Φ Υ Σ Ι Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α

Φ Υ Σ Ι Κ Η Υ Γ Ι Ε Ι Ν Η

Π Ν Ε Υ Μ Α Τ Ι Κ Η Υ Γ Ε Ι Α

ΑΡΙΘΜΟΣ

\I /

/

X

X

ετΑΝίΕΥ ϋΕΡ Ν . α ο . ο . α α

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥΑΠΟ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΦΕΞΗΣ

Η ΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΝΝΑΣ ΠΟΥ ΘΗΛΑΖΕΙ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ Π Α Ι Δ Ι Ω Ν

ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑ

Υ Π Ο

S T A N L E Y L I E FN-D· D-O-D· C.

"Ενας πλήρης όδηγός ορδής διατροφής τών παιδιών ώς πέντε χρόνων

Α Θ Η Ν Α Ι Ο Υ Λ Ι Ο Σ 1 9 49

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Σελ.

Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η 5

ΚΕΦ ΑΑΑΙΟ Ν

Α'. Π Ω Σ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ Δ ΙΑΤΡΕΦ Ω Ν ΤΑΙ ΤΑ

Π Α ΙΔ ΙΑ 8

Β'. ΦΥΣΙΚΗ ΤΡΟΦΗ Γ ΙΑ ΤΟ ΒΡΕΦΟΣ 11

Γ'. ΤΕΧΝΗΤΗ ΤΡΟΦΗ 16

Δ'. Β ΑΡ Ο Σ ΤΟΥ ΒΡΕΦΟΥΣ 22

Ε'. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩ Ν Π Α ΙΔ ΙΩ Ν ΑΠΟ 12

Ω Σ Δ Ε Κ ΑΟ ΧΤΩ Μ ΗΝΩ Ν 25

ΣΤ '. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩ Ν Π Α ΙΔ ΙΩ Ν ΑΠΟ 18

Μ ΗΝΩ Ν Ω Σ 3 ΧΡΟΝΩΝ 27

Ζ'. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ Π Α ΙΔ ΙΩ Ν ΑΠΟ 3 Ω Σ

5 ΧΡΟΝΩΝ 30

Η '. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Υ ΓΕ ΙΑ ΤΩΝ Π Α ΙΔ ΙΩ Ν 36

θ '. Δ ΙΑ ΙΤ Α Γ ΙΑ ΤΗ Μ ΗΤΕΡΑ ΠΟΥ Θ Η ­

ΛΑΖΕΙ 43

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Ή εΰζωΐα τών παιδιών βρίσκεται στά χέρια τών γονιών και μέ τόν δρον εύζωΐα έννοεΐται ή ύγεία καί ή γενική ευημερία.

Κανένας γονιός, δέν θάθελε έν γνώσει του, νά δημιουργήση ή ν ’ άνεχθή ένα παιδί, φτωχότατο σέ ύγεία σ ’ δλη του τή ζωή. Έ ν τούτοις, τόση είναι ή παγκόσμια άγνοια , τών πραγματικών νόμων τής ύγείας, (πού δέν διδάσκονται ώπό τήν ιατρικήν έπι- στήμη), ώστε, δυστυχώς ένας πολύ μεγάλος άριθμός γονιών άθελά τους κάνουν τούς άπογόνους των, νά γίνουν πτω χά δείγματα άνθρώπων, καί άρρωστιάρικα σ’ δλη τους τή ζωή, άποτέλεσμα τής άνθυγιεινής άνατροφής, στή νηπιακή καί παιδική ήλικία. Είναι καιρός, νά σηκωθή ό πέπλος τής άγνοιας, καί νά ριχθή άπλετο φώς, έπάνω στις βαθειές άλήθειες, σχετικά μέ τήν κατάλληλη θρέψη τών παιδιών, άπό τήν γέννησή τους καί πέρα.

Υ πάρχει μιά παληά παροιμία πού λέει: «Τό παιδί εΤν’ ό πατέρας του άνθρώπου», καί είναι τόσο άλη- θινή σήμερα, δσο ήταν κΓ δταν πρωτοειπώθηκε.

Δέν μπορεί νά διαψευσθή τό γεγονός, πώς τά τά θεμέλεια τής μέλλουσας ύγείας καί δύναμης, μπαίνουν κατά τήν διάρκειαν τής πρώτης παιδικής ήλικίας. Διαρκώς έρχόμαστε σ’ έπαψή μέ άρρώστους,

- 6 —

πού τό ιστορικό δείχνει, πώς οί σπόροι τής άρρώ- στειας των έσπάρησαν κατά τήν παιδικήν ήλικία. Πόσο συχνά καθένας μας, συναντά ένα πρόσωπο π.χ. μέ άδύνατη καρδιά, όφειλόμενη σέ κάποιο πυ­ρετό κατά τήν πρώτη παιδικήν ήλικία. Τέτοιες έκφρά- σεις δπως αύτές, οί παρακάτω είναι κοινότατες. «ΤΩ ! δέν ε!ν’ ό ίδιος άφ’ δτου άρρώστησε μέ όστρα- κιάϊ. ”Η, « Ή καρδιά της δέν εΤν’ έντάξει, άπό τότε πού επαθε διφθερίτιδα δταν ήταν τριών χρόνων», ή « Ά π ό βρεφική ήλικία, ή χώνευσή της ήταν άδύνατη».

Οί Γονείς είναι υπεύθυνοι.

Οί γονιοί πού κάνουν τέτοιες παρατηρήσεις, δέν σκέφτονται γ ιά μιά στιγμή, πώς αυτοί, καί μόνον αυτοί, είναι υπαίτιοι γιά τήν κατάσταση τών πα ι­διών τους. Ά ν καί αύτό συμβαίνει στήν πράγματι" κότητα.

Μπορεί νά φανή έκπληκτικό, τό νά πή κανένας αύτό, άλλά έχομε πλεΐστες μαρτυρίες ν’ άποδείξω- μεν τήν άλήθειαν αύτή, αν καί ό άμεσος σκοπός του βιβλίου αύτοΟ, δέν είναι νά καταπιαστοθμε μ’ αΰτό τό θέμα.

Ά ρκούμεθα νά ποΰμε, πώς δλες οί άρρώστειες τής παιδικής ήλικίας, καθώς καί τής νεανικής, μπο­ρούν νά προληφούν μέ όρθή προσεκτική διατροφή. Οί άρρώστειες τών πα ιδ ιώ ν-έτσ ι λέγονται - είναι μο­ναδική άπόδειξη πώς δέν γνωρίζουν οί γονείς τούς νόμους τής όρθής διατροφής. Κανένα παιδί, δέν έρ·

χεται στον κόσμο, μέ προορισμό νά ύποφέρη άπό τις διάφορες κοινές παιδικές άρρώστειες.

"Ενα παιδί πού τρέφεται, καί παρακολουθεΐται καθώς πρέπει, είναι ικανό νά περάση τήν παιδική ήλικία, τήν έφηβική, καί νά φθάση τήν ώριμη ήλικία, χωρίς νά ύποφέρη άπό καμμιά άρρώστεια, δπως είναι ό κοκκίτης, ή ιλαρά, ή διφθερΐτις, ή όστρακιά, ή άνε- μοβλογιά, άμυγδαλίτιδες, άδενίτιδες κλπ.

Τό κεφάλαιον τών όξέων νοσημάτων τών πα ι­διών, π .χ . κρυολογημάτων, πυρετών κλπ. καθώς καί τής γενικής ύγείας των, θά έξετασθοϋν πιό πλατειά σ* Μνα έπόμενο κεφάλαιο.

ΚΕΦΑΛΑ10Ν I.

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑ ΤΡΕΦΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Διατροφή τού βρέφους.

Ή συχνότης των γευμάτων. Ή γενική γνώμη, σχετικά μέ τήν διατροφή τών βρεφών, είναι τόσον ¿σφαλμένη, - αν καί τόσο βαθειά ριζωμένη ■ ώστε εύθύς έξ άρχής, αίσθανόμαστε τήν άνάγκην, ν ’ άπο- δείξωμεν τά πιό κτυπητά λάθη, καί υστέρα νά έκθέ- σωμε ποιό εΤναι τό όρθό.

Τό πιό έγκληματικό λάθος που γίνεται, είναι ό ύπερσιτισμός, πού γίνεται γενικά σ’ δλα τά παιδιά, μέ τά συχνότατα γεύματα. Σέ πολλές μητέρες, έπι- κρατεΐ άκόμα ή άντίληψη, πώς τό παιδί, πρέπει νά τρώη κάθε δυό ώρες, ή άκόμα καί συχνότερα. Δέν μπορεί δμως νά γίνη μεγαλύτερο λάθος ά π ’ αύτό. Μιά άπλή άπόδειξη αύτοΟ του λάθους, είναι δτι, £να φυσιολογικό παιδί, ποτέ του δέν ξυπνά τόσο συχνά γιά νά φάη. ’Α λλά τόση είναι ή άγνοια του κόσμου, κι’ αυτών άκόμη τών όρθοδόξων έπιστημό- νων, ώστε τά βρέφη, άφυπνίζονται διά τής βίας, νά πάρουν τό γεΟμα πού ύποδεικνύει τ ό ρολόϊ !

01 νόμοι τής ορθής διατροφής. Επειδή τό στο-

— 9 —

μάχι τοΟ παιδιού είναι μικρό κατά τήν γέννηση, Επι­κρατεί μεταξύ του λαού ή Ιδέα πώς αύτό, πρέπει νά γεμίζεται κάθε λίγο καί λιγάκι, χωρίς νά λαμβάνε- ται καθόλου ύπ’ δψει ή φυσιολογική όρεξη τοΟ π α ι­διού, πού είναι ό πιό καλός όδηγός γιά τή μητέρα, δσον άφορδ τήν όρθή διατροφή τοΟ παιδιού της. Σύμ­φωνα μ3 αύτήν τήν ιδέα, πολλοί γονείς, τόσο τό π α ­ρακάνουν στή διατροφή τών παιδιών τους, πού τά κάνουν άρρωστα, καί τελικά τά όδηγοΰν στόν πρό­ωρο θάνατο.

Ό χρόνος πού χρειάζεται γ ιά τή χώνευση, καί γ ιά τήν άφομοίωση τής τροφής ένός παιδιού, είναι τουλάχιστον τέσσερες ώρες, προκειμένου γ ιά ένα υγιές παιδί, καί άκόμη περισσότερες, σάν είναι άρ­ρωστο τό παιδί. Οί νόμοι τής όρθής διατροφής, άπαι- τοΟν δπως, χωνεύεται κανονικά καί τελειωτικά, προ­τού γίνη ή εισαγωγή ένός άλλου, γιατί διαφορετικά, τά πεπτικά όργανα τού μικρού παιδιού παρακουρά- ζονται, καί προκαλοΰνται δχι μονάχα δυσπεψίες, άλλά καί πιό σοβαρές καταστάσεις, έμετός, διάρ­ροια, δυσκοιλιότης, κρυολόγημα ή δερματικά νοσή­ματα.

Ή πρόσληψη τροφής «ατά τήν νΰκτα είναι σφάλμα.'Έ να άλλο σημείο, πού πρέπει νά τονίσωμε, είναι πώς, ένα παιδί, δέν πρέπει νά παίρνη τροφή κατά τήν νύκτα. Πολλές μητέρες κατά τόν πρώτο ή καί δεύτερο μήνα τής ζωής τού βρέφους, πρός ευκο­λίαν τους, δημιουργούν τή συνήθεια τής νυκτερινής διατροφής, πού είναι τόσον όλέθρια γιά τό παιδί, δσο καί γ ιά τή μητέρα. ’Ά ν ένα παιδί, τρέφεται κα­

1

νονικά κατά τήν ήμέρα, δέν θά παρουσιάση καμιά νευρικότητα, ή δυστροπία κατά τήν νύκτα. Έ ν ώ τό νά δίνεται τροφή στό παιδί κατά τήν νύκτα,—όσάκις δέν μπορεί νά κοιμηθή κανονικά, ένεκα του ύπερσι- τισμοϋ τής ήμέρας,—δέν σημαίνει καμιά βελτίωση τής καταστάσεως, παρά τό γεγονός δτι ή νυκτερινή τροφή, μπορεί νά φανή καταπραϋντική καί Ικανοποι­ητική. Σέ τέτοιες περιπτώσεις, σπείρεται ό σπόρος γιά μελλοντικές άνησυχίες .Ά ν γιά όποιοδήποτε λόγο. τό παιδί ξυπνά τό βράδυ καί κλαίει, μονάχα νερό πρέπει νά παίρνη καί τότε πάλ ι μονάχα έλάχιστο, δχι περισσότερο άπό ένα κουτάλι.Ή μητέρα πού θά έφαρμόση στό παιδί της τούς δρους πού έκθέτουμε σ ' αύτό τό βιβλίο, δέν θά συναντήση καμιά άπό τίς σκοτοϋρες πού βασανίζουν συνήθως τίς μητέρες.

Κατάλληλη φροντίδα, απαραίτητη άπό τήν αρχή. Πρέπει νά γίνη άντιληπτόν, δτι προκειμένου γιά ένα παιδί, καθώς καί γιά ένα έφηβο, ή ύπερβο­λική τροφή, άπονεκρώνει τήν φυσιολογική πείνα, ή φυσιολογική έπιθυμία γ ιά τροφή, δπως ^έκδηλώνεται μέ τήν πείνα (κι δχι μέ τήν δρεξη) ύποσκελίζεται άπό μιά άνώμαλη έπιθυμία, μιά έκφυλισμένη δρεξη, πού κάμνει στό τέλος τό παιδί Ιδιότροπο. Ή Ιδιοτροπία αύτή, πού προκαλεΐται άπό τήν πιό πάνω αίτία, κα- ταπραΰνεται μέ τά συχνότατα γεύματα.

Ή άνάγκη λοιπόν όρθής διατροφής τών παιδιών, άρχίζει άπό τήν πρώτην στιγμήν τής ύπάρξεώς των. "Αν ή τροφή ένός παιδιοΟ εΓναι ικανοποιητική άπό τήν άρχή, αύτή ή ίδ ια ή δρεξη τοΟ παιδιοΟ ε ΐν ’ ό

— 10 —

- 11 —

άσφαλέστερος όδηγός, πάνω στόν όποιον μποροΟ- μεν νά βασισθοϋμε.

Ό γενικός κανών πού πρέπει νά τηρηθή, δσον άφορδ τήν διατροφή τών παιδιών, ε ίναι τέσσερα γεύματα τήν ήμέρα, κάθε τέσσερις ώρες τό καθένα, καί καθόλου τροφή κατά τήν νύκτα.’Έ χομεν τονίσει πώς αύτό πού ε ίπαμε, είναι ό γενικός κανών, γιατί σέ μερικές περιπτώσεις, κάποιες άλλαγές μποροΟν νά γίνουν, ένεκα διαφορών στήν ιδιοσυγκρασία. Π.χ. τό ήμερο βρέφος, δέν είναι άνάγκη νά τρέφεται τόσο πολύ, δσο ένα άλλο ζωηρό. Δέν είναι τό ζήτημα τής συχνότητος τών γευμάτων πού μάς ένδιαφέρει τόσο σ’ αύτή τήν περίπτωση, δσον ή ποσότης τής τροφής ένός γεύματος, κι’ αύτό κυρίως πρέπει νά λαμβάνε- ται ύ π ’ δψει, προκειμένου γιά τή διαφορά στις ιδιο­συγκρασίες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'

Ή φυσική διατροφή γιά τό βρέφος

Τό γάλα τής μητέρας. Ή τροφή τής Φύσεως γιά τά παιδιά, είναι τό μητρικό γάλα . Κάθε μητέρα, πρέ­πει νά θηλάζη τό βρέφος της, άν τής είναι καθόλου δυνατόν. ’Α λλά δυστυχώς, σ’ αύτόν τόν αίώνα τής άμάθειας καί τής βιομηχανοποιήσεως, ό μέσος δρος τών μητέρων πού θηλάζουν τά παιδιά τους, γίνεται συνεχώς άξιολύπητα μικρότερος.

Σέ πολλές περιπτώσεις ύπάρχει καθαρή άνικα- νότης παραγω γής γάλακτος Ικανοποιητικοϋ γιά τό παιδί, ένεκα τής άνθυγιεινής καταστάσεως τοϋ όργα-

— 12 —

νισμοϋ τής μητέρας—άν καί αύτό τό ζήτημα δέν ε ί ­ναι γενικά παραδεκτόν, ή κι άν είναι δέν λαμβάνε- ται ύπ ’ δψη ή σοβαρότης του. Σ ’ ένα άλλο κεφά­λαιο, θά συζητήσομε τό ζήτημα τής πιό κατάλληλης δίαιτας τής θηλάζουσας μητέρας, καί θά κάμωμεν εισηγήσεις.

Ή πηγή την όποιαν προμηθεύει ή Φύσις. Μό­νο σάν τρέφεται τό βρέφος άπό τήν πηγή πού προ­μηθεύει ή Φύση, μπορεί νά πάρη δλα τά θρεπτικά στοιχεία πού άπαιτοΟνται γ ιά τήν κάθε μιά, καί γ ε ­νικά γιά δλες τις άνάγκες του. Εύτυχής δέ είναι ή μητέρα, πού μπορεί ή ί'δια νά θηλάζη τό παιδί της, γιατί οι στατιστικές έχουν δείξει, πώς ή θνησιμότης τών παιδιών πού τρέφονται μέ βυζολόγο, είναι έξι φορές μεγαλύτερη άπό τήν θνησιμότητα έκείνων πού τρέφονται άπό τούς μαστούς τής μητέρας.

Προτού προχωρήσωμεν παραπέρα , θά ήταν καλά νά περιγράψωμεν τό τί γίνεται μετά τή γέννηση ένάς παιδιού, — πού προπαρασκευάζει τόν έρχομό τού π ρ α ­γματικού γάλακτος τής μητέρας—γιατί αύτό εΤν’ άπαραίτητο νά τό γνωρίζουν οί νέες μητέρες. Μετά τήν γέννηση τού βρέφους, άφοΰ τού γίνουν οί συνή. θεις περιποιήσεις, είναι καλό γ ι ’ αύτό νά τό βάζωμεν νά θηλάση, Αύτό θά είναι ωφέλιμο καί γιά τή μη­τέρα καί γ ιά τό παιδί, γιατί αύτό ύποβοηθεΐ τή συ­στολή τής μήτρας, προλαμβάνοντας έτσι τόν κίνδυνο τής α ιμορραγ ίας’ αύτό βοηθεΐ έπίσης τό βρέφος, γιατί τό ύγρό πού γεμίζει τόν μαστό προτού έμφανισθή τό γάλα, καί πού λέγεται κολάστρα (πρωτόγαλα) ένερ· γε ΐ σάν καθαρκτικό, καί ύποβοηθεΐ κατά ένα θαυμά­

— 13 —

σιο τρόπο, τήν κένωση του μηκονίου, μέ τό όποιον εΤναι γεμάτα τά έντερα τοΟ βρέφους.

Γιά τις πρώτες τρεις μέρες τί^ς ζωής τοϋ παι- διοΟ, έκεϊνο πού χρειάζεται, είναι μονάχα ή κολά- στρα. Τό πραγματικό γάλα , έρχεται συνήθως τήν τρίτη μέρα, καί άκολουθεΐται άπό άλάνθαστα συμ­πτώματα, κατά τήν εμφάνιση τών οποίων, ή μητέρα πρέπει νά θηλάζη τό βρέφος, καί ν ’ άποκτήση τήν άνακούφιση πού θά τήν ευχάριστή.

"Αν ή μητέρα έχει άφθονον γά λα , τό περιεχό­μενο ένός μαστού είναι άρκετό συνήθως γιά ένα γεύμα, άν καί πρέπει νά λαμβάνεται ύ π 5 δψη ή ιδιο­συγκρασία ένός βρέφους, καθώς έξηγήσαμεν πρω- τήτερα—ένα βρέφος μπορεί νά ίκανοποιηθή θαυμά­σια μέ τό γάλα τού ένός μαστού, ή καί μέρος αυ­τού, ένώ ένα άλλο, μπορεί νά χρειάζεται τό γάλα καί τών δύο μαστών.

Αύτό, πιθανόν νά σημαίνη, πώς τό πρώτο παιδί, θά είναι πάντα έτοιμο γιά τό γεύμα του κάθε τέσ- σερες ώρες, ένώ τό τελευταίο, ίσως νά μήν είναι : στήν περίπτωσι αύτή θά πρέπει νά τό άφήσωμε ώσότου κλάψη καί ζητήση τροφή.

Ή προστασία τής Φ ύσεω ς πάντα ενάντια στον υπερσιτισμό τών παιδιών- Πρέπει νά έχωμε ύπ ’ δψη μας έν τούτοις, πώς ή Φύσις προικίζει μέ μιά προ­στασία, έναντίον τών κινδύνων τού υπερσιτισμού, κι’ αύτή φαίνεται συχνά στά παιδιά. Εννοούμε τόν έμετό. 'Η φύσις άναγκάζει τό στομάχι, νά διώξη μέ τόν έμετό, κάθε ύπερβολική τροφή, καί αύτό γίνε­ται χωρίς τήν παραμικρή δυσκολία. Πρέπει νά ξέ-

— 14 —

μωμεν βεβαίως πώς τέτοια προσπάθεια δέν εΤναι πραγματικός έμετός, καί δέν πρέπει νά προξενή κα­μιά άνησυχία, (καθώς γίνεται σέ μεγαλύτερα πα ι­διά), έννοεϊται τό έξερχόμενο γάλα, δέν έχει καμιά ξυνή μυρωδιά, καί ή ύγεία του παιδιού φαίνεται καθ’ δλα τά άλλα καλή. ‘Οσάκις, βέβαια, φαίνεται αύτό τό σημείο, πρέπει νά τό προσέχη κανένας, καί νά φροντίζη νά όλιγοστεύη τό θήλασμα, έμποδίζον- τας μ’ αύτό τόν τρόπο τό παιδί, άπό τού νά τρα- βήξη πιότερο γά λ α ά π ’ δσο πρέπει.

Κι’ έπειδή ή σύσταση τού γάλακτος μιάς θηλα- ζούσης μητέρας, έξαρτάται κατά μέγα μέγα μέρος ά π ’ τή δική της σωματική ύγεία, κι’ άφού ή ύγεία έξαρτάται κατά μέγιστο βαθμό άπό τήν τροφή πού τρώμε, τό ζήτημα τής διατροφής τής θηλάζουσας μητέρας, είναι μεγίστης σημασίας. Καθώς έχομεν άναφέρει πρωτήτερα τό ζήτημα αύτό θά έξετασθή σ’ ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο.

Τό αποτέλεσμα τώ ν συγκινήσεων επάνω στο γάλα τής μητέρας. Σχετικά μ’ αύτό πρέπει νά τονι- σθή, πώς δταν τό γά λ α μιάς μητέρας είναι έλαττω ' ματικό ή άνεπαρκές, ή κατάσταση μπορεί νά διορ- θωθή, μέ κατάλληλη διατροφή καί ά λλαύγιε ινά μέσα.

Πρέπει ν ’ άναφέρωμε, πώς οί συγκινήσεις τής μητέρας, έπιδροϋν έπάνω στό γά λα της. Γι’ αύτό, πρέπει ν ’ άποφεύγωνται δσον εϊναι δυνατόν, ή στε­νοχώρια, ή άνησυχία, ή νευρικότης, γιατί αύτά τεί­νουν νά έλαττώσουν τήν έκκρισιν τού γάλακτος.

Τό γά λ α μιάς μητέρας, εύθύς άμέσως μετά άπό ένα φόβο, ή θυμό, ή άλλη δυνατή συγκίνηση, είναι

— 15 —

δυνατό νά δράση σάν ένα δυνατό δηλητήριο στό παιδί. Σέ τέτοιες περιπτώσεις θά ήταν προτιμότερο νά κενωθή ό μαστός, μέ ένα βυζολόγο, καί τό παιδί στό έρχόμενο γεΰμα του, νά π ά ρ η διατηρημένο γάλα , δπως τό περιγράφομεν στό κεφάλαιον «Τεχνητή δια­τροφή».

Καθώς έχομεν άναφέρει άλλοϋ, είναι άναγκαιό- τατο ά π ’ τήν άρχή ν ' άποκτηθοΟν κατάλληλες συ­νήθειες. Τό παιδί πρέπει νά συνηθίση πρός εύκολίαν τής μητέρας του, νά λαμβάνη τό βραδυνό του φαγη­τό όλίγο προτού πλαγιάση αύτή, καί μετά νά κοι­μάται ώς τό πρωΐ. "Ετσι, μητέρα καί παιδί θά προ­κόβουν μιά χαρά.

Ά λ λ ά σάν συνηθίση ή μητέρα νά καθησυχάζη τό βρέφος, κάθε φορά πού κλαίει, δίνοντάς του τό βυζί, ή ύγεία της θά ύποφέρη, καί θά χάση τήν έλευθερία της. Τρόπον τινά, θά γίνη δοΟλα στό βρέφος της! Πράγμα πού δέν ώφελεΐ κανένα.

Ε κ τό ς τούτου, τό βρέφος θά ύποφέρη, γιατί δπως έχομεν ήδη έξηγήσει, άτακτα καί πολύ συχνά γεύ­ματα, θά άσθενίσουν τά πεπτικά του όργανα, καί θά όδηγήσουν σέ διάφορες άλλες άνησυχίες.

Σέ καμιά περίπτωση, δέν έπιτρέπεται νά ξυπνοΰ- μεν ένα παιδί άπό τόν υπνο, γ ιά νά του δώσω- μεν φαΐ.

Ά πογαλάκτισ η τού βρέφους. Μιά μητέρα, πρέπει νά θηλάζη τό παιδί της, γιά έννηά μήνες, κι άκόμα περισσότερο άν είναι δυνατόν. Ή τροφή τοΟ παι- διοΟ άπό έννηά ώς δεκαοχτώ μηνών, πρέπει νά ε ί ­ναι κυρίως γάλα. Στερεά τροφή μπορεί νά χρησι-

16 —

μοποιηθή περί τόν έννατον μήνα, καθώς περιγράφεται στή σελίδα 25. Ή άπογαλάκτισ τών θηλαζόντων βρε­φών, πρέπει νά γίνεται βαθμηδόν μετά τούς έννηά μήνες. ’Αρχίζετε τήν άπογαλάκτιση, δίνοντας ένα γεΟμα άπό φιάλην ξένου γάλακτος (ϊδε σελ. 17 καί 18) κάθε μέρα. Τρεις ή τέσσερις μέρες άργότερα, δυό τέ­τοια γεύματα μπορούν νά δοθούν, καί έτσι σιγά σιγά τό παιδί μπορεί ν ’ άπομακρυνθή άπό τό θήλασμα.

ΚΕφΑ ΛΑΙΟ Ν Γ'

Τεχνητή διατροφή

Μ ονάχα μεταξύ τών «πολιτισμένων λαών βρί­σκομε μητέρες άνίκανες νά θηλάσουν τά τέκνα τους. Μεταξύ δέ τών κατωτέρων ζώων, πού διάγουν φυ­σική ζωή, ουδέποτε συνανταται τέτσιο πράγμα. Τό γεγονός αύτό δείχνει πόσο ό άνθρωπος άπομακρύν- θηκε άπό τό φυσικό τρόπο ζωής.

Μ ολαταύτα , άντί νά συζητήσωμεν τό πράγμα, θά προχωρήσωμεν υποδεικνύοντας μιά μέθοδο τε­χνητής διατροφής, πού θά μπορέση ν ’ άντικαταστή- ση τή φυσική διατροφή. Τό μόνο γά λα πού πλησιά­ζει περισσότερο τό άνθρώπινο, είναι τό γά λ α τής α ίγα ς , δεύτερο έρχεται τής άγελάδας. Σέ πλεΐστες περιπτώσεις τό γά λ α τής α ίγ α ς είναι σπάνιο. ’Έ τσ ι θά χρησιμοποιήσωμεν ώς βάση τό γάλα τής ά γελ ά ­δας τροποποιημένο, γ ιά νά προσαρμόζεται στό σκο­πό μας. Προχωρώντας, θ ’ άναφέρωμε, πώς σέ μερι­κές σπάνιες περιπτώσεις, δπου τό γά λ α ττ^ς άγελά-

— 17 —

δας δέν μποροΟσε νά χωνευθή, έν<2> τό γά λα τής αΤγας, χωνευόταν θαυμάσια. ’Αλλά γενικά τό γά?^α τής άγελάδας είναι κατάλληλο ώς έπί τό πλείστον.

Τό είδος τοϋ γάλακτος που πρέπει, νά χρησιμο­ποιείται. ΠροτοΟ προχωρήσωμεν πρέπει νά τονίσω- με πώς τό γά λα τής άγελάδας, πού θά χρησιμο­ποιείται, πρέπει νά είναι άβραστον άν εΤναι δυνα­τόν. Τό παστέρισμα καί ή άποστείρωσις, καταστρέ­φουν ένα μικρό άριθμό μικροβίων ποϋ βρίσκονται στό γάλα , άλλά μερικά ά π ’ αΰτά είναι φυσικά μι­κρόβια τοϋ γάλακτος, καί γι ' αύτό πρέπει νά διατη­ρούνται. Τό παστέρισμα καί ή άποστείρωσις, κ α τα ­στρέφουν έπίσης σέ μέγιστον βαθμόν τήν άντισκορ- βουτική βιταμίνη, καί μπορεί έπίσης νά έχουν καί άλλα όλέθρια άποτελέσματα, πού δέν μπορούν νά γίνουν φανερά μέ τήν άνάλυση

Μ ολαταύτα συνήθως, πρέπει νά χρησιμοποιείται πιστοποιημένο γά λα Α' βαθμού, ένεκα τού δτι, ε ί ­ναι δύσκολον νά έξασφαλίση κανένας, γά λ α ά π ’ εύ- θείας άπό τήν άγελάδα . Ή έλλειψη άντισκορβουτι- κής ποιότητος μπορεί νά διορθωθή μέ τήν χρήσιν τών χυμών φρούτων καθώς θά ύποδείξωμεν. Βρα­σμένο ή άποστειρωμένο γάλα, ποτέ δέν πρέπει νά χρησιμοποιείται. Κάποτε, σάν τό παιδί δέν άναπτύσ- σεται κανονικά, ή άλλαγή (τής προελεύσεως) τού γάλακτος μπορεί ν’ άποβή εύεργετική. Πρίν σχέδιά- σωμεν μιά στατιστική γιά τή σύσταση καί τήν ποσό­τητα τού γάλακτος, πού θά δίνεται στό παιδί, θεω- ρούμεν άναγκαία τήν παρακάτω έξήγηση, πού θά

2

- 1 8 -

δικαιολογήση χήν τροποποίηση του γάλακτος πού συνιστάται.

Τροποποίηση του γάλακτος- Τό γάλα τής άγε- λάδας, είναι γνωστό πρώς περιέχει τρεις φορές π ιό ­τερη πρωτεΐνη (καζεΐνη) άπό τό γά λ α της μητέρας, καί πώς ή καζεΐνη δέν είναι τόσον ευπεπτη. Γιά νά τό πλησιάσωμε περισσότερο πρός τή σύσταση τοΟ γάλακτος τής μητέρας, είναι άνάγκη σέ πλεΐστες περιπτώσεις, ν ’ άραιώνωμεν τό γ ά λ α τής άγελάδας καί έτσι νά έλαττώνωμεν τήν πυκνότητά του. Ή άραιότης, μπορεί νά είναι άνάγκη νά διαφέρη σέ μερικές περιπτώσεις, άλλά οί καλύτεροι έπιστήμονες, συμφωνούν πώς κατά τές πρώτες έβδομάδες τής ζωής τού βρέφους, οί άναλογίες πρέπει νά είναι πε­ρίπου ένα τρίτο γάλα , σέ δύο τρίτα νερού. Βρασμέ­νο ή άπεσταγμένο νερό, πρέπει νά χρησιμοποιείται γ ιά τήν άραίωση τού γάλακτος. ’Αργότερα, λιγώ- τερο νερό καί περισσότερο γ ά λ α μπορεί νά χρησιμο- ποιηθή, καθώς φαίνεται στόν παρακάτω πίνακα. Γα- λατοσάκχαρο προστίθεται στό γά λ α τής άγελάδας, γ ιά νά συμπληρώση κάποιες σπουδαίες διαφορές του στή σύσταση, έν συγκρίσει μέ τό γά λ α τής μη­τέρας.

— 19 —

Η μ ε ρ ή σ ι α π ο σ ά

‘Η λικία του παιδιού Γ

άλα

Βρασμένο ή άπεσταγ- μένο νερό

Γαλακτο­σάκχαρο

Χυμός τοΟ πορτοκαλιού

Ούγ-γίες

Ούγγίες Κουταλά­κ ι τσαγιού

2— 6 ημερών 21/»— 3 7 */, 1 _7— 10 » 31/*— : 4 10 2

11— 15 . 4*/.- 5 12 2 «/. */» κουταλ.τσιαγ.16 -3 0 5 6 15 4 ‘/. - ι » »1 μηνός 6 - 7 12 5 1 » »

2 μηνών 9 - 1 0 14 6 2 > »

3 » 12 — 14 15 7 3— 4 » »6 » 18 — 22 10-12 8 2

8 » 24 - 2 6 8 - 9 8 2 */. » »

9 » 28 7— 8 8 3 - 4 » »

10 » 30 5 - 6 8 3— 412 » 32 8 3 - 4

Τό γαλακτοσάκχαρο ή σακχαρόγαλα καθώς όνο- μάζεται διαφορετικά, μπορεί νά τό προμηθευθή άπό όποιονδήποτε φαρμακεΐον.

Σέ πολλές περιπτώσεις μετά τόν πέμπτον ή έκτον μήνα, τό σάκχαρον μπορεί νά σταματήση, καί ν ’ άν· τικατασταθή μέ μέλι. Τό μέλι πρέπει νά είναι άβρα­στο καί μισό ώς ένα κουταλάκι μπορεί νά προστεθή σέ κάθε γεΟμα.

Ό χυμός τοΟ πορτοκαλιού, πού πρέπει νά λαμβά-

— 20 —

νεται άπό φρέσκα ώριμα φρούτα, μπορεί νά δοθή ξεχωριστά, μέ ένα κουτάλι καί πρέπει νά διϋλίζεται καλά. Ή τροφή, σάν προπαρασκευασθή, πρέπει νά βράζεται μέ μιά θερμοκρασία 98° Φ. "Ενα θερμόμε­τρο πρέπει νά χρησιμοποιείται γιά έξακρίβωση τής θερμοκρασίας, καί ή τροφή δέν πρέπει ποτέ νά βρά­ζεται γρήγορα.

Χρήση προσ ω πικώ ν παρατηρήσεων. Τώρα, κα­θώς προσπαθήσαμε νά δείξωμεν προτήτερα, κάθε άτομο, είναι κι’ ένας νόμος γιά τόν έαυτό του, κι’ έτσι μπορεί νά έξακριβωθή πώς ή άραιότης του γ ά ­λακτος, μετά τόν πρώτο μήνα, καθώς έχει σημειωθεί στόν παραπάνω πίνακα, μπορεί νά είναι πολύ με­γάλη, ή πολύ μικρή. Οί μητέρες μπορούν νά χρησι- ποιούν τήν διάκρισίν τους, σύμφωνα μέ τά άποτε- λέσματα πού έχουν. 'Α λλά ύπεράνω δλων, δέν θα γίνωνται γιά πάντα άλλαγές. Πρέπει νά θυμούνται πώς τό γά λα τής άγελά δα ς , όσονδήποτε κι" αν τρο- ποποιηθή, δέν είναι ή φυσική τροφή γιά τό βρέφος, πρέπει νά δοθή καιρός γιά νά προσαρμοσθή ό όρ- γανισμός τού παιδιού σέ τέτοια τροφή.

Φυσικά δέν θά έπιτρέψη νά περάση πολύς καιρός, άν τό παιδί της δέν άναπτύσσεται κανονικά, άλλ’ άφ’ έτέρου δέν πρέπει νά βιάζη πολύ τά πράγματα.

Προσθήκη άλλων χυμών. Πρέπει νά τονισθή μέ έμφαση, πώς τίποτε άλλο άπό τό τροποποιημένο γά λα καί τό χυμό τού πορτοκαλιού, ή τών λαχανι­κών, δέν μπορεί νά δοθή σ’ ένα βρέφος κάτω τών έννέα μηνών, έκτός άπό ένα μπισκότο, λίγο σκληρό, πού μπορεί νά δοθή στό παιδί άπό τόν όγδοο μήνα

— 21 —

ώς τόν δέκατο, γιά νά τό βοηθήση νά βγάλη τά δόν­τια του κι δχι γιά φαί στήν κυριολεκτική σημασία τής λέξεως.

Ή ζάχαρη του εμπορίου, δηλαδή ή διϋλισμένη άσπρη ζάχαρη, ποτέ δέν πρέπει νά δίνεται στά βρέφη ήστά μικρά παιδιά, ουτε σ’ έλαχίστη ποσότητα.

Μετά τόν τέταρτο μήνα, χυμός των λαχανικών μπορεί νά είναι κάποτε καλίτερο άπό τό χυμό του πορτοκαλιοΟ σάν μιά ποικιλία. Ό χυμός άβραστου μαρουλιού, σέλινου, λάχανου (κραμπιοΟ), σ π α ν α ­κιού ή καρρότου, μπορεί νά χρησιμοποιηθή στήν ίδια άναλογία , καθώς υποδείξαμε γ ιά τό χυμό τοΟ πορτοκαλιοΟ.

Τά λαχανικά, πρέπει νά κόπτονται σέ μικρά κομ­μάτια, ή νά περνουνται στόν τρίφτη, καί τότε νά π ιέζοντα ι καί νά βγαίνει ό χυμός μέσ’ άπό ένα λε­πτό ύφασμα.

Ποτέ μή βιάζετε ένα πα ιδ ί νά φάη. Δέν μποροΟ- μεν μέ λέξεις νά τονίσωμεν, πώς μιά μητέρα, ποτέ δέν πρέπει νά βιάζη τό βρέφος γ ιά νά φάη. "Οταν ένα βρέφος χάση τό ενδιαφέρον του γιά τό φαγητό του, μήν τοΟ δίνετε καθόκου τροφή ώς τήν ώρα του έπομένου γεύματος.

Σ ’ ένα μικρό παιδί, τά φυσικά του ένστικτα, ποτέ δέν είναι διαστρεβλωμένα, καί άρνηση τροφής, μπο­ρεί νά είναι ένα πραγματικό σημάδι, πώς τό σώμα τοΟ παιδιού δέν χρειάζεται φαΐ. Βλέπομε τό ϊδιο πράγμα σέ οικιακά ζώα, πού σάν είναι άρρωστα ή άδιάθετα, πάντα άποφεύγουν τήν τροφή, ώσπου νά γίνουν καλά. "Αν ένα παιδί άρνεΐται τροφή γιά μιά

— 22 —

όλόκληρη μέρα, καί τότε άκόμη μήν τό βιάζετε νά φάη. Τό βρέφος μπορεί νά πιπιλίζη νερό ή χυμό τοΟ πορτοκαλιοΟ πού τοΟ δίνετε κάθε τόσο, καί πού άπορροφδ μέ ευχαρίστηση, άποφεύγει δμως τήν τροφή, έν δσω δέν τήν έπιθυμεΐ. Αυτός είναι ένας πολύ προστατευτικός κανών, έννοεΐται βέβαια σάν δέν συνεχισθή παραπάνω άπό δυό μέρες ή άποχή άπό τροφή. ”Αν συμβαίνει τέτοιο πράγμα , ή μητέρα πρέπει νά ζητήση έπιστημονική συμβουλή.

Μιά άλλη πλάνη, ‘πού μποροΟμε ν' άναφέρωμεν τώρα, είναι ή περίπτωση τοϋ παραπαχεμένου βρέ­φους, πού έχει μιά ώραία έμφάνιση. Τό παραπαχε- μένο βρέφος μπορεί νά φαίνεται πώς εΐν ' ώραΤο καί υγιές, άλλά πραγματικά δέν είναι. 'Υπερβολικό π ά ­χος, είναι σημείο άρρώστειας στά παιδιά, καθώς καί στούς νέους.

ΚΕΦ ΑΛΑΙΟΝ Δ'.

Βάρος των βρεφώνΈ νώ θεωρητικοί πίνακες μέσου δρου βάρους,

μπορεί νά είναι άναγκαΐοι, γιά νά τούς συμβουλεύε­ται κανένας, είναι δυνατόν νά παραπλανήσουν κά­ποτε, γιατί πρέπει νά έχωμεν ύπ" δψη μας, πώς οί σημειούμενοι άριθμοί, είναι κατά προσέγγιση. ‘Έ να βρέφος μπορεί νά είναι μιάς ένεργητικής Ιδιοσυγ­κρασίας, καί έτσι μπορεί νά ζυγίζη όλιγότερο άπό ένα ήρεμο τής ίδ ιας ήλικίας. Ό παρακάτω πίνακας μπορεί νά ε ΐγα ι ένας όδηγός γ ιά τήν άνάπτυξη τών βρεφών.

_ 28 —

ΣτΙς 7 μέρες 1 έως 2 ούγγίες λιγότερο άπό τό βά­ρος της γέννησης.

ΣτΙς 14 μέρες 1 έως 2 ούγγίες περισσότερο τό β ά ­ρος της γέννησης,

Στις 21 μέρες 5 έως 7 ούγγίες περισσότερο τό βά­ρος τής γέννησης,

Στις 28 μέρες 12 έως 14 ούγγίες περισσότερο τό βά­ρος τής γέννησης.

Στούς 2 μήνες περίπου 21/, λίμπρες περισσότερο άπό τό βάρος τής γέννησης.

Στούς 3 μήνες περίπου 3,75 λίμπρες περισσότερο άπό τό βάρος τής γέννησης.

Στούς 4 μήνες περίπου 5 λίμπρες περισσότερο άπό τό βάρος τής γέννησης.

Στούς 5 μήνες Πρέπει νά διπλασιασθή τό βάρος πού ε ίχε κατά τήν γέννηση.

Στούς 6 μήνες περίπου 7*/» λίπρες περισσότερο άπό τό βάρος τής γέννησης.

Ά π ό τόν έκτο ώς τόν δωδέκαρο μήνα ή αύξηση τοϋ βάρους, πρέπει νά είναι περίπου μιά λίμπρα τό μήνα.

Στό τέλος του πρώτου έτους, τό βρέφος πρέπει τριπλασιάση τό άρχικό του βάρος. Μερικές μητέρες θά βρουν βοηθητικό, νά συνηθίσουν νά ζυγίζουν τά παιδιά τους μιά φορά τή βδομάδα σέ κανονικά δια­στήματα κατά τό πρώτο έτος. 'Η πεπειραμένη μη­τέρα μπορεί νά κρίνη μέ θαυμάσια άκρίβεια τήν πρόοδο, ή μή, τοΟ βρέφους της, χωρίς έπανειλημ- μένα ζυγίσματα, ά λλά έκεΐνες πού έχουν τό πρώτο παιδί πρέπει νά καταφεύγουν σέ τακτικά ζυγίσματα.

— 24 —

Ή προσθήκη βάρους δεν είναι πάντοτε συνε­χής. Είναι άνάγκη νά ύποδείξωμεν, πώς άκόμη καί ύγια παιδιά, δέν προσθέτουν συνεχώς βάρος, διαρ­κείς« του πρώτου έτους γιατί σέ πολύ ζεστό καιρό καί σέ μερικές περιπτώσεις διαρκεία τής όδοντο- φυΐας μπορεί νά παρατηρηθή προσωρινή στάσιμό- της στήν όμαλή άνάπτυξη τοΟ βρέφους, ώς πρός τό βάρος. Ε κ τό ς τούτου μιά προσθήκη του βάρους, δέν σημαίνει κατ’ άνάγκην, πώς τό παιδί άναπτύσσεται καθώς πρέπει, γιατί ή άνάπτυξη τής δυνάμεως καί του μυαλού, πρέπει νά συμβαδίζουν αν τό παιδί είναι υγιές,

Ό λ ε ς οί μητέρες, συμβουλεύονται νά μήν κά- μνουν χρήσιν όποιασδήποτε άπό τις πολλές προνο- μοιοΰχες βιομηχανοποιημένες τροφές τοΟ παιδιού, Σχεδόν δλες, χωρίς έξαίρεση, έχουν βάση τους τό άμυλον, καί καθώς άναφέρσμεν προηγουμένως, τά βρήφη δέν είναι φυσιολογικά ικανά νά χωνέψουν τό άμυλον, προτού τελειώσουν τό δεύτερον έτος τής ήλικίας των.

’Α π ’ δτι ε ίπαμε σχετικά μέ τήν άπόλυτην ά νά γ ­κην ύγιεινής διατροφής, δέν πρέπει νά νοηθή πώς δλα τά βρέφη πού δέν τρέφονται κατάλληλα θά πε­θαίνουν, γιατί άσφαλώς θά είδατε—έκεΐνο πού ε ί ­δαμε καί μεΐς—βρέφη όκϊώ ή ένηά μηνών νά λαμ­βάνουν κρέας καί τηγανισμένες πατάτες καί π α ρ ’ δλα ταΰτα νά έπ ιζοΰν...........

Μερικά παιδιά, είναι τόσον δυνατά έκ φύσεως, ώστε μπορούν ν’ άντέξουν πολλές καταχρήσεις, ά λλα δμως σκοτώνονται μέ τέτοια περιποίηση.

'Οπωσδήποτε, έκεΐνα πού έπιζοΟν μιάς τέτοιας κα­κής περιποιήσεως, θά ύποφέρουν πιθανότητα μέ στο­μαχικές ένοχλήσεις σ’ δλη τους τή ζωή,

’Ά ν ποθείτε ένα όγιές ευτυχισμένο παιδ[, ν’ άκο- λουθεΐτε δοο μπορείτε τές συμβουλές αύτές πού σάς δίνομε, καί ή φύσις θά φροντίση γ ιά τά ύπόλοιπα.

’Αρχή στερεός διατροφής· Μετά άπό ένηά μήνες φυσικής ή τεχνητής διατροφής, πρέπει νά είσαγά- γωμεν τήν στερεά διατροφή, μ’ ένα γεύμα κάθε μέρα. Αύτό πρέπει ν’ άποτελεΐται άπαραίτητα άπό φρούτο ή λαχανικά. Τά άκόλουθα συνιστώνται,

Τριμμένο μήλο ή άππίδι, ή όποιοδήποτε παρό­μοιο φρούτο τής έποχής. ένα κουτάλι—μιά φορά τήν ήμέρα θά είναι άρκετό.

“Ενα κουτάλι ψιλοτριμμένο καρρότο, ή άτμόβρα- στα πουρέ, ή μισή μέτρια πα τά τα πουρέ, ψημένη μέ τό φύλλλο είναι τά λαχανικά πού συμβουλεύομε.

"Ισως νά παρατηρηθή πώς μετά τήν είσαγωγή των φρούτων καί τών λαχανικών ή όρεξη τοΰ βρέ­φους γιά γάλα , έλαττώ^εται λιγάκι. "Αν συμβή αύτό μή δίνετε τόσο γάλα

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε \

Διατροφή τών παιδιών άπό δώδεκα ώς δεκαοχτώ μηνών

Πλεΐστοι γονείς πιστεύουν, ότι μόλις ένα παιδί κλείση τόν ένα χρόνο, μπορεί νά παίρνη τροφές πού τρώνε οί μεγάλοι. Κρέας, ψωμί, πατάτες, πουτίγγα μέ γά λα κλπ. έπιβάλλονται πραγματικά στά παιδιά

— 25 —

αυτής τής ήλικίας. Τέτοια διατροφή, είναι τό Απο­τέλεσμα τής άμάθειας, καί έκτός τοΟ δτι είναι έπι- βλαβέστατο γ ιά τά παιδιά σ’ αύτή τήν ήλικία, είναι καί μιά άπό τις ριζικές αίτιες τής άρρώστειας στήν έφηβική ήλικία. Ή Ιδέα πώς τά παιδιά είναι άπα- ραιτήτως ύποκείμενα στις «παιδικές άρρώστειες», ε ί ­ναι τόσον γελοίως λανθασμένη, πού μάς Αναγκάζει νά ξαναθίξωμεν τό ζήτημα.

“Ενα παιδί δέν είναι καθόλου Ανάγκη νά πάρη καί μιά άπλώ ς άπό τις καλούμενες «άναγκαΐες» Ασθένειες άν τρέφεται όρθά. ”Αν ένα παιδί προσελ­κύει όποιαδήποτε άπό τις «παιδικές άρρώστειες», σ’ αύτό φταίει τό σφάλμα τών κηδεμόνων του. Οί γο ­νείς μπορούν θαυμάσια νά προφυλάξουν τά παιδιά των άπό τήν άρρώστεια, κι’ αύτό κατορθώνεται μο­νά χα μέ τήν κατάλληλη διατροφή. Ή φυσιολοχική τροφή γιά τά παιδιά, ώς τήν ήλικία τών δεκαοχτώ μηνών είναι τό γά λ α μέ τήν προσθήκη φρούτων καί λαχανικών καθώς περιγράψαμε πρωτήτερα καί τίπο­τε ά λ λ ο —έκτός άπό τό σκληρό σιταρίσιο μπισκότο, γιά νά τό βοηθήθη νά βγάλη τά δόντια του άν καί είναι άκόμη καλίτερο νά τό κάμη χωρίς αύτό, καί ν’ άφήση τό παιδί νά χρησιμοποιήση ένα σχετικό γιά τά δόντια δακτύλιο.

"Ενα ισορροπημένο διαιτολόγιο μιάς ήμέρας γιά παιδιά άπό δώδεκα ώς δεκαοχτώ μηνών, είναι τό παρακάτω.

Τό πρώτο γεύμα. Ό λ ο τό γ ά λ α πού έπιθυμεΐ ένα παιδί.

Τό δεύτερο γεύμα. Ό σ ο γά λ α θέλει τό παιδί μαζί

μέ ένα δυό κουτάλια χυμό τών φρούτων ή τών λα ­χανικών, ή τριμμένο φρούτο ή λαχανικά, ά νάλογα μέ τήν κρίση της μητέρας.

Τό τρίτο γεύμα. "Οσο γ ά λ α έπιθυμεϊ τό παιδί. (Σημείωσις : Τό γά λα δέν πρέπει νά εΤναι βρασμένο 98° Φ. είναι καλά). Ό χυμός τών φρούτων πού έξα- σφαλίζεται άπό ζεστό νερό μέσα στό όποιο βάζομεν νά φουσκώσουν γιά είκοσιτέσσερις ώρες σταφίδες, χουρμάδες (φοινίκια) ή σύκα—μπορεί νά χρησιμο- ποιηθή κατά τούς ψυχρότερους μήνες τού έτους, χά ' ρις στις θερμαντικές ιδιότητες της ζαχάρεως, πού περιέχεται σ ’ αύτά τά φρούτα. Ό άριθμός τών γευ­μάτων πρέπει νά περιορισθη σέ τρία, καθώς ύποδει- κνύομεν παραπάνω. :Σάν διψά τό παιδί στό μεταξύ τών γευμάτων, μονάχα νερό πρέπει νά πέρνη.

ΚΕΦ ΑΛΑΙΟΝ ΣΤ '.

Διατροφή τών παιδιών άπο δεκαοχτώ μηνών ώς τριών ετών

Μετά τήν ήλικία τών 18 μηνών, τά παιδιά πρέπει άκόμη νά τρέφωνται μονάχα μέ γάλα, φρούτα καί λαχανικά, καθώς πρωτήτερα, "Ενα ισορροπημένο ήμερήσιο πρόγραμμα σ’ αύτήν τήν ήλικία είναι.

Τό πρώτο γεύμα. ’Ό σ ο γά λα θέλει τό παιδί μέ χυμό τού πορτοκαλιού ή άλλου φρέσκου φρούτου,

Τό δεύτερο γεύμα. Δυό ώς τρία κουτάλια τριμ* μένο μήλο, άχλάδι ή άλλο ώριμο φρέσκο φρούτο, ή

— 27 —

— 28 —

τδ ίδιο ποσό τομάτα (σάρκα) ή σέλινο ή άλλο λ α χ α ­νικά ή μισή ψημένη πατάτα .

Τό τρίτο γεϋμα. "Οσο γ ά λ α θέλει τό παιδί καί ένα κουτάλι χυμό άπό φουσκωμένες σταφίδες, χουρ­μάδες ή σύκα.

Τό γάλα πρέπει νά έξακολουθήση νά λαμβάνεται άπό φιάλη, ή ν’ άπορροφάται μ* ένα λεπτό σωλήνα άχύρου, καθ’ δτι αύτοί οί τρόποι ποσίματος, έξασφα- λίζουν καλίτερη σιέλωση του γάλακτος, πράγμα άναγκαιότατο. Μερικά παιδιά, μπορεί νά δείξουν κάποια δυσαρέσκεια ή γιά τό γάλα , ή γιά τά φρούτα ή γιά τό χυμό των λαχανικών, άλλά δχι καί γιά τά δυό. Γενικά οί χυμοί των φρούτων προτιμουνται.‘Η έπιθυμία του παιδιού πρέπει νά λαμβάνεται σάν όδη- γός. Είναι τελείως άπαραίτητο νά μή δίνετε στό παιδί καμιά άλλη τροφή μέχρι συμπληρώσεως τών δύο έτών, άν πρόκειται νά διατηρηθή ύγιές τό παιδί.

Καθώς έχομε τονίσει σ’ ένα προηγούμενο κεφά­λαιο, τό πεπτικό σύστημα τού παιδιού, πρό τών δύο έτών, δέν είναι σέ θέση νά χωνέψη τό ψωμί καί ά λ­λες δημητριακές τροφές πού δίνει δλος ό κόσμος στά παιδιά σ’ αύτή τήν ήλικία. Ποτέ μή δίνετε στά βρέ­φη ή στά μικρά παιδιά, έστω καί τό μικρότερο ποσό άσπρης ζάχαρης. Σταφίδες, χουρμάδες, δαμάσκηνα καί σύκα περιέχουν δλη τή ζάχαρη πού χρειάζεται τό παιδί σέ φυσική κατάσταση κΓ αύτά τά φρούτα μπορούν νά δίνονται κατά τά διαστήματα σάν ένα «κεραστικό» στή θέση γλυκίσματος πού τό παιδί μπορεί νά δή τ’ άλλα παιδιά νά τρώνε.

Ά π ό ήλικίας δυό ώς τριών έτών· Σέ ήλικία δυό

έτών πλεΐστα παιδιά ε ΐν ’ έτοιμα για πιό στερεά τροφή, άπό έκείνην πού έπερναν πρωτήτερα, &ν καί ούτε τότε δεν πρέπει νά δίνεται αύτή, <Γχν τό παιδί δέν μπορεί, γιά όποιοδήποτε λόγο, νά μασήση καλά τήν τροφή, κυρίως δημητριακά καί ψωμί. Ή δ ια ­τροφή άπό γάλα , φρούτα καί λαχανικά, δπως γ ίνε­ται μέχρι τής ήλικίας τών δύο έτών, δέν πρέπει ν° άλλάξη πολύ γρήγορα. "Ετσι ή άκόλουθη διατροφή πρέπει νά είσαχθή βαθμιαία. Μέ άλλα λόγια μή πε- ράσης άπό τήν προηγούμενη δίαιτα σ’ αύτήν άπό- τομα. 'Έ να ισορροπημένο ήμερήσιο μενού άπό ήλι- κία δυο ώς τριών έτών πρέπει νά είναι τό άκόλουθο.

Πρώτο γεύμα. Πορτοκάλι ή άλλο φρέσκο φρούτο, ένα είδος γλυκό φρούτο (σταφίδες, σύκα, χουρμάδες ή δαμάσκηνα) καί ένα φλυτζάνι φρέσκο κρύο γάλα.

Δεύτερο γεύμα. 'Έ να όλοσιταρίσιο προϊόν καθώς «Shredded Wheot» «Forcé», «Cranose» ή όλοσιταρί- σια φρυγανιά καί βούτυρο, καί φρέσκο γά λα ζεστό ή κρύο.

Τρίτο γεύμα. Ά τμόβραστα λαχανικά μέ βούτυρο, ένα φλυτζάνι γά λα ή καθώς τό πρωϊνό φηγητό.

Τά παιδιά σ’ αύτή τήν περίοδο άναπτύσσονται θαυμάσια μέ αύτή τή μέθοδο διατροφής, καί τρία γεύματα θά βρεθή πώς είναι άρκετά. Τροφή μεταξύ τών γευμάτων πρέπει νά άπαγορευθή αύστηρότατα.

Πρέπει νά έπιδιωχθή κατάλληλη μάσηση, διότι ε ί ­ναι άπολύτως άναγκαία διά τήν κατάλληλη χώνευση καί άφομοίωση, καί γΤ αύτό δλα τά παιδιά πρέπει νά έξασκηθώσι νά μασούν καλά εύθύς, μόλις άρχί- σουν νά μασούν στερεά τροφή.

— 30 —

ΣιταρΙσια τρόφιμα καί ψωμί πρέπει νά μασώνται στεγνά, και δχι μουσκεμένα, σέ γάλα καθώς γίνεται συνήθως. Μαλακές τροφές σάν έκεΐνες πού γίνον­ται πολτώδεις μέ ύγρό, έμποδίζουν τό έργο τής μα- σήσεως. Ά ν γιά κάποιο λόγο τό παιδί δέν μπορεί νά μασήση ή άν έχη συνηθίσει νά καταβροχθίζη τίς τροφές, τά φρούτα καί τά λαχανικά πού λαμβάνει πρέπει νά είναι περαστά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.

Διατροφή τών παιδιών άπό τριών ώς πέντε έτών

"Οταν ένα παιδί διατρέφεται σύμφωνα μέ τά εϊδη του μενού πού δίνομεν προσεχώς πρέπει νά ύποδεί- ξωμεν πώς δέν ε ίν ’ άνάγκη νά ύποχρεώσωμε τό παιδί νά συμμορφωθή μέ άκρίβεια καί αύστηρότητα σ ’αύτά. Τά μενού πού δίνομεν σκοπεύουν άπλώς νά ύποδείξουν τόν τρόπο τής έξασφαλίσεως καταλλή­λου συνδυασμού γ ιά κάθε γεύμα.

Γιά ν ’ άπλοποιήσωμεν τή συμβουλή πού δίνομε στό κεφάλαιο αύτό θά ήταν καλά νά ύποδείξωμε κάποιες βασικές άλήθειες γιά τή διατροφή τού π α ι­διού. Π. χ. συχνά μας έρωτοΰν. «Τί ποσόν τροφής πρέπει νά δίνω στό παιδί» ;

Ποσό, μπορούσε νά όρισθή, άλλά θά σήμαινε μο­νάχα εικασία. Ή πραγματική άλήθεια εΐναι πώς κα­νένας δέν μπορεί νά πή πόση τροφή χρειάζεται ένα παιδί. Ά ν κανένας άναφέρει ώρισμένη ποσότητα

συμβουλεύοντάς σε πώ ς νά διατρέφης τό παιδί σου, άγνοεΐ τούς πρώτους κανόνες τής έπιστήμης τής διαιτολογίας.

"Αν διδάξης τό παιδί σου νά μασά καλά καί τό τρέψεις μέ άπλές φυσικές τροφές, κι άν δέν τό κο­λακεύεις ή τό πιέζεις νά τρώει δταν δέν θέλει καθόλου τροφή μπορεί ν ’ άφήσης τό ζήτημα τοθ ποσοΟ σ ’ αύτό τό ϊδιο.

ΕΤν’ έγκλημα νά κολακεύομε ένα παιδί ή νά τό ένθαρρύνωμε γιά νά φάη. Μόλις ένα παιδί χάση τό ένδιαφέρον του γ ιά τό φαΐ πού έχει μπροστά του, αύτό σημαίνει πώς έχει φάει άρκετά καί πώς είναι πιά καιρός γ ι’ αύτό νά σταματήση τό φαΐ. Κολα­κεύοντας ένα παιδί νά φάη προκαλοΟμεν τόν υπερ­σιτισμό. 'Έ να παιδί σάν δέν έχει όρεξη γιά φαγητό δταν έλθη ή ώρα τοθ φαγιού, μήν τό βιάζετε νά φάη, ’Αφήστε το νά παραλείψη ένα γεϋμα καί, ά ν ε ί ­ναι άνάγκη δυό τρία ώσπου νά πεινάση. Τίποτε άλλο ά αό νερό δέν πρέπει νά εισέρχεται στό στο­μάχι τοθ παιδιοΟ μεταξύ τών γευμάτων. Τροφή με­ταξύ τών γευμάτων έμποδίζει τήν φυσιολογική έπι- θυμία γιά τις άπλές τροφές πού παίρνονται τήν ώρα του γεύματος. Σάν διψά τό παιδί τίποτε άλλο δέν πρέπει νά του δίνετε έκτός άπό νερό, ή νερό μέ χυμό λεμονιοΟ μέ λίγο μέλι. Ή συνήθεια πού έπι- κρατει νά δίνουν στά παιδιά γά λα γ ιά ν ’ άνακουφί- σουν τήν δίψα των είναι ένα άπό τά λάθη πού προ- καλοΟν τόν ύπερσιτισμό, τήν άπώλεια τής όρεξης, γιά τά κανονικά του γεύματα, καί τήν άρρώστεια.

— 31 —

— 32 -

Τό γά λ α είναι τροφή καί δχι ποσό γιά νά σβύνη τή δίψα.

Ή συνήθεια πού έχουν ο( γονείς νά δίνουν στά παιδιά γλυκίσματα καί σοκολάτες σάν «τρατάρισμα» μεταξύ τ£>ν γευμάτων εΤναι ή αίτια γιά τις πλεΐ- στες άνησυχίες καί άρρώστειες. Είναι φυσιολογική ή έπιθυμία ένός παιδιού γ ιά τά γλυκίσματα καί πρέπει νά ίκανοποιήται μέ τά γλυκά φρούτα δπως είναι τά σύκα οί χουρμάδες καί οί σταφίδες πού πρέπει νά περιλαμβάνονται στά κανονικά γεύματα. Δέν θά υπάρχει έπιθυμία γιά τά τεχνητά γλυκίσματα σάν δίνονται τακτικά αύτές οί φυσικές τροφές.

Έ ν α ζήτημα πού άνησυχεΐ πλεΐστες μητέρες πού άνυπομονοΰν νά διαθρέψουν τά παιδιά των όρθά, εΤναι τό ζήτημα τού κρέατος. Συχνά μάς ρω­τούν. « ’Αφού τά παιδιά χρειάζονται άρκετή πρω­τεΐνη γιά άνάπτυξη, δέν πρέπει νά παίρνουν λίγο κρέας κάθε μέρα ;»

Τό κρέας δέν εΤν’ άναγκα ΐο στή δίαιτα τού πα ι­διού, γιατί αυτό μπορεί νά πάρη δλες τές πρω τεΐ­νες πού χρειάζονται άπό τό γάλα , τά καρύδια καί τό ύγιεινό τυρί. Τό κρέας είναι πάρα πολύ διεγερ­τικό γ ιά τά μικρά παιδιά, κι5 αύτό έμποδίζει κάποτε τή φυσική έπιθυμία γ ιά τις πιό φυσικές πρωτε'ίνοΰ- χες τροφές. Τό κρέας δέν εΤν5 άπολύτως άναγκαΐο γ ιά τό παιδί οΰτε καί γιά τόν μεγάλο, άλλά άν ό κόσμος θέλει νά χρησιμοποιή αύτό τό είδος τροφής ά ς τό άπομακρύνουν άπό τό παιδί γιά δσο καιρό μπορούν. Σέ καμμιά περίπτωση δέν πρέπει νά δίνε­ται κρέας μέχρι τούλάχιστον τής ήλικίας τών πέντε

(5) χρόνων. Τό ζήτημα τοΟ πότε νά μήν τρέφωμεν τό παιδί, ε ίναι τόσον άναγκα ΐο δσο τό πότε καί πώς νά τό τρέφωμε.

‘Υπάρχουν περιπτώσεις πού ή τροφή είναι ένα έγκλημα, καί καμιά μητέρα δέν μπορεί νά έλπίζη πώς θ’ άναθρέψη μ’ έπιτυχία τά παιδ ιά της χωρίς αΰτή τή γνώση.

Μόνον έκεΐνοι πού άγνοοΟν τούς νόμους τής Φ6- σεως θά δίνουν τροφή σέ όξέα συμπτώματα άσθε- νείας. Κατά τή διάρκεια τέτοιων παιδικών άσθενειών. ή χώνευση άνακόπτεται—καθώς συμβαίνει καί στούς μεγάλους—καί ή τροφή δέν μπορεί νά χρησιμοποιη- θή. Μ ονάχα νερό. ή χυμό τού πορτοκαλιού, πρέπει νά δίνεται σέ τέτοιες περιπτώσεις, καί ή άποχή άπό κάθε τροφή πρέπει νά συνεχισθή, ώσπου ν’ άπομα- κρυνθούν τά ένοχλητικά συμπτώματα. Πρέπει δέ νά συστήσωμε, πώς τότε ή τροφή, πρέπει νά δίνεται βαθμιαία, καί ν ’ άποτελεΐτα ι μονάχα άπό φυσικές τροφές.

"Οταν ή χώνευση δέν ε ίν ’ έν τάξει, ή τελεία ά π ο ­χή άπό τροφή, γ ιά μιά ή δυό μέρες, θά εύεργετήση τό παιδί. Ή αιτία τών πεπτικών δ ιαταραχώ ν στά παιδιά, όφείλεται άπλώ ς στήν ποσότητα τής τροφής πού λαμβάνεται, κι’ άν άκόμη δέν καταφύγωμεν στήν νηστεία, ή προσωρινή έλάττωση τής τροφής στό μί­νιμουμ σέ κάθε γεύμα, θά δώση στά πεπτικά όργανα τήν εύκαιρία ν’ άναζωογονηθοΰν.

Οί προηγούμενοι κανόνες, είναι μεγίστης σπου- δαιότητος γιά κάθε γυναίκα, πού Ιχει παιδιά ν ’άνα·

3

— 34 —

θρέψη, καί γ ι αύτό πρέπει νά έφαρμοσθούν πολύ προσεκτικά.

Τά μενού

Στόν σχηματισμό τών παρακάτω μενοΟ, άκολου. θήσαμε τούς κανόνες τών καταλλήλων συνδυασμών τών τροφών, κι έτσι έχωρίσαμε τά φρούτα, άπό τις άμυλοΰχες τροφές. Ή μητέρα θά μπορέση πολύ εύ­κολα νά κανονίση ά λλα μενού, αν θυμάται νά βάλη τά φρούτα καί τά γαλακτερά προϊόντα σ’ ένα γεύμα καί τά λαχανικά τά γαλακτερά καί δημητριακά σ ’ άλλα γεύματα. Πρέπει νά τονίσωμε πώ ς τό πα ιδ ίι 6έν ε ίναι άνάγκη νά ύποχρεωθή νά πάρη δλες τις τροφές πού σημειώνονται σέ κάθε γεύμα. ”Αν τό παιδί θέλει νά πάρη όλιγώτερα εϊδη ά π ' 8σα ύπο- βάλλωμεν, είναι πολύ έν τάξει.

Κανόνες τροφής. "Ας τονίσωμεν μέ έμφαση κατ’ έπανάλειψη. Ή μάσηση είναι άπολΰτω ς άναγκαία γ ιά τήν κατάλληλη άφομίωση, καί κάθε παιδί, πρέ­πει νά έξασκήται σ ’ αύτή, άμέσως μόλις τού δοθή στερεά τροφή. Τά παιδιά πού τούς δίνονται δημη­τριακά, ή ψωμί βουτιγμένο στό γάλα , ή άλλες Pappes = ύ δ α ρ ε ΐς τροφές, δέν θ ’ άποχκήσουν τήν τέχνην τής μασήσεως.

Μήν κολακεύετε τό παιδί σας νά φάη."Αν πεινά, θά εύχαριστηθή μέ τις άπλές φυσικές

τροφές.“Αν δέν πεινά άφήστε το νά περιμένη ώς τό έρ-

χόμενο γεύμα, ή καί άργότερα, άν δέν παρουσιασθή καί τότε δρεξη.

— 35 —

ΜεριπαΙ εισηγήσεις γιά Ισορροπημένα γεύματα

Π ρ ώ τ η

Πρόγευμα. 'Έ να μήλο. Δαμάσκηνα κομπόστα (δσα θέλει τό παιδί). 'Έ να ποτήρι γά λα .

ΓεΟμα. Μιά μέτρια ψημένη πα τά τα μέ λίγο βού­τυρο. Λάχανο (κράμβη) ή άλλο λαχανικά. (Cottage) τυρί.

Δείπνο. Όλοσίτινη φρυγανιά, βούτυρο. Μαρούλι καί κάρδαμο . 'Έ να ποτήρι γάλα.

Δ ε ύ τ ε ρ η

Πρόγευμα. «Shredded Wheat» τρωγόμενο ξηρό. Μιά μπανάνα. *Ένα ποτήρι γάλα .

ΓεΟμα. Σαλάτα άπό λαχανικά. Όλοσίτινο ψωμί καί βούτυρο. Βρεγμένα δαμάσκηνα, σταφίδες ή χουρ­μάδες.

Δείπνο. ΣΟκα. 'Έ να πορτοκάλι. 'Έ να ποτήρι γάλα.

Τ ρ ί τ η

Πρόγευμα. Μήλα (άβραστα ψημένα ή κομπόστα) δσο θέλει τό παιδί. "Ενα ποτήρι γάλα .

Γεύμα. Ψημένη πατάτα μέ βούτυρο. ’Έ να άτμό· βραστό πράσινο ή λαχανικά. Λίγα καρύδια.

Δείπνο. «Forse* ή «Τεμαχισμένο σιτάρι» ή «Gra­nóse*. Μερικοί χουρμάδες. "Ενα ποτήρι γάλα.

Τ έ τ α ρ τ η

Πρόγευμα. Όλοσίτινη φρυγανιά, βούτυρο. Μέλι. "Ενα ποτήρι γάλα.

— 36 —

Γεύμα. Δυό βρασμένα λαχανικά. Τυρί. Ψημένο μήλο.

Δείπνο. Φρέσκο φρούτο, π. χ. μήλο, άχλάδι, πορ­τοκάλι, σταφύλι. Γλυκό φρούτο (δαμάσκηνα, σύκα ή σταφίδες), “Ενα ποτήρι γάλα.

Σημ. Τό γ ά λ α δέν πρέπει νά βράζεται καί πρέπει νά λαμβάνεται άπορροφόμενο σιγά μέσ’ άπό ένα άχυρένιο σωλήνα κατά προτίμηση.

ΚΕΦ ΑΛΑΙΟΝ Η'.

Δίαιτα και υγεία των παιδιών

Σέ προηγούμενα κεφάλαια έχομε προσπαθήσει νά σκιαγραφήσωμεν δσο μπορούσαμε πιό λεπτομε­ρώς, τόν φυσικό τρόπο διατροφής τών παιδιών, άπό τή γέννηση καί πέρα. Υ π ά ρ χο υν δμως πολλά ση­μεία, πού χρειάζονται συζήτηση, γιά νά συμπληρωθή τό κεφάλαιο αύτό, καί τά σημεία πού άναλύονται σ’ αυτό τό κεφάλαιο πρέπει νά δίνουν τήν άπάν- τηση σ’ όποιαδήποτε έρώτηση μπορούσε νά γεννηθή στό μυαλό τού άναγνώστη.

Κατάλληλη θρέψη, ε ϊν ’ ή πρώτιστη άνάγκη τής Ζωής. Πόσες μητέρες δμως, ή άλλοι πού καταπιά­νονται μέ τή διατροφή τών παιδιών, γνωρίζουν τή σημασία της ;

Πόσα παιδιά στέλνονται στό κάτω κόσμο, ένεκα άκατάλληλης διατροφής. "Ολα τά παιδιά πού φο­ρούν γυαλιά , πού άναπνέουν άπό τό στόμα, τά νευ­ρικά, τά εύέξαπτα , δσα έχουν κάτασπρη γλώσσα,

— 37 —

άσχημη άναπνοή, και σάπια δόντια, δλα αύτά είναι τρανά παραδείγματα παιδιών πού τρέφονται άκα- τάλληλα.

Κατάλληλη θρέψη. Κατάλληλη θρέψη τών πα ι­διών, σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο άπό άφθονη προμήθεια, μέ κείνα πού συνήθως όνομάζονται «θρε­πτική τροφή3 γιατί ή θρεπτική τροφή τών οικογε­νειών μέσης τάξεως είναι έπί τό πλεΐστον άλλοιω- μένη, σάν δέν είναι έξ άρχής άκατάλληλη τροφή. Ε κ τό ς τούτου, πρέπει ν = άναγνωρισθή, πώς άλλοι παράγοντες σχετίζονται μέ τό πρόβλημα τής θρέ- ψεως. Καθαρός άέρας, κατάλληλος τρόπος άναπνοής άρκετή έλεύθερη ζωή στό ύπαιθρο καί άσκηση, ήλιό- λουτρα καί άερόλουτρα, κλπ. εΓναι έπίσης άπαραί- τητα, γιά τό μεγάλωμα καί τήν άνάπτυξη ένός άν· θρώπινου όργανισμοΟ πού άν καί μπορεί νά φανούν τελείως άσχετα, έν τούτοις τό καθένα τους παίζει τό ρόλο του, στήν πορεία τής θρέψεως.

Ή τροφή τών παιδιών, πρέπει νά είναι άπλή καί φυσική, Σ ’ δλες σχεδόν τές περιπτώσεις δσες φορές παρουσιάζεται εύκαιρία, τά παιδιά θά προτιμήσουν τις φυσικές τροφές. Ά λ λ ά , άμαθεΐς γονείς, έπεμ- βαίνουν στά φυσικά ένστικτα τών παιδιών.

Πόσες φορές βλέπει κανένας τις φυσικές τροφές, καθώς είναι τά φρούτα, τά καρύδια, τ ’άγγουράκια, τά καρρότα κλπ. πού τά λαχταρά τό παιδί, νά κα- ταδικάζωνται σάν θανατηφόρα. Τό παιδί πού είναι παραφουσκωμένο μέ σακχαρούχα σιρόπια, πουτίγ­κες, ψωμί, ζυμαρικά, τούρτες, κέίκ καί γλυκά, άρ- ρωσταίνει, καί ή μομφή, άποδίδεται πολύ συχνά

— 38 —

στίς δροσερές ζωογόνες φυσικές τροφές. Δέν εΤν' αύτές, πού πρέπει νά κατηγοροΟνται, ά λλα οί άφύ~ σικες βλαβερές τροφές, δπως είναι ή διϋλισμένη ζ ά ­χαρη, τά προϊόντα του άσπρου άλευριοΰ καί πλή­θος άλλων νεκρών καί ολέθριων προπαρασκευών.

Ή Κατάρα τής Ζάχαρης. Μιά άπό τές κυριώτε- ρες αίτιες τής άρρώστειας στά παιδιά, είναι ή με­γίστη χρήσι διϋλισμένης ζάχαρης. Ή ζάχαρη ύπό μορφήν γλυκισμάτων, ή σιροπιών, ή σάν γλυκαντικό τών κέϊκ, πουτιγκών καί κονσερβών, είναι μιά αίτια τής νευρικότητος, ή καταστροφή τών δοντιών, καί καλλιεργεί τό έδαφος γ ιά άνθυγιεινές έπιθυμίες καί συνήθειες.Ή επιθυμία του τσαγιού και του καφέ, κι= άκόμα πιό δυνατών διεγερτικών, μπορεί ν ’ άποδοθή στή συνήθεια τής ζαχαροφαγίας .

"Αν εΓναι καθόλου άνάγκη νά χρησιμοποιηθή ζά- χαρις, τό άδυΐλιστο είδος δπω ς είναι ή (Βαι^ίοε} είναι ή καλύτερη, κι’ αύτή άκόμη πρέπει νά χρησιμο­ποιείται μέ προσοχή καί μέτρο.

Τροφές άπό δημητριακά, είναι πά ρα πολύ πιό θρεπτικά, δταν δέν γλυκαίνονται μέ ζάχαρη. Μέ τόν δρο «δημητριακά» έννοοΰμεν δχι μόνον τις τροφές του προγεύματος, ά λλά κάθε τροφή πού γίνεται ά π ό σπόρους, κι" αύτές περιλαμβάνουν ψωμί, κέϊκ, που' τίγκες καθώς καί πόριτζ. Τά σΰκα, οί χουρμάδες, οί σταφίδες καί τά δμοια, είναι ιδεώδεις τροφές, φυσι­κής ζάχαρης, γ ιά συνδυασμένη χρήση μέ τές δημη- τριακές τροφές.

Τά κέϊκ πού δίνονται τόσο συχνά στά πα ιδ ιά , ε ίναι φρικώδη άπό διαιτιτική άποψη, κατασκευα-

- 39 -

μένα κυρίως άπό τρεις φτωχότατες τροφές, άσπρο άλεύρι, διΟλισμένη ζάχαρη καί λ ίπος. Πρέπει νά έξα- λειφθοΟν αότά άπό τή διατροφή τοϋ παιδιοΟ.

Τονίζεται πώ ς τά παιδιά χρειάζονται ζάχαρη· Α ρκετά σωστό ! Α λ λ ά δχι τήν διΟλισμένη καί άπο . νεκρωμένη ζάχαρη, πού χρησιμοποιείται τόσο σ’ δλο τόν κόσμο. Ή Φύση έχει χαρίσει ζάχαρη στά φροΟ. τα, καί τά λαχανικά, κι’ αύτή είναι άναλλοίωτο εΤ. δος, πού είναι άπαραίτητη καί γ ιά τ° παιδί καί γ ιά τό μεγάλο.

Τό ά λ α ς—καθώς ή ζ ά χ α ρ η —έπηρεάζει τήν χ ώ ­νευση, καί τήν άνανέωση τοϋ όργανισμοΟ, πάνω στά ό πο ια στηρίζεται ή ύγεία, καί γ ι ’ αύτό τά π α ι­διά πρέπει νά συνηθίσουν νά τρώνε τά φαγητά τους χωρίς άλας.

Μή χρησιμοποιείτα ι άσπρο άλεύρι. Ή π α γ κ ό ­σμια διάδοση τοΟ άσπρου ψωμιοϋ, στά παιδιά, ε ίναι ύπεύθυνη γιά άπερίγραπτες άνωμαλίες καί άσθέ- νειες. Τό άσπρο άλεύρι έχει χάσει τά άνεκτίμητα ορυκτά του ά λ α τα —φωσψόρο, άσβέστιο καί σίλικον κυρίως πού είναι άπαραίτητα γιά τήν τροφή τών νεύρων καί τήν κατασκευήν τών κοκκάλων. Γι αύτό, τό ψωμί τών παιδιών, πρέπει νά περιέχη όλόκληρο τό σπόρο τοϋ σιταριοϋ. Αύτό θά δημιουργήση πιό δυνατά κόκκαλα και νεϋρα, καί μϋς μέ μεγαλύτερη άντοχή.

Ό σ α δή ποτε έπιχειρήματα καί άν παρουσιαστούν πού νά ύποστηρίζουν τήν άξίαν τοϋ κρέατος ώς τροφής, αύτό δέν πρέπει νά δίνεται στά παιδιά. Αύτό τά κάνει άνήσυχα καί φιλόνικα καί τά έκτρα-

χύνει. "Αν έπιθυμήτε πραγματικά, τά παιδιά σας νά μεγαλώσουν έξευγενισμένα, άνθρώπινα καί ύγιή, μή τά τρέφετε μέ κρέας. Γιά νά είναι τά παιδ ιά ύγιή, δόστε τους δσο μπορείτε λιγότερη μαγειρευ- μένη τροφή. Ό όργανισμός τού ζώου, χρειάζεται —τροφές ζωντανές, καί γεμάτες όργανικά όρυ- κτά στοιχεία. Τό μαγείρευμα καταστρέφει ή έλατ- τώνει πλειστα άπό τά ζωτικά όρυκτά άλατα . Ό ά ν ­θρωπος είναι τό μόνο ζώο πού μαγειρεύει τήν τροφή του. Είναι έπίσης τό πιό φιλάσθενο ά π ’ δλα τά ζώα. "Αλλα ζώ α πεθαίνουν, άν ύποχρεωθοΰν νά τραφούν γ ι ’ άρκετόν καιρό μέ μαγειρευμένες τροφές. Πολλές άπό τις άσθένειες τών οικιακών, ζώων, όφείλονται στό δτι τό πλεΐστο μέρος τής τροφής των, είναι μα- γειρευμένο, ή πτωχό κατ’ άλλον τρόπο.

Καθώς έχομεν παρατηρήσει προηγουμένως, τά παιδιά έχουν μιάν ένστικτη έπιθυμία γ ιά φυσικές τροφές. Αύτή πρέπει νά ένθαρρυνθή. Τά τρία τέταρ­τα τής τροφής των τούλάχιστον, πρέπει ν ’ άποτελή- ται άπό άμαγείρευτα λαχανικά καί φρούτα.

Τροφή γ ιά πα ιδ ιά π ο ύ βρίσκονται στην άνά* πτυξή τους. "Αν καί έχομεν ήδη περιγράφει μενού, άς έκθέσωμεν σύντομα, τις πιό κατάλληλες τροφές γ ιά τά παιδιά, πού βρίσκονται στήν άνάπτυξή τους. "Ενας συνδυασμός φρέσκων φρούτων καί άβραστου γάλακτος ή φρέσκων φρούτων, ξηρών φρούτων καί γάλακτος άποτελεΐ ένα θαυμάσιο πρόγευμα.

Σιταρίσιο ψωμί καί βούτυρο μέ μιά σαλάτα , ε ίν ’ ένα κατάλληλο φαγητό γ ιά τό γεύμα ή τό δείπνο, καί κομπόστα άπό γλυκά φρούτα, μπορεί νά προ-

_ 41 —

στεθή αν 'ύπάρχη δρεξη. Ψημένες πατάτες, λ α χ α ­νικά λιτά μαγειρευμένα, κι ένα αϋγό, (δχι π α ρ α π ά ­νω άπό δυό φορές τή βδομάδα) ή τυρί, ή καρύδια μπορούν ν ’ άποτελέσουν τό τρίτο φαγητό.

Νά χρησιμοποιής μέ τή σειρά, 8λα τά λαχανικά καί φρούτα, γ ια ν ’άποφεύγης τή μονοτονία. Ά γ υ ά - λιστο ρύζι, καλά μαγειρευμένο μέ γάλα , εΐν" ένα καλό φαγητό, πού τό άγα ποΰν τά παιδιά. ’Αλλά δσο λιγώτερες πολτώδεις, άμυλοϋχες τροφές σερβί- ρομεν, τόσο καλλίτερα. Ή σπουδαιότερη άντίρρηση, γ ιά τή χρησιμοποίηση πολτωδών άμυλούχων τροφών, είναι πώς δέν μπορούν νά μασηθούν, τόσο καλά, δσον τά ξηρά δημητριακά, ή άλλες σκληρές τροφές. Καί πρέπει νά έχετε ύπ ’ δψει σας, πώς δλες οί άμυ- λούχες τροφές, καί πολτώδεις κυρίως ά π ’ αυτές άπο- τελούνται, άπαιτοΰν προπαρασκευαστική χώνευση στό στόμα. Αύτό μάς έχει φέρει πάλι, τό ζήτημα τής μασήσεως. Τό παιδί πού μασά καλά, ούδέπατε παρατρώει. "Αξίζει λοιπόν τόν κόπο νά συνηθίσετε τά παιδιά νά μασούν καλά καί τέλεια τήν τροφή τους.

Κ αθαρός άέρας. Λίγα σπίτια άερίζονται καλά. Ώ ς έπί τό πλεΐστον, ό άέρας τών δωματίων, δέν είναι ποτέ τόσο καθαρός, δσο τού ύπαίθρου. Γ ι’ αύτό, κρατείστε τά παιδιά, δσο μπορείτε στό ύπαι­θρο. 'Υγεία, καί δύναμις τού καλιτέρου είδους, δέν μπορούν νά δημιουργηθοΰν, χωρίς άρκετή ζωή στό ΰπαισθρο. ’Ακόμη καί σέ ψυχρό καί τρικυμμισμένο καιρό, τά παιδιά χρειάζονται τό άέρα τού ύπαίθρου. ΓΓ αύτό ντύνετέ τα καλά, σέ τέτοιο καιρό, καί βγά-

- 42 —

ζετέ τα έξω. Σημειώστε τή λαμπρή ζωηρότητά τους δταν έπιστρέψουν.

Ό έμβολιασμός καί ό κίνδυνος τών φαρμάκων· ”Αν πραγματικά, έπιθυμεΐς τό παιδί σου νά είναι υγιές, μέ καθαρό α ίμα , καί καλοθρεμμένους μΟς, καί τό θέλεις, ή τή θέλεις, ν ’ άναπτυχθή σ’ ένα έξοχο εΐ- δοςάνθρώ που, μήν τό άφήσης νά μπολιαστή.Ή άπο- τρόπαια συνήθεια τοϋ έμβολιασμοΰ, δηλητηριάζει τό α ίμα καί έπηρεάζει τή θρέψη στά πιό μυστικά καί βαθειά της σημεία .Ή άναστατωμένη θρέψη που έχει άποτέλεσμα τις άδενίτιδες, τήν άναιμία, τό συνάχι, τή φυματίωση καθώς καί άλλες παθήσεις, πολύ συ­νήθως προέρχονται ά π ’ ευθείας άπό τό μπόλιασμα.

Μήν έπιτρέπετε στό παιδί σας νά πάρη φάρμακα. ”Αν άρρωστήση, γ ιά όποιοδήποτε λόγο, έχετε έμπι- στοσΰνη στή Φύση καί έφαρμόσετε τις άπλές θερα­πείες της. Καθαρό νερό, φρέσκος άέρας καί περι­ποίηση, μέ άποχή άπό τροφή γ ιά μιά ή δυό μέρες, θά θεραπεύσουν δλα σχεδόν τά συμπτώμωτα, πού μπορούν νά παρουσιασθούν σ ’ ένα παιδί, καί θά τό άφήσουν μετά τήν άρρώστεια, μέ πολύ καλίτερη ύγεία. Φάρμακα όποιουδήποτε είδους, ¿μποδίζουν τή θεραπεία σέ κάθε περίπτωση. Είναι βέβαιο, πώς Λν τά ά π λ ά συμπτώματα, δπως είναι τά κρυολογή­ματα, καί οι άπλο ι πυρετοί, θεραπευθούν κατάλ­ληλα, μόλις παρουσιασθούν, μέ νηστεία καί κάθαρση τών έντέρων, δέν θά παρουσιασθή καμιά σοβαρό­τερη άνωμαλία. ’Ά ν άκολουθήσης τις άπλές ύπο- δείξειςι πού δίνονται σ ’ αύτό τό κεφάλαιο, σχετικά μέ τή φροντίδα καί τή διατροφή τών παιδιών, θά

— 43 —

ύπάρχη έλάχιστη πιθανότης άσθενεΐας, όποιουδή- ποτε είδους πού θά τά προσβάλη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ θ '.

Δίαιτα για την μητέρα πού θηλάζει

Δέν μπορούμε μέ λέξεις, νά τονίσωμε δσο πρέ­πει, πώς ή δίαιτα μιας μητέρας πού θηλάζει, είναι ένα ζήτημα μεγίστης σπουδαιότητος, δσον άφορά τήν ΰγεία τής ϊδ ιας μητέρας, καί τήν υγεία τοΟ βρέ­φους. Ό περισσότερος κόσμος, γνωρίζει πώς, άν μια μητέρα πού θηλάζει, δέν εΤναι ύγιής, τό γά λ α της, δέν μπορεί νά έπιτύχη κατάλληλη καί ύγιεινή άνά- πτυξη στό παιδί της, γιατί ή ύγεία τοΟ παιδιού, ε ΐν ’ ένα όλοκληρωτικό ζήτημα' δέν μπορούμε νά ε ίμα ­στε μερικώς ύγιεΐς ή άρρωστοι.

Ό κύριος λόγος άποτυχίας πλείστων μητέρων στό θήλασμα των παιδιών τους, όφείλεται στή δηλη­τηριασμένη κατάσταση τοΟ όργανισμοϋ των. Αύτή ή κατάσταση προέρχεται άπό πολλά πρ ά γμ α τα με­ταξύ τών όποιων τό σπουδαιότερο μπορεί νά είναι μιά συνεχής δυσκοιλιότης. Ή άδράνεια τών έντέρων, έχει σάν άποτέλεσμα τήν κατακράτηση τών δηλητη­ρίων στό οώμα, πράγμα πού έπηρεάζει τήν όμαλή λειτουργία του όργανισμοϋ. ’Ά λ λ ες αίτιες τής συ­στηματικής δηλητηριάσεως, ή τοξαιμίας είναι τό άκανόνιστο φαγοπότι, ό υπερσιτισμός, ή μεγάλη χρήση διεγερτικών, καί άλλες έκνευριστικές συνήθειες.

“Ενεκα τών δραστικών καθαρτικών, πού συνηθί­ζουν οί γιατροί νά δίνουν κατά τήν διάρκεια τής

— 44 —

λοχείας, πολλές μητέρες υποφέρουν άπό δυσκοιλιό­τητα, γιά λίγο καιρό μετά ά π ' αύτή, άλλά σάν έφαρ- μόσουν τή μέθοδο που περιγράφουμε, ή κατάσταση γρήγορα θά διαρθωθή. Κάποτε είναι ύπεύθυνη σ ’ αότό, ή άκατάλληλη λειτουργία τών άδένων, άλλά αύτή ή κατάσταση άφ’ έαυτής, τίς παραπάνω φορές προέρχεται άπό τοξαιμική κατάσταση τού σώματος.

Πώς βελτιώνεται ή έκκριση υγιεινού γάλακτος- Ή μητέρα πού βρίσκει τόν έαυτό της ανίκανο νά δίαθρέψη τό βρέφος της, ένεκα τής ποιότητος τοΟ γάκακτός της, πρέπει άμέσως νά θέση σέ έφαρμογή τίς παρακάτω ύποδείξεις.

Τό πρώτιστο πού έχει νά κάμη είναι νά έφαρ- μόση τήν άκόλουθη δίαιτα, πού άν και άν μπορεί νά μήν φανή ικανοποιητική, έν τούτοις τίς π α ρ α ­πάνω φορές θά έπιτύχη τό σκοπό της, καί θά είναι κατάλληλη γιά τή συντήρηση του όργανισμοΰ.

Πρωί. Φρέσκα ώριμα φρούτα, π. χ. μήλα, άχλά- δια, πορτοκάλια, καί σταφύλια. Καί ένα φλυντζάνι φρέσκο γάλα , λαμβανόμενο μέ άργά ροφήματα. Φρούτα δσα τραβα ή όρεξη μπορεί νά πάρη, άλλά πρέπει νά είναι ώριμα.

Μεσημέρι. "Ενα λαχανικά λιτά μαγειρευμένο καί μιά ψημένη πα τά τα μέ βούτυρο.

Βράδυ. Μιά σαλάτα, άπό διάφορα άβραστα λα ­χανικά, καί μέ λ ίγα καρύδια κοπανισμένα ή τριμμέτο τυρί.

Συμφωνούμε πώς είναι μιά λιτή, άλλά γενικής ώφελείας δίαιτα. Μετά άπό μιά βδομάδα, συνήθως, θά έπιτευχθή τό ποθούμενο άποτέλεσμα' άν όχι

— 45 —

μπορεί νά συνεχισθή άκόμη μιά. ”Αν έλαττωθή ή πο- σότης του γάλακτος στό διάστημα αύτής της οιατρο- φής, περισσότερο γ ά λ α μπορεί νά χρησιμοποιηθή μέ τό πρωινό καί τό μεσημεριανό φαγητό. Μήν πα ρ α ' παίρνετε δμως γά λα . σάν δέν είναι άνάγκη' Ή χρήση του τσαγιοΟ, τοΟ καφέ καί άλλων διεγερτικών ποτών πρέπει νά σταματήση τελείως, κατά τή διάρ­κεια τής δίαιτας αύτής, καί τίποτε άλλο δέν πρέπει νά λαμβάνεται έκτος άπό τις τροφές πού συνι- στώνται.

’Ιδιαίτερη φροντίδα πρέπει νά γίνη, ν ’ άποφεύγε- ται όποιαδήποτε τροφή μεταξύ τών γεμάτων. ”Αν ή μητέρα" μπορή, πρέπει νά προσπαθήση νά κάμνη ένα καλό περίπατο καθεμέρα στό ύπαιθρο, καί νά έφαρ- μόση δσες μπορεί άπό τις ύγιεινές συνήθειες, πού δίνονται τακτικά στό περιοδικό «Hecltnpor Ale»

"Οταν τελειώση ή περίοδος τής δίαιτας, άπό φρούτα λαχανικά καί γάλα , πρέπει νά χρησιμοποιη- θοΟν τά άκόλουθα μενού, σάν ένας όδηγός στή μελ. λοντική διατροφή, κι* άν δέν έφαρμόζονται πλήρως.

Μενοΰ για θηλάζουσα μητέρα.

Κ υ ρ ι α κ ή

Πρόγευμα. "Ενα πορτοκάλι. Βερύκοκκα, κομπό­στα Γ άλα.

Γεύμα. Μαρούλι, τομάτα καί κάρδαμο σαλάτα. Ψωμί μέ βούτυρο. Ψημένο μήλο καί κρέμα.Δείπνο. Κουνουπίδι μαγειρευτό. Πατάτα ψημένη κρεμμύδι. Κομπόστα δαμάσκηνα.

- 46 -

Δ ε υ τ έ ρ α

Πρόγευμα. 'Α χλά δ ια ή μήλα. ΣΟκα. Γάλα.ΓεΟμα. Μαρούλι, σέλινο, κοκκινογούλι καί καρρότο

σαλάτα . Τριμμένο τυρί. Σιταρίσιο ψωμί καί βούτυρο. Κομπόστα άχλάδι.

Δείπνο, Χυμό τής τομάτας (ένα μικρό ποτήρι) Ά τμόβ ρασ τα καρρότα καί λάχανα . Αυγό έλαφρά τηγανισμένο σέ νερό, Ψημένο μήλο καί κρέμα.

Τ ρ ί τ η

Πρόγευμα. «Shredded wheat» καί χουρμάδες, κρέμα ή γάλα .

ΓεΟμα. Μιά καλή άνάμικτη σαλάτα άπό διάφορα μαζί μέ τυρί ή καρύδια Συταρίσια φρυγανιά καί βού­τυρο. Κομπόστα μήλα.

Δείπνο. Κοτολέτα άρνάκι ή ευγεστο λαχανικό. Βρασμένο σέλινο, άτμόβραστα γογγύλια . Ψημένες μπανάνες.

Τ ε τ ά ρ τ η

Πρόγευμα. Φράπες καί μέλι, Βρασμένες σταφί 6ες. Μήλο—γάλα.

ΓεΟμα. Αύγό τηγανισμένο σέ νερό—σπανάκι. Σι- ταρίσιο ψωμί καί βούτυρο. Μιά ώριμη μπανάνα.

Δείπνο. Λίγη σαλάτα μαρούλι καί τομάτα, Ά τ - μόβραστο ψάρι, ή μακαρόνια τυρί. Λάχανο. Δ αμ ά ­σκηνα καί κρέμα.

Π έ μ π τ η

Πρόγευμα. "Ενα μήλο. Πορτοκάλι, σταφύλι, λ ίγα σΟκα, γάλα .

— 47 —

Γεύμα. ’Αρκετή σαλάτα διάφορα, μιά ψημένα πα . τάτα καί βούτυρο. Κομπόστα μήλα ή άχλάδια .

Δείπνο. Χορτόσουπα. Πουλερικό ή άρνάκι ή ένα πιάτο καρύδια. Κουνουπίδι καί καρρότα άτμόβραστα. Ροδάκινα (κομπόστα αν προτιμάται) καί κρέμα.

Π α ρ α σ κ ε υ ήΠρόγευμα. Φρέσκα φτροΰτα (δποια προτιμώνται)

καί καρύδια.ΓεΟμα. Σέλινο, μήλα καί τομάτα σαλάτα. Τυρί.

Σιταρίσια φριγανιά καί βούτυρο, ψημένη μπανάνα.Δείπνο. Σ π α ρ ά γγ ια του κουτιού, καί βούτυρο κα­

ρυδιού. Σπανάκι καί σέλινο, κομπόστα βερύκοκκα καί κρέμα.

Σ ά β β α τ ο

Πρόγευμα. ’Αχλάδι, μήλο καί χουρμάδες. Γάλα.Γεύμα. Χυμό τομάτας (ένα μικρό ποτήρι) ’Αρκε­

τή σαλάτα διάφορα (Rqvita) καί βούτυρο.Δείπνο. Κοτολέτα άρνάκι ή εΰγεστο λαχανικά.

Βρασμένο σέλινο. Ά τμόβρασ τα γογγύλια . Ψημένη μπανάνα.

Τά παραπάνω μενού έχουν προτιμηθεί, μέ σκο­πόν νά ύποδείξουν ένα καθημερινό διαιτολόγιο ίσορ­ροπημένο καί πλούσιο σ’ δλα τά συστατικά, πού ε ί ­ναι άνα γκα ΐα γ ιά μιά θηλάζουσα μητέρα. Α π λ ώ ς σκοπεύουν αύτά νά χρησιμοποιηθούν σάν ένας όδη~ γός. ’Ό λ ες οί θηλάζουσες μητέρες πρέπει νά συμ- βουλεύωνται τό περιοδικό «Heoltu pr Ale» κάθε μήνα( γ ιά νά τις βοηθή σχετικά μέ τήν κατάλληλη έκλογή τροφών, καθ' δτι ένα συμπληρωμένο έβδομαδιαΐο με-

νοΟ, περιγράφεται σέ κάθε έκδοση. Ή πραγματικά βοηθητική υγιεινή συμβουλή πού είναι τό σπουδαιό­τερο χαρακτηριστικό τοΟ περιοδικοί), θά βρεθή υπερ­βολικά ώφέλιμη άπό μητέρες πού θηλάζουν ή άνα- τρέφουν παιδιά.

Σ. Μ. ’Α ναγνώ στη : "Α ν βρίσκης πώς ή έκδοσι του β ι­βλίου αύτοΟ στήν Ε λ λ η ν ικ ή καλύπτε ι μεγάλο κενό κα ί έπ ι- τακτική κο ινω νική άνάγκη, φρόντισε νά τό διαδώσης μέ φανατισμό στό περ ιβάλλον σου κα ί σ τε ίλε δύο λό γ ια μέ τή γνώμη σου στό μεταφραστή Δ. Χρόνη, Σ ανταρόζα 5, ’Αθήνα, γ ιά νά περιληφθοΰν στήν Γ ' έκδοση.

— 48 —

Ε Κ Υ Κ Α Ο Φ Ο Ρ Η I A ΝGEORGE RICHARDS Μ ετάφρασις Δ . ΧΡΟΝΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΠΙΕΩΣ & ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΜΕ ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΣΑ & ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

BERNARR MACFADDEN Έ κ δ ο σ I ς Β'.

1. Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΣ2. Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΟΣ

ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ δ. ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣHARRY BENJAMIN

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΟΡΑΣΙΣ ΧΩΡΙΣ ΓΥΑΛΙΑ STANLEY LIEF

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΠΟ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ& ΕΦΕΞΗΣ Μετάφρ. ύπό Λ. ΧΡΟΝΗ κα ί Ζ. ΖΑΒΒΙΔΗ

Π ω λοϋνται ατά κεντρ ικά Β ιβλ ιοπω λε ία κα ί ατό μεταφραστήΔΗΜ. ΧΡΟΝΗ Σανταρόζα 5.

ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝBERNARR MACFADDEN

ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΖΩ ΤΙΚΟ ΤΗΤΑ Μετάφραοις Δ . ΧΡΟΝΗΔΗΜ. ΙΩ. ΧΡΟΝΗ

1. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ - ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ - ΚΕΦΑΛΑΙΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΑ

2· ΑΡΜ ΟΝΙΑ ΣΩ Μ ΑΤΟ Σ & ΠΝΕΥΜ ΑΤΟ Σ 3» ΠΟΙΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΗ Ο ΑΓΡΟΤΗΣ

GEORGE BARRARIN

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΜ ΝΟΥ BERNARR MACFADDEN

1· ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΙΣ ΤΩΝ ΜΑΛΛΙΩΝ & ΡίΖΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟ ΥΣ

2· ΝΗΣΤΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑW. E. HOLDER

1. ΔΗΛΗ ΤΗ ΡΙΑΣΙΣ ΑΠΟ Μ ΕΤΑΛΛλΗ ΚΥΡΙΩΤΕΡΗ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

2. Α Π Ο Τ Ε ΛΕΣ Μ ΑΤ ΙΚ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑ ΡΚ ΙΝ Ο Υ

ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ W. E. HOLDER

Γιά πληροφορίες άπευδυνδήτε ΔΗΜ. ΧΡΟΝΜΝ Σανταρόζα 5, Ά δήνα ς , Τηλ. 28.637