ΚεφάλαιοΚεφάλαιο 1313ΤαΤα αερόφωνααερόφωνα μεμε επιστόμιοεπιστόμιο

ΤρόποςΤρόπος λειτουργίαςλειτουργίας

ΑξιοποιούνταιΑξιοποιούνται οιοι ψηλότερεςψηλότερες συχνότητεςσυχνότητεςτηςτης αρμονικήςαρμονικής σειράςσειράςΗΗ τεχνικήτεχνική τουτου υπερφυσήματοςυπερφυσήματος ανάγεταιανάγεται σεσεβασικόβασικό ((ήή καικαι αποκλειστικόαποκλειστικό) ) τρόποτρόποπαραγωγήςπαραγωγής ήχουήχουΟιΟι ψηλέςψηλές αρμονικέςαρμονικές είναιείναι γειτονικέςγειτονικές, , επομένωςεπομένως τατα όργαναόργανα μπορούνμπορούν νανα παίξουνπαίξουνμελωδίαςμελωδίαςΟιΟι χαμηλέςχαμηλές περιοχέςπεριοχές δενδεν είναιείναι τόσοτόσοεύχρηστεςεύχρηστες

Νότες φυσικής τρομπέτας

Νότες φυσικής τρομπέτας (διορθωμένες)

ΤρόποςΤρόπος παραγωγήςπαραγωγής ήχουήχουΗΗ παλμικήπαλμική κίνησηκίνηση δημιουργείταιδημιουργείται απόαπό ταταχείληχείλη τουτου οργανοπαίκτηοργανοπαίκτηΕιδικάΕιδικά διαμορφωμένοδιαμορφωμένο επιστόμιοεπιστόμιο ((σεσε μορφήμορφήκύπελλουκύπελλου))–– στηρίζειστηρίζει τατα χείληχείλη–– διαμορφώνειδιαμορφώνει τηντην πίεσηπίεση μεταξύμεταξύ τουςτους

ΤοΤο σχήμασχήμα τουτου επιστομίουεπιστομίου παίζειπαίζει βασικόβασικόρόλορόλο–– στοστο ηχόχρωμαηχόχρωμα–– στιςστις νότεςνότες πουπου μπορούνμπορούν νανα παραχθούνπαραχθούν

Τρομπέτας τούμπας

κόρνου

τρομπονιού

ΑερόφωναΑερόφωνα μεμε επιστόμιοεπιστόμιοκαικαι πλευρικέςπλευρικές οπέςοπές

((ΠροσπαθούνΠροσπαθούν νανασυνδυάσουνσυνδυάσουν καικαι τουςτους δύοδύοτρόπουςτρόπους λειτουργίαςλειτουργίας))

ΤοΤο κορνέτοκορνέτο (Zink)(Zink)ΞύλινοςΞύλινος κωνικόςκωνικός σωλήναςσωλήνας μεμε 6+1 6+1 οπέςοπέςΕλαφράΕλαφρά καμπύλοκαμπύλο σχήμασχήμαΜικρόΜικρό επιστόμιοεπιστόμιοΠολύΠολύ δύσκολοδύσκολο στοστο παίξιμοπαίξιμο καικαι μεμε ασταθήασταθήιντονασιόνιντονασιόν–– ΠαίζεταιΠαίζεται καικαι μεμε τιςτις οπέςοπές καικαι μεμε τιςτις αρμονικέςαρμονικές

ΘεωρείταιΘεωρείται ηη καλύτερηκαλύτερη απομίμησηαπομίμηση τηςτηςανθρώπινηςανθρώπινης φωνήςφωνήςΈπαιζεΈπαιζε τητη σοπράνοσοπράνο γραμμήγραμμή σεσε σύνολασύνολατρομπονιώντρομπονιών ((διπλασιασμόςδιπλασιασμός τωντων φωνώνφωνών τηςτηςχορωδίαςχορωδίας))1515οςος –– τέλητέλη 1717ουου αιαι..

Κορνέττα

Alto + Tenor Cornett

ΤοΤο ΣερπέντΣερπέντ

ΜπάσοΜπάσο τηςτης οικογένειαςοικογένειας τωντων κορνέτωνκορνέτων((απόαπό τοντον 1616οο αιαι.).)ΣτρατιωτικήΣτρατιωτική χρήσηχρήση μέχριμέχρι αρχήαρχή 1919ουου..6 6 οπέςοπές, , αργότερααργότερα καικαι κλειδιάκλειδιά ((κλειστάκλειστάστηνστην κανονικήκανονική θέσηθέση))ΠαίζεταιΠαίζεται καικαι μεμε τιςτις οπέςοπές καικαι μεμε τιςτιςαρμονικέςαρμονικές

ΣάλπιγγαΣάλπιγγα ήή τρομπέτατρομπέτα μεμε κλειδιάκλειδιά

ΠροσθήκηΠροσθήκη 5 5 κλειδιώνκλειδιών στηστηστρατιωτικήστρατιωτική σάλπιγγασάλπιγγαΠαρέμεινεΠαρέμεινε ωςως στρατιωτικόστρατιωτικό όργανοόργανοΗΗ αρχήαρχή λειτουργίαςλειτουργίας τηςτης έδωσεέδωσε τηντηνιδέαιδέα γιαγια τητη δημιουργίαδημιουργία τηςτης οφικελίδοςοφικελίδος

ΟφικλείςΟφικλείς ((OphicleideOphicleide))

ΜπάσοΜπάσο σάλπιγγασάλπιγγα μεμε κλειδιάκλειδιά ((HalaryHalary, 1817), 1817)ΕίχεΕίχε τητη μεγαλύτερημεγαλύτερη επιτυχίαεπιτυχία καικαι διάρκειαδιάρκειαζωήςζωήςΚαθαρόςΚαθαρός καικαι ευκίνητοςευκίνητος ήχοςήχος στηνστην μπασαμπασαπεριοχήπεριοχή τωντων τρομπονιώντρομπονιώνΑντικαταστάθηκεΑντικαταστάθηκε απόαπό τηντην τούμπατούμπα,, ((μεμεβαλβίδεςβαλβίδες) ) αλλάαλλά όχιόχι πάνταπάντα μεμε επιτυχίαεπιτυχίαΚωνικόςΚωνικός σωλήναςσωλήνας μεμε επιστόμιοεπιστόμιο τρομπονιούτρομπονιούΤρειςΤρεις πλήρωςπλήρως χρωματικέςχρωματικές οκτάβεςοκτάβεςΆλτοΆλτο καικαι μπάσομπάσο ((μεταφερόμεναμεταφερόμενα))

Kummer, Παραλλαγές γιαΟφικλείδα και πιάνο

ΑερόφωναΑερόφωνα μεμε επιστόμιοεπιστόμιοχωρίςχωρίς πλευρικέςπλευρικές οπέςοπέςΦυσικάΦυσικάΜεΜε βαλβίδεςβαλβίδες

ΦυσικάΦυσικά αερόφωνααερόφωναΜεγάλοΜεγάλο μήκοςμήκος καικαι στενήστενή διάμετροςδιάμετρος σωλήνασωλήναΕπιτρέπειΕπιτρέπει τηντην παραγωγήπαραγωγή μεγάληςμεγάλης σειράςσειράςαρμονικώναρμονικών ωςως βασικέςβασικέςΟιΟι γειτονικέςγειτονικές νότεςνότες (=(=μελωδίεςμελωδίες) ) βρίσκονταιβρίσκονται στιςστις ψηλέςψηλές περιοχέςπεριοχέςΟιΟι χαμηλέςχαμηλές συχνότητεςσυχνότητες χρησιμεύουνχρησιμεύουν ωςωςαρμονικήαρμονική στήριξηστήριξηΣταθερόΣταθερό καικαι αναλλοίωτοαναλλοίωτο μήκοςμήκος σωλήνασωλήνα–– ΜπορείΜπορεί νανα παράγειπαράγει μόνομόνο μίαμία σειράσειρά αρμονικώναρμονικών–– ΕπομένωςΕπομένως, , παίζειπαίζει μόνομόνο σεσε ελάχιστεςελάχιστες συγγενείςσυγγενείςμεταξύμεταξύ τουςτους τονικότητεςτονικότητες

Undecima ricercata (φυσική τρομπέτα-clarion)

ΦυσικάΦυσικά αερόφωνααερόφωνα μεμε ανταλλακτικάανταλλακτικά1818οςος αιαι., ., ανάπτυξηανάπτυξη τηςτης ορχηστρικήςορχηστρικήςμουσικήςμουσικήςΑνάγκηΑνάγκη νανα παίζονταιπαίζονται περισσότερεςπερισσότερεςτονικότητεςτονικότητεςΤμήματαΤμήματα τουτου οργάνουοργάνου χωρίζοντανχωρίζονταν καικαιαντικαθίσταντοαντικαθίσταντο απόαπό άλλαάλλα––ΜεταβαλλότανΜεταβαλλόταν τοτο συνολικόσυνολικό μήκοςμήκος τουτουσωλήνασωλήνα

–– ΕπομένωςΕπομένως τοτο όργανοόργανο έπαιζεέπαιζε σεσε σειράσειράσυγγενώνσυγγενών τονικοτήτωντονικοτήτων ((αλλάαλλά πάλιπάλι μόνομόνομίαμία))

ΆλλεςΆλλες λύσειςλύσεις

ΦυσικάΦυσικά αερόφωνααερόφωνα μεμε συρόμενοσυρόμενοσωλήνασωλήνα–– ΤρομπόνιΤρομπόνι––ΟλκωτήΟλκωτή τρομπέτατρομπέτα ((slide trumpet slide trumpet --μπαρόκμπαρόκ))

ΦυσικάΦυσικά αερόφωνααερόφωνα μεμε πολλαπλούςπολλαπλούςσωλήνεςσωλήνες καικαι μετακινούμενομετακινούμενο επιστόμιοεπιστόμιο–– ΚόρνοΚόρνο–– τρομπέτατρομπέτα

ΗΗ προσθήκηπροσθήκη τωντων βαλβίδωνβαλβίδωνΑρχέςΑρχές 1919ουου αιαι (1814(1814--15, 15, StStöölzellzel))..ΤοΤο πάτημαπάτημα τηςτης βαλβίδαςβαλβίδας προσθέτειπροσθέτει προσωρινάπροσωρινά έναένατμήματμήμα σωλήνασωλήνα–– ΑυξάνειΑυξάνει τοτο συνολικόσυνολικό μήκοςμήκος–– ΔημιουργείΔημιουργεί μίαμία νέανέα σειράσειρά αρμονικώναρμονικών καικαι μίαμία νέανέα σειράσειράσυγγενώνσυγγενών τονικοτήτωντονικοτήτων

ΠερισσότερεςΠερισσότερες βαλβίδεςβαλβίδες αυξάνουναυξάνουν ακόμηακόμηπερισσότεροπερισσότερο τιςτις τονκότητεςτονκότητεςΈτσιΈτσι προκύπτουνπροκύπτουν εύχρησταεύχρηστα καικαι πλήρωςπλήρωςχρωματικάχρωματικά όργαναόργανα–– ΣυχνάΣυχνά όμωςόμως σεσε βάροςβάρος τηςτης ηχητικήςηχητικής διαύγειαςδιαύγειας

ΑποτέλεσμαΑποτέλεσμα: : τεράστιατεράστια ανάπτυξηανάπτυξη τωντων οργάνωνοργάνωναυτούαυτού τουτου είδουςείδους καικαι δημιουργίαδημιουργία νέωννέων

ΚόρνοΚόρνο

ΑρχαίοΑρχαίο όργανοόργανο, , απόαπό φυσικόφυσικό υλικόυλικό–– ΚέρατοΚέρατο ζώουζώου ήή κοχύλικοχύλι

ΚωνικόςΚωνικός σωλήναςσωλήνας τυλιγμένοςτυλιγμένος σεσε κύκλοκύκλο καικαιμεμε πλατύπλατύ κώδωνακώδωνα ((καταγωγήκαταγωγή απόαπό τοτοκυνηγετικόκυνηγετικό κόρνοκόρνο –– JagdhornJagdhorn))ΕπιστόμιοΕπιστόμιο βαθύβαθύ, , χωρίςχωρίς γωνίεςγωνίες, , γιαγια μαλακόμαλακόήχοήχοΤεχνικήΤεχνική τουτου κλεισίματοςκλεισίματος τηςτης καμπάναςκαμπάνας μεμετοτο χέριχέρι

ΤοΤο σύγχρονοσύγχρονο κόρνοκόρνο1818οςος αιαι.: .: ΑνταλλακτικοίΑνταλλακτικοί σωλήνεςσωλήνες ((όλαόλα ταταμέρημέρη σεσε ντοντο))ΠερίΠερί τοτο 18201820:: ΒαλβίδεςΒαλβίδες–– οο αριθμόςαριθμός ποικίλλειποικίλλει απόαπό 3 3 ωςως 66

ΚόρναΚόρνα σεσε φαφα, , σεσε σισι--ύφύφ. . καικαι διπλάδιπλά–– πρόσθετηπρόσθετη βαλβίδαβαλβίδα πουπου μεταφέρειμεταφέρει απόαπό τητη μιαμιαστηνστην άλληάλλη βασικήβασική τονικότητατονικότητα

ΠαράΠαρά τιςτις βαλβίδεςβαλβίδες, , ηη τεχνικήτεχνική τουτου χεριούχεριούδιατηρείταιδιατηρείται–– ΓιαΓια λόγουςλόγους ιντονασιόνιντονασιόν–– ΓιαΓια λόγουςλόγους ηχοχρώματοςηχοχρώματος

ΤρομπέταΤρομπέτα

ΑρχαίαΑρχαία σάλπιγγασάλπιγγα –– ευθύγραμμηευθύγραμμηΡωμαϊκήΡωμαϊκή καικαι βυζαντινήβυζαντινή τούβατούβα–– ΣτρατιωτικήΣτρατιωτική καικαι τελετουργικήτελετουργική χρήσηχρήση–– ΚωνικόςΚωνικός σωλήναςσωλήνας

ΕξέλιξηΕξέλιξη τηςτης σύγχρονηςσύγχρονης τρομπέταςτρομπέτας απόαπό τηντηνμπουζίναμπουζίνα–– ΣτενόςΣτενός ευθύςευθύς κυλινδρικόςκυλινδρικός σωλήναςσωλήνας–– ΒυζαντινήςΒυζαντινής--αραβικήςαραβικής προέλευσηςπροέλευσης–– ΣύνδεσηΣύνδεση μεμε τατα τύμπανατύμπανα ((παράδοσηπαράδοση πουπουδιατηρείταιδιατηρείται γιαγια πολλούςπολλούς αιώνεςαιώνες))

ΤρομπέταΤρομπέτα, , πρώιμηπρώιμη ευρωπαϊκήευρωπαϊκήιστορίαιστορία

ΠερίΠερί τοτο 1400, 1400, μπουζίνεςμπουζίνες σεσε σχήμασχήμα SSΑργότεραΑργότερα προχωρείπροχωρεί σεσε περιελίξειςπεριελίξεις τουτουσωλήνασωλήναΠερίπουΠερίπου τηντην ίδιαίδια περίοδοπερίοδο: : ολκωτήολκωτήτρομπέτατρομπέτα–– ΕξελίσσεταιΕξελίσσεται αργότερααργότερα σεσε τρομπόνιτρομπόνι

ΑναγέννησηΑναγέννηση: : τεχνικήτεχνική clarinoclarino–– στιςστις ψηλέςψηλές αρμονικέςαρμονικές

ΗΗ σύγχρονησύγχρονη τρομπέτατρομπέτα

ΣωλήναςΣωλήνας κωνικόςκωνικός κατάκατά τοτο 80%80%ΤρειςΤρεις βαλβίδεςβαλβίδες––ΠλουτίζουνΠλουτίζουν τοτο όργανοόργανο μεμε πέντεπέντε σειρέςσειρέςαρμονικώναρμονικών

ΣεΣε ΣιΣι μπεμόλμπεμόλ ((τρανσπόρτοτρανσπόρτο))

ΤρομπόνιΤρομπόνι

ΜέσαΜέσα 1515ουου αιαι..–– εξέλιξηεξέλιξη τηςτης ολκωτήςολκωτής τρομπέταςτρομπέτας

ΚυλινδρικόςΚυλινδρικός σωλήναςσωλήναςΜεταβαλλόμενοΜεταβαλλόμενο μήκοςμήκος μεμε ολκόολκό–– ΕπτάΕπτά θέσειςθέσεις

ΕνίοτεΕνίοτε καικαι πρόσθεταπρόσθετα μήκημήκη σωλήνωνσωλήνων μεμεκλειδιάκλειδιάΤρομπόνιαΤρομπόνια σεσε σισι--ύφεσηύφεση, , σεσε φαφα κλπκλπ.,.,–– ΑνάλογαΑνάλογα μεμε τητη συχνότητασυχνότητα μεμε κλειστόκλειστό ολκόολκό–– ΌμωςΌμως δενδεν είναιείναι μεταφερόμεναμεταφερόμενα

Απλό τρομπόνιΔιπλό τρομπόνι

Glinka, Susanin’s Aria (μπάσο τρομπόνι)

ΕίδηΕίδη τρομπονιώντρομπονιώνΆλτοΆλτο ((καικαι σοπράνοσοπράνο))–– στηνστην αναγεννησιακήαναγεννησιακή μουσικήμουσική, , διπλασιάζουνδιπλασιάζουν τιςτιςφωνέςφωνές τηςτης χορωδίαςχορωδίας, , χωρίςχωρίς νανα σημειώνονταισημειώνονται

–– ΣτηΣτη σοπράνοσοπράνο συνήθωςσυνήθως τοτο κορνέτοκορνέτο

ΤενόροΤενόρο, , μπάσομπάσο, , διπλόδιπλό ((τενόροτενόρο--μπάσομπάσο))–– σισι--ύφύφ καικαι φαφα

ΜπάσοΜπάσο ((σεσε σολσολ))ΚοντραμπάσοΚοντραμπάσο ((ήή cimbassocimbasso) ) σεσε ΣιΣι--ύφύφ..–– ΜεΜε διπλόδιπλό ολκόολκό καικαι βαλβίδεςβαλβίδες

ΤρομπόνιΤρομπόνι μεμε βαλβίδεςβαλβίδες ((ΙταλίαΙταλία--μπάντεςμπάντες))ΣτηνΣτην ορχήστραορχήστρα μονιμοποιείταιμονιμοποιείται στονστον 1919οο αιαι..

Cimbasso(κοντραμπάσο τρομπόνι)

ΝέαΝέα όργαναόργαναΜετάΜετά τηντην εφεύρεσηεφεύρεση τωντων

βαλβίδωνβαλβίδων

ΗΗ ανακάλυψηανακάλυψη καικαι ηη εξέλιξηεξέλιξη τωντωνβαλβίδωνβαλβίδων προκαλείπροκαλεί

ΚατασκευήΚατασκευή πλήθουςπλήθους παραλλαγώνπαραλλαγών καικαινέωννέων οργάνωνοργάνωνΜεγάληΜεγάλη ανάπτυξηανάπτυξη τουτου τμήματοςτμήματος τωντων««ΧάλκινωνΧάλκινων»» στηνστην ορχήστραορχήστραΔίνειΔίνει νέεςνέες δυνατότητεςδυνατότητες στουςστουςσυνθέτεςσυνθέτεςΟιΟι συνθέτεςσυνθέτες μεμε τητη σειράσειρά τουςτους ζητούνζητούνολοέναολοένα καικαι πιοπιο νέανέα ηχοχρώματαηχοχρώματα

FlFlűűggelhornelhorn -- FlicornoFlicorno

ΑντικαθιστάΑντικαθιστά τιςτις σάλπιγγεςσάλπιγγες μεμε κλειδιάκλειδιάστηνστην μπάνταμπάνταΦαρδύςΦαρδύς κωνικόςκωνικός σωλήναςσωλήνας καικαικαμπάνακαμπάνα στραμμένηστραμμένη προςπρος τατα επάνωεπάνωFlFlűűgelgel ((= = φτερούγαφτερούγα) ) flicornoflicornoSaxhorn Saxhorn –– οικογένειαοικογένεια μεμε μεγαλύτερημεγαλύτερη ομοιογένειαομοιογένεια

ΠοικιλίαΠοικιλία παραλλαγώνπαραλλαγών, , μεγεθώνμεγεθών καικαιονομασιώνονομασιών

Flicorno τενόρο και μπάσο

Saxhorn

Wagner-Tuba

TubaTubaΤοΤο μπάσομπάσο τηςτης οικογένειαςοικογένειας τωντων flicorniflicorni–– ΤοΤο μόνομόνο πουπου καθιερώθηκεκαθιερώθηκε μόνιμαμόνιμα στηνστηνορχήστραορχήστρα

–– ΑπόΑπό τατα μέσαμέσα τουτου 1919ουου αιαι..–– ΑντικαθιστάΑντικαθιστά τηντην οφικλείδαοφικλείδα

ΦαρδύςΦαρδύς κωνικόςκωνικός σωλήναςσωλήνας καικαι βαθύβαθύεπιστόμιοεπιστόμιοTenoroTenoro tuba, basso tubatuba, basso tubaHelicon, Euphonium, Helicon, Euphonium, SousaphonSousaphon, , BombardonBombardon κκ..αα..

Basso-Tuba (Contrabasso) Tenoro-Tuba (Basso)

Sousaphon-Helikon