ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ Φαινοµενολογία της Ληστοκρατίας –

Modus Operandi των Ληστών

Κουµπούρη Όλγα, Η’ Εξάµηνο, Μπόρα Πασχαλία, ΣΤ’ Εξάµηνο,

Μέλη Ερ.Εγ.Επ.

Ποιοι ήταν οι Ληστές

•  Χωρικοί/ ορεσίβιοι, κτηνοτρόφοι •  Ηλικίας 20- 30 ετών •  Με ανικανότητα προσαρµογής στο κοινωνικό σύνολο

•  Πατριώτες – Ληστές •  Συνεχιστές των Κλεφτών – Αρµατολών •  Αγωνιστές για την ανεξαρτησία

Οργάνωση •  Οµάδες 10 – 20 ατόµων •  Συνεργασία – Παροχή προστασίας •  Οργανωµένο δίκτυο τροφοδοτών, πληροφοριοδοτών, κλεπταποδόχων και φίλων

•  Ιεραρχία (καπετάνιος, απλοί ληστές, τσιράκια) •  Ληστρικό πολίτευµα (συλλογικός χαρακτήρας στην λήψη των αποφάσεων)

•  Ισότητα •  Κανόνες ως προς την µοιρασιά των λύτρων •  Λήψη ευθυνών από κάθε µέλος

Ικανότητες Αρχιληστή

•  Έµπνευση εµπιστοσύνης και σεβασµού στο πρόσωπο του

•  Ικανότητα οργάνωσης και γνώση στρατηγικής •  Γενναιότητα •  Ευστροφία

Ένταξη των ληστών στη συµµορία

•  Προϋπόθεση διάπραξης κάποιου αδικήµατος ( «Εν εγκλήµατι» αδερφός) •  Μη αποδοχή βιαστών •  Μη αποδοχή γυναικών

Εγκληµατική δράση

•  Ληστεία, λεηλασία περιουσιακών στοιχείων •  Ζωοκλοπές •  Απαγωγή •  Επίθεση για εκφοβισµό πολιτικών αντιπάλων •  Επιθέσεις µε εθνικό χρώµα •  Επιβολή φορολογίας •  Βασανισµός- εκτέλεση των ανδρών της χωροφυλακής

«Έσοδα» της συµµορίας

•  Κάλυψη των αναγκών της συµµορίας •  Βοήθεια προς τους φτωχούς •  Εξασφάλιση προίκας σε άπορες κοπέλες •  Ενίσχυση µοναστηριών

Τρόπος δράσης των ληστών

•  Δράση στα βουνά •  Μεταµφίεση για αιφνιδιασµό •  Οπλισµός των ληστών •  Γνώση του τόπου δράσης •  Εποχιακή δράση !

Θυµατολογία

•  Ευπρόσβλητα!άτομα!(!βοσκοί,!χωρικοί,!ταξιδιώτες)!•  Πλούσιες!οικογένειες,!επιφανείς!πολίτες!

Αρχές των ληστών

•  Πειθαρχία •  Σεβασµός στην ιεραρχία •  Σκληρή τιµωρία για παράβαση απόφασης από

µέλος της συµµορίας •  Κώδικας σιωπής •  Αντιµετώπιση των θυµάτων ως πρόσωπα ιερά •  Θανάτωση σε περίπτωση απόπειρας διαφυγής των απαχθέντων

ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ Ο κοινωνικός ληστής ως υποκατάστατο του ανύπαρκτου κοινωνικού κράτους

Οικονόµου Βίρνα, επί πτυχίω, Μέλος Ερ.Εγ.Επ.

!

Κοινωνικό κράτος

•  Εγγύηση των ατοµικών και κοινωνικών δικαιωµάτων

•  Πραγµάτωση της συλλογικής κοινωνικής προόδου

•  Δεσπόζουσες αρχές : κοινωνική και εθνική αλληλεγγύη

•  Προσωπική αφορµή •  Ενστικτώδης αντιπαράθεση στον κρατικό

µηχανισµό

Σχέσεις των ληστών

•  Με την τοπική κοινωνία •  Τους κοινωνικά και οικονοµικά ασθενέστερους •  Με την Εκκλησία •  Με πολιτικά πρόσωπα

Μορφές κοινωνικής ληστείας

•  Ευγενής ληστής ή Ροµπέν των Δασών •  Ένοπλες οµάδες αντίστασης •  Εκδικητές

ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ!Σύνδεση Κλεφταρµατολικής Παράδοσης

µε Ληστεία!!!!Οικονόµου Βίρνα, επί πτυχίω,

Μέλος Ερ.Εγ.Επ.

•  Αρµατολοί : ασκούσαν τη δική τους εξουσία και είχαν αναλάβει την προστασία του αρµατολικιού.

•  Κλέφτες : ζούσαν µακρυά από το αρµατολίκι και ήταν αντίθετοι προς την ευρύτερη εξουσία.

•  Ληστές : βρίσκονταν πέρα από την εµβέλεια της κρατικής εξουσίας, οµάδες που έκλεβαν χρησιµοποιώντας βία.

!!

Καποδιστριακή Περίοδος 1827-1831 και Περίοδος της Αντιβασιλείας 1831-1863

•  Οι «κλέφτες» της Οθωµανικής Εξουσίας, έγιναν ληστές.

•  Όσοι αντιτάχθηκαν στην πρώτη ξενοκρατούµενη επίσηµη εξουσία, ονοµάστηκαν «ληστές».

•  Έκδοση διαταγµάτων για διάλυση των άτακτων στρατευµάτων.

!

•  Δύσκολη και αναποτελεσµατική καταδίωξη των ληστών.

•  Υπογραφή της σύµβασης της Κανλιτζά τον Απρίλιο του 1856 µεταξύ ελληνικού κράτους µε την Τουρκία.

•  Οι ληστές αµφισβητούσαν κάθε µορφή εξουσίας και έδειχναν ανυπακοή στην εξουσία του αρµατολικιού και µεταγενέστερα του κράτους.

•  Είχαν τους δικούς τους κώδικες τιµής που ήταν κοινοί µε εκείνους των κλεφτών της Τουρκοκρατίας.

ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ Τρόποι αντιµετώπισης του φαινοµένου

της ληστοκρατίας

Μπόρα&Πασχαλία,&ΣΤ’&Εξάμηνο&Μέλος&Ερ.Εγ.Επ.&

Πρώτες&προσπάθειες&αντιμετώπισης&της&ληστοκρατίας&

•  Δηµιουργία χωροφυλακής ( 1833) •  Αναδιάρθρωση στρατού •  Μέτρα εκτόπισης ληστών – εξορία, φυλάκιση •  Υποσχέσεις αµνήστευσης ληστών από την κυβέρνηση

•  Διορισµός έκτακτου επιτρόπου για την καταπολέµηση των ληστανταρτικών κινηµάτων

•  Αποζηµιώσεις

•  Φυλακίσεις •  Εκτέλεση µε αποκεφαλισµό •  «Ρουφιανιά» •  Βασανισµός των «φίλων» των ληστών από τις αρχές

•  Προσφορά αµνηστίας και χρηµάτων από την κυβέρνηση για τη συµµετοχή στον αγώνα στην Κρήτη

Νόµος ΤΟΔ’/1871 «περί καταδιώξεως της ληστείας»

•  Άρθρο 2 : Θανατική ποινή στον αρχηγό της συµµορίας και ποινή ισόβιας κάθειρξης κατά των συµµοριτών

•  Άρθρο 2, παρ.2 : Θανατική ποινή σε όποιον ληστή προβάλλει ένοπλη αντίσταση

•  Άρθρο 3 : Θανατική ποινή στους ληστές που οργανώνουν απαγωγή

•  Άρθρα 4,5,6,7 : Ποινικές κυρώσεις σε συνεργούς των ληστών ( πληροφοριοδότες)

•  Άρθρο 21 : Εκτόπιση συγγενών των ληστών και Ν. 121/1914, εκτόπιση ατόµων µε ύποπτη συµπεριφορά για τη δηµόσια ασφάλεια

•  Άρθρο 8 : Άνδρες ηλικίας 20-50 ετών όφειλαν να υπηρετούν στις περιπολίες για τη καταδίωξη της ληστείας

•  Άρθρο 9,10 : Ποινές σε άτοµα ανώτατων αξιωµάτων που βοηθούν τους ληστές

•  Άρθρο 12-20 : Ηθικές και υλικές ανταµοιβές για τους «καταδείκτες» των ληστών

•  Άρθρο 15 : Ποινή αστυνοµικής επιτήρησης για τους υπόπτους λησταποδοχής

•  Άρθρο 31 : Ποινή φυλάκισης και αποβολή από την υπηρεσία σε δεσµοφύλακα σε περίπτωση απόδρασης του ληστή

•  Άρθρο 34 : Επιβολή µόνο φυλάκισης σε ληστή που παραδίδει ή σκοτώνει αρχιληστή.

Άλλα διατάγµατα

•  Ν. ΩΞΗ/27 Νοεµβρίου/5 Δεκεµβρίου 1880 «περί καταδιώξεως της ληστείας»

•  Ν.121/31 Δεκεµβρίου 1913/2 Ιανουαρίου 1914 •  Ίδρυση «Επιτροπής επί της Δηµόσιας Ασφάλειας» (21/4/1924)

•  Νοµοθετικό Διάταγµα «Περί αµνηστίας ληστών φονευόντων ληστήν» (14/11/1925)

Μέτρα&κυβέρνησης&Βενιζέλου&

•  Διάταγµα αυστηροποίησης του νόµου περί ληστοκρατίας από τον υπουργό εσωτερικών, Κωνσταντίνο Ζαβιτζιάνο

•  Εγκατάσταση σταθµών σε χωριά που σύχναζαν ληστές

•  Οργάνωση υπηρεσίας παρακολούθησης ληστόφιλων •  Υποχρέωση δηµοτικών συµβουλίων να δίνουν λίστες των ύποπτων ατόµων

•  Ένταξη ληστών στις κρατικές ένοπλες δυνάµεις

Η αντ ικε ιµ εν ική κα ι υποκε ιµ εν ική υπόσταση του ε γκλήµατος της ληστε ίας στην σύγχρονη

ελλην ική έννοµη τάξη

1.  ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ α .380ΠΚ

Στο έγκληµα της ληστείας τυποποιείται η κατ’ εξοχήν βίαιη προσβολή της ιδιοκτησίας, αφού περιγράφονται και τυποποιούνται διάφορες εκδοχές της βίαιης αφαιρέσεως ενός κινητού πράγµατος από την κατοχή άλλου.

Σ’ αυτή δεν την λειτουργική συνύπαρξη που συνδυάζει την παράνοµη βία (προσβολή προσωπικής ελευθερίας του προσώπου) και την αφαίρεση πράγµατος (προσβολή της ιδιοκτησίας) εντοπίζεται ακριβώς η αυξηµένη απαξία της ληστείας, η οποία είναι ένα από τα πιο αυστηρώς τιµωρούµενα

κακουργήµατα του Ποινικού µας Κώδικα.

Δεδοµένης της ταυτόχρονης προσβολής του έννοµου αγαθού της ιδιοκτησίας αλλά και της προσωπικής ελευθερίας, η αντικειµενική

υπόσταση της ληστείας αποτελείται από την αντικειµενική υπόσταση της κλοπής (άρθρο 372 Π.Κ.) και από την αντικειµενική υπόσταση της

παράνοµης βίας (άρθρο 330 Π.Κ.).

Οι τρεις πλέον αντιπροσωπευτικές εκδοχές της ληστείας, που περιγράφουν και τους τρεις δυνατούς τρόπους τελέσεώς της, είναι:

α ) Η λησ τ ε ί α µ ε τη ν στ ε νή έ ν ν ο ι α τ ο υ όρου (α . 3 8 0 , παρ . 1 ΠΚ )

β )η λησ τρ ι κή ε κβ ί αση (α . 3 8 0 , παρ . 1 ΠΚ )

γ ) η λησ τρ ι κή κλοπή (α . 3 8 0 , παρ . 3 ΠΚ )

2. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ Α .380ΠΚ

Για την στοιχειοθέτησή της υποκειµενικής υπόστασης της ληστείας είναι αναγκαίο να συντρέχει καταρχήν δόλος οποιουδήποτε βαθµού για την

πραγµάτωση των στοιχείων της αντικειµενικής υπόστασης καθώς και σκοπός παράνοµης ιδιοποιήσεως από τον ίδιο τον δράστη ή από τρίτον του

παράνοµα ιδιοποιούµενου ή κατ’ αντιστοιχία παραδιδοµένου πράγµατος.

(Το τελευταίο αυτό στοιχείο αποτελεί ειδοποιό διαφορά της ληστείας από την µε βίαιη κλοπή µε σκοπό πρόσκαιρης χρήσεως µεταφορικού µέσου)

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το φαινόµενο της ληστείας λοιπόν, αποτέλεσε µία αναµφισβήτητη πραγµατικότητα του νεοελληνικού κράτους. Αρχικά εµφανίστηκε ως µία

αντίδραση του κόσµου της υπαίθρου, αλλά και των αγωνιστών της επανάστασης απέναντι στη βαυαροκρατία και στην διάψευση του οράµατος της δηµιουργίας

ενός αυτόνοµου και αυτάρκους νέου ελληνικού κράτους.

Παράλληλα, η ληστεία ήταν συνυφασµένη µε την κλεφταρµατολική παράδοση και το όνειρο της απόσεισης τόσο του τουρκικού ζυγού αλλά και της

κοινωνικοοικονοµικής αποτελµάτωσης.

Ως εκ τούτου, έµµελε να συνδεθεί και µε τον αγώνα για την απελευθέρωση όλων των υπόδουλων ελληνικών περιοχών. Έτσι, η ληστεία αυτής της περιόδου

ταυτίστηκε µε την κοινωνική διαµαρτυρία και τον ηρωισµό.

Γι’ αυτό και δεν ήταν τυχαία η αδυναµία του κράτους να πατάξει το φαινόµενο της ληστείας, που αποτέλεσε αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής

πραγµατικότητας για περισσότερο από έναν αιώνα.

«Προς τους πάντας. Μη δηνάµενος να εύρο ίδινος δικαίου παρά της δυκαιοσήνης των Ελλήνων, ηναγγάσθην να τονίσο το δίκαιον της Παρδάλας ή Μαχαίρας. Όθεον η ύψηστος αυτή λειτουργός της ανάνδρου Δικαιοσύνης ονόµατι Παρδάλα έχη τον λόγον από σήµερον εις πάντας τους αιωθούντας και απίστους. Η λειτουργία αυτής έσετε πάντοτε ειλικρινής και ουδέποτε θέλη

λησµονήση τα Ιερά καθήκοντά της προς αναµονή του δικαίου. Μαρτίου 1917»