Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Εσπερινών 2001-2016

2ο Κεφάλαιο Η Ζήτηση των Αγαθών

’Ομάδα Α

Α.1.1. Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής του υποκατάστατού του αγαθού. (2001, 2010, 2014)2. Μια μεταβολή της τιμής ενός αγαθού προκαλεί μεταβολή στη ζήτησή του. (2002)3. Η σχέση μεταξύ της τιμής ενός αγαθού και της ζητούμενης ποσότητάς του είναι αρνητική. (2003)4. Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται σε κατεύθυνση αντίθετη προς αυτή της μεταβολής της τιμής του υποκατάστατού του αγαθού (ceteris paribus). (2003, 2007)5. Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής ενός συμπληρωματικού του αγαθού. (2004)6. Εάν ΕD =-2 και αυξηθεί η τιμή του αγαθού, τότε μειώνεται η συνολική δαπάνη των καταναλωτών. (2006)7. Αυξήσεις στο μέγεθος του εισοδήματος κάνουν τον καταναλωτή να μειώσει τη ζήτηση των κατώτερων αγαθών. (2009)8. Η εισοδηματική ελαστικότητα των κατώτερων αγαθών είναι αρνητική. (2011)9. Τα αγαθά των οποίων η ζήτηση αυξάνεται όταν το εισόδημα των καταναλωτών μειώνεται, ονομάζονται κατώτερα αγαθά. (2014)10. Όταν ΕD=0 σε όλα τα σημεία της καμπύλης ζήτησης, τότε η ζήτηση χαρακτηρίζεται τελείως ανελαστική και η καμπύλη ζήτησης είναι παράλληλη προς τον άξονα των ποσοτήτων. (2014)11. Όταν η συνάρτηση ζήτησης ενός προϊόντος είναι ισοσκελής υπερβολή, η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το προϊόν μεταβάλλεται, καθώς μεταβάλλεται η τιμή του. (2016)12. Η εισοδηματική ελαστικότητα των κανονικών αγαθών είναι αρνητική. (2016)

Α.2.1. Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται: α. προς την αντίθετη κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής ενός υποκατάστατου αγαθού, β. προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής ενός συμπληρωματικού του αγαθού, γ. προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής ενός υποκατάστατου του αγαθού, δ. όταν μεταβάλλεται η τιμή του. (2002)2. Ελαστικότητα ζήτησης ενός αγαθού ως προς την τιμή του είναι: α. η μεταβολή της ζητούμενης ποσότητάς του προς τη μεταβολή της τιμής του, β. η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητάς του προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής του, γ. η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής του προς την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητάς του, δ. η μεταβολή της τιμής του προς την μεταβολή της ζητούμενης ποσότητάς του. (2003)3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της Στήλης Ι και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα της Στήλης ΙΙ ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. (Δύο από τις προτάσεις της Στήλης ΙΙ περισσεύουν). (2004)

Στήλη Ι Στήλη ΙΙ1. ED > 1 α. Κανονικό αγαθό.2. ED < 1 β. Αγαθό ανελαστικής ζήτησης.3. EY > 0 γ. Κατώτερο αγαθό.4. EY < 0 δ. Αγαθό τελείως ανελαστικής ζήτησης.

ε. Αγαθό ελαστικής ζήτησης.στ. Αγαθό με ελαστικότητα που τείνει στο άπειρο.

4. Η ζήτηση για ένα αγαθό είναι ελαστική, όταν η τιμή: α. μειώνεται και η συνολική δαπάνη για το αγαθό αυξάνεται, β. μειώνεται και η συνολική δαπάνη για το αγαθό μειώνεται, γ. αυξάνεται και η συνολική δαπάνη για το αγαθό αυξάνεται, δ. αυξάνεται και η συνολική δαπάνη για το αγαθό παραμένει σταθερή. (2008) 5. Έστω ότι η κατανάλωση βενζίνης σε μία πόλη είναι 6.000 λίτρα την εβδομάδα και η τιμή του λίτρου 2 ευρώ, με ελαστικότητα ζήτησης -0,5. Αν το κράτος επιθυμεί για διάφορους λόγους να μειωθεί η ζητούμενη ποσότητα κατά 10% θα επιβάλλει πρόσθετη φορολογία επί της τιμής ίση με: α. 0,4 ευρώ, β. 2,4 ευρώ, γ. 1,6 ευρώ, δ. 0,2 ευρώ. (2011)

1 , 09 - Μαρίνα Καζάκου ΠΕ Οικονομολόγος

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Εσπερινών 2001-2016

6. Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για ένα αγαθό αυξάνεται όταν: α. η τιμή του αγαθού αυξάνεται και η ζήτησή του είναι ελαστική, β. η τιμή του αγαθού αυξάνεται και η ζήτησή του είναι ανελαστική, γ. η τιμή του αγαθού μειώνεται και η ζήτησή του είναι ανελαστική, δ. η τιμή του αγαθού μειώνεται και η ελαστικότητα της ζήτησης του είναι ίση με τη μονάδα. (2012)7. Τα αγαθά, των οποίων η ζήτηση μειώνεται όταν αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών, ονομάζονται: α. κανονικά, β. συμπληρωματικά, γ. υποκατάστατα, δ. κατώτερα. (2012)8. Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για ένα αγαθό μειώνεται, όταν: α. η τιμή του αγαθού μειώνεται και η ζήτησή του είναι ανελαστική, β. η τιμή του αγαθού αυξάνεται και η ζήτησή του είναι ανελαστική, γ. η τιμή του αγαθού μειώνεται και η ζήτησή του είναι ελαστική, δ. η τιμή του αγαθού μειώνεται και η ελαστικότητα της ζήτησής του είναι ίση με τη μονάδα. (2013)9. Η εισοδηματική ελαστικότητα ενός αγαθού είναι -2, όταν: α. αύξηση του εισοδήματος των καταναλωτών κατά 10% προκαλεί αύξηση της ζήτησης κατά 20%, β. μείωση του εισοδήματος κατά 5% προκαλεί αύξηση της ζήτησης κατά 10%, γ. μείωση του εισοδήματος κατά 12% προκαλεί αύξηση της ζήτησης κατά 6%, δ. αύξηση του εισοδήματος κατά 10% προκαλεί μείωση της ζήτησης κατά 5% (2015)10. Η καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού είναι ευθεία γραμμή που τέμνει τον άξονα των τιμών στο σημείο Α και τον άξονα των ποσοτήτων στο σημείο Β. Στο μέσο Μ του ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ, για την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή ισχύει: α. ΕD>1, β. 0<ΕD<1, γ. ΕD=1, δ. ΕD=0. (2016)

’Ομάδα Β

1. Αφού σχεδιάσετε τα σχετικά διαγράμματα, να εξηγήσετε τι θα συμβεί στη ζήτηση της ζάχαρης, αν αυξηθεί η τιμή του καφέ, όταν οι λοιποί προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης παραμένουν σταθεροί (ceteris paribus). (Η ζάχαρη και ο καφές θεωρούνται συμπληρωματικά αγαθά). (Μ.25) (2005)2. Η συμπεριφορά του καταναλωτή. Ποια είναι η επιδίωξή του; (Μ.8) Ποιοι παράγοντες περιορίζουν την επιδίωξή του και πώς αυτοί ορίζονται; (Μ.8) Ποιος καταναλωτής ονομάζεται ορθολογικός καταναλωτής; (Μ.9) (2009)3. Να εξηγήσετε πώς οι μεταβολές στο μέγεθος του εισοδήματος των καταναλωτών επιδρούν στη ζήτηση των αγαθών (δεν απαιτείται διάγραμμα). (Μ.25) (2010)4. Να περιγράψετε τη συμπεριφορά του καταναλωτή ως προς τη ζήτηση των αγαθών. (Μ.25) (2014)5. Από τους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης: α. να περιγράψετε τις προτιμήσεις των καταναλωτών (μ.5), β. να περιγράψετε τις τιμές των άλλων αγαθών (μ.12) και να κατασκευάσετε τα αντίστοιχα διαγράμματα (μ.8) (Μ.25) (2015)

’ Ομάδα Γ

1. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας ζήτησης ενός αγαθού.Συνδυασμοί Τιμή (Ρ) Ζητούμενη Ποσότητα (Q)

Α 150 20Β 120 30Γ 100 50Δ 80 70Ε 60 80

Ζητείται:α. να κάνετε τη γραφική παράσταση της καμπύλης ζήτησης του αγαθού. (Μ.5)β. να βρείτε τις ελαστικότητες ζήτησης ως προς την τιμή (ΕD) και να χαρακτηρίσετε τη ζήτηση: ι) από το σημείο Α στο σημείο Β, ιι) από το σημείο Β στο σημείο Γ, ιιι) από το σημείο Γ προς το σημείο Δ και ιν) από το σημείο Δ προς το σημείο Ε. (Μ.20) (2002)

2. Η ζήτηση ενός αγαθού δίνεται από τη συνάρτηση QD=30-2Ρ.α. Να βρεθεί η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή, όταν η τιμή του αγαθού αυξάνεται από 5 σε 7 ευρώ. (Μ.10)

2 , 09 - Μαρίνα Καζάκου ΠΕ Οικονομολόγος

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Εσπερινών 2001-2016

β. Να βρεθεί η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή, όταν η τιμή του αγαθού μειώνεται από 8 σε 7 ευρώ. (Μ.10). γ. Να χαρακτηρίσετε τη ζήτηση του αγαθού με βάση τις ελαστικότητες που θα προκύψουν από τα α και β ερωτήματα. (Μ.5). Σε περίπτωση που θα προκύψουν δεκαδικά αποτελέσματα να χρησιμοποιήσετε ένα δεκαδικό ψηφίο. (2007)

3. Έστω ότι το μηνιαίο εισόδημα ενός καταναλωτή αυξάνεται από 1.500 σε 2.000 ευρώ με αποτέλεσμα η κατανάλωση του αγαθού Χ να αυξηθεί από 60 σε 100 μονάδες.α. Να υπολογίσετε την εισοδηματική ελαστικότητα (ΕΥ) του αγαθού Χ. (Μ.18)β. Να σχολιάσετε, αν το αγαθό είναι κανονικό ή κατώτερο. (Μ.7) (2008)

4. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας ζήτησης ενός αγαθού.Συνδυασμοί Τιμή (Ρ) Ζητούμενη ποσότητα (Q)

Α 40 80Β 32 120Γ 24 180Δ 16 240Ε 8 300

α. Να παρασταθεί γραφικά η καμπύλη ζήτησης του αγαθού με βάση τα δεδομένα του παραπάνω πίνακα (σε χαρτί μιλιμετρέ). (Μ.5)β. Να υπολογίσετε την ελαστικότητα της ζήτησης του αγαθού ως προς την τιμή (ΕD) από το σημείο Α στο σημείο Β (μ.8) και να χαρακτηρίσετε τη ζήτηση του αγαθού (μ.2) (Μ.10)γ. Να υπολογίσετε την ελαστικότητα της ζήτησης του αγαθού ως προς την τιμή (ΕD) από το σημείο Ε στο σημείο Δ (μ.8) και να χαρακτηρίσετε τη ζήτηση του αγαθού (μ.2) (Μ.10) (2010)

5. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας, που αναφέρεται στην τιμή (Ρ) και στη ζητούμενη ποσότητα (Q) ενός αγαθού, καθώς και στο εισόδημα (Υ).

Συνδυασμοί Τιμή (Ρ) Ζητούμενη ποσότητα (Q)

Εισόδημα (Υ)

Α 20 10 40.000Β 20 24 50.000Γ 16 40 60.000Δ 30 6 40.000Ε 30 16 50.000

Με τα δεδομένα του παραπάνω πίνακα:α. να βρεθούν οι ελαστικότητες ζήτησης ως προς το εισόδημα, όταν το εισόδημα αυξάνεται. (Μ.10)β. να βρεθούν οι ελαστικότητες ζήτησης ως προς την τιμή, όταν η τιμή αυξάνεται. (Μ.10)γ. πόσες καμπύλες ζήτησης μπορούν να γίνουν με τα δεδομένα του πίνακα και σε ποιους συνδυασμούς τιμών και ποσοτήτων. (Μ.5) Στους υπολογισμούς να διατηρήσετε μέχρι ένα δεκαδικό ψηφίο. (2013)

’Ομάδα Δ

1. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας:Ρ

ΤιμήQD

Ζητούμενη ποσότηταΥ

ΕισόδημαΑ 10 60 1000Β 10 80 1200Γ 15 40 1000Δ 15 50 1200

3 , 09 - Μαρίνα Καζάκου ΠΕ Οικονομολόγος

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας – Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Εσπερινών 2001-2016

Με βάση τα δεδομένα του πίνακα,α. να υπολογίσετε την ελαστικότητα ζήτησης του αγαθού, ως προς την τιμή, από το σημείο Α στο σημείο Γ και από το σημείο Β στο σημείο Δ. (Μ.6)β. να χαρακτηρίσετε τη ζήτηση του αγαθού με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα. (Μ.3) γ. να υπολογίσετε την ελαστικότητα ζήτησης ενός αγαθού, ως προς το εισόδημα, από το σημείο Α στο σημείο Β και από το σημείο Δ στο σημείο Γ. (Μ.6)δ. να χαρακτηρίσετε το είδος του αγαθού με βάση τα αποτελέσματα της ελαστικότητας ζήτησης ως προς το εισόδημα. (Μ.3)ε. να κατασκευάσετε τις καμπύλες ζήτησης σε ένα διάγραμμα. (Μ.7) Σημείωση: Στους υπολογισμούς να χρησιμοποιηθεί μέχρι ένα δεκαδικό ψηφίο. (2006)

2. Τα ακόλουθα στοιχεία προκύπτουν από μελέτη του Υπουργείου Οικονομικών για το αγαθό Χ στο σύνολο της επικράτειας της χώρας.

Συνδυασμοί Τιμή (Ρ) Συνολική Δαπάνη (ΣΔ) Εισόδημα (Υ)Α 5 200 800Β 5 500 1600Γ 6 216 800

α. Να υπολογίσετε την ελαστικότητα ζήτησης του αγαθού ως προς την τιμή (ΕD), όταν η τιμή αυξάνεται από 5 σε 6 χρηματικές μονάδες, και να χαρακτηρίσετε τη ζήτηση του αγαθού με βάση την τιμή της ελαστικότητας. (Μ.8)β. Να δικαιολογήσετε τη μεταβολή στη Συνολική Δαπάνη (ΣΔ) των καταναλωτών, όταν η τιμή του αγαθού αυξάνεται από 5 σε 6 χρηματικές μονάδες (ceteris paribus) (Μ.4) γ. Να υπολογίσετε την εισοδηματική ελαστικότητα (ΕΥ), όταν το εισόδημα των καταναλωτών μειώνεται από 1600 χρηματικές μονάδες σε 800 χρηματικές μονάδες, και να χαρακτηρίσετε το αγαθό με βάση την τιμή της εισοδηματικής ελαστικότητας. (Μ.8) δ. Να προσδιοριστεί η γραμμική συνάρτηση ζήτησης του αγαθού, όταν το εισόδημα είναι 800 χρηματικές μονάδες. (Μ.5) (2011)

4 , 09 - Μαρίνα Καζάκου ΠΕ Οικονομολόγος