ύβρις

6/4/2012 Α2

ΎβριςΎβρη διαπράττει όποιος

απρεπεί και δεν σέβεται ηθικούς και

θρησκευτικούς κανόνες. Σότε επέρχεται

η «τίσις», δηλαδή η τιμωρία, η οποία

είναι τόσο βαριά, όσο μεγάλη η

απρέπεια που διέπραξε

ύβρις

6/4/2012 Α2

Έχει 2 σημασίες

o τα νέα ελληνικά

o τα αρχαία ελληνικά

ύβρις

6/4/2012 Α2

Νέα ελληνικά

ημαίνει „βρισιά‟και χρησιμοποιείται συνήθως

στον πληθυντικό.

υνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την

αξιοπρέπεια κάποιου» -οι οποίες είναι φυσιολογικές εξελίξεις της αρχαίας σημασίας-, αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας

Μερικά παραδείγματα είναι

Ξαφνικά η τρελή εξαπέλυσε τέτοιες ύβρεις, που απομείναμε ενεοί. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.

ύβρις

6/4/2012 Α2

[μετάφραση] Ξαφνικά η τρελή αμόλησε κάτι βρισιές, που μείναμε με το στόμα ανοιχτό. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου

Αρχαία ελληνικά

μελέτη της σημασία της λέξης ύβρις στα αρχαιότερα

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της

κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτικήκαι οικονομική), συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας αλλά κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-,

θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὓβρις», δηλαδή

παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.

Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, με το

σχήμα ὓβρις→ἂτη→νέμεσις→τίσιςμπορούμε

να πούμε ότι οι αρχαίοι πίστευαν πως μια

ύβρις

6/4/2012 Α2

«ὓβρις»συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των

θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον

υβριστή την «ἂτην», δηλαδή το θόλωμα, την

τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν», δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή

του. αρχαία Ιθώμη

Μερικά παραδείγματα είναι

την οδύσσεια [Οδυσσέας, σύντροφοι Οδυσσέα, μνηστήρες]

τη αρχαία ελληνική τραγωδία „Η τυφλή προσήλωση του πρωταγωνιστή στο προσωπικό του πάθος‟ η οποία εκβάλλεται

από τους άλλους ως1. Τπερηφάνεια, 2. Αλαζονεία, 3. Έπαρση

ύβρις

6/4/2012 Α2

Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που

αποτελούσε για τον αρχαίο

ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου, πιστευόταν ότι

(επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα

μετά από προειδοποιήσεις των ίδιων των θεών) οδηγούσε τελικά στην 9πτώση και καταστροφή του

«ὑβριστοῦ»

(ὓβρις>ὑβρίζω>ὑβριστής).

ύβρις

6/4/2012 Α2

Αυτοί που διέπραξαν ύβριν στην οδύσσεια:

Οδυσσέας ύντροφοι του Οδυσσέα Μνηστήρες

1.Οδυσσέας

Ο Οδυσσέας, αφού ξέφυγε από τον

κύκλωπα, μπήκε στο καράβι του. Δεν απομακρύνθηκε πολύ, όταν άρχισε να κοροϊδεύει τον κύκλωπα και να για το

ύβρις

6/4/2012 Α2

κατόρθωμά του. αν δεν έφτανε αυτό, πρόσβαλε και τον Ποσειδώνα λέγοντας του κύκλωπα ότι “γιατί το μάτι σου κανείς δεν θα γιατρέψει, καν ο Κοσμοσείστης” (ραψωδία ι, στίχος 584).

Για τα λόγια του αυτά, τιμωρήθηκε από τον Ποσειδώνα σκληρά, επέστρεψε στην

πατρίδα του αργά, χάνοντας πρώτα όλος

τους συντρόφους του,

πάνω σε ξενικό καράβι και μες΄στο σπίτι του, βρήκε καινούργια πάθη.

Μάλιστα ο Ποσειδώνας αποχώρησε

ικανοποιημένος με τα παρακάτω λόγια: « Τώρα λοιπόν, με μύρια πάθη περιπλανήσου στα πελάγη, μήπως και σμίξεις κάποτε μ΄ανθρώπουςδιογέννητους. Όμως και τούτο αν γίνει, δεν θα μπορείς να πεις πως ηταν λίγη η συμφορά σου » ( Ραψ. ε, στιχ. 415- 418).

ύβρις

6/4/2012 Α2

2.Οι σύντροφοι του Οδυσσέα.

Αφού έφτασαν στο νησί του Ήλιου, ο Οδυσσέας έδωσε εντολή στους συντρόφους του, να μην αγγίξουν τα

ιερά βόδια του ήλιου. Όταν όμως αποκοιμήθηκε, οι σύντροφοί του βρήκαν την ευκαιρία ( με επιχείρημα του Ευρύλοχου ότι ο χειρότερος θάνατος είναι ο θάνατος από πείνα)

έσφαξαν τα καλύτερα βόδια – ως θυσία πάντως προς τους θεούς- και έταξαν στον ήλιο, όμορφα δώρα.

Αυτό προκάλεσε την οργή του θεού Ηλιου, όπου μόλις πληροφορήθηκε τη σφαγή, απείλησε ότι θα κατέβει στον Αδη και δε θα φέγγει πια, αν δεν

τιμωρηθούν. Απαίτησε την τιμωρία των ενόχων για την ασέβειά τους απέναντί του. Ο Δίας τους τιμώρησε, κεραυνοβολώντας το καράβι τους (ραψωδία μ).

ύβρις

6/4/2012 Α2

τα βόδια του Ήλιου

3.Μνηστήρες

Ρημάζανε το βιός του Οδυσσέα βάναυσα, σέρνανε γυναίκες δούλες στο κρεβάτι τους, παντρολογήματα γυρεύανε, ενόσω ακόμα ζει ο Οδυσσέας, με τη δική του τη γυναίκα.

Δεν φοβήθηκαν καν τους Θεούς, μήτε

ύβρις

6/4/2012 Α2

και των ανθρώπων την μελλοντική, δίκαιη εκδίκηση.

Ο Οδυσσέας τιμώρησε τους μνηστήρες φονεύοντάς τους, με τη βοήθεια της Αθηνάς, κάνοντας τους μνηστήρες να

αστοχούν. (Ραψωδία

χ) Ο Οδυσσέας φονεύει τους

μνηστήρες.

Και η «ύβρις»

Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957)

ύβρις

6/4/2012 Α2

Νίθος Καδαληδάθες

(ειαηογραθία ηοσ Π. Ζφγράθοσ)

από ηολ Παλδέθηε

Μια διαφορετική άποψη για την

ύβρη, έχει ο Καζαντζάκης:

Αυτά είναι τα λόγια του:

Καη ποηα είλαη ε πηο αυειή εληοιή; Ν' αρλεζείς όιες ηης

παρεγορηές-ζεούς, παηρίδες, εζηθές, αιήζεηες - λ'

αποκείλεης κόλος θαη λ' αρτίζεης λα πιάζεης εζύ, κε κολατά

ηε δύλακή ζοσ, έλαλ θόζκο ποσ λα κελ ληροπηάδεη ηελ

θαρδηά ζοσ... Ποηα 'λαη ε πηο αληρίθηα ταρά; Ν'

αλαιαβαίλεης ηελ πάζα εσζύλε. Δελ σπάρτοσλ ηδέες -

σπάρτοσλ κολάτα άλζρφποη ποσ θοσβαιούλ ηης ηδέες - θη

ασηές παίρλοσλ ηο κπόη ηοσ αλζρώποσ ποσ ηοσς θοσβαιάεη.

Καιή 'λαη ε δηθαηοζύλε, κα γηα ηοσς αγγέιοσς - ο άλζρφπος

ύβρις

6/4/2012 Α2

ο θαθοκοίρες δελ αληέτεη, ζέιεη έιεος... Μπας θαη βρίζθεηαη

ζηολ πάηο ηες Κόιαζες, Κύρηε, ε πόρηα ηες Παράδεηζος;

Δελ ειπίδφ ηίποηα, δελ θοβάκαη ηίποηα, είκαη ιεύηερος.

Ο Νίκος Καζαντζάκης μέσα από τα βιβλία

του, περιγράφει με έναν διαφορετικό τρόπο,

την ύβρη, μέσα από τα μάτια τα δικά του!

Σα παρακάτω αποσπάσματα, είναι παρμένα από

δικά του βιβλία.

“ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΟΝ ΓΚΡΕΚΟ”

Άζηρα, ποσιηά, ζπόροη κέζα ζηο τώκα, όια σπαθούοσλ. Καη κόλο

ο άλζρφπος ζεθώλεη θεθάιη θαη ζέιεη λα παραβεί ηο λόκο θαη λα

κεηαηρέυεη ηελ σπαθοή ζε ειεσζερία. Γη’ ασηό θη απ’ όια ηα

πιάζκαηα ηοσ Θεού ασηός κολάτα κπορεί θη ακαρηαίλεη. Ση ζα πεη

ακαρηαίλεη; ταιλάεη ηελ αρκολία.

“Ο ΥΡΘΣΟ ΞΑΝΑΣΑΤΡΩΝΕΣΑΘ”

Θα βρούκε, εθεί ποσ πάκε, ηο Θεό. Καη ζα ηολ βρούκε, ότη όπφς

ηολ παρηζηάλοσλ όζοη δελ ηολ είδαλ ποηέ ηοσς, έλα ροδοκάγοσιο

γέρο, ποσ θάζεηαη καθάρηα ζε ποσποσιέληα ζύλλεθα θαη

προζηάδεη. Μα ζα κηθρή θφλή ποσ ηηλάδεηαη από ηα ζφζηθά κας

θαη ζεθώλεη πόιεκο.

«ΒΘΟ ΚΑΘ ΠΟΛΘΣΕΘΑ ΣΟΤ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ»

Ο δηάοιος κπορεί θαη κπαίλεη κολάτα ζηελ Κόιαζε, ο άγγειος

κπορεί θαη κπαίλεη κολάτα ζηελ Παράδεηζο. Ο άλζρφπος όποσ

ζέιεη.

Καλή 'ναι η δικαιοζύνη, μα για ηοσς αγγέλοσς - ο

άνθρωπος ο κακομοίρης δεν ανηέτει, θέλει έλεος...

Μπας και βρίζκεηαι ζηον πάηο ηης Κόλαζης,

Κύριε, η πόρηα ηης Παράδειζος;

ύβρις

6/4/2012 Α2

“Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι λεύτερος.”

Ανεπιφύλακτα μπορούμε να πούμε ότι, τόσο στην αρχαία όσο και στην νεοελληνική κουλτούρα, ύβρις είναι

η υπέρβαση των ορίων. Ο άνθρωπος προοδεύει για μάχεται να ξεπεράσει τα όριά του.

« Υτάσε όπου δεν μπορείς», προτρέπει ο Ν. Καζαντζάκης.

Όταν όμως παραβαίνει ηθικούς κανόνες που τον οριοθετούν ως άνθρωπο και διαταράσσει την

ισορροπία ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση και το σύμπαν, τότε διαπράττει ύβρη, πρότερα, τώρα και πάντα

Πηγές πληροφόρησης:

ύβρις

6/4/2012 Α2

www.tovima.gr http://el.wikipedia.org http://en.wikipedia.org http://firiki.pblogs.gr http://pyrgow-news.blogspot.com www.kourakis.gr http://users.sch.gr http://syntrofia.pbworks.com http://xrysomyga.blogspot.com

ύβρις

6/4/2012 Α2

http://logomnimon.wordpress.com www.sarantakos.com Βιβλίο “ο Φριστός ΞΑΝΑΣΑΤΡΩΝΕΣΑΙ” Βιβλίο “ΑΝΑΥΟΡΑ στον Greco”

6/4/2012

Εργασία Οδύσσειας χρονιά 2011-2012

ύβρις

6/4/2012 Α2

ύβρις

6/4/2012 Α2

Κατερίνα ΚορφιάτηΑ2

ύβρις

6/4/2012 Α2

ύβρις

6/4/2012 Α2