[1]

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα Πλάτων, Πρωταγόρας 325c-326c (ελεύθερη διασκευή)

Αρχαίο κείµενο Ερώτηση Απάντηση ν θήναις διδάσκουσι κα

νουθετοσι τος παδας µετ'

πιµελείας.

Τι κάνουν [οι γονείς] στην

Αθήνα (ἐν Ἀθήναις);

Πρτον µ ν κα τροφ"ς κα µήτηρ

κα παιδαγωγ"ς κα α&τ"ς '

πατ(ρ πιµελονται,

Ποιοι φροντίζουν

(ἐπιµελοῦνται) την

εκπαίδευση των παιδιών;

*πως γενήσεται ' πας βέλτιστος, µε ποιον σκοπό;

διδάσκοντες *τι τ" µ ν δίκαιόν

στι, τ" δ .δικον κα τόδε µ ν

καλόν, τόδε δ α/σχρόν.

και τι διδάσκουν στα

παιδιά;

Ε2τα δέ, πειδ3ν ο4 παδες ε/ς

5λικίαν 6λθωσιν, ο4 γονες ε/ς

(ο8κους) διδασκάλων πέµπουσιν

Τι κάνουν οι γονείς όταν

τα παιδιά φτάσουν στην

κατάλληλη ηλικία (οἱ

παῖδες εἰς ἡλικίαν

ἔλθωσιν);

6νθα ο4 µ ν γραµµατιστα

πιµελονται

Τι διδάσκουν οι δάσκαλοι

της γραφής και της

ανάγνωσης;

*πως γράµµατα µάθωσιν κα τ3

γεγραµµένα ννοσι, µε ποιον σκοπό;

ο4 δ κιθαριστα τ: κιθαρίζειν Τι διδάσκουν οι δάσκαλοι

της µουσικής;

πειρνται 5µερωτέρους α&τος

ποιεν κα ο/κειοσι τ3ς ψυχάς

τν παίδων πρ"ς τ"ν =υθµ"ν κα

τ(ν >ρµονίαν.

µε ποιον σκοπό;

?τι ο4 παδες φοιτσιν ν

γυµνασίοις κα παλαίστραις,

Πού ακόµη περνούν τον

καιρό τους τα παιδιά;

6νθα ο4 παιδοτρίβαι ποιοσι

βελτίω τ3 σώµατα α&τν,

εκεί τι κάνουν οι δάσκαλοι

της µουσικής;

Aνα µ( Bναγκάζωνται BποδειλιCν

δι3 τ(ν πονηρίαν τν σωµάτων.

µε ποιον σκοπό;

[2]

Ερωτήσεις κατανόησης

1. Ποιοι φρόντιζαν για την αγωγή και εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα;

2. Ποια µαθήµατα διδάσκονταν τα παιδιά των αρχαίων Αθηναίων και ποιος ήταν ο

σκοπός κάθε µαθήµατος;

3. Ποιες οµοιότητες αναγνωρίζετε ανάµεσα στη δική σας εκπαίδευση και την

εκπαίδευση των παιδιών της αρχαίας Αθήνας;

4. Από τις λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, που υπάρχουν στο κείµενο,

πόσες χρησιµοποιούµε και εµείς σήµερα ίδιες ή λίγο αλλαγµένες;

Άσκηση τονισµού

Να σηµειώσετε επάνω από τις συλλαβές των παρακάτω λέξεων το

σηµείο ¯ για τις µακρόχρονες και το σηµείο ˘ για τις βραχύχρονες:

τρο-φός, *-πως, τό-δε, πό-λεις, τρο-φή, τέ-λος, §-γώ, ποι-µήν, λό-γος,

φέ-ρω, πρό-γο-νος, λέ-γω, το-το, πλ∞-θος, βω-µός, πη-γή, φθεί-ρω,

βο-σκή, παι-δεύ-ω, πό-θος, ζεË-γος, ≤-γε-µών, σπή-λαι-ον, …-ρα›-ος,

δ«-ρον, πει-ν«, θή-κη, ο‰-νος, =ή-τωρ, χ«-ρος, χο-ρός, δ∞-µος.

[3]

Πώς έγραφαν οι αρχαίοι Έλληνες;

1. Από δεξιά προς αριστερά, σε επάλληλες σειρές (κεφαλαιογράµµατη, χωρίς

στίξη και ενδιάµεσα κενά). ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ: ΑΡΧΗ ΝΙΤΣΕΝΟΡΕΤΩΙΜΙΤΝΩΤΝΑΠΑΝΩΝΟΓΟΡΠΝΩΛΛΑΝΩΤΙΑΚΕΤΣΟΡΤΑΠΙΑΚΕΤΣΟΡΤΗΜ ΣΙΟΕΘΑΡΑΠΙΑΚιΑΡΙΟΜΙΝΟΖΙΕΜΝΕΙΑΚΝΟΡΕΤΩΙΓΑΙΑΚΝΟΡΕΤΟΝΜΕΣΙΑΚΣΙΡΤΑΠΗ ΤΕΛΟΣ ΝΙΣΥΟΧΕΝΥΟΝΣΙΟΤΣΙΟΠΩΡΘΝΑΡΑΠΙΑΚ

2. Βουστροφηδόν (βους+στρέφω: όπως στρίβουν τα βόδια που οργώνουν, όταν

φτάσουν στην άκρη του χωραφιού), δηλαδή από δεξιά προς αριστερά και ξανά

προς δεξιά και έπειτα προς αριστερά (κεφαλαιογράµµατη, χωρίς στίξη).

ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ: ΑΡΧΗ ΝΙΤΣΕΝΟΡΕΤΩΙΜΙΤΝΩΤΝΑΠΑΝΩΝΟΓΟΡΠΝΩΛΛΑΝΩΤΙΑΚΕΤΣΟΡΤΑΠΙΑΚΕΤΣΟΡΤΗΜ ΗΠΑΤΡΙΣΚΑΙΣΕΜΝΟΤΕΡΟΝΚΑΙΑΓΙΩΤΕΡΟΝΚΑΙΕΝΜΕΙΖΟΝΙΜΟΙΡΑιΚΑΙΠΑΡΑΘΕΟΙΣ

ΤΕΛΟΣ ΝΙΣΥΟΧΕΝΥΟΝΣΙΟΤΣΙΟΠΩΡΘΝΑΡΑΠΙΑΚ

3. Από αριστερά προς δεξιά, σε επάλληλες σειρές (κεφαλαιογράµµατη, µε σπάνια

στίξη). ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ: ΜΗΤΡΟΣΤΕΚΑΙΠΑΤΡΟΣΤΕΚΑΙΤΩΝΑΛΛΩΝΠΡΟΓΟΝΩΝΑΠΑΝΤΩΝΤΙΜΙΩΤΕΡΟΝΕΣΤΙΝ ΗΠΑΤΡΙΣΚΑΙΣΕΜΝΟΤΕΡΟΝΚΑΙΑΓΙΩΤΕΡΟΝΚΑΙΕΝΜΕΙΖΟΝΙΜΟΙΡΑιΚΑΙΠΑΡΑΘΕΟΙΣ ΚΑΙΠΑΡΑΝΘΡΩΠΟΙΣΤΟΙΣΝΟΥΝΕΧΟΥΣΙΝ

4. Από αριστερά προς δεξιά, µικρογράµµατη, µε τόνους, πνεύµατα και σηµεία

στίξης, από τον 9ο αι. µ.Χ.. Σποραδικά τόνοι, πνεύµατα, σηµεία στίξης

χρησιµοποιούνταν και από τα αλεξανδρινά χρόνια. ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ: Μητρός τε κα πατρός τε κα τν .λλων προγόνων >πάντων τιµιώτερόν στιν 5 πατρς κα σεµνότερον κα >γιώτερον κα ν µείζονι µορW κα παρ3 θεος κα παρ’ Bνθρώποις τος νον 6χουσιν.

[4]

Ποια συµπεράσµατα βγάζετε για τη

λεγόµενη «µεγαλογράµµατη» ή «κεφαλαιογράµµατη» γραφή;

• Όλα τα γράµµατα είναι κεφαλαία

• ∆εν υπάρχουν κενά ανάµεσα στις λέξεις

• ∆εν υπάρχουν σηµεία στίξης

• ∆εν υπάρχουν τόνοι και πνεύµατα

• Ο τρόπος γραφής είναι από αριστερά προς τα δεξιά

• Με το ο δηλώνεται και το ω

• Με το ε δηλώνεται και το η

ΦΘΟΓΓΟΙ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Καταχρηστικές

[5]

ΦΘΟΓΓΟΙ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

∆ΙΦΘΟΓΓΟΙ

Κύριες

Καταχρηστικές: α +, η +, ω +

ΣΥΜΦΩΝΑ