ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΟΜΙΚΟΥΔΗΣ

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ

ΟΡΟΥΣ & ΕΝΝΟΙΕΣ

ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΣΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ & ΧΗΜΕΙΑ

ΑΠΟ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ε ΩΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Θεσσαλονίκη 2014

978-618-81707-2-8

Γιάννης Νοµικούδης

ΛΕΞΙΓΝΩΣΙΑ 4

ΦΥΣΙΚΗ – ΧΗΜΕΙΑ

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ – ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΜΕ ΟΡΟΥΣ & ΕΝΝΟΙΕΣ

ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΣΤΗΝ

ΦΥΣΙΚΗ & ΧΗΜΕΙΑ ΑΠΟ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ε ΩΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Ο ορισμός και η επεξήγηση ενός όρου ή μιας έννοιας είναι βασικές προϋποθέσεις για την

κατανόησή τους. Είναι συχνό το φαινόμενο να προσπαθεί ένας μαθητής να εμπεδώσει και να εξασκηθεί

πάνω σε κάποιο θέμα, χωρίς να έχει καταλάβει ούτε την βασική σημασία ούτε το σκοπό του.

Σίγουρα ο τελευταίος που ευθύνεται γι’ αυτό είναι ο ίδιος ο μαθητής. Από την άλλη θα ήταν

υπερβολικό να αναζητηθούν και να αποδοθούν ευθύνες στους εκπαιδευτικούς.

Ο κυριότερος ίσως λόγος είναι το γεγονός ότι δεν δίνεται η απαιτούμενη σημασία στις λέξεις από τις οποίες αποτελούνται οι διάφοροι όροι, είτε γιατί κρίνεται περιττό και επουσιώδες είτε γιατί θεωρείται αρκετό το να δίνονται μόνο η επεξήγηση και κάποια παραδείγματα. Αυτό ίσως θα ήταν φυσιολογικό αν οι μαθητές συναντούσαν λέξεις

δανεισμένες από άλλες γλώσσες, τις οποίες δεν θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν. Στα

Μαθηματικά όμως, όπως και στις περισσότερες επιστήμες, σχεδόν όλες οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι ελληνικές. Αυτό δίνει τη δυνατότητα κατανόησής τους από την ετυμολογία και την αρχική τους σημασία και μόνο.

Στο συγκεκριμένο σκεπτικό βασίζεται η εργασία αυτή. Οι όροι που έχουν επιλεγεί καλύπτουν την ύλη του Δημοτικού, του Γυμνασίου και πολλών θεμάτων του Λυκείου.

Δίνεται αρχικά η ετυμολογία και η αρχική σημασία τους, καθώς και η χρήση τους σήμερα στην καθημερινή γλώσσα. Ακολουθεί η επεξήγησή τους, με την ακριβή και

εξειδικευμένη σημασία τους στη Φυσική και τη Χημεία. Τέλος παρατίθενται κάποια επιπλέον στοιχεία και σχήματα, όπου είναι δυνατό, όπως

και παραδείγματα για την καλύτερη κατανόηση των όρων αυτών.

Το βιβλίο απευθύνεται τόσο στους μαθητές, όσο και στους εκπαιδευτικούς. Επίσης

φιλοδοξεί να βοηθήσει τους γονείς ή όποιον άλλον προσπαθεί να συνδράμει στην εργασία

των μαθητών. Για το λόγο αυτό η γλώσσα και το ύφος είναι όσο το δυνατόν πιο απλά, ώστε

να είναι δυνατή η άμεση πρόσβαση για τον καθένα. Δεν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι

επιστημονικοί όροι και δεν απαιτούνται κάποιες ιδιαίτερες γνώσεις για την κατανόησή τους.

Οι έννοιες παρουσιάζονται αλφαβητικά, με τρόπο που διευκολύνει πολύ την γρήγορη ανεύρεσή τους.

Ελπίζουμε η συμβολή της εργασίας αυτής να είναι ουσιαστική και να δώσει μια

διαφορετική διάσταση στην καθημερινή σχολική εργασία. Φιλικά

Γιάννης Νομικούδης

Πρόλογος Χρήστου Τσολάκη Η ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΗΛΕΝΕΡΓΕΙΑ

Υπάρχουν μερικά βασικά γνωρίσματα της γλώσσας που μπορούν να εμπνεύσουν και να οδηγήσουν τον δάσκαλο κατά τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος. Μερικά από αυτά θα μπορούσαν να είναι τα ακόλουθα:

1. Η γλώσσα είναι κοινωνικό προϊόν: εκπορεύεται από την κοινωνία, την υπηρετεί σε όλες

της τις ανάγκες και επιστρέφει σ’αυτήν. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα ενδείκνυται να διδάσκεται σε σχέση με τα κοινωνικά γεγονότα, τα οποία την παράγουν και τη θρέφουν.

2. Η γλώσσα είναι επικοινωνιακό προϊόν: γεννήθηκε κατά την ανθρώπινη επικοινωνία και

αυτήν θεραπεύει και εξελίσσει. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι η προσφορότερη μέθοδος είναι η επικοινωνιακή.

3. Η γλώσσα είναι ενέργεια: πνευματική ενέργεια, ψυχική και σωματική, η οποία παράγεται και αναπαράγεται, σχηματίζεται και ανασχηματίζεται, δομείται και αναδομείται, χρωματίζεται και μεταχρωματίζεται διαρκώς κατά τις περιστάσεις / συνθήκες επικοινωνίας.

Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα διδάσκεται ενεργητικά / δραστικά.

4. Η γλώσσα είναι κοινωνική ενέργεια, αφού παράγεται από τα μέλη της ανθρώπινης κοινότητας, από τα οποία εκπορεύεται, στα οποία απευθύνεται και τα οποία υπηρετεί. Για τη διδασκαλία αυτό σημαίνει ότι στο κέντρο των γλωσσικών φαινομένων βρίσκεται ο δρών άνθρωπος, και μάλιστα ο άνθρωπος που δρα κοινωνικά. Επομένως, ο λόγος παράγεται κατά την

επικοινωνία των ανθρώπων/μαθητών και δεν απομνημονεύεται από τα βιβλία. 5. Η γλώσσα είναι κοινωνική αλληλενέργεια: με τη γλώσσα τα μέλη μιας γλωσσικής

κοινότητας δέχονται και ασκούν επιδράσεις. Κοινωνικές και γλωσσικές δυναμικές επηρεάζονται και διαμορφώνονται αμοιβαία. Αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια που παράγεται και διαμορφώνεται στη ζωή διοχετεύεται στη γλώσσα και την επηρεάζει. ¨Όπως σημαίνει και το αντίστροφο. Ότι η

ενέργεια που παράγεται και αναπτύσσεται με τη γλώσσα διοχετεύεται στη ζωή και, φυσικά, την επηρεάζει. Είναι συνεπώς εύλογο σε μια εξελισσόμενη και διαμορφούμενη κοινωνία να εξελίσσεται και να διαμορφώνεται και η γλώσσα. Στατικές είναι οι γλώσσες των στατικών κοινωνιών και των ζώων. Οι ζωντανές γλώσσες και οι ζωντανές κοινωνίες διαφοροποιούνται

από τις παλαιότερες μορφές τους. Έτσι μια γλώσσα αλλάζει: στη φωνολογία, στη μορφολογία, στη σύνταξη, στο λεξιλόγιο. Οι αλλαγές της γίνονται συνήθως σε πολύ βραδείς ρυθμούς και σχεδόν ανεπαίσθητα. Κατανοούνται και αποκρυσταλλώνονται ύστερα από μεγάλα χρονικά διαστήματα, όταν πια έχουν λησμονηθεί ή έχουν πάψει να λειτουργούν οι παλιές μορφές των

φυσικών φαινομένων. Επομένως οι κοινωνικές διακυμάνσεις συνεπάγονται γλωσσικές διακυμάνσεις. Γι’αυτό

θεωρείται σφάλμα η επιμονή στη διατήρηση και στη διαιώνιση μιας συγκεκριμένης, έστω και τέλειας κατά την άποψή μας, μορφής που απόκτησε η γλώσσα σε κάποια φάση της ζωής της. Σε

τέτοιες αντιλήψεις οφείλεται π.χ. το γλωσσικό ζήτημα, το οποίο πολλές δεκαετίες δίχασε και ταλάνισε τον ελληνισμό.

Αυτά έτσι έχουν και σε τέτοιο πλαίσιο ζωντανό κινείται και διδάσκεται η γλώσσα. Δεν φτάνουν όμως μόνο αυτά, για να έχουμε μια συνολική/πλήρη εικόνα για τη γλώσσα. Δεν αρκεί δηλαδή να την παράγουμε και να την αναπαράγουμε. Χρειάζεται και κάτι ακόμη: να

εμβαθύνουμε στη γλώσσα. Με άλλα λόγια να είμαστε σε θέση να μιλούμε για τα επίπεδά της, τόσο για τα επίπεδα δομής (εσωτερικός και φωνούμενος λόγος, προφορικός και γραπτός λόγος κτλ), όσο και για τα επίπεδα ανάλυσης.

Τότε η κατάρτισή μας για τη γλώσσα καθίσταται πληρέστερη. Πώς είναι δυνατόν να

θεωρείται κανείς, και μάλιστα όταν αυτός είναι δάσκαλος, επαρκής αναγνώστης του λόγου, χωρίς να είναι σε θέση να μιλάει για τα γλωσσικά φαινόμενα, χωρίς να είναι σε θέση να τα κατανοεί, να τα αναλύει, να τα ερμηνεύει και να τα διδάσκει. Δεν φτάνει, ιδιαίτερα εμείς οι δάσκαλοι, να μιλούμε και να γράφουμε επαρκώς της γλώσσα, αλλά πρέπει και να είμαστε σε

θέση να μιλούμε για τη γλώσσα και τα επίπεδά της. Σε αυτόν τον τομέα πολύτιμο βοήθημα είναι το βιβλίο του Γιάννη Νομικούδη «Λεξιγνωσία»,

το οποίο βοηθά ουσιαστικά τον καθένα να μελετήσει σε βάθος τη γλώσσα και να κατακτήσει την ορολογία της, πράγμα που αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την εμβάθυνση σ’αυτήν και για

τη διδασκαλία της. Από την άποψη αυτή η προσφορά του συγγραφέα είναι σημαντική. Με υπομονή και μεθοδικότητα ετοίμασε αυτό το πόνημά του, που είναι χρήσιμο για κάθε μελετητή/ερευνητή της γλώσσας και για κάθε δάσκαλο.

(Τη Γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική ) Χρίστος Λ. Τσολάκης

Ομότιμος Καθηγητής Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσ/κης

5

ΑΒΙΤΑΜΙΝΩΣΗ Η λέξη α-βιταμίνωση σχηματίζεται από τη βιταμίνη, λέξη που μεταφράζει

τον γαλλικό όρο νitamine. Γίνεται δηλαδή φανερό ότι μιλάμε για την περίπτωση που ο οργανισμός έχει έλλειψη από βιταμίνες.

Αβιταμίνωση ονομάζεται το σύνολο των παθολογικών φαινομένων που παρατηρούνται σ' έναν οργανισμό και οφείλονται στο γεγονός ότι το ποσό των βιταμινών που προσλαμβάνει είναι μικρότερο από το αναγκαίο για τη φυσιολογική του λειτουργία.

Αυτό μπορεί να συμβεί συνήθως γιατί λείπουν οι βιταμίνες από τις τροφές ή περιέχονται στο ελάχιστο. Επίσης, υπάρχει η περίπτωση να αδυνατεί ο οργανισμός να τις απορροφήσει και να τις χρησιμοποιήσει κατάλληλα.

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

Το ρήμα άγω σημαίνει οδηγώ και αγωγή είναι η καθοδήγηση, η μέθοδος, η μεταβίβαση. Αγωγιμότητα είναι η ικανότητα για καθοδήγηση με ένα συγκε-κριμένο τρόπο, η μετάδοση κάποιων πραγμάτων, η ικανότητα μεταφοράς τους.

Στη Φυσική, αγωγιμότητα ονομάζεται η ιδιότητα των σωμάτων να μεταδίνουν τη θερμότητα ή τον ηλεκτρισμό.

Πιο συγκεκριμένα ηλεκτρική αγωγιμότητα λέμε ότι έχουν τα σώματα που επιτρέπουν τη διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από τη μάζα τους. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει διαφορά δυναμικού σε δύο σημεία τους. Επίσης, τα σώματα που επιτρέπουν να περάσει η θερμότητα από τη μάζα τους αν υπάρχει διαφορά θερμοκρασίας σε δύο σημεία τους, λέμε ότι παρουσιάζουν θερμική αγωγιμότητα.

ΑΓΩΓΟΙ H λέξη άγω σημαίνει οδηγώ και αγωγή είναι η ανατροφή, η καθοδήγηση

αλλά και η μέθοδος για την επιτυχία ενός σκοπού. Έτσι, αγωγός είναι αυτός που επιτρέπει, καθοδηγεί και διευκολύνει την πορεία κάποιου πράγματος.

Στη Φυσική, καλός αγωγός του ηλεκτρισμού ή της θερμότητας λέγεται το σώμα που επιτρέπει τη διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος ή θερμότητας μέσα από τη μάζα του.

ΑΔΡΑΝΕΙΑ Ο τύπος δραίνω προέρχεται από το δρω που σημαίνει ενεργώ. Έτσι, η λέξη

α – δράνεια δείχνει την απραξία, την ακινησία, την νωθρότητα.

6

Αδράνεια ονομάζεται η φυσική ιδιότητα των σωμάτων να μην αλλάζουν την κατάσταση της κίνησης ή της ηρεμίας τους, χωρίς να επιδράσουν εξωτερικές δυνάμεις.

Τα υλικά σώματα δηλαδή έχουν την τάση να παραμένουν στην κατάσταση που βρίσκονται. Όταν βρίσκονται σε ηρεμία να ηρεμούν ή όταν κινούνται να συνεχίζουν την κίνησή τους.

Σύμφωνα με την αρχή της αδράνειας, που διατύπωσε ο Άγγλος φυσικός και μαθηματικός Νεύτωνας, “κάθε σώμα που βρίσκεται σε ηρεμία τείνει να παραμείνει σε ηρεμία και κάθε σώμα που βρίσκεται σε ευθύγραμμη κίνηση τείνει να τη διατηρήσει επ' άπειρο. Η κατάσταση αυτή μεταβάλλεται αν αναγκαστεί από μία εξωτερική αιτία (δύναμη) να αλλάξει την κατάσταση της ηρεμίας του ή της ευθύγραμμης κίνησής του".

Παραδείγματα που είναι αποτέλεσμα της αδράνειας συναντάμε πολλά στην καθημερινή ζωή. Οι επιβάτες π.χ. ενός αυτοκινήτου που βρίσκεται σε κίνηση γέρνουν μπροστά, όταν ο οδηγός φρενάρει απότομα το αυτοκίνητο. Αν όμως το αυτοκίνητο ξεκινήσει απότομα, οι επιβάτες γέρνουν προς τα πίσω.

ΑΙΘΑΛΗ Το αρχαίο ρήμα αίθω σημαίνει καίω. Επομένως, αιθάλη είναι η καπνιά που

αφήνει ο καπνός που βγαίνει από τη φωτιά, το φούμο.

Στη Χημεία, αιθάλη λέγεται η κοινή καπνιά που παίρνεται κατά την ατελή καύση ή την οξείδωση των οργανικών ενώσεων.

Χρησιμοποιείται ακόμα για την παρασκευή τυπογραφικής μελάνης, για το βουλκανισμό του καουτσούκ κ.α.

ΑΚΕΤΥΛΕΝΙΟ - ΑΙΘΙΝΙΟ Ο τύπος acetylenium προέρχεται από το λατινικό acetum που σημαίνει ξίδι

και την κατάληξη –lenium. Είναι η γνωστή ασετυλίνη, η οποία ανακαλύφθηκε από τον Ντέιβι (Daνy) το 1836.

Η ασετυλίνη είναι ακόρεστος υδρογονάνθρακας με έναν τριπλό δεσμό, ανήκει στα αλκύνια και είναι η σπουδαιότερη πρώτη ύλη της χημικής βιομηχανίας.

Χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση υψηλών θερμοκρασιών, για κοπή και συγκόλληση διάφορων μετάλλων, για παραγωγή αιθάλης και σαν φωτιστικό μέσο. Έχει χημικό τύπο C2Η2.

ΑΚΟΥΣΤΟΤΗΤΑ Η κατάληξη – ότητα δείχνει συχνά την ιδιότητα, την ικανότητα ή την

δυνατότητα κάποιας ενέργειας. Ακουστότητα είναι η δυνατότητα να ακούσουμε έναν ήχο και τα αισθήματα που μας προκαλούνται από αυτόν.

Στη Φυσική, ακουστότητα λέγεται το ηχητικό αίσθημα που προκαλεί στο αυτί μας ένας ήχος.

7

ΑΚΤΙΝΕΣ Ακτίς ή ακτίνα λέγεται η φωτεινή γραμμή που εκπέμπεται από ένα

φωτοβόλο σώμα, όπως ο ήλιος ή η λάμπα.

Στη Φυσική, ακτίνα λέγεται η ευθεία γραμμή με την οποία μεταδίνεται ακτινοβόλα ενέργεια, που εκπέμπεται από κάποιο σώμα και διαδίδεται προς όλες τις διευθύνσεις.

Ειδικές κατηγορίες τους είναι :

♦ οι ακτίνες Χ ή Ραίντγκεν, οι οποίες είναι αόρατες ακτίνες με μεγάλη θερμαντική δύναμη. Χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση και τη θεραπεία νοσημάτων στην ιατρική.

♦ οι υπεριώδεις ακτίνες, που είναι αόρατες ακτίνες με μεγάλη χημική δραστηριότητα και θεραπευτική δύναμη.

οι υπέρυθρες ή θερμικές ακτίνες, αόρατες ακτίνες με μεγάλη θερμαντική δύναμη και θεραπευτική ικανότητα

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Το ρήμα βάλλω σημαίνει ρίχνω, πετώ, εξακοντίζω και η κατάληξη -βολία

δείχνει την πράξη αυτού του ρήματος. Επομένως, ακτινοβολία είναι η εκπομπή ακτινών από κάποιο σώμα αλλά και το αποτέλεσμα της ακτινοβολίας, η λάμψη.

Στη Φυσική, ακτινοβολία λέγεται η μορφή ενέργειας η οποία δημιουρ-γείται από την εκπομπή και διάδοση σωματιδίων ή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων αλλά και η διαδικασία δημιουργίας μιας ακτινοβολίας και η διάδοσή της στο χώρο.

Ο όρος ακτινοβολία σημαίνει και διάδοση ενέργειας ή και ύλης. Ακόμα χρησιμοποιείται και αντί του όρου ακτίνα: π.χ. ακτίνες Χ ή ακτινοβολία Χ. Στην Πυρηνική Φυσική ακτινοβολία πέδησης ονομάζεται η ακτινοβολία που προ-καλείται από επιβράδυνση της ταχύτητας ενός φορτισμένου φορτίου, όταν περνά δίπλα από άλλα φορτισμένα σωματίδια. Οι ακτινοβολίες διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στις ηλεκτρομαγνητικές και στις σωματιδιακές.

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ ΥΠΕΡΙΩΔΕΙΣ- ΥΠΕΡΥΘΡΕΣ Η λέξη υπερ- ιώδης δείχνει κάποιον που είναι πάνω ή πέρα από το ιώδες, ενώ

υπέρυθρος είναι αυτός που βρίσκεται πέρα από το ερυθρό, το κόκκινο.

Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες μαζί με τις υπέρυθρες ακτινοβολίες, καλύπτουν δύο περιοχές πέρα από τα άκρα του φάσματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.

Είναι αόρατες ακτινοβολίες. Προσβάλλουν τις φωτογραφικές πλάκες και προκαλούν το φθορισμό διάφορων ουσιών. Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες απορροφούνται σχεδόν ολοκληρωτικά από το γυαλί και από τα περισσότερα διαφανή σώματα

Πηγή πλούσια σε υπεριώδεις ακτινοβολίες είναι ο Ήλιος. Στην πορεία τους όμως προς τη Γη, φιλτράρονται στα διάφορα στρώματα της ατμόσφαιρας και δεν προκαλούν βλάβες στους ζωντανούς οργανισμούς.

8

ΑΛΑΤΑ H λέξη άλας προέρχεται από το αρχαίο αλς, που σημαίνει τόσο το αλάτι με

την έννοια που το γνωρίζουμε σήμερα, όσο και τη θάλασσα.

Στη Χημεία, άλατα ονομάζονται οι ιονικές ενώσεις που περιέχουν ένα μέταλλο και ένα αμέταλλο.

Είναι κρυσταλλικά σώματα που διαλύονται στο νερό. Στο μόριό τους υπάρχει ένα μέταλλο ή ηλεκτροθετική ρίζα ως κατιόν και ένα αμέταλλο ή ηλεκτραρνητική ρίζα ως ανιόν.

Τα άλατα διακρίνονται σε: 1. Απλά άλατα

π.χ. Νa2SΟ4 ουδέτερο άλας (θειικό νάτριο) , ΝaΗS04 όξινο άλας (όξινο θειικό νάτριο) 2. Μεικτά άλατα π.χ. CaΒrCl ή ΚnaCΟ3 3. Διπλά άλατα 4. Σύμπλοκα άλατα

ΑΛΟΓΟΝΑ Ή ΑΛΑΤΟΓΟΝΑ Η λέξη αλογόνο ή αλατογόνο προέρχεται από το "άλας" και "γεννώ" και

φανερώνει κάτι που δημιουργεί, που «γεννά» άλατα.

Αλογόνα είναι η ονομασία που δόθηκε από το τον χημικό Μπερτζέλιους στα στοιχεία φθόριο, χλώριο, βρόμιο και ιώδιο επειδή τα παραπάνω στοιχεία ενώνονται εύκολα με μέταλλα και "γεννούν" άλατα.

Εκτός από τα στοιχεία αυτά αλογόνο θεωρείται και το ραδιενεργό στοιχείο αστάτιο, που ανακαλύφθηκε αργότερα. Τα αλογόνα δεν υπάρχουν ελεύθερα στη φύση, είναι όμως αρκετά διαδομένα τα άλατά τους.

ΑΜΕΤΑΛΛΑ Η λέξη προέρχεται από το στερητικό α και τη λέξη μέταλλο και φυσικά

σημαίνει αυτό που δεν είναι μέταλλο.

Στη Χημεία, αμέταλλα ονομάζονται τα στοιχεία που δεν είναι μέταλλα και διαφέρουν απ' αυτά ως προς τις ιδιότητές τους.

Είναι κακοί αγωγοί της θερμότητας και του ηλεκτρισμού. Συναντούνται στη φύση μόνα τους ή χημικά ενωμένα με άλλα στοιχεία.

Αμέταλλα στοιχεία είναι: υδρογόνο, οξυγόνο, χλώριο, θείο, ιώδιο, αργό, κρυπτό, βόριο, βρόμιο, αρσενικό, ξένο, πυρίτιο, νέο, σελήνιο, τελλούριο, φθόριο, φωσφόρος, άνθρακας και αντιμόνιο.

ΑΜΙΝΟΞΕΑ

Η λέξη αμινοξέα δημιουργείται από το αμίνες, που είναι σειρά οργανικών ενώσεων της αμμωνίας και τη λέξη οξέα, που δείχνει τα στοιχεία με όξινο χαρακτήρα.

9

Στη Χημεία, αμινοξέα λέγονται οι οργανικές ενώσεις που στο μόριό τους περιέχουν αμινοομάδα (-ΝΗ2) και καρβοξύλιο (-CΟΟΗ).

Τα αμινοξέα έχουν δύο χαρακτηριστικές ομάδες :Μία με όξινο χαρακτήρα και μία με βασικό χαρακτήρα. Παράδειγμα αμινοξέου είναι η γλυκίνη: ΝΗ2 Η2-CΟΟΗ.

Αποτελούν βασικά συστατικά των πρωτεϊνών των ζώων και των φυτών.

ΑΜΠΕΡΟΜΕΤΡΟ Η λέξη δείχνει ότι πρόκειται για κάτι που μετράει την ποσότητα των Αμπέρ,

την μονάδα μέτρησης της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος.

Αμπερόμετρο είναι το όργανο που χρησιμοποιούμε για τη μέτρηση της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος.

Σ’ αυτό υπάρχει μια κλίμακα που είναι βαθμολογημένη σε μονάδες αμπέρ και στα υποπολλαπλάσιά της. Με τη βοήθεια αυτής της κλίμακας μπορούμε να διαβάσουμε απευθείας το μέτρο της έντασης.

ΑΜΥΛΟ

Η λέξη παράγεται από το στερητικό α και το μύλη, που σημαίνει μυλόπετρα. Έτσι, άμυλος είναι αυτός που δεν έχει περάσει από μυλόπετρα, αυτός που δεν έχει αλεστεί σε μύλο.

Άμυλο λέγεται η γνωστή ουσία που μπορεί να παραχθεί από δημητρια-κά, σε μορφή πολτού.

Στη φύση υπάρχει κυρίως σε μορφή κόκκων, που λέγονται αμυλόκοκκοι. Είναι μία από τις σπουδαιότερες θρεπτικές ουσίες για τον άνθρωπο και τα ζώα γιατί περιέχει μεγάλη ποσότητα υδατανθράκων

Αποτελείται από δύο διαφορετικά συστατικά: την αμυλοπηκτίνη και την αμυλόζη. Ως πρώτη ύλη για την εξαγωγή του αμύλου χρησιμοποιούνται οι πατάτες, το καλαμπόκι και το σιτάρι. Το άμυλο στα φυτά σχηματίζεται κατά τη φωτοσύνθεση από το διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας και το νερό.

ΑΝΑΚΛΑΣΗ Η λέξη ανάκλαση σχηματίζεται από το ανά που σημαίνει ξανά, πάλι και το

αρχαίο ρήμα κλάω που σημαίνει σπάζω, διαχωρίζω. Ανάκλαση λέγεται η κάμψη προς τα πίσω, η αναστροφή αλλά και η άμεση κι αυτόματη αντίδραση του οργανισμού σε εξωτερικό ερέθισμα.

Στη Φυσική, ανάκλαση λέγεται η αλλαγή της πορείας που παθαίνει μία ακτινοβολία όταν ξεκινήσει από ένα σώμα, συναντήσει μία επιφάνεια και επιστρέψει εκεί από όπου ξεκίνησε.

Όταν η επιφάνεια είναι ανώμαλη, τότε η ανάκλαση είναι ακανόνιστη και λέγεται διάχυτη ανάκλαση.

10

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Το ρήμα αναπαράγω σχηματίζεται από τις λέξεις ανά, παρά και άγω και

δείχνει ότι παράγω κάτι ίδιο με κάτι άλλο, αναδημιουργώ, ανασχηματίζω, γεννώ. Επομένως, αναπαραγωγή είναι η νέα παραγωγή, η συνεχής παραγωγή όμοιων πραγμάτων, η αναδημιουργία.

Στη Φυσική και τη Βιολογία αναπαραγωγή ονομάζεται η λειτουργία με την οποία οι ζωντανοί οργανισμοί διαιωνίζουν το είδος τους, ο πολλα-πλασιασμός, η διαιώνιση του είδους, η ικανότητα παραγωγής νέων ζωντανών οργανισμών.

Η αναπαραγωγή αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό όλων των ζωντανών οργανισμών, φυτών και ζώων.

ΑΝΑΠΝΟΗ Το ρήμα αναπνέω (ανα-πνέω), σημαίνει εισπνέω και εκπνέω αέρα, ανασαίνω

και αναπνοή είναι η εισπνοή και εκπνοή, η αναζωογόνηση, η ανακούφιση.

Στη Φυσική και τη Βιολογία αναπνοή ονομάζεται η λειτουργία με την οποία ο οργανισμός προσλαμβάνει οξυγόνο από το περιβάλλον και αποβάλλει το διοξείδιο του άνθρακα.

Η λειτουργία αυτή είναι απαραίτητη για την επιβίωση και την ανάπτυξη του οργανισμού. Από τη μια του εξασφαλίζει οξυγόνο, το οποίο προκαλεί τις καύσεις που χρειάζονται και από την άλλη αποβάλλει το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο θα γινόταν θανατηφόρο αν συγκεντρωνόταν σε μεγάλες ποσότητες.

ΑΝΕΜΟΣ

Ένα από τα ρήματα της ινδοευρωπαϊκής γλώσσας είναι το an, που σημαίνει φυσώ, πνέω. Η βασική έννοια της λέξης άνεμος είναι πνοή, αλλά και σε πολλές γλώσσες σημαίνει ψυχή.

Άνεμος λέγεται η κίνηση του ατμοσφαιρικού αέρα. σε σχέση με το έδαφος της Γης.

Κύρια χαρακτηριστικά του αέρα είναι η διεύθυνση και η έντασή του. Οι άνεμοι είναι αυτοί που ουσιαστικά διαμορφώνουν το κλίμα μιας περιοχής, αφού μεταφέρουν τις μάζες των υδρατμών που προκαλούν τις βροχές. Οι άνεμοι προκαλούνται από τη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα σε κάποιους γειτονικούς τόπους. Αυτό προκαλεί την μετακίνηση αερίων μαζών και δημιουργεί αυτό το ρεύμα, που ονομάζεται άνεμος.

Η ταχύτητα του ανέμου μεταβάλλεται, γιατί οι δυνάμεις που επιδρούν στις μάζες του αέρα δεν είναι σταθερές.

ΑΝΘΡΑΚΑΣ Η αρμενική λέξη antel σημαίνει διάπυρο κάρβουνο και η αρχική σημασία της

λέξης άνθραξ είναι κάτι που ανάβω, αναφλέγω. Σήμερα μιλώντας για άνθρακα εννοούμε κυρίως το κάρβουνο.

η συνέχεια στο...

http://www.easywriter.gr/ebooks/item/358