Χαιρετισμοί

Το 1ο Συνέδριο για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα με τίτλο «Επιχειρώντας Αλλιώς» και υπότιτλο «Οι κοινωνικές επιχειρήσεις ως εργαλείο ανάπτυξης» διοργανώθηκε την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2013 υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας από την Αναπτυξιακή Σύμπραξη ΠΡΟΣΒΑΣΙΣ. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα ΕΡΜΗΣ του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών.

Οι εργασίες του Συνεδρίου ολοκληρώθηκαν με απόλυτη επιτυχία και υψηλή προσέλευση κοινού. Το συνέδριο παρακολούθησαν περισσότερα από 600 άτομα, ανάμεσα στους οποίους ήταν νέοι, κοινωνικοί και μη επιχειρηματίες,

επιστήμονες, φοιτητές και ερευνητές οι οποίοι απόκτησαν γνώσεις και άντλησαν πληροφορίες σχετικά με την έννοια, το περιεχόμενο και τις καλές πρακτικές της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Στο συνέδριο συμμετείχαν καταξιωμένες προσωπικότητες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας.

Στο εισαγωγικό μέρος του Συνεδρίου χαιρέτισαν, οι:

Μαριάννα Μόσχου, Πρόεδρος της Αναπτυξιακής Σύμπραξης ΠΡΟΣΒΑΣΙΣ και της ΕΛΕΠΑΠ:

Η κυρία Μόσχου τόνισε την ιδιαίτερη σημασία της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ως ένα μέσον για την καταπολέμηση του αποκλεισμού των ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και την ένταξη τους στην κοινωνία και την αγορά εργασίας. Όπως χαρακτηριστικά επισήμανε η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα αποτελεί μία «ζωντανή πραγματικότητα στην Ευρώπη» και τώρα μία νέα αναδυόμενη τάση στην Ελλάδα. Είναι μια μορφή επιχειρηματικότητας που εκτός από το κέρδος προσφέρει κοινωνική υπεραξία.

Παύλος Θωμόγλου, Αντιπρόεδρος του Ε.Β.Ε.Α:

Ο κύριος Θωμόγλου τόνισε ότι η ανάπτυξη της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, ένα σύγχρονο πρωτοποριακό εργαλείο ανάπτυξης το οποίο δύναται να επιλύσει προβλήματα όπως η ανεργία και ο κοινωνικός αποκλεισμός, είναι απαραίτητη αυτή την χρονική στιγμή που η Ελλάδα αντιμετωπίζει τα προβλήματα της οικονομικής κρίσης. Ο τομέας της Κοινωνικής επιχειρηματικότητας επιδιώκει να προσφέρει πολύτιμη διέξοδο στα προβλήματα της κοινωνίας, ενισχύοντας παράλληλα την ανάπτυξη κάθε περιοχής. Ήδη σε χώρες όπως η Δανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Γερμανία η ανάπτυξη της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η Ελλάδα όπως επεσήμανε ο κύριος Θωμόγλου πρέπει να μάθει από την εμπειρία άλλων χωρών και με την κατάλληλη βοήθεια μέσω ενημέρωσης και συμβουλευτικής από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να αναπτύξει κοινωνικά προσανατολισμένες επιχειρηματικές δομές.

Σεραφείμ Τσόκας, Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας:

Μέρος Α’: «Η διεθνής εμπειρία και η ελληνική πρακτική»

«Επιχειρώντας αλλιώς… ας δούμε την επιχειρηματικότητα και από την κοινωνική της διάσταση», δήλωσε ο κύριος Τσόκας. Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας έκανε αναφορά στη νέα διάσταση του επιχειρείν, την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, η οποία όπως χαρακτηριστικά τόνισε αντικατοπτρίζει την δύναμη της κοινωνικής δράσης και αποτελεί κλειδί για καινοτομία και βιώσιμη ανάπτυξη προάγοντας ταυτόχρονα την κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή.

Άννα Δαλλαπόρτα: Γενική Γραμματέας Διαχείρισης Κοινοτικών και Άλλων Πόρων:

Η κυρία Δαλλαπόρτα ανέπτυξε τα πλεονεκτήματα που πηγάζουν από την ανάπτυξη της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και την ανάγκη για εδραίωση του κοινωνικού επιχειρείν ως μέσου αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων της χώρας. Επιπλέον ανέφερε ότι το στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας που αναπτύχθηκε από την Γραμματεία Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του Υπουργείου Εργασίας σε συνεργασία με έμπειρους έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες έχει αρχίσει ήδη να εφαρμόζεται, ενώ ανέπτυξε και τις προϋποθέσεις αποτελεσματικής του εφαρμογής.

Έφη Μπέκου, Γενική Γραμματέας Κοινωνικής Πρόνοιας:

Η κυρία Μπέκου επεσήμανε την επιτακτική ανάγκη για ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας με στόχο την άρση σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων. Η περίοδος που διανύει η Ελλάδα, όπως δήλωσε, είναι κατάλληλη για δράσεις που συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή. Η οικογενειακή πολιτική και πολιτική προστασίας της παιδικής ηλικίας και των ηλικιωμένων, καθώς και η πολιτική αντιμετώπισης του κοινωνικού αποκλεισμού πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Το κύριο μέρος του συνέδριου άνοιξε ο κύριος Arnaud Mourot από το μεγαλύτερο δίκτυο κοινωνικών επιχειρηματιών στον κόσμο, το Ashoka. Ο κύριος Mourot αρχικά τόνισε πως γίνονται προσπάθειες να επεκταθεί το δίκτυο τους και στην Ελλάδα σύντομα, καθώς πιστεύεται έντονα πως σήμερα η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να δημιουργήσει ένα νέο οικοσύστημα κοινωνικών επιχειρηματιών στην Ευρώπη. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα δε μπορεί να λύσει την οικονομική κρίση, φυσικά μπορεί να αποτελεί μέρος της λύσης, αλλά δε μπορεί να είναι η λύση. Αυτό που μπορεί να κάνει, όμως, είναι να προωθήσει καινοτόμες ιδέες, να εμπνεύσει πολιτικούς, άλλες επιχειρήσεις και οργανισμούς να συνεργαστούν μεταξύ τους για τη δημιουργία νέων, υβριδικών μοντέλων. Ο κύριος Mourot έκανε λόγο για τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας κοινωνικός επιχειρηματίας σήμερα. Αρχικά πρέπει να ξέρει να αναθεωρεί τον τρόπο σκέψης του, να εντοπίζει την καρδιά του προβλήματος και να βρίσκει αποδοτικές λύσεις προτείνοντας αποδοτικά, νέα μοντέλα. Ένα ακόμα γνώρισμα που πρέπει να έχει είναι να εντοπίζει το κομμάτι εκείνο της κοινωνίας που έχει ανάγκη για βοήθεια και να δίνει τη λύση σκεπτόμενος το πρόβλημα σφαιρικά. Ενώ είναι σημαντικό να επιδιώκει και συνεργασίες με ιδιωτικές επιχειρήσεις που μπορούν να επωφεληθούν από την ιδέα του. Μια καινούρια τάση στις κοινωνικές επιχειρήσεις είναι η συμμετοχή της τεχνολογίας και η συνεργασία των κοινωνικών επιχειρηματιών με τους hi tech επιχειρηματίες. Αυτοί οι δύο τύποι επιχειρηματιών έχουν πολλά κοινά, και οι δύο σκέφτονται καινοτόμα, είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες και τους αρέσει να μοιράζονται την καινοτομία τους. Ο κύριος Mourot υποστήριξε πως αν οι νέες γενιές στραφούν στην κοινωνική

επιχειρηματικότητα μπορεί να επιφέρουν κοινωνική αλλαγή. Δεν είναι τυχαίο πως όλο και περισσότεροι ακαδημαϊκοί και πανεπιστήμια στρέφουν την προσοχή τους στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Στις καλύτερες οικονομικές σχολές του κόσμου υπάρχουν αντίστοιχα προγράμματα, που απώτερο σκοπό έχουν να δημιουργήσουν νέους που θα αλλάξουν την κοινωνική πραγματικότητα. Είναι πολύ ελπιδοφόρο ακόμα πως σήμερα τα πιο πολλά παιδιά δε θέλουν να ανακαλύψουν το νέο “google”, αλλά να ασχοληθούν με ένα επάγγελμα που θα βοηθά το κοινωνικό σύνολο. Για αυτό το λόγο πρέπει να οργανωθούν δράσεις που θα αναπτύσσουν αυτές τις ιδέες σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 12-20 χρόνων, καθώς αυτές είναι οι ηλικίες που η προσωπικότητα τους σχηματίζεται. Αλλά ακόμα θα ήταν χρήσιμο να προσεγγιστούν ανάλογα και πιο μικρές ηλικίες, καθώς σε αυτές τις ηλικίες αναπτύσσονται δεξιότητες όπως η ομαδικότητα, η ενσυναίσθηση και η ηγεσία. Το μυστικό για την κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι η συνεργασία του δημόσιου τομέα, της κοινωνίας, των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των κοινωνικών επιχειρήσεων. Ο καθένας από τους παραπάνω μπορεί να μιλάει διαφορετική γλώσσα, να δουλεύει διαφορετικά και να έχει άλλους σκοπούς και στόχους, αλλά μόνο όλοι μαζί μπορούν να κάνουν ουσιαστική διαφορά!

Ο δεύτερος ομιλητής ήταν ο κύριος Carlo Borzaga, Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Trento και Πρόεδρος του European Research Institute on Cooperative and Social Entreprises (EURICSE). Ο κύριος Borzaga ανέλυσε την ιστορική εξέλιξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Αρχικά αναφέρθηκε στην αδυναμία ύπαρξης κοινωνικών επιχειρήσεων στο παρελθόν κυρίως διότι το κράτος πρόνοιας δεν μπορούσε να δώσει τις υπηρεσίες που το κοινωνικό σύνολο ζητούσε πρώτον λόγω μη ύπαρξης επαρκών δημόσιων πόρων και δεύτερον λόγω ύπαρξης άλλων αναγκών. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα προήλθε στην ουσία από τις φιλανθρωπικές οργανώσεις οι οποίες προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου απέκτησαν μία πιο επιχειρηματική διάσταση και έτσι ξεκίνησε η εισαγωγή της έννοιας της κοινωνικής επιχείρησης με στόχο να αναγνωριστεί η κοινωνική επιχειρηματικότητα ως τομέας της οικονομίας. Στην συνέχεια, ο κύριος Borzaga αναφέρθηκε αναλυτικά στην έννοια της κοινωνικής επιχείρησης, ενώ παρουσίασε στοιχεία ανάπτυξης των κοινωνικών επιχειρήσεων σε Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Τέλος, έκανε αναφορά σε κρίσιμα σημεία επιτυχίας όπως έχουν εντοπιστεί μέσα από την υπάρχουσα εμπειρία στον τομέα του κοινωνικού επιχειρείν. Στην συνέχεια τον λόγο πήρε ο κύριος Malte Arhelger, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ομιλία του κύριου Arhelger ήταν προσανατολισμένη στην ανάγκη για βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας μέσω ανάπτυξης κατάλληλου πλαισίου και εργαλείων. Η βελτίωση του νομικού πλαισίου της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, η ενημέρωση μέσω σεμιναρίων και συνεδρίων, η χαρτογράφηση του χώρου των κοινωνικών επιχειρήσεων, η διατήρηση αρχείου καλών πρακτικών, η ανοιχτή μέθοδος συνεργασίας μεταξύ των χωρών αποτελούν, σύμφωνα με των Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κρίσιμους παράγοντες στήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Η Ελλάδα όπως τόνισε έχει προοπτική για να αναπτύξει αποτελεσματικά το κοινωνικώς επιχειρείν αρκεί αν αντιμετωπίσει τα εμπόδια που υπάρχουν προσαρμόζοντας το νομικό και θεσμικό πλαίσιο ανάπτυξης αυτής της μορφής επιχειρηματικότητας στην ελληνική πραγματικότητα. Ο κύριος Απόστολος Ιωακειμίδης ως Προεδρεύων της Ομάδος Εμπειρογνωμόνων για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε επιγραμματικά τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής πάνω σε θέματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας από το 1989 μέχρι σήμερα. Τόνισε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει την προώθηση σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ενός νομικού και διοικητικού πλαισίου το οποίο θα λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες των επιχειρήσεων της κοινωνικής

Μέρος Β’: «Εργαλεία ανάπτυξης μιας κοινωνικής επιχείρησης»

οικονομίας, ενώ θα συμβάλλει στην διευκόλυνση των δράσεων ανάπτυξης των κοινωνικών επιχειρήσεων μέσω τριών θεμελιωδών πυλώνων δράσης, με αντικείμενο την εύρεση χρηματοδοτικών εργαλείων, την νομική και συμβουλευτική υποστήριξη.

Ο κύριος Αντώνης Βορλόου αρχικά αναφέρθηκε στην κοινωνική οικονομία καθώς και στα επιμέρους εργαλεία της, δηλαδή τις κοινωνικές επιχειρήσεις και τα χαρακτηριστικά τους , την κοινωνική καινοτομία και το κοινωνικό franchising. Στην συνέχεια της ομιλίας του τόνισε το όραμα του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας που είναι η οικονομική ανάπτυξη σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σε συνδυασμό με την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Στόχος του Υπουργείου, όπως δήλωσε, είναι η άμεση ενεργοποίηση του οικοσυστήματος της κοινωνικής οικονομίας με την δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη του. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή πραγματοποίηση του στόχου αυτού είναι η άρση των εμποδίων που έχει ήδη διαγνώσει το Υπουργείο, η ανάπτυξη στρατηγικού σχεδίου στήριξης με αντικείμενο την εξασφάλιση κεφαλαίων εκκίνησης και υπηρεσιών χρηματοδοτικής υποστήριξης μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα βασισμένο σε συγκεκριμένους άξονες δράσης, τους οποίους ο κύριος Βορλόου αρίθμησε στην εισήγησή του.

Η δεύτερη ενότητα του Συνεδρίου «Επιχειρώντας Αλλιώς» ήταν αφιερωμένη στα εργαλεία ανάπτυξης μιας κοινωνικής επιχείρησης. Σε αυτή την ενότητα οι ομιλητές ανέλυσαν τα εργαλεία εκείνα που πρέπει να διαθέτει μια κοινωνική επιχείρηση για να ξεκινήσει με θετικούς οιωνούς την πορεία της.

Μια από τις βασικές παραμέτρους που θα βοηθήσουν μια επιχείρηση σήμερα να ξεχωρίσει είναι η καινοτομία, η οποία αναλύθηκε από την κυρία Αιμιλία Πρωτόγερου, ερευνήτρια του ΕΜΠ. Οι νέες επιχειρήσεις φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία της καινοτομία, καθώς σύμφωνα με έρευνα για τη νέα επιχειρηματικότητα που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 4000 επιχειρήσεων σε 10 ευρωπαϊκές χώρες ανάμεσα σε αυτές και στην Ελλάδα, ένα 11% του δείγματος καινοτομεί εισάγοντας νέες υπηρεσίες και προϊόντα, τα οποία είναι νέα όχι μόνο σε επίπεδο εθνικό αλλά και παγκόσμιο. Οι φορείς εκείνοι που μπορούν να συνεισφέρουν στο οικοσύστημα της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας, επομένως και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, είναι τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αφού μέσα από την έρευνα τους μπορεί να προκύψουν επιχειρηματικές ιδέες που θα βοηθήσουν την Ελλάδα ειδικά σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία τόσο ως προς την οικονομική όσο και ως προς την κοινωνική ευημερία.

Ένα άλλο εξίσου σημαντικό εργαλείο είναι ο επιχειρηματικός σχεδιασμός μιας επιχείρησης, ο οποίος αναλύθηκε από τον κύριο Γεώργιο Κρικέλα, ο οποίος με μακρά πορεία στο χώρο της συμβουλευτικής επιχειρήσεων υποστήριξε πως ο επιχειρησιακός σχεδιασμός είναι το αντίδοτο στη θνησιμότητα των νέων επιχειρήσεων. Τα βήματα πάνω στα οποία πρέπει να στηριχθεί η συγγραφή ενός επιχειρηματικού σχεδίου είναι: το Κίνητρο – η Ιδέα – το Όραμα – το Οικοσύστημα – το Σχέδιο – το Ξεκίνημα. Όσο αφορά το κίνητρο ο κοινωνικός επιχειρηματίας είναι σημαντικό να λάβει υπόψη του πως πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στην παραγωγή κοινωνικής και επιχειρηματική υπεραξίας, δε μπορεί να στοχεύει στο ένα από τα δύο περισσότερο. Η ιδέα μπορεί να προκύψει ανά πάσα στιγμή. Δεν αρκεί όμως η σύλληψη μιας ιδέας, αλλά και να μπορεί να υλοποιηθεί Στην περίπτωση αυτή, μεταξύ άλλων, πρέπει να εξεταστούν ανάλογες ιδέες του παρελθόντος και για ποιους λόγους πιθανόν απέτυχαν και να γνωστοποιηθεί αυτή η ιδέα για να διαπιστωθεί η δημοφιλία της. Πέρα από το να γίνει γνωστή η ιδέα,

πρέπει να υπάρχει και όραμα, ώστε να εμπνέονται και άλλοι να την υποστηρίξουν. Ένα άλλο σημαντικό βήμα είναι οι σχέσεις συνεργασίας που προκύπτουν από το οικοσύστημα μιας Κοιν.Σ.Επ.. Το οικοσύστημα μιας Κοιν.Σ.Επ. είναι πλούσιο - παρόχοι οικονομικού, ανθρώπινου, πνευματικού και κοινωνικού κεφαλαίου, διαμορφωτές της κοινής γνώμης, ιδιωτικές επιχειρήσεις του κλάδου, άλλες Κοιν.Σ.Επ., πελάτες - οπότε ο κοινωνικός επιχειρηματίας πρέπει να βρει τον τρόπο να προσεγγίσει τον καθένα από αυτούς με τον σωστό τρόπο. Για το επιχειρηματικό σχέδιο ισχύει η ίδια ακριβώς λογική με μια ιδιωτική επιχείρηση με τη μοναδική διαφορά να εντοπίζεται στο ότι μια κοινωνική επιχείρηση πρέπει να λάβει υπόψη της τόσο επιχειρηματικούς όσο και κοινωνικούς δείκτες. Τελευταίο βήμα πριν την έναρξη λειτουργίας μιας επιχείρησης είναι οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, η απόφαση του κοινωνικού επιχειρηματία να πορευτεί με πάθος, ενθουσιασμό, επικοινωνία, κινητοποίηση, ειλικρίνεια, ομαδικότητα, συνεννόηση, προσήλωση, εργατικότητα και φυσικά επιδιώκοντας πωλήσεις, αλλά και να μη φοβάται να αποτύχει.

Το επόμενο εργαλείο που αναλύθηκε από την κυρία Ελένη Σκόνδρα-Έλλιοτ, ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Εθελοντών Μάνατζερ Ελλάδος, ήταν οι πωλήσεις. Μάλιστα η κυρία Σκόνδρα-Έλλιοτ προσέγγισε τις πωλήσεις μέσα από ένα είδος κοινωνικού marketing ως όπλο των κοινωνικών επιχειρήσεων. Το κοινωνικό μάρκετινγκ έχει ως στόχο να πραγματοποιήσει την αλλαγή συμπεριφοράς στην επιδίωξη κοινωνικών σκοπών και στόχων, σε αντίθεση με αυτή της μονομερούς ανάπτυξης οικονομικών οφελών. Η γνωστή SWOT – Strengthens, Weaknesses, Opportunities, Threats- ανάλυση διαφέρει στην περίπτωση της κοινωνικής επιχείρησης σε σχέση με μια ιδιωτική επιχείρηση, καθώς μια κοινωνική επιχείρηση έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στοχεύει στο κοινωνικό καλό και λαμβάνει ηθική επιβράβευση (Δυνάμεις). Έχει χαμηλό προϋπολογισμό (Αδυναμίες). Στηρίζεται σε σχέσεις βοήθειας, αλληλεγγύης από το οικοσύστημα της, λαμβάνει βοήθεια από προγράμματα της ΕΕ, υποστηρίζεται από ευέλικτα νομικά πλαίσια και το κοινό είναι θετικά προσκείμενο στην προσπάθεια της (Ευκαιρίες). Πρέπει να επιδιώκει να προσφέρει ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες, σε κάθε άλλη περίπτωση δε θα διατηρήσει το αγοραστικό της κοινό (Απειλές).

Η κυρία Φιόρη Ζαφειροπούλου από τον ακαδημαϊκό χώρο παρουσίασε νέες μορφές δικτύωσης και κοινωνικών διεταιρικών σχέσεων ως εργαλεία ανάπτυξης και επέκτασης μιας κοινωνικής επιχείρησης. Υπάρχουν τέσσερα συστήματα τα οποία επηρεάζουν τη δημιουργία των κοινωνικών επιχειρήσεων: πολιτικό επίπεδο, κοινωνικές δομές-δικτύωση, το προφίλ της ομάδας των κοινωνικών επιχειρηματιών και η κοινωνική καινοτομία. Οι απαραίτητες συνθήκες για τη δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων – ακόμα και αν λείπει το κεφάλαιο – είναι τα δίκτυα και η αφοσίωση. Στα δίκτυα συνδέονται με εμπορικές σχέσεις πολλαπλοί ανεξάρτητοι συντελεστές, οι συντελεστές αυτοί μπορεί να είναι άτομα, επιχειρήσεις, τμήματα επιχειρήσεων που έχουν συγκεκριμένες ικανότητες και καθήκοντα. Η συμπεριφορά των επιχειρήσεων εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα δίκτυα τους, η θέση τους και η σχέση τους στα δίκτυα θα είναι αυτή που θα καθορίσει εάν θα δημιουργηθεί μια κοινωνική επιχείρηση, εάν θα δημιουργηθούν διεταιρικές συνεργασίες, με ποιους θα δημιουργηθούν αυτές οι συνεργασίες και πως αυτές θα κυβερνηθούν και αν θα είναι επιτυχημένες ή αποτυχημένες. Τα δίκτυα είναι απαραίτητα γιατί δίνουν στους κοινωνικούς επιχειρηματίες πόρους (χρηματοοικονομικούς πόρους [δωρεές, επιδοτήσεις, χορηγίες], ανθρώπινους πόρους [εθελοντές, προσωπικό μερικής απασχόλησης, pro bono στελέχη κ.λπ.], φυσικούς και τεχνικούς πόρους [χώρος, ρεύμα, εξοπλισμό κ.ά.], εκπαίδευση, κοινωνικό κεφάλαιο κ.ά..

Ένα ακόμα εργαλείο, αυτό της χρηματοδότησης, παρουσιάστηκε από τον κύριο Βαγγέλη Πτερούδη της Παγκρήτιας Συνεταιριστικής Τράπεζας. Συγκεκριμένα, ο κύριος Πτερούδης αναφέρθηκε στα μικροδάνεια (micro-financing). Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων παρέχει στις τράπεζες χρηματοδοτήσεις, ώστε να υποστηρίξουν προσπάθειες start-ups, επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας και

Μέρος Γ’: «Παρουσίαση καλών πρακτικών Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας»

γενικά μικρών επιχειρήσεων κ.λπ. Αναφορά έγινε επίσης σε πρακτικές της Παγκρήτιας Συνεταιριστικής Τράπεζας, όπως η προσπάθεια προώθησης των κρητικών προϊόντων από τους παραγωγούς στο μενού των ξενοδοχείων, αντίστοιχη προσπάθεια έγινε για τη σύναψη συνεργασιών απευθείας μεταξύ παραγωγών και σούπερ μάρκετ, αλλά και η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων για σήματα ποιότητας.

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του συνεδρίου παρουσιάστηκαν καλές πρακτικές κοινωνικής επιχειρηματικότητας από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Το λόγο αρχικά πήρε η κυρία Chiara Maule από Gruppo Cooperativo CGM της Ιταλίας. Η κυρία Maule έκανε λόγο για τη σημασία της δικτύωσης στην κοινωνική επιχειρηματικότητα και τη διαχρονικότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων. Παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα για την ανάπτυξη του κεφαλαίου των κοινωνικών επιχειρήσεων: κοινωνικά ομόλογα που θα χρηματοδοτούνται από τους πολίτες. Παρουσίασε εκτενώς την εξέλιξη του οργανισμού της από την αρχή του μέχρι σήμερα και τόνισε πως για να αντέξει ένας οργανισμός

πρέπει να εξελίσσεται, να παντρεύει τις αρχές του και το αρχικό του όραμα με τη σύγχρονη πραγματικότητα, να συνδυάζει την καινοτομία με το κοινωνικό αντίκτυπο, το κέρδος με την κοινωνική προσφορά.

Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήρε ο κύριος Χρήστος Γκουτίδης από την Κοι.Σ.Π.Ε. ΤΟΨΥ Δωδεκανήσου, μια από τις πιο πετυχημένες Κοι.Σ.Π.Ε. που μετρά σήμερα 435 μέλη. Οι Κοι.Σ.Π.Ε. είναι μονάδες ψυχικής υγείας με οργανωτική και διοικητική αυτοτέλεια που λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις περί αστικών συνεταιρισμών. Μεταξύ των

δραστηριοτήτων της Κοι.Σ.Π.Ε. είναι η παραγωγή γεωργικών προϊόντων, η ζαχαροπλαστική, η τυποποίηση μελιού, ο εναλλακτικός τουρισμός και το κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης, ενώ βασικοί στόχοι της είναι η κοινωνική ανταποδοτικότητα και η ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας.

Η κυρία Βίκυ Βράκα από την Αμφιτρίτη Κοιν.Σ.Επ. ακολούθησε παρουσιάζοντας τη δική τους ιδέα που σιγά σιγά γίνεται πράξη. Η Αμφιτρίτη Κοιν.Σ.Επ. επιλέγει να επενδύσει στον προσβάσιμο τουρισμό, μια διεθνή αγορά με σημαντικά ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη προσπάθεια, οπότε η ομάδα της Αμφιτρίτης εντόπισε αυτό το ανεκμετάλλευτο πεδίο. Η Αμφιτρίτη Κοιν.Σ.Επ. στοχεύει να προσελκύσει δύο κατηγορίες

πελατών, τον εισερχόμενο τουρισμός μέσα από την διαδικτυακή πλατφόρμα Greece4all.eu, που θα διαθέτει αξιολόγηση προσβασιμότητας κάθε σημείου με ανάλογη σήμανση και τις εγχώριες επιχειρήσεις μέσω συμβουλευτικών, εκπαιδευτικών, μελετητικών υπηρεσιών και υπηρεσίων συμβούλου πιστοποίησης.

Στη συνέχεια το λόγο πήρε η κυρία Στέλλα Κάσδαγλη από την Κοιν.Σ.Επ. Women on Top, ένα δίκτυο που δίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες να λάβουν συμβουλές και καθοδήγηση δωρεάν από άλλες γυναίκες υποψήφιες μέντορες. Η Κοιν.Σ.Επ. Women on Top θα αναλαμβάνει επίσης τη διοργάνωση συνεδρίων και θα δίνει τη δυνατότητα networking μεταξύ γυναικών που εργάζονται σε διαφορετικά πεδία. Το σημαντικό πλεονέκτημα αυτής της ιδέας είναι

πως κάποια γυναίκα που ξέρει, έχει ήδη ακολουθήσει την αντίστοιχη επαγγελματική διαδρομή, συμβουλεύει μια άλλη γυναίκα που επιθυμεί να την ακολουθήσει τώρα. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στο σωστό «πάντρεμα» των γυναικών. Δεν υπάρχει ο γεωγραφικός περιορισμός, καθώς οι συναντήσεις γίνονται μέσω Διαδικτύου, οπότε πραγματοποιούνται «συναντήσεις» μεταξύ γυναικών που μένουν σε άλλες πόλεις ή ακόμα και σε άλλες χώρες.

Στη συνέχεια μίλησε ο εκπρόσωπος της Κοιν.Σ.Επ. Συνεταιρισμός Γονέων Χαλανδρίου κύριος Κώστας Γερολυμάτος. Η Κοιν.Σ.Επ. Χαλανδρίου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα κοινωνικής επιχείρησης που βλέπει ένα κενό στις κοινωνικές ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και προσπαθεί να το καλύψει. Η ανάγκη των γονέων του Χαλανδρίου να βρουν

μια λύση για τη φύλαξη των παιδιών τους συνέπεσε με το νόμο του 2011 για τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Σκέφτηκαν λοιπόν πως η δομή μιας κοινωνικής επιχείρησης ταίριαζε στην προσπάθεια τους. Ήθελαν να δημιουργήσουν ένα νηπιαγωγείο που θα πρόσφερε ένα ωραίο περιβάλλον στα παιδιά τους και καλούς μισθούς στους εκπαιδευτικούς. Για να το κάνουν αυτό ήθελαν κεφάλαιο, που δεν είχαν. Αναλύοντας τα στατιστικά στοιχεία της περιοχής τους βρήκαν πως το Χαλάνδρι είναι μια από τις περιοχές της Ελλάδας με τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχόντων στων ανώτατη εκπαίδευση. Από αυτό το δεδομένο προέκυψε η σκέψη πως μπορούν να δημιουργήσουν ένα φροντιστήριο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου οι γονείς θα πληρώνουν πολύ λιγότερα από ότι σε ένα ιδιωτικό φροντιστήριο, οι εκπαιδευτικοί θα πληρώνονται πολύ καλύτερα από ότι σε ένα ιδιωτικό φροντιστήριο και το κεφάλαιο που θα συγκεντρώνεται θα υποστηρίζει τη λειτουργία του νηπιαγωγείου.

Το τελευταίο κομμάτι αυτής ενότητας «Καλές πρακτικές για το αύριο» άνοιξε ο κύριος Δημήτριος Κούκλης από την Αγροδιατροφική Κοιν.Σ.Επ. Λάρισας. Η επιχείρηση ιδρύεται μέσα από το Πρόγραμμα «Γίνε αγρότης», η κύρια δραστηριότητα της είναι η εμπορευματοποίηση της αγροτικής παραγωγής των μελών της, η οποία πραγματοποιείται ακολουθώντας φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους. Θα δημιουργηθεί ένα μοναδικό σήμα για

τα προϊόντα του συνεταιρισμού, καθώς στόχος είναι τα προϊόντα να είναι αναγνωρίσιμα και ο πελάτης να γνωρίζει ακριβώς τι αγοράζει και από ποιους. Φρέσκα προϊόντα θα συλλέγονται σε εβδομαδιαία βάση και θα διανέμονται στους καταναλωτές μέσω Ιντερνέτ και σε συγκεκριμένα σημεία που θα παραχωρηθούν από τους δήμους.

Η κυρία Όλγα Παπαδοπούλου από τη Στέγη Αργυροχρυσοχοΐας Στεμνίτσας Κοιν.Σ.Επ. παρουσίασε τη δική τους προσπάθεια. Στη Στεμνίτσα λειτουργεί σχολή Αργυροχρυσοχοΐας, μια από τις καλύτερες στο είδος της, η οποία τα τελευταία χρόνια φιλοξενεί και σπουδαστές από το εξωτερικό. Οι σπουδαστές της έχουν βραβευθεί επανειλημμένως σε

πανελλήνιους και πανευρωπαϊκούς διαγωνισμούς. Η σκέψη της Κοιν.Σ.Επ. στηρίχθηκε στη δημιουργικότητα, το όραμα, τις φιλοδοξίες και τις δεξιότητες των σπουδαστών, με απώτερο σκοπό να προαχθεί το παρελθόν και να συμμετάσχουν οι ίδιοι οι σπουδαστές ενεργά στο παρόν. Επιπλέον ήταν έντονη η ανάγκη να υποστηριχθούν οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες της σχολής και να καλυφθεί το υπάρχον έλλειμμα. Στο πλαίσιο των υπηρεσιών της Κοιν.Σ.Επ. θα οργανώνονται συνέδρια, workshops, ημερίδες, σεμινάρια για το παραδοσιακό κόσμημα και όχι μόνο, αλλά και θα πωλούνται κοσμήματα που κατασκευάζονται στη Σχολή στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Οι Μικροί Γίγαντες Κοιν.Σ.Επ. παρουσιάστηκαν από την κυρία Ναταλί Σαμπά, η οποία εξήγησε πως η ιδέα προέκυψε στηριζόμενη σε δύο άξονες. Από τη μια πλευρά υπάρχουν παιδιά που είναι

αποκλεισμένα από τον κόσμο της τέχνης, παιδιά από φτωχές οικογένειες και γειτονιές, και από την άλλη άνεργοι καλλιτέχνες. Οι Μικροί Γίγαντες σκέφτηκαν λοιπόν να δημιουργήσουν καλλιτεχνικά δρώμενα δωρεάν για παιδιά, καθώς «κανένα παιδί δεν πρέπει να αποκλείεται από την τέχνη». Τα παιδία πληρώνουν δίνοντας καραμέλες ή ζωγραφιές για να συνειδητοποιήσουν πως η τέχνη έχει άξια. Τα καλλιτεχνικά δρώμενα είναι διαδραστικά, στόχος είναι τα παιδιά να μάθουν βιωματικά για την τέχνη. Ένας από τους τρόπους για να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο κεφάλαιο για τις δράσεις είναι τα έσοδα από τις δράσεις που πραγματοποιούνται για τα παιδιά ιδιωτικών σχολείων.

Ο στόχος της Κοιν.Σ.Επ. Γαληνός που παρουσιάστηκε από τον κύριο Στέφανο Μήτρικα είναι να προωθήσει την κοινωνική φροντίδα, ιδιαίτερα για τις ηλικίες άνω των 50 ετών. Το καλοκαίρι του 2013 τέθηκαν σε λειτουργία - ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Κοιν.Σ.Επ.- 6 δημοτικές ιατρικές μονάδες και 3 μονάδες εντός ΚΑΠΗ, οι οποίες προσφέρουν πρωτοβάθμια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και αγωγή υγείας, καθώς και παροχή ιατρικής

φροντίδας σε ηλικιωμένους και ΑμεΑ και υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής. Επίσης υπάρχει η προοπτική για κινητές μονάδες σε σπίτια ατόμων που δε μπορούν να μετακινηθούν εξαιτίας χρόνιων ασθενειών. Ο στόχος είναι η δωρεάν παροχή ιατρικών υπηρεσιών, για αυτό θα γίνει η προσπάθεια για παραγωγή και πώληση καινοτόμων θεραπευτικών προϊόντων σε Ελλάδα και εξωτερικό, ώστε να ενισχυθεί το κεφάλαιο της Κοιν.Σ.Επ.. Επιπλέον, επιδιώκεται η αύξηση του αριθμού των εργαζόμενων τους και η συνεργασία με άλλους οργανισμούς για να επεκταθούν οι δράσεις τους.

Ο κύριος Ιωάννης Λαγός εκπρόσωπος της Κοιν.Σ.Επ. Μαινάλου παρουσίασε την καινοτόμα, βραβευμένη και με απήχηση στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ιδέα της Κοιν.Σ.Επ. τους. Η Κοιν.Σ.Επ. στοχεύει στην καθαριότητα του δάσους του Μαινάλου, ώστε να το προστατεύσει από φωτιές και ταυτόχρονα τα ξερά φύλλα θα τα μετατρέπει σε pellet, σε μονάδα που θα απασχολεί επιστήμονες και αγρότες της

περιοχής. Απώτερος στόχος είναι και η δημιουργία ενός κέντρου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Η Κοιν.Σ.Επ. αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει διάφορα γραφειοκρατικά προβλήματα, πιστεύει όμως πως στο άμεσο μέλλον θα τα ξεπεράσει και η δράση της θα αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες ανάλογες προσπάθειες στην ελληνική περιφέρεια.

Ο εκπρόσωπος της Κοιν.Σ.Επ. Καλλονής – Κελλιάς κύριος Δημήτρης Πολιτόπουλος εξήγησε πως η ιδέα της ανακύκλωσης ξεκίνησε στο νησί τους την Τήνο, πως έγινε πράξη και την παρούσα πραγματικότητα. Τα οικιακά απορρίμματα μπορούν μέσα από ένα διαφορετικό και καινοτόμο μοντέλο να ανακυκλωθούν προσφέροντας ανταποδοτικά οφέλη στην κοινωνία. Οι κάτοικοι του νησιού συμμετέχουν

προσφέροντας τα απορρίμματα τους στην Κοιν.Σ.Επ. και αμείβονται για τη συμμετοχή τους. Το αποτέλεσμα είναι πως προκύπτουν πολλά φορτία με καθαρό προϊόν και οι κάτοικοι αποκτούν περιβαλλοντική συνείδηση, μαθαίνοντας τι είναι ανακυκλώσιμο και τι όχι. Η Κοιν.Σ.Επ. συλλέγει 3-4 τόνους την ημέρα, που ισοδυναμούν με το 55-60% των ανακυκλώσιμων προϊόντων του νησιού. Υπολογίζεται πως σε βάθος τριετίας θα συλλέγεται το 70% των ανακυκλώσιμων σκουπιδιών. Ιδέα απόλυτα υλοποιήσιμη και σε άλλα νησιά, όπου η πλειοψηφία των αποβλήτων είναι οικιακά και όχι βιομηχανικά, οπότε η διαλογή είναι πολύ εύκολη.