Ενότητα 2η:Η ζωή στην πόλη

Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

Στόχοι της ενότητας

• Δίνουμε οδηγίες για να ζούμε καλύτερα στην πόλη και να μετακινούμαστε σ’ αυτήν

• Μαθαίνουμε τις εγκλίσεις του ρήματος

• Κλίνουμε θηλυκά ουσιαστικά σε –ος• Κλίνουμε επίθετα σε –ης, -ης, -ες

Η γειτονιά της πόλης

Η Ρόδος του χθες και του σήμερα

Εγκλίσεις του ρήματοςΟι εγκλίσεις είναι μορφές που παίρνει το ρήμα ανάλογα με το τι θέλει να δηλώσει το πρόσωπο που ενεργεί: βεβαιότητα, επιθυμία ή προσταγή. Οι εγκλίσεις είναι οι εξής τρεις:οριστική, υποτακτική και προστακτικήΜε την οριστική εκφράζουμε το βέβαιο, το πραγματικό.

π.χ. Ο Ηλιος είναι ένα αστέρι.Με την υποτακτική εκφράζουμε ευχή ή επιθυμία.

π.χ. Ας έρθει ο Γιάννης να παίξουμε το απόγευμα. Με την προστακτική εκφράζουμε μια εντολή, μια οδηγία.

π.χ. Διάβασε τα μαθήματά σου. Οριστική έχουν όλοι οι χρόνοι, υποτακτική ο Ενεστώτας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος, ενώ προστακτική μόνο ο Ενεστώτας και ο Αόριστος.

Εγκλίσεις του ρήματος

Οριστική Υποτακτική Προστακτική

Ενεστώτας Παίζω Να παίζω Παίζε- παίζετε

Αόριστος Έπαιξα Να παίξω Παίξε- παίξτε

Παρακείμενος Έχω παίξει Να έχω παίξει -

Προσοχή!!Οι υπόλοιποι χρόνοι έχουν μόνο

οριστική έγκλιση.

Οδηγίες

Για να δώσουμε οδηγίες χρησιμοποιούμε: Οριστική ενεστώτα: Γράφω την ορθογραφία μου. Συνοπτική προστακτική: Γράψε την ορθογραφία. Εξακολουθητική προστακτική: Γράφε την

ορθογραφία. Συνοπτική υποτακτική: Να γράψεις την

ορθογραφία. Εξακολουθητική υποτακτική: Να γράφεις την

ορθογραφία.

Ορθογραφία ρημάτων (-είτε, -είται, -ήστε ή είστε)

-είτε: στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα της ενεργητικής φωνής σε όλες τις εγκλίσεις (εσείς θεωρείτε, να θεωρείτε, θεωρείτε) και στον β΄ πληθυντικό του παθητικού αορίστου στην υποτακτική και προστακτική (να θεωρηθείτε)-είται: στο γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα της παθητικής φωνής (αυτός θεωρείται)-ήστε: στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου στην ενεργητική φωνή των ρημάτων της β΄ συζυγίας (όσων τονίζονται στη λήγουσα). (θεωρήστε) -είστε: β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα της παθητικής φωνής. (εσείς θεωρείστε)

Ορθογραφία προστακτικής Η προστακτική Αορίστου στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο τελειώνει:1.στην ενεργητική φωνή σε:-ήστε: τα ρήματα της β συζυγίας (όσα τονίζονται στη λήγουσα) π.χ. νικήστε, μιλήστε, θεωρήστε, φιλήστε, ...-ίστε: τα ρήματα σε –ίζω π.χ. σκουπίστε, γυρίστε, -είστε: τα ρήματα της α συζυγίας (όσα δεν τονίζονται στη λήγουσα) π.χ. κλείστε, πείστε, -οίστε: ρήματα σε –οίζω (αθροίστε)-ύστε: ρήματα σε –ύζω (δακρύστε, ...)2. στην παθητική φωνή σε:-είτε: όλα τα ρήματα (συγκεντρωθείτε, μαζευτείτε, σκεφτείτε, ...)

Προσοχή!Σε –είστε λήγουν τα ρήματα στο β’ πληθυντικό της οριστικής και υποτακτικής του

αορίστου της παθητικής φωνής ( Θεωρείστε οι καλύτεροι)Σε –ήστε το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής αορίστου της ενεργητικής φωνής

(Θεωρήστε πως είναι σωστό)

Πόλη και

πολιτισμός, πόλη και διασκέδαση

Επίθετα σε –ης, -ης, -ες

Τα επίθετα αυτά έχουν τις ίδιες καταλήξεις στο αρσενικό και θηλυκό γένος (δικατάληκτα).

Τα επίθετα σε –ης, -ης, -ες δεν έχουν κλητική!

Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται τα ευτυχής, διαρκής, συνεχής, πολυτελής, ευγενής, δημοφιλής, κ.ά.

Ενικός αριθμός

Ονομ. ο συνεχής η συνεχής το συνεχές

Γεν. του συνεχούς της συνεχούς του συνεχούς

Αιτ. το συνεχή τη συνεχή το συνεχές

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. οι συνεχείς οι συνεχείς τα συνεχή

Γεν. των συνεχών των συνεχών των συνεχών

Αιτ. τους συνεχείς τις συνεχείς τα συνεχή

Διαδρομές στην πόλη

Θηλυκά ουσιαστικά σε -οςΤα θηλυκά ουσιαστικά σε –ος κατεβάζουν τον τόνο στη γενική ενικού και στη γενική και αιτιατική πληθυντικού.,

Ενικός αριθμός

Ονομ. η περίοδος

Γεν. της περιόδου

Αιτ. τη(ν) περίοδο

Κλητ. περίοδε

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. οι περίοδοι

Γεν. των περιόδων

Αιτ. τις περιόδους

Κλητ. περίοδοι

Παρόμοια με το περίοδος κλίνονται τα ακόλουθα

ουσιαστικά:

Άμμος, άνοδος, διάλεκτος, είσοδος, έξοδος, επέτειος,

διαγώνιος, κάθοδος, κιβωτός, λεωφόρος, μέθοδος, νήσος,

παράγραφος, πρόοδος, ψήφος, οδός, κ.ά.

Σύνθεση και παραγωγήΠαραγωγή λέγεται η διαδικασία κατά την οποία φτιάχνουμε νέες λέξεις προσθέτοντας καταλήξεις σε υπάρχουσες λέξεις.Από ουσιαστικά φτιάχνονται ρήματα: π.χ. τέλος- τελειώνω, ζέστη-ζεσταίνομαι, κρύο-κρυώνωΑπό ρήματα φτιάχνονται ουσιαστικά: π.χ. γυμνάζομαι- γυμναστήριο, κολυμπάω- κολύμπιΑπό ουσιαστικά παράγονται ουσιαστικά: π.χ. γάτα-γατάκι, σκύλος-σκυλάκιΑπό ουσιαστικά ή ρήματα παράγονται επίθετα: π.χ. ασήμι-ασημένιος, μελετώ-μελετηρόςΣύνθεση λέγεται η διαδικασία κατά την οποία παράγω νέες λέξεις ενώνοντας υπάρχουσες λέξεις. π.χ. ανεβαίνω + κατεβαίνω = ανεβοκατεβαίνω, ήλιος + βασίλεμα = ηλιοβασίλεμα

Υπόγειες διαδρομές

Αριθμητικά επίθεταΑυτά τα επίθετα φανερώνουν ποσοτική σχέση του ουσιαστικού στο οποίο αναφέρονται. Υπάρχουν τα εξής αριθμητικά επίθετα:Απόλυτα: φανερώνουν πλήθος. Τα χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε ποσότητα, χρόνο, απόσταση ή μέγεθος. Το δύο, καθώς και όλα από το 5 έως το 100 δεν κλίνονται. Από το 200 και πάνω έχουν μόνο πληθυντικό αριθμό. Επίσης από το 13 έως το 19 γράφονται με μία λέξη, ενώ από το 21 και πάνω με δύο ή περισσότερες. (π.χ. δύο μολύβια, πέντε γόμες, εννέα χάρακες) Τακτικά: δηλώνουν θέση ή σειρά. (π.χ. πρώτη σειρά, τρίτο ράφι, ) Πολλαπλασιαστικά: δηλώνουν από πόσα μέρη αποτελείται κάτι (π.χ. απλός κόμπος, διπλή προσπάθεια, ...) Αναλογικά: δηλώνουν πόσες φορές κάτι είναι μεγαλύτερο από κάτι άλλο. (π.χ. διπλάσιος σε ύψος, τριπλάσιο σε μέγεθος, ...)

Αριθμητικά επίθετα

Απόλυτα Τακτικά Πολλαπλασιαστικά Αναλογικά

Δύο Δεύτερος Διπλός Διπλάσιος

Πέντε Πέμπτος Πενταπλός Πενταπλάσιος

Εννέα Ένατος Εννιαπλός Εννιαπλάσιος

Δέκα Δέκατος Δεκαπλός Δεκαπλάσιος

Δεκαοχτώ Δέκατος όγδοος

δεκαοκταπλάσιος

Είκοσι Εικοστός Εικοσαπλός Εικοσαπλάσιος

Εκατό Εκατοστός Εκατονταπλάσιος

Χίλια Χιλιοστός Χιλιαπλάσιος

Δύο χιλιάδες δισχιλιοστός

Προσοχή!Το εννέα γράφεται με δύο –ν-. Το ίδιο και όλες οι λέξεις που

περιέχουν ολόκληρη τη λέξη εννέα (δεκαεννέα, εννιακόσια, ...) Με ένα –ν- γράφονται το ένατος, ενενήντα και ενενηκοστός.