ΔΟΛΙΩΤΙΚΑ Γ΄3ΜΗΝΟ 2012

Ο «ΠΑΛΜOΣΤΩΝ ΜΗΛΙΩΤA∆ΩΝ»

Μια υπέροχη, µικρή και πολύκατατοπιστική µηνιαία εφηµερί-δα των Μηλιωτάδων (που έχου-µε... σεµπριά) στο τεύχος της341ο του µηνός Ιουλίου του2012 γράφει:

«Με απόφαση ο ∆ήµος Ζα-γορίου επιχορήγησε µε χρηµα-τικό ποσό 500 ευρώ διάφορουςπολιτιστικούς συλλόγους τουΖαγορίου, περίπου 7-8 τον αριθ-µό!». Συγχαίρουµε τον ∆ήµο καιτον κ. ∆ήµαρχό τους για τηνενέργειά τους αυτή, γιατί κατά-

λαβαν ότι οι Σύλλογοι τούςέχουν µεγάλη ανάγκη σήµερανα µείνουν ζωντανοί. Ο δικόςµας ∆ήµος Πωγωνίου, πιστεύ-ουµε και αυτός θα µιµηθεί τονσυνάδελφό του του Ζαγορίουκαι θα ενισχύσει και τουςδικούς µας συλλόγους.

Επίσης εφιιστούµε την προ-σοχή και στους συµβούλουςµας να θυµήσουν στον κ. ∆ή-µαρχο Πωγωνίου, την ενέργειααυτή και µε την υπόσχεση ότι οισύλλογοι που εκδίδουν εφηµε-ρίδες, βιβλία και λοιπά έντυπα,να τους δίνεται κάθε χρόνο

ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOYb ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b

ETOΣ 28ο u AP. ΦYΛ. 115 u IOYΛIOΣ - AYΓOYΣTOΣ - ΣEΠTEMBPIOΣ 2012TAX. ∆/NΣH: AIAKI∆ΩN 36 u 452 21 IΩANNINA u e-mail: [email protected] u www.dolo.gr

ΠΛHPΩMENOTEΛOΣ

Tαχ. ΓραφείοIωαννίνων

Aριθµός. Aδείας 14KΩ∆IKOΣ 094587

KKOOYYBBEENNTTOOYYΛΛEEΣΣ Tου ∆HM. ΠOTΣH

* Συνέχεια στη 2η σελίδα

Όπως καθιερώθη-κε τα τελευταία

χρόνια έτσι και φέτοςπραγµατοποιήθηκε µεµεγάλη επιτυχία το«ΑΝ ΤΑΜΩΜΑ» των ∆ο -λιωτών την Παρασκευή17 Αυγούστου 2012 τοβράδυ.

Η συµµετοχή φέ τοςήταν µικρότερη από ταπροηγούµενα χρόνια,ίσως λό γω της οικονο-µικής κρίσεως πουυπάρχει. Το κέφι όµωςδεν υστερούσε, µε απο-τέλεσµα να πρα γµα -τοποιηθεί ένα γνήσιοπωγωνήσιο γλέντι. Ηεκδήλωση κύλησε όµορφα,µέσα σε ζεστή ατµόσφαι-ρα, µε το νόστιµο παραδο-σιακό φαγητό (κρέας µεπιλάφι) και τους ήχους τουµουσικού συγκροτήµατοςτου εξαίρετου Κώστα Βέρ -δη. Η νεολαία µας όπως

πάντα έδωσε το παρόν της,βοηθώντας στην πραγµα-τοποίηση της εκδήλωσηςκαι κρατώντας τον χορόµέχρι τις 5 το πρωΐ. Τουςπαρευρισκόµενους χαιρέ-τησε εκ µέρους των ∆ο -λιωτών ο Πρόεδρος τουΠολιτιστι κού Συλλόγου ∆ο -

λού Ιωαννίνων Γιάν νηςΜπον τίνης.

Στην ιστοσελίδα µας(www.dolo.gr) µπορείτε ναδείτε περισσότερες φωτο-γραφίες και να απολαύσε-τε όλα τα video από το γλέ-ντι.

ΤΟ “∆ΟΛΙΩΤΙΚΟ ΑΝΤΑΜΩΜΑ”

.... Μιλούσαν οι καρδιές...Βράδυ 17 Αυγούστου στο

∆ολό. Ένα αντάµωµα ξεχωριστό.

Από κείνα που τόσο καλά και

τόσο πετυχηµένα, τα παιδιά του

Συλλόγου, κρατάνε σαν «κόρη

οφθαλµού» και που σε πείσµα και

των δύσκολων καιρών, δεν αφή-

νουν να σβήσει.

Και η νεολαία µας πρώτη και

καλύτερη. Νιάτα, γεµάτα, ζωή και

ελπίδες. ΣΦρίγος και αγάπη για το χωριό.

Ξάφνιασµα; Ελπίδα; Σίγουρα πολλές υποσχέσεις ότι το

χωριό δε θα σβήσει.

Κι’ η καστανιά να θυµίζει παλιές, καλές εποχές. Τότε που.....

Κι’ όλο το βράδυ µέχρι τα χαράµατα, στο τραπέζι, στο χορό,

δεν µιλούσαν οι λέξεις. Μίλησαν οι καρδιές. Κι’ έλεγαν πολλά!!

Κώστας Αναστασίου

ΑΝΟΧΥΡΩΤΗΗ ΥΠΑΙΘΡΟΣ

Την ώρα που οι τιµές της ενέργειας

αυξάνονται µε ταχείς ρυ θµούς και οι

µισθοί ολοένα και µειώνονται, η χρήση του

ξύλου για θέρµανση υποκαθιστά τον ηλε-

κτρισµό και το πετρέλαιο, όχι µόνο σε αγρο-

τικές περιοχές αλλά και στα αστικά κέντρα.

Σε λίγο δε θα υπάρχει σπίτι χωρίς την

παραδοσιακή ξυλόσοµπα. Και µη ξεχνάτε

κάτι: Εάν βρεθείτε σε ανάγκη να κόψετε

ξύλα ποτέ µην κόψετε τον κορµό του

δέντρου. Μπορείτε να κόψετε τα κλωνάρια

ώστε και το δέντρο να ωφελήσετε και να

ζεστάνετε την οικογένειά σας.

Όπως αναφέρουν δηµοσιεύµατα η κατα-

νάλωση παράνοµης ξυλείας είναι πολύ

µεγαλύτερη από αυτή που αναφέρεται στα

επίσηµα στατιστικά στοιχεία. Εξάλλου οι

λιγοστοί δασικοί υπάλληλοι αδυνατούν να

ελέγξουν καταπατητές, λαθροϋλοτόµους, ή

λαθροθήρες. Εποµένως σε µας αποµένει η

προστασία του δασικού µας πλούτου µια και

η ύπαιθρος παραµένει ανοχύρωτη.

ΣEΠTEMBPIOΣ 2012 « ∆ O Λ I Ω T I K A » 2

στον καθένα 1.000 ευρώ τουλά-χιστον για να µπορέσουν... ναζήσουν. Είναι επιτακτική ανά-γκη οι σύλλογοί µας να ζήσουν,διότι προσφέρουν παράδοση,ήθη και έθιµα, κ.τ.λ. Ο µακαρί-της ο Φ. Κόντογλου έλεγε καιτο ’γραφε:

«Έθνη χωρίς παράδοση έ -χουν διαλυθεί σαν το φτερόστον άνεµο και δεν υπάρχουνπια»...

ΑΠΟΚΕΦAΛΙΣΑΝΜΕ ΤΣΕΚΟYPΙ ΤEΣΣΕΡΙΣ

XEΛΩNEΣ

Ασυνείδητοι αποκεφάλισανµε τσεκούρι τέσσερις χελώνεςκαρέτα καρέτα στον Αµβρακικόκόλπο, που ξεβράστηκαν νε -κρές στην ακτή της Τσου καλιού.Η δολοφονία έγινε από ανθρώ-πινο χέρι και το πιθανό είναι(όπως γράφουν) πρόκειται γιαερασιτέχνες ψαράδες που βρή-καν στα δίχτυα τους τις χε λώ-νες.

Η υπόθεση βρίσκεται ήδηστον Εισαγγελέα Περιβάλλον -τος.

Η παρουσία των χελώνωνστον Αµβρακικό, χάνεται στοβάθος των αιώνων, και αυτόγιατί η περιοχή ανέκαθεν έχειαρκετή τροφή και ασφάλεια.

ΤΟΞΙΚOΣ ΕΙΣΒΟΛEΑΣΣΤΟ ΑΙΓΑIΟ ΚΑΙ ΙOΝΙΟ

Τοξικό φύκι-εισβολέας πουέφτασε στις ελληνικές θάλασ-σες από την Αυστραλία κολλη-µένο στις άγκυρες και τις καρί-νες των πλοίων καταστρέφει τοοικοσύστηµα στο Αιγαίο καιεπεκτείνεται πλέον ακόµα καιστο Ιόνιο Πέλαγος.

Οι επιστήµονες εκπέµπουντο σήµα κινδύνου, γιατί το φαι-νόµενο έχει λάβει ανεξέλε-γκτες διαστάσεις. Το φύκι αυτόµοιάζει µε σταφύλι, έχει εκδιώ-ξει ολόκληρους πληθυσµούςαπό σάλπες, τσιπούρες, σαρ-γούς, γαρίδες και καβούρια. Τασηµαντικότερα προβλήµατααπό το φύκι-φονιάς αντιµετωπί-ζουν ο Σαρωνικός Κόλπος, το

λιµάνι της Ρόδου, ο Κόλπος του

Λαγανά στη Ζάκυνθο, η Σιθωνία

στη Χαλκιδική και γενικά οι

Κυκλάδες. Οι αρµόδιοι φορείς τι

κάνουν, περιµένουν απ’ τους

ψαράδες για την καταπολέµη-

ση;

ΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΠΟ∆ΟΣΦΑΙΡOΦΙΛΟΥΣ

Και κάτι για τους ποδοσφαι-

ρόφιλους, που µόλις προηµε-

ρών το µάθαµε:

Το ποδόσφαιρο του µέλλο-

ντος δεν θα ’χει πλέον 11 ποδο-

σφαιριστές, αλλά οµάδα όπου

(6) έξι ποδοσφαιριστές θα µπο-

ρούν να παίζουν παντού και να

κάνουν τα πάντα! Σε λίγο καιρό

δεν θα υπάρχει καµία διαφορά

ανάµεσα στα χαφ και στους επι-

θετικούς. Εγώ δεν το πιστεύω,

ας το δούµε και µετά να το

αξιολογήσουµε.

Μπορεί να µας αρέσει, γιατί

θα... πέφτουν πολλά γκολ!

Υ.Γ.: Φοβάµαι ότι δεν σας

ικανοποίησα µε τις «Κουβεν -

τού λες» µου τούτη τη δόση. Τι

να γίνει όµως, δεν µπόρεσα να

βρω «ντόπιο πράγµα», πρώτον

διότι γέρασα και δεύτερον µου

στέρησαν µια για πάντα το

µηχανάκι µου (τη χαρά της

ζωής) και δικαιολογηµένα διότι

στις 29 Αυγούστου του 2012

έκλεισα τα 83 χρόνια µου.

Στο χωριό όπως µαθαίνω,

τώρα το χειµώνα είναι «τρεις

και ο κούκος» όπως λέει η

παροιµία. Ανταποκρίσεις, νέα

κ.τ.λ. από χωριανούς και συν-

δροµητάς σταµάτησαν τα πάν -

τα, παρ’ ότι έχουµε πάρα πολ-

λούς ∆ολιώτες των «Γραµµά -

των και των Τεχνών».

Σήµερα µας χτυπάν δύο

κακά: Η οικονοµική κρίση και

της... πέννας η κρίση!

Πάντως σας δίνουµε το

λόγο µας, ψωµί µπορεί να φάµε

λιγότερο, η εφηµερίδα µας

θάναι πάντοτε... χορτάτη και θα

κυκλοφορεί στις τακτές προθε-

σµίες.

Εύχοµαι σ’ όλους

ΚΑΛΟ ΧΕΙΜΩΝΑ,

µε µέτρο σωστόν.

* Συνέχεια από την 1η σελίδα

KKOOYYBBEENNTTOOYYΛΛEEΣΣ

Με ρίζες ∆ολιώτικες και µ’αναµνήσεις φυλαγµέ-

νες στο µυαλό και στην καρ-διά...

Σε δύσκολες εποχές καιχαλεπούς καιρούς, οι παλαιοί∆ολιώτες άφησαν το χωριό. Καιδιάβηκαν σ’ Ανατολή και ∆ύση.Οι περισσότεροι στην Αµερική.Όπου αναζήτησαν καλύτερητύχη. Νέους ορίζοντες. Τότεπου το χωριό δεν µπορούσε νατους κρατήσει. Να τους ζήσει.Να τους δώσει, όσα χρειάζο-νταν για το παρόν τους. Αλλάκαι για το µέλλον τους. Έπρεπενα ξενιτευτούν. Έσφιξαν τηνκαρδιά τους. Και το έκαναν. Καιβρέθηκαν ξένοι, σε ξένεςχώρες. Μακρινές- άγνωστες.Χωρίς προσόντα, χωρίς γλώσ-σα. Χωρίς ειδίκευση. Στο άγνω-στο.

Μ’ ένα όµως βασικό πλεονέ-κτηµα και όπλο την ελπίδα καιτην πίστη ότι θα τα καταφέρουνκαι τη σκληρή δουλειά που τηνήξεραν απ’ το χωριό και δε τηφοβόταν.

Και κατάφεραν, µε τη βοή-θεια και του Θεού να προκό-ψουν, να καλυτερέψουν τη ζωήτους, να µορφώσουν τα παιδιάτους, να πετύχουν σ’ ότι κι ανκαταπιάστηκαν.

Κι’ όλα τα χρόνια η καρδιάκαι η ψυχή τους στο «Νόστο».Και τον «οµφάλιο λώρο» µε το∆ολό, να τους ενώνει. Και ναµην αποκόπτεται ποτέ. Και ναβοηθούν πάντα το χωριό. Απ’ τουστέρηµα ή το περίσσευµάτους.

Γιατί πάντα ένιωθαν και νιώ-θουν ∆ολιώτες! Και πως ό,τιγίνεται ή ό,τι δεν γίνεται στοχωριό είναι από δικό τους µερ-τικό.

Και κει, στα µακρινά ξένα,τους λείπει το χωριό όπουπέρασαν όµορφα αλλά δύσκο-λα νεανικά χρόνια µε τους συγ-γενείς και τους φίλους, τις βόλ-τες, τα πανηγύρια, τις χαρές καιτις λύπες. Μ’ όλους µαζί! Πουδεν τους χώριζε τίποτε.

Όµορφο ∆ολό. Όµορφεςαναµνήσεις. Μυρωδιές απ’ τοβρεγµένο απ’ τη βροχή χώµα.Ακούσµατα από τα πουλιά, τακοκόρια, τα βελάσµατα τωνζώων, την καµπάνα του Άι

Νικόλα, το θρόισµα της καστα-νιάς, το χτύπηµα της βροχήςστον τσίγκο, τα τριζόνια τα βρά-δια...

Γι’ αυτό και δεν ξεχνούν... κιας τους πήγε η ζωή αλλού. Οιαναµνήσεις είναι ένας πολύτι-µος θησαυρός φυλαγµένος καιστο µυαλό και στην καρδιά. Μ’αυτές, κρατούν, σε όχι εύκο-λους χρόνους, στα ξένα, οι∆ολιώτες µέσα τους το ∆ολό.∆ιατηρούν, όσο µπορούν, µεευλάβεια, το ∆ολιώτικα ήθη καιέθιµα, τις παραδόσεις, τα τρα-γούδια, τον Πωγωνίσιο χορό,που βγαίνει µέσα από τα φυλ-λοκάρδια (ο Φόρης ο Ράπτης,αψευδής µάρτυρας στο αντά-µωµα στο χωριό).

Και συνδετικός τους κρίκοςτα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» που τα περι-µένουν. Για να .... ξαποστάσουνκαι να κλάψουν, φανερά ήκρυφά, όταν τα κρατούν σταχέρια τους. Από χαρά, απόθύµησες, από νοσταλγία. Για τιςµέρες και νύχτες που πέρασαν,για τις χαρές και τις λύπες πουέζησαν, για τους συγγενείς,τους φίλους, τους χωριανούςπου έφυγαν ή που είναι µακριάτους.

Και πάντα σε επαφή µε τοχωριό, µε τους χωριανούς.Ακόµα και η δεύτερη και η τρίτηγενιά, που οι παππούδες τουςµεταλαµπάδευσαν τη φλόγατης αγάπης για το ∆ολό.

Και στήνουν, συχνά-πυκνά,ένα νέο δικό τους µικρό ∆ολό,στη µακρινή χώρα. Σε κάθεγάµο, γέννηση, πανηγύρι, θάνα-το, για να ξαναθυµηθούν οιπαλιότεροι και να µάθουν οινέοι.

Όλους αυτούς τους ξενιτε-µένους ∆ολιώτες, ας τουςφέρουµε πιο κοντά µας γιατίτους έχουµε ανάγκη. Και περισ-σότερο το χωριό. Γιατί είναιαδέλφια µας!

Γιατί, κι’ αν ... «φύτρωσαν»σε άλλους τόπους οι ρίζες τουςείναι ∆ολιώτικες. Από δω έφυγεο σπόρος για να φυτρώσει. Kιαυτό είναι σηµαντικό. Kαι σηµα-διακό.

Νάστε καλά αδέρφια τηςξενιτιάς, όπου και νάστε.


Οι ∆ολιώτες της ξενιτιάς...


Από πολύ παλιά οι ∆ο -

λιώτες είχαν την κακή

τύχη να γνωρίσουν το πικρό

ψωµί της ξενιτιάς, αφού το

∆ολό ήταν ένα µικρό φτωχό

χωριό, µε αποτέλεσµα να απο-

χαιρετά τα νιάτα του, το µέλλον

του τόπου.

∆εν υπάρχει ελληνική οικο-

γένεια που να µην έχει στους

κόλπους της έναν ξενιτεµένο,

που έφευγε νέος και γύριζε, αν

γύριζε, γέρος. Η στιγµή του

αποχωρισµού ήταν για τους

νέους γεµάτη πόνο για τη γη

που γεννήθηκαν, για τους

δικούς τους ανθρώπους για τη

µάνα που τους γέννησε κι όλα

αυτά ανάµιχτα µε το φόβο και

τη γοητεία του αγνώστου.

Η ξένη χώρα δίνει ίσως στον

ξενιτεµένο µια υλική άνεση.

∆εν δίνει όµως ποτέ αυτό το

«κάτι» που µόνο η πατρίδα του

µπορεί να του δώσει γι’ αυτό και

η ζωή του ξενιτεµένου είναι

πικρή και θλιµµένη. Το ψυχικό

κενό δεν γεµίζει µε τα αγαθά,

αφού στην ξενιτιά λείπει η

ζεστασιά, η θαλπωρή του σπιτι-

ού και των ανθρώπων που τον

αγαπούν. Εκεί στα ξένα η

έννοια της πατρίδας είναι ακοί-

µητη, άσβηστη.

Αφορµή για τις παραπάνω

σκέψεις, αποτέλεσε το πέρα-

σµά µου από το εικόνισµα που

έχτισε ο Παύλος Μπέτζιος το

1954 στο “φρύδι”. Ένα ηλιόλου-

στο απόγευµα παρέα µε τον

Χριστόφορο Ράπτη και τον

Γιώργο Κωσταρά πήγαµε να

φωτογραφήσουµε το ∆ολό από

απέναντι, από τον λάκκο.

Έχουµε βλέπεις και οι τρεις το

χόµπυ της φωτογραφίας! Το

εικόνισµα, αφιερωµένο στους

Αγίους Αποστόλους, δεσπόζει

στο “φρύδι”, τελευταίο σηµείο

οπτικής επαφής από το “τσου-

µπάρι”, όπου και κει στέκει το

εικόνισµα του Αγίου Νικολάου.

Στo εικόνισµα στο τσουµπάρι

ήταν ο τόπος του αποχωρισµού,

όπου γινόταν το ξεπροβόδισµα

και θύµιζε ατµόσφαιρα αρχαίας

τραγωδίας. Γυναίκες που µοιρο-

λογούσαν, άντρες που δάκρυ-

ζαν στη γωνία, µανάδες και

πατεράδες – γέροι- µε βαριά

καρδιά, σχολιαρόπαιδα, συγγε-

νείς και χωριανοί... προσδοκού-

σαν όλοι και προσεύχονταν

γοργά να διαβεί ο καιρός, να

γυρίσουν οι άντρες καλά και

“καζαντισµένοι”. Κουνούσαν τα

µαντήλια τους για το τελευταίο

αποχαιρετισµό οι γυναίκες,

όταν οι ξενητεµένοι ξεπρόβα-

λαν µέσα από το λάκκο στην

κορυφή στο “φρύδι”. Η διαδρο-

µή αυτή ακολουθούνταν στη

µεταναστευτική περίοδο µετά

τον πόλεµο του 1940 και µέχρι

τη διάνοιξη του δρόµου µε την

Πωγωνιανή. Παλαιότερα, από

τα τέλη του 19ου αιώνα και

µέχρι το 1940, η µετανάστευση

που ονοµαζόταν και υπερπό-

ντια, γιατί γινόταν κυρίως προς

την Βόρεια και τη Ν. Αµερική,

ακολουθούσε τη διαδροµή προς

το “Σκάλωµα” τη σηµερινή πόλη

των Αγίων Σαράντα. Το σηµείο

του αποχωρισµού την περίοδο

αυτή ήταν το εικόνισµα του

Γιάννη Νάστου, λίγο πριν τα

“Παρακάτωνα”, στη Νοτιοδυτική

έξοδο του χωριού στην όχθη

της χαράδρας. Μέχρι εδώ συνό-

δευαν οι πρόγονοί µας τους

ταξιδεµένους τους κι εδώ τους

έδιναν το πικρό φιλί του χωρι-

σµού για την ξενιτιά, Αµερική,

Κων/πολη, Οδησσό κλπ., Εδώ

όµως περίµεναν και την επι-

στροφή τους µε δάκρυα χαράς

του γυρισµού. Ψυχικός σπαραγ-

µός ο ζωντανός χωρισµός,

καθολική χαρά ο γυρισµός.

Αυτή η λαχτάρα και τη χαρά την

έζησαν πολύ έντονα στο σηµείο

αυτό οι χωριανοί µας.

Πολλά, πάρα πολλά, χρω-

στάµε στους ξενιτεµένους µας,

πρόσφεραν πολλά και στις οικο-

γένειές τους αλλά και στον

τόπο τους.

Πολλές οι αιτίες της µετανά-

στευσης. Η ελπίδα για µία καλύ-

τερη ζωή είναι το κυρίαρχο

στοιχείο που σπρώχνει τον

µετανάστη µακριά. Άλλωστε η

Ελλάδα από την αρχαιότητα

έχει χαρακτηρισθεί ως «λεπτό-

γαιος», αδυνατεί να θρέψει τα

παιδιά της, πόσο µάλλον το

∆ολό! Αυτή η πραγµατικότητα

καθώς και η φύση του Έλληνα,

µία φύση τολµηρή µε αγάπη για

προκοπή αλλά και χωρίς φόβο

για το άγνωστο, συχνά µέσα

στην ιστορική του διαδροµή,

τον σπρώχνει µακριά από την

αγαπηµένη του πατρίδα. Οι

∆ολιώτες όπου και αν βρέθη-

καν, στις αποσκευές τους είχαν

τις αξίες και τις παραδόσεις που

γεννήθηκαν στο λεπτόγαιο

τόπο τους. Τον τόπο που δεν

είχε τις µεγάλες εκτάσεις ή τα

πλούσια εδάφη για να τους θρέ-

ψει, αλλά τις ιδανικές συνθήκες

για την ανάπτυξη της ιδέας του

µέτρου και του φιλοσοφικού

στοχασµού.

Αν κι αυτά αφορούν το

παρελθόν, σήµερα η τεχνολογία

νίκησε την απόσταση και την

αντίληψη για την ξενιτιά, η

οποία εξακολουθεί να πονά

ακόµα στις µέρες µας. Ο ζωντα-

νός χωρισµός, όµως, όπως απο-

καλείται η ξενιτιά, δεν ξεπερ-

νιέται ούτε µε το ίντερνετ ούτε

µε τον χρόνο, γίνεται απλά

βίωµα, µαθαίνεις να ζεις µε τον

δικό σου άνθρωπο µακριά.

Γιώργος Μποντίνης

Tο εικόνισµα του τελευταίου αποχαιρετισµού

Γλυκειά επιστροφή...

Κοντά στα 60 χρόνια ξενιτιάς!Κι ο Φόρης ο Ράπτης, ξανά στο χωριό. Στο αγαπηµένου του

∆ΟΛΟ!Έφυγες νέος, Φόρη, απ’ το χωριό και ξαναγύρισες... νέος στην

καρδιά!Κι’ όλα τα χρόνια, µακριά απ’ την πατρίδα, ο νους και η ψυχή

σου στο χωριό. Τα χρόνια, Φόρη, βάραιναν τους ώµους σου. Ηκαρδιά σου όµως, δυνατή, όπως πάντα, απ’ τη ∆ολιώτικη αγάπη.

Και στη «∆ική σου» ∆ολιώτικη βραδιά, όσο κι’ αν προσπάθη-σες, Φόρη, τα δάκρυα που αυλάκωσαν το πρόσωπό σου, το τρε-µούλιασµα της φωνής απ’ τη συγκίνηση, αλλά και το σκίρτηµα τηςκαρδιάς σου, δεν µπόρεσες να τα κρύψεις!

Ούτε κι’ η αγαπηµένη σου Κρυστάλλω. (Ηθικός αυτουργός καιο Γιάννης ο Μποτίνης µε τα γεµάτα συγκινησιακή φόρτιση λόγιατου...). Και τώρά, Φόρη, γύρισες ξανά πίσω. Με οξυγόνο, ανάσες,ωραίες αναµνήσεις απ’ το χωριό και πολλή-πολλή ΑΓΑΠΗ απ’όλους µας!

Με τον ερχοµό σου, έστειλες πολλά µηνύµατα, Φόρη. Που θαµας συντροφεύουν. Αλλά και πήρες πολλά µηνύµατα που θα σεσυντροφεύουν.

Όπως και η αγάπη µας.Και η ευγνωµοσύνη µας!


Tο εικόµισµα του

Παύλου Mπέτζιου


Στη δύσκολη περίοδο πουόλοι βιώνουµε, η ανάγκη

για ψυχαγωγία, αισιοδοξία καιχαµόγελο, µέσω της τέχνης καιτου πολιτισµού, γίνεται όλο καιπιο επιτακτική.

Οι ∆ολιώτες που παραδοσια-κά οργανώνουν καλοκαιρινέςεκδηλώσεις στα πλαίσια τηςπολιτιστικής τους δραστηριότη-τας παρουσίασαν και φέτος τιςπαρακάτω σηµαντικές πολιτι-στικές εκδηλώσεις οι οποίεςσυµβάλλουν στην ανάδειξη τηςπαράδοσης και του πολιτισµού.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ

Οι εκδηλώσεις του καλοκαι-ριού ξεκίνησαν µε την παράστα-ση Καραγκιόζη από τον ερασι-τέχνη συγχωριανό µας Αλέξαν -δρο Οικονοµίδη (εγγονό τουΓιάννη Κουβαρά), που καθιέρω-σε πλέον να παρουσιάζει ανελ-λιπώς κάθε χρόνο. Η παράστα-ση ικανοποίησε µικρούς καιµεγάλους, αφού ο Αλέξανδροςαπέδειξε ότι όταν συνυπάρχουντο χόµπυ και η δεξιοτεχνία, ηεπιτυχία είναι δεδοµένη.

Του ευχόµαστε κάθε επιτυ-χία.

ΒΡΑ∆IΑ ΑΦΗΓΗΣΗΣΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ ΚΑΙ ΜΥΘΩΝ

Μια όµορφη βραδιά στοχωριό µας µε την οµάδα αφήγη-σης παραµυθιών «Ράβε-ξήλω-νε».

.... Ο ήλιος µόλις είχε δύσει.Τα φύλλα της µεγάλης

καστανιάς, που σκιώνει τηνπλατεία του χωριού χρόνιατώρα, ρίγησαν και θρόισαν βια-στικά. Οι παραµυθούδες, ΓιάνναΚούλα - Πόλυ Ανδρεάδη - Στέλ -λα Κατσαρού - Κατερίνα Φώτουκαι ο µουσικός Περικλής Μπου -λουκτσής µε τους ήχους τηςκιθάρας του άρχισαν να πλέ-κουν τις ιστορίες τους... Και κεικάτω από το φως του φεγγαρι-ού, µε λίγα φανάρια να το σιγο-ντάρουν, στις καµάρες τηςεκκλησίας, µαζεύτηκαν οι δικοίµας και λίγοι ξένοι ν’ ακούσουνπαραµύθια, µύλους από τοντόπο µας κι απ’ αλλού.

... κόκκινη κλωστή δεµένηστην ανέµη τυλιγµένη δώ΄στηςκλώτσο να γυρίσει παραµύθι ν’αρχινίσει.

Μια φορά κι έναν καιρό γεν-νήθηκαν τα παραµύθια. Και πέ -ρασε η ώρα χωρίς να το κατα-λάβουµε παρέα µε το σκιουράκιπου έψαχνε την αγάπη, τηνΛιοτήρω την κόρη του ήλιουκαι... τους σκύλους του χωριούπου περνοδιάβαιναν µπροστάαπό τους παραµυθάδες.

Ανεβήκαµε µετά στα τραπέ-ζια του καφενέ, ήπιαµε καιφάγαµε.

Κι έτσι τα παραµύθια «κάθη-σαν» µέσα µας και έγιναν µιαιστορία που κάποτε ακούσαµεκάπου... γιατί τι άλλο είναι ταπαραµύθια; Μια ιστορία πουέχουµε όλοι µέσα µας!

ΤΙΜΗΤΙΚΗ ∆ΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΝΣΥΓΧΩΡΙΑΝΟ ΜΑΣ

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΡΑΠΤΗ

Μέσα σε ένα έντονα συγκι-νησιακό περιβάλλον, στις 18Αυ γούστου 2012, πραγµατοποι-ήθηκε η εκδήλωση του Πολι -τιστικού Συλλόγου ∆ολούΙωαννίνων, για την τιµητική διά-κριση στον συγχωριανό µαςΧριστόφορο Ράπτη, για τηνπολύπλευρη προσφορά του στοχωριό µας.

Η Πρόεδρος της Αδελ -φότητος Αθηνών Όλγα Γιάννα -ρου, αφού καλωσόρισε τονΧριστόφορο Ράπτη εκ µέρουςτης Αδελφότητας Αθηνών, ανα-φέρθηκε στο σπουδαίο τουέργο, το λεύκωµα «Αλησµόνητο∆ολό» και τις συχνές δηµοσιεύ-σεις του στην εφηµερίδα «ΤΑ∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ», στοιχεία που δεί-χνουν, ότι είναι πάντα παρώνστη γενέθλεια γη του, παρ’ ότιείναι ξενητεµένος 50 χρόνια,χαρακτηρίζοντάς τον «µύστητων παραδόσεων».

Ο Πρόεδρος του Πολιτιστι -κού Συλλόγου ∆ολού ΙωαννίνωνΓιάννης Μποντίνης, µεταξύ τωνάλλων αναφέρθηκε στις αξίεςκαι την κοινωνική προσφορά,όχι µόνο του τιµώµενου Χριστό -φορου Ράπτη, αλλά και τωνάλλων ξενητεµένων ∆ολιωτών,

οι οποίοι έχουν καταξιωθεί στιςκοινωνίες που ζουν. Επισήµανετις δυσκολίες αλλά και τα επιτυ-χηµένα αποτελέσµατα της δηµι-ουργίας του λευκώµατος, χαρα-κτηρίζοντας γνήσιο πατριώτηκαι προικισµένο µε χαρίσµατα∆ολιώτη. Τέλος, εξέφρασε στονΧριστόφορο Ράπτη, εκ µέρουςόλων των ∆ολιωτών τις θερµέςευχαριστίες τους για το«Αλησµόνητο ∆ολό», τονίζο-ντας ότι µ’ αυτό το έργο του το∆ολό θα γίνει πράγµατι αλη-σµόνητο, όπως και το όνοµάτου.

Ο Νίκος Υφαντής στο σύντο-µο χαιρετισµό του, καλωσόρισε

τον Χριστόφορο Ράπτη, επιση-µαίνοντας την αγάπη του για το∆ολό και υπενθυµίζοντάς τουτα αγαπηµένα του µέρη τουχωριού µας που θα επισκεφτεί,αναπολώντας τα περασµένα.

Στη συνέχεια ο ΓιάννηςΜπον τίνης, εκ µέρους τουΠολιτιστικού Συλλόγου ∆ολούΙωαννίνων, προσέφερε µία κα -λαίσθητη εικόνα του πολιούχουτου ∆ολού Αγίου Χριστοφόρου,ζωγραφισµένη από τον χωριανόµας Βασίλη Χρήστου.

Στην αντιφώνησή του ο Χρι -στόφορος Ράπτης, φανερά συγ -κινηµένος, ευχαρίστησε για τηντιµή που του έγινε, εκφράζο-ντας και την ευχάριστη έκπληξήτου γι’ αυτή. Με φιλοσοφηµένηκαι εκ βάθους ψυχής εξοµολό-

“∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ 2012”Του Γιώργου Μποντίνη

γησή του, αναφέρθηκε στηνπορεία του από τον ξενητεµότου από το αγαπηµένο του

χωριό και τους αγαπητούς τουγονείς, µέχρι την επιτυχηµένη

σταδιοδροµία του στην Αµε -ρική. Επισήµανε τις δυσκολίεςπου συνάντησε στη δηµιουργίατου λευκώµατος, αλλά µε τοσθένος και την υποµονή του και

τη συµπαράσταση της συζύγουτου Κρυστάλλως και τη συνδρο-µή τόσο του Γιάννη Μποντίνη,όσο και του Νίκου Υφαντή, ολο-κλήρωσε µε επιτυχία αυτό τοέργο.

Ολοκληρώνοντας, διάβασετο παρακάτω ποίηµα, αγνώστουσυγγραφέα και δικής του µετά-φρασης, αλλά αντιπροσωπευτι-κό, όπως ο ίδιος το χαρακτήρι-σε, µε τίτλο: “Η ώρα είναιτώρα”

Στην ιστοσελίδα µας µπορεί-τε να δείτε περισσότερεςφωτογραφίες και τα video απότην εκδήλωση.


«Η ώρα είναι τώρα»

Εάν ποτέ θελήσεις να µ’ αγαπήσειςαγάπα µε τώραπου µπορώ να το νιώσω,όµορφα και τρυφερά αισθήµαταπου αναβλύζουν από αληθινό πόθοαγάπα µε τώρα που είµαι ζωντανόςµην περιµένεις σε µάρµαρογια να σκαλίσεις γλυκές φράσειςσε µια παγωµένη πέτρα.Αν έχεις τρυφερές σκέψεις για µέναπες µου τώρα πριν κοιµηθώποτέ µου να µη ξυπνήσω.Εάν λοιπόν µε αγαπάς, έστω και λίγοπες µου τώρα που ζωσαν θησαυρό να τα φυλάξεις.

Χρόνια τώρα σκεφτόµουν

να κάνω συνεντεύξεις για την

εφηµερίδα µας αλλά κάλλιο

αργά παρά ποτέ. Στην πρώτη

µου συνέντευξη θα µας µιλήσει

ο κ. Xριστόφορος Ράπτης, ένας

υπέ ροχος άνθρωπος (a beau -

tiful mind):

∆.Π.: Τι λείπει από το ∆ολόσήµερα; Ενδεχοµένως κάποιοιάνθρωποι;

Χ.Ρ.: Το χωριό µας αποτελεί

µια εξαίρεση. Μολονότι, ο χω -

ριανός µας Χ. Κωσταράς δηµι-

ούργησε µια εξαιρετική επιχεί-

ρηση και κατόρθωσε να προ-

σελκύσει τον ελληνικό πολιτικό

κόσµο, τοποθετώντας έτσι το

∆ολό στον χάρτη της Ελλάδας,

το χωριό µας πάσχει. Ένα

χωριό, ένας συνοικισµός, χρειά-

ζεται να έχει αρκετούς κατοί-

κους για τη διοίκησή του και τη

φροντίδα της υπάρξεώς του. Τα

άδεια όµορφα σπίτια, οι διάφο-

ροι επισκέπτες που επισκέπτο-

νται το χωριό, πρέπει να έχει

προσιτούς και καθαρούς δρό-

µους, καθαρό κέντρο, καθαρά

αποχωρητήρια, ένα καφενείο,

την κεντρική εκκλησία να λει-

τουργεί από καιρό σε καιρό

κ.λ.π.

Οι λίγοι κάτοικοι που µένουν

στο χωριό δεν είναι δυνατό να

φροντίσουν γι’ αυτά κι έτσι ενα-

πόκειται στους διάφορους

οργανισµούς όπως οι αδελφό-

τητες, ο ακούραστος Πολι τι -

στικός Σύλλογος ∆ολού Ιω -

αννίνων που φροντίζουν µαζί

µε τον ακούραστο Χ. Κωσταρά

κι έτσι το ∆ολό παραµένει ένα

όµορφο και προσιτό χωριό για

όλους. Εποµένως εκείνο που

χρειάζεται το χωριό είναι µόνι-

µοι κάτοικοι.

∆.Π.: Εσείς έχετε δύο πατρί-δες, Ελλάδα και Αµερική, ποιάαισθάνεσαι δική σας πατρίδα;

Χ.Ρ.: Και τις δύο. Η πατρίδα

µας η Ελλάδα και το χωριό µας

µου έδωσαν τη δύναµη να γνω-

ρίσω τον εαυτό µου και να είµαι

αυτός που είµαι. Η δε Αµερική

µου έδωσε την δυνατότητα

(παρότι αλλοδαπός) να δηµι-

ουργήσω τον εαυτό µου και να

πετύχω στη ζωή µου. Εποµένως

αισθάνοµαι δικές µου και τις

δύο.

∆.Π.: Η ζωή έχει περισσότε-ρες δυσκολίες και λιγότερεςχαρές, που βρίσκει ο άνθρωποςτη δύναµη ν’ αντιµετωπίσει τιςδυσκολίες;

Χ.Ρ.: ∆εν χωρά αµφιβολία

ότι η ζωή είναι γεµάτη δυσκο-

λίες και λίγες χαρές –αν κατορ-

θώσεις να τις γνωρίσεις όταν

παρουσιάζονται– ο άνθρωπος

βρίσκει τη δύναµη ν’ αντιµετω-

πίσει τις δυσκολίες της ζωής,

έχοντας όνειρα διά το µέλλον

και τη δύναµη να πραγµατοποι-

ήσει τα όνειρά του.

∆.Π.: Ποιον άνθρωπο θαυµά-ζετε περισσότερο και γιατί;

Χ.Ρ.: Είναι πολλοί οι άνθρω-

ποι που θαύµασα στη ζωή µου

και θαυµάζω. Θα αναφέρω

όµως δύο που µου έδωσαν και

µου δίνουν κουράγιο διαρκώς

για να εµπλουτίζω τον εαυτό

µου, ο ένας ήταν ο σοφός

Σωκράτης που µεταξύ άλλων

είπε εκείνο το «γηράσκω αεί

διδασκόµενος». Ο άλλος ήταν

Έλληνας µε καταγωγή (από τον

Πόντο νοµίζω) ο Ελία Καζάν, ο

οποίος ήκµασε στον κινηµατο-

γραφικό κόσµο όπως επίσης και

ως συγγραφέας, ο οποίος ανα-

φερόµενος στην προσπάθεια

του παππού του να σώσει την

οικογένειά του από τους

Τούρκους και να την φέρει στην

Αµερική, εργάσθηκε ακό µη και

ως χαµάλης (εκφορτωτής) φορ-

τώνοντας στην Κων -

σταντινούπολη αµερικάνικα

πλοία, ο οποίος µεταξύ άλλων

του είπε: «τίποτε δεν εµποδίζει

τον άνθρωπο να πετύχει εκείνο

που θέλει, εφόσον το θέλει και

εφόσον θα εργασθεί σκληρά γι’

αυτό».

Σας ευχαριστώ πολύ κ. Χρι -στόφορε Ράπτη

∆έσποινα Πορίκη

Συνέντευξη µε τον Xριστόφορο Pάπτη

Μεγάλη και φέτος η επιτυχία του καθιερωµένου πλέον

«ΑΝΤΑΜΩΜΑΤΟΣ» των ∆ολιωτών. Σε αυτό συνετέλεσε η

τέλεια οργάνωση, όχι µόνο στο τραπέζι, αλλά και στο χορό και στο

γλέντι γενικότερα. Η υπέροχη ορχήστρα του φίλου Κώστα Βέρδη

είναι επίσης ένας λόγος που τραβά πολύ κόσµο. Αυτό το γνωρίζουν

και οι φίλοι κοντοχωριανοί µας, και γι’ αυτό µας τίµησαν µε την

παρουσία τους. Τα χαράµατα φύγαµε όλοι ευχαριστηµένοι.

Η συµµετοχή της νεολαίας µας, όπως κάθε χρόνο, καθοριστική.

Όλοι τους βοήθησαν µε το παραπάνω και γι’ αυτό έχουν και το

µεγαλύτερο µερίδιο επιτυχίας.

Οι χοροί και τα τραγούδια από την αρχή (το χορό ξεκίνησε ο

Χριστόφορος Ράπτης µε παλιό Πωγωνίσιο) µέχρι το τέλος,

ήταν µόνο παραδοσιακοί - δηµοτικοί σκοποί.

Αυτό είναι και γενική αρχή-κανόνας και του Κώστα Βέρδη.

Άριστος γνώστης της Πωγωνίσιας παράδοσης, κρατά το χορό

αυστηρά σε τοπικούς ρυθµούς και τραγούδια αποφεύγοντας τις

στρεβλώσεις και τους δήθεν µοντέρνους λαϊκούς σκοπούς που

αποτέλεσαν και την αιτία της αλλοίωσης της δηµοτικής µας µουσι-

κής.

Επίσης εδώ θα ήθελα να αναφερθώ στην οµάδα των νέων του

Παλαιόπυργου που µε την παρουσία τους τιµούν το χωριό

µας και παράλληλα κοσµούν το χορό µας. Με τους λεβέντικους

παραδοσιακούς χορούς τους και την εύστοχη επιλογή σκοπών και

τραγουδιών άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις. Αποτελούν παρά-

δειγµα προς µίµηση. Τους αξίζουν πολλά συγχαρητήρια.

Τέλος, ο σύλλογός µας φέτος οργανώθηκε καλύτερα αγοράζο-

ντας δικά του τραπεζοκαθίσµατα µοντέρνα και εύχρηστα, απαραί-

τητα εργαλεία για το σκοπό του τραπεζιού.

Έγινε πραγµατικότητα αυτό που πολλές φορές µε παράπονο

το αναφέραµε στα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ», δηλαδή η ίδρυση

Πωγωνίσιου χορευτικού. Κάτι που απουσίαζε προκλητικά σε ολό-

κληρο το Νοµό µας. Συγχαρητήρια στον δραστήριο αντιδήµαρχο

Γιάννη Ντάλλα για τις φιλόπονες προσπάθειές του στο χώρο του

πολιτισµού και της παράδοσης. (Σχετικό ρεπορτάζ σε άλλη σελίδα)

Τώρα αποµένει ένα ακόµη όνειρο του συλλόγου µας, Η ίδρυ-

ση οµάδας πολυφωνικού τραγουδιού. Το έχουµε σα στόχο

και προτεραιότητα και γι’ αυτό ψαχνόµαστε. Υπάρχουν µερικά µέλη

µας αλλά για να συγκροτηθεί µια οµάδα µε αξιόλογη παρουσία

χρειάζονται κι άλλα ειδικά άτοµα. Βλέπετε µε το CD µας (το πολυ-

φωνικό) και µε τον συχωρεµένο Γιώργο Ντόντη, ο πήχης ανέβηκε

πολύ ψηλά και πρέπει τουλάχιστον να τον πλησιάσουµε, γιατί να

τον φτάσουµε µάλλον µας είναι αδύνατον. Θα το προσπαθήσουµε.

Επανέρχοµαι, για µια ακόµη φορά, στο θέµα της καθαριότη-

τας των κοινόχρηστων χώρων και ιδιαίτερα το κοµµάτι που

αφορά το µεσοχώρι µας. Ένα ιδιαίτερο κοµµάτι που θέλοντας και

µη οδηγείται ο κάθε επισκέπτης .Είναι η πρώτη εικόνα και εντύπω-

ση που αντικατοπρίζει τη γενικότερη εικόνα καθαριότητας και νοι-

κοκυροσύνης του χωριού. Μπορεί ο επισκέπτης να µη συναντήσει

κανένα κάτοικο, το καφενείο να το βρει κλειστό (κάτι συνηθισµένο

στα χωριά µας), η εικόνα όµως που θα αντικρίσει γύρω του, καθα-

ριότητα χώρου, βρύση για νερό, καθαρές τουαλέτες, αυτό θα του

µείνει και αυτό δικαιολογεί και τη φήµη του ∆ολού. Σε αυτό όλοι

πρέπει να συµβάλλουµε, ( σύλλογοι και αδελφότητες) αναθέτοντας

την καθαριότητα σε κάποιο υπεύθυνο πρόσωπο.

Ηαπόφαση του συλλόγου για επισκευή - αποκατάσταση των

κοινοτικών αποχωρητηρίων ενισχύθηκε ακόµη περισσότερο

έπειτα και από τα πρώτα εµβάσµατα του Χριστόφορου Ράπτη

(2.500.00) δολάρια και της Αδελφότητας Αµερικής (1.000,00) δολά-

ρια. Μετά από αυτό οι εργασίες οσονούπω θα ξεκινήσουν σύντοµα.

Ο Άρης Υφαντής (πολιτικός µηχανικός), σε συνεργασία µε τον

Πάνο Κούρο (τεχνίτης-εργολάβος) θα καταστρώσουν τα σχέδια και

αµέσως θα αρχίσουν οι εργασίες. Eξυπακούεται πως κάθε προ-

σφορά – ενίσχυση του έργου µετά χαράς δεκτή.

Ο αριθµός λογαριασµού του Συλλόγου είναι:

Εθνική Τράπεζα: 7 9 4 / 7 4 4 9 9 9 - 2 2 (Μποντίνης Γιάννης -

Κούρος Παναγιώτης ).

Μια πρόταση µέλους του συλλόγου µας για «άνοιγµα» λει-

τουργία των ξωκλησιών, τη βρίσκω πολύ θετική. Πα -

λαιότερα όταν το χωριό είχε µόνιµο δικό του παπά, τα ξωκλήσια

λειτουργούσαν τουλάχιστον τις ηµέρες της εβδοµάδας της διακαι-

νησίµου (εβδοµάδα από το Πάσχα ως την Κυριακή του Θωµά). Τότε

κάθε µέρα, αρχίζοντας από τον Άγιο Γεώργιο (δεύτερη µέρα του

Πάσχα), ο παπάς λειτουργούσε ξεχωριστά σε κάθε ξωκλήσι. Τώρα


Σκέψεις - Σχόλια AΠO TON A∆OΛO-∆OΛIΩTH

H νεολαία του ∆ολού, όπως αυτή ξέρει να γλεντάει


πλέον έχει πολλά χρόνια να ακουστεί ψαλµωδία στα περισσότερα

(εκτός του Αγίου Χριστοφόρου και Αη-Λιά.) Ευτυχώς ο Γιώργο

Ντόντης είχε φροντίσει για την συντήρηση και επισκευή τους και

τουλάχιστον βρίσκονται όρθια και σε καλή κατάσταση. Μια συνή-

θεια των παλαιοτέρων ∆ολιωτών να τα λειτουργούν, έχει προ πολ-

λού εγκαταλειφθεί. Η εκκλησιαστική επιτροπή ας κάνει την αρχή,

προειδοποιώντας τους χωριανούς, τουλάχιστον των Ιωαννίνων, για

την ηµέρα λειτουργίας τους.

Με την πλακόστρωση του νέου «πάρκου», προσφορά του

Χριστόφορου Ράπτη, τελείωσε και η διαµόρφωσή του. Είναι

ένας τόπος ξεκούρασης και συνάντησης των περιπατητών και

παράλληλα κοσµεί και το χώρο της διασταύρωσης του χωριού.

Επανέρχοµαι στο θέµα των εγκαταλειµµένων και ερειπίων

κτισµάτων που αποτελούν εστία µόλυνσης και παράλληλα

ασχηµίζουν και το περιβάλλοντα χώρο. ∆ε γνωρίζω τις αρµοδιότη-

τες του ∆ήµου πάνω σε αυτό το θέµα, αλλά µια καταµέτρηση και

παράλληλα ειδοποίηση – ενηµέρωση των ιδιοκτητών για την απο-

κατάστασή τους κρίνεται αναγκαία.

Ας το ερευνήσει ο ακούραστος πρόεδρός µας Βαγγέλης ∆άκας.

Θέλοντας να αναβιώσει τις καλοκαιρινές εργασίες του γεωρ-

γού, ο Χριστόφορος θέρισε και αλώνισε σιτάρι, που είχε

σπείρει από το φθινόπωρο. ∆εν ξέρω εάν ήτανε «ζιουλίτσα», (ζιου-

λίτσα = είδος σιταριού που έσπερναν στο Πωγώνι (από το βιβλίο

του Κώστα Τσιλιµαντού, «Πωγωνίσιος Λόγος»).

Η αναβίωση αυτή ήταν µια καλή στιγµή για να φωτογραφίσουµε

τις φάσεις ενός παραδοσιακού τρόπου που ζει χιλιάδες χρόνια και

πριν λίγες δεκαετίες κυριαρχούσε στην ελληνική ύπαιθρο και καθό-

ριζε καταλυτικά τον κύκλο των παραγωγικών και πολιτιστικών δρα-

στηριοτήτων της αγροτικής κοινωνίας.

Οι λίγοι θεριστές και θερίστριες φρόντισαν µε τη συµµετοχή

τους να ξαναζωντανέψουν όµορφες πλευρές και πτυχές µιας

δύσκολης αλλά ωστόσο δηµιουργικής ζωής.

Θεριστής και Αλωνάρης βαφτίστηκαν µε το όνοµα αυτό Ιούνιος

και Ιούλιος, Καθόλου έως ελάχιστα γνωστά τα έθιµα οι συνθήκες

και οι διαδικασίες της µεγάλης αυτής «γιορτής» του καλοκαιριού.

Είναι κρίµα που ο Χριστόφορος δεν µας ενηµέρωσε για να δοθεί

η ευκαιρία άλλοι να αναβιώσουν και άλλοι να γνωρίσουν τις καλο-

καιρινές αυτές εργασίες, το θέρο και µετά το αλώνισµα.

Θα ήταν µια γιορτή και µια σπάνια εµπειρία.

Οµήνας Σεπτέµβρης και γενικότερα η εποχή του φθινοπώρου,

είναι από τις καλύτερες εποχές του χρόνου. Οι πρόσφατες

µάλιστα φθινοπωρινές βροχές, θησαυρός για την κτηνοτροφία και

τη γεωργία, έδωσαν άλλη όψη στη γύρω φύση. Τα πάντα πρασίνι-

σαν λες και είναι άνοιξη. Κρίµα που δεν µπορούµε να τα απολαύ-

σοµε.

Φρούτα αρκετά φέτος. Σταφύλια, σύκα, κράνια και πολύ καλό

µέλι Το έθιµο του τρύγου µε τα προϊόντα του, µουσταλευ-

ριές, σουµπέκια, συκοµαΐδες, µαρµελάδες, και µάλιστα από βιολο-

γικούς καρπούς, κρατήθηκε από τις νοικοκυρές. Ο µούστος µπήκε

στα βαρέλια, για κρασί και τσίπουρο. Όλοι και όλες µάζεψαν κάτι,

Άλλοι από αµπέλια (Φόρης και Βαγγέλης) και άλλοι από τις περ-

γουλιές (κληµαταριές). Μακάρι και του χρόνου να επαναληφθεί.

Τέλος του Σεπτέµβρη και το χωριό µας ξαναβρήκε τη µοναξιά

του και το ρυθµό του. Έφυγαν και οι τελευταίοι παραθερι-

στές, έρηµο το καφενείο, άδειες οι καρέκλες και τα παγκάκια, κλει-

δαµπαρωµένα τα περισσότερα σπίτια, έρηµα τα σοκάκια.

Πληγώνεται η ψυχή µου όταν γυρίζω το κλειδί στην εξώπορτα

και όταν διασχίζω την ύπαιθρο και διαπιστώνω ότι σχεδόν τα πάντα

έχουν ερηµώσει. Κι όµως η γη ήταν αυτή που έθρεψε γενιές και

γενιές.

Εύχοµαι στους λιγοστούς µόνιµους κατοίκους µας να περάσουν,

όσο γίνεται, έναν καλό χειµώνα, µε υγεία και υποµονή και να αντα-

µώσουµε µε το καλό του χρόνου πάλι όλοι µαζί.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όλες οι καλοκαιρινές µας εκδηλώσεις προβάλλο-

νται αναλυτικά στο site του ∆ολού www.dolo.gr. Μια επιµεληµένη

εργασία του Γιώργου Μποντίνη µε πλήρη ενηµέρωση για τα δρώ-

µενα του ∆ολού και όχι µόνο.

Σ κ έ ψ ε ι ς - Σ χ ό λ ι α

∆ηµιουργία τµηµάτων εκµάθησηςπαραδοσιακών χορών και θεατρικής

οµάδας από τον ∆ήµο Πωγωνίου

Ο ∆ήµος Πωγωνίου στα πλαίσια της προσπάθειας που

καταβάλει ώστε οι συνδηµότες µας που κατοικούν στα

Ιωάννινα όπως και οι κάτοικοι των Ιωαννίνων, να έρθουν

πιο κοντά στο Πωγώνι και τον Πολιτισµό του, έχει δροµο-

λογήσει τη δηµιουργία τµηµάτων (ενηλίκων και παιδικών)

εκµάθησης παραδοσιακών χορών και θεατρικής οµάδας

στα Ιωάννινα.

Ήδη το χορευτικό τµήµα έχει αρχίσει να λειτουργεί και

οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να επικοινωνήσουν µε την κ.

Αγνή Φωτοπούλου στο τηλ. 26570 31410 (πρωινές ώρες).

Παράλληλα, µε δεδοµένη την αξία του θεάτρου καθώς

επίσης και την επιθυµία αρκετών δηµοτών, ο ∆ήµος

Πωγωνίου έχει δροµολογήσει την δηµιουργία «Θεατρικής

Oοµάδας» και καλεί τους ενδιαφεροµένους να επικοινω-

νήσουν µε τον κ. Γκόγκο Χρήστο στα τηλ.: 6936771962 /

2653360212

ΓENNHΣEIΣ– Ο Βασίλης Τσιρώνης του

Γεωργίου και της ΕυφροσύνηςΤζήµου και η γυναίκα τουΜαριάνθη Μουτζούκη στις 23-8-2012 απόκτησαν κοριτσάκι.

Στους ευτυχισµένους γο -νείς, παππούδες και γιαγιάδεςευχόµαστε να τους ζήσει.

BAΠTIΣEIΣ– Στις 7 Ιουλίου 2012 στο

γραφικό εκκλησάκι της ΑγίαςΣοφίας στα Γιάννενα η ΝίκηΜποντίνη και ο Γιάννης Κα -ραµανιώλας βάπτισαν το κο ρι-τσάκι τους και του χάρισαν τοόνοµα Ευτυχία.

– Στις 9 Σεπτεµβρίου 2012 οKώστας και η Bάσω Bουλγα -ρίδη (κόρη του Θανάση και τηςΦωτεινής Στάµου), βάπτισαν τοκοριτσάκι τους στα Γιάννενα καιτου χάρισαν το όνοµα Aλε -ξάνδρα.

Στους ευτυχείς γονείς, παπ-πούδες και γιαγιάδες ευχόµα-στε να τους ζήσει.

ΓAMOI– Στις 18 Aυγούστου 2012

έγιν στα Γιάννενα ο γάµος τουΓεωργίου Tσέβη (γιος του

Παντελή και της Φρειδερίκης)µε την Xρύσα Xατζηκυριακίδη.

– Στις 7 Σεπτεµβρίου 2012έγινε ο γάµος του ΒύρωναΤσιάβου και της ΒασιλικήςΛώλη (κόρη του ΠαναγιώτηΛώλη).

– Στις 2 Σεπτεµβρίου 2012έγινε ο γάµος του ΓιώργουΠύλλη (γιος του Kώστα Πύλλη)και της Γεωργίας Γιαννέλου.

– Στις 8 Σεπτεµβρίου 2012έγινε στην Aθήνα ο γάµος τουXρήστου Nτούνη µε τηνKατερίνα Mπουκουβάλα (κόρητης Mαρίας Mπακόλα - Mπου -κουβάλα).

– Στις 15 Σεπτεµβρίου 2012έγινε στο Mικρό Xωριό Kαρ -πενησίου - Eυρυτανίας, ο γά µοςτου Aθανασίου Mιχαη λίδη καιτης Aριέττας Παπαϊ ωάννου(κόρη του Λάκη και της Λένας)µε κουµπάρο τον Γιώργο Mπα -κόλα.

Ευχόµαστε να ζήσουν ευτυ-χισµένοι.

MNHMOΣYNA

– Στα Γιάννενα έγινε το ετή-σιο µνηµόσυνο του Aρι στοµένηΠαπακώστα.

K ο ι ν ω ν ι κ ά


Κουβεντιάζοντας µ’ έναν

γείτονά µου συνταξιούχο καθη-

γητή µια µέρα, µου είπε κάπως

αγανακτισµένος το εξής:

«Βαρέθηκα µπρε αδερφέ

αυτό το χαζοκούτι (την τηλεό-

ραση) κάθε µέρα τα ίδια για τα

κόµµατα, τα µνηµόνια, τις απο-

λύσεις χιλιάδων ανθρώπων και

την κρίση που µαστίζει τους

πάντες, και για να ησυχάσω

ζήτησα απ’ το παιδί µου να µου

δώσει ένα ραδιοκασετόφωνο

που δεν το χρησιµοποιούσε και

... αγάλιασα µουσική! Νέα διά-

φορα απ’ όλον τον κόσµο, δια-

λέξεις, επιστηµονικές έρευνες

κ.τ.λ.». Έχετε δίκιο του απάντη-

σα, και θυµήθηκα ότι κατά την

διάρκεια των Ολυµπιακών

Αγώνων που έγιναν στην Αθή -

να, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ,

έλεγε κάθε δύο µέρες και ένα

µήνυµα προς τον λαό του από

ραδιοφώνου!

Σ’ ένα απ’ αυτά µίλησε για

τους Ολυµπιακούς Αγώνες, για

τους Αµερικανούς αθλητές που

συµµετείχαν σ’ αυτούς και µάλι-

στα θύµισε ότι η Ελλάδα γέννη-

σε τον αθλητισµό και τους αγώ-

νες και την ∆ηµοκρατία. ∆εν

γνωρίζω σήµερα εάν ο

Πρόεδρος των ΗΠΑ χρησιµο-

ποιεί το ραδιόφωνο και σε

τακτική βάση. Κακώς όµως,

γιατί το ραδιόφωνο είναι το

µόνο µέσο που πάρα πολλοί

άνθρωποι το χρησιµοποιούν

όπως οι ταξιτζήδες και ο κάθε

οδηγός αυτοκινήτου, ο ψαράς,

ο κυνηγός, οι περιπατητές, οι

ορειβάτες, οι βοσκοί των αιγο-

προβάτων και οι πάρα πολλές

νοικοκυρές ετοιµάζοντας το

φαγητό και τόσοι άλλοι και

περισσότεροι απ’ όλους είναι οι

οικοδόµοι, δουλεύοντας ακού-

νε ό,τι τους γουστάρει. Η τηλε-

όραση µε την δύναµη της εικό-

νας, σε κρατά δεµένον εκεί να

βλέπεις και ν’ ακούς, ενώ το

ραδιόφωνο στηρίζεται µόνο στο

λόγο και την µουσική του.

Άλλωστε ο λόγος και η µουσική

είναι τα αρχικά και βασικά του

Πολιτισµού µας, όπως έλεγε

ένας µεγάλος Έλληνας λογοτέ-

χνης.

Γι’ αυτό αγαπητοί µου χωρια-

νοί και φίλοι της εφηµερίδος

µας, πάρτε ένα ραδιοφωνάκι και

δοκιµάστε το, έχει ωραία προ-

γράµµατα και θα περάσετε

πολύ ωραία. Το ραδιόφωνο δεν

πρέπει να πεθάνει.

«∆OΛIΩTIKA»Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου

∆ολού Iωαννίνων

Aιακιδών 36 T.K. 452 21Tηλ. 26510/33.728

E-mail: [email protected]

Yπεύθυνος έκδοσης: ∆ηµήτριος Πότσης,

Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου

Υπεύθυνος σύνταξης: Μποντίνης Ιωάννης

Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα

KΩ∆IKOΣ 4587

ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH

Kώστας MέξηςΓεώργιος ΜποντίνηςIωάννης MποντίνηςEλένη Παπακώστα ∆ηµήτριος Πότσης

Bασίλειος XρήστουEλευθέριος Φωτόπουλος

Οι συνδροµές - συνεργασίες να αποστέλλονται στη ∆/νση:

Πότση ∆ηµήτριοΑιακιδών 36 – Τ.Κ. 45221 Ιωάννινα

Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι, δεν επιστρέφονται.

Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

– Αδελφότητα Αµερικήςγια αρτοκλασία Αγίου Χριστο -φόρου 150 $

– ∆ηµήτρης Μουστόπου -λος και µητέρα του ΜαργαρίταΚολοβού, στη µνήµη του Ιω -άννη Μουστόπουλου 200 $

– Χρήστος Μουστόπουλοςστη µνήµη αδελφού του Ιω -άννη Μουστόπουλου 150 $

– Ζωίδης Χριστόφορος στηµνήµη πατρός του 50

– Ζωίδη Χρυσάνθη στη µνή -µη Νάτσικα ∆ηµητρίου 50

– Πότσης Γεώργιος 50 – Οικογ. Ηλία και Χρυ σού -

λας Πότση 50 – Ζωίδη Χρυσάνθη 50 –Νάτσικας Βασίλειος 50 – Στόλη Βασιλική 50 – Τσάµη Λίτσα 50 – Μούστου ∆ηµοκρατία 50 – Μέξη Ελένη στη µνήµη

του συζύγου της Αριστοµένη150

– Η Βάσω Λιοντόπουλουστη µνήµη του συζύγου τηςκαι των γονέων της 50 .

AΠO TO «AΛHΣMONHTO ∆OΛO»

1. Bάσω Φούκου - Kατσι λέρη

100

2. Mάνος Kιτσώνας 100

3. ...................................

ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι ΣΤΟΛΥΧΝΑΡΙ

Μούστος Χριστόφορος 50Παγούνης Νικόλαος 50Φωτόπουλος ∆ηµήτριος 50Κουβαράς Ιωάννης 15Οικονοµίδης Λεωνίδας 15Κουβαράς Φοίβος 50Πότσης Ηλίας

& Χρυσούλα 50Γιάνναρου Αντιγόνη 20Φωτόπουλος Ευάγγελος 20Παπαλαζάρου Κων/τίνος 25Τσεµπέρης Παύλος 25Λιοντόπουλου Βασιλική 25Βραβορίτου-Πότση Λίτσα 20Ζωίδου Χρυσάνθη 20Νάτσικας Βασίλειος 20Στόλη Βάσω 20Μπαδήµα ∆ιώνη 20Ζωίδης Τάκης 50Κούρος Άγγελος 20Τζίµου Ευφροσύνη 20Μπέτζιος Ελευθέριος $ 150Μπέτζιου-Λιώλη Μαρίκα $ 150Μπέτζιος Παύλος $150Παρίδη-Ράπτη Ελευθερία 50Μαργιόλης Κώστας 20Μούστου ∆ηµοκρατία 20Μαργιόλη Έρη & Χρόνης 30Μέξη Ελένη 30

ΤΟ ΡΑ∆ΙΟΦΩΝΟ ∆ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙ(Στηρίζετε στο λόγο και την µουσική του)

ΤΟΥ ∆ΗΜ. ΠΟΤΣΗ

Xωριανέ,το χωριό σου σε χρειάζεται

και συ χρειάζεσαι

το χωριό σου.Γι' αυτό ποτέµην το ξεχνάς!


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 4ον(Όρια Πωγωνίου, κάτοι-κοι, συνοικισµοί κ.λ.π)

Πωγώνι σε παληά χρόνιαήταν νοητό δυο διαµερί-

σµατα: το βόρειο γνωστό ως«Κα ραµουρατιά» και το νότιο,καλούµενο «Παληοπωγώνι» πουκατά τον Λαµ. «επωνυµείται όχιπρος διάκρισιν άλλου χωρίου»αλλά γιατί εκκλησιαστικώς υπή-γετο στην Αρχιεπισκοπή Πωγω -νιανής που ήδρευε στο βόρειοδιαµέρισµα δηλ. την Καραµου -ρατιά, που κατά τον Πουκεβίλεκαλείτο Σεσαρηθία από τηνπόλι Σεσάρηθο, την οποία ανα-φέρει και Στέφανος ο Βυζάν -τιος.

Η Καραµουρατιά άρχιζε απότο χ. Συκιά –κατεστραµένο σή -µερα– κάτω από το οποίο γίνε-ται η ένωσις των ποταµών Βοϊ -δοµάτη και Αώου. Ακολουθούσαδε τον ρουν του ποταµού αυτού,περιελάµβανε τα χωριά πουευρίσκοντο δεξιά και αριστεράτου, έφθανε µέχρι του χ.Βαλοβίστα και δεξιά µέχρι του χ.Σέριανη, περιλαµβανόµενα στηναλβανική επικράτεια σήµερα.

Αριθµούσε 22 χριστιανικάχωρία µε 28 χιλιάδες κατοίκουςκαι εξισλαµίσθη θεληµατικάκατά το έτος 1760 ως εξής: Οικάτοικοι υπέφεραν τα πάνδεινααπό τους γείτονές τους µωαµε-θανούς. Άν θεξαν όµως µέχρι τηςανωτέρω χρονολογίας, όταναπό συµφώνου απεφάσιαν ναεξευµενίσουν το θείον µε αυ -στηρότατες νη στείες και ταλαι-πωρίες της σαρκός σύµφωνα µετο πνεύµα της χριστιανικής θρη-σκείας. Εάν δε ο Ύψιστος δενεισακούσει τις ευχές τους, τότενα ασπασθούν τη λατρεία τουΜωάµεθ. Ενήστε ψαν λοιπόν ό -σο καµµιά άλλη φορά τη Με -γάλη Σαρακοστή της χρονιάςεκείνης και την ηµέρα της Ανα -στάσεως, αφού είδαν ότι εξακο-λουθούσαν τα παθήµατά τους,ησπάσθησαν το µουσουλµανικόθρήσκευµα όλοι –ακόµα και οιπαπάδες– χωρίς να ακούσουντις αντίθετες συµβουλές καιπροτροπές του οικείου Μη τρο -πολίτου.

Το Παληοπωγώνι, µε τοοποίο και ασχολούµεθα, κατα-

λαµβάνει το µεγαλύτερο µέροςτης σηµερινής επαρχίας Πωγω -νίου και περιελάµβανε κατά τηνΤουρκο κρατία περί τα 44 χωριάµερικά των οποίων κατέχονταισήµερα υπό της Αλβανίας.

Κείται δε µεταξύ των περιο-χών Ζαγοριάς, ∆ρυϊνουπόλεως,Θεσπρωτίας, Κουρέντων, Ζαγο -ρίου, Κονίτσης και χωρίζεταιαπό την Πρεµετή διά του όρουςΝεµέρτσα (Ντελίπαλι, τουρκ.)όπου τοποθετείται η αρχαίαΜερόπη, Αερόπη ή Αέροπον. Σ’αυτή λέγεται πως κατοικούσε ηφυλή των Μερόπων και λαός τηςοροσειράς, από τον οποίον προ -ήλθαν οι Παίονες, οι οποίοιόµως εξελληνίσθησαν και παρέ-µειναν µερικά από τα ονόµατάτους.

Το όνοµα του όρους Νεµέρ -τσα µε την ψηλότερη κορυφήτου Στρακαβέτσι, υποστηρίζεται,πως δεν έχει καµµιά έννοια στιςΣλαυικές διαλέκτους, ούτε καιστις άλλες γλώσσες των επιδρο-µέων εκείνων που πέρασαν απότην Ήπειρο. ∆εν είναι δε απίθα-νο να πρόκειται περί παραφθο-ράς του ελληνικού Νηµερτές,Νηµερ τής = κοιµωµένη, όπωςπράγµατι φαντάζει το όρος απότο µέρος της Βήσσανης.

Όλοι οι κάτοικοι του Π. ήσανκαι είναι Έλληνες ορθόδοξοι καιµιλούν µόνον την ελληνικήγλώσ σα, καθαρωτάτη, εκτόςαπό τους ελληνοβλάχους του χ.Μεν τζητιέ (νυν Κεφαλόβρυσο)που κάνουν χρήσι και της βλαχι-κής.

Από της κατακτήσεως καιµέχρι του 1788, καθώς επίσηςαπό του 1820-1847, έδρα τηςεπαρχίας ήσαν το χ. Κακόλακ -κος όπου διέµενε ο µουτεσελί-µης (= έπαρχος) µε σκιώδηδικαιώµατα, διοριζόµενος απότον πασά του Βερατίου, στονοποίο υπήγετο η περιοχή. Κα -τόπιν και µέχρι του έτους 1913κέντρον ήταν το χ. Βοστίνα υπα-γόµενο στην υποδιοίκηση Αρ -γυροκάστρου και ταύτης στη∆ιοίκησι Αυλώνος, Γενικής ∆ιοι -κήσεως Ιωαννίνων. Από του1921 δε επαρχιακό κέντρο είναιτο ∆ελβινάκι όπου και η εκκλη-σιαστική έδρα της Ιεράς Μητρο -πόλεως ∆ρυϊνουπό λεως – Πω -γω νιανής και Κονί τσης.

Λαογραφικά

ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥΓράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

Από το βιβλίο του Σπύρου Στούπη:«Πωγωνησιακά και Βησσανιώτικα»

(τόµος Α΄)Επιµέλεια ∆ΗΜ. ΠΟΤΣΗ

ΟΣεπτέµβριος είναι ο µή -νας που γίνεται ο τρύγος

των σταφυλιών και γι’ αυτόλέγεται και Τρυγητής. Σε µερικάµέρη λέγεται και µήνας τουΣταυρού, από την κυριώτερηγιορτή του µήνα, την Ύψωσητου Τιµίου Σταυρού. Αλλούλέγεται και Χινόπωρος, επειδήείναι ο πρώτος µήνας του φθι-νοπώρου.

Ο λαός συγχρόνως τον θεω-ρεί και πρώτο µήνα του κύκλουτης παραγωγής, γιατί στα πε -ρισ σότερα µέρη το Σεπτέµβριοαρχίζει η σπορά του σιταριού.Αλλά και για την Εκκλησία ηπρώτη Σεπτεµβρίου είναι η αρχήτου θρησκευτικού έτους. Καιαυτό γιατί το 313 µ.Χ. (επί Μεγ.Κωνσταντίνου) ορίστηκε ηπρώτη Σεπτεµβρίου ως αρχήτου θρησκευτικού έτους. Αυτό,φυσικά, είχε άµεση σχέση µε τησυγκοµιδή των καρπών.

Με τα αυτοκρατορικά δια-τάγµατα, τις ινδικτιώνες (από τολατινικό INDICTIONES) καθορί-ζονταν οι φόροι, γιατί τον µήνααυτόν έχουµε τη συγκοµιδή τηςπαλιάς σοδειάς και την αρχήτης καινούργιας παραγωγικήςχρονιάς, εφόσον το Σεπτέµβριοαρχίζει η νέα σπορά των σιτη-ρών. Γι’ αυτό και η πρώτη Σε -πτεµβρίου λέγεται και αρχή τηςινδίκτου (indictio, indictionis).

Από τότε (313) την πρώτηΣεπτεµβρίου καθιερώθηκε νατελείται ειδική λειτουργία, ηοποία και µέχρι σήµερα τελείταιστο Πατριαρχείο Κων/πόλεως,υπογράφεται δε και σχετικήΠράξη στο Μέγα Συνοδικό, απότον Πατριάρχη και τους παρευ-ρισκόµενους µητροπολίτες γιατίστην Ορθόδοξη Εκκλησία απότον 12ον αιώνα µ.Χ. γίνεται ηµέτρηση του χρόνου από γεννή-σεως Χριστού κατά ινδικτώνες.

Σε πολλά µέρη σώζεται ηδοξασία στο λαό, ότι την ηµέρααυτή «ο Άγγελος απογράφει τιςψυχές που θα πεθάνουν µέσαστο χρόνο» και από αυτό ηηµέρα αυτή λέγεται και «τουχρονογράφου».

Στον αγροτικό κόσµο σε διά-φορα µέρη υπάρχουν διάφοραέθιµα που έχουν σα κοινό σκοπότην επιτυχία καλής σοδειάς. Τα

διάφορα σύµβολα που χρησιµο-ποιούν σ’ αυτό και µόνο απο-σκοπούν: Η σοδειά τον άλλοχρόνο να είναι καλύτερη καιπλουσιότερη.

Από τις εκκλησιαστικές εορ-τές του Σεπτεµβρίου οι κυριώτε-ρες, από λαογραφικής απόψε-ως, είναι οι εξής:

Στις 2 Σεπτεµβρίου είναι τουΑγίου Μάµαντος. Είναι ο Άγιοςπου θεωρείται προστάτης τωνβοσκών. Γι’ αυτό και εικονίζεταιµε ένα ραβδί µάλλον στραβόστο χέρι, όπως το βρήκε στοδάσος, χωρίς επεξεργασία. Έτσιγίνεται πιο οικείος στους βο -σκούς. Στα µέρη που τιµάται ηµνήµη του γίνονται προσφορέςκαι θυσίες αρνιών. Σφάζονταιπίσω από το ιερό του ναού καιακολουθεί κοινό τραπέζι καιγλέντι των βοσκών.

Η Γέννηση της Θεοτόκουστις 8 Σεπτεµβρίου. Στα διάφο-ρα µέρη παίρνει και ειδική ονο-µασία όπως: Παναγιά της απο-σοδειάς (στην Αιτωλία), η Πανα -γιά η Καρυδού (στην Καστοριά).Σε πολλά µέρη λέγεται Παναγιάη Σταφυλόψη, επειδή την ηµέρααυτή κόβουν σταφύλια και ρο -δάκινα και τα πάνε στην Εκ -κλησία. Τα ευλογεί ο παπάς, ταµοιράζουν στον κόσµο και τότεπρωτοτρώνε σταφύλι οι ευσε-βείς.

Η εορτή της Υψώσεως τουΤιµίου Σταυρού (14 Σεπτεµ -βρίου). Είναι η δεύτερη ύψωσητου Σταυρού στο Γολγοθά απότον Ηράκλειτο το 629, όταν τοπήρε από τους Πέρσες. Η πρώτηέγινε από την Αγία Ελένη, όταντον ανακάλυψε στους ΑγίουςΤόπους.

Η µεγάλη αυτή εορτή τηςΧριστιανοσύνης αποτελεί καισταθµό χρονικό στις αγροτικέςεργασίες. Σε µερικούς τόπουςµάλιστα η 14η Σεπτεµβίου λαµ-βάνεται ως αρχή και ως τέρµαγια τις µισθώσεις των υπηρετών,των βοσκών από τους τσελιγκά-δες κ.λπ. Σταµατούν τώρα οικαλοκαιρινές συνήθειες, ό πωςείναι ο ύπνος του µεσηµεριούκαι το δειλινό γεύµα που ή ταναπαραίτητα λόγω της µεγάληςδιάρκειας της καλοκαιρινής ηµέ-ρας.


Χωρίς να θέλω να σας κου-ράσω αλλά ούτε και να

παραλείψω την οµορφιά της επι-σκέψεώς µας, από την στιγµήπου πατήσαµε στην γη της πα -τρίδας, το αντάµωµα µε την οικο-γένειά µας, την ανιψιά µαςΕλευθερία και τον ανιψιό µαςΓιώργο που όταν φύγαµε πριν 40και πλέον χρόνων, ήταν παιδάκιακαι τώρα έχουν δύο όµορφεςοικογένειες, µε τους συζύγουςτους τον ∆ηµήτρη και τηνΕλευθερία και τα δύο παιδιάτους, τον Αλέξανδρο και τονΚώστα και τον Γιώργο µε τηνΜαρία µε τα δύο παιδιά τους, τονΚώστα και την Σοφία, οι οποίοιµας χάρισαν τις πιο όµορφεςστιγµές οικογενειακής αγάπηςκαι χαράς. Μέρες αλησµόνητεςµε την διαµονή µας στην Αθήναόπως επίσης και σε ένα όµορφοπαραθαλάσσιο χωριό, τα Σαρα -κιναίϊκα, στην Εύβοια, όπου έ -χουν εξοχικά σπίτια. Τα δύο ανή-ψια µας είναι παιδιά του αδελ-φού µου, του Κώτσιου Μάικα-Ράπτη και της Αγαθής.

Στα Γιάννενα µας περίµενεστο αεροδρόµιο ο αγαπητόςχωριανός, ο ακούραστος ∆ο -λιώτης, ο κουµπάρος µας καιθετός αδελφός µας, ο Γιάννης οΜποντίνης, ο οποίος µας µετέ-φερε στης ανιψιάς µας το σπίτι,της Ελένης και του συζύγου τηςΓιώργου Ριζώφ και της κόρηςτους Νατάσας, η οποία Ελένηείναι κόρη της αδελφής µουΕυτυχίας ∆ιαµάντη.

Περάσαµε µια όµορφη καιαξέχαστη ηµέρα µε την Ελένηκαι τον Γιώργο και τη Νατάσα, οπροορισµός όµως ήταν το ∆ολόκαι έτσι την άλλη µέρα το πρωί, οΓιώργης µας έφερε στο ∆ολό.

Στο ∆ολό, ύστερα από τόσαχρόνια!!! Μου είναι αδύνατο ναπεριγράψω τα αισθήµατά µου!Χωρίς να εκφράζοµαι, διερωτώ-ντας τον εαυτό µου, το πώς ηΚρυστάλω (η σύζυγός µου) θαδει το χωριό µας, περιµένονταςτις εξελίξεις να πάρουν σάρκακαι οστά από λεπτό σε λεπτό καιδεν άργησαν. Πρώτα-πρώταήλθε ο αγαπητός ΧριστόφοροςΚωσταράς µαζί µε την σύζυγότου Μαριάννα και µας καλωσόρι-σαν. Αφού µας εγκατέστησαν σεέναν όµορφο από τους ξενώνεςτους και µας έδωσαν και ένανανιψιό τους, τον Κώστα, (γιο τουΓιάννη Κωσταρά) να µας βοηθή-σει σε ότι µπορεί να χρειαστούµε(ακόµη και αυτοκίνητο), µαςγέµισαν το ψυγείο µε φαγητάλέγοντάς µας, να µη στενοχω-ριόµαστε για τίποτε: «εδώ είµα-στε εµείς», µεταξύ άλλων, οιδολιώτικες σπανακόπιτες δενέλειψαν καµιά µέρα από τοψυγείο. Οι συγκινήσεις µας άρχι-σαν από αυτή την στιγµή. ΤονΦόρη (έτσι µας λένε εµάς τουςΧριστοφόρηδες στο χωριό) τονθυµάµαι ένα µικρό παιδάκι, τώραένας µεστωµένος άνδρας, µετην σύζυγό του Μαριάννα, µιαόµορφη επιχείρηση στο ∆ολό,κατορθώνοντας να φιλοξενή-σουν τις Πασχαλιές επισήµους,τοποθετώντας έτσι το ∆ολόστον τουριστιτκό χάρτη τηςχώρας, παίζοντας έτσι τον πιοσπουδαίο ρόλο στην ύπαρξη τουσηµερινού ∆ολού.

Αφού λοιπόν τακτοποιηθήκα-µε ανοίγοντας τις βαλίτσες µας,µεσηµέρι τώρα, ήρθε ο αγαπη-τός Γιάννης (µιλάµε για τονΜποντίνη) να µας πάρει στοκαφενείο. Λιγάκι σκεπτικός, γιατην ώρα, για µεγάλη µου έκπλη-ξη το καφενείο είχε αρκετόκόσµο. Εκεί τα χάσαµε και εγώκαι η Κρυστάλω. Η συγκίνησήµας, οι αγκαλιές, τα φιλιά, τακλάµµατα και τα γέλια, µου είναιαδύνατο να περιγράψω. Η µόνηπου γνώρισα ήταν η Μαρία (η

αγαπητή Μάρω η οποία δενάλλαξε διόλου από τότε που τηνάφησα) Φωτοπούλου, η ο ποίαµας σύστησε στον γιο της τονΆκη και αργότερα στην σύζυγότου την Βάσω (ένα όµορφο ζευ-γάρι και εξαιρετικοί χωριανοί) καιτην Άννα Ζωΐδη. Με όλους τουςάλλους προσπαθούσα να συσχε-τίσω επίθετα µε οικογένειες.Αξέχαστες και ευχάριστες στιγ-µές που κράτησαν για δύο βδο-µάδες. Τα µεσηµέρια από τις 12µέχρι τις 3-4 το απόγευµα στοκαφενείο και τα βράδια µετά τονβραδινό περίπατο µέχρι τον Αϊ-∆ηµήτρη, (µε ένα σταθµό ξεκού-ρασης στο µικρό παρκάκι πουέφτιαξαν µε τα έσοδα τουάλµπουµ στον διαχωρισµό τουδρόµου προς το Τσιαΐρι και προςτην µέση του χωριού, κάτω απότον Αϊ-Γιάννη), από τις 9 µ.µ.µέχρι τις 3-4 το πρωί στο καφε-νείο διασκεδάζοντας µε ρακί,µπύρα και κρασί, µοιράζονταςιστορίες από το ∆ολό και τους∆ολιώτες από τα χρόνια που εγώήµουν παιδί. Την δεύτερη ηµέρατο πρωί βγήκαµε µε τηνΚρυστάλω στο κέντρο του χωρι-ού, χωρίς να είναι κανέναςακόµη, εκτός από λίγους νεα-ρούς, είδαµε µια γυναίκα στουΜούστου την εξώπορτα να µαςκάνει νόηµα µε τις κινήσεις τουχεριού της, να πάµε προς ταεπάνω. Ήταν η αγαπητή ΕυτυχίαΜαργαρίτη και πεθερά τουΓιάννη που µας ήθελε να πάµεσπίτι της. Οι οικογενειακές σχέ-σεις µε την Ευτυχία και τον Φόρηκαι τον αδελφό της είναι βαθειάριζωµένες από τότε που ήµα-σταν παιδιά, γι’ αυτό και δενχρειάζεται να πω πολλά εκτόςαπό το ότι η χαρά µας ήταν απε-ρίγραπτη µε τις λίγες ώρες πουπεράσαµε µαζί. Φυσικά ηΕυτυχία µαζί µε τον Γιάννη καιτην σύζυγό του Ρεββέκα και ταπαιδιά τους, µας είχαν τραπέζικαι την άλλη µέρα, µάλιστα δε ηΕυτυχία µε την Ρεββέκα άναψαντον φούρνο και έφτιαξαν κουρ-κουτόπιτες, περνώντας έτσι µιαόµορφο και αλησµόνητη βραδιάµαζί τους. Το άλλο πρωί πήγαµεµε την Κρυστάλω στο κατεστρα-µένο σπίτι µου. ∆εν χωρά αµφι-βολία ότι συγκινήθηκα, µα η

παρέα της Κρυστάλως µε συνέ-φερε και αφού φάγαµε µερικάκούµπουλα που βρήκαµε εκεί,ανεβήκαµε στον Αϊ-Γιώργη απόόπου η Κρυστάλω είδε το εξωκ-κλήσι και το χωριό από µια άλληόµορφη όψη. Στον γυρισµό, µαςκάλεσε η Μάρω και ο Άκης καιήπιαµε καφέ στο σπίτι τους. Εδώοφείλω να οµολογήσω ότι όλοιοι ∆ολιώτες που έµεναν στα σπί-τια τους, µας κάλεσαν για καφέκαι τους ευχαριστούµε και εγώκαι η Κρυστάλω, οι καταστάσειςόµως και ο χρόνος δεν µας έδω-σαν την ευκαιρία να ανταποκρι-θούµε σε όλους. Το µεσηµέριγέµισε το καφενείο µε την οικο-γένεια του Φωτόπου λου. Για µιαστιγµή µε πλησιάζει ένας και µουλέει: Άκου να δεις κύριε Φόρη,έχουµε έναν παλιό λογαριασµόνα καθαρίσουµε µαζί. Τον ρωτάωεάν τον ξέρω και τι είδους λογα-ριασµό µπορεί να έχουµε. Μουλέει λοιπόν ότι ούτε αυτός µεήξερε µέχρι τώρα, αλλά µια καιγνωριστήκαµε, καλό θα είναι ναξεκαθαρίσουµε την υπόθεση.Βλέποντας τους άλλους ναχαµογελούν κατάλαβα ότι πρό-κειται για κάποιο αστείο. Ήτανµου είπε ο γαµπρός όταν έκανανέναν ∆ολιώτικο Γάµο µε νύφητην Πέγγυ που είναι κόρη µου το1988, εποµένως, πρέπει να τουδώσω προίκα. Έτσι γνωρίστηκαµε τον γαµπρό µου (τον αγαπητό∆ηµήτρη Φωτόπουλο) ο οποίοςµου δώρισε µια γκλίτσα, τηνοποία και έφερα στην Αµερική,µάλιστα δε, µε βοήθησε στοαεροπλάνο και την εφορία πουπέρασα χωρίς κανέναν έλεγχο,ως άπειρος. Την ίδια µέρα τοβράδι εκεί που καθόµασταν ήλθεένας νέος και άρχισε να χαιρετάτους ευρισκοµένους εκεί µε τοόνοµα Παναγιώτη (όπως τοναποκαλούσαν οι χωριανοί µας),αυθόρµητα και χωρίς να το κατα-λάβω βλέποντας ένα πρόσωποτόσο γνωρστό σηκώθηκα καιαπότοµα τον ρωτάω: Εσείς πρέ-πει να είσαστε από την οικογέ-νεια του Λιόλιου, ποιος είσαστε;Μου λέει, είµαι γιος του ΓιώργουΛιόλιου, δακρύζοντας του λέω,αχ παιδί µου, µε τον πατέρα σουφάγαµε ψωµί κι αλάτι, αντιλη-φθής ότι τον εξέπληξα, αποσύρ-

Εντυπώσεις από το ταξίδι µας στην Ελλάδα και στο όµορφο χωριό

µας, το ∆ολό, που όλοι µας τόσο πολύ αγαπάµε

ΤΟΥ XPIΣTOΦOPOYPAΠTH


θηκα ζητώντας συγνώµη. Αργό -τε ρα τον πλησίασα και ζητώνταςσυγνώµη, του είπα: Εδώ στοχωριό µε τον πατέρα σου, τρίαχρόνια µεγαλύτερος από µένα,µε τις καταστάσεις του ΕΛΑΣ καιτου Ε∆ΕΣ που τα σύνορα ήτανστο Καλπάκι µαζί ξενυχτούσαµεστα βουνά για να αποφύγουµετους αντάρτες, αργότερα στηνΚέρκυρα που ο πατέρας σουήταν στον τακτικό στρατό τουΖέρβα έξω στα χωριά τηςΚέρκυρας, έφερνε στα χωριανάτου παιδιά ήτοι του Φόρη Θάνου-Γαλίτση, Ηλία Μπέτζιου και ΦόρηΜάικα-Ράπτη (εµένα) κονσέρβεςόποτε µπορούσε και πορτοκάλιαµια δυο φορές την βδοµάδα στηνπόλη όπου εµείς µέναµε.

Στις αρχές του 50 όταν ήµουνπρόεδρος στο χωριό ο πατέραςσου ήταν Λοχαγός, πήγαινα καιτον έβρισκα στου Κουραµπά σταΓιάννενα, έχοντας ότι βοήθειατου ζητούσα, εφόσον ήταν δυνα-τή. Η γνωριµία του αγαπητούΠαναγιώτη µε έκανε να αισθαν-θώ πάρα πολύ όµορφα γιατί δενήταν µόνον οι σχέσεις της ζωήςµας µε τον πατέρα του µόνο,αλλά και µε τον θείο του τονΓιάννη και την γιαγιά του τηνκυρά Νώρα. Την τελευταία βρα-διά βγάλαµε και µια φωτογραφίαµαζί, ζη τώντας µου το e-mail ναµου την στείλει, χαθήκαµε χωρίςνα του το δώσω. Σου γράφωτώρα αγαπητέ Παναγιώτη το e-mail µου, εάν έχεις καµιά φωτο-γραφία ίσως έχεις τον καιρό ναµου στείλεις nyraptis27@netsca -pe.net.

Στις 17 Αυγούστου στο ∆ολόείχαν το ∆ολιώτικο αντάµωµα.Μας έβαλαν και καθήσαµε στοπρώτο τραπέζι µε την Κρυστάλω.Εκεί ήλθε και η άλλη ανιψιά µουη Φανή ∆ηµοπούλου, έχονταςέτσι µια ακόµη οικογενειακήχαρά. Αφού λοιπόν φάγαµε, οΓιάννης ζήτησε να σύρω τονχορό πρώτας, τιµώντας έτσιτους ξενιτεµένους. Πριν όµωςαρχίσει ο χορός η κα Τζιόβα τρα-γούδισε σόλο το όµορφο τρα-γούδι (Φίλοι καλώς ωρίσατε) µιαόµορφη έκφραση ∆ολιώτικηςαγάπης προς τους επισκέπτες.

Η αγαπητή Χρύσα δε, µαςέφερε επίσης µια φωτογραφίααπό την οικογένεια ΧρήστουΜιντζιλώνη µε την αδελφή µου

Ρήνα και την οικογένειά της,όπως και το Σιαγγιάκι που φόρε-σε η αδελφή µου Ρήνα νύφη, το1922-23, το οποίο αφήσαµε στηναγαπητή Χρύσα.

Αφού λοιπόν τελείωσε τοτραγούδι κατέβηκα στη µέση στοχοροστάσι και µε τον φόβο στηνκαρδιά εάν θα τα καταφέρω, είπαστον κλαρινίστα να µου παίξειένα ζαγορίσιο, µετά ένα τσακι-στό και µετά θέλω όσο µπορείςκαλύτερα να µου παίξεις έναρεµπάπ στον δικό µου τονρυθµό, εάν µε δεις και τα µπερ-δεύω γύρισέ το στα δυό. Παρ’όλο το φόβο που είχα, εντούτοιςο ενθουσιασµός µου µε έσπρωξεκαι µου έδωσε κουράγιο και τηνδύναµη να χορέψω µε κέφι καιτόσο δολιώτικο γούστο ούτωςώστε να σηκωθούν όλοι να θαυ-µάσουν έναν όµορφο ∆ολιώτικοχορό όπως τα παλιά τα χρόνιακαι να µην σταµατάν τα χειρο-κροτήµατα. Μαζί µου και για λίγοκαι για µεγάλη µου έκπληξηχόρεψε και η Κρυστάλω όπωςεπίσης και η ανιψιά µου η Φανή,η οποία τραγούδισε για µένα, οΓιώργο Νάστος όπως επίσης καιο αγαπητός µου Γιάννης.Αργότερα κάποια στιγµή βρέθη-κα τραγουδώντας µε άλλους στηµέση στο χοροστάσι. Αυθόρµη -τες και αλησµόνητες στιγµέςπου θα µείνουν για πάντα αξέχα-στες.

Την άλλη βραδιά είχαν παρα-µύθια για µικρούς και µεγάλους,επίσης έπαιξαν και το θέατροτων Σκιών «Καραγκιόζη».

Μια άλλη βραδιά είχαν µίασυγκέντρωση όπως µου είπε οΓιάννης που µεταξύ άλλων, θαδώσει και λογαριασµό για τοΑλησµόνητο ∆ολό. Του ζήτησανα µην αναφέρει τίποτα γύρω απ’αυτό. Νοµίζοντας ότι κάτι διαφο-ρετικό θα έχουν, µε κάθισανµπροστά από πολλά καθίσµαταγεµάτα κόσµο, µαζί µε τηνΚρυστάλω, έχοντας δίπλα µαςτον Νίκο Υφαντή και την κυρίατου, όπως επίσης και τον γιατρότον Τάκη Ζωΐδη.

Μπροστά µας σε ένα τραπέζι,είδους εξέδρας, κάθισαν ηΠρόεδρος της ΑδελφότητοςΑθηνών η κα Όλγα Γιάνναρου-Χριστοδούλου και ο ΓιάννηςΜποντίνης.

Εκεί βρέθηκα προ µεγάλης

εκπλήξεως διότι οι χωριανοί µουµελέτησαν και κράτησαν αυτήτην βραδιά, χαιρετίζοντας τηνπροσπάθειά µου µε την έκδοσητου Άλµπουµ «ΤΟ ΑΛΗΣΜΌΝΗ-ΤΟ ∆ΟΛΌ» µε την απονοµή µιαςΕικόνος του Αγίου Χριστοφόρου(ζωγραφισµένη από τον ΛάκηΧρίστου, εγγονού του Νικ.Θανοπούλου) ως ένδειξη ανα-γνώρισης στην προσπάθειά µου.

Μίλησαν η Πρόεδρος τηςΑδελφότητος Αθηνών, Ο Γ ιάν-νης Μπον τίνης, Πρέοδρος τουΕκπολιτιστικού Συλλόγου ∆ολούΙωαννίνων, ο αγαπητός ΝίκοςΥφαντής, ο κος Φίλιππας Χριστο -δούλου, προξενώντας σε µένασυνεχείς και ακράτητες συγκινή-σεις. Στο τέλος µου απένειµαντην εικόνα ως ένδειξη αναγνωρί-σεως! Για να είµαι ειλικρινής δενήξερα πού βρίσκοµαι, ή αν ζω ήβλέπω όνειρα. Με σήκωσε ο αγα-πητός µου Γιάννης και κρατώ-ντας µε, µε έσυρε σιγά σιγά καιµε κάθισε στην εξέδρα χωρίς ναείµαι βέβαιος ότι θα καταφέρωνα πω κάτι που θα έχει κάποιασυνοχή ή νόηµα. Σιγά σιγά κάτιάρχισα να λέω. ∆εν ξέρω πώς τακατάφερα.

Έχω µόνο ένα πράγµα να πωστους χωριανούς µου. Σας ευχα-ριστώ πάρα πολύ, η βραδιά αυτήκαι η χειρονοµία σας, θα είναιβαθιά ριζωµένη στην ψυχή µουκαι στο µυαλό µου έως ότουφύγω από τούτο τον κόσµο.

Και ενώ σε αυτή την βραδιάχαιρετίζουµε ένα ∆ολό τουπαρελθόντος, θα πρέπει να τονί-σουµε ότι το ∆ολό σήµερα ακµά-ζει, όπως τα παλιά τα χρόνια υπόδιαφορετικές συνθήκες και έγινεγνωστό σε όλη την Ελλάδα,χάρη στις προσπάθειες του αγα-πητού Χριστόφορου Κωσταράκαι των λοιπών απανταχού ∆ο -λιωτών διά µέσου του Εκπο -λιτιστικού Συλλόγου ∆ολούΙωαννίνων που ο Πρόεδρός τουείναι ο άνθρωπος που στο λεξι-λόγιό του η λέξη ΟΧΙ δεν υπάρ-χει. Το πιο όµορφο γεγονός δεείναι ότι γνώρισα πολλούς νεα-ρούς ∆ολιώτες που ενδιαφέρο-νται και αγαπούν το χωριό µαςκαι το επισκέπτονται. Τους εύχο-µαι όπως πάντα να αγαπούν τοντόπο των προγόνων των και νακάνουν ότι µπορούν γι’ αυτό.

Φυσικά η παραµονή µας στο

χωριό κράτησε δυο βδοµάδες,όλες τις άλλες µέρες δεν κάθισαστο Καφενείο. Με τον ΤάκηΤζόβα και τον Γιώργο Κωσταράκαι τον Βασίλη Ντάκα ανεβήκαµεστον Άγιο Χριστόφορο. Με τονΒασίλη Ντάκα, το γιο του Βαγ -γέλη και τον εγγονό τουΒασιλάκη πήγαµε µε το αυτοκί-νητό τους στον Αϊ-Νικόλα καιµετά στον Αϊ-Λια και µετά περ-πατώντας, στο Πούζι.

Με τον Γιώργο Μποντίνη καιτον Γιώργο Κωσταρά πήγαµεστο απέναντι µέρος της χαρά-δρας και ακριβώς εκεί που είναιοι κολώνες ηλεκτρικής µεταφο-ράς στο ∆ολό βγάλαµε φωτο-γραφίες το χωριό.

Με τον Γιώργο Κωσταράπήγαµε και βγάλαµε φωτογρα-φίες από το Εικόνισµα τουΠαγούνη όπως και το Ασκηταριό.Με τον νεαρό Κώστα Κωσταράπήγαµε στο Γεφύρι και στονΜύλο στο Ξυλογέφυρο, µε τονΧριστόφορο και τον ανεψιό τουΚώστα Κωσταρά, πήγαµε στηνΣτάνη και παρακολουθήσαµε τοάρµεγµα και την µεταφορά τουγάλακτος στις πρόσφατες καιµοντέρνες εγκαταστάσεις Τυρο -κο µίας. Ο αγαπητός Χριστόφο -ρος µε πήγε σε όλες τις εγκατα-στάσεις που έχει για τα ζώα.Είναι κάτι που αντιπροσωπεύειµια µοντέρνα επιχείρηση. Ησύζυγός του Μαριάννα, µαςέφερε γύρω σε όλες τις εγκατα-στάσεις τους και το σπίτι τους,τα οποία είναι κατασκευασµένα,επιπλωµένα και φωτισµένα µετέχνη και γούστο. Τους ευχαρι-στούµε γι’ αυτή τους την αγάπη.Επίσης καθίσαµε στο τραπέζιτους πολλές φορές, απολαµβά-νοντας τα φαγητά τους µε ταγνήσια και ντόπιας παραγωγήςπροϊόντα και το ρακί και τοκρασί.

Ο Γιάννης µε την σύζυγό τουΡεββέκα µας πήγαν στο Μονα -στήρι (Μολυβδοσκέπα στη) όποπροσκυνήσαµε και µετά φάγαµεφρέσκια πέστροφα σε ένα ρε -στοράν, κάτω από έναν πλάτανο.

Μια άλλη µέρα πήγαµε µε τονΚώστα Κωσταρά στον Βοϊ -δοµάτη, µια όµορφη διαδροµήκαι όµορφη θέα στην παλαιάγέφυρα κάτω από την οποία καιδίπλα στο ποτάµι, γευµατίσαµεµε φρέσκια πέστροφα. ∆εν αφή-

Εντυπώσεις από το ταξίδι µας στην Ελλάδα και στο όµορφο χωριό µας


σαµε λοιπόν καµιά ώρα ανεκµε-τάλλευτη.

Όσον αφορά γενικά το χωριόµας, ενώ από µακριά φαίνεται ναείναι το ίδιο, µε µόνη την διαφο-ρά τα κόκκινα κεραµίδια στιςσκεπές, όταν είσαι στο χωριό,νιώθεις την ερηµιά και την αλλα-γή, που για µένα ήταν πολύαισθητή. Επίσης εκείνο που ήταναισθητό σε µένα, είναι η διαφοράτου χωριού από την βόρεια πλευ-ρά και την νότια πλευρά του.

Ενώ από την βόρεια πλευράφαίνεται ζωντανότατο, από τηνότια υπάρχει µια εγκατάλειψη.Επίσης εκείνο που µου έκανεεντύπωση είναι τα συρµατοπλέγ-

µατα και τα αγκαθωτά σύρµατα.Το σπουδαίο γεγονός όµως

από όλη την παραµονή µας στοχωριό το οποίο µας βασάνισε καιµας βασανίζει, ήταν η αδικαιολό-γητη απουσία του Ιερέως καιµιας Λειτουργίας στην κεντρικήΕκκλησία του χωριού.Ξεκινήσαµε από πολύ µακριά µεσκοπό να επισκεπτούµε και ναπροσκυνήσουµε στην κεντρικήµας εκκλησία και στο εξωκλήσιτου Αγίου Χριστοφόρου στοβουνό επάνω, το οποίο και κάνα-µε, χωρίς να περιµένουµε τονΙερέα να έλθει εκεί επάνω, τονπεριµέναµε όµως να έλθει µιαµέρα και να κάνει µια Λειτουργία

στην κεντρική εκκλησία, προπα-ντός όταν ξέρει ότι το χωριό µαςολόκληρο δεκαπενθήµερο έχειορισµένες εκδηλώσεις, οπότε θαέπρεπε να βρει κάποια τέλωςπάντων ηµέρα για να έλθει στο∆ολό.

Ο χρόνος έχει 365 µέρεςαγαπητέ Ιερέα, ποια είναι ηδικαιολογία σου;

Και τώρα ερχόµαστε στηνµέρα και ώρα να τραγουδήσουµετα ξεχωρίσµατα.

Πριν φύγουµε ρώτησα τουςχωριανούς µας εάν θέλουν ναέρθουν το προηγούµενο βράδυνα πιούµε ένα ρακί µαζί.

Όλοι οι χωριανού µας ήρθαν,όπως και ο αγαπητός Υφαντήςαπό την Πωγωνιανή µε την σύζυ-γό του την Μαίρη.

Το βράδυ λοιπόν, προσπαθώ-ντας να βάλω τα τραπέζια σεέναν τρόπο τινά συνεχή, ούτωςώστε να καθίσουµε όλοι απόέξω, ώστε να βλέπει ο ένας τονάλλον. Καθήσαµε λοιπόν γύρωόλοι. Τα τραπέζια γέµισαν απόµπουκάλια, ρακί, κρασί και µεζέ-δες. Χωρίς να το περιµένουµε οαγαπητός Χριστόφορος µαγείρε-ψε κοκκινιστό µε κρέας από γου-ρούνι και το έφερε εκεί, επίσηςέφερε φρέσκο τυρί και µυζήθραόπως επίσης και τους νεαρούςπου εργάζονται για αυτόν για να

σερβίρουν οπότε έγινε ένα άλλοτραπέζι απροσδόκητο και δηµι-ούργησε ένα κέφι, που έκανετον αγαπητό Ηλία Κούρο, ο οποί-ος είχε χρόνια να τραγουδίσειόπως µου είπαν, να σηκωθεί καινα έρθει εκεί που καθόµουν καινα µου πει, τώρα κυρ Φόρη είµαιστη διάθεσή σου, να τραγουδή-σω ως εκεί που θέλεις, ώσπουνα φύγεις αύριο το πρωί καιάρχισε το τραγούδι. Μαζί του οΒαγγέλης ο Ντάκας, ο ΕυριπίδηςΕυαγγέλου (γαµπρός του ΝίκουΚούρου) ο Νίκος Κούρος, ο ΆκηςΦωτόπουλος και άλλοι άρχισα νανα τραγουδούν µαζί τα όµορφαΠω γωνίσια δύστυχα, έχονταςµαζί τους το µικρό ΒασιλάκηΝτάκα µε το κλαρίνο, ένα παιδά-κι µε το λαούτο (το οποίο ήτανµεγαλύτερο από αυτόν) και έναάλλο παιδάκι µε το ντέφι, οπότεέγινε ένα γλέντι που κράτησεµέχρι τις πρωινές ώρες. Εκεί χαι-ρετηθήκαµε µε όλους, τελειώνο-ντας την επίσκεψή µας στοχωριό.

Χριστόφορος

Υ.Γ.: Θα ήθελα να ρωτήσωόσους έβγαλαν φωτογραφίεςαπό αυτή τη βραδιά ας κάνουνµια προσπάθεια να µου στείλουν.

Ευχαριστώ

Εντυπώσεις από το ταξίδι µας στην Ελλάδα και στο όµορφο χωριό µας

Μέρα καλοκαιριού

(Από τη 2η ποιητική συλλογή του Άγγελου Κούρου “∆ρόµος για το καλοκαίρι”)

Ζέστη αφόρητη απ’ το πρωί στους δρόµους ο Ιούνιοςκαι η πόλη ένα καζάνι που βράζειπεζοδρόµιο ασθενοφόρο µε περιµάζεψε στη σκιά νεαρής ελιάςπήρα µια ανάσα, σκούπισα το µέτωπο, λίγο νερό απ’ το µπουκάλισυνήλθα

ύστερα έκοψα από πάνω µουένα µικρό ασηµοπράσινο φυλλαράκιεν είδει εξιτηρίου ή φαρµακευτικής αγωγήςκαι συνέχισα το δρόµο µουγια το καλοκαίρι

Aνακοίνωση

Σας κάνουµε γνωστό ότι, στις 6 ∆εκέµβρη 2012, ηµέραγιορτής του Aγίου Nικολάου, µετά το τέλος της θείας λει-τουργίας, θα γίνουν στο ∆ολό τα εγκαίνια του Mνηµείουτου Aγίου Kοσµά του Aιτωλού (Πατροκοσµά).

– «Όποιος έχει τα γένια... έχει και τα χτένια». Αυτή τη φράση την

είπε ο µικρότερος γιος του Αλή Πασιά των Ιωαννίνων ο Σελήµ, όταν

µια µέρα ο πατέρας του σχολιάζοντας την ανέµελη ζωή του του είπε

ότι χωρίς να κάνει τίποτα, ζει καλύτερα απ’ όλους, ακόµα και από τον

ίδιο. Τότε ο γιος απάντησε ότι: «Όποιος έχει τα γένια έχει και τα χτέ-

νια». ∆ηλώνοντάς του έτσι πως δεν έχει σκοτούρες, ούτε έχει καµιά

ευθύνη.

– «Το αµίλητο νερό». Παλιό έθιµο της Χώρας. Το πρωί της

Πρωτοχρονιάς σηκωνόταν η νοικοκυρά, πήγαινε στη βρύση για να

πάρει το «αµίλητο νερό» που λεγόταν έτσι γιατί δεν έπρεπε να µιλή-

σει από την στιγµή που έφευγε απ’ το σπίτι της µέχρι που να γυρίσει.

Στη βρύση έρχινε στάρι και ευχόταν όπως τρέχει το νερό να «τρέ-

χουν» και τα καλά στο σπίτι µας. Όταν γύριζε στο σπίτι έχυνε το

νερό στις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και «λυνόταν» πια και η γλώσ-

σα της και άρχιζε πλέον να τραγουδάει χαρούµενα.

– «Πακτωλός ... χρηµάτων». Ο Πακτωλός ήταν ένα µικρό ποτάµι

κοντά στη Λυδία. Αυτό µαζί µε την άµµο κατέβαζε και χρυσάφι. Το

χρυσάφι αυτό λένε ότι προερχόταν απ’ τον Μήδα ο οποίος πήγε και

πλύθηκε στο ποτάµι ώστε να απαλλαγεί από την κατάρα του, όπου

ότι και να άγγιζε να γίνεται χρυσάφι.

– «Τον σέρνει, πάντα από την µύτη». Στην παλιά Αθήνα όταν

ένας άνδρας ήθελε να ζητήσει σε γάµο µια κοπέλα έστελνε στην

οικογένειά της διάφορα δώρα. Αν η οικογένεια τα κρατούσε αποδε-

χόταν την πρόταση, αν όχι, τα γύριζε, αλλά αν ο γαµπρός ήταν παλ-

ληκαράς πήγαινε και ζητούσε το λόγο. Τότε γινότανε συνήθως σαµα-

τάς και µεγάλη φασαρία στο σπίτι της νύφης. Αν όµως τελικά τα έβρι-

σκαν και αποδεχόταν την πρόταση, τότε η νύφη έβγαινε έξω από το

σπίτι, έπιανε τον γαµπρό από την ...µύτη και τον έκανε τρεις γύρους

στη γειτονιά για να διαπιστώσουν όλοι ότι η νύφη τον βρήκε τον

γαµπρό.

– «Έβαλαν τα πράγµατα στη θέση τους». Αθηναίοι κάποτε άδει-

ασαν το σπίτι ενός Φράγκου. ∆εν του άφησαν τίποτα µέσα, µόνον

τους 4 τοίχους. Ο Φράγκος πανέξυπνος, αφού είδε ότι η αστυνοµία

δεν έβγαζε άκρη αποφάσισε να αναλάβει το θέµα ο ίδιος. Έβαλε

στην εφηµερίδα µια αναγγελία όπου έλεγε πως: «Όσοι γνωρίζουν

τους κλέφτες θέλουν να επιστρέψουν τα ... πράγµατα από µόνοι

τους (γιατί αυτός θα λείψει για µία εβδοµάδα για δουλειές). Σε οποι-

αδήποτε περίπτωση θα πληρωθεί µε ένα τεράστιο ποσό για την

εποχή». Εκείνοι βέβαια το έκαναν, έπεσαν στην παγίδα και τους

έπιασαν.

ΠΩΣ ΕΓ ΙΝΕ ΓΝΩΣΤΟ . . .

ΔΟΛΙΩΤΙΚΑ Γ΄3ΜΗΝΟ 2012

Documents

Transcript of ΔΟΛΙΩΤΙΚΑ Γ΄3ΜΗΝΟ 2012