A


Εύη Γεωργιάδου* Χημικός Μηχανικός, Κέντρο Ασφάλειας της Εργασίας, ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.

εργασίες που πραγματοποιούνται από εξωτερικά συνερ-γεία εργολάβων. Έχει σημασία να τονιστεί ότι σύμφωνα με τη διεθνήεμπειρία, στο 1/3 των ατυχημάτων με επιβλαβή αέρια ήέλλειψη οξυγόνου, ο κίνδυνος δεν ήταν παρών στον κλει-στό χώρο όταν εισήλθε ο εργαζόμενος. Ήταν ακριβώς ηεκτελούμενη εργασία που δημιούργησε την επικίνδυνηατμόσφαιρα.

Τα βασικά σημεία που πρέπει να ακολουθούνται είναι:• Έλεγχος του χώρου για τυχόν προβληματική πρόσβαση.• Έλεγχος για την περίπτωση εργασίας σε περιορισμένοχώρο. Πολλές φορές η εργασία μπορεί να γίνει χωρίς νααπαιτηθεί η είσοδος εργαζομένων (π.χ. μια επιθεώρησημπορεί να γίνει με τη βοήθεια κάμερας, ένας καθαρισμόςείναι δυνατόν να γίνει με αυτόματο εξοπλισμό).• Εκτίμηση κινδύνου και λήψη όλων των απαραίτητωνμέτρων πρόληψης. Ο χώρος πρέπει να ελέγχεται πριν τηνείσοδο του εργαζόμενου σε αυτόν και κατά τη διάρκειααυτής. Οι περιορισμένοι χώροι ελέγχονται για: έλλειψη ήυπερβολική παρουσία οξυγόνου, κινδύνους πυρκαγιάς ήέκρηξης, επικίνδυνες ουσίες και άλλους κινδύνους για τηνΥΑΕ.• Σχέδιο διάσωσης κατάλληλο για την περίπτωση.• Χρησιμοποίηση κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικούκαι κατάλληλου εξοπλισμού.Στη συνέχεια αναφέρονται μέτρα προστασίας κατά τιςεργασίες σε περιορισμένους χώρους ανάλογα με τονπαράγοντα κινδύνου. Επισημαίνεται ότι η αναφορά είναιενδεικτική. Ανάλογα με την περίπτωση, πρέπει να πραγμα-τοποιείται συγκεκριμένη εκτίμηση των κινδύνων και σχε-διασμός των μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισής τους,καθώς και συνεχής έλεγχος για την υλοποίηση αυτών.

Κίνδυνος καταπλάκωσης - εγκλωβισμούΥπάρχει, όταν ένας εργαζόμενοςκαταπλακώνεται ή συνθλίβεται απόκάποιο υλικό (υγρό ή στερεό, συνή-θως κοκκώδες) όπως: ακαθαρσίες,άμμο, χαλίκι, τσιμέντο, άσφαλτο,κόκκους και σπόρους (π.χ. σιταρι-ού), κάθε είδος υλικού σε μορφήσκόνης. Έχουν καταγραφεί θανατη-φόρα ατυχήματα που σχετίζονται μεαυτόν τον κίνδυνο.

Ενδεικτικά μέτρα προστασίας• Να απαγορεύεται η είσοδος σε περιορισμένους χώρους,αν δεν έχει διασφαλιστεί η προστασία από τον κίνδυνοεγκλωβισμού-καταπλάκωσης.• Αν πρέπει να γίνει εργασία σε θέση όπου υπάρχει δυνητι-κά ο κίνδυνος (π.χ. σε μία εκσκαφή όπου υπάρχει ο κίνδυ-νος καταπλάκωσης), θα πρέπει πρώτα να έχει εξασφαλι-στεί ότι έχουν τηρηθεί όλα τα μέτρα ασφαλείας. Λεπτομέ-

ρειες αναφέρονται στους σχετι-κούς κανονισμούς ασφάλειας (π.χ.των τεχνικών έργων).

Έλλειψη ή υπερβολική παρουσίαοξυγόνουΤο οξυγόνο, που είναι απαραίτητογια τη ζωή, μπορεί να ελαττωθεί σεέναν περιορισμένο χώρο, αν κατα-ναλωθεί ή αντικατασταθεί απόκάποιο άλλο αέριο, οπότε υπάρχειο κίνδυνος ασφυξίας του εργαζό-μενου. Η πιθανότητα έλλειψης οξυ-γόνου σε έναν περιορισμένο χώρομπορεί να οφείλεται σε πυρκαγιά ήέκρηξη (εργασίες όπως οι συγκολ-λήσεις και η κοπή, καταναλώνουνοξυγόνο), σε εκτόπιση (μερικέςφορές το οξυγόνο αντικαθίσταταιαπό ένα μη εκρηκτικό αέριο όπωςτο αργό, το διοξείδιο του άνθρακα ή το άζωτο, με στόχοτη μείωση του κινδύνου έκρηξης), σε δημιουργία σκουριάςκαι σε βακτηριακή δράση. Αλλά και η υπερβολική παρου-σία οξυγόνου είναι επικίνδυνη γιατί μπορεί να αυξήσει τονκίνδυνο πυρκαγιάς.

Ενδεικτικά μέτρα προστασίας• Η σύσταση της ατμόσφαιρας πρέπει να παρακολουθείταιπριν και συνεχώς κατά τη διάρκεια των εργασιών.• Η είσοδος σε χώρο με έλλειμμα οξυγόνου, γίνεται μόνομε τη χρήση κάποιας εξωτερικής πηγής αναπνεύσιμουαέρα.• Οι χώροι που με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο πρέ-πει να αερίζονται με κατάλληλο τρόπο, ανάλογα με τηνπερίπτωση, πριν την είσοδο των εργαζομένων.

Επικίνδυνες ουσίεςΟι περιορισμένοι χώροι περιέχουν συχνά επικίνδυνεςουσίες (τοξικές, ερεθιστικές, διαβρωτικές κ.λπ.) όπωςαναθυμιάσεις, καπνούς ή αέρια από υλικά που είχανπροηγουμένως αποθηκευτεί στο χώρο ή από τη χρήσηχρωμάτων, αντισηπτικών και διαλυτών και ουσιών πουσχετίζονται με συγκεκριμένες παραγωγικές διαδικασίες.Εργασίες, όπως οι συγκολλήσεις, παράγουν, επίσης,τοξικά αέρια όπως το μονοξείδιο του άνθρακα. Οι επικίν-δυνες ουσίες συχνά είναι αόρατες και άοσμες. Ορισμέ-νες συνηθισμένες επικίνδυνες ουσίες είναι: υδρόθειο,διοξείδιο του θείου, μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδιατου αζώτου, όζον, μόλυβδος στον αέρα, διοξείδιο τουθείου, αμμωνία, χλώριο κ.ά.Σε ορισμένες συγκεντρώσεις στον αέρα, κάποιες ουσίεςγίνονται αμέσως επικίνδυνες για την ασφάλεια και τηζωή του εργαζόμενου. Σε αυτά τα επίπεδα συγκέντρω-σης, ακόμη και μια σύντομη έκθεση μπορεί να προκαλέ-σει μόνιμες επιπτώσεις στην υγεία, όπως βλάβες στονεγκέφαλο, την καρδιά ή τους πνεύμονες. Επιπλέον, ηουσία μπορεί να προκαλέσει ζάλη ή λιποθυμία στους

Εικόνα 1: Κίνδυνοι από τα αέρια που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια εργα-σιών εντός του περιορισμένου χώρου.

Εικόνα 2: Έλεγχος τηςατμόσφαιρας πριν την

είσοδο στον περιορισμέ-νο χώρο.

εργαζόμενους, ώστε να μην μπο-ρούν να διαφύγουν από τον περιο-ρισμένο χώρο. Οι δραστηριότητες που μπορούν ναοδηγήσουν στην απελευθέρωσηεπιβλαβών ουσιών περιλαμβάνουντη λείανση, την απόξεση, την αφαί-ρεση επικαθήσεων αλάτων, τηναποξήλωση κάθε είδους μόνωσης ήεπικάλυψης, τις εργασίες ψεκασμούμετάλλων, τις εργασίες χρωματι-σμού, την κοπή, την κόλληση (χημι-κή) και συγκόλληση (με θερμότητα),καθώς και τη χρήση μηχανών εσω-τερικής καύσης. Τα προϊόντα καθα-ρισμού μπορεί να είναι τοξικά, νααντιδράσουν με τα ιζήματα τωνδεξαμενών ή να απελευθερώσουνεπικίνδυνα αέρια από τις πορώδειςεπιφάνειες μέσα στο χώρο.

Eπίσης, επικίνδυνες ουσίες μπορείνα παραχθούν όταν εξατμίζονταιυγρά (π.χ. τα υγρά καύσιμα σε μιαδεξαμενή παράγουν πτητικά αέριαπου πιθανόν να είναι επικίνδυνα,δηλητηριώδη κ.λπ.). Τα επικίνδυνααέρια, ακόμα και όταν δεν ανιχνεύο-νται κατά την είσοδο στον περιορι-σμένο χώρο, μπορεί να εκλυθούνόταν αναταραχθούν τα λιμνάζονταυγρά. Για παράδειγμα, από έναοργανικό υλικό, όπως η λυματολά-σπη, μπορεί να εκλυθεί το τοξικόυδρόθειο, όταν αυτή, για οποιοδή-ποτε λόγο, ανακατευθεί. Τα ιζήματακαι ο πολτός που κατακάθονται στοδάπεδο των κλειστών χώρων μπο-ρεί, επίσης, να δημιουργήσουνυδρόθειο. Συνηθισμένη και πολύεπικίνδυνη είναι η περίπτωση όπουγίνεται ζύμωση ενός υλικού για τηνπαραγωγή ενός άλλου (π.χ. μού-στος σε δεξαμενές, κόκκοι σιτηρώνσε σιλό κ.λπ.). Στην περίπτωσηαυτή καταναλώνεται οξυγόνο καιεκλύονται αέρια που πιθανόν ναγίνουν θανατηφόρα, εάν κάποιοςχάσει τις αισθήσεις του και αποκλει-στεί στον κλειστό χώρο.

Ενδεικτικά μέτρα προστασίαςΚανείς δεν θα πρέπει να βασίζεταιμόνο στις αισθήσεις του, για νακαταλάβει αν υπάρχει κίνδυνος απόεπικίνδυνες ουσίες. Πριν την είσοδοστον περιορισμένο χώρο, πρέπει να

διασφαλιστεί ότι: • είναι γνωστές τόσο οι επικίνδυνεςουσίες που υπάρχουν στο χώρο,όσο και τα αποδεκτά όρια συγκέ-ντρωσης για την είσοδο σ’ αυτόν• είναι γνωστές τόσο οι επιπτώσειςστον εργαζόμενο από την έκθεσηστις ουσίες αυτές, όσο και οι πρώ-τες βοήθειες που μπορεί να χρεια-στούν• χρησιμοποιούνται τα κατάλληλαΜΑΠ• ο χώρος αερίζεται, αν αυτό απαι-τείται• η ατμόσφαιρα παρακολουθείταιτόσο πριν την είσοδο όσο και κατάτη διάρκεια της εργασίας • δεν πραγματοποιείται η εργασία,στο βαθμό που δεν μπορεί να δια-σφαλισθεί με λήψη μέτρων η ασφά-λεια του εργαζόμενου. Εκρηκτικές ατμόσφαιρες Οι πυρκαγιές και οι εκρήξεις αποτε-λούν σοβαρούς κινδύνους για τιςεργασίες στους περιορισμένουςχώρους. Οι συνθήκες (καύσιμη ύλη,οξυγόνο, κατάλληλη θερμοκρασία)μπορούν να δημιουργηθούν απότην παρουσία διαλυτών, παραγώ-γων πετρελαίου και άλλων εύφλε-κτων ουσιών (π.χ. μεθάνιο, προπά-νιο, βουτάνιο), εύφλεκτης σκόνης,από υπερβολική παρουσία οξυγό-νου, διαφόρων πηγών θερμότηταςκ.λπ. Η παρουσία εύφλεκτωναερίων ή σκόνης μπορεί να σχετίζε-ται με τις εργασίες που πραγματο-ποιούνται ή και με την ίδια τη δρα-στηριότητα (π.χ. χημικές αντιδρά-σεις).

Ενδεικτικά μέτρα προστασίας• Να διασφαλιστεί ότι η ατμόσφαι-ρα του χώρου παρακολουθείταισυνεχώς και να πραγματοποιείταικαθαρισμός από εύφλεκτα αέρια καιεύφλεκτα νέφη σκόνης, αν είναιαπαραίτητο να πραγματοποιηθείκάποια θερμή εργασία.• Να ελέγχεται με κατάλληλαμέτρα, οργανωτικά και τεχνικά, οτι-δήποτε μπορεί να προκαλέσει τηνανάφλεξη αερίων ή σκόνης, όπως:πηγές θερμότητας, σπινθήρες απότη λειτουργία μηχανών ή εργαλείωνχειρός, στατικός ηλεκτρισμός, κινη-τά τηλέφωνα, εξοπλισμός φωτι-

24



Εικόνα 3: Εισαγωγή αέρα με κατάλληλο εξο-πλισμό ώστε να μην εμποδίζεται η ασφαλήςπρόσβαση ή έξοδος τού εργαζόμενου.

σμού, τριβή, θερμές επιφάνειες,κάπνισμα, γυμνές φλόγες κ.ά. Ναχρησιμοποιείται εξοπλισμός αντιε-κρηκτικού τύπου.

Άλλοι παράγοντες κινδύνουΠέραν των βασικών παραγόντων κιν-δύνου που αναφέρθηκαν, υπάρχουνκαι άλλες πλευρές που σχετίζονται μετην έκθεση σε φυσικούς και βιολογι-κούς παράγοντες, με επικίνδυνεςκαταστάσεις λόγω της χρησιμοποίη-σης εξοπλισμού εργασίας, με κινδύ-νους που σχετίζονται με τη διαμόρ-φωση του χώρου εργασίας κ.ά. Στησυνέχεια αναφέρονται ενδεικτικάτέτοιου είδους κίνδυνοι.• Μηχανικός εξοπλισμός. Σε περίπτω-ση που δεν απομονωθούν μηχανικάμέρη του εξοπλισμού (π.χ. σε λέβη-τες) πριν την είσοδο στον περιορι-σμένο χώρο, υπάρχει κίνδυνος σοβα-ρού τραυματισμού του εργαζόμενου.• Ακραίες θερμοκρασίες. Η θερμο-κρασία μπορεί να ανεβεί ταχύτατα σεέναν περιορισμένο χώρο και να προ-καλέσει ζάλη, εξάντληση ή θερμο-πληξία. Επίσης, επισημαίνεται ιδιαίτε-ρα, ο κίνδυνος σε ψυγεία και μεγά-λους χώρους κατάψυξης.• Θόρυβος. Υψηλή στάθμη θορύβουμπορεί να εμποδίσει τον εργαζόμενονα ακούσει σημαντικές οδηγίες ήπροειδοποιήσεις, ενώ η αντήχησημπορεί να προκαλέσει ακουστικέςβλάβες. Ο θόρυβος που παράγεταιστους κλειστούς χώρους μπορεί ναείναι ιδιαίτερα επιβλαβής λόγω τηςαντανάκλασης από τα τοιχώματα. • Ακαθαρσίες, έντομα, ποντίκια,ερπετά. Η πιθανότητα εμφάνισηςεξαρτάται από το είδος του περιορι-σμένου χώρου στον οποίο γίνονται οιεργασίες. • Ολίσθηση, παραπάτημα και κίνδυ-νοι πτώσης. Ορισμένοι κλειστοίχώροι έχουν καταπακτές που συμπιέ-ζουν τους εργαζόμενους κατά τοπέρασμά τους από αυτές, καθιστώ-ντας δύσκολη και τη διαφυγή σε περί-πτωση έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον,υπάρχουν σκάλες για την άνοδο ήτην κάθοδο, με ενδεχόμενο κίνδυνοπτώσης. Το δάπεδο των χώρων ή τασκαλοπάτια μπορεί να είναι πολύ ολι-σθηρά. • Κίνδυνοι που σχετίζονται με εξοπλι-

σμό όπως σωληνώσεις και βαλβίδες.Τα τυχόν εισερχόμενα αέρια, ατμοί ήυγρά (ψυκτικά ή υπέρθερμα) μπορείνα προκαλέσουν τραυματισμό,έγκαυμα ή ακόμη και κινδύνους απόβιολογικούς παράγοντες (π.χ. σεπερίπτωση λυμάτων αποχετεύσεων).• Άβολες θέσεις εργασίας. Η εργασίασε στενούς χώρους και πλατφόρμες,κεκλιμένα επίπεδα ή σκάλες μπορείνα οδηγήσει σε κόπωση, πτώσεις ήπαγιδεύσεις, καθώς και σε μυοσκελε-τική καταπόνηση.• Ηλεκτρικό ρεύμα. Ηλεκτροφόρακαλώδια και ηλεκτρικός εξοπλισμόςσε λειτουργία μπορεί να οδηγήσουνσε θανατηφόρο ατύχημα, ειδικά ότανυπάρχει υγρασία.• Πτώση αντικειμένων. Υπάρχεισοβαρός κίνδυνος τραυματισμώναπό πτώση αντικειμένων, όπως ταεργαλεία ή ο εξοπλισμός, ιδιαίτεραεάν οι καταπακτές πρόσβασης ή οιανθρωποθυρίδες βρίσκονται σεσημείο πάνω από εκείνο στο οποίοεργάζονται οι εργαζόμενοι. • Κακή ορατότητα. Η κακή ορατότη-τα αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτωνκαι καθιστά δυσκολότερη τη διάσω-ση σε περίπτωση ανάγκης. • Κίνδυνος πνιγμού. Σε πολλές περι-πτώσεις ο κλειστός χώρος μπορεί ναπεριέχει επαρκή ποσότητα υγρώνπου καθιστά επικίνδυνη την εργασία.

Ενδεικτικά μέτρα προστασίας• Να υπάρχουν διαδικασίες απενερ-γοποίησης, απομόνωσης και σήμαν-σης όλου του μηχανικού, ηλεκτρικούκαι υδραυλικού εξοπλισμού (lockout –tagout).• Να απαγορεύεται η εργασία σεπεριορισμένους χώρους όταν οι θερ-μοκρασίες είναι πολύ υψηλές.• Να χρησιμοποιούνται τα κατάλληλαΜΑΠ.• Να υπάρχει συνεχής επικοινωνία μετον επιβλέποντα την εργασία στονπεριορισμένο χώρο.• Τα δάπεδα, οι σκάλες κ.λπ. να ελέγ-χονται έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότιδεν θα είναι ολισθηρά.• Να λαμβάνονται τεχνικά και οργα-νωτικά μέτρα για αποφυγή του κινδύ-νου πτώσης του εργαζόμενου απόύψος (π.χ. κατάλληλα ικριώματα,προστατευτικά έναντι πτώσης).

Εικόνα 4: Είσοδος εργαζόμενου με αυτοφε-ρόμενη συσκευή αναπνοής (SCBA) σε κλει-στό χώρο. Ένας δεύτερος εργαζόμενος, μεπαρόμοιο εξοπλισμό, είναι σε επιφυλακή,ενώ ένας τρίτος ελέγχει τη λειτουργία τουτρίποδα και το σχοινί ανέλκυσης με το οποίοείναι δεμένος ο πρώτος.

26



• Κάθε είδους εξοπλισμός που χρησι-μοποιείται (μηχανήματα, ηλεκτρικέςεγκαταστάσεις κ.λπ.) θα πρέπει νατηρεί τις προδιαγραφές ασφάλειαςσύμφωνα με τους σχετικούς κανονι-σμούς και να γίνεται προσπάθεια στοβαθμό του δυνατού, μείωσης τουθορύβου με τεχνικά μέσα.• Πριν την είσοδο στον περιορισμένοχώρο θα πρέπει να διασφαλίζεται ηπροστασία από την ύπαρξη επικίνδυ-νων εντόμων ή ερπετών.• Σε περιπτώσεις που υπάρχει κίνδυ-νος από την πτώση υλικών (π.χ. εργα-λείων) πρέπει να τεθούν σε ισχύ προ-γράμματα πρόληψης (π.χ. ο εξοπλι-σμός και τα εργαλεία εισάγονται στοχώρο πριν την είσοδο των εργαζομέ-νων και αφαιρούνται με κατάλληληδιάταξη μετά την έξοδο και τουτελευταίου από αυτούς).• Σε περιπτώσεις κακής ορατότητας,εάν αυτή προκύπτει από τον ανεπαρ-κή φωτισμό, τότε αυτός θα πρέπει νααυξηθεί. Εάν γίνονται εργασίες πουδημιουργούν σκόνη που εμποδίζειτην ορατότητα όπως χρήση τροχού,αμμοβολή ή συγκόλληση, απαιτείταικατάλληλος εξαερισμός για τη βελ-

τίωση της ορατότητας αλλά και γιατη μείωση της έκθεσης του εργαζό-μενου στη σκόνη. • Οι κλειστοί υπόγειοι χώροι πρέπεινα αποστραγγίζονται ή να αποξηραί-νονται πλήρως, πριν εισέλθει εργαζό-μενος σε αυτούς.

Περιπτώσεις έκτακτης ανάγκηςΜεγάλος αριθμός θυμάτων από ατυ-χήματα σε περιορισμένους χώρουςοφείλεται σε λανθασμένες ενέργειεςεργαζομένων, οι οποίοι προσπάθη-σαν να διασώσουν άλλους που κινδύ-νευαν. Πρέπει να υπάρχει γραπτόσχέδιο έκτακτης ανάγκης για κάθεείδους περιορισμένο χώρο και κάθεδραστηριότητα σε αυτόν και οι εργα-ζόμενοι να έχουν εκπαιδευτεί κατάλ-ληλα με βάση το σχέδιο αυτό. Ο εξο-πλισμός διάσωσης σε περίπτωσηέκτακτης ανάγκης πρέπει να είναιπάντα διαθέσιμος. Πρέπει να υπάρ-χουν, ανάλογα με την περίπτωση:ατομικές αναπνευστικές συσκευές,ολόσωμες ζώνες ασφαλείας, φορείο,μέσα με τα οποία θα σημάνει ηχητι-κός συναγερμός, μέσα με τα οποία θαειδοποιηθούν οι υπηρεσίες διάσωσης

(ΕΚΑΒ, πυροσβεστική υπηρεσία),φακοί, πυροσβεστήρες, εξοπλισμόςγια πρώτες βοήθειες και ανάνηψηκ.λπ.

* Το παρόν είναι αναδημοσίευση απ'την τριμηνιαία έκδοση του ΕλληνικούΙνστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειαςτης Εργασίας (Τεύχος 46)

Πηγή: Τσιρώνης Ι., Παπαδάκης Α.,Γεωργιάδου Ε., Δουλεύοντας σεπεριορισμένους χώρους. Κίνδυνοι καιμέτρα προστασίας, εκδ. ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.,Αθήνα 2008.

Σημείωση: Oι εικόνες 1, 2 έχουν ανα-τυπωθεί από τις σχετικές εκδόσειςτης σειράς “Hazards of ConfinedSpaces”, British Columbia, Καναδάς.H εικόνα 3 έχει ανατυπωθεί από τοβιβλίο: Confined Space and StructuralRope Rescue. Η εικόνα 4 έχει ανατυ-πωθεί από το φυλλάδιο: A Guide toSafety in Confined Spaces, BobbyR.Davis, North Carolina Departmentof Labor, HΠΑ.



Κων/νος Καρατσώλης ΔικηγόροςΝομικός Συνεργάτης Τ.Ε.Ε.

Γρηγόρης ΧατζηδημητρίουΑρχιτέκτων

Aντί εισαγωγής…Η ταχύτητα της εξέλιξης τωνιδεών, των τεχνικών και των κοι-νωνικών σχέσεων μεταβάλλεισυνεχώς τους τρόπους που δια-χειριζόμαστε τα ζητήματα τηςανάπτυξης που συνδέονται μετους Μηχανικούς.

Η πορεία του ανθρώπου επιβάλλειαλλαγές στους τρόπους διαχείρισηςτου φυσικού περιβάλλοντος και οιΜηχανικοί θα πρέπει να ανταποκρι-θούν στις προκλήσεις της εποχής.Παράλληλα σε ένα πεδίο ισοπεδω-τικών αλλαγών, κοινωνικών καιοικονομικών το συμβατικό πλαίσιοεργασίας και υπηρεσιών Μηχανικούλαμβάνει ειδική διάσταση καθώς:

•Καταργούνται οι κανόνες περί ελά-χιστων αμοιβών Μηχανικών, οιοποίοι έχουν τεθεί ως κανόνεςδημοσίας τάξεως που στηρίζουνθεμελιώδεις πολιτικές και κοινωνι-

κές ή ηθικές αντιλήψεις.•Απουσιάζει παντελώς η κρατικήεποπτεία και πιστοποίηση.

•Τα έργα παράγονται από πληθώραανομοιογενών συντελεστών, όπωςκατασκευαστές - εργολάβους –υπεργολάβους – τεχνίτες και εργά-τες με διαφορετική καταγωγή, δια-φορετική γλώσσα, διαφορετικήτεχνική προσέγγιση και γνώση.

•Οι αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο‘’απαιτούν’’ περισσότερες ευθύνεςγια τον Μηχανικό.

Υπό αυτό το πρίσμα ο Μηχανικόςπέραν των ειδικών επιστημονικώνκαι τεχνικών γνώσεων θα πρέπει ναγνωρίζει προς όφελος της δραστη-ριότητάς του τόσο την σημασία πουαπορρέει από τις συμβάσεις – συμ-φωνίες που συνάπτει όσο και το ειδι-κό θεσμικό πλαίσιο που ενυπάρχει εκτου νόμου στις συμφωνίες του.

Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

‘’Συμβατικές υποχρεώσεις του μηχανικούκατά την άσκηση του επαγγέλματός του’’

ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ

Α. Χαρακτηριστικά στοιχεία των συμφωνιών ΜηχανικώνΣε αυτό το κεφάλαιο αναλύονται τα βασικά χαρακτηρι-στικά γνωρίσματα των συμφωνιών των Μηχανικών καιοι ειδικότερες εκφάνσεις τους :1.Το έργο του Μηχανικού.2.Ο πελάτης του Μηχανικού 3.Το νομικό πλαίσιο σύμβασης μίσθωσης έργου (Αφοράτο ελευθέριο επάγγελμα)• Η ανάθεση του έργου • Η Παράδοση του έργου• Η Αμοιβή

1.Το έργο του ΜηχανικούΟ Μηχανικός κατά την άσκηση του επαγγέλματός τουπαρέχει:α.εξηρτημένες υπηρεσίες. β.ανεξάρτητες υπηρεσίεςγ.το αποτέλεσμα των υπηρεσιών του με σύμβαση έργου(ελευθέριο επάγγελμα)• Μηχανικός παρέχει τις υπηρεσίες του ατομικώς, μεβοηθούς εκπλήρωσης ή προστηθέντες (υπάλληλοι,μισθωτοί, υπεργολάβοι, συνεργάτες)• Ο Μηχανικός μπορεί να συμπράξει με άλλους Μηχανι-κούς χωρίς Εταιρική Σχέση.• Η έδρα του κάθε μηχανικού, όπως έχει δηλωθεί στηναρμόδια Δ.Ο.Υ. λαμβάνεται υπόψη για τις διαδικασίεςφορολόγησης αλλά και κατά τον υπολογισμό της νόμι-μης αμοιβής • Ο Μηχανικός μπορεί να συστήσει συνεταιρισμό,σύμπραξη, κοινοπραξία, Αστική Εταιρία ή Εταιρεία μεοποιοδήποτε από τις προβλεπόμενες στον ΕμπορικόΝόμο εταιρικές μορφές συμπεριλαμβανομένων και τωνκοινοπραξιών ήτοι: Ομόρρυθμη εταιρεία, Ε τ ε -ρόρρυθμη εταιρεία, Ε.Π.Ε. Ανώνυμη Εταιρεία υπότις προϋποθέσεις που προβλέπουν οι ειδικές περί Μηχα-νικών διατάξεις.

2. Ο πελάτης του Μηχανικού Ποιος θεωρείται πελάτης του μηχανικούΟι ορισμοί έρχονται από το παρελθόν , αποτελούν όμωςτην ορθή προσέγγιση και αναφορά.Ως πελάτης θεωρείται παν φυσικόν ή νομικόν πρόσω-πον, δίδον εντολήν δι’ εργασίαν εις τον μηχανικόν κ.λ.π.υπό την ιδιότητα του ιδιοκτήτου ή επιφανειούχου ήμισθωτού ή δικαιούχου χρήσεως ή εργολάβου κατ’ εντο-λήν, είτε δι’ ίδιον λογαριασμόν, είτε κατ’ εντολήν τρίτων.(Πελάτης θεωρείται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο πουδίνει εντολή για εργασία στον Μηχανικό. Έχει την ιδιότη-τα του ιδιοκτήτη, του μισθωτή ή του εργολάβου. Δίνειτην εντολή είτε για λογαριασμό του είτε κατ’ εντολή τρί-των)

(ΑΠ 235/1940 Θ.ΝΑ, 541 = ΕΕΝ ζ’ 393, Π. Θεσ.3238/1954 Αρχ. Νομ. ΣΤ’, 115).Ως «πελάτης» θεωρείται ο δούς την εντολήν προς ενέρ-γειαν πράξεως και αναλαβών την πληρωμήν (ΕΑ 248/1972 ΝοΒ 21,384).

(Η προς σύνταξιν της μελέτης εντολή δύναται να δοθήκαι υπό πλειόνων εντολέων – πελατών προς τον μηχανι-κόν ή και προς πλείονας μηχανικούς, οπότε και η ενοχήεκάστου, ως προς το μέρος, εξαρτάται εκ του διαιρετούτης παροχής)

3. Το νομικό πλαίσιο σύμβασης μίσθωσης έργου (ελευ-θέριο επάγγελμα)•Γενικά περί σύμβασης έργου ΑΚ 681

Η σύμβαση με την οποία ανατίθεται σε μηχανικό η εκπό-νηση μελέτης και η επίβλεψη συγκεκριμένου οικοδομι-κού έργου, φέρει τον χαρακτήρα της συμβάσεως μισθώ-σεως έργου.(681-702 ΑΚ) Με την σύμβαση αυτή ομηχανικός αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτελέσει τοέργο της μελέτης και επίβλεψης (άρθ. 681 ΑΚ) και έχειτην αξίωση να λάβει την συμφωνηθείσα αμοιβή (άρθρο681 ΑΚ), η οποία συμφώνως με το άρθρο 7 τουν.3919/2011 μπορεί να είναι κατώτερη από τα ελάχισταόρια της νόμιμης αμοιβής, που καθορίζονται από τις δια-τάξεις του Β.Δ/τος 696/1974, όπως έχει τροποποιηθείκαι ισχύει.

Η σύμβαση με τους Μηχανικούς αντιμετωπίζεται ωςσύμβαση μίσθωσης έργου κατά το άρθρο 681 επ. τουΑΚ. Το αντικείμενο της σύμβασης καθορίζει το αναμενό-μενο από τον Μηχανικό έργο ως αποτέλεσμα της δρα-στηριότητας αυτής. Το έργο μπορεί να είναι υλικό ήάυλο, κατασκευή ή υπηρεσία κλπ.

• Το νομικό πλαίσιο.Η σύμβαση έργου είναι η αμφοτεροβαρής σύμβαση πουυποχρεώνει τον έναν συμβαλλόμενο, τον εργολάβο, σεεκτέλεση και παράδοση του έργου, και τον άλλο συμ-βαλλόμενο, τον εργοδότη, σε καταβολή αμοιβής. Ηχαρακτηριστική υποχρέωση της σύμβασης είναι η εκτέ-λεση του έργου (βλ. ΑΚ 681). Η δε αμοιβή του εργολά-βου, στην αμιγή σύμβαση έργου, είναι πάντοτε χρηματι-κή. Αν όμως η αμοιβή συμφωνηθεί σε είδος (βλ. και ΑΚ694 § 1 εδ. Β’), τότε η σύμβαση είναι μικτή και οι διατά-ξεις για τη σύμβαση έργου εφαρμόζονται, καταρχήν,μόνο στην παροχή του εργολάβου.

Σημαντικές παρατηρήσεις στην σύμβαση έργου Μηχανικού• Η ανάθεση.Η ανάθεση της παροχής υπηρεσιών ως έργο στονΜηχανικό είναι δυνατόν να γίνει καθ’ οιονδήποτε νόμιμοτρόπον. Όμως το ανατιθέμενο έργο πρέπει να είναιδυνατόν να αναλυθεί σε επί μέρους υπηρεσίες τέτοιεςώστε:α.Να αποδεικνύεται ότι πρόκειται περί υπηρεσιώνΜηχανικού σύμφωνα με τις περί Μηχανικών διατάξεις.Εάν οι υπηρεσίες αυτές δεν προβλέπονται στις περίμηχανικών διατάξεις τότε στη σύμβαση έργου δεν εφαρ-μόζονται οι ειδικές περί Μηχανικών διατάξεις αλλά ησύμβαση διέπεται από τις αντίστοιχες με τις προσφερό-μενες υπηρεσίες ισχύουσες κάθε φορά διατάξεις.



β.Να μπορεί να υπο-λογιστεί η αμοιβήαυτών (αντάλλαγμα)σύμφωνα με τις περίελαχίστων διατιμημέ-νων αμοιβών Μηχανι-κών αναγκαστικούδικαίου διατάξεις.• Οι επί μέρους υπη-ρεσίες που περιλαμ-βάνονται στο έργοπου ανατίθεται στονΜηχανικό με τημίσθωση έργου προ-κύπτουν, είτε απότην ίδια τη σύμβαση,είτε από τον Κανονι-σμού περί ελαχίστωνΑμοιβών του άρθρου1 & 106 του Π.Δ.696/74

Η ΠαράδοσηΚυρίως οι μελέτες ,ως παραδοτέο υλικό ,αποτελούν πνευματι-κό και επιστημονικόέργο- άυλο αγαθό,πρακτικό δεκτικήςεφαρμογής. Έχει κρι-θεί από τα Δικαστή-ριά μας ότι ως παρά-δοση νοείται η υλικήπαράδοση αντιγρά-φων αυτών κατά τιςπροδιαγραφές πουισχύουν. (βλ .βιβλίοδεύτερο π.δ696/1974). Βεβαίωςο Μηχανικός διατηρεί

αρχείο στο γραφείο του από όπου οεντολέας έχει τη δυνατότητα ναζητεί αντίγραφα.(Μεγάλο ζήτημα που προσπαθεί ναλύσει η νομοθεσία μας είναι η ηλε-κτρονική υποβολή και παράδοσητων επιστημονικών δημιουργημά-των των Μηχανικών)ΈγκρισηΕάν ο Εργοδότης εγκρίνει το τελικόαποτέλεσμα τούτο συνεπάγεται ότιέχει εγκρίνει και τις ελάχιστες επίμέρους υπηρεσίες που περιγράφο-νται στις περί μηχανικών διατάξεις.Εάν ο Εργοδότης δεν εγκρίνει τοτελικό αποτέλεσμα τούτο συνεπάγε-ται την απόρριψη κάποιων από τις

ελάχιστες επί μέρους υπηρεσίες καισυνεπώς μπορεί:•ή να ζητήσει την αποκατάστασητων ελλείψεων•ή να παραλάβει το έργο με ελαττώ-ματα και να ζητήσει μείωση αντί-στοιχα της αμοιβής•ή να αναστρέψει τη σύμβαση•ή να ζητήσει αποζημίωσηΕάν ο Εργοδότης χορηγήσει τηνέγκριση ανεπιφύλακτα επιβεβαιώνε-ται η πλήρης παροχή του συνόλουτων υπηρεσιών του Μηχανικού,τόσο των ελαχίστων προβλεπομέ-νων στο νόμο όσο και των τυχόν επι-πλέον που ορίζει η σύμβαση.Εάν ο Εργοδότης χρησιμοποιήσει τοέργο ανεπιφύλακτα χωρίς να δοθείέγκριση, τότε:•μπορεί να τεκμαίρεται σιωπηρήέγκριση των επιμέρους παρεχομέ-νων από το Μηχανικό υπηρεσιών•μπορεί να τεκμαίρεται έγκριση τωνπαρασχεθεισών από το Μηχανικόυπηρεσιών, εφόσον για την έγκρισηαυτών απαιτείται ουσιαστικός ειδι-κός έλεγχος αυτών.Η χρήση του αποτελέσματος απότον εργοδότη, για να σημαίνει έγκρι-ση αυτού, θα πρέπει να εκπληρώνειτόσο το τυπικό όσο και το ουσιαστι-κό στοιχείο της έγκρισης.

Αμοιβή με την έννοια του ΑΚ. 6811.Αμοιβή, με την έννοια τουάρθρου 681, είναι καταρχήν τοαντάλλαγμα που παρέχεται απο-κλειστικά για την αξία του προσπο-ριζόμενου έργου.Πέρα όμως από την αυστηρή καιστενή αυτή έννοια της αμοιβής(εργολαβικό όφελος ή κέρδος,εργολαβικός μισθός), ο όρος αυτόςχρησιμοποιείται συχνά, καταχρηστι-κά, ιδίως στις περιπτώσεις συμβά-σεων κατασκευών, και με ευρύτε-ρη σημασία που περιλαμβάνει,εκτός από το αντάλλαγμα που αντι-στοιχεί σ' αυτό τούτο το έργο, καιτην αξία της ύλης που ο εργολάβοςέχει την υποχρέωση να χορηγήσει,τις δαπάνες του για αμοιβές(μισθούς) του βοηθητικού προσω-πικού του, ενδεχομένως δε και τοαντάλλαγμα για διάφορες άλλεςπαρεπόμενες παροχές.

Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ


Νόμιμη ‘’Ελάχιστη’’ αμοιβήΜηχανικών• Γενικά, σύμφωνα με τα άρθρα 681και 682 του ΑΚ συμφωνημένη αμοι-βή είναι αναγκαίο στοιχείο της σύμ-βασης έργου.• Η διάταξη του Π.Δ. 696/1974 σχε-τικά με τον καθορισμό των υποχρε-ωτικών κατώτατων (νομίμων σύμ-φωνα με το άρθρο 7 τουν.3919/2011) ορίων των αμοιβώντων Μηχανικών, καθιστά το στοιχείοαυτό από συμβατικό σε στοιχείο «εκ

του νόμου»(«νόμιμη αμοιβή»). • (Συνεπώς) Η σύμβαση έργου, πουσυνάπτουν ο Αναθέτων και ο Μηχα-νικός, δεν είναι αναγκαίο να καθορί-ζει την αμοιβή. Η δε νόμιμη αμοιβήδεν είναι αόριστη- καθορίζεταισαφώς από τη νομοθεσία ανάλογαπρος τα συγκεκριμένα στοιχεία τουέργου.(π.δ 696/1974)Ο καθορισμός της νόμιμης αμοιβήςέχει τους εξής σκοπούς: α) καθορίζει τα δικαιώματα τουΜηχανικού έναντι του Αναθέτοντα,

εκτός, εάν συμφωνηθεί αμοιβή ανώ-τερη ή κατώτερη από τη νόμιμη ήκατ' αποκοπή.β) δημιουργεί δικαίωμα του ΤΕΕ γιαπαρακράτηση του 2% της νόμιμηςαμοιβής (άρθρο «μόνο § 4 του Ν.Δ.2726/1953) αλλά και τρίτων (ΕΜΠ,ΤΣΜΕΔΕ, λοιπά δικαιώματα)Το ΤΕΕ καθορίζει την νόμιμη αμοιβήμονομερώς, βάσει των στοιχείωνπου περιλαμβάνει η γνωστοποίησηγια την περαίωση του έργου.

Παρατίθενται οι Διατάξεις περί αμοιβών Μηχανικών

• Άρθρο 7 Ν.3919/2011α) Η αμοιβή των μηχανικών, για την μελέτη των έργων που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1του π.δ. 696/1974 (ΦΕΚ 301 Α'), καθορίζεται ελεύθερα με έγγραφη συμφωνία των συμβαλλο-μένων. Οι προβλεπόμενες στο προεδρικό διάταγμα τούτο ως υποχρεωτικώς ελάχιστες αμοιβές παύ-ουν εφεξής να ισχύουν με αυτόν το χαρακτήρα. Τα ανωτέρω ισχύουν αντιστοίχως και ως προςκάθε οριζόμενη από οποιαδήποτε διάταξη νόμου ως υποχρεωτικώς ελάχιστη αμοιβή για εργα-σίες που αναφέρονται στο άρθρο 59 του ν.δ. της 17.7/16.8.1923, όπως το άρθρο αυτό αντι-καθίσταται με την παράγραφο 10 του παρόντος άρθρου.

β) Η Δ.Ε. του Τ.Ε.Ε., όταν περιέρχεται στην αντίληψή του περίπτωση συνομολογήσεως απόμηχανικό σύμβασης, της οποίας η αμοιβή φαίνεται ασυνήθιστα χαμηλή, τον καλεί εγγράφωςνα δικαιολογήσει το ύψος της, ζητώντας τις διευκρινίσεις που κρίνει σκόπιμες. Εφόσον οι εξη-γήσεις του ενδιαφερομένου δεν κριθούν ικανοποιητικές, το Δ.Σ. του Τ.Ε.Ε. μπορεί να ασκεί πει-θαρχική δίωξη κατά τις κείμενες διατάξεις.(Ν.Δ. 17-7-1923) Άρθρ. 59 (Π.Δ. 13-6-1924) Άρθρ 10 παρ. 20 « Περί καθορισμού των εις τους Ιδιώτας Πολιτικούς Μηχα-νικούς, Αρχιτέκτονας, Μηχανολόγους, Ηλεκτρολόγους και Τοπογράφους Χορηγουμένων Αμοι-βών»«Αι καθοριζόμεναι δια του παρόντος αποζημιώσεις εφ’ όσον δεν υφίστανται ιδιαίτεραι συμφω-νίαι ισχύουσιν ως ελάχίστον όριον.»(Β. Δ. 19.21/1938) «Περί αναθεωρήσεως του από 13 Ιουνίου 1924 Δ/τος «περί καθορισμούτων εις τους ιδιώτας μηχανικούς κλπ. αμοιβών».« το ελάχιστον όριον αμοιβής διά την εκτέλεσιν των κατά το παρόν διάταγμα μελετών ή εργα-σιών, καθορίζεται ως κατωτέρω.»(Ν.Δ 2726/1953) «Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του άρθρου 59 του από 17.7/16.8. 1923 Ν.Δ. "περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικισμών του Κράτους και οικοδομήςαυτών»"(ΒΔ 30/31 Μαΐου 1956) «Περί του τρόπου καταβολής του Μηχανικού εν γένει» όπως τροπο-ποιήθηκε να ισχύει σήμερα. (Π.Δ. 696/74) Αρθρ. 1 Αντικείμενο του κανονισμού των ελάχιστων ορίων αμοιβών Μηχανικών(Π.Δ. 515/5-10-89) «Τροποποίηση συμπλήρωση και κατάργηση άρθρων του πρώτου βιβλίουτου Π.Δ. 694/74 «περί αμοιβών μηχανικών διά σύνταξη μελετών κλπ» (ΦΕΚ Α 219)

Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ


Ειδική αναφορά στο Π.Δ.696/74Αρθρ. 1.Αντικείμενο του κανονισμού τωνελάχιστων(νόμιμων πλέον κατά τονν.3939/2011) ορίων αμοιβών Μη-χανικών

1.«Αι δια του παρόντος καθοριζόμε-ναι αμοιβαί αποτελούν τα υποχρεωτι-κώς εφαρμοζόμενα κατώτατα όριααποζημιώσεως δια την εκπόνησινμελετών και διενέργειαν επιβλέψεων -παραλαβών και εκτιμήσεων Συγκοι-νωνιακών, Υδραυλικών και ΚτιριακώνΈργων ως και Τοπογραφικών, Κτημα-τογραφικών και ΧαρτογραφικώνΕργασιών, κατά τας κατωτέρω κατη-γορίας ή διακρίσεις αυτών. 2. Ειδικώτερον αι δια των διατάξεωντου παρόντος καθοριζόμεναι αμοιβαίαναφέρονται εις: α)Τας Τοπογραφικάς, Κτηματογραφι-κάς και Χαρτογραφικάς Εργασίας. β)Εις την μελέτην, επίβλεψιν καιπαραλαβήν Συγκοινωνιακών Έργων, γ) Εις την μελέτην, επίβλεψιν καιπαραλαβήν Υδραυλικών Έργων,δ) Εις την μελέτην, επίβλεψιν, παρα-λαβήν και εκτίμησιν Κτιριακών Έργωντων μελετών των έργων τούτων 3. Αι αμοιβαί δια τας μελέτας τουπαρόντος αντιστοιχούν εις εκπόνησιντων μελετών κατά τας εις το ΒιβλίονΔεύτερον του παρόντος σχετικάςπροδιαγραφάς».

Η αμοιβή Α για την εκπόνηση τωνμελετών, των αναφερομένων στο

άρθρο 1 κατηγοριών έργων και εργα-σιών, καθορίζεται κατά τμήματα καικεφάλαια του παρόντος με έναν απότους ακόλουθους τρόπους: α.Σε ποσοστά επί τοις εκατό του προ-ϋπολογισμού (Σ) των μελετωμένωνέργων που υπολογίζονται βάσειτύπου». Στον τρόπο αυτό καθορισμού τηςαμοιβής εντάσσονται εμμέσως και οιαμοιβές που ορίζονται ως ποσοστόεπί των αμοιβών άλλων υπηρεσιώνΜηχανικού.«β. Κατά μονάδα έργου (πχ. χλμ.οδού, στρέμμα επιφανείας κλπ.) μεβάση τιμές μονάδας. γ. Κατ' αποκοπή ή ανάλογα με τοχρόνο απασχόλησης. δ. Κατά ειδικό τρόπο που καθορίζεταιστις επιμέρους διατάξεις του παρό-ντος.»

Β. Το Συμβατικό πλαίσιο και η σχέσητου συμβατικού πλαισίου με τιςευθύνες των Μηχανικών.Υφίσταται πολλές διατάξεις πουπροδιαγράφουν καθήκοντα για τουςΜηχανικούς (Ποινικές και Αστικέςευθύνες, ειδικές διατάξεις, Επίβλε-ψη, μέτρα ασφαλείας για την προ-στασία των εργαζομένων, τεχνικόςασφαλείας κ.α) Είναι σημαντικό κάθε φορά να λαμ-βάνει χώρα ο σαφής προσδιορισμόςτου ρυθμιστικού πλαισίου που καλύ-πτει την συμβατική υποχρέωση πουέχει αναλάβει ο μηχανικός έναντι τουεργοδότη του, ώστε κατ' επέκτασηνα' δύναται να διαγνωσθεί επακριβώςμε τι είδους ‘’ευθύνη’’ είναι επιφορτι-σμένος, ποια δηλ. είναι κατ' ουσίαν ταοφειλόμενα, από τον μηχανικό καθή-κοντα επιμελείας του.Η διάγνωση δε αυτή είναι θεμελιώ-δους σημασίας-ειδικά για την διακρί-βωση τυχόν ποινικής ευθύνης τουμηχανικού στην περίπτωση σωματι-κής βλάβης (άρθρο 314 ΠΚ) ήανθρωποκτονίας εξ αμελείας (302ΠΚ). Και τούτο, διότι, για την στοι-χειοθέτηση του εξ αμελείας εγκλή-ματος πρέπει το αποτέλεσμα νασυνιστά πραγμάτωση του κινδύνουπου έθεσε ο δράστης με την παρα-βίαση συγκεκριμένου καθήκοντοςεπιμελείας, το οποίο του είχε ανατε-θεί.

Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ


Γ.ΠΙΝΑΚΑΣ Στον παρακάτω πίνακα καταγράφονται επιγραμματικάβασικά του συμβατικού πλαισίου συμφωνιών τωνΜηχανικών σύμφωνα με τα όσα εκτέθηκαν παραπάνω.

•Περιγραφή έργου:(ποσοτικά και ποιοτικά) με αναφορά στα ιδιαίτεραχαρακτηριστικά του ώστε να είναι δυνατή η κατάταξήτου στις κατηγορίες του ΠΔ 696/74. Το βιβλίο δεύτερο του π.δ 696/1974, καταγράφει μεπερισσή ανάλυση τις προδιαγραφές σύνταξης τωνμελετών των Μηχανικών για όλες σχεδόν τις κατηγο-ρίες έργων.•Σε περίπτωση ανάθεσης μελέτης το ανατεθέν καιαντιστοίχως αναληφθέν στάδιο κατά το ΠΔ 696/74. (Προμελέτη,Οριστική Μελέτη, Μελέτη Εφαρμογής).•Ανάθεση και Ανάληψη Επίβλεψης:Ανάθεση και ανάληψη άσκησης κ επίβλεψης κατά τοΝΔ 17-7 / 16-8-1993 σε συνδυασμό με το ΒΔ 15-12-1923 / 21-1-1924 Ανάθεση και ανάληψης άσκησης επίβλεψης κατά τονΝ. 1396/1983Ανάθεση και ανάληψης άσκησης επίβλεψης κατά τοπ.δ 305/1996Η ανωτέρω διάκριση είναι σημαντική καθώς από τουςανωτέρω κανόνες απορρέουν οι ποινικές ευθύνες τουΜηχανικού σε περίπτωση ατυχήματος.

•Προεκτιμώμενος Προϋπολογισμός του Έργου Εξάγεται σύμφωνα με τα παραδοθέντα στοιχεία απότον κύριο του έργου

•Νόμιμη αμοιβή, για το συγκεκριμένο έργο ως προκύ-πτει συμφώνως με τον προεκτιμώμενο προϋπολογισμότου κατά την εφαρμογή του π.δ 696/1974.

• Αμοιβή που συμφωνήθηκε εγγράφως για το συγκε-κριμένο έργο (Για την εφαρμογή του άρθρου 7 του Ν.3939/2011)α) Η αμοιβή των μηχανικών, για την μελέτη των έργωνπου αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1 του π.δ.696/1974 (ΦΕΚ 301 Α'), καθορίζεται ελεύθερα μεέγγραφη συμφωνία των συμβαλλομένων. Οι προβλεπόμενες στο προεδρικό διάταγμα τούτο ωςυποχρεωτικώς ελάχιστες αμοιβές παύουν εφεξής ναισχύουν με αυτόν το χαρακτήρα. Τα ανωτέρω ισχύουναντιστοίχως και ως προς κάθε οριζόμενη από οποιαδή-ποτε διάταξη νόμου ως υποχρεωτικώς ελάχιστη αμοι-βή για εργασίες που αναφέρονται στο άρθρο 59 τουν.δ. της 17.7/16.8.1923, όπως το άρθρο αυτό αντικα-θίσταται με την παράγραφο 10 του παρόντος άρθρου. β) Η Δ.Ε. του Τ.Ε.Ε., όταν περιέρχεται στην αντίληψήτου περίπτωση συνομολογήσεως από μηχανικό σύμ-βασης, της οποίας η αμοιβή φαίνεται ασυνήθισταχαμηλή, τον καλεί εγγράφως να δικαιολογήσει το ύψοςτης, ζητώντας τις διευκρινίσεις που κρίνει σκόπιμες.Εφόσον οι εξηγήσεις του ενδιαφερομένου δεν κριθούνικανοποιητικές, το Δ.Σ. του Τ.Ε.Ε. μπορεί να ασκεί πει-θαρχική δίωξη κατά τις κείμενες διατάξεις.

2.Οικονομικό πλαίσιο – Ενδεικτικό προϋπολογισμό γιατην υλοποίηση του έργου.3.Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα εξέλιξης του έργου ανα-λόγως της χρηματοδότησης του έργου.

Βασική επισήμανση:Είναι σημαντική η Κατηγοριοποίηση από τον Μηχανικότων στοιχείων της συμβάσεως και του παραδοτέου απόαυτόν έργου κατά τις απαιτούμενες προδιαγραφές καιτις διατάξεις του βιβλίου β του π.δ 696/1974

Aντί Επιλόγου…Kύρια συμβατική υποχρέωση – ηθική υποχρέωση… ηπροστασία του περιβάλλοντος…

Το Έργο του Μηχανικού αντανακλά στην ποιότητα τουπεριβάλλοντός μας.Το οικιστικό περιβάλλον, ως προστατευόμενο αγαθότόσο του ιδιωτικού όσο και του δημοσίου δικαίου,συμπίπτει με τον υπό ευρεία έννοια ζωτικό χώρο τουανθρώπου, το σύνολο των απειράριθμων αγαθών καιστοιχείων που είναι απαραίτητα για την επιβίωση, τηνδιατήρηση της υγείας του, την ποιότητα ζωής και τηνανάπτυξη της προσωπικότητας του.

Ε ΝΗΜΕΡΩΣΗ

Μαρίνα Kαψάλη, Διπλ. Μηχανολόγος ΜηχανικόςΕ.Μ.Π., MSc in Energy, Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργει-ας και Προστασίας Περιβάλλοντος,e-mail: [email protected]

Ιωάννης Κ. ΚαλδέλληςΔρ Μηχανολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π.Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Πειραιά, ΤμήμαΜηχανολογίας,Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργει-ας και Προστασίας Περιβάλλοντος,e-mail: [email protected]

Η επιβίωση του ανθρώπινου είδουςαλλά και κάθε σχεδόν ανθρώπινη δρα-στηριότητα στηρίζεται άμεσα στηναξιοποίηση των ενεργειακών πόρων,ενώ η συνεχής αύξηση της πλανητι-κής ενεργειακής κατανάλωσης είναιάρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξητου ανθρώπινου είδους. Από τηχρήση της βιομάζας, της ηλιακήςενέργειας και της ενέργειας του ανέ-μου, ο άνθρωπος σήμερα βασίζει σεμεγάλο βαθμό την ευημερία του στηνκατανάλωση αποθεματικών ορυκτώνκαυσίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο,άνθρακα), στην αξιοποίηση της πυρη-νικής ενέργειας, ενώ έχει εναποθέσειτις ελπίδες του για ένα ασφαλές ενερ-

γειακό μέλλον στον έλεγχο της πυρη-νικής σύντηξης.Στα πλαίσια αυτά, είναι ευρέως απο-δεκτό ότι στις σύγχρονες κοινωνίες ηενέργεια, εκτός από καθοριστικόπαράγοντα στον προσδιορισμό τηςποιότητας ζωής [Martí nez &Ebenhack, 2008], αποτελεί και σημα-ντικό συντελεστή παραγωγής για τοσύνολο των ανθρώπινων δραστηριο-τήτων, δεδομένου ότι τεράστια ποσάενέργειας καταναλώνονται στη βιομη-χανία, στον αγροτικό και κτηνοτροφι-κό τομέα, στους τομείς παροχής υπη-ρεσιών και διαχείρισης υδάτινωνπόρων [Zhelev, 2005] αλλά και στιςμεταφορές.Πιο συγκεκριμένα, ο άνθρωπος σήμε-ρα καταναλώνει ενέργεια υπό μορφήηλεκτρισμού (κυρίως για την κάλυψητων οικιακών του αναγκών αλλά καιστο χώρο της εργασίας του), υγρώνκαυσίμων ή φυσικών αερίων για τημεταφορά του αλλά και τη θέρμανσήτου, επιπλέον της ενέργειας που περι-κλείεται στην τροφή που καταναλώνειαλλά και την ενσωματωμένη ενέργειαπου εμπεριέχεται στο σύνολο τωνπροϊόντων και υπηρεσιών που χρησι-

Η παγκόσμια ενεργειακή κατάσταση και η στροφή στις Ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας

38

ΘΘ ΕΜΑ



μοποιεί καθημερινά. Ως αποτέλεσματων καθημερινών δραστηριοτήτων,στο μέσο κάτοικο των ΗΠΑ φέρεται νααντιστοιχεί σε ετήσια βάση κατανάλω-ση πρωτογενούς ενέργειας περίπου8,5toe (ή ισοδύναμα 60 βαρελιώνπετρελαίου), ενώ η αντίστοιχη κατανά-λωση στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκέςχώρες και στην Ιαπωνία αντιστοιχεί σεπερίπου 4,5toe (ή 30 βαρέλια πετρε-λαίου) (Σχήμα 1). Αξίζει να τονισθεί ότιτο 1/3 περίπου της παραπάνω ενεργει-ακής κατανάλωσης αποδίδεται στονοικιακό τομέα, δηλαδή αποτελεί άμεσακαταναλισκόμενη ενέργεια από τουςπολίτες κάθε κράτους. Απ’ την άλλη μεριά, η αντίστοιχη κατα-νάλωση στις περισσότερες από τις υπόανάπτυξη φτωχές χώρες είναι σαφώςμικρότερη και δεν ξεπερνά τα0,5toe/έτος, ενώ ο μέσος πλανητικόςόρος κυμαίνεται τελικά στα επίπεδατων 1,9toe/έτος, αυξημένος κατάπερίπου 15% την τελευταία δεκαετία.Για λόγους σύγκρισης αρκεί να σημειω-θεί ότι η ετήσια απαιτούμενη ενέργειαγια τη διατροφή ενός μέσου ανθρώ-που δεν ξεπερνά τα 0,12toe/έτος.

Το Ενεργειακό Ισοζύγιο του ΠλανήτηΑπό τα διαθέσιμα μέχρι σήμερα στοι-χεία η βασική εισροή ενέργειας τουπλανήτη μας προέρχεται από την ηλια-κή ακτινοβολία, η οποία εκτιμάται σεσυνεχή ροή ισχύος ίσης με173.000TW, ενώ περιορισμένη ροήισχύος προέρχεται από το εσωτερικότης γης (περίπου 32TW) και από τιςπαλίρροιες (3TW) που συνδέονται μετις αναπτυσσόμενες βαρυτικές δυνά-μεις μεταξύ γης και σελήνης ή γης καιήλιου.Αντίστοιχα, το 30% της προσπίπτου-σας ηλιακής ενέργειας ανακλάται στοδιάστημα, το 47% απορροφάται απότη γήινη ατμόσφαιρα και καθορίζει τοκλίμα του πλανήτη μας, ενώ το 23%δημιουργεί τον υδρολογικό κύκλο τηςγης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία η κινη-τική ενέργεια των ανέμων και ταθαλάσσια κύματα αντιπροσωπεύουνσυνεχή πλανητική ροή ισχύος περίπου370TW, οπότε σε θεωρητικό επίπεδο ηετήσια διαθέσιμη αιολική και κυματικήενέργεια προσδιορίζεται στα επίπεδατων 3.240.000TWhe.Για λόγους σύγκρισης αξίζει να ανα-φερθεί ότι η συνολική κατανάλωσηηλεκτρικής ενέργειας του πλανήτη μαςδεν ξεπερνά ετησίως τις 20.000TWhe,

δηλαδή το 0,6% της προανα-φερθείσας αιολικής και κυματι-κής ενέργειας. Φυσικά κανείςδεν μπορεί να ισχυριστεί ότι μετις παρούσες συνθήκες είναιδυνατή η κάλυψη των ανα-γκών ηλεκτροπαραγωγής μεαποκλειστική αξιοποίηση τηςαιολικής ενέργειας, όμως ταδιαθέσιμα στοιχεία καταδει-κνύουν τις δυνατότητες τηςαιολικής ενέργειας για σημαντι-κή συνεισφορά στο ενεργειακόισοζύγιο του πλανήτη μας, σεεπίπεδα σαφώς υψηλότερατων σημερινών 400TWhe(2010).Αντίθετα, σήμερα καταναλώνο-νται σε επίπεδo πρωτογενούςενέργειας περίπου 30 δισεκα-τομμύρια βαρέλια πετρελαίουετησίως έναντι 1350 δισεκα-τομμυρίων βεβαιωμένων απο-θεμάτων, 3 τρισεκατομμύρια κυβικάμέτρα φυσικών αερίων με βεβαιωμένααποθέματα 190 τρισεκατομμύρια και3,6 δισεκατομμύρια toe άνθρακα ένα-ντι βεβαιωμένων αποθεμάτων 830δισεκατομμυρίων τόνων. Αντίστοιχα, ηετήσια κατανάλωση πυρηνικής ενέρ-γειας εκτιμάται στα επίπεδα των600Mtoe, χωρίς όμως να μπορείκανείς να προσδιορίσει επακριβώς ταβεβαιωμένα αποθέματα πυρηνικώνκαυσίμων. Όπως είναι κατανοητό από τα παραπά-νω, η ανθρωπότητα τα τελευταίαεκατό περίπου χρόνια σπαταλά ταπολύτιμα ενεργειακά αποθέματα τουπλανήτη μας χωρίς κανένα αίσθημακοινωνικής δικαιοσύνης και μέριμναςγια τις επόμενες γενεές [Kaldellis et al.,2009a; Lightfoot & Burchell, 2004],ενώ αφήνει αναξιοποίητο το άφθονοκαι διαχρονικά ανεξάντλητο ανανεώσι-μο δυναμικό με πιο καθαρό παράδειγ-μα αυτό της περιορισμένης αξιοποίη-σης της αιολικής ενέργειας.

Κατανάλωση Ενέργειας και Επιπτώσεις στο ΠεριβάλλονΣυνοψίζοντας την παραπάνω κατάστα-ση, στο Σχήμα 2 παρουσιάζεται η εξέλι-ξη της πλανητικής κατανάλωσης πρω-τογενούς ενέργειας τα τελευταία τριά-ντα χρόνια, η οποία παρουσιάζει αύξη-ση κατά περίπου 80% στο συγκεκριμέ-νο χρονικό διάστημα. Με βάση τα δια-θέσιμα στοιχεία, εντυπωσιακή είναι ηαύξηση της κατανάλωσης στην Κίνα και

την Ινδία, ενώ σημαντική αύξηση κατα-γράφεται και σε αρκετές άλλες ανα-πτυσσόμενες περιοχές του πλανήτη. Πιο συγκεκριμένα, η αύξηση της κατα-νάλωσης ενέργειας συνδέεται με τηναύξηση του πληθυσμού του πλανήτηκαι ιδιαίτερα των αναπτυσσόμενωνχωρών καθώς και με τη γενικότερηπροσπάθεια του ανθρώπου να βελτιώ-σει το βιοτικό του επίπεδο μέσα απότην αύξηση της κατά κεφαλήν κατανά-λωσης ενέργειας. Στον αντίποδαβέβαια, η βελτίωση της τεχνολογίαςκαι η ορθολογική χρήση των διαθέσι-μων ενεργειακών πηγών αγωνίζονταινα ανακόψουν την επιταχυνόμενηαύξηση της κατανάλωσης ενέργειας,κυρίως στις βιομηχανικά ανεπτυγμένεςχώρες του πλανήτη μας [Taylor et al.,2010]. Ειδικότερα, από τα διαθέσιμα στοιχείαπροκύπτει (Σχήμα 3) ότι ο πληθυσμόςτου πλανήτη αυξήθηκε από 2,5 δις το1950 σε περίπου 7 δις το 2010, ενώαναμένεται να ξεπεράσει τα 9 δις το2050. Το σημαντικότερο ίσως στοιχείοστην εξέλιξη του πληθυσμού της γηςείναι ότι η παρατηρούμενη αύξησηκαταγράφεται στις αναπτυσσόμενεςχώρες, που περιλαμβάνουν σήμεραπερίπου 6 δισεκατομμύρια ανθρώ-πους. Στις εν λόγω χώρες η χαμηλήενεργειακή κατανάλωση επιχειρείταινα προσεγγίσει αυτή των αναπτυγμέ-νων οικονομικά κρατών, γεγονός πουαναμένεται να πολλαπλασιάσει τησημερινή ενεργειακή κατανάλωση τουπλανήτη μας.

40

ΘΘ ΕΜΑ

Εν όψει της αναμενόμενης αύξησηςτης ενεργειακής κατανάλωσης τουπλανήτη, στο Σχήμα 4 παρουσιάζε-ται το ενεργειακό πλανητικό μίγμακατά τα τελευταία τριάντα χρόνια,από το οποίο προκύπτει ότι η ενερ-γειακή ζήτηση της ανθρωπότηταςσε επίπεδο πρωτογενούς ενέργειαςκαλύπτεται σε ποσοστό πλέον του90% από συμβατικά καύσιμα, ενώ ησυμμετοχή των ΑνανεώσιμωνΠηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) με κυρίαρχατα υδροηλεκτρικά έργα [Sternberg,2010] στην ηλεκτροπαραγωγή καιτη βιομάζα στις φτωχές χώρες τουπλανήτη δεν ξεπερνά το 7,5%.Την ίδια στιγμή, ο τομέας παραγω-γής, μεταφοράς και χρήσης τηςενέργειας θεωρείται ως ο κύριοςτομέας ο οποίος επάγει σοβαρέςεπιπτώσεις στο περιβάλλον [Kim,2007]. Φυσικά οι περιβαλλοντικέςεπιπτώσεις διαφοροποιούνταισημαντικά από τη χρήση πυρηνικής

ενέργειας και συμβατικών καυσίμων(άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικά αέρια)έως τη χρήση των ανανεώσιμων καιήπιων προς το περιβάλλον ενεργεια-κών πηγών, όπως η αιολική ενέργεια(Σχήμα 5), η ηλιακή ενέργεια (Σχήμα6), το υδάτινο δυναμικό (Σχήμα 7)[Kaldellis et al., 2008], η βιομάζα και ηγεωθερμία. Επειδή η σύγκριση των

διαθέσιμων ενεργειακών πηγών μεβάση περιβαλλοντικά κριτήρια ξεπερ-νά τους στόχους του συγκεκριμένουάρθρου, στη συνέχεια γίνεται μιασύντομη αναφορά σε ένα από ταπλέον συζητημένα σύγχρονα περιβαλ-λοντικά προβλήματα, αυτό της αναμε-νόμενης αλλαγής του κλίματος, τοοποίο συνδέεται άμεσα κατά τους ειδι-κούς με την αύξηση της συγκέντρω-σης των αερίων του θερμοκηπίουστην ατμόσφαιρα της γης.Το πλέον γνωστό και διαδεδομένοαέριο του θερμοκηπίου είναι το διοξεί-διο του άνθρακα, το οποίο προκύπτει

από την τέλεια καύση του άνθρα-κα βάσει της παρακάτω χημικήςεξίσωσης:

C + O2 CO2

Από την στοιχειομετρική εξίσωσηπροκύπτει ότι σε κάθε περίπτωσηπου καίγεται 1kg άνθρακα εκλύο-νται 3,67(=44/12) kg CO2 επιπλέ-ον της απελευθερούμενης θερμό-τητας. Συνεπώς, η χρήση τωνσυμβατικών καυσίμων που περιέ-

χουν άνθρακα είναι άρρηκτα συνδεδε-μένη με την περαιτέρω εκπομπή διο-ξειδίου του άνθρακα και συνεπώς μετον κίνδυνο δραματικής επιδείνωσηςτου κλίματος.Στο Σχήμα 8 παρουσιάζεται η διαχρο-νική μεταβολή της ανθρωπογενούςπαραγωγής διοξειδίου του άνθρακατα τελευταία 30 χρόνια, μέσα σταοποία οι εκπομπές έχουν αυξηθεί κατά60% ξεπερνώντας το 2009 το φράγματων 30.000Mt. Ανάμεσα στις πλέονεπιβαρύνουσες οικονομίες περιλαμβά-νονται αυτές των ΗΠΑ και της Κίναςόπου η τελευταία πλέον θεωρείταιυπεύθυνη για ποσοστό μεγαλύτεροτου 25% των συνολικών πλανητικώνεκπομπών.

Ηλεκτρική Ισχύς και ΠαραγωγήΗλεκτρισμού Ανάμεσα στις πιο εύχρηστες ενεργεια-κές μορφές που αξιοποιεί ο σύγχρονοςάνθρωπος στις βιομηχανικές τουλάχι-στον χώρες του πλανήτη είναι η ηλε-κτρική ενέργεια. Σήμερα, οι εγκατε-στημένες μονάδες ηλεκτροπαραγω-γής στον πλανήτη μας πλησιάζουν τα5000GWe, ενώ η αντίστοιχη ετήσιαηλεκτροπαραγωγή υπερβαίνει τις20.000TWhe, δίνοντας μια μέση ετή-σια κατά κεφαλήν κατανάλωση πουκυμαίνεται στα επίπεδα των3000kWhe/έτος/cap. Από τα διαθέσιμα στοιχεία, τα τελευ-ταία τριάντα χρόνια παρατηρείταιυπερδιπλασιασμός της εγκατεστημέ-νης ηλεκτρικής ισχύος από 2000GWeτο 1980 (Σχήμα 9), σε περίπου5000GWe σήμερα, με κύριους άξονεςαύξησης την Κίνα (ιδιαίτερα τηντελευταία δεκαετία) και τις ΗΠΑ.Πράγματι, στα τέλη της προηγούμε-νης δεκαετίας η εγκατεστημένη ηλε-κτρική ισχύς στις ΗΠΑ ξεπέρασε τα1000GWe (Σχήμα 10), η συντριπτικήπλειοψηφία της οποίας βασίζεται σεθερμικούς σταθμούς, ενώ η συμμετο-χή των ΑΠΕ δεν ξεπερνά τα 120GWe,40GWe εκ των οποίων αντιστοιχούνσε αιολικά πάρκα (2010). Ακολουθεί ηΕυρώπη, της οποίας η συνολικά εγκα-τεστημένη ηλεκτρική ισχύς ξεπερνά τα900GWe (2010), με σημαντικό μερίδιοτων υδροηλεκτρικών (170GWe) καιτων αιολικών (85GWe). Στην τρίτηθέση και με μικρή διαφορά από τηνΕυρώπη ακολουθεί με επιταχυνόμε-νους ρυθμούς η Κίνα όπου η εγκατε-στημένη ισχύς προσεγγίζει τα



ΘΘ ΕΜΑ

800GWe, εκ των οποίων τα40GWe (στο τέλος του 2010)αντιστοιχούν σε αιολικά πάρκακαι 180GWe σε μεγάλα υδροη-λεκτρικά έργα.Συνολικά, σε πλανητικό επίπεδοτα 2/3 της εγκατεστημένηςπλανητικής ηλεκτρικής ισχύοςστηρίζεται σε θερμικές μονάδες(άνθρακα, φυσικού αερίου καιπετρελαίου), το 19% αντιστοι-χεί σε υδροηλεκτρικά έργα, το8% σε πυρηνικούς σταθμούς,ενώ τα εν λειτουργία αιολικάπάρκα αντιπροσωπεύουν το3% (2008) της συνολικά εγκα-τεστημένης ισχύος (Σχήμα 11)με περίπου 200GWe εγκατε-στημένα στο τέλος του 2010.Η αντίστοιχη συμμετοχή τωνεπιμέρους ενεργειακών πηγώνστην ετήσια ηλεκτροπαραγωγήτην τελευταία τριακονταετίαπαρουσιάζεται στο Σχήμα 12.Ανάμεσα στα ενδιαφέροντασυμπεράσματα που προκύ-πτουν από την ανάλυση τωνεπίσημων στοιχείων είναι ο τρι-πλασιασμός (περίπου) της ηλε-κτρικής παραγωγής σε διάστη-μα 30 ετών, η κυρίαρχη συμμε-τοχή των θερμικών σταθμών σεποσοστό περίπου 70% στηνκάλυψη της ηλεκτρικής ζήτη-σης, η σταθερή παρουσία τωνυδροηλεκτρικών στο πλανητικόισοζύγιο ηλεκτροπαραγωγήςκαθώς και η εμφάνιση της αιο-λικής ενέργειας στις αρχές τηςτελευταίας δεκαετίας, με συμ-μετοχή τα τελευταία χρόνιαπου αντιπροσωπεύει περίπουτο 2% της πλανητικής ζήτησηςηλεκτρικής ενέργειας [IEA,2010]. Στην πραγματικότητα, ηεκμετάλλευση της αιολικής καιυδροηλεκτρικής ενέργειας γιαπαραγωγή ηλεκτρισμού αποτε-λεί πλεόν μια καθιερωμένη καιώριμη τεχνολογία με αρκετάκαλά αποτελέσματα και αναμέ-νεται να κυριαρχήσει μεταξύάλλων τεχνολογιών ΑΠΕ τα επό-μενα χρόνια. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει νασημειωθεί ότι παρόλο που αυτήτη στιγμή η ηλεκτρική ενέργειαπροέρχεται κυρίως από θερμι-κούς σταθμούς ηλεκτροπαρα-γωγής, οι ΑΠΕ αναμένεται να

είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενεςενεργειακές μορφές σε ολόκληρο τονκόσμο τα επόμενα χρόνια, ακολου-θούμενες από την καύση άνθρακα.Πιο συγκεκριμένα, η παγκόσμια ηλε-κτροπαραγωγή από ΑΠΕ εκτιμάται ότιθα αυξάνεται σε ποσοστό περίπου3% ετησίως κατά την περίοδο 2007 –2035 (Σχήμα 13), ενώ αθροιστικά τομερίδιο των ΑΠΕ από 18% το 2007 θαφτάσει 23% το 2035 (αύξηση δηλαδή4500TWhe την ίδια στιγμή όπου ησυνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργει-ας από 18.800TWhe το 2007 αναμέ-νεται να φτάσει τις 35.000TWhe). Σεαυτό το πλαίσιο, η υδροηλεκτρική καιη αιολική ενέργεια αναμένεται νασυμβάλουν στη μελλοντική αύξησητης ενεργειακής παραγωγής από ΑΠΕκατά 54% και 26% αντιστοίχως.Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει ηκαταγραφή της συμμετοχής των ΑΠΕστις ισχυρότερες οικονομίες του πλα-νήτη μας (Σχήμα 14). Συγκεκριμένα ηΕ.Ε. εμφανίζει μια σταθερή αύξησητης ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ,ξεπερνώντας στα τέλη της προηγού-μενης χιλιετίας τις ΗΠΑ. Εντυπωσιακήείναι η δραστηριοποίηση της Κίνας, ηοποία από 80TWhe καθαρής παραγω-γής το 1980 έχει πλησιάσει σήμερατις 600TWhe, διεκδικώντας τηνπρώτη θέση από την Ε.Ε. Σταθερήαλλά περιορισμένη στις μόλις100TWhe είναι η ηλεκτροπαραγωγήαπό ΑΠΕ στην Ιαπωνία. Συγκεντρωτικά, τα τελευταία χρόνιακαταγράφεται μια αύξηση της ηλε-κτροπαραγωγής από ΑΠΕ στο σύνολοτου πλανήτη, η οποία είναι ακόμα πιοέντονη, κυρίως λόγω της ανάπτυξηςνέων μεγάλων αιολικών πάρκων[Kaldellis & Zafirakis, 2011]. Γι’ αυτοντον λόγο, ιδιαίτερη σημασία έχει και ηδιαχρονική μεταβολή της συμμετοχήςτων ΑΠΕ, χωρίς τη συνεισφορά τηςκυρίαρχης υδροηλεκτρικής ενέργει-ας, τα τελευταία τριάντα χρόνια(Σχήμα 15). Σε πλανητικό επίπεδοαπό τα διαθέσιμα επίσημα στοιχεία,τη δεκαετία του ’80 η ηλεκτροπαρα-γωγή από ΑΠΕ ήταν περιορισμένηστα επίπεδα των 50TWhe (με εξαίρε-ση τα υδροηλεκτρικά) βασισμένηκυρίως στη γεωθερμία και στη βιομά-ζα. Όμως, στο δεύτερο μισό τηςδεκαετίας του ’90 αρχίζει να κατα-γράφεται η σημαντική συμμετοχή τηςαιολικής ενέργειας, η οποία ξεπερνάπλέον τις 200TWhe σε ετήσια βάση.


ΘΘ ΕΜΑ

Επιπλέον, αρκετό ενδιαφέρονπαρουσιάζει η διαχρονική εξέ-λιξη της εγκατεστημένηςισχύος όλων των τεχνολογιώνπαραγωγής ενέργειας στηνΕ.Ε. από το 1995 έως το 2009[Eurostat-Infrastructure, 2010].Όπως κανείς μπορεί να δει στοΣχήμα 16, τα τελευταία χρόνια,η αιολική ενέργεια είναι ηταχύτερα αναπτυσσόμενητεχνολογία, με τη νέα εγκατε-στημένη αιολική ισχύ να φτάνειτα 10GWe το 2010. Επίσης,όπως φαίνεται στο Σχήμα 17,η συνολική εγκατεστημένηισχύς των αιολικών πάρκων το2009 ήταν μεγαλύτερη κατα20GW από την ισχύ των μονά-δων πετρελαίου στην Ε.Ε. καιμικρότερη κατά 50GW από τιςμονάδες πυρηνικής ενέργειας.Στην πραγματικότητα, η μεγά-λη αυτή αύξηση των εγκατα-στάσεων αιολικής ενέργειαςείναι μόνο συγκρίσιμη με τηναύξηση των μονάδων φυσικούαερίου, ενώ αξιοσημείωτηείναι και η συνεισφορά τωνφωτοβολταϊκων σταθμών[Kaldellis et al., 2009b] υπο-γραμμίζοντας έτσι τη στροφήτης Ε.Ε. στις καθαρές τεχνολο-γίες παραγωγής ενέργειας.

ΕπίλογοςΗ συνεχής αύξηση της κατανάλωσηςενέργειας σε παγκόσμια κλίμακα αλλάκυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρεςπαράλληλα με τα τεχνο-οικονομικά προ-βλήματα που σχετίζονται με την κυριαρ-χία των συμβατικών καυσίμων και τωνσοβαρών περιβαλλοντικών επιπτώσεωνπου η κατανάλωσή τους συνεπάγεται,οδηγούν σε προβληματισμό σχετικά μετη δυνατότητα κάλυψης των μελλοντι-κών ενεργειακών αναγκών και την εξα-

σφάλιση του βιοτικού επιπέ-δου του ανθρώπινου είδους.Όμως, όπως έχει ήδη αρχίσεινα διαφαίνεται, οι ΑΠΕ θα παί-ξουν τα επόμενα χρόνια ακόμαπιο σημαντικό ρόλο σε πλανη-τικό επίπεδο. Σε αυτό τοσημείο, πρέπει να επισημανθείότι με βάση οικονομικά κριτή-ρια και με δεδομένη τη τεχνο-λογική ωριμότητα των διαφό-ρων μορφών ΑΠΕ, η αιολικήενέργεια αναμένεται να δια-

δραματίσει καθοριστικό ρόλο στο πλα-νητικό ενεργειακό ισοζύγιο, τουλάχιστονκατά τα επόμενα είκοσι χρόνια.

Aναφορές Eurostat. Energy Statistics-Infrastructure,2010, Available at: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/.International Energy Agency (IEA). Projectedcosts of generating electricity, IEAPublications, Paris, 2010.Kaldellis, J.K., Zafirakis, D., Kondili, E.Contribution of lignite in the Greek electricitygeneration: Review and future prospects,Fuel, 88(3), 475-489, 2009a.Kaldellis, J.K., Simotas, M., Zafirakis, D.Kondili, E. Optimum autonomous photovolta-ic solution for the Greek islands on the basis ofenergy pay-back analysis, Cleaner Production,17(15), 1311-1323, 2009b.Kaldellis J.K. Critical evaluation of thehydropower applications in Greece, Renew.Sust. Energ. Rev., 12(1), 218-234, 2008.Kaldellis, J.K., Zafirakis, D. The wind energy(r)evolution: A short review of a long history,Renew. Energ., 36(7), 1887-1901, 2011. Kim, S.H. Evaluation of negative environmen-tal impacts of electricity generation:Neoclassical and institutional approaches,Energ. Policy, 35 (1), 413-423, 2007.Lightfoot, S., Burchell, J. Green hope orgreenwash? The actions of the EuropeanUnion at the World Summit on sustainabledevelopment. Global Environmental ChangePart A, 14(4), 337-344, 2004.Martí nez, D.M., Ebenhack, B.W.Understanding the role of energy consump-tion in human development through the useof saturation phenomena, Energ. Policy,36(4), 1430-1435, 2008.Shell International BV. Shell energy scenariosto 2050, published in 2008, Available at:http://www-static.shell.com.Sternberg, R. Hydropower's future, the envi-ronment, and global electricitysystems. Renew. Sust. Energ. Rev., 14(2), 713-723, 2010.Taylor, P.G., Lavagne, d’Ortigue O.,Francoeur, M.l, Trudeau, N. Final energy usein IEA countries: The role of energy efficiency,Energ. Policy, 38(11), 6463-6474, 2010.UN Statistics Division, Department ofEconomic and Social Affairs of the UnitedNations Secretariat ‘World PopulationProspects: The 2008 Revision’, published in2009, Available at: http://www.un.org.U.S. Energy Information Administration (EIA).International Energy Outlook (IEO2010),Available at: http://www.worldenergyout-look.org.Zhelev T.K., Water conservation throughenergy management, J. Cleaner Production,13(15), 1395-1404, 2005.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ – ΜΕΛΕΤΕΣΥ.Α. υπ’αριθμ. Δ17γ/06/102/ΦΝ439.1/11 (ΦΕΚ 1581Β/30-6-2011)

Προσαρμογή των προτύπων τευχώνπροκηρύξεων για τις διαδικασίες τωνάρθρων 6 και 8 καθώς και τωνάρθρων 7 και 9 του Ν. 3316/05 σύμ-φωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7του Ν. 3919/11 (Α΄ 32). Υ.Α. υπ’αριθμ. ΔΜΕΟ/οικ/2614 (ΦΕΚ 1581Β/30-06-2011)

Τροποποίηση της υπ’ αριθμ.ΔΜΕΟ/α/οικ/1161/15.7.2005 (Β΄1064) απόφασης του Υπουργού Περι-βάλλοντος, Χωροταξίας και ΔημοσίωνΈργων «Καθορισμός α) της βαρύτηταςτων κριτηρίων βαθμολόγησης τωντεχνικών προσφορών β) του ενιαίουτρόπου βαθμολόγησης των οικονομι-κών προσφορών και γ) του κατωτά-του ορίου αμοιβών και του ανωτάτουορίου παραδεκτού των οικονομικώνπροσφορών που υποβάλλονται στιςδιαδικασίες του Ν. 3316/05», σύμφω-να με τη διάταξη της παρ. 22 τουάρθρου 7 του Ν. 3919/11 (Α΄ 32).

Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 26804 (ΦΕΚ 1427Β/16-06-2011)

Νέο πλαίσιο διενέργειας των αρχιτε-κτονικών διαγωνισμών και γενικά τωνδιαγωνισμών μελετών με απονομήβραβείων.

ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑΝόμος υπ’αριθμ. 3982 (ΦΕΚ 143 Α/17-06-2011)

Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνι-κών επαγγελματικών και μεταποιητι-κών δραστηριοτήτων και επιχειρημα-τικών πάρκων και άλλες διατάξειςΥ.Α. υπ’αριθμ. Φ.50/503/168 (Φ.Ε.Κ. 844Β/16-05-2011)

Τροποποίηση της υπ’αριθμ. 115239/25702/3627 της 21 Δεκ. 1965/11 Ιαν.1966 ( Φ.Ε.Κ. Β’8 ) απόφασης τουΥπουργού Βιομηχανίας «Περί ερμηνεί-ας των διατάξεων του Νόμου4483/65»Αναφέρεται στην Υπεύθυνη ΔήλωσηΕγκαταστάτη (Υ.Δ.Ε.) τροποποιεί τομέχρι σήμερα ισχύον καθεστώς.

ENHME PΩΣH

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

Eπιμέλεια: K. Kρέσπης


ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 8038/23/11-β (ΦΕΚ 1065Β/31-05-2011)

Έκδοση αδειών οικοδομής για τηνεκτέλεση έργων σε παραχωρηθέντακατά χρήση στρατόπεδα από τοΥπουργείο Εθνικής Άμυνας προκειμέ-νου αυτά να λειτουργήσουν ωςκέντρα πρώτης υποδοχής και ωςχώροι κράτησης του ν.3907/2011

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ – ΒΙΟΤΕΧΝΙΑΝόμος υπ’αριθμ. 3982 (ΦΕΚ 143 Α/17-06-2011)

Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνι-κών επαγγελματικών και μεταποιητι-κών δραστηριοτήτων και επιχειρημα-τικών πάρκων και άλλες διατάξειςΤα άρθρα 17 μέχρι 40 αναφέρονται σεθέματα αδειοδότησης μεταποιητικώνδραστηριοτήτων και καταργούν σχετι-κές διατάξεις του Ν. 3325Τα άρθρα 41 μέχρι 64 αναφέρονται σεθέματα επιχειρηματικών πάρκων

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΝόμος υπ’αριθμ. 3983 (ΦΕΚ 144Α/17-06-2011)

Εθνική στρατηγική για την προστασίακαι διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλ-λοντος - Εναρμόνιση με την Οδηγία2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινο-βουλίου και του Συμβουλίου της 17ηςΙουνίου 2008 και άλλες διατάξεις

ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ – ΛΑΤΟΜΕΙΑΥΠΕΚΑ Δ7/Α/οικ.12050/2223 (ΦΕΚ 1227Β/14-06-2011)

Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατο-μικών Εργασιών (Κ.Μ.Λ.Ε.)

ΟΧΗΜΑΤΑ – ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑΝόμος υπ’αριθμ. 3982 (ΦΕΚ 143 Α/17-06-2011)

Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνι-κών επαγγελματικών και μεταποιητι-κών δραστηριοτήτων και επιχειρημα-τικών πάρκων και άλλες διατάξειςΤα άρθρα 65 μέχρι 71 αναφέρονται σεθέματα προώθησης καθαρών καιενεργειακώς αποδοτικών οχημάτωνΥ.Α. υπ’αριθμ. 24997/2841 (ΦΕΚ 1169Β/8-6-2011)

Τροποποίηση τεχνικών προδιαγραφώναυτομάτων γραμμών ελέγχου Ιδιωτι-

κών ΚΤΕΟ. Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 8124/Α20/1612

(ΦΕΚ 883β/19-05-2011)

Καθορισμός προδιαγραφών σχετικά μετο σύστημα διευθύνσεως των γεωργι-κών ή δασικών ελκυστήρων με τρο-χούς, σε συμμόρφωση προς την οδη-γία 2009/66/ ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοι-νοβουλίου και του Συμβουλίου.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 12641/1368 (ΦΕΚ 797Β/10-05-2011)

Όροι και προϋποθέσεις για την έκδοσηέγκρισης μετατροπής και την ταξινό-μηση κυκλοφορούντος οχήματος μεμετατροπή.Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 8111/Α20/1609(ΦΕΚ 703Β/29-04-2011)

Καθορισμός προδιαγραφών ορισμέ-νων στοιχείων και χαρακτηριστικώντων γεωργικών και δασικών τροχοφό-ρων ελκυστήρων σε συμμόρφωσηπρος την οδηγία 2009/144/ΕΚ τουΕυρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τουΣυμβουλίου όπως τροποποιήθηκε απότις οδηγίες 2010/52/ ΕΕ και2010/62/ΕΕ της Επιτροπής.Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 8110/Α20/1608(ΦΕΚ 703Β/29-04-2011)

Τροποποίηση του άρθρου 19 τηςυπ’αριθμ. 259987/1.6.1984 κοινήςυπουργικής απόφασης «προϋποθέσειςέγκρισης τύπου και κυκλοφορίας δια-ξονικών γεωργικών ή δασικών ελκυ-στήρων κατά ΕΟΚ» (Φ.Ε.Κ. 377Β),όπως ισχύει, σε συμμόρφωση με τηνοδηγία 2010/52/ΕΕ της Επιτροπής.

ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΠ.Δ. υπ’αριθμ. 60/11 (ΦΕΚ 141Α/16-06-2011)

Τροποποίηση και συμπλήρωση διατά-ξεων του Π.Δ. 177/00 "Κανονισμόςκαταλληλότητας οχηματαγωγών πλοί-ων και συμπληρωματικές διατάξεις γιατην εφαρμογή της Οδηγίας 98/18/ΕΚ(Πρόσθετα και ισοδύναμα μέτρα καιεξαιρέσεις Ε/Γ που εμπίπτουν στοπεδίο της οδηγίας 98/18/ΕΚ)"

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣΥ.Α. υπ’αριθμ. 17305 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Καθορισμός του ύψους του ποσούτων επενδυτικών σχεδίων Γενικής Επι-χειρηματικότητας που υποβάλλονται

στην Επιχειρησιακή Μονάδα Ανάπτυ-ξης (Ε.Μ.Α.) του Υπουργείου Οικονο-μίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτι-λίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη.Υ.Α. υπ’αριθμ. 17304 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Έναρξη λειτουργίας της Επιχειρησια-κής Μονάδας Ανάπτυξης του Υπουρ-γείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότη-τας και Ναυτιλίας με έδρα τη Θεσσα-λονίκη.Υ.Α. υπ’αριθμ. 17301 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Καθορισμός ύψους καταβολής χρημα-τικού ποσού ( παραβόλου ) για τηνυποβολή αιτήσεων υπαγωγής επενδυ-τικών σχεδίων στις διατάξεις τουνόμου 3908/2011Υ.Α. υπ’αριθμ. 17300 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Καθορισμός επιχειρηματικών δραστη-ριοτήτων που εντάσσονται στις κατη-γορίες των επενδυτικών σχεδίων τηςΤεχνολογικής Ανάπτυξης και της Περι-φερειακής Συνοχής του ν. 3908/2011για το έτος 2011Υ.Α. υπ’αριθμ. 17296 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Καθορισμός του ποσού της επιχορή-γησης της επιδότησης χρηματοδοτι-κής μίσθωσης και της φορολογικήςαπαλλαγής για την ενίσχυση των επεν-δυτικών σχεδίων της τεχνολογικήςανάπτυξης, της περιφερειακής συνο-χής, των μεγάλων επενδυτικών σχε-δίων, της επιχειρηματικότητας τωννέων και της συνέργειας και τηςδικτύωσης του νόμου 3908/2011 γιατο έτος 2011.Υ.Α. υπ’αριθμ. 17302 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Κατανομή των ενισχύσεων των επεν-δυτικών σχεδίων του ν.3908/2011 γιατο έτος 2011 Υ.Α. υπ’αριθμ. 17297 (ΦΕΚ 665Β/20-04-2011)

Προϋποθέσεις, περιορισμοι΄και εξειδί-κευση των ενισχυόμενων δαπανών γιατα επενδυτικά σχέδια ου υπάγονταιστις διατάξεις του ν.3908/2011Υ.Α. υπ’αριθμ. 17299 (ΦΕΚ 652Β/20-04-2011)

Καθορισμός στοιχείων αξιολόγησης,δεικτών βαθμολογίας και στάθμισης,και ελαχίστου ορίου βαθμολογίας των


E NHMEPΩΣH

επενδυτικών σχεδίων του νόμου3908/2011Υ.Α. υπ’αριθμ. 17303 (ΦΕΚ 651Β/20-04-2011)

Καθορισμός των δικαιολογητικών καιτων τεχνοοικονομικών στοιχείων πουσυνοδεύουν την αίτηση υπαγωγήςεπενδυτικού σχεδίου στις διατάξειςτου Ν.3908/2011

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 54534/Η (ΦΕΚ 867Β/17-05-2011)

Αναστολή εφαρμογής της διαδικασίαςαξιολόγησης των Κέντρων Επαγγελμα-τικής Κατάρτισης και των Εξειδικευμέ-νων Κέντρων Κοινωνικής και Επαγγελ-ματικής Ένταξης ατόμων με αναπηρίες(ΑμΕΑ) και απεξαρτημένων ατόμων ήατόμων υπό απεξάρτηση και παράτα-ση της πιστοποίησής τους.

O.T.A.Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 24963 (ΦΕΚ 1048Β/30-5-2011)

Tροποποίηση της υπ’ αριθμ. οικ.21309/4-5-2011 (ΦΕΚ 745/Β΄/5-5-2011«Ορισμός μέγιστου επιτρεπόμενουαριθμού συμβάσεων ιδιωτικού δικαίουορισμένου χρόνου ανταποδοτικούχαρακτήρα στους ΟΤΑ α΄ βαθμού γιατο έτος 2011»). Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 19894 (ΦΕΚ 876Β/17-05-2011)

Σύναψη συμβάσεων μίσθωσης έργουΕπιχειρήσεων ΟΤΑ κατ’ εξαίρεση τηςπερ. β της παρ. 2 του άρθρου 6 ν.2527/97 όπως ισχύει Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 20555 (ΦΕΚ 723 Β/02-05-2011)

Κριτήρια και διαδικασία κατανομήςτων Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των

Δήμων (ΣΑΤΑ) για κάλυψη επενδυτικώνδαπανών έτους 2011.ΠΟΛΙΤΗΣΝόμος υπ’αριθμ. 3986 (ΦΕΚ 152Α/01-07-2011)

Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσο-πρόθεσμου Πλαισίου ΔημοσιονομικήςΣτρατηγικής 2012-2015 Νόμος υπ’αριθμ. 3985 (ΦΕΚ 151Α/01-07-2011)

Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομι-κής Στρατηγικής 2012-2015 Νόμος υπ’αριθμ. 3984 (ΦΕΚ 150Α/27-06-2011)

Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων καιάλλες διατάξειςNόμος υπ’αριθμ. 3979 (ΦΕΚ 138Α/16-06-2011)

Για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση καιλοιπές διατάξεις.


ΑΦΟΙ ΜΑΡΗ Ο.Ε.

Νέο κατάστημα στο κέντρο της ΑθήναςΗ εταιρεία ΑΦΟΙ ΜΑΡΗ Ο.Ε., μετά απόεξαετή επιτυχή παρουσία στο χώροτης εμπορίας ειδών θέρμανσης-κλιμα-τισμού, ανταλλακτικών καυστήρων καιειδών λεβητοστασίου, επεκτείνει τηλειτουργία της σε νέο υποκατάστημαστο κέντρο της Αθήνας, επί της οδούΛιοσίων 232 (πλησίον σταθμού ΚΤΕΛ).Τηλ. 210 8325764.Με στόχο την απόλυτη και άμεση εξυ-πηρέτηση των πελατών, το υποκατά-στημα διαθέτει στις πλέον ανταγωνι-στικές τιμές, μεγάλη ποικιλία ανταλλα-κτικών, των περισσότερων καυστήρωνπετρελαίου και αερίου, ολοκληρωμένησειρά ειδών λεβητοστασίου καθώς καιεργαλεία συντηρητών καυστήρων.Παράλληλα, σε μια προσπάθεια ικανο-

ποίησης και των υδραυλικών, διατίθε-νται και υλικά υδραυλικών εγκαταστά-σεων.Στο υποκατάστημα τέλος, λειτουργείμόνιμη έκθεση προϊόντων της εταιρεί-ας Bacharach (αναλυτές καυσαερίων,ανιχνευτές διαρροών καυσίμων καιψυκτικών, μονάδες ανάκτησης και άλλαεργαλεία ψυκτικών), των οποίων ηεταιρεία έχει για 2η συνεχή χρονιά, τηναποκλειστική αντιπροσωπεία σε Ελλά-δα και Κύπρο.

AΤIO Group

Συνεργασία για επαναστατικές τεχνολογίεςΣυνεχίζονται οι προσπάθειες ανάπτυ-ξης των νέων επαναστατικών τεχνο-λογιών, της Αβύθιστης Πλαφόρμας-Χωροδικτύωμα-UNFLOP για κάθεείδους πλωτές εγκαταστάσεις πουδεν επηρεάζεται από το κύμα και γιατις Ανεμογεννήτριες-Υδρογεννήτριες-Κυματογεννήτριες τύπου Wing &Paddle Wheel Turbine (WWT-PWT).Ήδη πραγματοποιήθηκαν δοκιμές δύοπειραματικών μοντέλων στην αερο-σύραγγα του Εργαστηρίου Αεροδυνα-μικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυ-τεχνείου, ενώ έγιναν σχετικές παρου-σιάσεις των τεχνολογιών από τονεφευρέτη Θεμιστοκλή Ανδρέου

Ανδρικόπουλο στο συνέδριο EWEAAnnual Conference 2011 στις Βρυξέλ-λες και στην Ημερίδα «ΚαινοτόμεςΠροτάσεις για την Ναυτιλία» πουδιοργανώθηκε 14-6-2011 στο μέγαροΟΛΠ από την ΝΑΥΣΟΛΠ ΑΕ. Από τοενδιαφέρον που προέκυψε, δημιουρ-γήθηκε μία ενδιαφέρουσα ομάδα γιαυποβολή πρότασης στο ΕΣΠΑ 2007-2013 στο μέτρο «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011-Συμπράξεις Παραγωγικών και Ερευνη-τικών Φορέων σε Εστιασμένους Ερευ-νητικούς & Τεχνολογικούς Τομείς»

Η ομάδα του «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011-UNFLOP» απαρτίζεται από τουςακόλουθους φορείς: 1.ΕΜΠ Σχολή Ναυπηγών Μηχανολό-γων Μηχανικών - Τομέας Θαλασ-σίων Κατασκευών & Τομέας Ναυτι-κής και Θαλάσσιας Υδροδυναμικήςκαι Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών-Τομέας Ρευστών-Εργαστήριο Αερο-δυναμικής & Εργαστήριο Υδροδυνα-μικών Μηχανών 2.Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΤμήμαΜηχανολόγων Μηχανικών - Εργα-στήριο Μηχανικής και Αντοχής Υλι-κών 3.Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευ-νών - ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., Ινστιτούτο Ωκεα-νογραφίας 4.Κέντρο Ανανεώσιμων ΠηγώνΕνέργειας-ΚΑΠΕ (ως υπεργολάβος) 5.Ναυπηγείο MegaTechnica Ltd

N EA TΩN EΠIXE IPHΣEΩ N


6.Χυτήρια Αφοι Τσιτούρα Ο.Ε.«BELLS»7.Μηχανουργείο – κατασκευές Αφοι Γ.Λαζάρου «HAMMERHEAD» 8.ΝΑΥΣΟΛΠ ΑΕ - Θυγατρική του ΟΛΠΑΕ (ως υπεργολάβος) 9.Laskaris Motors, Σχεδίαση & Κατα-σκευή Ηλεκτρογεννητριών (ως υπερ-γολάβος) 10.ATIO (CYPRUS) Ltd, Διαχειριστήςτων Πνευματικών Δικαιωμάτων (ωςυπεργολάβος).

Ανεξάρτητα από τις αναμενόμενεςεξελίξεις μέσω του ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ2011-UNFLOP, με αυτή την«ομάδα» υπάρχει και δυνατότηταάμεσης ανάπτυξης προϊόντων γιακάθε εφαρμογή. Ήδη εκδηλώθηκεενδιαφέρον από τους «πρώτους»μεμονωμένους πελάτες για Ανεμο-γεννήτριες και Υδρογεννήτριες (σεποτάμια-κανάλια και πάνω σε ιστιο-πλοϊκά σκάφη) και για μία ΠλωτήΠλατφόρμα-Μώλο 100 τ.μ. γιασκάφη αναψυχής από επιχείρησηστην Ανάβυσσο που δικαιούται τηνσχετική αδειοδότηση. Οι «πρώτοι» πελάτες που έρχονταικαι αρωγοί στην ανάπτυξη τωνπροϊόντων απολαμβάνουν πολύευνοϊκούς - συμφέροντες όρουςσυνεργασίας. Το ίδιο ισχύει και γιακάθε ενδιαφερόμενο επενδυτή. Περισσότερες πληροφορίες υπάρ-χουν και στο www.atio-andrikopou-los.blogspot.com Παρουσιάσεις των τεχνολογιών μέχριτέλους 2011 θα γίνουν από τον εφευ-ρέτη και στα συνέδρια: EWTEC2011 http://www.ewtec.org και EWEA OFFSHORE 2011http://www.offshorewind2011.info/

HERMES

Εγκαινιάστηκε ο μεγαλύτερος φωτοβολταϊκός σταθμός οροφής στην ΕλλάδαΤη μεγαλύτερη στην Ελλάδα και μίααπό τις μεγαλύτερες εγκαταστάσειςτης Solyndra στη ΝοτιοανατολικήΕυρώπη εγκαινίασε η επιχειρηματικήμονάδα Φωτοβολταϊκών HERMES τουΟμίλου Γιαννίδη.

Πρόκειται για Φ/Β Σταθμό δυναμικότη-τας 750 kW εγκατεστημένο στηνοροφή της βιομηχανίας χρωμάτωνVITEX, η οποία ανήκει στον ίδιο Όμιλο.Αποτελεί μία περίπλοκη εφαρμογή ηοποία λαμβάνει υπόψη της την κλίσητης οροφής, τους δυνατούς τοπικούςανέμους, καθώς και τις αυξημένεςαπαιτήσεις για αντισεισμική προστασίακαι πυροπροστασία λόγω των εύφλε-κτων προϊόντων που παράγονται. Το έργο εγκαινίασε ο πρόεδρος ΕΜΕΑτης Solyndra Clemens Jargon κατά τηδιάρκεια εκδήλωσης στην οποία παρέ-στησαν επιχειρηματίες, τραπεζικοί καιπαράγοντες της αγοράς ενέργειας. Οκ. Jargon δήλωσε ότι «είμαστε υπερή-φανοι για την ολοκλήρωση του συγκε-κριμένου έργου το οποίο καλύπτει τιςπολυσύνθετες ανάγκες μίας λειτουρ-γούσας βιομηχανίας, προσφέρει υψη-λές αποδόσεις και μεγάλο χρόνο ζωήςσε έναν απαιτητικό επενδυτή αλλά καιτοποθετεί δυναμικά τη Solyndra καιτην HERMES στο χάρτη της ελληνικήςαγοράς φωτοβολταϊκών στις στέγες». Εκτός από τη Solyndra, ο εξοπλισμόςχρησιμοποιήθηκε από κορυφαίες εται-ρίες του κλάδου: την PowerOne γιααντιστροφείς ισχύος και τηνLappGroup για τις καλωδιώσεις. Για τοσυγκεκριμένο έργο, το οποίο είναι τοδεύτερο που υλοποιεί ο Όμιλος Γιαννί-δη στις ιδιόκτητες οροφές του και ένααπό τα πολλά που έχει σχεδιάσει γιαπελάτες του, οι επιφάνειες προετοιμά-στηκαν με ειδικές ανακλαστικές μεμ-βράνες και βαφές επίσης παραγωγήςτης Vitex, οι οποίες εκτός από την βελ-τιστοποίηση της φωτοβολταϊκής μετα-τροπής συμβάλλουν στη μείωση τηςθερμοκρασίας εντός των κτιρίων τουςκαλοκαιρινούς μήνες και συνεπώςστην εξοικονόμηση πόρων από τη μεί-

ωση των εξόδων κλιματισμού. Όπωςσημείωσε ο εντεταλμένος αντιπρόε-δρος του Ομίλου Αρμόδιος Γιαννίδης«με αυτό το έργο υπογραμμίζουμε τηστρατηγική στόχευση του Ομίλου καιτων σημάτων Vitex & Hermes για δημι-ουργία προϊόντων και παροχή υπηρε-σιών που αποσκοπούν αφενός στηνεξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια,αφετέρου στην παραγωγή ενέργειαςμέσω ΑΠΕ, ως συντονισμένες ενέργει-ες για τον εκμηδενισμό του ενεργεια-κού αποτυπώματος των κτιρίων».

Η HERMESΜε σύμμαχο την 80ετή εμπειρία τηςσε θέματα στεγάνωσης & μόνωσηςκτιρίων, η HERMES προωθεί το καινο-τόμο Φ/Β σύστημα οροφών κτιρίωνSOLYNDRA προσφέροντας την εκπό-νηση της τεχνικοοικονομικής μελέτης,

ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 51

την προμήθεια του εξοπλισμού, τηνκατασκευή του έργου καθώς επίσηςκαι ολοκληρωμένες after-sales υπηρε-σίες αναφορικά με την παρακολούθη-ση της λειτουργίας του έργου και τησυντήρησή του (turn-key solution) στοπλαίσιο μιας αποδοτικής αλλά και από-λυτα λειτουργικής οροφής, η οποίαπεριλαμβάνει τη βέλτιστη παραγωγήκαι πώληση ηλεκτρικής ενέργειας, στε-γάνωση, θερμομόνωση, μηδαμινή επι-βάρυνση του φέροντος οργανισμού,καλαισθησία, ασφάλεια και χαμηλόκόστος συντήρησης.

SPATHARAS BROS

Βραβείο Gino Koster2011 στον ErichSennebogen, Jr.Το Βραβείο Gino Koster - Βραβείο«Προσωπικότητα της Χρονιάς» - σεαναγνώριση της συμβολής του στηβιομηχανία κατασκευής γερανών καιμηχανημάτων διαχείρισης υλικώνSennebogen απονεμήθηκε στον ErichSennebogen, Jr.. Ιδιαίτερη συγκίνησηπροκάλεσε η αναφορά του στον πατέ-ρα του Erich Sennebogen, ιδρυτή τηςSennebogen το 1952 σε ηλικία μόλις22 χρονών. Περίπου 500 καλεσμένοιτης βραδιάς χειροκροτούσαν όρθιοιγια πέντε λεπτά. Η κατασκευάστριαεταιρεία Sennebogen θεωρείται πρω-τοπόρος σε λιμενικούς γερανούς,στην φορτο-εκφόρτωση όλων λιμα-νιών με μηχανήματα διαχείρισης υλι-κών και με εξειδικευμένες λύσεις γιακάθε κλάδο όπως η ανακύκλωση, ηξυλεία, το scrap μετάλλων, η αγροτι-κή βιομηχανία, τα ορυχεία, η θεμελίω-ση και οι κατασκευές σε ξηρά καιθάλασσα όπως και σε πολύ ειδικέςσυνθήκες (σε πολύ θερμά κλίματα ήπολύ χαμηλές θερμοκρασίες κοντάστους πόλους). Τα βραβεία ESTA ανα-κοινώθηκαν στις 7 Ιουνίου, στοΆμστερνταμ κατά τη διάρκεια ειδικήςτελετής απονομής των βραβείων γιατο 2011.Ο ευρωπαϊκός οργανισμός ESTA(European Association of HeavyHaulage Transport and Mobile Cranes,www.esta-eu.org) έχει ως κύριο στόχοτου την ευρωπαϊκή εναρμόνιση τωνκανόνων και των κανονισμών για τιςεταιρείες μίσθωσης γερανών καιβαριάς μεταφοράς με την παράλληληεκπροσώπηση της δραστηριότητας

κάθε χώρας συνολικά στην Ευρώπη.Η ESTA προσπαθεί να θέσει μαζί μετους κατασκευαστές το πλαίσιο, γιατη συνεχή βελτίωση του εξοπλισμού,τη δημιουργία ασφαλέστερων και πιοσύγχρονων επενδύσεων, την εναρμό-νιση των κανόνων μεταφοράς εξοπλι-σμού, τους γενικούς όρους και τιςσυνθήκες εργασίας σε όλη την Ευρώ-πη. Διατηρεί ένα ευρωπαϊκό δίκτυομεταξύ των εθνικών ενώσεων, τωνκατασκευαστών και των υπολοίπωνεταιρειών – μελών και καταβάλλειπροσπάθειες προς την κατεύθυνσητης συνεχούς βελτίωσης της εικόναςτου κλάδου, παρέχοντας ποιότητακατά την ολοκλήρωση κάθε έργου μετην ασφαλέστερη μέθοδο εργασίας.Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύτων μελών της ESTA, επιτρέπει σταμέλη της συνεργασίες σε όλη τηνΕυρώπη. Ο Μ. Σπαθάρας, ένας απότους δύο ιδρυτές της Spatharas Bros,είναι αντιπρόεδρος της διοίκησης καιδιαχείρισης του ευρωπαϊκού οργανι-σμού και επίσημος αντιπρόσωπος τηςSennebogen σε Ελλάδα και Κύπρο.

ABB

Ο πρώτος κεντρικός Φ/Βμετατροπέας στις εγκα-ταστάσεις της εταιρείαςστη Μεταμόρφωση

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οιπαρευρισκόμενοι ενημερώθηκαν γιατη συνολική προσφορά της ΑΒΒ στηναγορά των Φ/Β καθώς και για τατεχνικά χαρακτηριστικά και τις ιδιότη-τες του νέου προϊόντος. Ο κεντρικός Φ/Β μετατροπέας τηςΑΒΒ, με εύρος ισχύος από 100 έως500 kW, είναι σχεδιασμένος για μεγά-λα διασυνδεδεμένα Φ/Β πάρκα. Διαθέ-τει μία πλήρη γκάμα παρελκομένων,δυνατότητα εγγύησης έως και 10 έτηκαι μία σειρά από πιστοποιήσεις καιδηλώσεις συμμόρφωσης κατά LVD2006/95/EC και EMCD 2004/108/EC,IEC62116:1008, VDE0126-1-1 2006(DE), CEI 11-20 Annex C (IT),UNE206006:2011 (IT), French Order2008 (NOR:DEVE08088815A) (FR) κ.ά.Επιπλέον του κεντρικού μετατροπέα,διατίθενται κυτία διασύνδεσης στοι-χειοσειρών με επιτήρηση του ρεύμα-τος και της κατάστασης των συνδεδε-μένων στοιχειοσειρών, καθώς και ηυπηρεσία απομακρυσμένης επιτήρη-σης τόσο για τους κεντρικούς μετα-τροπείς όσο και για τα κυτία διασύν-δεσης. Οι κεντρικοί Φ/Β μετατροπείς της ΑΒΒβασίζονται στην ήδη επιτυχημένη καιευρέως διαδεδομένη πλατφόρμα βιο-μηχανικών μετατροπέων συχνότηταςτης σειράς ACS800 και υποστηρίζο-νται σε ένα βάθος 20ετίας από μίασειρά συμβολαίων συντήρησης, προ-σαρμόσιμα στις εκάστοτε ανάγκεςΓια περισσότερες πληροφορίες μπορείτενα επικοινωνήσετε με τον Τομέα Συστημά-των Οδήγησης Κινητήρων & Αυτοματι-σμού της ΑΒΒ:Tηλ.: 210 2891500 E-mail: [email protected]

ΤΕΜΑΚ

Οικονομία στο καύσιμο(Αξιοποιώντας την στρατσώνατου λέβητα)Η στρατσώνα στον ατμολέβητα είναιδιαδικασία που εφαρμόζεται για να εξα-σφαλίζεται η καλή λειτουργία του λεβη-τοστασίου (τα συνολικά άλατα στονλέβητα, αλλά και η τιμή pH να τηρού-νται στα επιθυμητά επίπεδα, όπως επι-βάλλεται από τις προδιαγραφές), αλλάκαι η καλή ποιότητα του ατμού.Ωστόσο η στρατσώνα είναι θερμό νερό,θερμοκρασίας γύρω στους 180 °C, ανά-λογα προς την πίεση λειτουργίας τουλέβητα. Επειδή για να ανέβει η θερμο-



κρασία του νερού έχει καταναλωθεί καύ-σιμο είναι σκόπιμο η στρατσώνα να ελατ-τωθεί στο ελάχιστο, ώστε να επιτυγχάνε-ται η μεγαλύτερη δυνατή οικονομία καυ-σίμου. Δεν είναι δυνατόν όμως να μηνγίνεται καθόλου στρατσώνα.Η ΤΕΜΑΚ μπορεί να προσφέρει τηνκατάλληλη διάταξη ανάκτησης ενέργειαςαπό την στρατσώνα, ώστε να επιτυγχά-νεται η μέγιστη δυνατή οικονομία σε καύ-σιμο. Η εγκατάσταση είναι εξαιρετικάαπλή και μπορεί να τοποθετηθεί σε κάθελεβητοστάσιο ατμού, όπου λειτουργείλέβητας πίεσης μικρότερης από 16 bar.Η ανάγκη για στρατσώνα στον λέβητα Επειδή ο παραγόμενος ατμός είναι«καθαρό» νερό τα διαλυμένα στο νερόάλατα παραμένουν στον λέβητα καισυμπυκνώνονται. Ασφαλώς η συμπύ-κνωση των αλάτων δεν μπορεί να συμ-βαίνει επ’ άπειρον, οπότε είναι απαραίτη-το να πετάξουμε λίγο συμπυκνωμένονερό από τον λέβητα (στρατσώνα) και νασυμπληρώσουμε νερό με μικρή συγκέ-ντρωση αλάτων. Η στρατσώνα σαν δια-δικασία μπορεί να είναι αυτόματη (συνή-θως η στρατσώνα επιφάνειας) ή χειροκί-νητη (στρατσώνα πυθμένα).

Πώς προκύπτει όφελοςΤο όφελος προκύπτει από την οικονομίασε καύσιμο που μπορεί να γίνει χρησιμο-ποιώντας το ρεύμα της στρατσώναςεπιφάνειας. Το νερό της στρατσώναςδιέρχεται από την μία πλευρά ενός πλα-κοειδή εναλλάκτη θερμότητας, ενώ απότην άλλη πλευρά διέρχεται το κρύοσυμπληρωματικό νερό (αποσκληρυμένοή αφαλατωμένο) και ζεσταίνεται πρινοδηγηθεί στο θερμοδοχείο. Έτσι το όφε-λος προκύπτει από την ανάκτηση τηςθερμότητας της στρατσώνας, που τελι-κά αντανακλάται σε οικονομία καυσίμου.Το σύστημα είναι πλήρως προκατα-σκευασμένο πάνω σε ενιαία βάση, ελεγ-μένο και, εκτός από τον εναλλάκτη θερ-μότητας, περιλαμβάνει και όλον τοναπαραίτητο εξοπλισμό για την ασφαλήκαι χωρίς προβλήματα λειτουργίακαθώς και τα απαραίτητα όργανα ελέγ-χου, όπως ατμοφράκτες, μανόμετρα,θερμόμετρα, κλπ.

Πόσο είναι το όφελοςΗ ανάκτηση θερμίδων που θα επιτευ-χθεί εξαρτάται από τις συνθήκες λει-τουργίας του λέβητα. Το ακόλουθοπαράδειγμα δείχνει πώς υπολογίζεταιτο όφελος, στην περίπτωση ενός τυπι-κού λεβητοστασίου.

Δεδομένα λειτουργίαςΑτμοπαραγωγή λέβητα:SP = 5.000 kg/hΒαθμός συμπύκνωσης:C = 10Θερμοκρασία νερού λέβητα:θ = 180 °CΘερμίδες καυσίμου (πετρέλαιο):9.600 kcal/kgΚόστος καυσίμου:0,65 E/kg

ΥπολογισμοίΛαμβάνεται ότι στην έξοδο του συστή-ματος το νερό της στρατσώνας θα έχεικρυώσει και η θερμοκρασία του απότους 180 °C θα είναι γύρω στους 50 °C.Επομένως θα έχουμε ανακτήσει 180 – 50= 130 kcal/kg. Με βάση τα παραπάνωδεδομένα υπολογίζουμε:Απαιτούμενη στρατσώνα:

Απορριπτόμενες θερμίδες:

Ισοδύναμο καύσιμο:

Αξία καυσίμου που εξοικονομείται:7,53 * 0,65 = 4,89 E/ώρα

Για ετήσια λειτουργία 6.000 ωρών (300ημέρες x 20 ώρες/ημέρα), το ετήσιο όφε-λος ανέρχεται σε 4,89 E/ώρα x 6.000ώρες/έτος = 29.340 E/έτος.Το κόστος αγοράς και εγκατάστασης ενόςπλήρους συστήματος για εξοικονόμηση29.000€/έτος, με όλα τα απαραίτηταυλικά εγκατάστασης στο λεβητοστάσιο,τα πιστοποιητικά ελέγχου, σε πλήρη καικανονική λειτουργία ανέρχεται στο ποσότων 15.300 € + Φ.Π.Α και είναι επιλέξιμηδαπάνη στους επενδυτικούς για εξοικονό-μηση ενέργειας.

ΣυμπεράσματαΠέρα από τις ιδιαιτερότητες κάθε λεβη-τοστασίου φαίνεται ότι η ανάκτηση ενέρ-γειας από την στρατσώνα του λέβητα(που ούτως ή άλλως πρέπει να γίνεται)μπορεί να προσφέρει σημαντική οικονο-μία στην λειτουργία του λεβητοστασίουαπό την εξοικονόμηση καυσίμου.Ζητήστε από την ΤΕΜΑΚ να υπολογίσει,χωρίς καμία χρέωση, την εξοικονόμησηενέργειας και το όφελος που θα έχετεστην λειτουργία του λεβητοστασίου απότην εγκατάσταση συστήματος ανάκτη-σης ενέργειας. Ειδικευμένοι μηχανικοί τηςΤΕΜΑΚ μπορούν να μελετήσουν και νασχεδιάσουν την βέλτιστη λύση, προσαρ-μοσμένη στην πραγματικότητα του κάθελεβητοστασίου. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στοwww.temak.gr

Ν.ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ Α.Ε.

Νέα σειρά διακοπτών TEMPURE από φυσικά υλικάΗ νέα σειρά διακοπτών PURE της ΤΕΜ μεπλαίσια από φυσικά υλικά (μέταλλο, ξύλο,γυαλί) πρωταγωνιστεί στους τομείς τουσχεδιασμού, της τεχνολογίας, της ποιότη-τας κατασκευής και του προσιτούκόστους. Αντλώντας ιδέες από τη φύση, η αίσθησητων φυσικών υλικών συνδυάζεται με εκλε-πτυσμένα σχήματα και υφές, χρησιμοποιώ-ντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας.Με τη νέα σειρά PURE ποτέ πριν ο συνδυα-σμός εξαιρετικής ποιότητας και μοναδικήςαισθητικής δεν ήταν τόσο προσιτός!H σειρά πλαισίων PURE συνδυάζεται με τοσύστημα διακοπτών ΤΕΜ MODUL, τοοποίο αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστη-μα ηλεκτρολογικής εγκατάστασης καιπροσφέρει τη δυνατότητα ομαδοποίησηςτων συνδυασμών διακοπτών και πριζώνσε ενιαία κουτιά και πλαίσια.Στην πλήρη ανάπτυξή του το σύστημααπαιτεί παραλληλόγραμμα κουτιά εγκατα-στάσεων, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθείκαι σε συμβατικά στρογγυλά κουτιά60mm. για διακόπτες και πρίζες μέχρι 2στοιχείων (2M).Η σειρά TEM MODUL περιλαμβάνει όλατα απαραίτητα αλλά και εξειδικευμέναστοιχεία. Οι διακόπτες όπως και οι πρίζεςρεύματος είναι 16A με επαφές απο κράμααργύρου για μακρόχρονη και απροβλημά-τιστη λειτουργία και πληρούν τις ευρωπαι-κές προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλει-ας. Ολες οι πρίζες ρεύματος διαθέτουνσαν standard την προστασία για παιδιά.Το σύστημα TEM MODUL επιτρέπει ναγίνουν συνδυασμοί στοιχείων που δενμπορούν να γίνουν με τους συμβατικούςδιακόπτες, γεγονός που το καθιστά ιδανι-κό για επαγγελματικούς χώρους με πολλέςεφαρμογές σε γραφεία, ξενοδοχεία, νοσο-κομεία, κ.ά. αλλά και για τη σύγχρονηκατοικία με υψηλές λειτουργικές καιαισθητικές απαιτήσεις.Τα συστήματα διακοπτών TEM MODULαντιπροσωπεύονται αποκλειστικά στηνΕλλάδα απο την Ν.ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ Α.Ε.



ΔΕΛΤΙΟ, Τεύχος 440, Ιούνιος 2011

Documents

Transcript of ΔΕΛΤΙΟ, Τεύχος 440, Ιούνιος 2011