Μεθοδολογία ΈρευναςΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΤΟΣΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

“Εν οίδα, ότι ουδέν οίδα”Σωκράτης (470 πΧ -399 πΧ)

"In God we trust; all others must bring data”

William Edwards Deming (1900 - 1993)

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Ενδιαφέρομαι να μάθωØΠόσοι έλληνες είναι άνεργοι, πόσοι εργάζονται; Πιο είναι το ποσοστό της ανεργίας;

ØΠόσες οικογένειες στην Ελλάδα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας; Πως προσδιορίζεται το όριο φτώχειας;

ØΠως επηρεάζει το εκπαιδευτικό επίπεδο τις καταναλωτικές συνήθειες

ØΤι σχέση μεταξύ μαθησιακών αποτελεσμάτων των μαθητών του Λυκείου και εκπαιδευτικού επιπέδου των γονέων (ή του εισοδήματος)

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

ΈρευναΈρευνα είναι η συστηματική και αναλυτική διαδικασία διερεύνησης ενόςπροβλήματος, που έχει ως σκοπό την ερμηνεία και την επίλυσή του.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει τη συλλογήπληροφοριών σχετικά με κάποιο συγκεκριμένο θέμα που συνδέεται μετην παραγωγή και την απόκτηση γνώσης.

Τι μπορούμε να κάνουμε με την έρευνα1. Κατηγοριοποίηση (Categorise)

2. Περιγραφή (Describe)

3. Εξήγηση (Explain)

4. Αξιολόγηση (Evaluate)

5. Σύγκριση (Compare)

6. Συσχέτιση (Correlate)

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (1) - Ιστορική (Historical)

Στοχεύει σε μια συστηματική και αντικειμενική αξιολόγηση και σύνθεση των δεδομένωνπροκειμένου να εξακριβώσει τα γεγονότα και να εξαχθούν συμπεράσματα για το παρελθόν.

Χρησιμοποιεί πρωτογενή ιστορικά στοιχεία, όπως αρχαιολογικά ευρήματα καθώς καιντοκιμαντέρ πηγές του παρελθόντος.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (2) - Περιγραφική (Decriptive)Ο σχεδιασμός αυτός βασίζεται στην παρατήρηση ως μέσο για τη συλλογή δεδομένων. Σε αυτό το είδος επιχειρείτε να εξετάστουν οι καταστάσεις προκειμένου να διαπιστωθεί τι είναι ο κανόνας, έτσι ώστε να μπορεί να προβλεφθεί το γεγονός και πάλι κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Τα δεδομένα προέρχονται από συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια κτλ.

Σημαντικό είναι ότι οι παρατηρήσεις να καταγράφονται με κάποιο τρόπο, ώστε να μπορούν να αναλυθούν στη συνέχεια.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (3) - Συσχέτισης (Correlation)Αυτό το σχέδιο χρησιμοποιείται για να εξετάσει την τυχόν σχέση μεταξύ δύο εννοιών (πχ φτώχεια και επίδοση στις πανελλήνιες εξετάσεις). Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες των σχέσεων:

Α) Η απλή σχέση (association)- όπου υπάρχει κάποιο είδος επιρροής του ενός επί του άλλου

Β) Η αιτιώδης σχέση - όπου ένα προκαλεί αλλαγές να εμφανιστούν στο άλλο («σχέση αιτίας -αποτελέσματος»). Η αιτία αναφέρεται ως η «ανεξάρτητη μεταβλητή», η μεταβλητή που δέχεται την επίδραση ονομάζεται «εξαρτημένη»

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (4) – Σύγκρισης(Comparative)

Αυτό το σχέδιο χρησιμοποιείται για να συγκρίνει το παρελθόν και το παρόν ή διαφορετικές παράλληλες καταστάσεις, ιδίως όταν ο ερευνητής δεν έχει κανένα έλεγχο επί των συμβάντων. Πχ σύγκριση μαθησιακών αποτελεσμάτων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (5) – Πειραματική(Experimental)Η Πειραματική έρευνα επιχειρεί να απομονώσει και να ελέγξει κάθε σχετική κατάσταση που καθορίζει τα γεγονότα που ερευνώνται και, στη συνέχεια, παρατηρεί τις επιπτώσεις όταν αλλάζουν οι συνθήκες.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (5) – Προσομοίωση (Simulation)

H Προσομοίωση περιλαμβάνει την μελέτη ενός συστήματος μέσω μιας πιο απλής μορφή (μοντέλο), στο οποίο μπορούν να σταθμίσουμε τις συνέπειες από τις τυχόν αλλαγές των συνθηκών

Μοντέλα συνήθως είναι να είναι μαθηματικές εξισώσεις. Η απόδοση του μοντέλου πρέπει να ελεγχθεί και να βαθμονομηθεί έναντι του πραγματικού συστήματος για να βεβαιωθείτε ότι τα αποτελέσματα είναι αξιόπιστα.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Είδη Ερευνών (5) – Άλλα είδηØΑξιολόγησης (Evaluation)

ØΕθνολογικές (Ethnological)

ØΦεμινιστικές (FEMINIST)

ØΠολιτιστικές (CULTURAL)

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Καθορισμός θέματος έρευναςΗ ιδέα για ένα ερευνητικό εγχείρημα/έργο στο πεδίο των κοινωνικών επιστημώνγεννιέται είτεvως αποτέλεσμα των προσωπικών ενδιαφερόντων του ερευνητή,vείτε προκύπτει για την κάλυψη ερευνητικών αναγκών του κράτους και των θεσμικώντου οργάνων ή/και των οργάνων της Ε.Ε.vή βασίζεται στην ανάγκη διερεύνησης ενός μείζονος κοινωνικού ζητήματος ήπροβλήματος (ενδεικτικά, ανεργία, χρήση ναρκωτικών, μετανάστευση κλπ.).

ØΗ καλύτερη ‘συνταγή’ για την επιλογή ενός ερευνητικού θέματος και μάλιστα ενός‘καλού’ ερευνητικού θέματος είναι η επιλογή αυτή να βασίζεται στο προσωπικόεπιστημονικό ενδιαφέρον του ερευνητή γιατί μόνο τότε θα διατηρηθεί το ερευνητικότου ενδιαφέρον αμείωτο σε όλα τα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Καθορισμός θέματος έρευναςΓια να ορίσουμε το πλαίσιο της έρευνας που σκοπεύουμε να κάνουμε πρέπει να έχουμε ξεκάθαρες απαντήσεις και στα 4 παρακάτω ερωτήματα

I. Τι σκοπεύετε να κάνετε; Το αντικείμενο της έρευνάς σας.

II. Γιατί θέλετε να την κάνετε; Ο λόγος για τον οποίο είναι αυτή η έρευνα αναγκαία ή ενδιαφέρουσα.

III. Πώς σκοπεύετε να το κάνετε; Οι ερευνητικές μέθοδοι που θα χρησιμοποιούν για την εκτέλεση του έργου.

IV. Όταν αποφασίζετε να το κάνετε; Το πρόγραμμα των εργασιών.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Επιλογή Ερευνητικού ΠροβλήματοςΗ επιλογή του ερευνητικού θέματος περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

ØΠροσωπικό επιστημονικό ενδιαφέρον

ØΕνδιαφέρον για βελτίωση γνώσεων και δεξιοτήτων του ερευνητή

ØΣυζητήσεις με συναδέλφους

ØΠροσβασιμότητα στα δεδομένα

ØΕξέταση δυνατότητας συνεργασιών με αρμόδιες αρχές ή πληθυσμούς της έρευνας

ØΣτρατηγική επίλυσης ζητημάτων που ενδεχομένως να προκύψουν σχετικά με την αβεβαιότητα ύπαρξης / συγκέντρωσης δεδομένων

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Ένα ερευνητικό πρόβλημα πρέπει να

qΠεριγράφεται σαφώς και συνοπτικά

qΕίναι σημαντικό και όχι μια επανάληψη της προηγούμενης δουλειάς

qΝα οριοθετείται, προκειμένου να περιοριστεί το πεδίο εφαρμογής της της έρευνας

qΝα είναι δυνατόν να συγκεντρωθούν οι πληροφορίες που απαιτούνται για να εξερευνήσετε το πρόβλημα

qΝα είναι δυνατόν να εξαχθούν συμπεράσματα που σχετίζονται με το πρόβλημα. Η έρευνα γίνετε για να πάρουμε απαντήσεις

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Ερευνητικά Θέματα προς αποφυγή•Εξαιρετικά ‘μεγάλα’ θέματα

•Κοινότοπα θέματα

•Θέματα για τα οποία δεν υπάρχει υλικό ή η πρόσβαση στο υλικό είναι αδύνατη

•Πολύ τεχνικά και εξαιρετικά εξειδικευμένα θέματα

•Θέματα που προσκρούουν στους κώδικες ηθικής και δεοντολογίας της κοινωνικής έρευνας

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Ερευνητικό ερώτημαΜια από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές είναι ότι το «θέμα» είναι συνήθως ευρύ αλλά το «αντικείμενο του έργου» είναι αρκετά πιο προσδιορισμένο και πρέπει να ορίζεται με σαφήνεια. Αυτό επιτυγχάνεται με την παραγωγή των ερευνητικών ερωτημάτων ή ερωτήσεων που σχετίζονται με το θέμα και θα πρέπει να είναι επίσης σαφή και καθορισμένα.

Ερευνητικά ερωτήματα προέρχονται από ποικίλες πηγές και τα κίνητρα, τα περισσότερα από αυτά που προκύπτουν από την περιέργεια του ερευνητή.

Π.χ

Πως επηρεάζει το εκπαιδευτικό επίπεδο τις καταναλωτικές συνήθειες

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

http://psych.hanover.edu/Research/exponnet.htmloIn Social Cognition: Media, Meaning, and Judgment (09/07/2018)oIn Personality: Psychopathic Personality Traits (09/03/2018)oIn Educational: Examining Factors That Influence Learning From Text Passages (09/03/2018)oIn Forensic: Public Perceptions of Unsolved Murders (09/03/2018)oIn Mental Health: College campus mental health survey (08/31/2018)oIn Relationships: Relationship Study (08/29/2018)oIn Personality: Personality and Vulnerability (08/29/2018)oIn Health: How does your diet relate to your general health? (eligibility: 20-24 yrs, living in Australia) (08/29/2018)oIn Positive: The Mindfulness in Life Study (08/28/2018)oIn Personality: Personality in Daily Life (08/24/2018

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

ΠαράδειγμαΘέμα μας είναι «η κατανάλωση ποτού – οινοπνευματωδών ποτών στην Ελλάδα σήμερα».

ØΜία ερώτηση θα μπορούσε να είναι: «Είναι η κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών κοινωνικό πρόβλημα». Αυτή η ερώτηση δεν είναι σωστή γιατί απαιτεί περαιτέρω διευκρινίσεις. Τι σημαίνει «κατάχρηση», «πρόβλημα για ποιόν». Αντίθετα μια σαφής ερώτηση θα μπορούσε να είναι «Ποια είναι η έκταση κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών στην Ελλάδα σήμερα»

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Ερώτηση και είδος προσέγγισης ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΧΟΛΙΑΠοιες αλλαγές έχουν σημειωθεί στηνκατανάλωση αλκοόλ στη χώρα μαςκατά τα τελευταία 10 χρόνια

Περιγραφική Η έρευνα για να απαντηθεί η ερώτηση θα πρέπει νααναζητήσει αλλαγές στα επίπεδα των ποσοτήτωνπου καταναλώθηκαν από τον πληθυσμό ανάλογα μετην ηλικία, το φύλο, την κοινωνική τάξη, κλπ.

Η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ οδηγείσε αδιαφορία / αποχή από τηνεργασία

Επεξηγηματική Η έρευνα προσπαθεί να διερευνήσει τη σχέσηανάμεσα σε δύο παραμέτρους (μεταβλητές – τηνκατανάλωση και την αποχή).

Γιατί αυξάνεται η κατανάλωση αλκοόλ/ οινοπνευματωδών ποτών

Επεξηγηματική Η έρευνα προσπαθεί να προσδιορίσει τουςπαράγοντες που προκαλούν το φαινόμενο.

Ποια είναι η έκταση του φαινομένου(χρήσης ή/και κατάχρησης) ανάμεσασε ανηλίκους κάτω των 16 ετών

Επεξηγηματική Η έρευνα προσπαθεί να αναδείξει νέα ζητήματα πουδεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της αύξησηςτης κατανάλωσης οινοπνευματωδώνποτών στην οικογενειακή ζωή

Ερμηνευτική Η έρευνα επιζητεί να αποκαλύψει τις αντιλήψειςτων ανθρώπων.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Τα χαρακτηριστικά των καλών ερευνητικών ερωτημάτων (Robson, 2007, σ.69):Ø Σαφή: Είναι εύκολα κατανοητά και δεν έχουν διφορούμενη ανάγνωση

ØΣυγκεκριμένα: Είναι κατάλληλα διατυπωμένα, ώστε nα είναι σαφές τι μπορεί να αποτελεί μια απάντηση σε αυτά

ØΑπαντητέα: Μπορούμε να καταλάβουμε τι δεδομένα ή πληροφορίες χρειάζονται για να απαντήσουμε τα ερωτήματα και πώς θα συλλεχθούν αυτά τα δεδομένα

ØΑλληλοσυνδεόμενα: Τα επιμέρους ερευνητικά ερωτήματα συνδέονται με λογικό και κατανοητό τόπο μεταξύ τους, ώστε να αποτελούν ένα συνεπές σύνολο

ØΚατ’ ουσία σχετικά: Είναι αξιόλογα, μη τετριμμένα ερευνητικά ερωτήματα που αξίζουν την ερευνητική προσπάθει

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Επιλογή ερευνητικής υπόθεσηςΑφού το ο ερευνητής επιλέξει και προσδιορίσει πλήρως και με σαφήνεια το πρόβλημα προς διερεύνηση, ένα σημαντικό θέμα που ακολουθεί είναι η διατύπωση της υπόθεσης που πρόκειται να ελεγχθεί.

Ερευνητική υπόθεση είναι μία δήλωση που ο ερευνητής σκοπεύει να ελέγξει για το αν είναι αληθής. Ο έλεγχος θα γίνει με τα δεδομένα που θα συλλέγουν από την έρευνα

Συνήθως, οι τρόποι διατύπωσης υπόθεσης που υπάρχουν, οι οποίοι ταυτίζονται με τις κύριες προσεγγίσεις του ερευνητικού σχεδιασμού είναι:

§Η διερεύνηση της ισότητας παραμέτρου με τιμή,

§Η διερεύνηση διαφορών ανάμεσα σε ομάδες και

§Η διερεύνηση σχέσεων ανάμεσα σε ομάδες.

Όταν λέμε ερευνητικός σχεδιασμός εννοούμε το πλάνο ή τη στρατηγική που ακολουθούμε προκειμένου να πάρουμε απαντήσεις σε ερευνητικές ερωτήσεις.

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

© STEFANOS G. GIAKOUMATOS

Η διαδικασία της έρευνα πάντως αποτελείται από τα εξής στάδια:

Στατιστική ανάλυση

Επιλογή ερευνητικού προβλήµατος

Συλλογή των δεδοµένων

Διεξαγωγή συµπερασµάτων

Παρουσίαση των

αποτελεσµάτων

Επιλογή δείγµατος και οργάνων

Διατύπωση Υπόθεσης –Ερευνητικός σχεδιασµός

Μονάδες ανάλυσης στην έρευνα

• Σύνολα ή άτομα• Παραδείγματα;

• Άτομα• Οι πιο συνηθισμένες μονάδες ανάλυσης στην

κοινωνική έρευνα

• Ομάδες

• Οργανώσεις

• Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις

25

• Άτομα• Φοιτητές, ψηφοφόροι, γονείς, παιδιά, φίλαθλοι

• Ομάδες• Μέλη συμμοριών, οικογένειες, σύζυγοι, παρέες φίλων

• Οργανώσεις• Επιχειρήσεις, κοινωνικές οργανώσεις, σχολεία

• Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις• Τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, χοροί, διαδικτυακές ομάδες

συζήτησης, καυγάδες

26

Μονάδες ανάλυσης (ΙΙ)

Η χρονική διάσταση στην έρευνα

Συγχρονική μελέτη Cross-sectionalΜια μελέτη που βασίζεται σε παρατηρήσεις πουαντιπροσωπεύουν ένα ορισμένο σημείο στο χρόνοκαι μια συγκεκριμένη κατηγορία του πληθυσμού

27

• Διαχρονική μελέτη – Είδος μελέτης πουπεριλαμβάνει δεδομένα που αντλήθηκαν σεδιαφορετικά χρονικά σημεία• Μελέτη τάσης – Μια μελέτη κατά την οποία ένα δεδομένο

χαρακτηριστικό κάποιου πληθυσμού παρακολουθείται στηνπάροδο του χρόνου

• Μελέτη κοόρτης – Μια μελέτη στην οποία ένας συγκεκριμένοςυποπληθυσμός ή ομοταξία, μελετάται στην πάροδο του χρόνου

• Μελέτη Πάνελ – Μια μελέτη κατά την οποία τα δεδομένα αντλούνται από το ίδιο σύνολο ανθρώπων (δείγμα ή πάνελ) σεδιαφορετικά χρονικά σημεία.

28

Η χρονική διάσταση (1)

Σχήμα 5: Κοορτή

29

• Σύγκριση τριών ειδών διαχρονικών μελετών

• Μελέτη τάσης – Εξετάζει τις πολιτικές πεποιθήσεις με τηνπάροδο του χρόνου

• Μελέτη κοόρτης – Παρακολουθεί τις μεταβολές στιςπολιτικές πεποιθήσεις «της γενιάς του Πολυτεχνείου»

• Μελέτη πάνελ – Παρακολουθεί τις αλλαγές στις πολιτικέςπεποιθήσεις σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων μετην πάροδο του χρόνου

30

Η χρονική διάσταση (ΙΙΙ)