ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ /1

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

διότι, ἐπεί, ἐπειδή

ὅτε, ὁπότε (γνωστή

αιτία)

ὡς (υποκειμενική αιτία)

ὅτι (αντικειμενική αιτία)

εἰ (υποθετική-αβέβαιη

αιτία)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ

α.Επιρρηματικός

προσδιορισμός της

αιτίας

β. Επεξήγηση σε

προηγούμενο εμπρόθετο

προσδιορισμό της αιτίας

ΕΞΑΡΤΗΣΗ

συνήθως από ρήματα :

α. ψυχικού πάθους, όπως:

φοβοῦμαι, θαυμάζω,

ἥδομαι, αἰσχύνομαι,

ἀγανακτῶ, χαίρω, δεινόν

ἐστιν κ.ά.

β. δικανικά: αιτιῶμαι,

καταψηφίζομαι, επιτιμῶ,

ζημιῶ κ.α.

ΕΚΦΟΡΑ

1. Οριστική : πραγματική αιτία

2. Δυνητική Οριστική : αιτία δυνατή στο

παρελθόν ή μη πραγματική

3. Δυνητική Ευκτική : αιτία δυνατή στο

παρόν-μέλλον

4. Ευκτική πλαγίου λόγου : εξάρτηση

από ρ. ιστορικού χρόνου-αιτία

υποκειμενική ή αβέβαιη

1. Χαίρω, ὅτι εὐδοκιμεῖς. - Δεινὸν ἐστι ὅτι ταῦτα

ποιεῖτε - Ἐτύγχανε ἐφ’ ἁμάξης πορευόμενος,

διότι ἐτέτρωτο. - Ὅτε τοίνυν οὕτως ἔχει,

προσήκει προθύμως ἐθέλειν ἀκούειν.

2. Δέομαι οὖν σου παραμεῖναι ἡμῖν, ὡς ἐγὼ

οὐδ’ ἂν ἑνὸς ἥδιον ἀκούσαιμι ἢ σοῦ.

3. Τοὺς δ’ ἀπαιδεύτους ἀρετῆς θαυμάζοιμι

ἄν, εἴ τι πλέον ἄν ὠφελήσειε λόγος.

4. Τους στρατηγούς ἐζημίωσαν, ὠς δώροις

πεισθέντες ὑποχωρήσειαν. - Ἐμίσει εἴ τις

εὐεργετούμενος ἀχάριστος φαίνοιτο.

ΤΕΛΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ἵνα, ὅπως, ὡς

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ

ΘΕΣΗ

α.Επιρρηματικός

προσδιορισμός

του σκοπού

β. Επεξήγηση σε

προηγούμενο

εμπρόθετο του

σκοπού

ΕΞΑΡΤΗΣΗ

από ρήματα :

α. κίνησης :

ἔρχομαι,

πορεύομαι, φεύγω,

ἥκω κ.λ.π.

β. σκόπιμης

ενέργειας :

πράττω, καλῶ,

συλλέγω, πληρῶ

κ.λ.π.

ΕΚΦΟΡΑ

1. Υποτακτική : σκοπός προσδοκώμενος

2. ὅπως, ὡς +ἄν+υποτακτική : σκοπός

προσδοκώμενος υπό προϋπόθεση

3. Οριστική ιστ.χρόνου : σκοπός ανεκπλήρωτος

4. Οριστική Μέλλοντα : σκοπός βέβαιος

5. Ευκτική πλαγίου λόγου : εξάρτηση από ρ.

ιστορικού χρόνου-σκοπός υποκειμενικός ή

αβέβαιος στο παρελθόν

6. Ευκτική : λόγω έλξης ή σκοπός που

εμφανίζεται ως απλή σκέψη

1. Τά πλοῖα κατέκαυσεν, ἵνα μή ὁ Κῦρος διαβῆ.

2. Γύμναζε σεαυτὸν πόνοις ἐκουσίοις, ὅπως ἂν δύνῃ καὶ

τοὺς ἀκουσίους ὑπομένειν.

3. Ἐβουλόμην δ’ ἂν Σίμωνα τὴν αὐτὴν γνώμην ἐμοὶ

ἔχειν, ἵνα ῥᾳδίως ἔγνωτε τὰ δίκαια

4. Συμπράττουσι ὅπως μεγίστην δόξαν ἕξουσι.

5. Θράσυλλος Ἀθήνας ἔπλευσεν, ἵνα αἰτήσειε ναῦς.Μένων

ἐπεθύμει ἄρχειν, ὅπως πλείονα λαμβάνοι.

6. Βασιλεὺς περὶ παντὸς ἂν ποιήσαιτο ἀπολέσαι ἡμᾶς ἵνα

καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησι φόβος εἴη. - Ἴσως δέ που

ἀποσκάπτει, ὡς ἄπορος εἴη ἡ ὁδός.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ /2

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ὥστε, ὡς

ἐφ’ὧ, ἐφ’ὧτε (=με τον όρο να)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ

α.επιρρηματικός

προσδιορισμός που δηλώνει

αποτέλεσμα, όρο, προϋπόθεση

ή συμφωνία

β. επεξήγηση σε εμπρόθετους

προσδιορισμούς που δηλώνουν,

όρο, προϋπόθεση, συμφωνία

που βρίσκεται στην κύρια

πρόταση (ἐπὶ τούτῳ, επί τοῖσδε,

ἐπὶ τούτοις)

ΕΚΦΟΡΑ

1. Οριστική : αποτέλεσμα πραγματικό

2. Δυνητική Οριστική : αποτέλεσμα δυνατό στο

παρελθόν υπό προϋποθέσεις-μη πραγματικό

3. Δυνητική Ευκτική : αποτέλεσμα δυνατό στο

παρόν-μέλλον υπό προϋποθέσεις

4. Ευκτική πλαγίου λόγου : εξάρτηση από ρ. ιστορικού

χρόνου-αποτέλεσμα υποκειμενικό

5. Ευκτική απλή : λόγω έλξης

6. ὥστε, ὡς +απαρέμφατο = α) αποτέλεσμα

ενδεχόμενο/λογικό β) αποτέλεσμα επιδιωκόμενο γ)

μετά από συγκριτικό βαθμό + ἤ : β΄ όρος σύγκρισης

7. ἐφ’ὧ, ἐφ’ὧτε+απαρέμφατο : όρος, συμφωνία ή

προϋπόθεση

8. ἐφ’ὧ, ἐφ’ὧτε+ Οριστική Μέλλοντα : όρος,

συμφωνία ή προϋπόθεση

1. Ἐπιπίπτει χιών ἄπλετος, ὥστε ἀπέκρυψε τους ἀνθρώπους.

2. Ἀριάδνη ἀκούσασα τοῦτο ἐποίησε, ὥστε πάντες ἄν ἔγνωσαν ὅτι

ἤκουσε.

3. Πλοῖα δ’ ὑμῖν πάρεστιν, ὥστε ἐξαίφνης ἂν ἐπιπέσοιτε.

4. Ἀλλὰ οὐκ ἐδίδαξεν, ὥστε ἡμᾶς αὐτοὺς δέοι τοὺς τε ἀγαθοὺς καὶ τοὺς

κακοὺς κρίνειν.

5. Εἰ τις χρῷτο τῷ ἀργυρίῳ, ὥστε πριάμενός τι διὰ τοῦτο κάκιον τὸ

σῶμα ἔχοι, πῶς ἂν τὸ ἀργύριον ὠφέλιμον εἴη;

6. α) Πρὸν τὸν ἀδελφὸν δὲ οὕτως ἐνειμάμην (τὴν οὐσίαν) ὥστε

ὁμολογεῖν ἐκεῖνον τῶν πατρῴων πλέον ἔχειν ἐμοῦ.

β) Πᾶν ποιοῦσιν, ὥστε δίκην μη διδόναι.

γ) Βραχύτερα ἠκόντιζον ἢ ὡς ἐξικνεῖσθαι τῶν σφενδονητῶν.

7. Οἱ τριάκοντα ἡρέθησαν ἐφ’ ὧτε συγγράψαι νόμους.

8. Καὶ τὴν Βοιωτίαν ἐξέλιπον Ἀθηναῖοι πᾶσαν σπονδὰς ποιησάμενοι ἐφ’

ᾧ τοὺς ἄνδρας κομιοῦνται.

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ και ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ : εκφράζουν εναντίωση προς κάτι πραγματικό, βέβαιο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : εἰ και (+Οριστική ή Ευκτική) - ἐάν και, ἄν και, ἤν και

(+Υποτακτική)

Συχνά στην κύρια πρόταση υπάρχουν αντιθετικοί σύνδεσμοι ή λέξεις:

καίπερ, ἀλλά, ὅμως, ἄλλ’ ὅμως, ἀλλὰ και, ἀλλ’ οὖν.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ : επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης

ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ : εκφράζουν παραχώρηση προς κάτι υποθετικό, απίθανο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : καί εἰ (κεἰ) (+Οριστική ή Ευκτική) - οὐδ’/ μηδ’ εἰ (+Οριστική ή Ευκτική -

όταν η κύρια είναι αρνητική) - και ἄν (κἄν), και ἐάν, και ἤν (+Υποτακτική)

οὐδ’/μηδ’ ἐάν, ἄν, ἤν (+Υποτακτική - όταν η κύρια είναι αρνητική)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ : επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης

ΕΚΦΟΡΑ : με τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων –σχηματίζουν όλα τα είδη των υποθετικών λόγων

στην εναντ. / παραχ. στην κύρια (απόδοση) Σημασία (είδος)

Οριστική Κάθε έγκλιση Πραγματικό Ὁ κιθαρίζειν μαθών, και εἰ μη κιθαρίζει, κιθαριστής ἐστι.

Οριστική ιστορικού χρόνου Δυνητική οριστική μη πραγματικό Οὐδ’ εἴ με ἐκέλευες ταῦτα ποιεῖν, ἡδέως ἂν ταῦτα ἐποίουν.

Ευκτική

Δυνητική ευκτική απλή σκέψη Οὐδ' εἰ πάντες ἔλθοιεν Πέρσαι, πλήθει οὐχ ὑπερβαλοίμεθ' ἂν τοὺς πολεμίους.

Οριστική παρατ. ή

αορίστου +ἄν

αόριστη επαν. στο

παρελθόν

(σπανιότατα)

Υποτακτική

Οριστική μέλλοντα προσδοκώμενο Κἂν μὴ ἐθέλωμεν πολεμεῖν, ἴσως ἀναγκασθησόμεθα τοῦτο ποιεῖν.

Οριστική

ενεστώτα/γνωμ. Αόρ.

αόριστη επαν. στο

παρόν-μέλλον

Ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ, κἂν εὐτυχῇ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ /3

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α.1.Προτερόχρονο : ὡς, ἐπεί, ἐπειδή, πρίν (+ρήμα), ἐπεί πρῶτον/τάχιστα, ἀφ’οὗ, ἀφ’ὅτου, ἐξ’οὗ, ἐξ’ὅτου

Α.2. Σύγχρονο : ὅτε, ὁπότε, ἕως, ἕστε, ἄχρι, μέχρι, ἡνίκα, ὁπηνίκα (=όταν), ὁσάκις, ὁποσάκις (=όσες φορές), ἐν ᾧ, ἐν ὅσῳ

Α.3. Υστερόχρονο : ἕως, ἕστε, ἄχρι, μέχρι, πρίν (+απαρέμφατο), μέχρι οὗ, μέχρι ὅτου, ἄχρι οὗ, ἕως οὗ

Α.4. χρονικός σύνδεσμος+ἄν (αοριστολογικό) +υποτακτική : ὅταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπήν, ἐπειδάν, πρὶν ἄν, μέχρι ἄν, ἕως ἄν, ἡνίκα ἄν.

Β. ΕΚΦΟΡΑ

Β.1.Γενικά

1. Οριστική : πραγματικό

2. ευκτική πλαγίου λόγου : εξάρτηση από ρ. ιστορικού χρόνου

3. Ευκτική : βλ. χρονικο-υποθετικές

4. Χρονικός σύνδεσμος+ἄν +υποτακτική : βλ. χρονικο-υποθετικές

1. Ὅτε πλούσιος ἦν, ἐφοβούμην.

2. Σπονδὰς ἐποιήσαντο, ἕως ἀπαγγελθείη τὰ λεχθέντα εἰς Λακεδαίμονα.

Β.2. Σύνταξη του πρίν

1. +οριστική : πραγματικό –προτερόχρονο (συνήθως η κύρια αποφατική)

2. (+ἄν)+υποτακτική : προσδοκώμενο ή αόριστη επανάληψη στο παρόν-

μέλλον (βλ. χρονικο-υποθετικές)

3. ευκτική πλαγίου λόγου : εξάρτηση από ρήμα ιστορικού χρόνου

4. +απαρέμφατο : κύρια καταφατική-δηλώνει το υστερόχρονο

1. Οὐκ ἤθελε ἰέναι, πρίν ἡ γυνή αὐτόν ἔπεισε.

2. Μὴ ἀπέλθητε, πρὶν ἀκούσητε.

3. Κῦρος ὑπέσχετο τοῖς Ἕλλησι μὴ πρόσθεν

παύσεσθαι, πρὶν αὐτοὺς καταγάγοι οἴκαδε.

4. Ἀποπέμπουσιν αὐτόν, πρίν ἀκοῦσαι.

Β.3. Χρονικο- υποθετικές προτάσεις (λειτουργούν ως υπόθεση λανθάνοντος υποθετικού λόγου- ισχύουν οι τύποι των υποθετικών λόγων)

στην χρονικο-υποθετική στην κύρια (απόδοση) Σημασία (είδος)

Οριστική Κάθε έγκλιση Πραγματικό Ὁπότε τις λέγει περὶ ἀρετῆς, οἱ παῖδες ἤκουον.

Οριστική ιστορικού χρόνου Δυνητική οριστική μη πραγματικό Οἱ δ΄ἄρχοντες ἐβασάνιζον ἂν, μέχρι οὗ αὐτοῖς ἐδόκει.

Ευκτική

Δυνητική ευκτική απλή σκέψη Ὁπότε βουληθείητε, οὐ χαλεπῶς εἰρήνην ἂν ποιήσαιτε.

Οριστική παρατατικού

ή αορίστου +ἄν

αόριστη επανάληψη

στο παρελθόν

Ἐπεὶ πλησιάζοιεν οἱ ἵπποι, ταὐτὸν ἐποίουν.

Χρονικός σύνδεσμος + ἄν

+υποτακτική

Οριστική μέλλοντα προσδοκώμενο Ἐπειδὰν ἔλθωσιν, ἕξομεν τὰ ἐπιτήδεια.

Ὑπέσχετο δώσειν ἑκάστω πέντε μνᾶς, ἐπάν εἰς Βαβυλῶνα ἥκωσι.

Οριστική

ενεστώτα/γνωμικός

αόριστος

αόριστη επανάληψη

στο παρόν-μέλλον

Ἡμεῖς ἐπειδὰν πυθώμεθά τι γιγνόμενον, τηνικαῦτα

θορυβούμεθα καὶ παρασκευαζόμεθα.

Μαινόμεθα ἅπαντες, ὁπόταν ὁργιζώμεθα.