ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ

Σειρά: Οικογένεια – Υγεία – Life Style

Δρ Θάνος Ε. Ασκητής, Για σένα, έφηβε

Copyright κειμένου © 2012: Δρ Θάνος Ε. Ασκητής

Παραγωγή: MINΩAΣ A.E.E. 1η έκδοση: Αύγουστος 2012 (3.000 αντίτυπα)1η ανατύπωση: Σεπτέμβριος 2012 (2.000 αντίτυπα)

Eπιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Καραδήμας Σχεδιασμός εξωφύλλου – Σελιδοποίηση: Ιάκωβος ΨαρίδηςΦωτογραφία εξωφύλλου: © Shutterstock Images

Copyright © για την παρούσα έκδοση: Εκδόσεις MINΩAΣ Τ.Θ. 504 88, 141 10 N. Hράκλειο, AΘHNA τηλ.: 210 27 11 222 – fax: 210 27 76 818 www.minoas.gr • e-mail: info@minoas.gr

ISBN 978-960-481-923-2

ΓΙΑ ΣΕΝΑ,ΕΦΗΒΕ

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις γύρω από το σώμα σου και τις σχέσεις σου

Συγγραφική Ομάδα

Θάνος Ε. Ασκητής, Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών,

Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής ΥγείαςΚωνσταντίνος Ρόκκας, Χειρ. Ουρολόγος-Ανδρολόγος,

Διευθυντής Ανδρολογικού Τμήματος του ΙΨΣΥ Αθανάσιος Γιαννακούρης, Μαιευτήρας-Χειρ. Γυναικολόγος

Μαρίνα Μόσχα, ΨυχολόγοςΧριστίνα Χουσιάδα, Ψυχολόγος

Αργύρης Θεοδωρόπουλος, ΨυχολόγοςΚυριάκος Κουρούσιας, Ψυχολόγος

Νίκη Ζαρκάδα, Ψυχολόγος

Δρ Θάνος Ε. Ασκητής

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος 9

Εφηβεία 13

Έφηβος 23

Από τον αυνανισμό στην πρώτη μου φορά 44

Έφηβη 63

Από τον αυνανισμό στην πρώτη μου φορά 73

Γονιμότητα – Αντισύλληψη – Προστασία 84

Ηεικόναμουκαιησεξουαλικότητάμου 100

Σεξουαλικάμεταδιδόμενανοσήματα(ΣΜΝ) 120

Ησχέσημου 134

Οιφίλοιμου 150

Οιγονείςμου 165

Το διαζύγιο των γονιών μου 222

Εφηβείακαιπαθολογία 231

Ηοικονομικήκρίσημέσααπόταμάτιαμου 239

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τι σημαίνει είμαι έφηβος;Τι αλλάζει τηνπερίοδοαυτήστη

ζωή μου; Τι πρέπει να ξέρω για μένα;Πώς με βλέπουν οι

άλλοι;Οιφίλοιμου;Αρέσωέτσιόπωςαλλάζω;Μεαποδέ-

χονται;Πώςησεξουαλικότητάμουξυπνάειτιςαισθήσειςκαι

τηνηδονήμου;Πώςοιγονείςμουμπορούνναμεβοηθήσουν

μέσαστηνεφηβείαμου;Τελικάηεφηβείαείναιμιαδύσκολη

ηλικίαόπωςλένεοιμεγάλοι;Eμείςοιέφηβοιείμαστε«ιδιαί­

τερηπερίπτωση»όπωςηκοινωνίακαιοιειδικοίμάςθεω-

ρούν;

Aυτάείναιμερικάαπόταερωτήματαπουοιέφηβοισκέ-

φτονταικαικουβαλούνμέσατους,ζώνταςτο«εδώκαιτώρα»

απότα12έωςτα20χρόνιατους,πουτοεφηβικόταξίδιτούς

οδηγείμέχριτηνενηλικίωση.

Έτσι λοιπόν, εγώκαι οι συνεργάτες μου σκεφτήκαμε να

φτιάξουμε ένα βιβλίο που να μιλάει και να απαντάει απευ-

θείαςστονέφηβοάμεσακαι ζωντανάσεόλααυτάπου τον

απασχολούνκαιτονπροβληματίζουν,ψάχνονταςτηδικήτου

αλήθεια,αναζητώνταςτονεαυτότου…

Αυτόλοιπόντοβιβλίοείναισταχέριατουεφήβουπαρακά-

μπτονταςτονγονιό,όχιγιατίείναιένακρυφό,μυστικόβιβλίο,

Δρ Θάνος Ε. άςκητης10

αλλά γιατί πιστεύουμε ότι οι συγκεκριμένες ερωτήσεις και

απαντήσειςπουπεριέχονταισεαυτότοναγγίζουνπερισσότε-

ρο,στηνκάθεμέρατου,φωτογραφίζονταςπαράλληλακαιτα

πρόσωπαπου εμπλέκονται, θετικάκαιαρνητικά, στιςδικές

τουδιαδρομές,αμφισβητήσεις,αντιδράσεις.

Κυρίωςόμωςεστιάζουμεσεεκείναταπρόσωπαπουείναι

οι ενισχυτές της ζωής τουκαιπου έχουνκαθοριστικόρόλο

στιςεγγραφές,τιςαξίεςαλλάκαιτουςστόχουςτουαύριο.

Οέφηβος,μεταπολλάπρόσωπακαιγνώμες,διψάεινα

μάθεικαιναπειστείότιτοδικότουσωστόήλάθοςείναικα-

ταρχήντοσήμερατοοποίοζειέντοναμεθόρυβο,μεένταση

καιμεθυμόπρωταγωνιστώνταςμετιςιδέες,τιςμάχες,τους

έρωτες,τιςεπιτυχίεςκαιαποτυχίεςτου.

Ουσιαστικάψάχνειναβρειαυτόπουθατονγοητεύσεικαι

θατονκερδίσειστονκαθημερινότουδρόμοαναζητώνταςαύ-

ριοτοπρόσωποτηςζωήςπουθασυνεχίσειτοταξίδιτου.

Γιασένα,έφηβεκαιέφηβη,μεπολλήχαράαλλάκαιεπι-

στημονικήσκέψησουδίνουμεαυτότοβιβλίοπουείναιελλη-

νικό,γραμμένομέσααπότιςεμπειρίεςμαςκαιγνώσειςμας,

προβάλλοντας τη δική μας ελληνική ζωήκαι πραγματικότη-

τα.Εμείςοι Έλληνεςζούμε,λειτουργούμεκαιεκφραζόμαστε

μέσαστηδικήμαςαλήθεια,πουτατελευταίαχρόνιαφαίνεται

όλοκαιπιοδύσκολη,αφούηκοινωνίαμαςβασανίζεταιτόσο

από τηνοικονομικήόσοκαι από τηνκοινωνικήκρίση, που

φαίνεταινασεαγγίζεικαινασεπροβληματίζειάμεσα.

Το ότι ζεις τη δική σου αλήθεια μέσα στην εφηβεία σου

μπορείναείναιέναθετικόμήνυμαότιτοδικόσουμέλλονθα

δειταλάθηπουέγιναν,αλλάκαιτιςαλλαγέςπουχρειάζεταιη

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 11

χώραμαςέτσιώστεεσύναείσαιέναςσπουδαίοςοδηγόςστην

Ελλάδαπουαλλάζει…

Γι’αυτό,όσοπερισσότεραμάθειςγιασένα,όσοκαλύτερα

γνωρίσειςτοποιοςείσαι,τόσοπιοδυνατόςκαιαληθινόςθα

γίνεις.Ηεφηβείασουδενσεκάνειεπαναστάτηχωρίςαιτία

αλλάσουπροσφέρεικάτιπολύσημαντικό:ναμαθαίνεις,να

συμφωνείςκαιναδιαφωνείςμεγαλώνοντας.Νακαταλάβεις

ότι«όλαδενείναιλάθος»,ότιτοσωστόξεκινάειαπόσένα,η

γνώσησουείναιτομεγάλοόπλοκαιοιάνθρωποιγύρωσου

πουσεστηρίζουνκαισεαγαπούν,κυρίωςοιγονείςσου,σε

θέλουνικανό,άξιοκαιμοναδικό.Ηφωνήσουείναιξεχωρι-

στήκαιπρέπειναακούγεταικαισεεκείνουςπουτουςπρο-

στατεύει η«βαρηκοΐα» τους.Στονχρόνοπουπερνάειμέσα

σου,αφήνονταςτηνπαιδικότηταστοχτεςσου,διεκδικώντας

τηνωριμότηταστοαύριόσου,δενπρέπειναείσαιβιαστικός,

ανυπόμονοςκαικυρίωςκαταστροφικός.Καθετί που χτίζεις

μεταδικάσουχέριαείναιηδύναμήσουμαθαίνονταςτηδη-

μιουργία.Οιεπιλογέςείναισίγουραδικέςσου,οιφίλοισου

είναιτοκαλύτερόσου,τοσχολείοείναιμενάχαροαλλάση-

μαντικό,τοδιάβασμαδύσκολοαλλάσπουδαίο,τοφλερτείναι

τοχρώμακαιηχαράτηςζωήςσου,τοσεξείναιηβιολογική

ολοκλήρωσηκαιηψυχικήσουαναγνώριση,ηομάδασουείναι

οενθουσιασμόςσου,ενώπάνωαπ’όλαστηζωήσουσήμερα

είναιηοικογένειάσου!

Γιασένα,έφηβεκαιέφηβη,αυτότοβιβλίοείναιμιαπρο-

σπάθεια από εμάς που το γράψαμε να σου προσφέρουμε

όσοτοδυνατόνπληρέστερεςαπαντήσειςσταερωτήματαπου

έχεις.Ηαγωνίαμαςαλλάκαιοιπροσδοκίεςμαςείναινασου

Δρ Θάνος Ε. άςκητης12

δώσουμεέναβιβλίοπουθατοδεχτείςκαιθατοδιαβάσεις.

Αυτόθαείναιγιαεμάςημεγαλύτερηδικαίωση!

Θα ήθελα να σου αφιερώσωως άνθρωπος και γιατρός

δέκασημείαπουνομίζωότιανταυιοθετήσειςθασεκάνουν

ένανσημαντικόάνθρωποστηζωήσου.

◆Ναδιαβάζειςταπάντα.

◆Ναέχειςμέντορεςπουθασεεμπνεύσουν.

◆Νααγαπάςτουςανθρώπους.

◆Ναανήκειςσεομάδα.

◆Νααναγνωρίζειςταλάθησου.

◆Νασέβεσαιπάντα,όσοψηλάκαιανφτάσεις,αυτούςπου

σεβοήθησανκαισεστήριξαν.

◆Ναεπιλέγειςανθρώπουςπουσεανεβάζουνκαισεκάνουν

νανιώθειςκαλά.

◆Ναέχειςστόχουςκαιναμάχεσαιγιααυτούς.

◆Ναμαθαίνειςστοκαινούριοκαιναμηνταξέρειςόλα.

◆Ναέχειςτύχηγιατίτολμάς!

ΔρΘΑΝΟΣΕ.ΑΣΚΗΤΗΣ

ΕΦΗΒΕΙΑ

1.Τισημαίνειείμαιέφηβος;

Έφηβοςσημαίνειότιβρίσκεσαισεμιαφάσητηςζωήςσουπου

δενείσαιπιαπαιδί,αλλάούτεκαιμεγάλος.Αλλάζεις,αναρω-

τιέσαι,ψάχνεσαι…

Στηνηλικίααυτήπαρατηρείςτοσώμασουκαιταγεννητικά

σουόργανανααλλάζουνμεγρήγορουςρυθμούς.Οιαλλαγές

αυτές οφείλονται κυρίως στην έκκριση ορμονώνκαι συχνά

μπορείνασεξαφνιάζουν,νασεμπερδεύουνκαινασεπρο-

βληματίζουν.

Παράλληλα,οιαλλαγέςπουπαρατηρείςστοσώμασουσυ-

νοδεύονταιαπόαλλαγέςστησυμπεριφοράσου.Ξαφνικάβιώ-

νειςέντονακαιαντικρουόμενασυναισθήματα,ταοποίαμπο-

ρείναδυσκολεύεσαινακατανοήσειςκαιναελέγξεις. Έτσι,

πιάνειςτονεαυτόσουναενθουσιάζεταιαλλάκαινααπογοη­

τεύεται εύκολα.Αμφισβητείς, αντιδράς και συγκρούεσαι με

πρόσωπακαικαταστάσειςπουμέχρι πρόσφαταθεωρούσες

δεδομένα.

Νιώθεις τηνανάγκηναδιαφοροποιηθείςκαι ναανεξαρ-

τητοποιηθείςαπότουςγονείςσου,εντούτοιςεπιστρέφειςσε

Δρ Θάνος Ε. άςκητης14

αυτούςκαιζητάςτηβοήθειάτους.Συχνάνιώθειςότιδενσε

καταλαβαίνουν,ότισουκάνουνκήρυγμακαιότισεεκνευρί-

ζουν.Θεωρείςτις ιδέεςκαιτιςαπόψειςτουςξεπερασμένες

καιαποζητάςάλλαπρότυπαστηζωήσουεξιδανικεύονταςκαι-

νούριουςανθρώπους.

Θέλειςναξεχωρίσειςκαιπαράλληλαεπιθυμείςναανήκεις

σεμιαομάδα. Έτσι,γνωρίζειςνέαπρόσωπακαικάνειςνέες

παρέεςμέχριναβρειςτουςανθρώπουςπουσουταιριάζουν.

Οιφιλίεςσουπαίζουνκαθοριστικόρόλοστηζωήσουκαικά-

ποιεςαπόαυτέςθαδιαρκέσουνγιαμιαζωή.

Αφυπνίζεσαισεξουαλικά.Ξαφνικάξυπνάηπεριέργειανα

γνωρίσειςτοσώμασουκαιεπιδιώκειςτηνηδονήπουμπορείς

νααντλήσειςαπόαυτό.Αρχίζειςναδείχνειςέντονοενδιαφέ-

ρονγιατοάλλοφύλο.Φλερτάρεις,διεκδικείςκαικάνειςτις

πρώτεςσουρομαντικέςκαισεξουαλικέςσχέσεις.

Καιστοκλείσιμοτηςεφηβείαςσου,γύρωστα20σουχρό-

νια,έχειςδιαμορφώσειτηδικήσουξεχωριστήταυτότητακαι

ετοιμάζεσαιγιατοταξίδισουστηνενήλικηζωή.

2.Ποιαείναιταστάδιατηςεφηβικήςμουπορείας;

Ηεφηβείασουχωρίζεταισχηματικάσεστάδια,ταοποίαπε-

ριγράφουντουςμηχανισμούςπουτηχαρακτηρίζουν(εικ.1).

α)Τοπρώτοστάδιοτηςεφηβικήςσουπορείας,απότα12

έωςτα14έτη,ονομάζεταιήβηκαιχαρακτηρίζεταιαπόέντονες

βιολογικέςκαιορμονικέςαλλαγές,πουξυπνάνετοσώμασου

καιενεργοποιούντησεξουαλικήσουπεριέργειακαιεπιθυμία.

Στακορίτσιααρχίζειηέμμηνηρύση,ενώτααγόριαανακαλύ-

πτουντοναυνανισμό.Οιαλλαγέςαυτέςσυχνάσυνοδεύονται

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 15

απόσυναισθήματαντροπής,αμηχανίαςκαιφόβου.Συνήθως

επιλέγειςνακάνειςπαρέαμεάτοματουίδιουφύλου,καθώς

μεαυτάβρίσκειςπερισσότερηκατανόηση,μοιράζεσαιταμυ-

στικά σου, συγκρίνεσαι. Συχνά εμφανίζεσαι αινιγματικός,

απαιτητικός,εριστικός,καιπροσπαθείςναδιαφοροποιηθείς

απότουςγονείςσου,οιοποίοικάποιεςφορέςδυσκολεύονται

νασεκαταλάβουν.

β)Στομέσοστάδιοτηςεφηβικήςσουεξέλιξης,πουονομά-

ζεταικυρίαρχηεφηβείακαιδιαρκείαπότα14έωςτα17σου

έτη,προβληματίζεσαι,αναζητάςκαιδιαμορφώνειςτιςπροσω-

πικέςσουαντιλήψειςκαιτηδικήσουφιλοσοφία.Προσπαθείς

ναανεξαρτητοποιηθείςαπότουςγονείςσου,ενώπαράλληλα

αποζητάςτηστήριξηκαισυμπαράστασήτους. Ίσωςεκδηλώ-

νειςθαυμασμόγιακάποιονάλλοσημαντικόενήλικαήμεγα-

λύτεροφίλο,στονοποίονιώθειςότιμπορείςναστραφείςγια

κατανόησηκαιστήριξη.Παράλληλα,οιπαρέεςσουπλέοναπο-

τελούνται απόάτομακαι τωνδύοφύλων.Στοστάδιοαυτό

αρχίζειςνααποδέχεσαιτοσώμασουκαιμαθαίνειςναελέγ-

χειςκαιναεκφράζειςτασυναισθήματάσου.Νιώθειςναερω-

τεύεσαιέντονα,ωστόσοοισχέσειςσουσυνήθωςέχουνμικρή

διάρκειακαιγρήγορααπομυθοποιούνται.

γ)Τοτελικόστάδιοτηςεφηβικήςσουπορείας,απότα17

έωςτα19έτη,ονομάζεταιεφηβικόκλείσιμοκαισφραγίζεται

απότηνεφηβικήσουολοκλήρωσηκαιτοπέρασμαστηναν-

δρικήκαιστηγυναικείαφιγούρααντίστοιχα.Κατάτηνπερίο­

δοαυτή,διεκδικείςσεξουαλικάκαιαναζητάςμιασυντροφι-

κήσχέση.Οισεξουαλικέςσουσχέσειςαποκτούνμεγαλύτερη

διάρκεια,ενώοισχέσειςμετουςγονείςομαλοποιούνταικαι

Δρ Θάνος Ε. άςκητης16

βελτιώνονται.Προβληματίζεσαιγιατηνεπιλογήσπουδώνκαι

επαγγέλματος και επιδιώκεις την υποστήριξή τους. Διαμορ-

φώνεις τη δική σου ξεχωριστή ταυτότητα ως μοναδικό και

ώριμοάτομο,αρχίζεις ναπροσαρμόζεσαιστηνπραγματικό-

τητακαιπροετοιμάζεσαιγιατιςαπαιτήσειςτηςενήλικηςζωής.

3.Πώςκαθορίζεταιησεξουαλικήμουταυτότητα

στηνεφηβεία;

Ησεξουαλικήσουταυτότητααποτελείτονπυρήνατηςσεξουα­

λικότητάς σου και περιλαμβάνει την ταυτότητα του φύλου

σου,τονσεξουαλικόσουπροσανατολισμόκαιτησεξουαλική

σουσυμπεριφορά.

Ηταυτότητατουφύλουείναιβιολογικάαλλάκαικοινω-

νικά καθορισμένη. Αναφέρεται στο γένος του ατόμου, στο

ανδηλαδήείναι«άντρας»ή«γυναίκα»μεβάσητοείδοςτων

γεννητικώντουοργάνων,αλλάκαιστηνεσωτερικήαίσθηση

Εικ.1

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 17

«αρρενωπότητας»ή«θηλυκότητας»πουέχει,μεβάσηκοινω-

νικάαποδεκτάπρότυπακαισυμπεριφορέςγιατοκάθεφύλο.

Οσεξουαλικόςπροσανατολισμόςαναφέρεταιστησεξουα-

λικήτοποθέτησητουατόμου,στοανδηλαδήείναιετεροφυλό-

φιλο,ομοφυλόφιλοήαμφιφυλόφιλο,καιείναιτοαποτέλεσμα

τηςαλληλεπίδρασηςβιολογικών,ψυχολογικώνκαιπεριβαλ-

λοντικώνπαραγόντων.

Η σεξουαλική συμπεριφορά αναφέρεται στον τρόπο με

τονοποίοέναςάνθρωποςβιώνεικαιεκφράζειτησεξουαλι-

κότητάτου.Εκφράζεταιμέσααπότιςφαντασιώσεις,τοναυ-

νανισμό,τηδιαδικασίατουφλερτκαιτηνίδιατησεξουαλική

πράξη.Στοχεύειστησεξουαλικήαλλάκαιτησυναισθηματική

ικανοποίησηκαιαντανακλάτιςσεξουαλικέςπροτιμήσειςκαι

προσδοκίεςτουατόμου.

4.Πώςβιώνωτονσεξουαλικόμουπροσανατολισμό;

Οσεξουαλικόςπροσανατολισμόςαναφέρεταιστησυναισθη-

ματική ή σεξουαλική έλξη που αισθάνεσαι προς έναν άλλο

άνθρωποτουάλλου,τουιδίουφύλουήκαιτωνδύοφύλων.

Αναφέρεται,δηλαδή,στοανωςάτομοείσαιετεροφυλόφιλο,

ομοφυλόφιλοήαμφιφυλόφιλο.

Η οργάνωση του σεξουαλικού προσανατολισμού ξεκινά

στηνπαιδικήηλικία,ενώηδιαμόρφωσήτουσυνεχίζεταικατά

τηδιάρκειατηςήβηςκαιολοκληρώνεταιμετοκλείσιμοτης

εφηβείας,όπουτοάτομοξεκινάσυνήθωςτησεξουαλικήτου

δραστηριότητα.

Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι το αποτέλεσμα

τηςσύνθετηςαλληλεπίδρασηςβιολογικών,ψυχολογικώνκαι

Δρ Θάνος Ε. άςκητης18

περιβαλλοντικώνπαραγόντωνκαιδεναποτελείεπιλογήπου

μπορείεκούσιανααλλάξει.

Ηομοφυλοφιλίακαιηαμφιφυλοφιλίαδεναποτελούνψυ-

χικέςπαθήσειςκαικατάσυνέπειαδενμπορούννα«θεραπευ-

θούν»,εφόσονδενπρόκειταιγιακάτιτοπαθολογικό.

Ουσιαστικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό έλκεσαι

απότοάλλοήτοίδιοφύλομετοοποίοεπιθυμείςναβρεθείς

σεξουαλικάμαζίτου.

5.Γιατίπρέπειναμάθωγιατησεξουαλικήμου

συμπεριφορά;

Ησεξουαλικήσουσυμπεριφοράεκδηλώνεταιμε τον τρόπο

που αισθάνεσαι και εκφράζεις τη σεξουαλικότητά σου. Συ-

νήθως προϋποθέτει την έλξη για έναν άλλον άνθρωπο και

στοχεύειστησεξουαλικήικανοποίηση,στηνεκτόνωσητηςσε-

ξουαλικής ορμής και στην αναπαραγωγή.Περιλαμβάνει συ-

μπεριφορέςόπωςοαυνανισμός,τοφλερτ,ταπροκαταρκτικά

και η ίδια η σεξουαλική επαφή, που έχουνως κύριο στόχο

τηνερωτικήδιέγερσηκαιτηνεπίτευξητουοργασμού.Ωστόσο,

στοχεύεικαιστησυναισθηματικήικανοποίησηπουαντλείται

μέσααπότηναγάπη,τοδέσιμοκαιτηναποδοχήπουμοιράζο-

νταιοισύντροφοι.

Μέσααπότησεξουαλικήσυμπεριφοράμαθαίνειςναέχεις

σεξουαλικήζωήκαιναδιεκδικείςένανάλλοάνθρωποκαινα

κάνειςσεξμαζίτου.

Ωςέφηβοςέρχεσαισεεπαφή,μέσωτωνΜΜΕ,τωνφίλων

και τωνσυμμαθητώνσου, με μια πληθώραμηνυμάτωνπου

αφορούντονεαυτόσου,τιςσχέσειςσουμετοάλλοφύλοκαι

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 19

τησεξουαλικότητάσου.Ταμηνύματααυτάδενείναιαπαραί-

τητασωστάκαιαξιόπιστακαιμπορείνασεαφήνουνσυχνά

μπερδεμένο και προβληματισμένο. Επιπλέον, η ανθρώπινη

σεξουαλικότητα πολλές φορές συνδέεται με συναισθήματα

φόβου, ντροπής,αμηχανίας, ενοχών,καιαυτόγιατί υπάρχει

άγνοια, άρνηση, παραπληροφόρηση, προκαταλήψεις και τα-

μπού που μας συνοδεύουν στις σχέσεις και γενικότερα στη

ζωήμας.

Είναιλοιπόνσημαντικόναμάθειςγιατησεξουαλικήσου

συμπεριφορά,προκειμένουναενημερωθείςσωστάκαιέγκυ-

ρα,απαλλαγμένοςαπόμύθουςκαιταμπού,ώστεναδιαφυλά-

ξειςτηνψυχική,σεξουαλικήκαισωματικήσουυγεία.

Τονρόλοαυτόέρχεταινακαλύψειησεξουαλικήδιαπαιδα-

γώγηση,ηοποίαεπιδιώκειναθέσειτιςσωστέςκαιαπαραί-

τητεςβάσειςμιαςυγιούςκαιυπεύθυνηςσεξουαλικήςσυμπερι-

φοράςστηνενήλικηζωή.

Όσο πιο ώριμος είσαι μεγαλώνοντας, τόσο θα απολαμ-

βάνεις τησεξουαλική ζωήσου, χωρίςνααισθάνεσαι ενοχή,

φόβοήντροπήγιακάτιπουείναιαπόλυταφυσιολογικό,υγιές

καιαναγκαίογιαναυπάρχεις,απαλλαγμένοςαπόπροκαταλή-

ψειςκαιδιαστρεβλώσειςαπόταθρησκευτικάκαικοινωνικά

ταμπού,έχονταςωςβάσηστηζωήσουτοναυτοσεβασμόκαι

τονετεροσεβασμό.

Συγκεκριμένα,κυρίαρχαθέματαταοποίαείναισημαντικό

ναξέρειςείναι:

•Σωματικέςαλλαγέςπουσυμβαίνουνστην εφηβική ηλι-

κία, γεννητικά όργανα άνδρα και γυναίκας, φροντίδα και

υγιεινήτους.

Δρ Θάνος Ε. άςκητης20

•Ησεξουαλικήαφύπνιση (αυνανισμόςστοαγόρι και το

κορίτσι)καιτοξεκίνηματηςερωτικήςζωής.

•Σχέσειςμετοαντίθετοφύλο,σεξουαλικόςπροσανατο-

λισμός.

•Σεξουαλικάμεταδιδόμενανοσήματα,μέθοδοιπροφύλα-

ξηςκαιαντισύλληψης(πρόληψη).

Εάνέχειςερωτήματαήαντιμετωπίσειςκάποιοπρόβλημα

πουαφοράτησεξουαλικότητάσου,είναισημαντικόκαιπολύ

βοηθητικόνατομοιραστείςμετουςγονείςσου,οιοποίοιθα

σεακούσουν,θαδείξουνκατανόησηκαιθασεβοηθήσουννα

το διαχειριστείς. Εάν δυσκολεύεσαι να συζητήσεις με τους

γονείςσουθέματασεξουαλικούπεριεχομένου,τότεθαήταν

ωφέλιμοναταμοιραστείςμεκάποιομεγαλύτεροάτομοαπό

τοοικογενειακό,φιλικόήκοινωνικόσουπεριβάλλοντοοποίο

εμπιστεύεσαι και πουθεωρείςότι θασεκατευθύνει σωστά

και υπεύθυνα.Ακόμημπορείς να ζητήσεις από τους δικούς

σουναεπισκεφτείςένανειδικόσεξουαλικήςυγείαςγιανασε

πληροφορήσεισωστάκαινασουλύσειτιςαπορίεςσου.

6.Πόσοσημαντικόςείναιορόλοςτωνορμονών

στησεξουαλικήμουανάπτυξη;

Ορόλοςτωνορμονώνστησεξουαλικήσουανάπτυξηκαιλει-

τουργίαείναιεξαιρετικήςσημασίας.Οικυρίαρχεςορμόνεςπου

σχετίζονταιμετησεξουαλικήανάπτυξηκατάτηνεφηβείαείναι

ταανδρογόναγιατοαγόρικαιταοιστρογόναγιατοκορίτσι.

Ταανδρογόναείναιυπεύθυναγιατηνανάπτυξητωνχαρα-

κτηριστικώντουφύλου(τριχοφυΐα,φωνή,σωματικήκατανο-

μή)καιτουπέους,καθώςκαιγιατηναύξησητηςσυχνότητας

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 21

τωνστύσεων,πρωινών,βραδινών(«ονειρώξεις»)καικατάτη

διάρκειατηςημέρας.Επίσης,ηδράσητωνανδρογόνωναπό

τηνήβηκαικατάτηδιάρκειατηςεφηβείαςενισχύειτηνωρί-

μανσητουσπέρματος,πουοδηγείστηνέναρξητηςγονιμότη-

ταςστονέφηβο.

Στηνέφηβηταοιστρογόναείναιυπεύθυναγιατηνανάπτυξη

τηςκλειτορίδας,τηνεφύγρανσητουκόλπουκαιτηνανάπτυξη

τωνμαστών.Αξίζεινασημειώσουμεότιτόσοταοιστρογόνα

όσοκαιταανδρογόναέχουνκυρίαρχορόλοστησεξουαλική

επιθυμίακαισταδύοφύλα,γεγονόςπουσυνδέεταιμετησε-

ξουαλικήαφύπνισηκαιτηνέντονηπαρουσίασεξουαλικώνφα-

ντασιώσεωνκατάτηνπερίοδοαυτή.

7.Τιρόλοπαίζουνταανδρογόνακαιταοιστρογόνα

στηνψυχικήκαισωματικήεξέλιξητηςεφηβείαςμου;

Ταανδρογόνα,παράτηνκοινήαντίληψηπουεπικρατεί,υπάρ-

χουντόσοστονάνδραόσοκαιστηγυναίκα.Κυρίαρχηθέση

σταανδρογόνακατέχειηγνωστήσεόλουςμαςτεστοστερόνη,

ηοποίαπαράγεταικυρίωςστουςόρχειςτουάνδρα(εικ.3)και

στιςωοθήκεςτηςγυναίκας,αλλάκαισταεπινεφρίδιακαιτων

δύο.Ηδράσητηςτεστοστερόνηςείναιπολύπιοέντονηστον

άνδρα,οοποίοςπαράγειπενήνταφορέςπερισσότερητεστο-

στερόνηαπόό,τιηγυναίκα,γι’αυτόάλλωστεέχεισυνδεθεί

περισσότερο με την αρρενωπότητα. Η τεστοστερόνη στους

άνδρεςευθύνεταιγιατηνανάπτυξητουπέους,τηνανάπτυξη

τουμυϊκούιστού,τηςδύναμηςαλλάκαιτηςπυκνότηταςτων

οστών.Επίσης,παίζειπολύσημαντικόρόλοστηδιατήρησητης

γενικότερηςυγείαςκαιευεξίαςτους.

Δρ Θάνος Ε. άςκητης22

Στηνεφηβείαταεπίπεδατωνορμονώναυτώνείναισεγε-

νικέςγραμμέςκατάπολύυψηλότερααπόό,τισεένανενήλικα,

ευθύνονταιγιαμιαπληθώρααλλαγών,τόσοστονέφηβοόσο

καιστηνέφηβη,καισυμβάλλουνστηνανάπτυξητωνδευτερο-

γενώνχαρακτηριστικών τουφύλου.Συγκεκριμένα, τααυξη-

μένα επίπεδα τεστοστερόνης συνοδεύονται από εντονότερη

τριχοφυΐαστοπρόσωποκαιστοσώμα,ακμή,μεγέθυνσητου

πέουςκαι τηςκλειτορίδας,αύξησηστησυχνότηταστύσεων,

πλήρηανάπτυξητριχοφυΐαςσταγεννητικάόργανα,αύξησητης

μυϊκήςδύναμης,αλλαγήτηςφωνής,ακόμαπερισσότερούψος

καιαλλαγέςστηδομήτωνοστώντουπροσώπουτουεφήβου.

Ταοιστρογόνα,απότηνάλλημεριά,παράγονταιαπότααν-

δρογόναόταναυτάενωθούνχημικάμετακατάλληλαένζυμα.

Έχουνιδιαίτερησημασίαστονεμμηνορρυσιακόκύκλοτηςγυ-

ναίκαςκαιγενικάέχουνκαθιερωθείστηνκοινήσυνείδησηως

οικυρίαρχεςγυναικείεςορμόνες.Οιστρογόναυπάρχουνεπί-

σηςκαισταδύοφύλααλλάηποσότητακαιηλειτουργίατους

είναιπολύπιοέντονηστιςγυναίκεςκαιείναιυπεύθυναγιατην

ανάπτυξητωνδευτερογενώνχαρακτηριστικώντουφύλουστη

νεαρήέφηβη.Συγκεκριμένα,ημαζικήέκκρισηκαιλειτουργία

τωνοιστρογόνωνευθύνεταιγιατηνανάπτυξητωνμαστών,τη

μεγέθυνση τηςκλειτορίδας, τηνεφύγρανση τουκόλπου, την

ανάπτυξητουενδομητρίουκαιτηγενικότερηυγιήλειτουργία

τουεμμηνορρυσιακούκύκλου,καθώςεπίσηςκαιτηνεπιβρά-

δυνσητουύψουςκαιτηςανάπτυξηςτηςμυϊκήςμάζας.

ΕΦΗΒΟΣ

8.Ποιαείναιταγεννητικάμουόργανα;

Τιπρέπειναξέρωγιααυτά;

Ταγεννητικάόργαναενόςάνδραδιακρίνονταισεεξωτερικά

καιεσωτερικά.Ταεξωτερικά γεννητικά όργαναείναιεκείνα

ταοποίαφαίνονταικαιαποτελούνταιαπότοπέοςκαι τους

όρχεις.

Τοπέοςαποτελείταιαπότοσώματουκαιτηνκεφαλήτου

(βάλανος).Τοόριομεταξύβαλάνουκαισώματοςονομάζεται

βαλανοποσθική(ήστεφανιαία)αύλακα.Ηαύλακααυτήείναι

ορατήόταντραβάμετηνακροποσθίαπροςταπίσω.Στηνάκρη

τηςκεφαλήςκαιστοκέντροτηςυπάρχειμιαμικρήτρύπα,το

στόμιοτηςουρήθρας,απότηνοποίαβγαίνουνταούρα,αλλά

και τοσπέρμα.Τοσπέρμαπεριέχει τασπερματοζωάρια, τα

κύτταραδηλαδήεκείναπουεπιτρέπουντηναναπαραγωγή.

Η βάλανος σκεπάζεται από την ακροποσθία, δηλαδή το

τελικότμήματηςπόσθης.Ηπόσθηείναιέναςσωλήναςπου

απότηνεξωτερικήτουπλευράαποτελείταιαπόδέρμακαιαπό

τηνεσωτερικήτου,αυτήπουέρχεταισεεπαφήμετηβάλανο,

απόβλεννογόνο.Οβλεννογόνοςέχειμικροσκοπικούςεκκρι-

Δρ Θάνος Ε. άςκητης24

τικούςαδένες,πουπαράγουνμιαουσίαπουλέγεταισμήγμα.

Όταν ηακροποσθία είναι κλειστή, η βάλανοςδενφαίνεται.

Για να δούμε τη βάλανο, πρέπει να τραβήξουμε την πόσθη

προςτοσώματουπέους.Αυτήαναδιπλώνεταικαιηβάλανος

βγαίνειέξω.Στηνκάτωεπιφάνειατουπέους,ηακροποσθία

έχειέναείδοςφρένουστοτράβηγμάτης,πουλέγεταιχαλινός

(εικ.2).

Οι όρχεις είναι ζεύγος γεννητικών αδένων, σφαιρικού

σχήματος, βρίσκονται εκατέρωθεν του πέους και περιβάλ-

λονται από ένα δερμάτινο περίβλημα, το όσχεο. Οι όρχεις

βρίσκονταιοέναςδίπλαστονάλλο,έξωαπότονκορμότου

σώματοςτουαγοριού,γιαναζουνσεμιαθερμοκρασίαχαμη-

λότερηαπόαυτήντουσώματος,τηςτάξηςτων34οC.

Οι όρχεις έχουν δύο λειτουργίες: 1) παράγουν, από την

έναρξη της ήβης (ηλικία 12­14 ετών), την ανδρική ορμόνη

τεστοστερόνη,ηοποίαεξασφαλίζει τηβιολογικήκαιψυχική

εξέλιξητουπαιδιούπροςτηνανδρικήωρίμανσηκαι2)παρά-

γουντασπερματοζωάρια,ταοποίασηματοδοτούντηναναπα-

Εικ.2

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 25

ραγωγικήικανότητατουανθρώπου,πουεξελίσσεταιαπότην

περίοδοτηςήβηςκαιμετά.

Τασπερματοζωάριαείναιμικροσκοπικάκαιδενφαίνονται

μεγυμνόοφθαλμό.Σεκάθεεκσπερμάτισητουνεαρούάνδρα,

από την εφηβική περίοδο και μετά, εξέρχονται 40­100 εκα-

τομμύριασπερματοζωάρια,υποψήφιαναγονιμοποιήσουνένα

ωάριο.

Ταεσωτερικά γεννητικά όργανα δενείναιορατάεξωτερι-

κάκαιείναιηεπιδιδυμίδα,οσπερματικόςπόρος,ησπερμα-

τικήλήκυθοςκαιοπροστάτης(εικ.3).

Στοπλάι τουκάθεόρχεωςυπάρχεικολλημένηπάνωτου

η επιδιδυμίδα, η οποία είναι ένα όργανο που συνεργάζεται

μετονόρχι,γιατίσυλλέγειτασπερματοζωάρια,προκειμένου

αυτάναταξιδέψουνμέχριτοντελικόχώροαποθήκευσήςτους

μέσααπότουςσπερματικούςπόρους.Οισπερματικοίπόροι

είναιμικροσκοπικάσωληνάκιαπουξεκινούναπότηνεπιδι-

δυμίδαμεταφέρονταςτασπερματοζωάρια,γιανακαταλήξουν

στιςσπερματικέςληκύθους,όπουθατααποθηκεύσουν.

Οπροστάτηςείναιέναςαδένας,πουβρίσκεταιστηβάση

τηςουροδόχουκύστηςκαιαπότοκέντροτουπερνάειηουρή-

θρα.Είναιαποκλειστικάανδρικόόργανοκαιδενυπάρχειστη

γυναίκα.Ορόλοςτουπροστάτηείναιναπαράγειτοσπερμα-

τικόυγρό,πουφτάνειμέσααπόμικροσκοπικάκανάλιαστις

σπερματικέςληκύθους.Εκείτασπερματοζωάριαανακατεύο-

νταιμετοπροστατικόυγρόκαιδημιουργείταιτοσπέρμα.Από

εκείτοσπέρμαφεύγεικατάτηνεκσπερμάτισημεορμήπρος

τηνουρήθρακαιαπόεκείστονεξωτερικόχώρο.

Δρ Θάνος Ε. άςκητης26

9.Ποιοιείναιοικανόνεςυγιεινήςόσοναφορά

ταγεννητικάμουόργανα;

Ηπεριποίησητηςυγιεινήςτουσώματόςσουοφείλειναπερι-

λαμβάνεικαιτηνιδιαίτερηφροντίδατηςυγιεινήςτωνγεννη-

τικώνσουοργάνων.Θαπρέπειναπλένειςτοπέοςκαιτους

Εικ.3Ανατομίατωνανδρικώναναπαραγωγικώνοργάνων

1.Ουροδόχοςκύστη

2.Ηβικήσύμφυση

3.Πέος

4.Σηραγγώδεςσώμα

5.Βάλανος

6.Πόσθη

7. Έξωστόμιοουρήθρας

8.Σιγμοειδέςέντερο

9.Ορθό

10.Σπερματοδόχοςκύστη

11.Εκσπερματικόςπόρος

12.Προστάτης

13.ΑδέναςτουCowper

14.Πρωκτός

15.Σπερματικόςπόρος

16.Επιδιδυμίδα

17.Όρχις

18.Όσχεο

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 27

όρχειςπροσεκτικά, νααποκαλύπτεις τη βάλανο, τραβώντας

προςταπίσωτοδέρματηςακροποσθίας,νατησαπουνίζεις

καινατηνξεπλένειςμεάφθονονερό.Ανυπάρχειδυσκολία

νατραβηχτείηακροποσθία,λόγωφίμωσης, τότεμπορείνα

χρησιμοποιηθεί λίγο σαπούνι ώστε να γλιστράει το δέρμα

πιοεύκολακαιενσυνεχείαμετοδάχτυλονακαθαρίσειςόσο

μπορείςτηβάλανο.

Ηπροσεκτικήκαθαριότητατηςβαλάνουείναιαπαραίτητη,

καθώςοβλεννογόνοςτηςακροποσθίαςπαράγειτοσμήγμα,

έναδύσοσμοπαχύρρευστουγρό,τοοποίοσεπερίπτωσημη

σωστής καθαριότητας εναποτίθεται στη στεφανιαία αύλακα

και εκατέρωθεν τουχαλινού τουπέους.Τοσμήγμααναμει-

γνύεταιμεμύκητεςήμικρόβιακαιμπορείναπροκαλέσειτο-

πικέςλοιμώξειςτουπέους(βαλανοποσθίτιδες).Ταμικρόβια

μπορούνναανέβουνμέσωτηςουρήθραςστηνουροδόχοκύ-

στηκαιναπροκαλέσουνουρολοιμώξεις.Είναιεπίσηςσημα-

Εικ.4

Ψηλαφάς με τα δυο σου

χέρια τους δύο όρχεις που

βρίσκονται μέσα στο όσχεο.

Δρ Θάνος Ε. άςκητης28

ντικόναφροντίζειςνασκουπίζειςκαλάταγεννητικάσουόρ-

γαναμετάτομπάνιο,ώστεναμημείνειυγρασίαστηγεννητική

περιοχή,ηοποίαευθύνεταιγιατηνανάπτυξημυκητιάσεων.

Τέλος, έχει αξία να αναφέρουμε ότι μέσα στη φροντίδα

τωνγεννητικώνσουοργάνωνπεριλαμβάνεταικαιηαυτοεξέ-

τασητωνόρχεων(εικ.4),ώστεναγνωρίζειςκαιναμπορείς

νααντιλαμβάνεσαιενδεχόμενηαλλαγήστοσχήμαήστημορ-

φήτους,γιατηνοποίαθαχρειαστείνααπευθυνθείςσεουρο-

λόγο­ανδρολόγο.

Διαβάστε τη συνέχεια στο βιβλίο.

ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΕΦΗΒΕ 29