ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ – ΓΕΩΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

Νιαβή Βασιλική

Δυο λόγια για τους κατοίκους της Βοιωτίας.

Από την πανάρχαια εποχή γύρω από τη λίμνη Κωπαΐδα υπάρχουν αποδείξεις αδιακόπτου παρουσίας του ανθρώπου, με πλήθος εγκαταστάσεων, αλλού προσωρινών και αλλού μόνιμων. Ήσαν γεωργοί, ποιμένες και αλιείς. Σε σπήλαιο της Αλιάρτου εντοπίστηκαν ευρήματα αναγόμενα στο 12.000 π.Χ

Τα ευρήματα στο σπήλαιο του Σαρακηνού, στο Ακραίφνιο, μας πηγαίνουν ακόμα πιο πίσω. Εδώ οι ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα ηλικίας 40.000 ετών. Η κατοίκηση του σπηλαίου συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι το 1600 π.Χ. και αποτελεί στην κυριολεξία, κατά το κ,. Σάμψων, που κάνει ανασκαφές στο σπήλαιο, μνημείο της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη!

Σπήλαιο Σαρακινού

4.000 χρόνια πριν από σήμερα οι κάτοικοι της Βοιωτίας ήταν οι Έκτηνες, οι Ύαντες , οι Άονες, οι Τέμμικες και κάποια θρακικά φύλα και η χώρα λεγόταν Αονία ή Ωγυγία, από το όνομα του μυθικού ηγεμόνα της Αττικής και Βοιωτίας, Ωγύγου. Γιος του Ποσειδώνα και πατέρας της Αλαλκομενίας και της Αυλίδας που έδωσαν και τα ονόματά τους σε πόλεις της Βοιωτίας.

Στην εποχή του Ωγύγου, 25.000 χρόνια πριν από σήμερα, έγινε ένας από τους τρεις κατακλυσμούς της Ελληνικής Μυθολογίας που φέρει το όνομά του. Ο κατακλυσμός αυτός επηρέασε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο.

Στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας έχουμε την εμφάνιση του γένους των Φοινίκων από την Ήπειρο με ηγέτη τον Κάδμο.

Εισέβαλαν στην νότια Αονία, στη σημερινή περιοχή των Θηβών. Μετά την επικράτηση του Κάδμου η περιοχή έλαβε το όνομα Καδμηίς, η δε πόλη που ίδρυσε ο Κάδμος Καδμεία πόλις.

Την ίδια εποχή περίπου ένα άλλο γένος έρχεται από τη Θεσσαλία, υπό την ηγεσία του Ανδρέως. Εγκατεστάθηκαν στην βόρεια Αονία, στην περιοχή της Κωπαϊδας. Η επικράτεια ονομάστηκε Ανδρηίς και πόλη που ιδρύθηκε Ανδρηίδα.

Έτσι βόρεια έχουμε την Ανδρηίδα και νότια την Καδμηίδα.

Η Βοιωτία έμεινε έτσι χωρισμένη η τότε μέχρι το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου ώσπου η Ανδρηίδα υποτάχτηκε στους Καδμείους ολοκληρωτικά.

Όταν ήταν ηγεμόνας της Β. Βοιωτίας ο Ανδρεύς έφτασαν στην Κωπαΐδα διάφορα ελληνικά φύλα προερχόμενα από τη Θεσσαλία. Όπου εγκατασταθήκαν ίδρυσαν πόλεις στις οποίες έδωσαν τα ονόματα των οικιστών τους.

Η πρώτη φυλή που έφτασε ήταν των Αθαμάνων, υπό τον Αθάμαντα, γιο του Αίολου και εγγονός του Έλληνα. Εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του σημερινού Ακραιφνίου.

Η περιοχή ονομάστηκε Αθαμανικό πεδίο και η πόλη που ιδρύθηκε Ακραιφία, προς τιμή του Ακραιφέα, του γιου του Απόλλωνα ή του γιου του Αθάμαντα ή ήταν κάποιο όνομα που κουβαλούσαν από τον τόπο καταγωγής του ή τέλος για να δείξουν ίσως την καθαρότητα της φυλής τους (ακραιφής = αμιγής- ακέραιος)

Αργότερα ακολούθησε η κάθοδος του Κορώνου, του Αλιάρτου του Άλμου -συγγενών του Αθάμαντα. Ίδρυσαν την Κορώνεια, την Αλίαρτο και τις Όλμωνες ή Άλμωνες.

Από το γένος του Άλμου θα γεννηθεί ο Μινύας και γιος του ήταν ο Ορχομενός.

Μετά από πολλές περιπλανήσεις οι Αθαμάντες θα εγκατασταθούν στην «περί το Λαφύστιον χώραν» - στην περιοχή της σημερινής Λιβαδειάς, με πρωτεύουσα την ομηρική Μίδεια.

• Η Πρώτη σύζυγος του Αθάμαντα ήταν η Νεφέλη ,θεά των νεφών, με την οποία απέκτησε τον Φρίξο και την Έλλη.

• Μετά το Θάνατό της παντρεύτηκε την Ινώ την κόρη του Κάδμου και της Αρμονίας. Απέκτησε δυο γιους το Λέαρχο και τον Μελικέρτη

• Ινώ: εκπαιδεύτηκε στην ελικώνεια σχολή με τις μούσες. Έδωσε ελευθερία στις γυναίκες ώστε να ασχοληθούν με το εμπόριο και την ανατροφή των παιδιών τους, δίδαξε τον κυκλικό χορό…

• Έφερε τις τρεις Χάριτες: Θάλεια – Αγλαΐα – Ευφροσύνη ως δασκάλες. Και αυτές είχαν εκπαιδευτεί από τις Μούσες.

• Το σχέδιο της Ινώ εναντίον του Φρίξου και της Έλλης

• Η Ινώ έδωσε εντολή στις γυναίκες της Αθαμαντίδας να βράσουν κρυφά το στάρι, να το στεγνώσουν στον ήλιο και όταν έρθει η ώρα της σποράς να το δώσουν στους άνδρες τους. Εκείνη τη χρονιά δεν φύτρωσε το σιτάρι και έπεσε μεγάλη πείνα στην περιοχή

• Πίστευαν οι Αθαμάνες πως οι θεοί είχαν θυμώσει μαζί τους και τους τιμωρούσαν.

• Ο Αθάμας έστειλε στους Δελφούς αντιπροσώπους για να πάρουν χρησμό. …..Η Ινώ εξαγόρασε τους αγγελιοφόρους

• Ο Φρίξος και η Έλλη

• Θυμωμένος ο Αθάμας καταλαμβάνεται από μανία και σκοτώνει το Λέαρχο. Η Ινώ κυνηγημένη με το Μελικέρτη αγκαλιά έπεσε στη θάλασσα του Κορινθιακού. Με τη βοήθεια της Αφροδίτης η Ινώ μεταμορφώθηκε σε θαλάσσια θεά με το όνομα Λευκοθέα και τον Μελικέρτη τον έσωσε ένα δελφίνι και τον έβγαλε στην Κόρινθο όπου εκεί αναγνωρίστηκε από το Σίσυφο που ήταν αδελφός του πατέρα του. Ο Σίσυφος για να ευχαριστήσει τον Ποσειδώνα για τη διάσωση του ανιψιού του καθιέρωσε προς τιμήν του τα Ίσθμια, πανελλήνια γιορτή κάθε τρία χρόνια.

Η κάθοδος των Βοιωτών

Μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου οι Βοιωτοί της Θεσσαλίας, που κατοικούσαν στην πόλη Άρνη, κοντά στη σημερινή Καρδίτσα μετακινήθηκαν με τα κοπάδια τους προς νότο. Όπως έκανε παλιότερα και ο Αθάμας και πριν από αυτό ο Ανδρεύς.

Μετά από πολλές περιπλανήσεις έφτασαν στην περιοχή της Ακραιφίας όπου ίδρυσαν την πόλη Άρνη. Μετά από ένα κατακλυσμό της πόλης τους πήγαν στην περιοχή της σημερινής Χαιρώνειας όπου έκτισαν την καινούρια Άρνη. Σιγά σιγά κατέλαβαν τη χώρα των Μινύων πρώτα και ύστερα των Καδμείων και από τότε ονομάστηκε όλη η περιοχή Βοιωτία..

Για το όνομά της υπάρχουν δυο εκδοχές:• 1η. Πήρε το όνομά της από το Βοιωτό, που

ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Άρνης..

• 2η Ο Βοιωτός ήταν γιος της Μελανίππης – από το γένος των Αθαμάνων- και του Ιτώνου. Αυτός επειδή είχε μεγάλα αυτιά τον ονόμασαν Βοϊωτό δηλ. βοϊδαυτιά στη σημερινή μας διάλεκτο. Είχε τους καλύτερους δασκάλους και για τη γεωμετρία που αγαπούσε πολύ είχε δάσκαλο από τη Λυδία. Ο Βοϊωτός ήταν αυτός που χάραξε τα σύνορα της πατρίδας του επάνω σε δέρμα, δηλ. έφτιαξε το χάρτη του τόπου του και έδωσε το όνομά του, Βοιωτία.

• Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ

• Η Λητώ διωγμένη από την Ήρα ζητούσε τόπο να γεννήσει. Πέρασε από πολλά μέρη και κατέληξε στο βουνό Πτώο.

• Όμως τρόμαξε όταν είδε ξαφνικά μπροστά της ένα αγριογούρουνο κι αναγκάστηκε να φύγει- επτοήθη – βουνό Πτώο

Πτώον όρος

•Πέρασε τη βόρεια ακρολιμνιά και στάθμευσε στην Τεγύρα, 2 χιλιόμετρα από τον Ορχομενό

• Στο λόφο Δήλο, που ήταν σαν μια μικρή χερσόνησο στην άλλοτε λίμνη Κωπαΐδα, ανάμεσα σε δυο πηγές , την Ελαία και τη Φοίνικα είδε το φως για πρώτη φορά ο Απόλλωνας ο Τεγυραίος.

• Εδώ ιδρύθηκε και το πρώτο του μαντείο.• Σήμερα μερικοί ογκόλιθοι δείχνουν τα

θεμέλια των πανάρχαιων κτισμάτων του.

• Σήμερα η Τεγύρα για τους περισσότερους κατοίκους της περιοχής είναι εντελώς άγνωστη.

Τεγύρα

• Ο μύθος της Τιλφούσας πηγής και του Θεού Απόλλωνμα.

ΤΕΛΦΟΥΣΙΟΝ ΟΡΟΣ Ή ΤΙΛΦΟΥΣΙΟΝ –ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΒΟΥΝΟ ΠΕΤΡΑ

ΔΙΠΛΑ ΣΤΙΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ

ΑΠΟΛΛΩΝΑ

ΛΙΓΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΜΑΡΤΥΡΟΥΝ ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

Αναζητώντας το ναό του Πτώου Απόλλωνα 1-4-09

Ναός και Μαντείο του Πτώου Απόλλωνα

Διαστάσεις:24,72 χ11,65-7ος αι, π.Χ. Στην αρχή ήταν ξύλινος με επένδυση πηλού και στη συνέχεια οι τοίχοι αντικαθιστάθηκαν από πώρινους λίθους- 550-500π.Χ.

Αναπαράσταση του ναού του Πτώου Απόλλωνα

Το σπήλαιο

• Το Σπήλαιο – μαντείο ήταν μια θολωτή κατασκευή σε βάθος 5-6 μέτρα. Βρισκόταν νότια του ναού και πολύ κοντά του. Με πήλινο αγωγό έφερναν στο σπήλαιο το αγιασμένο νερό το οποίο έτρεχε από την οροφή του από ένα μεταλλικό αγωγό. Ο Προφήτης και ο Μάντης «εμαντεύονταν» πίνοντας με απόκρυφη μυσταγωγική τελετουργία το αγιασμένο νερό. Το μαντείο αυτό χαρακτηριζόταν πολύφωνο και αψευδές.

• Ναός της Προναίας Αθηνάς – αντιγραφή του ναού της Προναίας Αθηνάς των Δελφών.4,30Χ6,70

• Εγκαταστάσεις για θεωρούς• Οικοδομήματα για τους ιερείς και τους

δημόσιους λειτουργούς.• Λουτρά

•Θόλος- οικοδόμημα αγνώστου αποστολής

• Ανατολικά του ναού ήταν το Θέατρο όπου κάθε 5 χρόνια ετελούντο τα Πτώια – αγωνίσματα πνευματικού ενδιαφέροντος. Τελούνταν τα αθλήματα του Σαλπιστή, Κήρυκος, Ραψωδού, Ποιητή Επών και του Κιθαρωδού.

• Ο νικητής βραβευόταν με ένα στεφάνι μπροστά στη Θυμέλη – βωμό.

• Αναβίωση των Πτώιων το Σεπτέμβρη• Το κάλεσμα γίνεται με κρασί και στάρι

Κρήνη

90 παιδιά κατέκλυσαν τον αρχαιολογικό χώρο του Πτώου

Απόλλωνα για πρώτη φορά

Η δεξαμενή ήταν χωρισμένη σε 7 διαμερίσματα

Στο χώρο της Δεξαμενής και των λουτρών

Εκπρόσωπος του Δήμου και των Πολιτιστικών Συλλόγων

•ΕΛΙΚΩΝΑΣ• ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ

• ΑΣΚΡΗ •ΘΕΣΠΙΕΣ

Ελικώνας:το μέγα και άγιο βουνό

• 1ος μύθος: από τον περίφημο υφάντη ποικίλων

υφασμάτων Ελικώνα, που έφτιαξε το πέπλο της Αθηνάς για το γάμο της Αρμονίας και του Κάδμου.

Η Αθηνά μετά το γάμο κρέμασε το πέπλο της σε «ευθυτενή δρυ» πάνω στο βουνό και το οποίο ονόμασε Ελικώνα.

Μύθοι για την ονομασία του:

2ος μύθος: ο Ελικώνας και ο Κιθαιρώνας

ήταν δυο αδέλφια. Ο Κιθαιρώνας στην προσπάθειά του να ρίξει τον Ελικώνα στον γκρεμό για να τον σκοτώσει έπεσαν και τα δυο αδέλφια. Το ένα το βουνό ονομάστηκε Κιθαιρώνας και κατοικείται από τις Ερινύες και το άλλο Ελικώνας και κατοικείται από τις Μούσες

Το όνομα Ελικών πιθανότατα να δόθηκε στο ορεινό αυτό σύμπλεγμα από τη διάταξη που έχουν οι οροσειρές γύρω από τον κεντρικό Ελικώνα η οποία παραπέμπει στο σχήμα της Έλικας.

Στον Ελικώνα υπήρχε το ιερό άλσος των Μουσών και στην κορυφή του βωμός του Δία και η πηγή Ιπποκρήνη

Πηγές του Ελικώνα είναι:

– η Ιπποκρήνη που δημιουργήθηκε από το λάκτισμα του Πήγασου, η Αγαννίπη και η πηγή Δονακών του Νάρκισσου.

Ερείπια από το βωμό του Ελικωνίου Διός σε υψόμετρο 1.401 μ.

Κοιλάδα των Μουσών

Μούσες

• Μούσες: από το ρήμα μάω ή μώομαι = επιθυμώ.

• Γεννήθηκαν τα πανάρχαια χρόνια από τους θεούς Ήταν φύλακες της γνώσης στα Μουσεία- βιβλιοθήκες, διδακτήρια- που διαιώνιζαν τον Ελληνικό λόγο.

• Οι Ελικωνιάδες Μούσες ήταν δασκάλες και δίδαξαν την πανάρχαια ελληνική ιστορία και γενεαλογία των θεών του Ολύμπου, μέσα από τα κείμενα του Ησιόδου.

• Όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς τις επικαλούνται στην αρχή των έργων τους σαν υπαρκτά και διαχρονικά πρόσωπα και κανείς δεν τις αμφισβητεί. Και τις ικετεύουν να τους βοηθήσουν να αποδώσουν σωστά τον προφορικό η γραπτό λόγο τους.

• Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο Ορφεύς έμαθε γράμματα από τις Μούσες.

• Οι καλλιτέχνες τις παρουσιάζουν ως αέρινες μορφές, με στοχασμό και θεϊκή ομορφιά κρατώντας δάφνες και μουσικά όργανα να απαγγέλλουν ή να τραγουδούν ολόγυρα από το μεγάλο δάσκαλο Μουσαγέτη Απόλλωνα.

• Οι μούσες ήταν δεμένες με τη γνώση, το λόγο, τα γράμματα και τις τέχνες.

Ο Απόλλωνας και οι 9 Μούσες

Η καταγωγή τους

Στην πρώτη γενιά των Μουσών ανήκουν οι 7 θυγατέρες του Ουρανού και της Γης και στη δεύτερη γενιά οι 9 Μούσες θυγατέρες της Μνημοσύνης και του Δία.

Μετά τη νίκη του Δία επί των Τιτάνων οι υπόλοιποι θεοί του ζήτησαν να δημιουργήσει θείες δυνάμεις ικανές να τραγουδούν το μέγα γεγονός και τη νέα τάξη του σύμπαντος.

Τότε ο Δίας ξεγέλασε την όμορφη Μνημοσύνη και κοιμήθηκε 9 νύχτες μαζί της και γεννήθηκαν οι 9 Μούσες. Τις 9 Μούσες γεννήθηκαν στον Όλυμπο.Τις ανάθρεψε η Εύφημη με δάσκαλο τον Απόλλωνα.

• Όταν μεγάλωσαν έγιναν πολύ έξυπνες και ωραιότατες. Είχαν ιδιαίτερη αγάπη στη μουσική και στην ποίηση. Αναζητούσαν ένα ήσυχο μέρος για να αφιερωθούν στις πνευματικές τους αναζητήσεις. Ο Απόλλωνας τις έφερε στον Ελικώνα.

• Λούζονταν στην Ιπποκρήνη, στον Ελικώνα, στην Κασταλία στον Παρνασσό, και στη Λειβήθρα στη Μακεδονία. έπιναν νερό από την πηγή ΑγαννίπηΟνομάζονταν Πιερίδες, Λειβηθριάδες, Ελικώνιες

• Οι Μούσες προκλήθηκαν σε μουσικό αγώνα από τις 9 κόρες του βασιλιά Πίερου, οι οποίες πίστευαν ότι θα νικήσουν τις Μούσες.

• Όταν άρχισαν να τραγουδούν οι κόρες του Πίερου έπεσε βαθύ σκοτάδι στην περιοχή και ό,τι κινείτο σταμάτησε.

Ιπποκρήνη

• Ενώ όταν άρχισαν να τραγουδούν οι Μούσες έλαμψε και πάλι ο ήλιος, όλα τα κινητά πράγματα μαγεύτηκαν και άρχισαν πάλι να κινούνται. Ο Ελικώνας μαγεμένες υψώθηκε και πλησίαζε τον ουρανό. Τότε ο Ποσειδώνας φοβήθηκε μήπως φτάσει πολύ ψηλά και τρυπήσει το θόλο του ουρανού και ανέβουν οι άνθρωποι στον τόπο κυριαρχίας των θεών.

• Για αυτό έστειλε το φτερωτό του άλογο , τον Πήγασο, να επαναφέρει το όρος στη θέση του. Ο Πήγασος χτύπησε τον Ελικώνα με την οπλή του. Στο σημείο αυτό ανέβλυσε νερό και δημιουργήθηκε η πηγή Ιπποκρήνη.

• Οι κόρες του Πίερου αναγνώρισαν την ήττα τους και σιώπησαν, όμως τιμωρήθηκαν για την αλαζονεία τους και μεταμορφώθηκαν σε όρνεα, να κράζουν σε όλη τους τη ζωή με αποκρουστικές φωνές.

Τοι μπορεί να είναι ο Πήγασος;

• Ο θηβαίος ποιητής Πίνδαρος όταν ήταν παιδί επισκέφτηκε τον Ελικώνα και κουρασμένος από το περπάτημα ξάπλωσε κάτω από ένα δέντρο και τον πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε στα χείλη του είχαν κάνει οι μέλισσες μια κερήθρα. Σύμφωνα πάντα με τον Πίνδαρο, η κερήθρα στα χείλη του ήταν έργο των 9 Ελικωνιάδων Μουσών.

• Ο ποιητής Ησίοδος όταν ξεκινά την Θεογονία του διηγείται την εξής ιστορία: μια μέρα που έβοσκε τα πρόβατά του τον πλησίασαν οι 9 μούσες και του έδωσαν ένα κλαδί δάφνης; Του χάρισαν το δώρο της ποίησης.

• Οι Μούσες δεν ευλογούν και δε βοηθούν απλώς τον ποιητή, αλλά τον μυούν στην τέχνη.

Ευτέρπη

• Η Ευτέρπη ήταν Μούσα της μουσικής και της λυρικής ποίησης

Κλειώ

• Η Κλειώ ήταν η Μούσα της επικής ποίησης και της ιστορίας

Θάλεια

• Η Θάλεια ήταν προστάτιδα των συμποσίων, της ευπρεπούς και κόσμιας ευθυμίας. Είχε υπό την προστασία της τη Βουκολική ποίηση, τα σημερινά μας δημοτικά τραγούδια

Ερατώ

• Η Ερατώ ήταν ευρέτρια των ερωτικών ποιημάτων και του γάμου.

Μελπομένη

• Η Μελπομένη ήταν προστάτιδα της τραγωδίας, της ρητορικής και της μουσικής μελωδίας.

Τερψιχόρη

• Η Τερψιχόρη ήταν η Μούσα που επινόησε το χορό, την άρπα και την παιδεία.

Πολύμνια

• Η Πολύμνια ήταν η Μούσα των θεϊκών ύμνων, των τραγουδιών προς τιμήν των θεών και των ηρώων.

Ουρανία και Καλλιόπη

• Η Ουρανία ήταν προστάτιδα των ουρανίων σωμάτων και της αστρονομίας

• Η Καλλιόπη ήταν η μεγαλύτερη και η ευγενέστερη. Προστάτης των καλών τεχνών, της επικής ποίησης αλλά και της ρητορικής

Μνημεία της Κοιλάδας των Μουσών

• Το Θέατρο 3ος αι. π.Χ.• ΄Η μακρά ιωνική στοά και στέγαζε

τα αναθήματα• Τα βάθρα των αγαλμάτων• Ο τετράγωνος πύργος της Άσκρας.

Κτίστηκε από τους Θεσπιείς για να ελέγχουν τις κινήσεις των Θηβαίων

Η Κοιλάδα των Μουσών σήμερα

Στο λόφο Πυργάκι ο πύργος της Άσκρης

Γιορτή των Μουσείων

• Μεγάλη ακμή γνώρισε η άλσος των Ελικωνιάδων Μουσών κατά των 4ο αι. π.Χ. χάρη στη γιορτή των Μουσείων που διοργανώνοντα κάθε 5 χρόνια από τους Θεσπιείς. Αγωνίζονταν στη σάλπιγγα, την επική ποίηση, την κιθάρα, τον αυλό, τη σατυρική ποίηση, την υποκριτική τραγωδίας και κωμωδίας. Οι νικητές αφιέρωναν τα έπαθλά τους στις Μούσες.

Ησίοδος:αρχαίος ελληνας ποιητήςτου διδακτικού

έπους Γεννήθηκε στην Άσκρα

Βοιωτίας. Κατά την παράδοση στο μικρό Ησίοδος που έβοσκε

τα πρόβατά του στους πρόποδες του Ελικώνα τον πλησίασαν οι εννέα Μούσες και του έδωσαν ένα κλαδί

δάφνης, του χάρισαν το δώρο της ποίησης.

Έγραψε το ποίημα «Έργα και ημέραι », όπου απευθύνει το λόγο στον Πέρση, τον αδελφό του που κατασπατάλησε το μερίδιό του από την πατρική περιουσία και τώρα διεκδικεί το μερίδιο του αδελφού τουν να πάψει να ασχολείται με τις δίκες και να εργαστεί, γιατί η εργασία είναι κέρδος. Το έργο αυτό είναι ένας ύμνος στον Δία. Δίνει μέσα από τις περιγραφές του ανεκτίμητες πληροφορίες για τη ζωή των αγροτών της εποχής του.

Στο έργο του « Θεογονία» ο ποιητής αφηγείται τη δημιουργία του κόσμου, δηλ. τη διαδοχή των θεοτήτων και τις μεταξύ τους συγγενικές σχέσεις.

Άσκρα ή Άσκρη

• Σύμφωνα με τη Μυθολογία μας ιδρύθηκε από τους γίγαντες Αλωάδες, Ώτο και Εφιάλτη. Οι Αλωάδες ήταν δίδυμοι γιοι του Ποσειδώνα και της Ιφιμέδειας.

• Το όνομα Ώτος βγαίνει από το ρήμα ωθέω= αλωνίζω τα σιτηρά και το όνομα Εφιάλτης από το ρήμα εφάλλομαι = πατάω σταφύλια. Στην περιοχή καλλιεργούνται σιτηρά και σταφύλια και έχουν καλό κρασί.

• Οι Αλωάδες ήταν αλαζόνεςκαι ήθελαν να φτάσουν τους θεούς γι’ αυτό έβαλαν την Όσα πάνω στον Όλυμπο και το Πήλιο πάνω στηνΌσα. Ο Απόλλωνας όμως τους τιμώρησε. Με θάνατο.

Στην προτομή του Ησιόδου στην Άσκρη 2-6- 2007

Στην Άσκρη

Εικόνες από την παρουσίαση στην Άκρη

Αρχαία Θέσπια

• Πήρε το όνομά της από τη Θέσπια, κόρη του ποταμού Ασωπόυ ή από τον αθηναίο Θέσπιο, γιο του Ερεχθέα.

• Οι Θεσπιείς τιμούσαν τον Έρωτα και είχαν αγώνες προς τιμήν του.

•

• Εδώ έμεινε ο Ηρακλής 4 χρόνια δίπλα στο βασιλιά Θέσπιο για να κάνει την πρακτική του εξάσκηση.

• Και αργότερα όταν πήγε να σκοτώσει το λιοντάρι του Κιθαιρώνα στο παλάτι του Θέσπιου φιλοξενήθηκε και τότε ήταν που κοιμήθηκε με τις 49 κόρες του βασιλιά και απέκτησε 51 γιους. Η μικρότερη έγινε ιέρεια στο ναό του.

ΓΚΡΑΒΟΥΡΑ ΤΩΝ ΘΕΣΠΙΩΝ: ΕΔΩ Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΕΚΑΝΕ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ

ΒΑΣΙΛΙΑ ΘΕΣΠΙΟ ΚΑΙ ΑΠΕΚΤΗΣΕ 51 ΓΙΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΚΟΡΕΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ

ΕΠΙΤΥΜΒΙΕΣ ΣΤΥΛΕΣ

Τροφώνιο Μαντείο

• Η Λιβαδειά, ως πόλη, έζησε υπό τη σκιά του Μαντείου

Λιβαδειά

• Μίδεια – ο πρώτος οικισμός στον Άγιο Παντελεήμονα - κτηνοτρόφοι

• Λέβαδος – ο οικιστής• Από πού ήρθε; • Καταποντισμός των παραλίμνιων πόλεων

της Κωπαΐδας, Αθήνας και Ελευσίνας • Οι κάτοικοι των Αθηνών ήρθαν να

κατοικήσουν στην μικρή κοιλάδα μεταξύ των ποταμών Έρκυνας και Προβασίη γιατί ήσαν αγρότες.

• Προστέθηκαν αργότερα και οι κάτοικοι της Μίδειας.

Μίδεια

Ελευσίς και Αθήναι της Κωπαΐδος

Ο μύθος της Έρκυνας

Η Έρκυνα μεταμορφώνεται σε

ποτάμι

Έρκυνα - Γλυπτό του Σπύρου Γουργιώτη

Ξηριάς

Εικόνα από την Κρύα

Πέτρινο γεφύρι και καταρράχτης

Ποιος ήταν ο Τροφώνιος;

• Ο Τροφώνιος ήταν γιος του Εργίνου, βασιλιά του Ορχομενού, και της Ιοκάστης

• Ή του Απόλλωνα και της Επικάστης.• Είχε αδελφό τον Αγαμήδη και ήσαν

σπουδαίοι αρχιτέκτονες. Έκτισαν το ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς.

• Ο Απόλλωνας τους έδωσε την αμοιβή τους μετά από 7 ημέρες- ευτυχισμένο Θάνατο. Και μαντικές ικανότητες στον Τροφώνιο.

• Έκλεψαν τους Θησαυρούς υου Υριέα.

• Το κεφάλι του Αγαμήδη το έθαψε σε ένα χάσμα - στο βόθρο του Αγαμήδη.

Ο Αγαμήδης πιάνεται στην παγίδα καθώς κλέβει του

θησαυρούς

Ο Τροφώνιος και οι μέλισσες.Ο μύθος για την εύρεση του μαντείου

Στο άλσος του Τροφωνίου υπήρχαν οι ναοί: της Έρκυνας, του Τροφώνιου, Δήμητρας Ευρώπης, του Απόλλωνα. Σπήλαιο με τα

αγάλματα της Έρκυνας και του Τροφώνιου ή του Ασκληπειού και της Υγείας

Πώς ήταν το μαντείο του Τροφωνίου;

• Εξωτερικά : επίπεδος κυκλικός χώρος υπερυψωμένος κατά 1μ., όσο ένα αλώνι.

• Χάλκινοι στύλοι συνδεδεμένοι με χάλκινη ζώνη. Υπήρχαν και περάσματα μεταξύ των στύλων

• Στον περίβολο υπήρχε θολωτό κτίριο. Εξωτερικά το μαντείο είχε όψη κριβάνου -γάστρας

Η εξωτερική όψη του Μαντείου

Αρχαίος κρίβανος - Γάστρα

Εσωτερικά το μαντείο ήταν:

• Το θολωτό οικοδόμημα είχε διάμετρο 2μ. Και βάθος 4μ. Περίπου. Αυτός ήταν ο προθάλαμος, τον οποίο ο Παυσανίας το λέει «χάσμα γης» και κατέβαινες στον προθάλαμο με μια κινητή σκάλα.

• Στη βάση του τοίχου υπήρχε ένα άνοιγμα, πλάτους μισού μέτρου και ύψους 20 εκατοστών περίπου. Αυτό ήταν το άδυτο.

• Το μαντείο θύμιζε ένα μυκηναϊκό τα΄φο, σαν το θησαυρό των Μινύων στον Ορχομενό ή τον τάφο του Αγαμέμνονα στις Μυκήνες

Η κινητή σκάλα που οδηγεί στο Θάλαμο

Η χρησμοδότηση

• Ο πιστός έμενε για κάποιο διάστημα στον ξενώνα του Αγαθού Δαίμονα (προστάτης) και της Αγαθής Τύχης. Καθημερινά θυσίαζε σφάγια ξεκινώντας από τα παιδιά του Τροφώνιου, Έρκυνα και Άλκανδρο και στη συνέχεια σε κάθε ένα από τους πιο κάτω θεούς: Απόλλωνα, Κρόνο, Δία Βασιλέα, ηνιόχη Ήρα και στη Δήμητρα Ευρώπη

• Την τελευταία νύχτα θυσίαζε ένα εκλεκτό μαύρο κριάρι στο βόθρο του Αγαμήδη ( υπόγειο θυσιαστήριο), για να μεσιτεύσει στον Τροφώνιο να γίνει δεκτός.

• Αφού όλες οι θυσίες πήγαν καλά τότε ο πιστός προχωρούσε στα επόμενα στάδια προετοιμασίας.

• Λουζόταν στα νερά της Έρκυνας και αλειφόταν με λάδι από δυο 13χρονα παιδιά τα ονομαζόμενα « Ερμάς», τον αρωμάτιζαν και τον λιβάνιζαν. Τον έντυναν με χιτώνα και σανδάλια.

• Νερό από τις πηγές Λήθης και Μνημοσύνης

• Τον οδηγούσαν στο ξόανο του Τροφώνιου για να προσευχηθεί (έργο του Δαίδαλου)

• Ο πιστός πλήρωνε τον πελανό και έπαιρνε δυο μελόπιτες

• Έτοιμος για την κάθοδο, κρατώντας τις μελόπιτες στο χέρι για να τις προσφέρουν στα φίδια που υπήρχαν στο άδυτο.

• Πώς έμπαινε στο άδυτο;

Βάζοντας τα πόδια του στην τρύπα

Μια αόρατη δύναμη τον τραβά στο άδυτο.

• Πόσο έμενε στο άδυτο δεν γνωρίζουμε.

• Ότι έχει σχέση με αυτό υπήρχε μεγάλη μυστικότητα, ο παραβάτης τιμωρείτε.

• Ο πιστός έβγαινε έξω με τον ίδιο τρόπο που μπήκε, τον επανέφεραν και τον κάθιζαν στο θρόνο της Μνημοσύνης.

• Έλεγε όσα είδε και άκουσε . Οι ιερείς ξεκαθάριζαν τα πιο σημαντικά από αυτά που τους είπε και τα έγραφαν σε πινακίδες. Αυτές ήταν καθαρά προσωπικές και δεν έπρεπε να τις δει κανείς.

Στη συνέχεια τον οδηγούσαν στον ξενώνα του Αγαθού Δαίμονα και της Αγαθής Τύχης μέχρι να συνέλθουν.

Ποιος ο σκοπός της κατάβασης στον Άδη;

Η επίσκεψη στο μαντείο του Τροφωνίου είναι μια προσημείωση καθόδου στον Άδη που απέβλεπε στην προσέγγιση και τη γνώση του Αληθινού.

Σκοπός ήταν η απόκτηση πνευματικών εφοδίων για την ορθή πορεία στον επίγειο βίο και η προετοιμασία για την μέλλουσα ζωή.

•Πού βρισκόταν το μαντείο;

Μήπως το Μαντείο βρίσκεται στο Κάστρο;

Μήπως το μαντείο είναι στο ναό του Διός Βασιλέως;

Τροφώνιο Άντρον- Λιθογραφία

• Μετά το άλσος και στο λόφο του Προφήτη Ηλία βρίσκεται ο ναός του Βασιλέως Διός.

• Ένας υπερμεγέθης, ημιτελής ναός.• Ο Στάθης Βαλλάς δίνει μια εξήγηση για

τον ασκεπή ναό: • Στη Λιβαδειά γιορταζόταν μια σπανιότατη

γιορτή, της Λυχνοκαΐας. Ήταν γιορτή νυκτέλιος. Μία φορά το χρόνο κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης νύκτας που είχε πανσέληνο. Λέγετε ότι ένα ιδιαίτερο φως διαχεόταν κατά την νυχτερινή αυτή γιορτή. Γι’ αυτό και ο ναός ήταν ασκεπής.

• Πριν το ναό υπήρχε η θήρα της Κόρης

O ναός του Διός Βασιλέως

• Ακολουθώντας τα χνάρια του Ηρακλή φτάσαμε στη Θήβα

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ

ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΣΕ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ

Ο,ΤΙ ΕΧΕΙ ΒΡΕΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΙ ΜΕΧΡΙ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΠΗΓΑΜΕ

ΕΜΕΙΣ ΕΚΕΙ

ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥ

ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ & ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥ

ΗΛΕΚΤΡΕΣ ΠΥΛΕΣ- ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΑΜΦΙΟΝΟΣ

ΣΤΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΙΣΜΗΝΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

ΣΤΟΥΣ ΘΟΛΩΤΟΥΣ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΥΣ ΤΑΦΟΥΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΩΝ ΜΙΝΥΩΝ

ΣΤΗΝ ΚΩΠΑΪΔΑ

Πηγές των Χαρίτων

Πηγές των Χαρίτων

• Ο Μύθος για τις Χάριτες.

• Τρεις μεγάλες, ολόλευκες πέτρες έπεσαν από τον Ουρανό.

• Οι κάτοικοι ρωτούν τους σοφούς να εξηγήσουν το φαινόμενο. Η απάντησή του ήταν ότι αυτές οι πέτρες ήταν οι Χάριτες που συμβολίζουν τις θεές της φύσης.

• Την ημέρα ήταν πέτρες και το βράδυ γυναίκες που έβγαιναν χόρευαν, τραγουδούσαν και απήγγειλαν ερωτικά ποιήματα.

• Οι Χάριτες ήταν κόρες του Δία και της Ωκεανίδας Ευρυνόμης.

• Κατά άλλους μητέρα τους ήταν η Ήρα ή Ευνομία ή η Λήθη και πατέρας τους ο Διόνυσος ή ο Ουρανός

• Οι Χάριτες ήσαν: η Αγλαϊα = η λάμπουσα, η Θάλεια = η βλάστηση και η Ευφροσύνη= η χαρά της καρδιάς.

• Ο μύθος του πρίγκιπα με τις τρεις Χάριτες.

• Μαντείο Τεγυραίου Απόλλωνα• Βασιλιάς του Ορχομενού ο Φλεγύας• Η σελήνη φώτιζε το δρόμο του• Ακιδαλία πηγή –κελάρυσμα του

νερού – τρομαγμένο νυχτοπούλι - ήχοι τραγουδιού -3 Χάριτες – αυλός – ηλικιωμένη γυναίκα

• Οι Ορχομένιοι τις λάτρευαν και είχαν καθιερώσει μια γιορτή τα Χαριτίσια.

• Ήταν γυναικεία γιορτή και έπαιρναν μέρος όλες οι γυναίκες σε όλες τις εκδηλώσεις, ακόμα και στους ιππικούς αγώνες.

• Τη νύχτα οι πιστοί χόρευαν και πρόσφεραν γλυκίσματα , τα οποία άφηναν στην Ακιδαλία πηγή. Έθιμο που κράτησε και τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.

• Οι Χάριτες βοηθούσαν τις τύχες των κοριτσιών, γι΄αυτό και ο ναός τους ήταν γεμάτος χρυσά αφιερώματα.

• Ο Όμηρος την αποκαλεί «Πολυτρήρωνα Θίσβη» = πολλές περιστερές

• Η Θίσβη ήταν κόρη του Ασωπο’υ ποταόύ

• Ο μύθος του Πύραμου και της Θίσβης.

• Η Ακρόπολης της Θίσβης με τους δυο πύργους και οι λαξευτοί μυκηναϊκοί τάφοι

Πύργος στο Παλαιόκαστρο της Ακρόπολης της Θίσβης

Ακρόπολη Θίσβης – πύργος

στο Νεόκαστρο

Η Ακρόπολη της Θίσβης – ένας σκουπιδότοπος

Μυκηναϊκοί τάφοι λαξευμένοι στα βράχια της Ακρόπολης

Ένα μέρος της πεδιάδας της Θίσβης

Αποστραγγιστικά έργα στη Θίσβη

• Κατά το μελετητή Κνάους το πρόχωμα της Θίσβης 1200μ. Μήκους, με σταθερό ύψος 2,5 μ. με δυο εισόδους του νερού.

• Δυο τεχνητές λίμνες: μια στην ανατολική πεδιάδα και μια στη δυτική.

• Η ανατολική λίμνη, φράγμα είχε ύψος 4 -5 μ. και μήκος 220μ. με το όνομα Δόναξ – καλαμωτή- όπως αναφέρει ο Παυσανίας

• Το ανάχωμα σήμερα είναι αυτοκινητόδρομος

Η μια «πόρτα» διοχέτευσης του νερού

Η δεύτερη «πόρτα» διοχέτευσης του νερού της

πεδιάδας

Υπολείμματα του αναχώματος σε

περιφραγμένο χωράφι

• Πολλά τα Γεωπεριβαλλοντικά Γεωμυθολογικά μονοπάτια της Βοιωτίας.

• Πολλά από αυτά άγνωστα σε πολλούς. • Προσπάθειά μου είναι μέσα από τα

προγράμματα να τα κάνω γνωστά, όχι μόνο στους μαθητές μου αλλά και στην τοπική κοινωνία. Γι’ αυτό μαζί με τα παιδιά που υλοποιούν το πρόγραμμα δημοσιεύουμε άρθρα σε τοπικές εφημερίδες, σε blog και τοποθετώντας ταμπέλες με την τοπική ιστορία της περιοχής, για να μπορεί να ενημερώνεται ο επισκέπτης.

• Με τα παιδιά έχουμε φτιάξει ένα blog το

• Elikonio.blogspot.com

• Το προσωπικό μου Blog είναι: blogs.sch.gr/vasniavi.

Το ποτάμι της Έρκυνας

Τροφώνιο Μαντείο