Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας και του Πόντου

ΕΝΟΤΗΤΑ 36

Δημιουργός: Μαρία Φωτιάδου

Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα,

• οι μεταρρυθμίσεις του Χάτι Χουμαγιούν

• και οι θετικές οικονομικές προοπτικές που υπήρχαν στη Μικρά Ασία

έκαναν πολλούς Έλληνες, να μεταναστεύσουν

σε αυτή την ιστορική για τον ελληνισμό περιοχή.

Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας

Ελληνορθόδοξες κοινότητες• Αν και οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί αποτελούσαν τη μεγάλη

πλειονότητα,

• οι ελληνορθόδοξες κοινότητες, εύπορες και καλά οργανωμένες, είχαν έντονη παρουσία.

• Εκπροσωπούνταν στις οθωμανικές αρχές από τους επικεφαλής τους, προκρίτους και αρχιερείς.

• Οι Έλληνες αποτελούσαν την πλειονότητα μόνο στην πόλη της Σμύρνης (περίπου 400.000 το 1912),

ενώ διέθεταν σημαντική παρουσία και σε άλλες πόλεις

(Κυδωνίες-Αϊβαλί, Αϊδίνι, Προύσα).

Οι Έλληνες ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο.

• Στη Σμύρνη, δραστηριοποιούνταν πολλές ελληνικές επιχειρήσεις

(εμπορικοί οίκοι, ναυτιλιακές εταιρείες, τράπεζες).

Ελληνικές

βιομηχανίες

Τουρκικές

βιομηχανίες

1831-1850 23 2

1851-1860 48 2

1861-1870 85 2

1871-1880 165 27

1881-1890 330 49

1891-1900 443 98

1901-1910 437 50

1911-1919 194 58

Το χρηματιστήριο της Σμύρνης

Λειτουργούσαν πολλά ελληνικά σχολεία και πολιτιστικοί σύλλογοι

387 σχολείασυντηρούμενα με χρήματα αποκλειστικά

από τις ελληνικές κοινότητες, με 1947 εκπαιδευτικούς

63000 μαθητές και μαθήτριες. Ήταν έτοιμο να λειτουργήσει Πανεπιστήμιο

κατά το (μοιραίο) Σεπτέμβρη 1922.

http://10gym-patras.ach.sch.gr/Smyrna.htm

η Ευαγγελική Σχολή πριν την καταστροφή της

Είχε φοιτήσει ο αρχιστράτηγος της νίκης του Α΄ παγκοσμίου πολέμου Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, ο μεγάλος ιστορικός Παύλος Καρολίδηςκαιείκοσι καθηγητές Πανεπιστημίου. Από το παρελθόν σπουδαστές: Αδαμάντιος Κοραής, πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Το Ομήρειο

Παρθεναγωγείο

Καθηγητές

και μαθήτριες

του Κεντρικού

Παρθεναγωγείου.

• Σχολή του Αρώνη (μαθητής του ο Ωνάσης)

• Σχολή της Αναστασιάδου

Άλλες προσωπικότητες από τη Σμύρνη:ο μουσικοσυνθέτης Μανόλης Καλομοίρης ο συγγραφέας Ηλίας Βενέζης ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος και αρκετοί Ακαδημαϊκοί.

Ζωγράφοι διάσημοι: Φώτης Κόντογλου, Βαλσαμάκης κ.α.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΚΑΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ:

Θέατρα και θεατρικές παραστάσεις - ντόπιοι θίασοι - μεγάλοι ηθοποιοί:

το θέατρο Σμύρνης Η μεγάλη ηθοποιός

Ευαγγελινή

Παρασκευοπούλου

Η μεγάλη ηθοποιός Κυβέλη

Μουσικές-φιλολογικές βραδιές

Υπήρχαν αρκετά τυπογραφεία

όπου εκδίδονταν ελληνικά βιβλία και εφημερίδες.

Το γραφικό τραμ στην προκυμαία

Το κοσμικό τμήμα της προκυμαίας της Σμύρνης με το περίφημο

Sporting Club. Επιστολικό Δελτάριο του 1900.

Μαΐλλης, Α., Μικρασιατικά Παράλια από τον Πόντο στη Μεσόγειο,

Επιστολικά Δελτάρια 1880-1920,

Ο ελληνισμός του Πόντου

Ο ελληνισμός του Πόντου

Οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν οργανωμένοι

σε ελληνορθόδοξες κοινότητεςΑσχολούνταν

με την αγροτική οικονομία και το εμπόριο

Εμπορικά κέντρα: Τραπεζούντα, Κερασούντα, Σαμσούντα

http://www.fhw.gr/chronos/13/gr/foreign_policy/choros/08.html

http://thalassa-karadeniz.mylivepage.com/

Το «Φροντιστήριον» της Τραπεζούντας.Ιδρύθηκε στα τέλη του 17 ου αι.Υπήρξε κέντρο ελληνικής παιδείας

• Η ενίσχυση του τουρκικού εθνικισμού,

ιδίως μετά το (1908)

• και η επιδίωξη γερμανικών συμφερόντων

να κερδίσουν κυρίαρχη θέση στην οθωμανική οικονομία

οδήγησαν σε:

συστηματικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών από το 1913.

• Στα χρόνια των βαλκανικών πολέμων και του Α’ Παγκόσμιου

πολέμου,

με το επιχείρημα ότι:

η παρουσία ελληνικών πληθυσμών θα έθετε σε κίνδυνο τις τουρκικές πόλεις

αν δέχονταν ελληνική επίθεση,

εκτοπίστηκαν στην ενδοχώρα περίπου 150.000 Έλληνες.

Οι διωγμοί του μικρασιατικού ελληνισμού

τα τάγματα εργασίας

• οργανώθηκαν τα τάγματα εργασίας

στα οποία κατατάσσονταν άνδρες πάνω από 45 ετών

που οδηγούνταν για αγγαρείες σε λατομεία και δημόσια έργα στο εσωτερικό της χώρας.

• Έτσι εξοντώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας και του Πόντου,

• Ίδια τύχη είχαν και οι Αρμένιοι.

http://1gym-pylaias.thess.sch.gr/pontioi.htm

Έλληνες εκτοπίζονται στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας.

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=44350

Η κίνηση αυτονόμησης στον Πόντο

Στα τέλη του Α‘ Παγκόσμιου πολέμου

εκδηλώθηκε

αυτονομιστική κίνηση των Ελλήνων του Πόντου.

Τον Ιανουάριο του 1920 ιδρύθηκε,

σε εδάφη που κατοικούσαν Πόντιοι και Αρμένιοι,

ομόσπονδο ποντοαρμενικό κράτος,που αναγνωρίστηκε από τη συνθήκη των Σεβρών.

Η ζωή του υπήρξε σύντομη

http://www.patridamou.gr/?p=1230

Χάρτης της δημοκρατίας του Πόντου. Οι Έλληνες του Πόντου επιδίωκαν αρχικά

την ίδρυση ελληνικού κράτους στη βόρεια Μικρά Ασία, αίτημα που δεν υιοθέτησε

ο Ελ. Βενιζέλος για λόγους διπλωματικής τακτικής. Οι Πόντιοι τελικά προσανατολίστηκαν

στη δημιουργία ποντο- αρμενικής ομοσπονδίας, όμως η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού

απέτρεψε μια τέτοια εξέλιξη.

Ο μικρασιατικός ελληνισμός

• Περιοχή του Πόντου: Πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Έλληνες του Πόντου είχαν φθάσει τους 700.000, σε συνολικό πληθυσμό 2.048.5 20. (Xριστιανικός πληθυσμός: Έλληνες-Αρμένιοι: 1 000 000κάτοικοι)

• Οι Έλληνες διατηρούσαν 850 σχολεία με 1428 δασκάλους, 26.056 μαθητές και 11.538 μαθήτριες, δαπανώντας 36.230 χρυσές λίρες Τουρκίας ετησίως…

• Περιοχή Σμύρνης: 555 000 Έλληνες, 100 000 άλλα έθνη, δηλ. 655 000 μη Τούρκοι - οι Τούρκοι: 310 000

• Ο δραστήριος μη τούρκικος πληθυσμός: εμπόδιο για την οικονομική διείσδυση των Γερμανών και των Ιταλών

http://tramvageris.blogspot.com/2011/05/19.html

19Η ΜΑΪΟΥ. ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ

http://www.enromiosini.gr/arthrografia/arthrografia-istoria/arthografia-istoria-maios-2011/4491-19-maiou-imera-mnimis-tis-genoktonias/

19 Μαΐου: Ημέρα Μνήμης της ΓενοκτονίαςΣτις 24 Φεβρουαρίου 1994 η Βουλή των Ελλήνωνψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου

ως «Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο», ημέρα που ο Μουσταφά Κεμάλ

αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα.