MΥΚΗΤΕΣ: MΥΚΗΛΙΑΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ -

AΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - TΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµήµα Επιστήµης Φυτικής Παραγωγής

Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας

Εργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας4ο Εξάµηνο

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣï AÛË›ÌÂÈ· ÂflÌ·È Á ·ð¸ÍÎÈÛÁ ·ð¸ ÙÁÌ

Í·ÌÔÌÈ͸ÙÁÙ· ÛÙÁÌ Â͉fi΢ÛÁ φυσιολογικών, ‚ÈÔ˜ÁÏÈÍ˛Ì Í·È ÏÔÒÈ·Í˛Ì ‰ÈÂÒ„·ÛÈ˛Ì ÙÔı ˆıÙÔ˝. ¡ð¸ÍÎÈÛÁ, ÙÁÚ ÔðÔfl·Ú Á ‰È‹ÒÍÂÈ· Í·È Á ›ÌÙ·ÛÁ ÂflÌ·È ÈÍ·Ì›Ú Ì· ðÒÔͷΛÛÔıÌ ·Ù·Ófl·, ‰È·Ù·Ò·˜fi fi ‰È·ÍÔðfi ÙÁÚ Ê˘ÙÈÍfiÚ ‰Ò·ÛÙÁÒȸÙÁÙ·Ú ÙÔı ˆıÙÔ˝.

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Αίτια ασθενειών

Παρασιτικά αίτια• Μύκητες• Ωοµύκητες (Περονόσποροι)• Πρωτόζωα• Βακτήρια - Φυτοπλάσµατα• Ιοί

Μη παρασιτικά αίτια

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Μυκητολογικές ασθένειες

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Μύκητες• Ετερότροφοι-

µικροσκοπικοίµικροοργανισµοί

• ∆εν διαθέτουνχλωροφύλλη

• Στερούνται αµύλου αλλάσυνθέτουν γλυκογόνο

• ∆ιαθέτουν οργανωµένουςπυρήνες (ευκαρυωτικοί)

• Μυκήλια (νηµατοειδείςδιακλαδιζόµενες υφές)

• Παράγουν διαφόρωνειδών σπόρια

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Μύκητες• > 70.000 είδη µυκήτων• ~50 είδη µυκήτων προκαλούν ασθένειες στονάνθρωπο και ζώα

• > 10.000 είδη που προκαλούν σοβαρές ασθένειεςστα φυτά

• Παράγουν ένζυµα, αντιβιοτικά, οργανικά οξέα καιβιταµίνες

• Συµβάλλουν στην αποδόµηση της οργανικής ύληςστο φυσικό περιβάλλον

• Καλλιεργούνται για νωπή κατανάλωση (µανιτάρια).• Παράγουν τοξικές ουσίες γνωστές ως µυκοτοξίνες

(αλκαλοειδή, αφλατοξίνες, ωχρατοξίνες)Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας

Εργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

• Tο σώµα των µυκήτωνονοµάζεται θαλλός.

• Aποτελείται από λεπτάνηµάτια-σωλήνες πουλέγονται υφές µε ποικίλοπάχος, που κυµαίνεταιαναλόγως του είδους τουµύκητα από 2 –10 µ.

• Το σύνολο των υφώνονοµάζεται µυκήλιο.

• Oι υφές είναι διαφανείς µικροσωληνίσκοι πουπεριέχουν πρωτόπλασµα,οργανίδια και τυπικούςπυρήνες.

Μύκητες

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Τρόπος ανάπτυξης τηςµυκηλιακής αποικίας

• Η ανάπτυξη των µυκήτωνπου σχηµατίζουν υφές είναιακτινοειδής

• Η ακτινοειδής ανάπτυξηαπορρέει από– την µετακίνηση τουπρωτοπλασµατικού ρεύµατοςκαι των οργανιδίων προς τηνκορυφή

– και της διακλαδωτήςανάπτυξης των υφών

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Σύγχρονη ταξινόµηση των µυκήτων

• Βασίλεια– Πρωτόζωα– Χρώµιστα– Μύκητες

Ψευδοµύκητες

Πραγµατικοί Μύκητες

Πραγµατικοί µύκητες θεωρούνται εκείνοι που σχηµατίζουν µυκήλιο, δεν έχουν χλωροπλάστες και τα κυτταρικά τους τοιχώµατα περιέχουν γλυκάνες και χιτίνη.

Εγκάρσια διαφράγµατα ή septa• Η ύπαρξη ή µη χαρακτηρίζει

ένα µυκήλιο πολυκύτταρο ήκοινοκύτταρο

• Εξασφαλίζεται σταθερότητατων υφών

• Χαρακτηριστικό τωνµυκηλιακών υφών πολλώνµυκήτων

• Χωρίσµατα που φέρουνανοίγµατα για την επιλεκτικήδιακίνηση πρωτοπλάσµατος, οργανιδίων ή πυρήνων µεταξύτων κυττάρων

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Μυκηλιακές κατασκευές καιεξειδικευµένα όργανα των µυκήτων

• Σκληρώτια καιMικροσκληρώτια

• Pιζόµορφα• Mυκηλιακές Πλάκες

• Πλάκες συγκρατήσεως• Μυζητήρες• Ριζοειδή

”˜ÁÏ·ÙÈÍfi ·ðÂÈ͸ÌÈÛÁ ÛðÔÒflÔı (·),‚ηÛÙÈÍfiÚ ıˆfiÚ (‚), ð΋ͷÚÛı„ÍÒ·ÙfiÛÂ˘Ú („),ıˆfi ‰ÈÂÈÛ‰˝ÛÂ˘Ú (‰) Í·È ÏıÊÁÙfiÒ˘Ì (Â)

”˜ÁÏ·ÙÈÍfi ·ðÂÈ͸ÌÈÛÁ ÏıÊÁÙfiÒ˘Ì

Μυκηλιακές κατασκευές καιεξειδικευµένα όργανα των µυκήτων

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Αναπαραγωγή µυκήτων

• Σπόρια: αναπαραγωγικές κατασκευές

• Φέρονται σε εξειδικευµένες υφές και κατασκευές: καρποφορίες Υφή

Σπόριο

Καρποφορία

Καρποφορία

Σπόρια

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Σπόρια µυκήτων

• Αναπαραγωγικέςµονάδες

• Επιβίωση• Μόλυσµα• Βλάστηση και εξάπλωση του παθογόνου

• Βλαστικές υφές

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Αναπαραγωγή µυκήτων• Αναπαραγωγή µε αγενήή εγγενή σπόρια(µονοκύτταρα, δικύτταρα ή πολυκύτταρα)

• Οι περισσότεροι τωνµυκήτων αναπαράγονταικαι µε τους δύο τρόπους

Σπόρια &Υφές

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Αγενής αναπαραγωγή των µυκήτων• Στην αγενή αναπαραγωγή δεν έχουµε ένωσηπυρήνων αλλά µπορεί να γίνει µε• τεµάχιο µυκηλίου• σκληρώτια• ριζόµορφα• σπόρια

• Aπλές καρποφορίες αγενούς αναπαραγωγήςα) Kονιδιοφόροιβ) Σποριαγγειοφόροι

• Σύνθετες καρποφορίες αγενούς αναπαραγωγήςα) Πυκνίδιοβ) Aκέρβουλογ) Σωρό δ) Σποριοδόχειο

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Κονιδιοφόροι-Κονίδια

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Σπόρια αγενούς αναπαραγωγής1. Kονίδια2. Aρθροσπόρια3. Bλαστοσπόρια4. Zωοσπόρια5. Σποριαγγειοσπόρια

Σπόρια µυκήτων– Ξηροσπόρια: υδρόφοβη επιφάνεια και απελευθερώνονται

µε την πνοή του ανέµου– Μυξοσπόρια: περιβάλλονται από κολλώδειςυδατοδιαλυτές ουσίες και αποµακρύνονται από τιςκαρποφορίες τους µε διάφορες µορφές νερού

– Εφήµερα: έχουν µικρό χρόνο που κρατούν τη βλαστική τους ικανότητα (λίγες ώρες µέχρι λίγα 24ωρα)

– Υπνοσπόρια: κρατούν για πολύ καιρό τη βλαστική τους ικανότητα

– Απλανοσπόρια: παθητική κίνηση– Ζωοσπόρια: αυτόνοµη κίνηση – µαστίγια– Ενδογενή: παράγονται εσωτερικά σε καρποφορίες ή υφές– Εξωγενή: παράγονται εξωτερικά

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Είδη παρασιτισµού• Υποχρεωτικό Παράσιτο

– Οργανισµός που µπορεί να ζήσει µόνο ως παράσιτο σε βάροςζωντανών φυτικών κυττάρων

• Υποχρεωτικό Σαπρόφυτο– Οργανισµός που στερείται παρασιτικής σχέσης µε τον ξενιστήαλλά αναπτύσσεται και επιβιώνει σε νεκρά φυτικά υποστρώµαταή επιφανειακώς σε µελιτώδεις εκκρίσεις εντόµων ή σε εκκρίσειςτου ίδιου του φυτού

• Προαιρετικό Παράσιτο– Οργανισµός που ζει συνήθως µε σαπροφυτικό τρόπο αλλά σεορισµένα στάδια του βιολογικού του κύκλου ή κάτω απόορισµένες συνθήκες µπορεί να αναπτυχθεί και να επιβιώσει καιως παράσιτο

• Προαιρετικό Σαπρόφυτο– Οργανισµός που ζει συνήθως µε παρασιτικό τρόπο αλλά σεορισµένα στάδια του βιολογικού του κύκλου ή κάτω απόορισµένες συνθήκες µπορεί να αναπτύσεται εκτός του ξενιστήκαι να επιβιώνει και ως σαπρόφυτο

Φύλα Μυκήτων

• Ζυγοµύκητες• Ασκοµύκητες• Βασιδιοµύκητες• Αδηλοµύκητες

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizoctonia solani

Σήψεις – τήξεις φυταρίωνΓεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας

Εργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizoctonia solani

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizoctonia solani

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizoctonia solani

Rhizopus spp.

Μαλακές σήψεις σε φρούτα, λαχανικά, βολβούς

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizopus spp.

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

•Σποριαγγειοσπόριο = µολυσµατικό σπόριο που παράγεται σε σποριάγγειο•Εγγενές σπόριο = ζυγοσπόριο

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizopus stolonifer

Ζυγοσπόριο (εγγενές σπόριο)

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Σποριάγγεια (ατελής αναπαραγωγή)

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Σποριάγγειο µε σποριαγγειοσπόρια

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Rhizopus stolonifer

Rhizopus stolonifer

Sclerotium rolfsii

•Μυκήλιο σε βλαστούς • ∆εν παράγει σπόρια• Σκληρώτια•Μάρανση

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Σκληρώτια• Σκληρές µυκηλιακές κατασκευές• Συµπαγείς ψευδοϊστοί αποτελούµενοι από µικρό

(µικροσκληρώτια, 20-100 µm) ή µεγάλο (σκληρώτια, 1-10 cm) αριθµό υφών µε καθορισµένη ή ακαθόριστη διάταξη

• Φέρουν εξωτερικώς ψευδοπαρέγχυµα που περιβάλλει τοεσωτερικό προσέγχυµα

• Μαύρου ή σκούρου καστανού χρώµατος αποτέλεσµα τηςεναποθέσεως µελανίνης στα εξωτερικά των τοιχώµατα

• Έχουν ρόλο διατήρησης και διαιώνισης του παθογόνου• ∆ιακρίνονται από την ικανότητά των να επιβιώνουν για

µεγάλα χρονικά διαστήµατα λόγω της προστασίας πουεξασφαλίζεται από τις µονωτικές ιδιότητες της µελανίνης

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Sclerotium rolfsii

Sclerotium rolfsiiΓεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας

Εργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

• Συµπτώµατα– Σήψη - νέκρωση– Μαρασµός– Χλώρωση

• Σηµεία– Μυκήλιο– Σκληρώτια

ΣκληρωτινίασηSclerotinia sclerotiorum

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Sclerotinia sclerotiorum

ΣκληρωτινίασηSclerotinia sclerotiorum

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Εργαστήριο ΦυτοπαθολογίαςΕργαστηριακές Ασκήσεις Γενικής Φυτοπαθολογίας

Αποθήκια