ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ¨ΑΝΤΙΓΟΝΗ¨

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στίχοι 1-10

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ: Η Αντιγόνη συναντά την Ισμήνη , την αδελφή της και της ανακοινώνει τα καθέκαστα (σχετικά με τις ανακοινώσεις του νέου βασιλιά της Θήβας, Κρέοντα) .(~βρισκόμαστε μπροστά στο ανάκτορο της Θήβας , όπου συναντιούνται οι δυο αδελφές , Αντιγόνη και Ισμήνη , μαυροφορεμένες )

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑΝΤ: Πολυαγαπημένη μου αδελφή Ισμήνη , ξέρεις τάχα ποια μένει από τις συμφορές που έρχονται από τον Οιδίποδα που να μην έχει στείλει ο Δίας ενάντια σε εμάς τις δυο που ακόμη ζούμε ; Γιατί δεν υπάρχει ούτε θλιβερό που να φέρνει συμφορά ούτε ντροπή ούτε και περιφρόνηση , που να μην έχω δει εγώ να είναι μέσα στις δικές μου συμφορές. Και τώρα τι είναι ναι πάλι αυτή η διαταγή που λένε πως έβγαλε ο στρατηγός πριν από λίγο σε όλη την πόλη; Ξέρεις , άκουσες τίποτε; Ή μήπως σου ξεφεύγει ότι βαδίζουν ενάντια στους αγαπημένους μας συμφορές που ανήκουν στους εχθρούς μας ;

ΣΧΟΛΙΑστ.1: Ισμήνης κάρα : με την αλληλοπροσφώνηση γίνεται η παρουσίαση των προσώπων . Με την περίφραση αυτή , που είναι εκφραστικότερη από το απλό όνομα Ισμήνη , δηλώνεται αγάπη , στοργή και τρυφερότητα .στ.2: των απ’ Οιδίπου κακων : γίνεται αναφορά στα ανοσιουργήματα του Οιδίποδα και τις συνέπειες αυτών και στους απογόνους του : α) φόνος του Λάιου , του πατέρα του (πατροκτονία) , β) ο γάμος του με τη μητέρα του Ιοκάστη (αιμομιξία) , γ)η αυτοκτονία της Ιοκάστης , δ) η αυτοτύφλωση του Οιδίποδα , ε) η κατάρα του Οιδίποδα και ο πόλεμος των ¨ Επτά επί Θήβας ¨ , στ) η διπλή αδελφοκτονία , η αλληλοκτονία των αδελφών Πολυνείκη και Ετεοκλή και η διαταγή του Κρέοντα .στ. 4: αλγεινόν : αλγεινός = αυτός που προκαλεί πόνο , ο οδυνηρός , ο δυσάρεστος , ο θλιβερός .στ. 4: άτης : ως κύριο όνομα η Άτη είναι η θεότητα της βλάβης και του κακού εξαιτίας απερίσκεπτης πράξης .στ. 5: αισχρόν – άτιμον : η κληρονομική κατάρα και η τύφλωση του Οιδίποδα έφεραν στους Θηβαίους πόνο και θλίψη . Έμμεσα αναφέρονται η πατροκτονία, ο επαίσχυντος γάμος , η άνομη τεκνοποίηση , ο εμφύλιος πόλεμος και η ατιμωτική αλληλοσφαγή των δύο αδελφών .στ. 8: κήρυγμα : νόμος στ. 8: στρατηγόν : με τη λέξη στρατηγόν η Αντιγόνη ονομάζει τον Κρέοντα είτε ειρωνικά είτε γιατί θέλει να του αναγνωρίσει το βασιλικό αξίωμα . Το μεγάλο μίσος της προς τον Κρέοντα την εμπόδισε να αναφερθεί σε αυτόν με το όνομά του .στ. 9: έχεις τι κεισίκουσας : σχήμα πρωθύστερο : αυτό που λέγεται πρώτα , ενώ πρέπει να ακουστεί αργότερα στ. 10: προς τους φίλους : εννοεί τον Πολυνείκη και τους συγγενείς του . Φίλος δεν είναι το πρόσωπο που συνδεόμαστε συναισθηματικά μέσα από κοινωνικές διαδικασίες αλλά το συγγενικό πρόσωπο με το οποίο μας συνδέουν δεσμοί αίματος .

1

ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ Η Αντιγόνη αρχίζει με το μονόλογό της με λόγια που δείχνουν τη στοργή και την αγάπη της προς την αδελφή της . Κατόπιν αναφέρεται στο παρελθόν και ανακαλεί στη μνήμη της τις συμφορές που προήλθαν από τον Οιδίποδα και τέλος γυρνά στο παρόν και γυρνά στο παρόν και αναφέρεται γενικά χωρίς λεπτομέρειες στη διαταγή του Κρέοντα . Ο θεατής νιώθει συμπάθεια για το πρόσωπο της Αντιγόνης αλλά και της Ισμήνης , όπως παρουσιάζεται στους δέκα πρώτους στίχους . Συμμετέχει στα παθήματά τους και στο πένθος τους . Από την άλλη μεριά η αναφορά της διαταγής του Κρέοντα εξάπτει την περιέργεια και την αγωνία του .

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ Αντιγόνη : στα πρώτα λόγια της η Αντιγόνη δείχνει την αγάπη της προς την Ισμήνη . Μετά η διάθεσή της αλλάζει , όταν αναφέρεται στις αλλεπάλληλες οικογενειακές συμφορές που έχουν πλήξει και τις δύο . Αγανακτεί και οργίζεται για τη διαταγή του Κρέοντα και προσπαθεί να ενημερώσει την αδελφή της για το επιπρόσθετο κακό . Ελέγχει κατά κάποιο τρόπο την Ισμήνη για την άγνοιά της και φαίνεται αποφασισμένη για όλα . Είναι φανερό πως η αγανάκτηση έχει κυριέψει την ψυχή της.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΛΕΞΕΩΝ αυτάδελφος > αυτός +αδελφός< α(αθροιστικό)+ δελφύς (η μήτρα της

γυναίκας ) Οιδίπους >οιδέω (=πρήζομαι, φουσκώνω)+ πούς (=πόδι) =αυτός που έχει

πρησμένα πόδια κάρα :από την ίδια ρίζα με το κάρηνον (= κεφάλι) , κράνος , κρανίον τελω>τέλος = σκοπός αλγεινός >άλγος > αλγέω , -ω = αισθάνομαι μεγάλο σωματικό πόνο άτη > αάω = βλάπτω αισχρός > αίσχος άτιμος > α (στερητικό)+ τιμή πάνδημος > πας + δημος στρατηγός > στρατός + άγω αρτίως > άρτι =μόλις προ ολίγου εχθρός > έχθος = μίσος , έχθρα

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ α) πλεονασμός : κοινόν αυτάδελφον β) περίφραση : Ισμήνης κάραγ) σχήμα υπαλλαγής : αυτάδελφον Ισμήνης κάρα δ) πολυσύνδετο με αρνήσεις ~ παρήχηση του -τ : «ούτ’ αλγεινόν ούτ’ άτης άτερ ουτ’ αισχρόν ούτ’ άτιμον» ε) επικοί τύποι : κάρα , άτη , άτερ στ) πρωθύστερο : έχεις τι κεισήκουσαςζ) μεταφορά : στείχοντα κακά

2