4. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝΜπακάλης Κώσταςhistory-logotexnia.blogspot.com

▲ Ποια είναι η σχέση ανάμεσο στο μύθο για το λαβύρινθο και το μινωικό ανάκτορο;

▲ Με ποιες σημασίες χρησιμοποιούμε σήμερα τη λέξη λαβύρινθος;

▲ Μπορείτε να αναγνωρίσετε τις μορφές των αγγείων;

α. Η θρησκεία

Οι Μινωίτες πίστευαν κυρίως σε

γυναικείες θεότητες που σχετίζονταν με:τη διαδοχή των εποχών του έτους,με τη βλάστηση, την ανθοφορία, το μαρασμό,το θάνατο και την ανάσταση.

Σε τι πίστευαν οι Μινωίτες;

Τι συμβόλιζαν αυτές οι θεότητες;

▲ Σχέδιο από σφραγίδα που βρέθηκε στο ανάκτορο της Κνωσού και απεικονίζει μια γυναικεία θεότητα σε ιερό κορυφής, την οποία προστατεύουν δύο λιοντάρια, 1400 π.Χ. περίπου. Ηράκλειο (Κρήτη), Αρχαιολογικό Μουσείο.

► Ιερογλυφική πινακίδα

Τόποι λατρείας του Θείου ήταν τα μικρά ιερά:

- στα ανάκτορα- στα σπίτια- στα σπήλαια

Το Ιερατείο αποτελούσαν κυρίως γυναίκεςΙερό δέντρο τους ήταν η ελιά.Ιερό ζώο ο ταύρος.Πληροφορίες για τη θρησκεία τους αντλούμε κυρίως από τις τοιχογραφίες.

Κνωσσός 1450 π.Χ.

▲ Περιγράψτε την σκηνή. Σε ποιο χώρο των ανακτόρων νομίζετε ότι γινόταν αυτή η

τελετή;

► “Τα ταυροκαθάψια” (λίγο μετά το 1500 π.Χ.), τοιχογραφία από την Κνωσό, Ηράκλειο, Αρχαιολογικό Μουσείο.Η τοιχογραφία είναι τμήμα ευρύτερης σύνθεσης και προέρχεται από το ανάκτορο της Κνωσού, όπως και η “Παριζιάνα”. Μόνο μερικά κομμάτια της παράστασης παραμένουν σώα. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος των κινήσεων των νέων γυναικών (οι οποίες απεικονίζονται με ανοιχτόχρωμο δέρμα) και των νέων αν δρών (με σκουρότερο) που παίρνουν μέρος σε αυτή την τελετουργία. Τα παιχνίδια με τον ταύρο (δεν έχουν καμιά σχέση με τις σύγχρονες ταυρομαχίες) συνέβαιναν στις κεντρικές αυλές των μεγάλων ανακτόρων. Ο νέος άντρας παρουσιάζεται να εκτελεί ριψοκίνδυνα ακροβατικά επάνω στην πλάτη του ταύρου, ενώ η κίνηση του ταύρου υποβάλλεται από την επιμήκυνση του σώματος και της καμπύλης που διαγράφει.

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΜΙΝΩΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣΕπειδή δεν έχουμε κατανοητά γραπτά κείμενα, δε γνωρίζουμε καλά τη θρησκεία των Κρητών, οι οποίοι είχαν μια τόσο υψηλή αίσθηση του ωραίου. Μαντεύουμε όμως ότι ήταν μια θρησκεία αισιόδοξη, που προέτρεπε να επικοινωνήσει ο πιστός με τις εσωτερικές δυνάμεις της ζωής και του προσέφερε ελπίδες ευτυχίας. Στο μινωικό πάνθεον οι θεές παίζουν μεγαλύτερο ρόλο από αυτό των ανδρών. Παριστάνονται κάτω από το ιερό δένδρο, στην κορυφή ενός όρους, επάνω σε ένα πλοίο ή σείοντας μιαν ασπίδα. Άγρια ζώα και πτηνά τις συνοδεύουν. Είναι οι διάφορες μορφές που λαμβάνει η αρχέγονη μητέρα-γη, η οποία ενσαρκώνει τη ζωική ορμή και εκτείνει την κυριαρχία της στα φυτά, στα ζώα και στους ανθρώπους. Ασφαλώς επιβίωση μιας πρωτόγονης μητριαρχίας* που ενώνει τη γυναίκα με τις δυνάμεις της ζωής.Pierre Lévéque, L’aventure grecque, σ. 40 (Μετ. Β.Σ.)▲ Μελετήστε το κείμενο και εξηγήστε τη σχέση θρησκείας και μητριαρχίας.

▲ ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ

Ποιοι ήταν οι τόποι λατρείας των Μινωιτών;

Ποιο ήταν το ιερό τους δέντρο;Ποιο ζώο είχε ρόλο στη

θρησκεία τους;Ποιοι αποτελούσαν το ιερατείο;Ποια τελετή γνωρίζετε;Από πού αντλούμε πληροφορίες

για τη θρησκεία, εφόσον δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί η γραφή τους;

Καλά ντε θα

απαντήσω…

β. ΤέχνηΤα μινωικά έργα (γενικά χαρακτηριστικά):

Επηρέασαν ιδιαίτερα τους Κυκλαδίτες και τους Μυκηναίους

Απεικονίζουν, κατά προτίμηση, τη φύση.

Έχουν κίνηση, ζωντάνια, χάρη.

Είναι ποικίλα (αγγεία πήλινα ή λίθινα ειδώλια, κοσμήματα, τοιχογραφίες).

Είναι πρωτότυπα.

► Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μινωικής τέχνης;

► Τα έργα τέχνης ήταν ποικίλα; Θυμόσαστε κάποια από αυτά;

▲ Χρυσόδετος σφραγιδόλιθος με παράσταση λιονταριού και δαμαστών (Μουσείο Ηρακλείου).

► Η μινωική τέχνη ήταν έντονα επηρεασμένη από τη φύση. Μπορείτε να δώσετε ένα παράδειγμα;

Οι τοιχογραφίες παριστάνουν συνήθως:

Πομπές (θρησκευτικές, τελετουργικές)Τοπία ειδυλλιακά.Θαλασσινά θέματα.

◄ H Παριζιάνα, π. 1500 π.Χ., τοιχογραφία, Κνωσός

γ. Κεραμική

Κατασκευάζονταν στα ανακτορικά εργαστήρια της Κνωσού και της Φαιστού.

Διακοσμούνταν συνήθως με φανταστικά σχήματα.

Εξάγονταν στην Ανατολική Μεσόγειο και την Αίγυπτο.

Ήταν πολύχρωμα.

▲ Καμαραϊκό κύπελλο με ολόγλυφα άνθη. Χαρακτηριστικό των καμαραϊκών αγγείων είναι η πολυχρωμία: κόκκινο, κίτρινο, λευκό. Μερικά είχαν πολύ λεπτά τοιχώματα που θυμίζουν κέλυφος αυγού (ωοκέλυφα). (Μουσείο Ηρακλείου).

Η ανάπτυξή της οφείλεται και στο γρήγορο κεραμικό τροχό.Καμαραϊκά αγγεία: ονομάστηκαν έτσι από το χώρο ανεύρεσης τους (σπήλαιο Καμαρών).

► Τι ήταν τα καμαραϊκά αγγεία;

δ. Άλλα έργα τέχνης

Ειδώλια: είναι πήλινα, και συνήθως παριστάνουν γυναικείες μορφές.Ρυτά: πρόκειται για μεγάλα αγγεία χρησιμοποιούμενα στις τελετουργίες.Κοσμήματα: είναι χρυσά και ασημένια με περίτεχνη κατασκευή.Σφραγίδες: κατασκευάζονται από ελεφαντόδοντο και ημιπολύτιμους λίθους με χαραγμένα σχέδια.

► Πήλινο ειδώλιο γυμνόστηθης γυναίκας.Είναι χαρακτηριστική η ενδυμασία και η κόμμωση. Η γυναίκα βρίσκεται σε στάση προσευχής. (Μουσείο Ηρακλείου)

► Μινωίτισσες χορεύουν…

▲ Να αναφέρω λόγους για τους οποίους θα ήθελα/ ή δεν θα ήθελα να ζήσω στη μινωική Κρήτη