Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

1ο συνθετικό

(αριθμός ατόμων C)

2ο συνθετικό

(είδος δεσμού ανάμεσα στα άτομα C)

3ο συνθετικό

(χαρακτηριστική ομάδα)

1 άτομο C: μεθ-

2 άτομα C: αιθ-

3 άτομα C: προπ-

4 άτομα C: βουτ-

5 άτομα C: πεντ-

.

.

.

Μόνο απλοί δεσμοί: -αν-

1 διπλός δεσμός: -εν-

1 τριπλός δεσμός: -ιν-

2 διπλοί δεσμοί: -διεν-

2 τριπλοί δεσμοί: -διιν-

.

.

.

Υδρογονάνθρακας: -ιο

-COOH: -ικό οξύ

-ΟΗ: -όλη

-CH=O -άλη

-CO- -όνη

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 2

1) Το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας προκύπτει από τρία συνθετικά.

Ονοματολογία οργανικών ενώσεωνΠαραδείγματα:CH3-CH2-CH2-CH3

CH3-CH2-OH

CH3-CO-CH3

H-CH=O

H-COOH

CH2=C=CH2

CH3-CH2-CH2-CH2COOH Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 3

Μεθανάλη

Μεθανικό οξύ

προπαδιένιο

Πεντανικό οξύ

Βουτάνιο

Αιθανόλη

Προπανόνη

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

• CH3-CH=CH-CH3

• CH2=CH-CH2-CH3

• CH3-CH2-CH2-C≡CH

• CH3-CH2-C ≡C-CH3

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 4

2) Η θέση του πολλαπλού δεσμού καθορίζεται με αριθμό που γράφεται στην αρχή του κύριου ονόματος.

2- βουτένιο

1- βουτένιο

1- πεντίνιο

2- πεντίνιο

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 5

3) Η θέση της χαρακτηριστικής ομάδας καθορίζεται με αριθμό, ο οποίος όταν:

Α) δεν υπάρχει πολλαπλός δεσμός, γράφεται στην αρχή του κύριου ονόματος.

CH3-CH-CH2-CH3 2- βουτανόλη

OH

Β) υπάρχει πολλαπλός δεσμός, γράφεται μπροστά από το 3ο συνθετικό του κύριου ονόματος.

CH ≡C-CH2-C-CH3 4- πεντιν-2-όνη

OΔεν χρειάζεται να δηλωθεί με αριθμό η θέση των χαρακτηριστικών

ομάδων: -COOH, -CH=O, -CN.

Ο C είναι πάντα στη θέση 1.

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 6

4) Τα ονόματα των διακλαδώσεων μπαίνουν μπροστά από το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας και η θέση τους

δηλώνεται με αριθμούς, που προηγούνται των ονομάτων τους.

• Οι διακλαδώσεις είναι συνήθως αλκύλια.

CH3- μεθύλιο

C2H5- ή CH3-CH2- αιθύλιο

C3H7- ή CH3-CH2-CH2- προπύλιο

ή CH3-CH- ισοπροπύλιο

CH3

• Αν υπάρχουν ίδιες διακλαδώσεις, μπροστά από το όνομα τους μπαίνει αριθμητικό πρόθεμα (δι-, τρι-, τετρα-,…), που δηλώνει το πλήθος τους.

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

• CH3-CH-CH2-COOH CH3

CH3

• CH≡C-C-CH2-CHO CH3

CH3 CH3

• CH3-C-CH2-CΗ-CH-CH3 CH3 C2H5

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 7

3-μεθυλο-βουτανικό οξύ

3,3- διμεθυλο-4- πεντινάλη

4-αιθυλο-2,2,5-τριμεθυλο εξάνιο

• Τα αλογόνα (F-, Cl-, Br-, I-) διαβάζονται όπως οι διακλαδώσεις.

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 8

1) Κατά την αρίθμηση μιας ανθρακικής αλυσίδας, η σειρά προτεραιότητας είναι:

Χαρακτηριστική ομάδα > πολλαπλός δεσμός > αλογόνο > διακλάδωση

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

Παραδόσεις Οργανικής Χημείας 9

2) Κύρια ανθρακική αλυσίδα θεωρείται η αλυσίδα με τα περισσότερα άτομα C και τις περισσότερες χαρακτηριστικές

ομάδες και πολλαπλούς δεσμούς.

Ονοματολογία οργανικών ενώσεων

Χαρακτηριστική ομάδα

Πρόθεμα Κατάληξη

-COOH

-CN

-CH=O

-CO-

-OH

-NH2

-

Κυανο-

Αλδεϋδο-

Κετο-

Υδροξυ-

Αμινο-

-ικό οξύ

-νιτρίλιο

-άλη

-όνη

-όλη

-ιοΠαραδόσεις Οργανικής Χημείας 10

3) Όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερες χαρακτηριστικές ομάδες:

Α) αν είναι ίδιες, μπροστά από το όνομα μπαίνει αριθμητικό πρόθεμα

CH2=CH-CH-CH-CH3

OH OH4- πεντεν- 2,3- διόλη

Β) αν είναι διαφορετικές, η επικρατέστερη δίνει την κατάληξη και η άλλη δηλώνεται με πρόθεμα.