AXIΛΛEYΣ Γ. ΛAZAPOYPΩMANIΣTHΣ - BAΛKANOΛOΓOΣ

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ & ΛΑΟΙΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ (ΝΑ) ΕΥΡΩΠΗΣ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ & ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

ΤΟΜΟΣ B´

ΑΘΗΝΑ 2009

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΜΟ

Σ &

ΛΑ

ΟΙ

ΝΟ

ΤΙΟ

ΑΝ

ΑΤΟ

ΛΙΚ

ΗΣ

(ΝΑ

) ΕΥ

ΡΩΠ

ΗΣ

ΔΙΑ

ΧΡΟ

ΝΙΚ

ΕΣ

& Δ

ΙΕΠ

ΙΣΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

ΕΣ

ΔΙΑ

ΔΡΟ

ΜΕ

Σ

ΤΟΜΟΣ B´

AX

IΛΛ

EYΣ

Γ. Λ

AZA

POY

PΩM

AN

IΣTH

Σ - B

AΛ

KA

NO

ΛO

ΓOΣ

οὕτω κατεσκεύασαν ἀνάμικτόν τι παραμόρφωμα, σωζόμενον εἰσέτι εἰς πολλὰ μέρη τῆς Μακεδονίας, Ἠπείρου, Θετταλίας καὶ Ἑλλάδος. Ὅλοι οὗτοι οἱ λαοὶ ὀνομάζονται μὲ κοινὸν ὄνομα Βλάχοι».

Ὡς πρὸς τὸ γλωσσικὸ καὶ ἐθνικὸ αἴσθημα τῶν Βλάχων αὐτῶν, ὁ Κούμας παρατηρεῖ:«Δὲν εἶναι Βλάχος, ἐὰν ἐξαιρέσει κανεὶς γυναίκας τινάς, ὅστις δὲν ὁμιλεῖ τὴν γραικικὴν (Ἑλληνική)...

Ἐν γένει οἱ Βλάχοι συμπεριφέρονται ἀδελφικῶς μὲ τοὺς Γραικοὺς ὡς Γραικοὶ καὶ δὲν δείχνουν οὔτε ἐκεῖνοι οὔτε οὗτοι καμμίαν ἐθνικὴν διαφορὰν πρὸς ἀλλήλους, καθὼς καὶ τῷ ὄντι εἶναι ἀμφότεροι οἱ λαοὶ μιᾶς πατρίδος τέκνα καὶ τῶν αὐτῶν προγόνων ἀπόγονοι». (Αὐτόθι σελ. 531).

Τὸ κείμενο αὐτὸ γράφτηκε τὸ 1832, ὅταν δὲν εἶχαν ξεσπάσει τὰ ἐθνικιστικὰ πάθη στὴ χερσόνησό μας ποὺ κακῶς, ὀνομάζουμε Βαλκανική, ἀντὶ τοῦ ὀρθοῦ «Ἑλληνικὴ Χερσόνησος» ἢ «Μικροευ-ρώπη», ὅπως προτείνει ὁ κ. Ἀχ. Λαζάρου (σελ. 10). Ἄρα, ἔχουν τὴν ἐγγύηση τῆς ἐπιστημονικῆς ὀρθότητας, γιατὶ δὲν ὑπηρετοῦν καμμιὰ πολιτικὴ σκοπιμότητα. Καὶ πολὺ σωστά ὁ Ἀχ. Γ. Λ. ἀναφέρει πλειστάκις τὴν περικοπὴ αὐτή, γιατὶ ἀποτελεῖ κλειδὶ ἑρμηνείας γιὰ τὴ γένεση τῶν Βλάχων, ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ κλειδὶ γιὰ ν᾽ ἀνοίξουμε τὴν πόρτα τῆς φιλίας καὶ τῆς συνεργασίας τῶν λαῶν τῆς «Βαλκανικῆς». Γιατὶ οἱ Βλάχοι δὲν ἔπρεπε ν᾽ ἀποτελέσουν σημεῖο τριβῶν καὶ προστριβῶν μὲ τὴ Ρουμανία, ἀλλὰ ἐπαφῶν καὶ δημιουργικῶν σχέσεων, μιὰ καὶ οἱ Βλάχοι ἐπὶ αἰῶνες ἀποτελοῦσαν τοὺς συνδετικοὺς ἱστοὺς τῶν λαῶν τῆς «Βαλκανικῆς».

Δυστυχῶς, ἡ ἐθνικιστικὴ ἔξαψη ποὺ κατέλαβε τοὺς Ρουμάνους μετὰ τὸ 1848, τοὺς ἔκανε ν᾽ ἀνακαλύψουν «ὁμοεθνεῖς» τους στὴν Πίνδο (μιὰ καὶ δὲν μποροῦσαν νὰ διεκδικήσουν τοὺς ὄντως ὁμοεθνεῖς τους τῆς Βεσσαραβίας). Πρὸς τὰ τέλη τοῦ αἰώνα ἐμπλέκονται ξένες προπαγάνδες (π.χ. ἡ Μονὴ τῶν Λαζαριστῶν καὶ ὁ διαβόητος Φαβαιρίας), δημιουργεῖται κουτσοβλαχικὸ ζήτημα χάρη στὸν ἐπιδέξιο διπλὸ καὶ τριπλὸ πράκτορα Ἀπ. Μαργαρίτη, ἐνῶ στὴ Μακεδονία δροῦν εἰς βάρος τῶν Ἑλλήνων συμμορίες ἐμμίσθων κουτσοβλάχων καὶ ὁ σουλτάνος μὲ «ἰραδὲ» τὸ 1905 ἀναγνωρίζει «κουτσοβλαχικὴ ἐθνότητα», πᾶγμα ποὺ ἐξαναγκάζει καὶ τὸν Βενιζέλο γιὰ λόγους πολιτικῆς σκο-πιμότητας ν᾽ ἀποδεχθεῖ στὴ συνθήκη τοῦ Βουκουρεστίου (1913) καὶ ἀπὸ τὴν «ἐθνότητα» αὐτὴ νὰ προκύψουν οἱ «Λεγεωνάριοι» τοῦ «Πρίγκιπα» Διαμάντη, ποὺ συνεργάστηκε μὲ τὶς ἰταλικὲς ἀρχὲς Κατοχῆς.

Ὅπως ἀποδεικνύει μὲ ἀδιάσειστα στοιχεῖα καὶ μὲ κοινὴ λογικὴ ὁ χαλκέντερος ἐρευνητὴς Ἀχ. Γ.Λ., ὅλα αὐτὰ θὰ εἶχαν ἀποφευχθεῖ, ἂν εἴχαμε ἀπαρχῆς προσέξει τὶς θέσεις τοῦ Κούμα (οἱ Ρουμά-νοι μόλις ἐσχάτως τὶς «ἀνεκάλυψαν»), ἐὰν εἴχαμε προστρέξει καὶ δημιουργήσει ἕδρα Ρωμανικῶν, Βαλκανικῶν, κλπ. σπουδῶν καὶ δὲν ἀφήναμε τὸ θέμα τῆς μελέτης τῶν Βλάχων ἀποκλειστικὰ στοὺς ξένους. Ἔτσι δὲν θὰ ἔβρισκαν ἀπήχηση σήμερα οἱ κενολογίες περὶ «Ἰλλυρισμοῦ» (δίκαια ὁ Ἀχ. Γ.Λ. εἶναι αὐστηρὰ ἐπικριτικὸς ἔναντι τῶν φληναφημάτων αὐτῶν) καὶ περὶ «Θρακισμοῦ».

Ἀλλ᾽ αὐτὸ ποὺ δὲν ἔγινε χθές, πρέπει νὰ γίνει ΤΩΡΑ. Ἀπαιτεῖται πάραυτα ἡ δημιουργία εἰδικῶν ἑδρῶν Βαλκανολογίας καὶ Θρακολογίας. Διότι τὰ περὶ Βλάχων μονοπωλοῦν οἱ Ρουμάνοι καὶ τὰ περὶ Θρακῶν οἱ Βούλγαροι.

Ὅποιος θελήσει νὰ μελετήσει τὸν «σύλλαβο» τῶν ἐργασιῶν τοῦ Ἀχ. Γ.Λ., θὰ μοχθήσει ἀλλὰ πολλὰ θὰ κερδίσει. Ταμεῖο πνευματικῶν θησαυρῶν. Προτάσεις γιὰ τὴν ἐπίλυση ἱστορικῶν, γλωσσικῶν κλπ. Γορδίων Δεσμῶν. Καὶ ὅλα σὲ γλῶσσα προσιτή, αὐστηρὰ ἐπιστημονική, μὲ ἐξονυχιστικὸ ἔλεγχο τῶν πηγῶν. Πάντοτε θεωροῦσα σὰν «Ἀχίλλειο πτέρνα» τοῦ Βλαχικοῦ ζητήματος τὴν «Ἐπανάσταση τῆς Λάρισσας» (1066), διότι, κατὰ τὴ ρητὴ μαρτυρία τοῦ Κεκαυμένου, εἴχαμε ἐξέγερση Βλάχων καὶ Βουλγάρων. Πουθενὰ δὲν ἀναφέρονται Ρωμαῖοι ( Ἕλληνες). Ὁ ἡμέτερος Ἀχιλλέας, ἄριστος γνώστης τῆς σχετικῆς βιβλιογραφίας (κυρίως παραπέμποντας στὸν Οὖγγρο Gyόni), «θεράπευσε» τὸ Ἀχίλλειον τραῦμα. Ὡς πρὸς τοὺς Βλάχους: πρόκειται γιὰ ἐκλατινισμένο τοπικὸ στοιχεῖο. Ὡς πρὸς τὸ «ἐθνικὸ» Βούλγαροι ἡ ἐξήγηση εἶναι ἁπλή: πρόκειται περὶ Ἑλλήνων. Ὅταν τὸ 996 ὁ Βούλγαρος Σαμουήλ κατέλαβε τὴ Λάρισσα, μαζὶ μὲ τὰ λείψανα τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλείου πῆρε μαζί του ὡς αἰχμαλώτους χιλιάδες Λαρισσαίους. Ἀργότερα ποὺ ὁ Βασίλειος Β΄ συνέτριψε τὸν Σαμουὴλ καὶ κατέλυσε τὸ κράτος του, ἔδωσε στὴ διοικητικὴ περιφέρεια, στὴν ὁποία περιλαμβάνεται καὶ ἡ ἱστορικὴ Μακεδονία, τὴν διοικητικὴ ὀνομασία «Θέμα Βουλγαρίας»! Ὁμοίως ὑπήγαγε τὴ Θεσσαλία ἐκκλησιαστικὰ στὴν ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρίδος ποὺ ἀνῆκε γεωγραφικὰ στὸ «Θέμα Βουλγαρίας». Ὅταν

EE§§§§HHNNII™™MMOO™™ KKAAII §§AAOOII NNOOTTIIOOAANNAATTOO§§IIKKHH™™ ((NNAA)) EEYYPPøø¶¶HH™™

¢¢IIAAXXPPOONNIIKKEE™™ KKAAII ¢¢IIEE¶¶II™™TTHHMMOONNIIKKEE™™ ¢¢IIAA¢¢PPOOMMEE™™TTOOMMOO™™ BBãã

\AÊÈÂÚÒÓÂÙ·ÈÛÙÔf˜ T۷ω¿ÚË Î·d ™ÔÊÔ‡ÏË,

Ôf ÌfiÏȘ ÚfiÏ·‚·Ó Óa ‰È·ÛÒÛÔ˘Ó ÙcÓ^EÏÏ¿‰· àe ÙeÓ àÊ·ÓÈÛÌfi, ηd Ûb ¬ÛÔ˘˜

ı˘ÛÈ¿ÛıËÎ·Ó ÁÈa ÙcÓ ñÂÚ¿ÛÈÛ‹ T˘!

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 3

AAXXII§§§§EEYY™™ °°.. §§AAZZAAPPOOYYPøMANI™TH™ - BA§KANO§O°O™

EE§§§§HHNNII™™MMOO™™ KKAAII §§AAOOII NNOOTTIIOOAANNAATTOO§§IIKKHH™™ ((NNAA)) EEYYPPøø¶¶HH™™

¢¢IIAAXXPPOONNIIKKEE™™ KKAAII ¢¢IIEE¶¶II™™TTHHMMOONNIIKKEE™™ ¢¢IIAA¢¢PPOOMMEE™™TTOOMMOO™™ BBãã

XOPH°O™:Ta ηٷÛÙ‹Ì·Ù· (S-M) ¢Ô‡Î·˜

A£HNA 2009

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 5

™ÂÈÚ¿: BA§KANO§O°IA-PøMANO§O°IAT›ÙÏÔ˜: E§§HNI™MO™ KAI §AOI NOTIOANATO§IKH™ (NA) EYPø¶H™™˘ÁÁڷʤ·˜: AX. °. §AZAPOY

¶·Ì›ÛÔ˘ 7, \AÌ·ÚÔ‡ÛÈÔÓ 15126TËÏ. 210 - 8032632

Copyright (C) 2009 \A¯. °. §·˙¿ÚÔ˘°Ú·ÊÈÎb˜ T¤¯Ó˜ - \EΉfiÛÂȘ §YXNIAISBN 978 - 960 - 930950 - 9

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 6

AANNTTII ¶¶PPOO§§OO°°OOYY

™ÙcÓ âÊËÌÂÚ›‰· ^H K·ıËÌÂÚÈÓ‹, 22.3.1987, 1, ï N. ™›ÌÔ˜ ‰ËÌÔÛȇÂÈ ôÚıÚÔâÈÁÚ·ÊfiÌÂÓÔ «^H EOK “ı¤ÏÂÈ” ÙcÓ ^EÏÏ¿‰· Ìb ¤ÓÙ ÌÂÈÔÓfiÙËÙ˜. \AÓ·Ú-Îc˜ ì ΢‚ÂÚÓËÙÈÎc ÔÏÈÙÈ΋», ¬Ô˘ ηd Ùa ëfiÌÂÓ· àÔÎ·Ï˘ÙÈο:

«\EÓ Ì¤Û÷ˆ âÈΛӉ˘Ó˘ ΢‚ÂÚÓËÙÈÎɘ à‰Ú¿ÓÂÈ·˜ ÚÔˆıÂÖÙ·È ì ηٷÁÚ·ÊcÙáÓ ÌÂÈÔÓÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙcÓ EéÚÒË, ÌÈa ÚÒÙË ‰b öÚ¢ӷ âÓÙÔ›˙ÂÈ... ¤ÓÙ ÌÂÈÔ-ÓfiÙËÙ˜ ÛÙcÓ ^EÏÏ¿‰· ηıg˜ ηd ÙcÓ ≈·ÚÍË ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÁψÛÛáÓ, Ôf ïÌÈÏÔÜ-ÓÙ·È ÛÙcÓ ^EÏÏ¿‰·. Te ı¤Ì· ÙáÓ ÌÂÈÔÓÔÙ‹ÙˆÓ àÓ·ÎÈÓÂÖÙ·È Ìb Ùe ·åÙÈÔÏÔÁÈÎe¬ÙÈ âÓ ù„ÂÈ Ùɘ ÂéÚˆ·˚Îɘ ëÓÔÔÈ‹Ûˆ˜ ıa Ú¤ÂÈ ·éÙb˜ Óa ηٷÁÚ·ÊÔÜÓ...^H ηٷÁÚ·Êc ÚÔˆıÂÖÙ·È àe ÙcÓ EOK Ûb Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ìb Ùe ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙɘEéÚÒ˘. ^H ΢‚ÂÚÓËÙÈÎc ‰b à‰Ú¿ÓÂÈ· âÓÙÔ›˙ÂÙ·È ÛÙe ÁÂÁÔÓe˜ ¬ÙÈ ì ÔéÛÈ·-ÛÙÈÎc ¬ÛÔ Î·d àÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎc ·å¯Ìc Ùɘ ëÏÏËÓÈÎɘ àÓÙȉڿÛˆ˜, Ôî ≠EÏÏËÓ˜ÂéÚˆ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜, ÛÙa ¬Û· âÍ àÁÓÔ›·˜ j ÏfiÁ÷ˆ ·Ú·Ï·Ó‹Ûˆ˜ Ôî êÚÌfi‰È˜ âÈ-ÙÚÔb˜ ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó, ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ¯ˆÚd˜ âÓË̤ڈÛË ÁÈa ÙcÓ â›ÛËÌË ëÏÏËÓÈÎcÔÏÈÙÈÎc ÛÙe ı¤Ì· ·éÙfi. ¢È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ùe ‰˘Û¿ÚÂÛÙÔ ÁÂÁÔÓe˜ ¬ÙÈ ì΢‚¤ÚÓËÛË ‰bÓ ö¯ÂÈ Î·Ù·ÛÙÚÒÛÂÈ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË Ù·ÎÙÈÎc ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÓaÚÔÏ¿‚ÂÈ ‰ÈÂıÓÔÔ›ËÛË àÓ‡·ÚÎÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ, Ôf ıa qÙ·Ó ‰˘Ó·ÙeÓ Óa ÂÚÈ-‚ÏËıÔÜÓ Î·d ÙeÓ Ì·Ó‰‡· Ùɘ Ù˘ÈÎɘ àÓ·ÁÓˆÚ›ÛÂÒ˜ ÙÔ˘˜ ...».

^ø˜ Úe˜ ÙcÓ Ú·ÎÙfiÚ¢ÛË Ùɘ àӷηχ„ˆ˜ «ÌÂÈÔÓÔًوӻ, âȯ›ÚËÛËηٷÎÂÚÌ·ÙÈÛÌÔÜ Ùɘ ëÏÏËÓÈÎɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, àÔÛ˘Óı¤ÛÂÒ˜ Ù˘, ï ¶Úfi‰ÚÔ˜Ùɘ KÔÈÓfiÙËÙÔ˜ N˘ÌÊ·›Ô˘ ηd ‰È¢ı˘ÓÙc˜ Ùɘ âÊËÌ. ^EÏÏËÓÈÎe˜ BÔÚÚĘ(6.12.97) N. M¤ÚÙ˙Ô˜ Ìb ôÚıÚÔ ÙÔ˘ âÈÁÚ·ÊfiÌÂÓÔ «Oî §ÔÁÈÒÙ·ÙÔÈ» ηٷÁÁ¤Ï-ÏÂÈ Î·d Ùa ëfiÌÂÓ· à›ÛÙÂ˘Ù·: «...Ì›· \EÚ¢ÓËÙÈÎc ^OÌ¿‰· ÙÔÜ \AÚÈÛÙÔÙÂÏ›Ԣ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ηd ÙÔÜ \EıÓÈÎÔÜ K·Ô‰ÈÛÙÚÈ·ÎÔÜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Ì·˙d Ìb ÙeE§KE¶A àӤϷ‚ Óa ηٷÁÚ¿„ÂÈ ÙeÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎe ÏÔÜÙÔ ÙÔÜ ëÏÏËÓÈÎÔÜBÔÚÚÄ Î·›, ÁÈ’ ·éÙfi, ηÙ¢ı‡ÓÂÙ·È àe Ùe ÓÙfiÈÔ ñÔ˘ÚÁÂÖÔ M·Î‰ÔÓ›·˜-£Ú¿Î˘. T› Èe ùÌÔÚÊÔ! \AÏÏa ηd Ùd Èe ÂûÎÔÏÔ! Oî âÚ¢ÓËÙb˜ οıÔÓÙ·È Û›-ÙÈ ÙÔ˘˜ ηd Ùe ñÔ˘ÚÁÂÖÔ, Ìb ≤Ó· ÊÂÙÊÄ, ̤Û÷ˆ ¶ÂÚÈÊÂÚÂÈáÓ Î·d NÔÌ·Ú¯ÈáÓ,‰È·Ù¿˙ÂÈ ÙÔf˜ ¶ÚÔ¤‰ÚÔ˘˜ j ÙÔf˜ °Ú·ÌÌ·ÙÂÖ˜ ÙáÓ KÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Óa àÊ‹ÛÔ˘Ó¬Ï˜ Ùd˜ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ηd Óa οÓÔ˘Ó ÙcÓ ‰Ô˘ÏÂÈa ÙáÓ àÌÂÈ‚ÔÌ¤ÓˆÓ §ÔÁȈٿ-ÙˆÓ! ™›ÙÈ Ï¤ÓÂÈ ì “\EÛÎÈÌe” ηd ‰bÓ ÙÔÜ Ì¤ÏÂÈ ÙÔÜ ñÔ˘ÚÁÔÜ. TÔÜ Ì¤ÏÂÈ,¬Ìˆ˜, Óa àÛ΋ÛÂÈ Ùe Âé·Áb˜ öÚÁÔ ÙÔÜ ÌÂÛ¿˙ÔÓÙ·.

AéÙc ÂrÓ·È ì Ì›· ÏÂ˘Ú¿. K·d Ùe âÚˆÙËÌ·ÏfiÁÈÔ ÂrÓ·È 23 ïÏfiÎÏËÚ˜ ÛÂÏ›‰Â˜Ìb ηÌÌÈa ‰ÂηÂÓÙ·ÚÈa âÚˆÙ‹ÛÂȘ Ûb οı ÛÂÏ›‰·. £a Ùe Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó Ôî

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 7

¶Úfi‰ÚÔÈ ·Ú·ÙÒÓÙ·˜ Ù\ àϤÙÚÈ Î·d È¿ÓÔÓÙ·˜ Ùe ÎÔÓÙ‡ÏÈ - Ùa ÎÔÓ‰‡ÏÈ· ÙaÈ¿ÓÔ˘Ó ôÏÏÔÈ ˙ÂÛÙ¿. K·›, Óa ÌÈa âÚÒÙËÛË Ìb ÙcÓ ïÔ›· οı ¶Úfi‰ÚÔ˜ çÊ›-ÏÂÈ Óa Ê·ÎÂÏÒÛÂÈ Î¿ı «·Ú·ÁˆÁe ÔÏÈÙÈÛÌÔÜ» ÛÙa àÎÚÈÙÈο Ì·˜ ¯ˆÚÈ¿:

KÔÈÓˆÓÈÎc ÚԤϢÛË (.¯. ï ·Ú·ÁˆÁe˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔÜ ÂrÓ·È ¶fiÓÙÈÔ˜, BÏ¿-¯Ô˜, MÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˜, ¶ÔÌ¿ÎÔ˜, TÛÈÁÁ¿ÓÔ˜. \EaÓ ì ÚԤϢÛË ÂrÓ·È àÛ·Ê‹˜,.¯. «ÓÙfiÈÔ˜», Óa ‰È¢ÎÚÈÓÈÛıÂÖ ï ¬ÚÔ˜). KÔÓÙÔÏÔÁd˜ ÛÙa ‰Èο Ì·˜ ¯ˆÚÈaÛÙcÓ M·Î‰ÔÓ›· ‰bÓ ö¯Ô˘Ì ̛·Ó ÎÔÈÓˆÓ›· àÏÏa ¯ˆÚÈÛÙa ¶fiÓÙÈÔÈ, BÏ¿¯ÔÈ,\AÚ‚·Ó›Ù˜, MˆÚ·˝Ù˜, KÚÉÙ˜, £Ú¿Î˜, MÈÎÚ·ÛÈ¿Ù˜, PˆÌ˘ÏÈáÙ˜ Î.Ï.Î.Ï. OûÙ ÂúÌ·ÛÙ ÓÙfiÈÔÈ ÛÙeÓ ÙfiÔ Ì·˜, àÏÏa ñÔ¯ÚÂÔ‡ÌÂı· Óa ‰È¢ÎÚÈÓÈ-ÛıÔÜÌ ïˆÛ‰‹ÔÙÂ!

^O ¶Úfi‰ÚÔ˜ Ùɘ KÔÈÓfiÙËÙÔ˜ N˘ÌÊ·›Ô˘ à¤ÛÙÂÈÏ à̤ۈ˜ ÙcÓ çÊÂÈÏfiÌÂÓËà¿ÓÙËÛË ÛÙÔf˜ §ÔÁȈٿÙÔ˘˜ ηd ÛÙeÓ ÌÂÛ¿˙ÔÓÙ· ñÔ˘ÚÁe Ùɘ B·‚˘ÏˆÓ›·˜ó˜ ëÍɘ âÈۋ̈˜: « ^H âÚÒÙËÛ‹ Û·˜ ÂrÓ·È âÈÛÙËÌÔÓÈÎa ‚Ï·Î҉˘, âıÓÈÎaà·Ú¿‰ÂÎÙË Î·d ÔÏÈÙÈÎa ñÔÓÔÌ¢ÙÈ΋». ^Y¿Ú¯ÂÈ, ôÚ·ÁÂ, âÎÂÖ Î¿Ùˆ ΢‚¤Ú-ÓËÛË Î·d KÚ¿ÙÔ˜ Óa àÓÙ··ÓÙ‹ÛÂÈ; \E‰á „ËÏ¿, ¿ÓÙˆ˜, ÛÙe ™‡ÓÔÚÔ ñ¿Ú-¯Ô˘Ì ≠EÏÏËÓ˜. K·d ÊÙ‡ÓÔ˘Ì ηٿÌÔ˘ÙÚ· ÙÔf˜ §ÔÁȈٿÙÔ˘˜».

¶ÚfiÛÊ·Ù· öÛÙÂÈÏ âÛ¢Ṳ̂ӷ, ¬Ô˘ ‰ÂÖ, \EÓËÌÂÚˆÙÈÎe ÛËÌ›ˆÌ· ÁÈa΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡ÌÂÓÔ ÙÔÜ Thede Kahl ‚È‚Ï›Ô, âÈÁÚ·ÊfiÌÂÓÔ °Èa ÙcÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ·ÙáÓ BÏ¿¯ˆÓ (\EΉfiÛÂȘ BÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, \Aı‹Ó· 2009, ÛÂÏ. 371), ÛÙe ïÔÖÔ Ôî ‰ÈÂ-ÈÛÙËÌÔÓÈÎa ^EÏÏËÓÔÁÂÓÂÖ˜ BÏ¿¯ÔÈ ÌÂÙ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È Ûb Ìc ≠EÏÏËÓ˜, ÚÔ‚·Ï-ÏfiÌÂÓÔÈ ÛaÓ «¯ˆÚÈÛÙc âıÓÈÎc η›, Û¤ οı ÂÚ›ÙˆÛË, ÁψÛÛÈÎc ÌÂÈÔÓÔÙÈÎcïÌ¿‰·, Ôf “Ú¤ÂÈ” Óa ÚÔÛٷ٢ıÂÖ Î·d Óa àÓ·Ù˘¯ıÂÖ... TeÓ ÛÎÔe·)ñËÚÂÙÂÖ Ùe âÓ ^EÏÏ¿‰È KEMO (K¤ÓÙÚÔ \EÚ¢ÓáÓ MÂÈÔÓÔÙÈÎáÓ ^OÌ¿‰ˆÓ)ηd ï Û˘ÁÁڷʤ·˜ ñËÚÂÙÂÖ Ùe KEMO, Ôf âͤ‰ˆÛ Ùe ‚È‚Ï›Ô, œÛÙ Óa ö¯ÂÈÏfiÁÔ - àfi‰ÂÈÍË - ≈·Ú͢.... Te ôıÚÔÈÛÌ· ÙáÓ ôÚıÚˆÓ ÙÔÜ £ÂÔ‰ÒÚÔ˘ K¿ÏÌ¿˙ÂÈ ÓÂÚa àe οı ÏÂ˘Ú¿. òAÍÈÔ˜ ï ÌÈÛıe˜ ÙÔÜ Î. ηıËÁËÙÔÜ! \EÂÙ¤ÏÂÛÂÙcÓ àÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘. TcÓ àÔηχÙÂÈ, â›Û˘, Ìb Ùa ÁÚ·ÊfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ηd 剛ˆ˜Ìb Ùa ·Ú·ÏÂÈfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘!».

TcÓ 1Ë \IÔ˘Ï›Ô˘ 2009 ó˜ Úfi‰ÚÔ˜ Ùɘ ^EÙ·ÈÚ›·˜ M·Î‰ÔÓÈÎáÓ ™Ô˘‰áÓï N. M¤ÚÙ˙Ô˜ öÛÙÂÈÏ ηd âÈÛÙÔÏc

«¶Úe˜

âÊËÌÂÚ›‰· “^H K·ıËÌÂÚÈÓ‹”

\Aı‹Ó·

K‡ÚÈ ¢È¢ı˘ÓÙ¿,

Mb Ù›ÙÏÔ “°Èa ÙcÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ· ÙáÓ BÏ¿¯ˆÓ” Ùe KEMO ÌÂÙ¤ÊÚ·Û ÛÙa ëÏÏË-

8

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 8

ÓÈÎa ηd ΢ÎÏÔÊfiÚËÛ Ûb ‚È‚Ï›Ô ÌÈa Û˘ÏÏÔÁc ôÚıÚˆÓ Ôf Âr¯Â ÁÚ¿„ÂÈ ·Ï·È-fiÙÂÚ· ï ηıËÁËÙc˜ àÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜ Thede Kahl. ™Ùd˜ 28.6.2009 ì “K” ÌĘ ÙeÛ˘Ó¤ÛÙËÛ ÛaÓ ÌÔÓ·‰ÈÎe àÚÈÛÙÔ‡ÚÁËÌ·. ^øÛÙfiÛÔ, âÌÂÖ˜ Ôî \AÚÌ¿ÓÔÈ, Ôî âÈÏÂ-ÁfiÌÂÓÔÈ BÏ¿¯ÔÈ, ¬ˆ˜ .¯. ì ΢ڛ· §¤Ó· \AÚ. \AÏ·ÊÔ‡˙Ô˘, ÎfiÚË B·Ï·Ô‡ÚË,‰È·ÊˆÓÔÜÌ ÚÈ˙Èο. K·d ÙÔÜÙÔ âÂȉc ï Û˘ÁÁڷʤ·˜:

1. \AÔÊ·›ÓÂÙ·È ¬ÙÈ àÓ‹ÎÔ˘Ì Ûb ¯ˆÚÈÛÙc ‰È·‚·ÏηÓÈÎc âıÓfiÙËÙ· Ôf

Ï·ÙÈÓÔÊÒÓËÛÂ.

2. B‚·ÈÒÓÂÈ ¬ÙÈ, àe ÙeÓ 19Ô ÌfiÏȘ ·åÒÓ·, ÔÏÏÔd àÚ¯›Û·Ì Óa “ëÏÏËÓ›-

˙Ô˘Ì” ñe ÙcÓ âÈÚÚÔc Ùɘ \OÚıfi‰Ô͢ \EÎÎÏËÛ›·˜.

3. ¶ÈÛÙÔÔÈÂÖ ¬ÙÈ, ̤¯ÚÈ ÙeÓ M¤Á· N·ÔϤÔÓÙ·, õÌ·ÛÙ·Ó àÔÎÏÂÈÛÙÈÎa

ÓÔÌ¿‰Â˜ ÎÙËÓÔÙÚfiÊÔÈ-ôÚ· àÁÚ¿ÌÌ·ÙÔÈ Î·d àÓ¤ÛÙÈÔÈ, ≤ÚÌ·È· ÙÔÜ ëÏÏËÓÈÎÔÜ

ÎÏ‹ÚÔ˘.

4. XÚËÛÈÌÔÔÈÂÖ âÈÏÂÎÙÈÎa ÙcÓ Û¯ÂÙÈÎc ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ηd ·Ú·Ï›ÂÈ ¬Û˜

ÏÔ‡ÛȘ ËÁb˜ ÙeÓ ‰È·„‡‰Ô˘Ó...

5. ¶·Ú·‰¤¯ÂÙ·È âÍ àÓ¿Á΢ ¬ÙÈ “ÛÙcÓ ÌÂÁ¿ÏË ÏÂÈÔ„ËÊ›·” ıˆÚÔÜÌ ÙeÓ

ë·˘ÙfiÓ Ì·˜ ≠EÏÏËÓ·, âÓá ‰bÓ ÂúÌ·ÛÙ ≠EÏÏËÓ˜. MĘ àÚÓÂÖÙ·È öÙÛÈ âÈÏÂ-

ÎÙÈÎa Ùe ‰Èη›ˆÌ· ÙÔÜ ·éÙÔÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔÜ Ùe ïÔÖÔ, ¬Ìˆ˜, àÔÓ¤ÌÂÈ àÌ¿-

¯ËÙÔ ÛÙÔf˜ Û˘Ó·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ ™Ï¿‚Ô˘˜ ÙáÓ ™ÎÔ›ˆÓ ηd ÙÔÜ Ï·ıÚÔ‚›Ô˘

“OéÚ·Ó›Ô˘ TfiÍÔ˘”.

Mb Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ¬ÚÔ˘˜, ¬Ìˆ˜, ï Î. Thede Kahl ηd ï ñÌÓËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙcÓ “K” ıaöÚ ÌÄÏÏÔÓ Óa à·ÓÙ‹ÛÔ˘Ó Ûb ËÁ·Ö˜ âÚˆÙ‹ÛÂȘ Ôf âÁ›ÚÂÈ ì îÛÙÔÚÈÎcÚ·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·...».

K·Ù·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ 4 η›ÚȘ ÎÏ›ÓÂÈ: «MÄÏÏÔÓ “ëÏÏËÓ›˙Ô˘Ì” ηÙa Ï¿ıÔ˜.EéÙ˘¯á˜ ÌĘ ÊÒÙÈÛ ï Î. Thede Kahl η›, ‰È’ ·éÙÔÜ, ì îÛÙÔÚÈÎc “K·ıËÌÂÚÈÓc”Ôf ¥‰Ú˘Û ≤Ó·˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ A. BÏ¿¯Ô˜!...».

9

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 9

0a.prologos 1/19/11 8:50 AM Page 10

OO BBOOPPEEIIOOHH¶¶EEIIPPøøTTIIKKOO™™ EE§§§§HHNNII™™MMOO™™

¶¶EEPPII¶¶EETTEEIIEE™™ TTHH™™ EE§§§§HHNNIIKKHH™™ °°§§øø™™™™AA™™

™™TTHHNN BBOOPPEEIIOO HH¶¶EEIIPPOO

¶Úe Ùɘ âÌÊ·Ó›Ûˆ˜ ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ ÛÙcÓ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ ÙÔÜ A¥ÌÔ˘ Ôî ≠EÏÏËÓ˜ÙÔÜ ‚ÔÚÂÈÔÂÏÏ·‰ÈÎÔÜ ¯ÒÚÔ˘ Û˘ÓÔÚÂ‡Ô˘Ó Ìb ÙÔf˜ \IÏÏ˘ÚÈÔf˜ ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈÎa ηd ÌbÙÔf˜ £Ú¿Î˜ ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο.

K·Ùa ÙÚfiÔ Û¯Â‰eÓ àÓ¿ÁÏ˘ÊÔ Î·d àfiÏ˘Ù· Û·ÊÉ ï ™ÙÚ¿‚ˆÓ1 ‰›ÓÂÈ ÙcÓ âıÓÔ-ÏÔÁÈÎc ηٿÛÙ·ÛË ÛÙeÓ äÂÈÚÔ˚ÏÏ˘ÚÈÎe ¯áÚÔ ¯·Ú¿ÛÛÔÓÙ·˜ ÙcÓ \EÁÓ·Ù›· ï‰fi, ìïÔ›· ·Úa Ùe ڈ̷˝Îe ùÓÔÌ· ñ¿Ú¯ÂÈ àe ÔÏf ·Ï·ÈfiÙÂÚ·.2

^H \EÁÓ·Ù›· ÎÔÓÙa ÛÙcÓ ·Ú·Ï›· àÚ¯›˙ÂÈ àe ‰˘e ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎa ÛËÌÂÖ·, ÙcÓ\AÔÏψӛ·, Ùe ÓfiÙÈÔ, ηÙa Ùd˜ â΂ÔÏb˜ ÙÔÜ \AÒÔ˘, ηd ÙcÓ \E›‰·ÌÓÔ, ¤Ú· ÙÔÜ°ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ÔÙ·ÌÔÜ.

™ÙcÓ âӉȿÌÂÛË ÂÚÈÔ¯‹, ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ‰È·ÎÏ·‰ÒÛÂˆÓ ÙáÓ ‰˘e àÊÂÙËÚÈáÓ Ùɘ\EÁÓ·Ù›·˜ âÉÏı οÔÈ· ÏËı˘ÛÌÈ·Îc âÈÌÂÈÍ›·Ø «àӷ̤ÌÈÎÙ·È ‰b ÙÔ‡ÙÔȘ (ÙÔÖ˜äÂÈÚˆÙÈÎÔÖ˜ öıÓÂÛÈ) Ùa åÏÏ˘ÚÈÎa öıÓË Ùa Úe˜ Ù÷á ÓÔÙ›÷ˆ ̤ÚÂÈ Ùɘ çÚÂÈÓɘ ηdÙa ñbÚ ÙÔÜ \IÔÓ›Ô˘ ÎfiÏÔ˘...».3

¶¿ÓÙˆ˜ Ùa åÏÏ˘ÚÈÎa ÛÙÔȯÂÖ· ‰bÓ ÚÔÛ¤Ï·Û·Ó Ùa \AÎÚÔÎÂÚ·‡ÓÂÈ·, Ùa ïÔÖ-· àÔÙÂÏÔÜÓ Ùe ‚fiÚÂÈÔ ¬ÚÈÔ Ùɘ àÌÈÁÔܘ äÂÈÚˆÙÈÎɘ ¯ÒÚ·˜. AéÙcÓ ïÚ›˙ÂÈ ÌbàÎÚ›‚ÂÈ· ï ™ÙÚ¿‚ˆÓ àÓ·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔf˜ X¿ÔÓ˜ ηd ÛÙÔf˜ £ÂÛÚˆÙÔ‡˜Ø «ÙcÓàe ÙáÓ KÂÚ·˘Ó›ˆÓ çÚ¤ˆÓ ̤¯ÚÈ ÙÔÜ \AÌ‚Ú·ÎÈÎÔÜ ÎfiÏÔ˘ ·Ú·Ï›ˆÓ Ó¤ÌÔÓٷȯÒÚ·Ó».4

≠Oˆ˜ ÙcÓ £Ú¿ÎË, öÙÛÈ Î·d ÙcÓ \IÏÏ˘Ú›· Ôî ≠EÏÏËÓ˜ ÂÚÈÙÚ¤¯Ô˘Ó àe ¬Ï˜Ùd˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ. °ÂÈÙÔÓ‡ÔÓÙ·˜ Ìb ÙÔf˜ \IÏÏ˘ÚÈÔf˜ ÛÙe ≈„Ô˜ ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ηd

1. ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ VII, 323: «T·‡ÙËÓ ‰c ÙcÓ ï‰eÓ (ÙcÓ \EÁÓ·Ù›·Ó) âÎ ÙáÓ ÂÚd ÙcÓ \E›‰·ÌÓÔÓ Î·d ÙcÓ\AÔÏψӛ·Ó ÙfiˆÓ åÔÜÛÈÓ âÓ ‰ÂÍÈ÷Ä Ì¤Ó âÛÙÈ Ùa \HÂÈÚˆÙÈÎa öıÓË ÎÏ˘˙fiÌÂÓ· Ù÷á ™ÈÎÂÏÈÎ÷á ÂÏ¿-ÁÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÜ \AÌ‚Ú·ÎÈÎÔÜ ÎfiÏÔ˘ , âÓ àÚÈÛÙÂÚ÷Ä ‰b Ùa ùÚË Ùa ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ L ÚԉȋÏıÔÌÂÓ, ηdÙa öıÓË Ùa ·ÚÔÈÎÔÜÓÙ· ̤¯ÚÈ M·Î‰ÔÓ›·˜ ηd ¶·ÈfiÓˆÓ». BÏ. ηd ™Ù›Ï. ¶. K˘ÚȷΛ‰Ô˘, Ta‚fiÚÂÈ· âıÓÔÏÔÁÈÎa ¬ÚÈ· ÙÔÜ ^EÏÏËÓÈÛÌÔÜ. ¢ËÌÔÛȇ̷ٷ Ùɘ ^EÙ·ÈÚ›·˜ M·Î‰ÔÓÈÎáÓ ™Ô˘‰áÓ.\EıÓÈÎc BÈ‚ÏÈÔı‹ÎË, 2, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1946, 15.2. ¶‚. P. Lemerle, Philippes et la Macédoine orientale à l’époque chrétienne et byzantine. Recherches d’Histoire et d’ Archéologie, Paris 1945, 11-12, ¬Ô˘ âÍ àÊÔÚÌɘ Ùɘ àʛ͈˜ ÛÙÔf˜ ºÈÏ›Ô˘˜ ÙÔÜ\AÔÛÙfiÏÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ ηd ÙáÓ Ì·ıËÙáÓ ÙÔ˘ ÙÔÓ›˙ÂÈ ¬ÙÈ ì \EÁÓ·Ù›· ·Úa Ùe ڈ̷˚Îe ùÓÔÌ· «doitêtre aussi vieille que les relations terrestres de l’ Orient et de l’Occident méditerranéens».3. ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ VII, 326.4. ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ VII, 323.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 11

12 AX. °. §AZAPOY

Ùɘ \EÁÓ·Ù›·˜ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó àÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ìb Ùd˜ fiÏÂȘ, Ôf ¥‰Ú˘Û·Ó ÛÙaà‰ÚÈ·ÙÈÎa ·Ú¿ÏÈ· Ùɘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔÜ A¥ÌÔ˘.

^H ëÏÏËÓÈÎc ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÛÙcÓ àÓ·ÙÔÏÈÎc àÎÙc Ùɘ \A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ5 ‰È·ÎÚ›ÓÂ-Ù·È Ûb ‰˘e âÎÙÂٷ̤Ó˜ ˙áÓ˜. ^H ÓfiÙÈ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ôÌÂÛ· Ìb ÙeÓ \HÂÈÚˆÙÈÎe¯áÚÔ, ¬Ô˘ ÙfiÛÔ ÛÙcÓ ·Ú·Ï›· ¬ÛÔ Î·d ÛÙa âÓ‰fiÙÂÚ·, ÙcÓ BfiÚÂÈÔ òHÂÈÚÔ,ñÉÚ¯·Ó àÎÌ¿˙ÔÓÙ· ëÏÏËÓÈÎa ΤÓÙÚ· ¯¿ÚË ÛÙcÓ ÌÂÁ¿ÏË àÚÙËÚ›· ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘,Ùɘ \EÁÓ·Ù›·˜, ηd ÙcÓ àÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÙÔÜ M·ÓÙ›Ԣ Ùɘ ¢ˆ‰ÒÓ˘. \EÓÙ›ÓÂÙ·È ‰b ìΛÓËÛË ÙáÓ ^EÏÏ‹ÓˆÓ ÌÂÙa ÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË ÙáÓ ‚ÔÚÂÈÔÙ¤ÚˆÓ àÔÈÎÈáÓ, ¬ˆ˜ ÙɘòIÛÛ·˜, Ùɘ º¿ÚÔ˘, Ùɘ M¤Ï·ÈÓ·˜ K¤Ú΢ڷ˜, Ùɘ BÔ˘ıfi˘ Î.ô. ™ÙcÓ ‚fiÚÂÈ·\A‰ÚÈ·ÙÈÎc (\IÛÙÚ›·, ™ÏÔ‚ÂÓ›·) ‰ÚÔÜÓ Î·d ≠EÏÏËÓ˜ ÙÔÜ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔÜ ^EÏÏËÓÈ-ÛÌÔÜ, ÙÔÜ EûÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ̤Û÷ˆ ÙÔÜ ¢Ô˘Ó¿‚ˆ˜ ηd Ùɘ à¤Ó·ÓÙÈ ‰˘ÙÈÎɘ\A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ, âÓá Ôî ≠EÏÏËÓ˜ Ùɘ MÂÁ¿Ï˘ ^EÏÏ¿‰Ô˜, Ùɘ NfiÙÈ·˜ \IÙ·Ï›·˜ ηd™ÈÎÂÏ›·˜, οÓÔ˘Ó ·åÛıËÙc ÙcÓ âÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙcÓ ÚÒÙË åÏÏ˘ÚÈÎc ˙ÒÓË. K·Ù’âÍ·›ÚÂÛË Ôî \AıËÓ·ÖÔÈ, ÛÙÔf˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎa Ùɘ àÎÌɘ, ‰bÓ àÊ‹ÓÔ˘Ó Î·ÌÌÈa‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· àÓ·ÍÈÔÔ›ËÙË.

≠Ö˜ Ìb Ùa ÛËÌÂÚÈÓa ‰Â‰Ô̤ӷ ‰bÓ Ê·›ÓÂÙ·È Óa ‚ÚÉÎ·Ó Ôî ≠EÏÏËÓ˜ Ùɘ\A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ ÎÏÖÌ· ÂéÓÔ˚Îe ÁÈa ÚÔÛ¿ÚÙËÛË ÛÙd˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ˙ˆÙÈÎÔܯÒÚÔ˘, ≿ÊÔ˘˜ ηٷÏÏ‹ÏÔ˘ ÁÈa âÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÁˆÚÁÈÎc j ôÏÏË, ¬ˆ˜ öÁÈÓÂÛÙcÓ £Ú¿ÎË, MÂÁ¿ÏË ̂ EÏÏ¿‰·, °·Ï·Ù›· Î.ô., ÌÔÏÔÓfiÙÈ Î¿ÔÈ· Ó‡ÍË ÁÈa ̄ ÒÚ·, ÁÉ,‰È·Ê·›ÓÂÙ·È Û\ ≤Ó· „‹ÊÈÛÌ· Ùɘ òIÛÛ·˜ ÙÔÜ 46 .X. Úe˜ ÙÈÌc ëÓe˜ K·ÏÏ›·, ÔföÂÛ Ûb Ì¿¯Ë ηÙa \IÏÏ˘ÚÈáÓ.

Te ÁÂÁÔÓe˜ ¬ÙÈ Ôî ≠EÏÏËÓ˜ ÙáÓ à‰ÚÈ·ÙÈÎáÓ àÔÈÎÈáÓ ‰bÓ Âr¯·Ó ηÙÔÚıÒÛÂÈÓa âÍÂÏÏËÓ›ÛÔ˘Ó ÙcÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎc ÛÙd˜ âÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ âÓ‰Ô¯ÒÚ· Ùɘ \IÏÏ˘Ú›·˜,iÓ Î·d Ùe ö‰·ÊÔ˜ qÙ·Ó ‚·Ùfi, ηْ àÓÙ›ıÂÛË Úe˜ Ùe çÚÂÈÓfi, ô‚·ÙÔ Î·d ôÁÔÓÔ Ùɘ\H›ÚÔ˘, ¬Ô˘ Ú¿ÁÌ·ÙÈ Û\ ¬ÏÔ Ùe ‚¿ıÔ˜ ‰ÂÛfi˙ÂÈ ï ^EÏÏËÓÈÛÌfi˜, çÚıfiٷٷıˆÚÂÖÙ·È ó˜ Ì›· âd ϤÔÓ àfi‰ÂÈÍË Ùɘ ëÏÏËÓÈÎfiÙËÙ·˜ ÙáÓ \HÂÈÚˆÙáÓ.

5. A. Gitti, «Sulla colonizzazione greca nell’ alto e medio Adriatico», Parola del Passato (PP) 7 (1952)161-191. L. Braccesi, Grecità adriatica, Bologna 1971, ¬Ô˘ ηd ηٷÙÔÈÛÙÈÎÔd ¯¿ÚÙ˜. B. L. Beau-mont, «Greek influence in the Adriatic sea before the IVth cent.B.C.»,Journal of Hellenic Studies (JHS)52 (1936) 101. E. Condurachi, «Influences grecques et romaines dans les Balkans,en Hongrie et en Po-logne», Actes du VII Congrès International d’Archéologie Classique, Paris 1963, 116. K·Ùa ÙeÓ J. Hatz-feld, Les trafiquants Italiens dans l’ Orient Hellénique, Paris 1919, 20 ÛËÌ. 2, ηd Ùa ‚fiÚÂÈ· ‰È·ÌÂÚ›-ÛÌ·Ù· Ùɘ \IÏÏ˘Ú›·˜, ì ïÔ›· Úe˜ ‚ÔÚÚÄÓ Êı¿ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ¢Ô˘Ó¿‚ˆ˜, qÛ·Ó ¿ÓÙÔÙ ñe ëÏÏËÓÈÎc⛉ڷÛË.\IÛ¯˘ÚfiÙÂÚË àÔ‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ì ëÏÏËÓÈÎc ⛉ڷÛË ÛÙd˜ ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚Ș ¯áÚ˜. BÏ. V.Pârvan, La pénétration hellénique et hellénistique dans la vallée du Danube, Bucarest 1923. \AÓ¿Ù. àeÙe Bulletin de la Section Historique Ùɘ PÔ˘Ì·ÓÈÎɘ \Aη‰ËÌ›·˜, 10 (1923) 23-47. S. Lambrino,«Décret d’ Histria en l’honneur d’ Agathoclès», Revue des Etudes Roumaines (RER) 5-6 (1960) 217. G.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 12

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 13

hAÓ ‚¤‚·È· ‰bÓ àÔ‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È âÍÂÏÏ‹ÓÈÛË6 åÏÏ˘ÚÈÎáÓ Ê‡ÏˆÓ, ·éÙe ‰bÓÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ ì ëÏÏËÓÈÎc ⛉ڷÛË,7 Ôf àÛ΋ıËÎÂ, qÙ·Ó àÓ¿ÍÈ· ÏfiÁÔ˘. °ÂÓÈÎa ‰bÓàÌÊÈÛ‚ËÙÂÖÙ·È ¬ÙÈ Ùa ·Ú¿ÏÈ· ‰¤¯ıËÎ·Ó Ù¤ÙÔÈ· ⛉ڷÛË Ôf ηıÈÛÙÔÜÛ Âé‰È¿-ÎÚÈÙË ÙcÓ ‰È·ÊÔÚa ÙÔÜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔÜ âȤ‰Ô˘ ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ ÙáÓ àÎÙáÓ àeÙÔf˜ ïÌÔÂıÓÂÖ˜ ÙÔ˘˜ Ùɘ åÏÏ˘ÚÈÎɘ âÓ‰Ô¯ÒÚ·˜. ^H ‰È¿‰ÔÛË ÙÔÜ ëÏÏËÓÈÎÔÜ ÔÏÈ-ÙÈÛÌÔÜ ÛÙa ·Ú¿ÏÈ· Ùɘ \A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ ‰È¢ÎfiÏ˘Ó ηd ÙcÓ âͿψÛË ÙÔÜ ÚˆÌ·˚-ÎÔÜ ÔÏÈÙÈÛÌÔÜ, ¬ˆ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È àe ÙcÓ Ù·¯‡ÙËÙ· Ùɘ àԉԯɘ ÙÔ˘, âÓáÛÙa âÓ‰fiÙÂÚ· Âr¯Â ‚Ú·‰‡ÓÂÈ j àÔÚÚ›ÊıËΠâÓÙÂÏá˜. ^H ÚfiÔ‰fi˜ ÙÔ˘ àÎÔÏÔ˘ıÂÖÙa ú¯ÓË ÙÔÜ ëÏÏËÓÈÎÔÜ. \AÛÊ·Ïá˜ ì ‰È›ۉ˘ÛË ÙáÓ ^EÏÏ‹ÓˆÓ Ùɘ \A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ ‰bÓñÉÚÍ ïÌÔÈfiÌÔÚÊË ÔûÙ ηıÔÏÈÎc ÛÙcÓ âÓ‰Ô¯ÒÚ· Ùɘ \IÏÏ˘Ú›·˜, ¬ˆ˜ ÂÚ›Ô˘ÛÙcÓ àÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ùɘ £Ú¿Î˘.8 Oî ≠EÏÏËÓ˜ ÂåÛÉÏı·Ó Ûb ÛËÌ·ÓÙÈÎe ‚¿ıÔ˜ ÛÙcÓ\IÏÏ˘Ú›· àÏÏa Ûb ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·Ù· ÚÔÛÈÙa ηd ÚfiÛÊÔÚ·. NÂÒÙÂÚ˜ öÚ¢Ó˜ ηdÙ˘¯·Ö· àÚ¯·ÈÔÏÔÁÈÎa ÂñÚ‹Ì·Ù· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ïÏÔ¤Ó· ηd ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙeÓ ¯áÚÔ,ÛÙeÓ ïÔÖÔ Ôî ≠EÏÏËÓ˜ ö‰Ú·Û·Ó.

¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ù˘¯·ÖÔ Â≈ÚËÌ·, ¯Ú˘ÛÄ âÓÒÙÈ·, ÛÙe °ÎÔÛÙ›ÏÈ ÙÔÜ M·˘ÚÔ‚Ô˘Ó›Ô˘,ö‰ˆÛ üıËÛË Û\ àÓ·Ûηʤ˜, Ôf àÂÎ¿Ï˘„·Ó ÂéÚ›· ÓÂÎÚfiÔÏË, Ìb ÏÔ‡ÛÈ·ÂñÚ‹Ì·Ù·, ÔÏ˘¿ÚÈıÌ· Âú‰Ë ÎÂÚ·ÌÈÎɘ (ëÏÏËÓÈÛÙÈο), ÔÏÏa àÓÙÈΛÌÂÓ· ÛȉËÚÄ(ÏfiÁ¯Â˜, ‰fiÚ·Ù·, Ì¿¯·ÈÚ˜), âÓÒÙÈ· ¯Ú˘ÛÄ, ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ηd Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔÜ ÙÂÏ¢-Ù·›Ô˘ ‚·ÛÈÏ›ÛÎÔ˘ ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ, °ÂÓı›Ô˘. Ta ÂñÚ‹Ì·Ù· ·éÙ¿, ηıg˜ ηd ôÏψÓàÚ¯·ÈÔÏÔÁÈÎáÓ ÙfiˆÓ, ¬ˆ˜ .¯. ÙáÓ ÂÚȯÒÚˆÓ Ùɘ \A¯Ú›‰Ô˜, ÎÏ›ÓÔ˘Ó Úe˜ÙcÓ \A‰ÚÈ·ÙÈ΋, ÂrÓ·È à‰ÚÈ·ÙÈÎÔÜ, i˜ ÔÜÌÂ Ù‡Ô˘. ^H ‰b âÍ‹ÁËÛË ‰bÓ Ârӷȉ‡ÛÎÔÏË, âÊ’ ¬ÛÔÓ ÙÔÔıÂÙÔÜÓÙ·È ÎÔÓÙa ÛÙcÓ ·Ï·ÈfiÙ·ÙË ï‰ÈÎc àÚÙËÚ›·, ÙcÓ\EÁÓ·Ù›·.

hAÓ Î·d ‰bÓ àԉ›¯ıËΠì ≈·ÚÍË ëÏÏËÓÈÎáÓ fiÏÂˆÓ ÛÙe ÏÈ‚˘ÚÓÈÎe ö‰·ÊÔ˜,Ùa ÂñÚ‹Ì·Ù· (àÁÁÂÖ·, ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·, ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Î.Ï..), Ì·ÚÙ˘ÚÔÜÓ ÙcÓ ·ÚÔ˘Û›·

Mihai-lov, La langue des inscriptions grecques en Bulgarie. Phonétique et morphologie, Sofia 1943. S.Stati, «La langue des inscriptions grecques de Dobroudja», Linguistique Balkanique (LB) 6 (1963) 29-33.6. C. Gallini, «Che cosa intendere per ellenizzazione. Problemi di metodo», Dialoghi di Archeologia 7(1973) 175-191. ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· âÍÂÏÏËÓ›Ûˆ˜ ÁÂÙÈÎÔÜ Ê‡ÏÔ˘ ·Ú·‰Ô˘Ó·‚›ˆÓ ¯ˆÚáÓ ‚Ï. V. Pârvan,Getica. O protoistoire a Daciei, Bucuresti 1925, 6.7. V. Vinja, «Le Grec et le Dalmate», Zeitschrift für Balkanologie (ZB) 5 (1967) 203-223. TÔÜ ·éÙÔÜ,«Remarques sur quelques éléments de l’ancien grec dans la nomenclature ichtiologique de l’Adriatique»,Ziva Antika (ZA) 5 (1955) 118-126. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË Û¯ÂÙÈÎc ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ‚Ï. \A¯. °. §·˙¿ÚÔ˘, «^HàÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· Ùɘ ëÏÏËÓÈÎɘ ÁÏÒÛÛ˘ ‰Èa Ùɘ îÛÙÔÚ›·˜ ÙÔÜ ¬ÚÔ˘ B·ÛÈÏÈ΋-Basilica», ¶Ï¿ÙˆÓ 26(1974) 285 ÛËÌ. 58.8. BÏ. ¢ËÌ. K. ™·ÌÛ¿ÚË, ^O âÍÂÏÏËÓÈÛÌe˜ Ùɘ £Ú¿Î˘ ηÙa ÙcÓ ëÏÏËÓÈÎc ηd ڈ̷˚Îc àÚ¯·ÈfiÙË-Ù·, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1980, ¬Ô˘ ηd ÏÔ‡ÛÈ· ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 13

14 AX. °. §AZAPOY

^EÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÔf˜ §È‚˘ÚÓÔ‡˜.9 òAÏψ˜ Ù ì ëÏÏËÓÈÎc ⛉ڷÛË âÎÙ›ÓÂÙ·È Î·d ÔÏf‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ÙáÓ §È‚˘ÚÓáÓ, Ì¿ÏÈÛÙ· ‰b Úe˜ Ùa âÓ‰fiÙÂÚ· Ùɘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔÜA¥ÌÔ˘. K·Ùa ÓÂÒÙÂÚË ‰ÈfiÚıˆÛË ¯ˆÚ›Ô˘ ÙÔÜ „¢‰Ô-\AÚÈÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜, ¬Ô˘ àӷʤ-ÚÂÙ·È ¶·ÈÔÓ›·, ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ¶·ÓÓÔÓ›· ηd Âåο˙ÂÙ·È ¬ÙÈ Ôî \AıËÓ·ÖÔÈ Âr¯·Ó ‰ÈÂÈÛ-‰‡ÛÂÈ Û’ ·éÙcÓ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·˜ Ùe ÛÈÙÂÌfiÚÈÔ ·Úa ÙcÓ ıÚ˘ÏÏÔ‡ÌÂÓË ÏËÛÙ›· ηdÂÈÚ·Ù›· ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ. ¶ÚÔÊ·ÓᘠÔî \AıËÓ·ÖÔÈ ‰bÓ ‰È¤ÙÚ¯·Ó ΛӉ˘ÓÔ àeÙÔf˜ \IÏÏ˘ÚÈÔf˜ ÏËÛÙb˜ ηd ÂÈÚ·Ù¤˜, ‰ÈfiÙÈ Âr¯·Ó ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Óa ‰È·ÙËÚÔÜÓ â·Êb˜Ìb ‰˘Ó¿ÛÙ˜ åÏÏ˘ÚÈÎáÓ Ê‡ÏˆÓ, Ôf ηÙa Ùe ÁÓˆÛÙe Û‡ÛÙËÌ· àÓÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó Ìb Ùeà˙ËÌ›ˆÙÔ ÙcÓ ÚÔÛÙ·Û›·10 ÙáÓ âÌfiÚˆÓ Î·d Ó·˘ÙÈÎáÓ. \EÍ ôÏÏÔ˘, ¬ˆ˜ Âú‰·ÌÂ,àe ÙcÓ ÂÚÈÔ¯c Ùɘ àÓ·ÙÔÏÈÎɘ \A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ, ÙáÓ ÔÙ·ÌáÓ ™¿‚· ηd ¢Ô˘Ó¿‚Â-ˆ˜, âÈÎÔÈÓˆÓÔÜÛ·Ó Ôî ^EÏÏËÓ˜ Ùɘ åÙ·ÏÈÎɘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ Ìb ÙeÓ EûÍÂÈÓÔ ¶fiÓÙÔηd ÙcÓ \AÛ›·. Mb ‚¿ÛË ‰b Ùa ÂñÚ‹Ì·Ù· Ùɘ ÌÂÁ¿Ï˘ ÓÂÎÚÔfiψ˜ Kompolje, ÛÙcÓÂÚÈÔ¯c Ùɘ Lika, Ôî Û˘Ó·ÏÏ·Áb˜ àÚ¯›˙Ô˘Ó ïˆÛ‰‹ÔÙ àe ÙeÓ ˙ã·å. .X. ηdÛ˘Ó¯›˙ÔÓÙ·È ¯ˆÚd˜ ۯ‰eÓ ‰È·ÎÔc ηd ηÙa Ùd˜ ¯ÂÈÚfiÙÂÚ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ àӈ̷-Ï›·˜, Ôf ÚÔηÏÔÜÛ ì åÏÏ˘ÚÈÎc ÂÈÚ·Ù›·. ¢ÈfiÙÈ Ôî âӉȷÊÂÚfiÌÂÓ˜ ëÏÏËÓÈÎb˜fiÏÂȘ ÂûÎÔÏ· ÚÔÛÂÙ·ÈÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÙÔf˜ Èe àÍÈfiÌ·¯Ô˘˜ \IÏÏ˘ÚÈÔ‡˜, Ôî ïÔÖÔÈÚfiı˘Ì· ÌÂÙÂÖ¯·Ó ηd ÔϤ̈Ó, ¬ˆ˜ Û˘Ó¤‚Ë Î·Ùa ÙeÓ fiÏÂÌÔ KÔÚ›ÓıÔ˘ ηdKÂÚ·ڷ˜, ¬Ù·Ó Ôî \IÏÏ˘ÚÈÔd ñÂÛÙ‹ÚÈÍ·Ó ÙcÓ ‰Â‡ÙÂÚË, Û‡ÌÌ·¯Ô ÙáÓ \AıËÓ·›ˆÓ.

¶¿ÓÙˆ˜ ηÙa ÎÔÈÓc ïÌÔÏÔÁ›· àe Ùd˜ ëÏÏËÓÈÎb˜ fiÏÂȘ Ùɘ \A‰ÚÈ·ÙÈÎɘÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Î·d ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, âÌÔÚÈ΋, ÔåÎÔÓÔÌÈÎc ηd ÔÏÈÙÈ-ÛÌÈ΋, àÓ¤Ù˘Í·Ó Ùe ¢˘ÚÚ¿¯ÈÔ Î·d ì \AÔÏψӛ·. Oî \AÔÏψÓÔ˚ÏÏ˘ÚÈÎb˜ âÌÔ-ÚÈÎb˜ Û¯¤ÛÂȘ àÔηı›ÛÙ·ÓÙ·È àe Ùa Ù¤ÏË ÙÔÜ ˙ã·åÒÓ· .X., ¬Ù·Ó àÎfiÌË ì\AÔÏψӛ· qÙ·Ó êÏe˜ âÌÔÚÈÎe˜ ÛÙ·ıÌfi˜. Ta Âú‰Ë, Ôf ‰ÈÔ¯¤Ù¢ ÛÙd˜ åÏÏ˘-ÚÈÎb˜ àÁÔÚ¤˜, ηÙa ÙÔf˜ ‰‡Ô ÚÒÙÔ˘˜ ·åáÓ˜, ˙ãηd ÛÙã·å. .X., Âr¯·Ó ÚԤϢ-ÛË ÎÔÚÈÓıȷ΋, ηÙa ≤Ó· ̤ÚÔ˜ Úԉȷ΋-åˆÓÈ΋. Ta ÚáÙ· ·éÙa âÌÔÚ‡̷ٷ,Ôf àÔÙÂÏÔÜÛ·Ó ÙfiÙ Âú‰Ë ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜, à¢ı‡ÓÔÓÙ·Ó ÛÙcÓ ÂéÔÚÒÙÂÚË ÎÔÈ-ÓˆÓÈÎc Ù¿ÍË ÙáÓ åÏÏ˘ÚÈÎáÓ Ê‡ÏˆÓ. ^H ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· âÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ ÛÙcÓ \AÔÏψ-Ó›· ηd ì ÚÔÒıËÛË ÙáÓ âÓÙÔ›ˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ âÈÙ¿¯˘Ó·Ó ÙcÓ ÔåÎÔÓÔÌÈÎc àÎÌc

9. °Èa Ùe §È‚˘ÚÓÈÎe ö‰·ÊÔ˜ ‚Ï. S.Batoviãc, «Les vestiges préhistoriques sur l’ archipel de Zadar»,Diadora 6(1973) 155.10. ErÓ·È ıÂÛÌe˜ ÁÓˆÛÙe˜ ÛÙeÓ ^EÏÏËÓÈÛÌe Ùɘ ¢È·ÛÔÚĘ. BÏ. D. M. Pippidi, «Istros et les Gètes auIII-e siècle av. notre ère», Studii Clasice (SC) 3 (1961) 59. TÔÜ ·éÙÔÜ, «Les rois gètes et les colonies grec-ques de Scythie Mineure», Mélanges Carcopino, Paris 1966, 763-770. TÔÜ ·éÙÔÜ, «Le problème de lamain d’ oeuvre agricole dans les colonies grecques de la Mer Noire», M.I.Finley édit., Problèmes de laterre en Grèce ancienne, Paris-La Haye-1973, 80. Te ÚáÙÔ Î·d Ùe ÙÚ›ÙÔ ‚Ï. ÛÙcÓ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘: D. M.Pippidi, Scythica Minora. Recherches sur les colonies grecques du littoral roumain de la Mer Noire, Bu-curesti- Amsterdam 1975.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 14

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 15

Ùɘ fiψ˜, Ôf â·ÏËı‡ÂÙ·È Î·d àe ÙcÓ ÎÔc 剛ˆÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ.11 ^H ‰b ¯Ú‹-ÛË ÙáÓ ÌÂÙ·ÏÏÈÎáÓ Ù˘ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·d àe ÙÔf˜ \IÏÏ˘ÚÈÔf˜ Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Û˘Ó¿Ì·Î·d ÙcÓ àÓ‡„ˆÛË ÙÔÜ ‚ÈÔÙÈÎÔÜ Î·d ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔÜ âȤ‰Ô˘ ·éÙáÓ. \EÓˆÚ›ÙÂÚ· ÙeâÌfiÚÈÔ ÛÙd˜ åÏÏ˘ÚÈÎb˜ àÁÔÚb˜ ‰ÈÂÍ·ÁfiÙ·Ó Ìb àÓÙ·ÏÏ·Áb˜ Ûb Âú‰Ë. Oî \IÏÏ˘ÚÈÔd‰È·ı¤ÙÔÓÙ·˜ ‰ËÌËÙÚȷο, ÌÂÏÈÛÛÔÎÔÌÈÎa (̤ÏÈ, ÎÂÚ›), ‰·ÛÈÎa (Ú˘Ù›ÓË, ͢Ï›·),˙á·, ̤ٷÏÏ· (ôÚÁ˘ÚÔ, Û›‰ËÚÔ ÎÏ.),12 ö·ÈÚÓ·Ó ëÏÏËÓÈÎa ÚÔ˚fiÓÙ·, Ï¿‰È, ÔrÓÔ,ÌÂÙ·ÏÏÈÎa Âú‰Ë (âÚÁ·ÏÂÖ·, ¬Ï·,ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·).

^H ΢ÎÏÔÊÔÚ›· ÙáÓ ÌÂÙ·ÏÏÈÎáÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ Û˘Ó¤ÙÂÈÓ ÛÙcÓ â¤ÎÙ·ÛË ÙÔÜâÌÔÚ›Ô˘ ÙáÓ ‰‡Ô fiÏÂˆÓ Û’ ¬ÏË Û¯Â‰eÓ ÙcÓ ̄ ÂÚÛfiÓËÛÔ ÙÔÜ A¥ÌÔ˘ ηd ÛÙd˜ ÁÂÙÔ-‰·ÎÈÎb˜ ¯áÚ˜, ¬ˆ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ï ÌÂÁ¿ÏÔ˜ àÚÈıÌe˜ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ Ùɘ \AÔÏψӛ·˜Î·d ÙÔÜ ¢˘ÚÚ·¯›Ô˘, Ôf ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙd˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, å‰È·›ÙÂÚ· ‰b ÛÙcÓ¢·Î›·.13

¶¤Ú· ÙáÓ âÌÔÚÈÎáÓ àÓÙ·ÏÏ·ÁáÓ Ìb Ùd˜ àÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ·ÓÙÔÂȉÂÖ˜ ÂéÂÚÁÂÙÈÎb˜âȉڿÛÂȘ Ôî \IÏÏ˘ÚÈÔ›, Ôf ÁÂÈÙfiÓ¢·Ó Ìb ÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ˜ Ùɘ \H›ÚÔ˘ ηd ÙɘM·Î‰ÔÓ›·˜ Âr¯·Ó Û˘Ó¿„ÂÈ Î·d ‰ÂÛÌÔf˜ Û˘ÁÁÂÓ›·˜.14 ¢bÓ ñÉÚÍ àÛ‹Ì·ÓÙË Î·dì Û˘Ì‚ÔÏc Ùɘ ÛÙÚ·ÙÔÏÔÁ‹Ûˆ˜ ÔÏÏáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ ÛÙd˜ öÓÔϘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙáÓM·Î‰fiÓˆÓ j Ùɘ Û˘Ìڿ͈˜ ηd Û˘ÌÌ·¯›·˜15 ÙÔ˘˜ Ìb ≠EÏÏËÓ˜ ôÏψÓÂÚÈÔ¯áÓ, fiÏÂˆÓ j ïÌÔÛÔÓ‰ÈáÓ, Ìb àÓÒÙÂÚÔ ïˆÛ‰‹ÔÙ ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÙÔÜïÔ›Ô˘ óÛÙfiÛÔ ì àÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ‰bÓ ‰È·¯¤ÂÙ·È åÛÔÌÂÚᘠÛ\ ¬Ï· Ùa åÏÏ˘ÚÈÎa ʇϷ

11. C. Patsch, «Contribution à la numismatique de Bullis et d’ Apollonia», Congrès intern. denumismatique de Paris 1900, 104-114. A . Mano, «Les rapports commerciaux d’Apollonie avec l’ arrière-pays il-lyrien», Studia Albanica (SA) 1 (1973) 187-188, ¬Ô˘ âÛÊ·Ï̤ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Ùa ÓÔÌ›ÛÌ·Ù··éÙa ÛaÓ åÏÏ˘ÚÈο. OI. Picard, «Illyriens, Thraces et Grecs. La monnaie dans les rapports entrepopulations grecques et non grecques», Iliria 1 (1986) 137-141.12. \AÓ¿ÏÔÁ· âÍ¿ÁÔ˘Ó Î·d Ôî £Ú¿Î˜. BÏ. ¢. K. ™·ÌÛ¿ÚË, ^IÛÙÔÚÈÎc ÁˆÁÚ·Ê›· Ùɘ \AÓ·ÙÔÏÈÎɘM·Î‰ÔÓ›·˜ ηÙa ÙcÓ àÚ¯·ÈfiÙËÙ·, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1976, 61, 66-67. TÔÜ ·éÙÔÜ, «\AÚ¯·ÖÔ Î¿ÛÙÚÔ Î·dÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁÂÖÔ Ûȉ‹ÚÔ˘ ÎÔÓÙa ÛÙe ÛËÌÂÚÈÓe ¯ˆÚÈe \OÚÂÈÓc ™ÂÚÚáÓ», M·Î‰ÔÓÈÎa 19 (1979) 248-250. 13. V. Pârvan, Dacia. Civilizatiile strâvechi din regiunile Carpatodanubiene, Madrid 1956, 155-159. B.Mitrea, «Penetrazione commerciale e circolazione monetaria nella Dacia prima della conquista»,Ephemeris Dacoromana (ED) 10 (1945), 79 Î.ë, 100-124. I.E. Dimian, «Cîteva tezaure de monedegrecesti si dacice necunoscute, descoperite pe teritoriul R.P.R.», Studii si Cercetari de Istorie Veche(SCIV) 6 (1955) 304 Î.ë. I. Glodariu, Relatii comerciale ale Daciei cu Lumea elenistica si romana, Cluj1974, ¬Ô˘ ÏÔ‡-ÛÈ· ÓÂÒÙÂÚË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.14. A. ¢. KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, ^H ¢˘ÙÈÎc M·Î‰ÔÓ›·, ï ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ηd ï ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, £ÂÛÛ·ÏÔ-Ó›ÎË 1940, 33. \AÓ·Ù‡ˆÛȘ âÎ ÙÔÜ AãÙfiÌÔ˘ ÙáÓ «M·Î‰ÔÓÈÎáÓ».15. ^Y¿Ú¯Ô˘Ó ηd âÈÁÚ·ÊÈÎb˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜. ¶‚. âÈÁÚ·Êc Ùɘ \AÙÙÈÎɘ IGII/III2-I, 127,v.2-4: «™˘Ì-Ì·¯›· \AıËÓ·›ˆÓ Úe˜ KÂÙÚ›ÔÚ [ÈÓ ÙeÓ £Ú·Èη ηd ÙÔ] ‡˜ à‰ÂÏÊÔf˜ ηd Úe˜ §‡ÂÈÔÓ ÙeÓ [¶·›-ÔÓ· ηd Úe˜ °Ú¿] ‚ÔÓ ÙeÓ \IÏÏ˘ÚÈfiÓ». BÏ. F. Papazoglou, «Les origines et la destinée de l’ état illyri

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 15

16 AX. °. §AZAPOY

ηd ‰bÓ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ≤Ó· ëÓÈ·ÖÔ Ìb å‰È·›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎa åÏÏ˘ÚÈÎe ÔÏÈÙÈ-ÛÌfi. °È\ ·éÙe úÛˆ˜ Ôî \IÏÏ˘ÚÈÔd ‰bÓ â¤˙ËÛ·Ó Î·d ÛaÓ âıÓfiÙËÙ·.

\EÓ ¬Û÷ˆ, ÏÔÈfiÓ, ï ^EÏÏËÓÈÛÌe˜ àÎÌ¿˙ÂÈ ÛÙcÓ ¢È·ÛÔÚa ηd ÛÙcÓ ^EÏÏ¿‰·,·Úa Ùd˜ âÒ‰˘Ó˜ âÈÙÒÛÂȘ, Ôf Âr¯Â ì ‰È·Ì¿¯Ë ÁÈa ÙcÓ ìÁÂÌÔÓ›·, àıËÓ·˚΋,Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋, ıË‚·˚΋, ̷ΉÔÓÈ΋, Ôî \IÏÏ˘ÚÈÔd ‰bÓ ÂrÓ·È â›ÊÔ‚ÔÈ. \AÚÎÔÜÓÙ·ÈÛÙa ≿ÊË ÙÔ˘˜ ηd ÛÙa àÁ·ı¿, Ùa ïÔÖ· àÔÚÚ¤Ô˘Ó àe ÙcÓ ÂåÚËÓÈÎc âÈÎÔÈÓˆ-Ó›· Ìb ÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ˜. ^O âÊËÛ˘¯·ÛÌe˜ ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ ÂrÓ·È àfiÙÔÎÔ˜ ηd ÙɘâȉÂÈÎÙÈÎɘ åÛ¯‡Ô˜ ÙáÓ ^EÏÏ‹ÓˆÓ, ¬ˆ˜ âd ¢ÈÔÓ˘Û›Ô˘ ÙÔÜ ÚÂÛ‚˘Ù¤ÚÔ˘,Ù˘Ú¿ÓÓÔ˘ ÙáÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛáÓ,16 ï ïÔÖÔ˜ Ìb ÌÔÖÚ· ÛÙfiÏÔ˘ ÚÔÛٿ٢ Ùd˜ ëÏÏË-ÓÈÎb˜ fiÏÂȘ Ùɘ àÓ·ÙÔÏÈÎɘ \A‰ÚÈ·ÙÈÎɘ, ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ÙáÓ â΂ÔÏáÓ ÙÔÜ °ÂÓÔ‡-ÛÔ˘.

\AÏÏa ÌÂÙa ÙcÓ öÓ·ÚÍË ÙáÓ àÓÙ·ÁˆÓÈÛÌáÓ ÙáÓ \EÈÁfiÓˆÓ Î·d ÙcÓ ÛÙÚÔÊc ÙɘÚÔÛԯɘ ÙáÓ M·Î‰fiÓˆÓ Úe˜ Ùe àگȤϷÁÔ˜ ÙÔÜ AåÁ·›Ô˘, ¬Ô˘ àÓÙȉÈÎÔÜÓÌb ÙÔf˜ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘˜, Ôî \IÏÏ˘ÚÈÔd àÔÙÔÏÌÔÜÓ ÏÂËϷۛ˜ fiÏÂˆÓ äÂÈÚˆÙÈÎáÓηd àÔÈÎÈáÓ Î·d οو ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘. \AÂÈÏÔÜÓ ÙcÓ K¤Ú΢ڷ ηd ·ÚÂÌÔ‰›-˙Ô˘Ó Ùe ‰È·ÌÂÙ·ÎÔÌÈÛÙÈÎe âÌfiÚÈÔ. ¢bÓ ‰ÈÛÙ¿˙Ô˘Ó Óa ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó Î·d Ùd˜åÙ·ÏÈÎb˜ àÎÙ¤˜. Td˜ ÁÓÒÛÂȘ Ùɘ Ó·˘ÛÈÏÔ˝·˜ ηd Ùɘ Ó·˘ËÁÈÎɘ,17 Ùd˜ ïÔÖ˜çÊ›ÏÔ˘Ó ÛÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔÜÓ ÁÈa ÙeÓ ÂûÎÔÏÔ Î·d Ù·¯f ÏÔ˘ÙÈÛÌe18ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ÙÔf˜ ¿ÓÙ˜: «Oî ‰\ \IÏÏ˘ÚÈÔd ηd ηÙa ÙÔf˜ àÓˆÙ¤Úˆ ÌbÓ ¯ÚfiÓÔ˘˜Û˘Ó¯ᘠ䉛ÎÔ˘Ó ÙÔf˜ ÏÔ˚˙Ô̤ÓÔ˘˜ à’ \IÙ·Ï›·˜Ø ηı’ ÔR˜ ‰b ηÈÚÔf˜ ÂÚd ÙcÓºÔÈÓ›ÎËÓ ‰È¤ÙÚÈ‚ÔÓ, ηd Ï›Ԣ˜ àe ÙÔÜ ÛÙfiÏÔ˘ ¯ˆÚÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÔÏÏÔf˜ ÙáÓ \IÙ·-ÏÈÎáÓ âÌfiÚˆÓ öÛı’ ÔR˜ ÌbÓ âÛ‡ÏËÛ·Ó, ÔR˜ ‰\ à¤ÛÊ·Í·Ó, ÔéÎ çÏ›ÁÔ˘˜ ‰b ηd˙ˆÁÚ›÷· ÙáÓ êÏÈÛÎÔÌ¤ÓˆÓ àÓÉÁÔÓ».19

Oî KÂÚ΢ڷÖÔÈ, àÊÔÜ ñ¤ÛÙËÛ·Ó ÙcÓ åÏÏ˘ÚÈÎc ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË, àÓ·Áο˙ÔÓÙ·È Óa˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙcÓ ‚Ô‹ıÂÈ· ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ ÁÈa ÙcÓ à·ÏÏ·Ác àe ÙÔf˜ \IÏÏ˘ÚÈÔ‡˜: «Oî‰b KÂÚ΢ڷÖÔÈ ÙcÓ ·ÚÔ˘Û›·Ó ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ àṲ̂ӈ˜ å‰fiÓÙ˜, Ù‹Ó Ù ÊÚÔ˘ÚaÓ

en: Illyrii proprie dicti», Historia 14 (1965) 15 ÛËÌ. 52.16. ¶‚. ¢ÈÔ‰ÒÚÔ˘ 15, 13, 3: « ^O ‰\ âÓ Ù÷É §ÈÛÛ÷á ηıÂÛÙ¿ÌÂÓÔ˜ ö·Ú¯Ô˜ ñe ¢ÈÔÓ˘Û›Ô˘ ÙÚÈ‹ÚÂȘÏ›Ԣ˜ ö¯ˆÓ â¤Ï¢Û ÙÔÖ˜ ÙáÓ \IÏÏ˘Ú›ˆÓ ÏÔÈ·Ú›ÔȘ, ηd Ùa ÌbÓ ‚˘ı›Û·˜, Ùa ‰b ¯ÂÈÚˆÛ¿ÌÂÓÔ˜,à¤ÎÙÂÈÓ ÙáÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ Ï›Ԣ˜ ÙáÓ ÂÓÙ·ÎÈÛ¯ÈÏ›ˆÓ, â˙ÒÁÚËÛ ‰b ÂÚd ¯ÈÏ›Ô˘˜».17. P. Digoviãc, La Dalmatie et les problèmes de l’ Adriatique, Lausanne 1944, 64.18. Er¯·Ó àÓ·Á¿ÁÂÈ Ûb « ‚ÈÔÌ˯·Ó›· âıÓÈÎc» ÙcÓ ÂÈÚ·Ù›·. BÏ. M. Holleaux, Etudes d’ épigraphie etd’ histoire grecques, IV, Paris 1952, 82 Î.ë. H.A. Ormerod, Piracy in the ancient World, London 1924,166-186. \I‰›ˆ˜ ‚Ï. L. Robert, «Incription hellénique de Dalmatie», Bulletin de CorrespondanceHellénique (BCH) 59 (1935) 503. \E›Û˘ H. J. Dell, «The Origin and Nature of Illyrian Piracy»,Historia 16 (1967) 344-358.19. ¶ÔÏ˘‚›Ô˘ II, 7, 8.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 16

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 17

·Ú¤‰ÔÛ·Ó ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ ÌÂÙa Ùɘ ÙÔÜ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ÁÓÒÌ˘, ·éÙÔ› Ù ÛÊĘ ïÌÔ-ı˘Ì·‰eÓ ö‰ˆÎ·Ó ·Ú·ÎÏËı¤ÓÙ˜ Âå˜ ÙcÓ ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ ›ÛÙÈÓ, Ì›·Ó Ù·‡ÙËÓñÔÏ·‚fiÓÙ˜ àÛÊ¿ÏÂÈ·Ó ·éÙÔÖ˜ ñ¿Ú¯ÂÈÓ Âå˜ ÙeÓ Ì¤ÏÏÔÓÙ· ¯ÚfiÓÔÓ Úe˜ ÙcÓ\IÏÏ˘ÚÈáÓ ·Ú·ÓÔÌ›·Ó».20 TcÓ ÊÔÚa ·éÙc ‰bÓ àÊ‹ÓÔ˘Ó àÓÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÙË ÙcÓ ÚÔ-ÛÊÔÚa Ôî PˆÌ·ÖÔÈ: «¢¤Î· õ‰Ë öÙË -ÁÚ¿ÊÂÈ ï ™. §¿ÌÚÔ˜- ÌÂÙa ÙcÓ àÔÂÚ¿Ùˆ-ÛÈÓ ÙÔÜ ÚÒÙÔ˘ K·Ú¯Ë‰ÔÓÈ·ÎÔÜ ÔϤÌÔ˘, ‰È\ Ôy ÂÚÈÉÏıÂÓ Âå˜ ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜ ì™ÈÎÂÏ›· ÌÂÙa ÙáÓ âÓ ·éÙ÷É Î·Ú¯Ë‰ÔÓÈÎáÓ fiψÓ, öÂÈÙ· ‰b ηd ÙáÓ ëÏÏËÓÈÎáÓ ìPÒÌË öÏ·‚ÂÓ àÊÔÚÌcÓ âÍ âÈı¤Ûˆ˜ âÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ, ¬ˆ˜ ‰Èa ηٷϋ-„ˆ˜ Ùɘ KÂÚ·ڷ˜ ηd Ùɘ \Eȉ¿ÌÓÔ˘, â¯ԇÛ˘ ÙcÓ ı¤ÛÈÓ ÙÔÜ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤-ÚÔ˘ ¢˘ÚÚ·¯›Ô˘, àÔ‚÷É Î˘Ú›· ÙÔÜ \A‰Ú›Ô˘ (228 .X.). O≈Ùˆ ‰\ àÓÂ÷Ò¯ıË Âå˜ ·éÙcÓì ï‰e˜ Úe˜ ÙcÓ ëÏÏËÓÈÎcÓ \AÓ·ÙÔÏ‹Ó...»21. \EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ Ôî PˆÌ·ÖÔÈ, ÁÈa Óa ÚÔ-Ï¿‚Ô˘Ó âӉ¯fiÌÂÓ˜ àÓÙȉڿÛÂȘ ÙáÓ ôÏÏˆÓ ^EÏÏ‹ÓˆÓ, Û‡‰Ô˘Ó Óa ÏËÚÔÊÔ-Ú‹ÛÔ˘Ó ¬ÙÈ ì àÓÙ·fiÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙcÓ ÎÂÚ΢ڷ˚Îc ·úÙËÛË ÂrÓ·È ÂéÂÚÁÂÙÈÎc ÁÈa¬ÏÔ˘˜. ¶ÚÔÊ·Ó¤Ûٷٷ ›ıÔ˘Ó,22 ¬ˆ˜ àÔ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ì àfiÊ·ÛË ÙáÓ KÔÚÈÓı›ˆÓÓa ‰Â¯ıÔÜÓ PˆÌ·›Ô˘˜ ÛÙa òIÛıÌÈ·: « ^H ÌbÓ ÔsÓ ÚÒÙË ‰È¿‚·ÛȘ PˆÌ·›ˆÓ ÌÂÙa‰˘Ó¿Ìˆ˜ Âå˜ ÙcÓ \IÏÏ˘Ú›‰· ηd Ù·ÜÙ· Ùa ̤ÚË Ùɘ EéÚÒ˘, öÙÈ ‰b âÈÏÔÎc ÌÂÙaÚÂۂ›·˜ Âå˜ ÙÔf˜ ηÙa ÙcÓ ^EÏÏ¿‰· ÙfiÔ˘˜ ÙÔÈ¿‰Â ηd ‰Èa Ù·‡Ù·˜ âÁ¤ÓÂÙÔ Ùa˜·åÙ›·˜, àe ‰b Ù·‡Ù˘ Ùɘ ηٷگɘ PˆÌ·ÖÔÈ ÌbÓ Âéı¤ˆ˜ ôÏÏÔ˘˜ ÚÂÛ‚Â˘Ùa˜ âÍ·-¤ÛÙÂÈÏ·Ó Úe˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜ ηd Úe˜ \AıËÓ·›Ô˘˜, ¬Ù ‰b ηd KÔÚ›ÓıÈÔÈ ÚáÙÔÓà‰¤Í·ÓÙÔ ÌÂÙ¤¯ÂÈÓ PˆÌ·›Ô˘˜ ÙÔÜ ÙáÓ \IÛıÌ›ˆÓ àÁáÓÔ˜».23 òAÏψ˜ Ù ï àÓ·-ÁηÛÙÈÎe˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌe˜ ÙáÓ \IÏÏ˘ÚÈáÓ ÔÏf ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ηdÌ·ÎÚ‡ÙÂÚ· àe ÙcÓ à‰ÚÈ·ÙÈÎc ·Ú·Ï›· àÔÙÂÏÂÖ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÂéÓÔ˚Îc Úˆ-Ù›ÛÙˆ˜ ÛÙÔf˜ \HÂÈÚáÙ˜.

20. ¶ÔÏ˘‚›Ô˘ II, 7,8.21. ™. §¿ÌÚÔ˘, «\EÈÛÎfiËÛȘ Ùɘ ^EÏÏËÓÈÎɘ ^IÛÙÔÚ›·˜», N¤Ô˜ ^EÏÏËÓÔÌÓ‹ÌˆÓ (N. ^EÏÏ.) 21(1927) 104.22. ^H ÂÈıg ηd ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔÜÓÙ·È Ù¯ÓˤÓÙˆ˜ àe ÙcÓ PÒÌË Úe˜ Ú·ÁÌ¿ÙˆÛË ÙáÓâÂÎÙ·ÙÈÎáÓ ÛÎÔáÓ Ù˘ ÛÙcÓ ^EÏÏËÓÈÎc \AÓ·ÙÔÏ‹. ^O ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ (T›ÙÔ˜ Kfi˚ÓÙÔ˜ ºÏ·ÌÈÓÖÓÔ˜)Ûb ÌÈa ÊÚ¿ÛË Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÈ ÙcÓ ÔÏÈÙÈÎc Ùɘ PÒÌ˘: «Ôé ¿ÓÙ· ‚›÷· ηd ÔϤÌ÷̂ àÏÏa ÂÈıÔÖ Î·dïÌÈÏ›÷· êψۛ̈ӻ. K¿ı ïÌÔÈfiÙËÙ· Ìb ÙcÓ ÛËÌÂÚÈÓc Ù·ÎÙÈÎc ÙáÓ TÔ‡ÚÎˆÓ ÂrÓ·È Û˘Ìو̷ÙÈ΋!^øÛÙfiÛÔ ‰ËÏÒÓÂÈ Ùe âÌÂÚ›ÛÙ·ÙÔ ÙáÓ âÓÂÚÁÂÈáÓ ÙÔ˘˜, âÓá ì ëÏÏËÓÈÎc Ï¢Úa ôÁÂÙ·È «ÂåÎ÷É Î·d ó˜öÙ˘¯Â». °Èa Óa ›ÛÔ˘Ó Ôî PˆÌ·ÖÔÈ, ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó å‰È·›ÙÂÚ· ÁÈa ÙcÓ àÔÛÙÔÏc ÙáÓ àÓÙÈÚÔÛÒˆÓ.^O \AϤÍÈÔ˜ ¶¿ÏÏ˘, «\AÚ¯·›· ¯ˆÚÔÁÚ·Ê›· ηd îÛÙÔÚ›· Ùɘ \H›ÚÔ˘», ^H òHÂÈÚÔ˜, §Â‡ÎˆÌ·ÂåÎÔÓÔÁÚ·ÊË̤ÓÔÓ \EÏÈӛ΢ M·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˘ 3 (1912) 33, ÙeÓ âd ÎÂÊ·Ïɘ Ùɘ ڈ̷˚Îɘ àÔ-ÛÙÔÏɘ ÛÙcÓ òHÂÈÚÔ ÛÎÈ·ÁÚ·ÊÂÖ ó˜ ëÍɘ: «^ø˜ ÙÔÈÔÜÙÔ˜ âÍÂϤÁË T›ÙÔ˜ Kfi˚ÓÙÔ˜ ï ºÏ·ÌÈÓÖÓÔ˜,àÓcÚ Ó¤Ô˜ ÙcÓ ìÏÈΛ·Ó, ÙcÓ ù„ÈÓ ÊÈÏ¿ÓıÚˆÔ˜, ÙcÓ ÊˆÓcÓ Î·d ÙcÓ ‰È¿ÏÂÎÙÔÓ ≠EÏÏËÓ, ηd ÙÈÌɘàÏËıÔܘ âÚ·ÛÙ‹˜».23. ¶ÔÏ˘‚›Ô˘ II, 12, 7,8.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 17

18 AX. °. §AZAPOY

^EÔ̤ӈ˜ ≤ˆ˜ ÙÒÚ· ‰bÓ ÓÔÂÖÙ·È ïÔÈ·‰‹ÔÙ àÍÈfiÏÔÁË åÏÏ˘ÚÈÎc ⛉ڷÛËÛÙeÓ ¯áÚÔ Ùɘ BÔÚ›Ԣ \H›ÚÔ˘. ¶Úe ¿ÓÙˆÓ ‰bÓ ÂéÛÙ·ıÂÖ ì àÔ‰Ô¯c åÏÏ˘-ÚÈÎɘ ÁψÛÛÈÎɘ âȉڿÛˆ˜, ¬ˆ˜ ñ¤ıÂÛ ï àη‰ËÌ·˚Îe˜ \AÓÙ. ¢. KÂÚ·Ìfi-Ô˘Ï-Ô˜ âÈ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙcÓ âÙ˘ÌÔÏfiÁËÛË ÙÔÜ ÙÔˆÓ˘Ì›Ô˘ TڛηϷ Ùɘ £ÂÛÛ·Ï›·˜Ìb ‚¿ÛË ÙcÓ â›Ù·ÍË ÙÔÜ ôÚıÚÔ˘.24 ¶·ÚfiÌÔÈ· ëÚÌËÓ›· ı˘Ì›˙ÂÈ Ùe ÏÂÁfiÌÂÓÔÓigno-tum per ignotius, âÊ\ ¬ÛÔÓ Ùɘ åÏÏ˘ÚÈÎɘ ÁÏÒÛÛ·˜ ‰bÓ ÛÒ˙ÂÙ·È Ùe ·Ú·ÌÈ-ÎÚe ΛÌÂÓÔ. \E›Û˘ àÌÊÈÛ‚ËÙÂÖÙ·È ì Û¯¤ÛË Ù˘ Ìb ÙcÓ ÛËÌÂÚÈÓc àÏ‚·ÓÈ΋,ηıg˜ ηd ÙáÓ \AÏ‚·ÓáÓ Ìb ÙÔf˜ \IÏÏ˘ÚÈÔ‡˜.25

^O \AÓÙ. KÂÚ·ÌfiÔ˘ÏÏÔ˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙcÓ åÏÏ˘ÚÈÎc ÁψÛÛÈÎc ⛉ڷÛË Î¿ÙˆÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ÌÂÙa ÙcÓ ÚˆÌ·˚Îc ηٿÎÙËÛË Ùɘ ÂÚÈԯɘ ηd âÍËÁÂÖ ·éÙcÓ ó˜ëÍɘ: «\AÏÏ\ õ‰Ë àe ÙÔÜ 167 .X. Ôî PˆÌ·ÖÔÈ Âr¯ÔÓ Á›ÓÂÈ Î‡ÚÈÔÈ Ùɘ \H›ÚÔ˘, mÓâ‰÷‹ˆÛ·Ó ηd â‰ÂοÙÈÛ·Ó Î·d öÎÙÔÙ â΢ÚÈ¿Ú¯Ô˘Ó Î·d Ùɘ \IÏÏ˘Ú›·˜... ¢È÷‹ÚÂÛ·ÓÏÔÈeÓ ÙcÓ ¤Ú·Ó ÙÔÜ ¢Ú›ÏˆÓÔ˜ ¯ÒÚ·Ó Âå˜ ÙÚ›·, ÙcÓ ‰b âÓÙÂÜıÂÓ, õÙÔÈ Û¯Â‰eÓ¬ÏËÓ ÙcÓ ÛËÌÂÚÈÓcÓ \AÏ‚·Ó›·Ó, ≥ÓˆÛ·Ó ÌÂÙa ÙÔÜ ‚ÔÚ›Ԣ ̤ÚÔ˘˜ Ùɘ \H›ÚÔ˘ÙÔÜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÌÂÙ·Íf °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ηd \AÎÚÔÎÂÚ·˘Ó›ˆÓ, œÛÙ ñ¤‚·ÏÔÓ ÙÔf˜ \HÂÈ-ÚÒÙ·˜ ÙÔ‡ÙÔ˘˜ Âå˜ ‰ÈÏÉÓ ‰Ô˘Ï›·Ó, õÙÔÈ ÙcÓ ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ ηd ÙcÓ ÙáÓ \IÏÏ˘-

24. \AÓÙ. ¢. KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, «TÚ›ÎηϷ, àÚÌ·ÙÔ˘ÏÔ›, BÏ¿¯ÔÈ», ¶Ú·ÎÙÈÎa Ùɘ \Aη‰ËÌ›·˜\AıËÓáÓ (¶AA) 28 (1953) [1954] 251-252. BÏ. \A¯. °. §·˙¿ÚÔ˘, «TÚÈηÏÖÙ·È BÏ¿¯ÔÈ», TÚÈηÏÈÓa8 (1988) ÛËÌ. 33, 36, 38.25. BÏ. àÓ·Ï˘ÙÈÎc ηd ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓË ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔÜ ı¤Ì·ÙÔ˜: I.I.Russu, Ilirii, Istoria-Iimba sionomastica-romanizarea, Bucuresti 1969, 151-152. ™˘ÓÔÙÈÎc ÙÔÜ ·éÙÔÜ, Etnogeneza Românilor,Bucu-resti 1981, 71 Î.ë. \E›Û˘ P. H. Stahl, Ethnologie de l’ Europe du Sud-Est, Une Anthologie, Paris- La Haye 1974, 92. M. D. Saviãc, «Les anciennes langues balkaniques et leur répercussions modernes»,Act-es du troisième Symposium International de Thracologie..., Roma 1982, 246 ηd 250. ≠EÓ· Úfi-ÛıÂÙÔ ÙÂÎÌ‹ÚÈÔ ıÚ·ÎÈÎɘ ηٷÁˆÁɘ Ùɘ àÏ‚·ÓÈÎɘ ÁÏÒÛÛ·˜ ö¯ÂÈ ÚÔÛÎÔÌ›ÛÂÈ Ìb Û˘ÁÎÚÈÙÈÎc ÌÂϤ-ÙË ï ηıËÁËÙc˜ C. Poghirc, «Particula pronominala -ne în greaca, albaneza si romîna (în legatura cu rom.mine, tine.sine)», Studii si Cercetari Lingvistice (SCL) 13 (1962) 495. ¶Úfi¯ÂÈÚ· ‚Ï. ·éÙÔ‡ÛÈ· àÔ-Û¿ÛÌ·Ù· ÌÂÏÂÙáÓ çÓÔÌ·ÛÙáÓ ‚·ÏηÓÔÏfiÁˆÓ, ηıËÁËÙáÓ Î·d àη‰ËÌ·˚ÎáÓ, ¬ˆ˜ Th. Capidan,R. Vulpe, Al. Rosetti, G. Weigand, Vl. Georgiev, ÛÙeÓ ÚfiÏÔÁfi ÌÔ˘ ÙÔÜ ‚È‚Ï›Ô˘ Ùɘ M·Ú›·˜ Mȯ·‹Ï-¢¤‰Â, Oî ≠EÏÏËÓ˜ \AÚ‚·Ó›Ù˜, \EΉfiÛÂȘ ^I‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ BÔÚÂÈÔËÂÈÚˆÙÈÎáÓ \EÚ¢ÓáÓ, \Iˆ¿ÓÓÈÓ·1987, 12 Î.ë. \EÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎc ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙáÓ ı¤ÛÂˆÓ Capidan ηd Georgiev ·Ú¤¯ÂÈ ï E. Lozovan,«Onomastique roumaine et balkanique», Vle Congrès International de Sciences Onomastiques, Mün-chen 1961, 231: «V. GEORGIEV, Albanisch, Dakisch-Mysisch und Rumaenisch, II (1960), pp. 1-19. Ense basant sur une série d’ exemples bien choisis, l’ auteur essaie de déterminer avec précision le degré deparenté des langues ci-dessus. Les hésitations d’ un Th. Capidan n’ existent plus. L’ albanais serait ledescendant direct du «daco-mésien», auquel sont également imputables certaines particularités duphonéti-sme roumain...». ¶‚. ηd Û. 233: «V. GEORGIEV, Thrace et illyrien, VI, pp. 71-74. L’ auteurtrouve dans la répartition géographique des étymons «la preuve sûre que le thrace et l’ illyrien ne sont pasétroite- ment apparentés: la divergence entre ces deux langues indoeuropéennes est à peu près la mêmequ’entre l’iranien et le latin».

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 18

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 19

ÚÈáÓ, Ô¥ÙÈÓ˜ àÂÙ¤ÏÔ˘Ó Ì¤Á·Ó ηd ηٷÈÂÛÙÈÎeÓ ùÁÎÔÓ. ¢Èa ÙÔÜÙÔ ÌÂÙa 1 1/2ۯ‰eÓ ·åáÓ·, õÙÔÈ âd ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜, ì åÏÏ˘ÚÈÎc ÁÏáÛÛ· Âr¯Â ‰È·‰ÔıÉ îηÓᘠÂå˜ÙcÓ âÓÙÂÜıÂÓ ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ‚fiÚÂÈÔÓ òHÂÈÚÔÓ, œÛÙ Óa ϤÁ÷Ë ï ™ÙÚ¿‚ˆÓ ÂÚ·ÈÙ¤-Úˆ (ÎÂÊ. 326), ¬ÙÈ ÌÂÙa ÙáÓ âÓÙÂÜıÂÓ ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ äÂÈÚˆÙÈÎáÓ âıÓáÓ àÓÂÌ›-¯ıËÛ·Ó Ùa ÓfiÙÈ· åÏÏ˘ÚÈÎa öıÓË, ‰ÈÂÈÛ‰‡Û·ÓÙ· àe ‚ÔÚÚÄ ñe ÙcÓ ÚˆÌ·˚ÎcÓ ëÓÈ-·›·Ó ‰ÈÔ›ÎËÛÈÓ ÙáÓ ¯ˆÚáÓ, η› ÙÈÓ˜ ÂÚÈÔ¯·d qÛ·Ó ÙfiÙ ‰›ÁψÛÛÔÈ...».26

^øÛÙfiÛÔ ï KÂÚ·ÌfiÔ˘ÏÏÔ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂÖ Î¿ˆ˜ ÙcÓ ÁÓÒÌËÓ ÙÔ˘: «^O ™ÙÚ¿-‚ˆÓ (323) ïÚ›˙ÂÈ ÙeÓ °ÂÓÔÜÛÔÓ (™ÎÔÜÌÈ) ÔÙ·ÌeÓ ó˜ ¬ÚÈÔÓ ÌÂÙ·Íf \H›ÚԢηd \IÏÏ˘Ú›·˜. ¶Úe˜ ‚ÔÚÚÄÓ qÛ·Ó \IÏÏ˘ÚÈÔ›, Úe˜ ÓfiÙÔÓ ‰b \HÂÈÚáÙ·È àÓ›ÌÂÈ-ÎÙÔÈ. \AÏÏa ÌÂÙa ÙcÓ ñÔÙ·ÁcÓ Âå˜ ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜ (168 .X.) Ę cives RomanusâÁηı›ÛÙ·ÙÔ ïÔ˘‰‹ÔÙ ÙÔÜ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ õıÂÏÂÓ. oHÏıÔÓ ÏÔÈeÓ âÎ ÓÔÙ›ˆÓ ÌÂÚáÓÙɘ ¤Ú· ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ çÚÂÈÓɘ ¯ÒÚ·˜ (™ÙÚ¿‚. 326) ηd Ô≈Ùˆ˜ âd ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜âÁηÙÂÛÙ¿ıËÛ·Ó âÓÙÂÜıÂÓ ÙÔÜ °ÂÓÔ‡ÛÔ˘ ôÔÈÎÔÈ (Ôî TfiÛÎˉ˜). \EÂȉc ÔyÙÔȉȷʤÚÔ˘Ó ÚÈ˙ˉeÓ àe ÙÔf˜ ηÙÔÈÎÔÜÓÙ·˜ ÙcÓ à¤Ó·ÓÙÈ ‚ÔÚ›·Ó ù¯ıË ÙÔÜ °ÂÓÔ‡-ÛÔ˘, ÙÔf˜ °Î¤ÁÎˉ˜, ıa ÚÔ¤Ú¯ˆÓÙ·È âÎ ÙáÓ ·Úa ÙcÓ ı¿Ï·ÛÛ·Ó ÌÂÚáÓ, öÓı·qÛ·Ó ÔÏÏÔd ≠EÏÏËÓ˜, zÓ ÙcÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÙËÙ· ηd ÙeÓ ÔÏÈÙÈÛÌeÓ Û˘ÌÌÂÚ›˙Ô-ÓÙ·È. ¶ÔÏÏÔd Ì¿ÏÈÛÙ· âÍ ·éÙáÓ ıa qÛ·Ó âÍÈÏÏ˘ÚÈı¤ÓÙ˜ ≤ÏÏËÓ˜».27

¢bÓ ıa âͤÓÈ˙ ηıfiÏÔ˘ οÔÈ· åÏÏ˘ÚÈÎc ÁψÛÛÈÎc ⛉ڷÛË ÛÙcÓ ÁÏÒÛÛ·ÙáÓ \HÂÈÚˆÙáÓ. ¢ÈfiÙÈ Ùe Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·Ú·ÙËÚÂÖÙ·È ¿ÓÙÔÙ Ûb ¬Ï· Ùa ·Ú·ÌÂ-ıfiÚÈ·. ^øÛÙfiÛÔ Ôî ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ âÍÈÏÏ˘Ú›Ûˆ˜, ÙÔf˜ ïÔ›Ô˘˜ âÈηÏÂÖÙ·È ï KÂÚ·-ÌfiÔ˘ÏÏÔ˜, ‰bÓ ñÊ›ÛÙ·ÓÙ·È, ¬ˆ˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È. ¢ÈfiÙÈ ï ú‰ÈÔ˜ ï™ÙÚ¿‚ˆÓ àӷʤÚÂÈ ¬ÙÈ Ôî \IÏÏ˘ÚÈÔd Âr¯·Ó Êı¿ÛÂÈ Û¯Â‰eÓ ÛÙcÓ âÍÔÏfiıÚ¢ÛË.28XˆÚd˜ Óa Á›ÓÂÙ·È Î·Ùa ÁÚ¿ÌÌ· ‰ÂÎÙc ì Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙÔÜ ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ ÂrÓ·È àÛÊ·Ïá˜àÚÎÂÙc ÁÈa ÙcÓ àÓ·›ÚÂÛË Ùɘ àfi„ˆ˜ KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, ηÙa ÙcÓ ïÔ›· Ôî \IÏÏ˘-ÚÈÔd àÔÙÂÏÔÜÛ·Ó Î·Ù·ÈÂÛÙÈÎe ùÁÎÔ Ìb Û˘Ó¤ÂÈ· ÙcÓ åÏÏ˘ÚÈÎc ÁψÛÛÈÎc â›-‰Ú·ÛË.

\EÍ ôÏÏÔ˘ ì ڈ̷˚Îc åÛÔÔÏÈÙ›· åÛ¯‡ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈa ÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ˜,ÙÔf˜ ïÔ›Ô˘˜ Ôî PˆÌ·ÖÔÈ ÚÔÙÈÌÔÜÓ ÙfiÛÔ Î·Ùa ÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË àÔÈÎÈáÓ ÛÙa Ó¤·Î¿ı ÊÔÚa ÚÔÛ·ÚÙÒÌÂÓ· ÛÙc PÒÌË â‰¿ÊË Ùɘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔÜ A¥ÌÔ˘ ¬ÛÔ Î·d

26. \AÓÙ. ¢. KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, «Ta çÓfiÌ·Ù· \AÏ‚·Óe˜ ηd \AÚ‚·Ó›Ù˘», \AÊȤڈ̷ Âå˜ ÙcÓ òHÂÈ-ÚÔÓ Âå˜ ÌÓ‹ÌËÓ XÚ›ÛÙÔ˘ ™Ô‡ÏË (1892-1951), \AıÉÓ·È 1956, 1.27. \AÓÙˆÓ. KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, «\AÏ‚·ÓÔd ηd \AÚ‚·ÓÖÙ·È», ¶AA 28 (1953) [1954] 160-161.28. ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜, VII, 5,6: « a¤ˆÛ·Ó ‰È\ ·éÙÔf˜ Âå˜ ÙcÓ ÌÂÛfiÁ·È·Ó àe Ùɘ ı·Ï¿ÙÙ˘ PˆÌ·ÖÔÈ, Ï˘Ì·È-ÓÔ̤ÓÔ˘˜ ·éÙcÓ ‰Èa ÙáÓ Ï÷ËÛÙËÚ›ˆÓ, ηd äÓ¿ÁÎ·Û·Ó ÁˆÚÁÂÖÓ. TÚ·¯ÂÖ· ‰b ¯ÒÚ· ηd Ï˘Úa ηd ÔéÁˆÚÁáÓ àÓıÚÒˆÓ, œÛÙ’ âͤÊı·ÚÙ·È (Ùe öıÓÔ˜), ÌÈÎÚÔÜ ‰b ηd âÎϤÏÔÈ». ¶·Ú·‚ϤÂÈ ÙcÓ Ì·Ú-Ù˘Ú›· ï I. Fischer, Latina dunareana, Bucuresti 1985, 22.29. ¶‚. \AÓÙ. ¢. KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, T› ÂrÓ·È Ôî KÔ˘ÙÛfi‚Ï·¯ÔÈ, âÓ \Aı‹Ó·È˜ 1939, 39 ÛËÌ. 1: «Ta˜

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 19

20 AX. °. §AZAPOY

ηÙa ÙcÓ ÛÙÂϤ¯ˆÛË Ùɘ ڈ̷˚Îɘ ‰ÈÔÈ΋Ûˆ˜ àÓa Ùa ¤Ú·Ù· Ùɘ ·éÙÔÎÚ·ÙÔ-Ú›·˜.29 Oî ≠EÏÏËÓ˜ àÔÎÙÔÜÓ âÓˆÚ›ÙÂÚ· ÙáÓ ôÏÏˆÓ Ï·áÓ ÙcÓ ÚˆÌ·˚Îc åÛÔÔ-ÏÈÙ›·.30 \AÏÏa ηÙa ÙeÓ ™. §¿ÌÚÔ Î·d ï K·Ú·Î¿ÏÏ·˜ «‰Èa Ùɘ âÂÎÙ¿Ûˆ˜ÙÔÜ ‰ÈηÈÒÌ·ÙÔ˜ PˆÌ·›Ô˘ ÔÏ›ÙÔ˘ Âå˜ ±·ÓÙ·˜ ÙÔf˜ âÏ¢ı¤ÚÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ùɘ·éÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·Ú¤Û¯ÂÓ Âå˜ ÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ·˜ ÂéηÈÚ›·Ó, mÓ ‰bÓ â‚Ú¿‰˘Ó·Ó ÓaâˆÊÂÏËıáÛÈ. K·d ‰c à\ âΛÓÔ˘ ÙÔÜ ¯ÚfiÓÔ˘ ·î ı‡Ú·È Ùɘ ڈ̷˚Îɘ ‰ÈÔÈ΋ÛÂ-ˆ˜ àÓÂ÷Ò¯ıËÛ·Ó Âå˜ ê¿Û·˜ Ùa˜ Ê˘Ïa˜ ÙáÓ ÚˆÌ·˚ÎáÓ ÎÙ‹ÛˆÓ, Ô≈Ùˆ ‰b Ôî ÂéÊ˘-ÂÖ˜ ≠EÏÏËÓ˜ à¤ÎÙËÛ·Ó âÓ ·éÙ÷É ñÂÚÔ¯cÓ Ô¥·Ó ηd ÔÏf àÚÁfiÙÂÚÔÓ âd ÙÔ˘ÚÎÔ-ÎÚ·Ù›·˜. \Ae ÙÔÜ ̄ ÚfiÓÔ˘ ‰\ âΛÓÔ˘ ÚÔÛ¤ÙÈ âıÂÒÚÔ˘Ó ë·˘ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜ ηd ÙeùÓÔÌ· ÙÔÜÙÔ öÌÂÈÓ ÚÔÛÎÂÎÔÏÏË̤ÓÔÓ Âå˜ ·éÙÔf˜ ηd ÔÏfÓ ¯ÚfiÓÔÓ ÌÂÙa ÙcÓÎ·Ù¿Ï˘ÛÈÓ Ùɘ ڈ̷˚Îɘ àگɘ».31

\E›Û˘ ÂrÓ·È ÔÏf Èı·Óe ÛÙcÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙáÓ ‰ÈÁÏÒÛÛˆÓ Óa ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈa‰ÈÁψÛÛ›· ëÏÏËÓÔÏ·ÙÈÓÈ΋, ÌÂÙa ¿ÚÔ‰Ô ëÓe˜ ηd ÌÈÛÔÜ ·åÒÓ· ڈ̷ÈÔÎÚ·Ù›·˜,ηd ù¯È åÏÏ˘ÚÔÂÏÏËÓÈ΋, ¬Ù·Ó ¿ÏÈÓ ï ú‰ÈÔ˜ ï ™ÙÚ¿‚ˆÓ àÊËÁÂÖÙ·È ÙcÓ «â΂·Ú‚¿-ÚˆÛË», ‰ËÏ·‰c âÎÏ·Ù›ÓÈÛË, ηd ^EÏÏ‹ÓˆÓ ÔÏ˘·ÚÈıÌÔÙ¤ÚˆÓ Î·d Ìb ñ„ËÏfiÙÂÚÔÔÏÈÙÈÛÌÈÎe â›Â‰Ô àe Ùe äÂÈÚˆÙÈÎfi: «≠A·ÓÙ·˜ ÙÔf˜ Ù·‡Ù÷Ë Î·Îᘠ‰È¤ıËηÓ,Ì¿ÏÈÛÙ· ‰b ÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ·˜, ÔQ ÚfiÙÂÚÔÓ Ì¤Ó Á ηd Ùɘ ÌÂÛÔÁ·›·˜ ÔÏÏcÓ àÊ÷‹ÚË-ÓÙÔ àe ÙáÓ ÙÚˆ˚ÎáÓ ̄ ÚfiÓˆÓ àÚÍ¿ÌÂÓÔÈØ Î·d ‰c âd ÙÔÛÔÜÙÔÓ ËûÍËÓÙÔ, œÛÙ ÙcÓÌÂÁ¿ÏËÓ ^EÏÏ¿‰· Ù·‡ÙËÓ öÏÂÁÔÓ Î·d ÙcÓ ™ÈÎÂÏ›·Ó. N˘Ód ‰b ÏcÓ T¿Ú·ÓÙÔ˜ ηdPËÁ›Ô˘ ηd N·fiψ˜ â΂‚·Ú‚·ÚáÛı·È Û˘Ì‚¤‚ËÎÂÓ ±·ÓÙ·».32 ™¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜Ùe ¯ˆÚ›Ô ÙÔÜÙÔ ÙÔÜ ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ Ûb Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ìb ÙcÓ âÂÎÙ·ÙÈÎc ÔÏÈÙÈÎc ÙáÓ

ëÏÏËÓÈÎa˜ â·Ú¯›·˜ ‰È÷ÒÎÔ˘Ó Ôî PˆÌ·ÖÔÈ ‰Èa ÙáÓ ëÏÏ‹ÓˆÓ âÈÙÔ›ˆÓ ñ·Ïϋψӻ. \E›Û˘ I.Biezunska-Malowist, «La propriété foncière dans l’ Egypte romaine et le rôle de l’ élément romain», M.I. Finley édit., Problèmes de la terre en Grèce ancienne, Paris 1973, 261: «Les Romains choisissaientvolontiers les fonctionnaires de leur administration parmi les groupes les plus élevés d’ échelle sociale.En Egypte l’ administration romaine reposait donc sur les Grecs habitant Alexandrie et Ptolemais, ainsique sur les Grecs de la ¯ÒÚ·, sur ceux qu’on définissait parfois comme Ôî àe Á˘ÌÓ·Û›Ô˘».30. ≠EÓ· ηd ÌÈÛe ·åÒÓ· Úe Ùɘ ηٷÎÙ‹Ûˆ˜ Ùɘ ¢·Î›·˜ àe ÙeÓ TÚ·˚·Óe ñ¿Ú¯Ô˘Ó PˆÌ·ÖÔÈÔϛ٘ ëÏÏËÓÈÎɘ ηٷÁˆÁɘ ÛÙeÓ Î¿Ùˆ ¢Ô‡Ó·‚È. ¶‚. D. M. Pippidi, I Greci nel basso Danubio,Milano 1971, 178. AéÙÔd Ôî ≠EÏÏËÓ˜ Ìb ÙcÓ ÚˆÌ·˚Îc åÛÔÔÏÈÙ›· àÔ‚·›ÓÔ˘Ó àÚÁfiÙÂÚ· Ôî åı‡ÓÔ-ÓÙ˜ Ùa Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙcÓ ÚˆÌ·˚Îc ¢·Î›·. ^Y„ËÏb˜ ı¤ÛÂȘ Âr¯·Ó ηd Úe ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ ÛÙcÓ ñËÚÂ-Û›· ÙáÓ åı·ÁÂÓáÓ ìÁÂÙáÓ. ¶‚. àÔÛÙÔÏc \AÎÔÚÓ›ˆÓÔ˜: D. M. Pippidi, Contributii la istoria veche aRomâniei, Bucuresti 1967, 217. òEÙÛÈ Á›ÓÂÙ·È àÓÙÈÏËÙc ì ôÔ„Ë ÙÔÜ \AÓÙ. ¢. KÂÚ·ÌÔÔ‡ÏÏÔ˘, Oî≠EÏÏËÓ˜ ηd Ôî ‚fiÚÂÈÔÈ Á›ÙÔÓ˜, \AıÉÓ·È 1945, 178-179: «≠OÙ·Ó ‰b ϤÁˆÌÂÓ, ¬ÙÈ ·éÙÔÎÚ¿ÙˆÚ ÙȘÙÔÜ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ qÙÔ ¢·ÏÌ·Ùe˜ j ¢¿Ú‰·ÓÔ˜ j \IÏÏ˘ÚÈfi˜, Ú¤ÂÈ Óa Ê·ÓÙ·˙ÒÌÂı·, ¬ÙÈ ÔyÙÔ˜ ıaÚÔ‹Ú¯ÂÙÔ âÎ ÙáÓ ÚÔ˘¯fiÓÙˆÓ ÙáÓ fiÏÂˆÓ Ùɘ ¢·ÏÌ·Ù›·˜ j Ùɘ ¢·Ú‰·Ó›·˜ j \IÏÏ˘Ú›·˜, öÓı·ÏÂÖÛÙÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ âÍ ëÏÏËÓÔÁÏÒÛÛˆÓ Âr¯ÔÓ Á›ÓÂÈ ‚Ï·¯fiÁψÛÛÔÈ, ≤ÏÏËÓ˜ ÙcÓ „˘¯cÓ Î·d ÙcÓ ÛΤ-„ÈÓ...».31. ™. §¿ÌÚÔ˘, «Oî PˆÌ·ÖÔÈ âÓ ^EÏÏ¿‰È», N. ^EÏÏ. 18 (1924) 149.32. ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ 6, 253. BÏ. ηd \AÁ. TÛÔ·Ó¿ÎË, ™˘Ì‚ÔÏb˜ ÛÙcÓ îÛÙÔÚ›· Ùɘ ëÏÏËÓÈÎɘ ÁÏÒÛÛ·˜.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 20

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 21

PˆÌ·›ˆÓ ï ηıËÁËÙc˜ ÙÔÜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ \AıËÓáÓ Eéı. K·ÛÙfiگ˘ Û˘ÌÂÚ·›-ÓÂÈ: «œÛÙ ÂÚd Ùa ̤۷ ÙÔÜ Áã.X. ·åáÓÔ˜ Á›ÓÔÓÙ·È Î‡ÚÈÔÈ Ùɘ Ù ôÓˆ ηd οو\IÙ·Ï›·˜ ηd ÙáÓ Ó‹ÛˆÓ ·éÙÉ˜Ø ÙÔÖ˜ ÌbÓ ÙáÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ¯ÔÚËÁÔÜÓÙ˜ ÔÏÈÙÈÎa‰›Î·È· Âéı‡˜, ÙÔf˜ ‰b ÚáÙÔÓ ñÔ‰Ô˘ÏÔÜÓÙ˜, ÂrÙ· ‰b ηıÈÛÙ¿ÓÙ˜ ڈ̷›Ô˘˜Ôϛٷ˜. O≈Ùˆ ÏÔÈeÓ Î·d Ôî âÓÙ·Üı· ≠EÏÏËÓ˜ ñÔΛÌÂÓÔÈ ÙÔÖ˜ PˆÌ·›ÔȘ âÓÙe˜‰‡Ô ÂÚ›Ô˘ ·åÒÓˆÓ âÍÂÚڈ̷˝ÛıËÛ·Ó ÙÔÛÔÜÙÔÓ, œÛÙ âd ™ÙÚ¿‚ˆÓÔ˜ ηdAéÁÔ‡ÛÙÔ˘, ÏcÓ T¿Ú·ÓÙÔ˜ ηd PËÁ›Ô˘ ηd N·fiψ˜, Ùa ÏÔÈa ¿ÓÙ· âÍÈÙ·-Ï›ÛıËÛ·Ó».33

¶ÚÔÛÊ˘¤Ûٷٷ ï KÂÚ·ÌfiÔ˘ÏÏÔ˜ ‰bÓ àÛ¿˙ÂÙ·È àÔχو˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÁÓˆ-Ú›˙ÂÈ Ùd˜ Û¯ÂÙÈÎb˜ ËÁ¤˜, ÙcÓ ÔÏ˘ıÚ‡ÏËÙË Î·Ù·ÛÙÚÔÊc Ùɘ \H›ÚÔ˘. EûÏÔÁ˜ÂrÓ·È Î·d Ôî âÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ, Ùd˜ ïÔÖ˜ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ Î·d ï àη‰ËÌ·˚Îe˜ K. òAÌ·ÓÙÔ˜,ó˜ Úe˜ ÙeÓ àÚÈıÌeÓ ÙfiÛÔ ÙáÓ fiÏÂˆÓ ¬ÛÔ Î·d ÙáÓ âÍ·Ó‰Ú·Ô‰ÈÛÌ¤ÓˆÓ \HÂÈ-ÚˆÙáÓ: «òAÏÏÔ ˙‹ÙËÌ· ÂrÓ·È iÓ Ú¿ÁÌ·ÙÈ ·î Â剋ÛÂȘ ÂÚd ÚÈ˙ÈÎɘ ÏËÛÙ‡Ûˆ˜ë‚‰ÔÌ‹ÎÔÓÙ· fiÏÂˆÓ Î·d âÍ·Ó‰Ú·Ô‰ÈÛÌÔÜ 150.000 ηÙÔ›ÎˆÓ ÂrÓ·È àÎÚÈ‚ÂÖ˜.B‚·›ˆ˜ ì PÒÌË Î·ÙÒÚıˆÛ Óa âÍ··ÙÄ ÙÔf˜ ≠EÏÏËÓ·˜ Ìb Ùa Û˘Óı‹Ì·Ù· ÂÚdâÏ¢ıÂÚ›·˜ ηd ·éÙÔÓÔÌ›·˜, ¬ˆ˜ Û‹ÌÂÚÔÓ Ôî ÌÂÁ¿ÏÔÈ âÍ··ÙÔÜÓ ÙÔf˜ ÌÈÎÚÔf˜Ìb Ùa Û˘Óı‹Ì·Ù· ÂÚd ÂåÚ‹Ó˘ ηd ·éÙԉȷı¤Ûˆ˜ ÙáÓ Ï·áÓ, Û˘Óı‹Ì·Ù· Âå˜ ÙaïÔÖ· ‰bÓ ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ÔyÙÔÈ. òEÙÛÈ ‰b qÙÔ ‰˘Ó·ÙeÓ Óa Ìc àÓÙÈÛÙ·ıÔÜÓ ¬ˆ˜ öÚÂ-ÂÓ Ôî \HÂÈÚáÙ·È Âå˜ ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜. NÔÌ›˙ˆ ¬Ìˆ˜ ¬ÙÈ Âå‰ÈÎᘠÂå˜ ÙcÓ òHÂÈÚÔÓ‰bÓ ñÉÚ¯ÔÓ ë‚‰ÔÌ‹ÎÔÓÙ· fiÏÂȘ ηd ‰bÓ ñÉگ ÙfiÛÔ˜ ÏËı˘ÛÌe˜ ‰Èa Óa âÍ·Ó-‰Ú·Ô‰ÈÛı÷É».34

^H ÁÂÓÈÎc àÓÙ›ÏË„Ë ÂÚd ηٷÛÙÚÔÊɘ âÍ ·åÙ›·˜ ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ, àÚÁfiÙÂÚ· ‰bηd ôÏÏˆÓ âȉÚÔ̤ˆÓ j êÏᘠÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈÎáÓ Ï·áÓ, àÊÔÚÄ ÛÙcÓ ^EÏÏ¿‰·ïÏfiÎÏËÚË, iÓ Î·d ÁÈa ÙÔf˜ ÚÒÙÔ˘˜ ì àÏ‹ıÂÈ· àÔηı›ÛÙ·Ù·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÚÒ˚Ì·.K·Ùa ÙeÓ °. §¿˚Ô, «ï ¶··ÚÚËÁfiÔ˘ÏÔ˜ ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜ Âå˜ Ùa˜ àÚ¯·›·˜ îÛÙÔ-ÚÈÎa˜ ËÁ¿˜, ηıg˜ ηd Âå˜ ÙeÓ °ÂÚÌ·ÓeÓ ÊÈÏfiÏÔÁÔÓ Î·d îÛÙÔÚÈÎeÓ BԛίÈÔÓ(Boeckh), àÔ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ¬ÙÈ âd Ùɘ PˆÌ·˚Îɘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ù¯È ÌfiÓÔÓ ‰bÓ äÚËÌÒ-ıË ì ëÏÏËÓÈÎc ÁÉ Î·d ‰bÓ âÓÂÎÚÒıË ì ëÏÏËÓÈÎc ̇ ˆ‹, àÏÏ\ àÓÙÈı¤Ùˆ˜ ËéÍ‹ıË ï ëÏÏË-ÓÈÎe˜ ÏËı˘ÛÌe˜ ηd Ó¤· âÌÔÚÈÎa ΤÓÙÚ· àÓÂÙ‡¯ıËÛ·Ó, ó˜ .¯. ì ¢ÉÏÔ˜, ÔÏ-Ï·d ‰b ·Ú·ÎÌ¿Û·Û·È j ηٷÛÙÚ·ÊÂÖÛ·È fiÏÂȘ, ó˜ ì KfiÚÈÓıÔ˜, ì NÈÎfiÔÏȘ, ·î\AıÉÓ·È Î·d ì ™¿ÚÙË, àÓÔÈÎÔ‰ÔÌ‹ıËÛ·Ó Î·d õÓıÈÛ·Ó âÎ Ó¤Ô˘».35

£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1983, 234-235, 715.33. Eéı. K·ÛÙfiÚ¯Ë, ¶ÂÚd Ùɘ àÚ¯ÉıÂÓ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙáÓ ^EÏÏ‹ÓˆÓ Úe˜ ÙÔf˜ \IÙ·ÏÔf˜ ηd PˆÌ·›Ô˘˜Î·d Ùɘ âÓÙÂÜıÂÓ âÂÓÂÚÁ›·˜ ·éÙáÓ Úe˜ âÎÔÏÈÙÈÛÌeÓ ÙÔ‡ÙˆÓ, \Aı‹ÓËÛÈ 1872, 15.34. ¶AA 29 (1954) [1955] 469.35. °. §·˝Ô˘, « K. ¶··ÚÚËÁfiÔ˘ÏÔ˜, Aã1814-1852», MÓËÌÔÛ‡ÓË 5 (1974-1975) 315.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 21

22 AX. °. §AZAPOY

¶Úe ëÍ‹ÓÙ· âÙáÓ ï àÓÙÈÛ˘ÓÙ·Á̷ٿگ˘ ¢. ¢ËÌ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ö¯ÂÈ àӷχÛÂÈ Ùe˙‹ÙËÌ· Ùɘ ηٷÛÙÚÔÊɘ Ùɘ \H›ÚÔ˘ Ìb Û˘ÓÙÔÌ›· ηd Û·Ê‹ÓÂÈ·: «MÂÙa ÙcÓwÙÙ·Ó ÙÔÜ ¶ÂÚÛ¤ˆ˜ ηd ÙcÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊcÓ ÙÔÜ ÛÙÚ·ÙÔÜ ÙÔ˘ âÍ 20.000, ¬ÏÔ˜ ï ÏÔÜ-ÙÔ˜ nÓ Âr¯ÂÓ ÔyÙÔ˜ Û˘ÏϤÍÂÈ âÎ Ùɘ \AÛ›·˜ ηd ÙáÓ ÌÂÙ·ÏÏ›ˆÓ Ùɘ M·Î‰ÔÓ›·˜ÚÔˆÚ›˙ÂÙÔ ñe ÙÔÜ ÓÈÎËÙÔÜ ¶·‡ÏÔ˘ AåÌÈÏ›Ô˘ ¬ˆ˜ ¯ÚËÛÈ̇÷Ë ‰Èa ÙcÓ à·Ï-Ï·ÁcÓ âÎ ÙÔÜ âÁÁ›Ԣ ÊfiÚÔ˘ ÙÔÜ §·ÔÜ Ùɘ PÒÌ˘. \AÏÏ\ ¬Ìˆ˜ ö‰ÂÈ Óa ÏËÊı÷É ñ’ù„ÂÈ Î·d ì àÏËÛÙ›· ÙáÓ §ÂÁˆӷڛˆÓ. TÔÖ˜ âÂÙÚ¿Ë Úe˜ ÙÔÜÙÔ ì ÏÂËÏ·Û›·ë‚‰ÔÌ‹ÎÔÓÙ· fiÏÂˆÓ Ùɘ \H›ÚÔ˘, ¬ÂÚ ‰b ¯ÂÖÚÔÓ, âÁ¤ÓÂÙÔ ·≈ÙË ‰È\ à¿Ù˘...

^H ηٷÛÙÚÔÊc ñÉÚÍ ÊÚÈÎ҉˘. ^H Ï›· ˆÏËıÂÖÛ· ‰Èa ‰ËÌÔÚ·Û›·˜ à¤-‰ˆÎ ‰È’ ≤ηÛÙÔÓ ÌbÓ î¤· ‰ËÓ¿ÚÈ· 328, ‰È\ ≤ηÛÙÔÓ ‰b Â˙eÓ 164.

Eå˜ Ì›·Ó ÌfiÓËÓ ìÌ¤Ú·Ó Ï›ÔÓ˜ ÙáÓ 150.000 àÓıÚˆ›ÓˆÓ ñ¿ÚÍÂˆÓ âˆÏ‹-ıËÛ·Ó ó˜ àÓ‰Ú¿Ô‰·. K·ÙfiÈÓ Î·Ù‰·Ê›ÛıËÛ·Ó Ùa Ù›¯Ë ÙáÓ àÙ˘¯áÓ fiψÓ.\EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ Ê·›ÓÂÙ·È ¬ÙÈ ‰bÓ âÎÔÚ¤ÛıË ì àÏËÛÙ›· ÙáÓ ÛÙÚ·ÙȈÙáÓ ÙÔ˘ ηd ﶷÜÏÔ˜ AåÌ›ÏÈÔ˜ ÂñÚ¤ıË Âå˜ ÙcÓ àÓ¿ÁÎËÓ Óa ‰È·Ó›Ì÷Ë Î·d Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎá˜,̤ÚÔ˜ âÎ ÙÔÜ ÔÛÔÜ ÙÔÜ ÚÔÔÚÈ˙Ô̤ÓÔ˘ ‰Èa ÙeÓ ¢ËÌfiÛÈÔÓ £ËÛ·˘ÚfiÓ. ≠OÚ· Ti-tus-Livius XLV34-XXX45 ηd XXXVII, 59»36

^H ηÙa ÁÚ¿ÌÌ· ëÚÌËÓ›· ÙáÓ ËÁáÓ ‰bÓ àÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ¿ÓÙÔÙ ÛÙcÓÚ·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.

¢È·ÊˆÙÈÛÙÈÎe˜ ıa qÙ·Ó úÛˆ˜ ηd ï Û¯ÔÏÈ·ÛÌe˜ ¯ˆÚ›Ô˘ ÙÔÜ EéÙÚÔ›Ô˘, ïïÔÖÔ˜ Ìb ÙcÓ Âú‰ËÛ‹ ÙÔ˘ ÁÈa Ï‹ÚË âÎΤӈÛË Ùɘ ¢·Î›·˜ àe ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜ âdAéÚËÏÈ·ÓÔÜ ö¯ÂÈ ÚÔηϤÛÂÈ ÙcÓ àÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË âÈ‚ÈÒÛˆ˜ ÁËÁÂÓÔܘ ÏËı˘ÛÌÔÜ,âÎڈ̷˚Ṳ̂ÓÔ˘ ηd ηْ àÎÔÏÔ˘ı›·Ó Ùɘ ·éÙÔ¯ıÔÓ›·˜ ÙáÓ ÛËÌÂÚÈÓáÓ PÔ˘Ì¿-ÓˆÓ.37

hAÓ Ùe ÏÉÁÌ· Ùɘ \H›ÚÔ˘ qÙ·Ó ùÓÙˆ˜ çϤıÚÈÔ, àÛÊ·Ïᘠï EéÙÚfiÈÔ˜ ıañÂÚıÂÌ¿ÙÈ˙Â. ≠Ö˜ ÛÎÈ·ÁÚ·ÊÒÓÙ·˜ ÙeÓ ÚˆÙÂÚÁ¿ÙË Ùɘ «Î·Ù·ÛÙÚÔÊɘ» Ùɘ\H›ÚÔ˘, §. AåÌ›ÏÈÔ ¶·ÜÏÔ, ‰bÓ àÊ‹ÓÂÈ ÂÚÈıÒÚÈ· âÓÙ˘ÒÛˆ˜ ÁÈa ‰È¿Ú·ÍËëÓe˜ ÔÏÂÌÈÎÔÜ âÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜ ÙáÓ àԉȉÔÌ¤ÓˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ: «¶·ÜÏÔ˜ ‰b ÙÚ›Ù÷ËÙÔÜ ÌËÓe˜ ÙÔÜ ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ Û˘Ì̛ͷ˜ Ù÷á ¶ÂÚÛÂÖ ‰È¤ÊıÂÈÚ ÌbÓ ·éÙÔÜ ¯ÈÏÈ¿‰·˜ÂúÎÔÛÈ ÙÔÜ Â˙ÔÜ, âÎÂÖÓÔÓ ‰b ≛ˆÍ ÌÂÙa Ùɘ ¥Ô˘ ·éÙÔÜ, Ôé‰b ëηÙeÓ àÔ-‚·ÏgÓ ÙáÓ Ì·¯Ô̤ӈÓ. Aî ÌbÓ ÔsÓ fiÏÂȘ Âéıf˜ ÚÔÛ¯ÒÚËÛ·Ó PˆÌ·›ÔȘ, ï¶ÂÚÛÂf˜ ‰b ηd ñe ÙáÓ Û˘ÌÂÊ¢ÁfiÓÙˆÓ Î·Ù·ÏËÊıÂd˜ ë·˘ÙeÓ ·Ú¤‰ˆÎ PˆÌ·›-

36. ¢. ¢ËÌ·ÎÔÔ‡ÏÔ˘, «¢ÈÔÈÎËÙÈÎc ηd ÔåÎÔÓÔÌÈÎc çÚÁ¿ÓˆÛȘ ÙÔÜ ÚˆÌ·˚ÎÔÜ ÛÙÚ·ÙÔÜ», °ÂÓÈÎc™ÙÚ·ÙȈÙÈÎc \EÈıÂÒÚËÛȘ 42 (1928) 123 ÛËÌ. 2.37. C. C. Giurescu - D. C. Giurescu, Istoria Românilor din cele mai vechi timpuri pînă astăzi, Bucuresti1975, 131.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 22

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 23

ÔȘ. K·d ï ¶·ÜÏÔ˜ Ôé¯ ó˜ ìÙÙË̤ÓÔÓ Ôr‰ÂÓ, àÏÏa ηd ÚÔÛ›ÙÔÓÙ· Úe˜ ÙaÁfiÓ·Ù· àÓÒÚıˆÛ ηd ηı¤‰Ú·˜ äÍ›ˆÛ Ùɘ ·éÙÔÜ Î·d Ùɘ ôÏÏ˘ ÌÂÙ¤‰ˆÎ ÙÈÌɘ.\EÓÙÂÜ-ıÂÓ \IÏÏ˘ÚÈÔ› Ù ηd M·Î‰fiÓ˜ ñe PˆÌ·›ÔȘ âÙ¤ÏÔ˘Ó ¬ÚÔȘ ÙÔÖ˜ ‰ÂØ ÂrÓ·ÈÌbÓ ·éÙÔf˜ ·éÙÔÓfiÌÔ˘˜, Ù÷É fiÏÂÈ ‰b Ù÷É PˆÌ·›ˆÓ ÂåÛʤÚÂÈÓ zÓ ÙÔÖ˜ ‚·ÛÈÏÂÜÛÈÓÂåÛ¤ÊÂÚÔÓ Ì¤ÚÔ˜ ≥ÌÈÛ˘Ø Â›ıÂÈÓ ÁaÚ ä‚Ô‡ÏÔÓÙÔ PˆÌ·ÖÔÈ ÙÔf˜ ñËÎfiÔ˘˜ ó˜ ÔéÎâÈı˘ÌÔÜÛÈ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ. TÔf˜ ÌbÓ ÔsÓ ¬ÚÔ˘˜ ÙÔ‡ÙÔ˘˜ âÓ ÎÔÈÓ÷á ÙáÓ ·ÓÙ·¯fiıÂÓÚ¤Û‚ÂˆÓ à‹ÁÁÂÈÏÂÓ ï ¶·ÜÏÔ˜, âοÏÂÛ¤ Ù ·éÙÔf˜ Âå˜ Â鈯›·Ó, Ê¿ÛÎˆÓ ¯ÚÉÓ·Èηd ÓÈÎÄÓ Ù ¬ÏÔȘ ηd ÓÂÓÈÎË̤ÓÔ˘˜ ëÛÙÈÄÓ. ^E‚‰ÔÌ‹ÎÔÓÙ· ‰b ÙáÓ \HÂÈÚˆ-ÙÈÎáÓ fiψÓ, àÓÙÈÙ·ÙÙÔ̤ӷ˜ öÙÈ PˆÌ·›ÔȘ, ÂxÏ ÔÏÈÔÚΛ÷·. K·d ÙcÓ âÎ ÙÔÜÔϤÌÔ˘ Ï›·Ó ‰È¤ÓÂÈÌ Ù÷á ÛÙÚ·Ù÷á, ÛfÓ ÌÂÁ›ÛÙ÷Ë Ù Âå˜ ÙcÓ PÒÌËÓ â·ÓÉÎÂÔÌ÷É, ÓÂg˜ âȂ‚ËÎg˜ ̷ΉÔÓÈÎɘ, m ÙÔÜ ‚·ÛÈχ۷ÓÙÔ˜ qÓ ¶ÂÚÛ¤ˆ˜ ·Ì-ÌÂÁ¤ı˘, ó˜ ‰Âη¤ÓÙ ¯ˆÚÂÖÓ âÚ¤Ù·˜ âÍ àÌÊÔÙ¤ÚˆÓ ÙáÓ Ï¢ÚáÓ».38

≠OÙ·Ó, ÏÔÈfiÓ, öÓ·ÓÙÈ ÙáÓ Î˘Ú›ˆÓ ÔÏÂÌÈÎáÓ àÓÙÈ¿ÏˆÓ ï ¶·ÜÏÔ˜ Û˘ÌÂÚÈ-ʤÚÂÙ·È Ìb ÙfiÛË âÈ›ÎÂÈ· ηd ÚÔÛ‹ÓÂÈ·, ¬Ù·Ó ì ÏÂÁfiÌÂÓË Î·Ù·ÛÙÚÔÊc â¤Ú¯Â-Ù·È ÌÂÙa öÙÔ˜ ïÏfiÎÏËÚÔ àe ÙcÓ Ï‹ÍË ÙÔÜ ÔϤÌÔ˘, ïfiÙÂ Û˘Ó¿Ì· ïÔÈ·‰‹ÔÙÂâӉ¯fiÌÂÓË âΉÈÎËÙÈÎc ‰È¿ıÂÛË Ê˘ÛÈÎa ÌÂÈÒÓÂÙ·È, ¬Ù·Ó Èı·ÓÔÏÔÁÂÖÙ·È ì ëÏÏË-ÓÈÎc ηٷÁˆÁc ÙÔÜ ¶·‡ÏÔ˘,39 ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ‰fiÛË ñÂÚ‚ÔÏɘ ÛÙcÓ ÂÚÈ-ÁÚ·Êc Ùɘ â›Ì·¯Ë˜ ηٷÛÙÚÔÊɘ, ì ïÔ›· âÓ ÙÔ‡ÙÔȘ â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È àeÔÏÏÔf˜ Û˘Á¯ÚfiÓÔ˘˜ Ì·˜.40 X·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎc ÂrÓ·È ì âÍÈÛÙfiÚËÛË Î·d ì ·åÙÈÔÏfi-ÁËÛ‹ Ù˘ àe ÙeÓ âÍ·›ÚÂÙÔ Î·Ùa Ùa ôÏÏ· Û˘ÁÁڷʤ· N. B. ¶·ÙÛ¤ÏË: «^H òHÂÈ-ÚÔ˜ ̤¯ÚÈ Ùɘ âÌÊ·Ó›Ûˆ˜ ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ âd Ùɘ àÚÈÛÙÂÚĘ ù¯ı˘ Ùɘ \A‰ÚÈ·-

38. ¶·È·Ó›Ô˘ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛȘ Âå˜ ÙcÓ ÙÔÜ EéÙÚÔ›Ô˘ ڈ̷˚ÎcÓ îÛÙÔÚ›·Ó, N. ^EÏÏ. 9 (1912) 46-47. °ÈaÙcÓ ‰ÂÏ·ÛÙÈÎc âÏ¿ÊÚ˘ÓÛË Ùɘ ÊÔÚÔÏÔÁ›·˜ àe ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜ ‚Ï. Ed.Will, Histoire politique dumonde hellénistique, II, Nancy 1967, 236-237.39. ¶‚. ¶. °˘Èfiη, «Aî ‰‡Ô âÈÛÙÔÏ·d Úe˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓÈÎÂÖ˜ ÙÔÜ \AÔÛÙfiÏÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘», XÚÔÓÈÎa(M·Î‰ÔÓÈÎɘ ºÈÏÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎɘ \A‰ÂÏÊfiÙËÙÔ˜) 2 (1980) 66: «... ï PˆÌ·ÖÔ˜ ÓÈÎËÙc˜ ÙÔÜ ¶ÂÚÛ¤ˆ˜Âå˜ ÙcÓ ¶‡‰Ó·Ó AåÌ›ÏÈÔ˜ ¶·ÜÏÔ˜, ≠EÏÏËÓ ÙcÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹Ó». ^O ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ (¶·ÜÏÔ˜ AåÌ›ÏÈÔ˜)ı·˘Ì¿˙ÂÈ «Î·d àÔÚÂÖ á˜ ï AåÌ›ÏÈÔ˜ öÚ·Í ÙÔÜÙÔ ·Úa ÙcÓ Ê‡ÛÈÓ ·éÙÔÜ, âÈÂÈÎÉ Î·d ¯ÚËÛÙcÓÔsÛ·Ó». ¶‚. ηd ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ \AÏ. ¶¿ÏÏË, ^H òHÂÈÚÔ˜..., 36. ^O ‰b ¶Ôχ‚ÈÔ˜ (XXXI, 22,1) âÁΈ-ÌÈ¿˙ÂÈ ÙcÓ Ê‡ÛË ÙÔÜ ¶·‡ÏÔ˘ AåÌÈÏ›Ô˘ Ìb Ùa ëÍɘ: «...≠OÙÈ Ì¤ÁÈÛÙÔÓ Î·d οÏÏÈÛÙÔÓ ÛËÌÂÖÔÓ Ùɘ §Â˘-ΛԢ AåÌÈÏ›Ô˘ ÚÔ·ÈÚ¤Ûˆ˜ ÌÂÙ·ÏÏ¿Í·ÓÙÔ˜ ÙeÓ ‚›ÔÓ âÁ¤ÓÂÙÔ ÄÛÈÓ öΉËÏÔÓØ ÔxÔ˜ ÁaÚ ï ÙÚfiÔ˜˙áÓÙÔ˜ â‰ÔÍ¿˙ÂÙÔ, ÙÔÈÔÜÙÔ˜ ÂñÚ¤ıË ÙeÓ ‚›ÔÓ ÌÂÙ·ÏÏ¿Í·ÓÙÔ˜ n ̤ÁÈÛÙÔÓ ÂúÔÈ ÙȘ ôÓ ñ¿Ú¯ÂÈÓ ÙÂÎ-Ì‹ÚÈÔÓ àÚÂÙɘ». ¶‚. ηd Rosanna Vianoli, «Carattere e tensenza della tradizione su L. Emilio Paolo»,Milano 1972, 84.40. Eå‰ÈÎc Ú·ÁÌ·Ù›· öÁÚ·„Â ï ‰ÈÎËÁfiÚÔ˜ ™Ù¤ÏÈÔ˜ K. ™ÈˆÌfiÔ˘ÏÔ˜, ^H ηٷÛÙÚÔÊc Ùɘ \H›-ÚÔ˘ àe ÙÔf˜ PˆÌ·›Ô˘˜ (167 .X). \AÓ¿Ù˘ÔÓ âÎ Ùɘ «H¶EIP. E™TIA™», \Iˆ¿ÓÓÈÓ· 1971. BÏ. ηd¶Ï¿ÙˆÓ 25 (1973) 353, £ÂÛÛ·ÏÈÎc ^EÛÙ›· 2 (1974) 378. \A. §·˙¿ÚÔ˘, «òHÂÈÚÔ˜», ^IÛÙÔÚ›· ÙÔÜ^EÏÏËÓÈÎÔÜ òEıÓÔ˘˜ (\EΉÔÙÈÎc \AıËÓáÓ) IEE 5 (1974) 129.

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 23

24 AX. °. §AZAPOY

ÙÈÎɘ â΢‚ÂÚÓÄÙÔ ñe ·éÙÔ¯ıfiÓˆÓ ^EÏÏ‹ÓˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ, âÎ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ ï ¶‡Ú-ÚÔ˜ ¤ÂͤÙÂÈÓ ÙcÓ \HÂÈÚˆÙÈÎcÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›·Ó âd Ùɘ \AηÚÓ·Ó›·˜, Aåوϛ·˜,£ÂÛÛ·Ï›·˜ ηd M·Î‰ÔÓ›·˜. ^O ̤Á·˜ âÎÂÖÓÔ˜ ‚·ÛÈÏÂf˜ àe ÙfiÙ ‰È¤ÁÓˆÛ ÙeÓΛӉ˘ÓÔÓ Ôf ‰È¤ÙÚ¯ÂÓ ì òHÂÈÚÔ˜ àe ÙcÓ öÓ·ÓÙ› Ù˘ \IÙ·Ï›·Ó ηd âÍÂÛÙÚ¿Ù¢-ÛÂÓ âÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘.

TcÓ âÎÛÙÚ·Ù›·Ó ¬Ìˆ˜ âΛÓËÓ â͉È΋ıËÛ·Ó àÚÁfiÙÂÚ· ÛÎÏËÚᘠÔî PˆÌ·ÖÔÈ,¬Ù·Ó ì ‰˘ÛÙ˘¯c˜ ·≈ÙË ¯ÒÚ· ñ¤Î˘„ÂÓ Âå˜ ÙeÓ AåÌ. ¶·ÜÏÔÓ 168 .X. ¬ÛÙȘ Âå˜Ì›·Ó ìÌ¤Ú·Ó âÍËÓ‰Ú·fi‰ÈÛ «¤ÓÙ η›‰Âη àÓıÚÒˆÓ Ì˘ÚÈ¿‰·˜ ηd âfiÚıËÛÂÓ

41. N. B. ¶·ÙÛ¤ÏË, ^H B. òHÂÈÚÔ˜ ηd Ùa Ê˘ÛÈο Ù˘ Û‡ÓÔÚ·. MÂϤÙË âÁÎÚÈıÂÖÛ· ·Úa ÙɘKÂÓÙÚÈÎɘ \EÈÙÚÔɘ ^EÏÏËÓÈÎáÓ ¢Èη›ˆÓ, \AıÉÓ·È ô.¯. [1945], 14. BÏ. ηd £.X. ™·ÚÈοÎË, §Â‡-ÎÈÔ˜ AåÌ›ÏÈÔ˜ ¶·ÜÏÔ˜, \AıÉÓ·È 1962, 118-120. TÔÜ ·éÙÔÜ, «™˘Ì‚ÔÏc Âå˜ ÙcÓ îÛÙÔÚ›·Ó Ùɘ \H›-ÚÔ˘ ηÙa ÙÔf˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ùɘ ڈ̷˚Îɘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ (167-31.X.)», \AÚ¯·ÈÔÏÔÁÈÎc \EÊËÌÂÚd˜ 1964,105, ¬Ô˘ ÌÂÙa ÙcÓ ·Ú¿ıÂÛË ÙáÓ ËÁáÓ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Î·d Ùa ëÍɘ: «^O ̤Á·˜ àÚÈıÌe˜ ÙáÓ fiψÓñÔ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ¬ÙÈ ·yÙ·È qÛ·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÎáÌ·È». TÔÜ ·éÙÔÜ, «™˘Ì‚ÔÏc Âå˜ ÙcÓ îÛÙÔÚ›·Ó Ùɘ \H›ÚԢηÙa ÙÔf˜ ڈ̷˚ÎÔf˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜», ^EÏÏËÓÈÎa 19 (1966) 193, ¬Ô˘ àÚ¯›˙ÂÈ ó˜ ëÍɘ: «Oî âÚ¢ÓËÙ·d ÙɘîÛÙÔÚ›·˜ Ùɘ \H›ÚÔ˘ âÂÎÙ›ÓÔ˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ Ùa˜ âÚ‡ӷ˜ ÙˆÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÜ öÙÔ˘˜ 167 .X., ¬ÙÂ ì ¯ÒڷηÙÂÛÙÚ¿ÊË ñe ÙÔÜ PˆÌ·›Ô˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔÜ §Â˘Î›Ô˘ AåÌÈÏ›Ô˘ ¶·‡ÏÔ˘, ‰Èa ÙeÓ ÏfiÁÔÓ ‰b ÙÔÜÙÔÓ Û˘Ì-‚·›ÓÂÈ Óa ÂrÓ·È âÏÏȤÛٷٷ ÁÓˆÛÙc ì \HÂÈÚˆÙÈÎc îÛÙÔÚ›· ηÙa ÙÔf˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ùɘ PˆÌ·˚ÎÉ˜Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜». ^H àÔÊ˘Ác ¬Ìˆ˜ ‰ÈÂÚ¢ӋÛˆ˜ ¤Ú· ÙÔÜ 167 .¯. ‰bÓ àÊÔÚÄ àÔÎÏÂÈÛÙÈÎᘠÛÙcÓòHÂÈÚÔ. ¶‚. ™. ¶. §¿ÌÚÔ˘, «^H ñe ÙáÓ ºÚ¿ÁÎˆÓ Î·Ù¿ÎÙËÛȘ Ùɘ ^EÏÏ¿‰Ô˜», N. ^EÏÏ. 19(1925)72: «^O ηıËÁËÙc˜ KÚÔ˘Ì‚¿¯ÂÚ Ï¤ÁÂÈ âÓ Ù÷É «^IÛÙÔÚ›÷· Ùɘ ‚˘˙·ÓÙÈÓɘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜», ¬ÙÈ, ¬ÙÂàÓ‹ÁÁÂÈÏ ÙcÓ ÚfiıÂÛÈÓ ·ñÙÔÜ, ¬ˆ˜ àÊÔÛȈı÷É Âå˜ Ùe ı¤Ì· âÎÂÖÓÔ, Ê›ÏÔ˜ ÙÔ‡ ÙȘ ÙáÓ àÛ¯ÔÏÔ˘Ì¤-ÓˆÓ ÂÚd ÙcÓ àÚ¯·ÈfiÙËÙ· âÈۋ̈˜ à¤ÙÚ„ÂÓ ·éÙeÓ àe ÙÔÜ ÛÎÔÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ‰Èa ÙeÓ ÏfiÁÔÓ, ¬ÙÈ ‰bÓ䉇ӷÙÔ Óa ñ¿ÚÍ÷Ë ÙÈ Ùe âӉȷʤÚÔÓ âÓ ÂÚÈfi‰÷̂ , ηı’ mÓ ì ëÏÏËÓÈÎc ÚfiıÂÛȘ àe Û˘ÓÂÙ¿ÛÛÂÙÔÌÂÙa ·åÙÈ·ÙÈÎɘ àÓÙd ÁÂÓÈÎɘ. ºÔ‚ÔÜÌ·È, ¬ÙÈ ÔÏÏÔd ö¯Ô˘ÛÈ ÙcÓ ÁÓÒÌËÓ ÙÔÜ çÚıÔ‰fiÍÔ˘ âΛÓÔ˘ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎÔÜ. \EÂÎÚ¿ÙËÛÂÓ âd Ì·ÎÚeÓ ·Ú¿ ÙÈÛÈ ÏÔÁ›ÔȘ ì 剤·, ¬ÙÈ àe ÙÔÜ ¯ÚfiÓÔ˘ Ùɘ âÓ öÙÂÈ146 .X. ηٷÎÙ‹Ûˆ˜ Ùɘ ^EÏÏ¿‰Ô˜ ñe ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ ̤¯ÚÈ Ùɘ ì̤ڷ˜ ηı’ mÓ ï ¶·Ï·ÈáÓ¶·ÙÚáÓ °ÂÚÌ·Óe˜ ≈„ˆÛ ÙcÓ ÛËÌ·›·Ó Ùɘ â·Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜ âÓ K·Ï·‚Ú‡ÙÔȘ Ù÷á 1821 Ùa ¯ÚÔÓÈÎa Ùɘ^EÏÏ¿‰Ô˜ ñÉÚÍ·Ó ôÁÚ·Ê· ηd ¬ÙÈ Î·Ùa Ù·ÜÙ· ì ¯ÒÚ· ·≈ÙË à‹Ï·˘ÛÂÓ âd ÂúÎÔÛÈ Û¯Â‰eÓ ·åáÓ·˜Ùɘ ÌÔÚÊɘ âΛӢ Ùɘ Â鉷ÈÌÔÓ›·˜ Ùɘ Û˘ÓÈÛٷ̤Ó˘ Âå˜ Ùe Ìc ö¯ÂÈÓ îÛÙÔÚ›·Ó...». òAÏÏË ·åÙ›· -ηÙa ÙeÓ X. MÔ‡Ú·Ó (^H K·ıËÌÂÚÈÓc Ùɘ 8-1-1987, 7)- ÂrÓ·È «Ùe Îϛ̷ ÂÚÈÊÚÔÓ‹Ûˆ˜ Úe˜ Ùaڈ̷˚Îa ÌÓËÌÂÖ· ηd Ùd˜ ڈ̷˚Îb˜ ÛÔ˘‰¤˜».\EÓ‰Âϯc öÚ¢ӷ Ùɘ ηٷÛÙÚÔÊɘ Ùɘ \H›ÚÔ˘âȯÂÈÚÂÖ ï ™ˆÙ. \I. ¢¿Î·Ú˘, Oî ÁÂÓ·ÏÔÁÈÎÔd ÌÜıÔÈ ÙáÓ MÔÏÔÛÛáÓ, âÓ \Aı‹Ó·È˜ 1964, 155 Î.ë. TÔÜ·éÙÔÜ, £ÂÛÚˆÙ›·, [\Aı‹Ó·] 1972, 192 Î.ë. \AÓÙÈı¤Ùˆ˜ ï ηıËÁËÙc˜ \I. ™. ¶··ÛÙ·‡ÚÔ˘, PˆÌ·˚Îc^IÛÙÔÚ›·, \AıÉÓ·È 1967, 95, ÔûÙ ‰‡Ô ÛÂÈÚb˜ àÊÈÂÚÒÓÂÈ: «^H òHÂÈÚÔ˜ â‰ÔÎÈÌ¿ÛıË â›Û˘ ÛÎÏËÚfi-ٷٷ ηd âÏÂËÏ·Ù‹ıË, ï ‰b ÏËı˘ÛÌfi˜ Ù˘ ηÙa Ùe ÏÂÖÛÙÔÓ â‰Ô˘ÏÒıË». \A. °. §·ÈÌÔÜ, NÂÔ¤ÏÏËÓ˜à›-Ó·ÜÙ·È, \AıÉÓ·È 1971, 400: «Oî PˆÌ·ÖÔÈ â͉È΋ıËÛ·Ó ÛÎÏËÚᘠÙcÓ Â›ÛÌÔÓ· àÓÙ›ÛÙ·ÛÈÓ ÙáÓ\HÂÈÚˆÙáÓ Âå˜ ÙÔf˜ ÔϤÌÔ˘˜ ÙˆÓ Úe˜ ηٿÎÙËÛÈÓ Ùɘ ^EÏÏ¿‰Ô˜: Te 167 .X. η٤ÛÙÚ„·Ó 70äÂÈÚˆÙÈÎÔf˜ ÔåÎÈÛÌÔ‡˜, âÍ·Ó‰Ú·Ô‰›Û·ÓÙ˜ 150.000 ÂÚ›Ô˘ ηÙÔ›ÎÔ˘˜». \AıËÓĘ °. K·ÏÔÁÂÚÔ-Ô‡ÏÔ˘, ^H ÂÚd Ùa àÚ¯·Ö· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙ˘ ñÔÚÔͤÓÔ˘ Ùɘ BÚÂÙ·ÓÓ›·˜ ÛÙc M‡ÎÔÓÔ (1821-1841)»,MÂÏ¤Ù·È Úe˜ ÙÈÌcÓ ™ÙÚ·ÙÉ °. \AÓ‰Ú¿‰Ë âd Ù÷É Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ÙÚÈ·ÎÔÓÙ·ÂÙÂÔܘ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îɘ‰È‰·Ûηϛ·˜, °ã, KÔÈÓˆÓÈηd \EÈÛÙÉÌ·È-º˘ÛÈηd \EÈÛÙÉÌ·È, \AıÉÓ·È 1974, 593 ÛËÌ. 1, ¬Ô˘

1a. peripeties ellinikis glosas 1/19/11 8:52 AM Page 24

¶ÂÚȤÙÂȘ ^EÏÏËÓÈÎɘ °ÏÒÛÛ·˜ 25

낉ÔÌ‹ÎÔÓÙ· fiÏÂȘ», ÙáÓ ïÔ›ˆÓ η٤Ûη„ Ùa Ù›¯Ë âÎ ıÂÌÂÏ›ˆÓ».41

Te Û¯ÉÌ· ñÂÚ‚ÔÏɘ àÔ‚·›ÓÂÈ êÙfiÙÂÚÔ, iÓ ‰bÓ ÏËÛÌÔÓÂÖÙ·È ¬ÙÈ Ôî PˆÌ·ÖÔÈÛ˘ÛÙËÌ·ÙÈÎa àÔʇÁÔ˘Ó j ÚÔÛ·ıÔÜÓ Óa ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó ÙcÓ ôÛÎÔË ‰˘Û·Ú¤-ÛÎÂÈ· ηd ‰˘Û·Ó·Û¯¤ÙËÛË ÙáÓ Ó¤ˆÓ ñËÎfiˆÓ, ÙÔf˜ ïÔ›Ô˘˜ ¿ÓÙÔÙ ÛΤÙÔÓÙ·ÈÓa ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÙcÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚa ÙáÓ PˆÌ·›ˆÓ Úe˜ ÙÔf˜ìÙÙË̤ÓÔ˘˜ Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ó Î·Ù·ÛÙ·ÙÈÎb˜ àÚ¯¤˜, clementia, justitia ÎÏ.42

™˘ÓÂᘠàÔÎÏÂÈÛÙÈÎc ۯ‰eÓ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· Ùɘ ÚfiÛıÂÙ˘ Ï·Ê˘Ú·ÁˆÁ›·˜Î·d ù¯È Ùɘ ïÏÔÛ¯ÂÚÔܘ ηٷÛÙÚÔÊɘ fiÏÂˆÓ Ùɘ \H›ÚÔ˘ àÔ̤ÓÂÈ ì â·‡ÍË-ÛË Ùɘ àÔ˙ËÌÈÒÛˆ˜ ÙáÓ ÛÙÚ·ÙȈÙáÓ, Ôf Û˘ÌÌÂÙÂÖ¯·Ó ÛÙeÓ fiÏÂÌÔ. ^H Ú¿-ÍË ‰bÓ qÙ·Ó ÚˆÙÔÊ·Ó‹˜. ^O ™. §¿ÌÚÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: «^O \AÓÙˆÓÖÓÔ˜ ï EéÛ‚‹˜, ï̤Á·˜ ÂéÂÚÁ¤Ù˘ Ùɘ \Eȉ·‡ÚÔ˘ âd ڈ̷ÈÔÎÚ·Ù›·˜, ¬ÛÙȘ Ô≈Ùˆ˜ â‹ÓÂÁΤ ÙÈÓ·âÍÈÏ·ÛÌeÓ Ùɘ àËÓÔܘ Ï·Ê˘Ú·ÁˆÁ›·˜ ÙÔÜ ıËÛ·˘ÚÔÜ ÙÔÜ N·ÔÜ, mÓ ÌÂÙÉÏıÂÓ ï™‡ÏÏ·˜, ¬ˆ˜ ÏËÚÒÛ÷Ë ÙÔf˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ·˜ ·éÙÔÜ, öÎÙÈÛÂÓ ÔúÎËÌ· ¯¿ÚÈÓ ÙáÓ àÓÈ¿-ÙˆÓ Î·d ηÙÂÛ··ÛÂÓ ú‰ÈÔÓ ÔrÎÔÓ, âÓ ÷z 䉇ӷÓÙÔ Óa Ù›ÎÙˆÛÈÓ ·î Á˘Ó·ÖΘ ηdÓa ıÓ‹ÛΈÛÈÓ Ôî ÌÂÏÏÔı¿Ó·ÙÔÈ. K·d Ù·ÜÙ· âÂȉc âÓ \Eȉ·‡Ú÷̂ , ηı\ L âÓ ¢‹Ï÷ˆ,ÔûÙ ÙÔÎÂÙe˜ ÔûÙ ı¿Ó·ÙÔ˜ âÂÙÚ¤ÂÙÔ Óa Û˘Ì‚áÛÈÓ âÓÙe˜ ÙÔÜ îÂÚÔÜ ÂÚÈ‚fiÏÔ˘,ηd Úe ÙáÓ ìÌÂÚáÓ ·éÙÔÜ ·î Á˘Ó·ÖΘ öÙÈÎÙÔÓ Î·d Ôî ı¿Ó·ÙÔÈ Û˘Ó¤‚·ÈÓÔÓ âÎÙe˜·éÙÔÜ âÓ ñ·›ıÚ÷ˆ ηd Ôé¯d ñe ÛΤËÓ. Er¯ÔÓ ‰b ¯Ú›·Ó Ôî ÓÔÛËÏ¢fiÌÂÓÔÈ �