Α Σ Π Α Ι Τ Ε Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Ε Ξ Ε Ι Δ Ι Κ Ε Υ Σ Η Σ

Σ Τ Η Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ε Υ Τ Ι Κ Η Κ Α Ι Τ Ο Ν Π Ρ Ο Σ Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Σ Μ Ο

Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Σ Τ Ο Μ Α Θ Η Μ Α :

ΕΙΣΑΓΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΑ

Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α : Ε . Τ Σ Α Ν Τ Α Λ Η

Σ Π Ο Υ Δ Α Σ Τ Ρ Ι Α : Β . Μ Π Α Ρ Μ Π Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 4

Το τεστ του EYSENCK

Εισαγωγή

Τεστ προσωπικότητας

Προσωπικότητα

Περιγράφει τη μοναδικότητα του ατόμου.

Περιλαμβάνει κρίσεις για την ταυτότητα του (ποιός πραγματικά είναι και με ποιόν τρόπο διαφέρει από τους υπόλοιπους ανθρώπους).

Βιολογικές προδιαθέσεις και κοινωνικο-πολιτισμικές επιδράσεις και εμπειρίες συνδυάζονται μοναδικά στον

κάθε άνθρωπο διαμορφώνοντας την προσωπικότητά του.

Εισαγωγή ΙΙ

Θεωρίες των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας.

Προδιάθεση ανταπόκρισης με συγκεκριμένους τρόπους σε ερεθίσματα.

Τα χαρακτηριστικά ως θεμελιώδεις λίθοι της προσωπικότητας.

Υπέυθυνα για τη σταθερότητα της συμπεριφοράς του ατόμου μέσα στο χρόνο και σε διαφορετικές καταστάσεις.

Οργανωμένα ιεραρχικά: από τα πιο επιφανειακά στα πιο θεμελιώδη.

Hans Eysenck

Προσωπικά στοιχεία

Γεννημένος στο Βερολίνο το 1916.

Μετακόμισε στη μητέρα του στη Γαλλία το 1934.

Σπούδασε ψυχολογία (PhD 1940 Λονδίνο).

Κλινική, ερευνητική, διδακτική εμπειρία.

Συγγραφικό έργο.

Μετακινείται από την ψυχανάλυση στη θεραπεία της συμπεριφοράς.

Hans Eysenck

Οι θεωρίες για την προσωπικότητα μέχρι την εποχή του ελάχιστα στηρίζονταν σε ερευνητικά δεδομένα.

Σημαντική συνεισφορά

Για την διατύπωση ασφαλών και επιστημονικών θεωριών της προσωπικότητας πρότεινε:

Την αναγνώριση συγκεκριμένων διαστάσεων της προσωπικότητας.

Την εξεύρεση μέσων για τη μέτρησή τους με πειραματικές και ποσοτικές μεθόδους.

Προσωπικότητα

Ορισμός προσωπικότητας κατά Eysenck

«Ο σχετικά σταθερός και ανθεκτικός στο χρόνο, τρόπος οργάνωσης του χαρακτήρα, του ταμπεραμέντου, της

διάνοιας και της φυσικής κατασκευής ενός ανθρώπου που καθορίζει την προσαρμογή του στο περιβάλλον του».

Χαρακτήρας Θέληση (τρόπος συμπεριφοράς)

Ταμπεραμέντο Συναίσθημα (τρόπος που αισθάνεται)

Διάνοια Νοημοσύνη (τρόπος σκέψης)

Φυσική κατασκευή Σωματική διάπλαση /νευρολογική και ορμονική κληρονομικότητα

Διαστάσεις της προσωπικότητας

Εξωστρεφής

Εσωστρεφής

Νευρωτικός

Σταθερός

Ψυχωτικός

Συγκρατημένος

Διάρθρωση του τεστ

Τύποι προσωπικότητας

Χαρακτηριστικά

Συνήθειες

Συγκεκριμένες παρατηρήσιμες συμπεριφορές

Διάρθρωση του τεστ

Συγκεκριμένες ερωτήσεις στο τεστ

Συνήθειες

Χαρακτηριστικά

Τύπος ΕΞΩΣΤΡΕΦΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ

Του αρέσει να βρίσκεται με

κόσμο

Σου αρέσει να συγχρωτίζεσαι με

άλλους ανθρώπους;

Πάει σε πάρτυ

Μπορείς να γίνεις η ψυχή του πάρτυ;

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΣ

Έχει πολλά χόμπυ

Έχεις πολλά διαφορετικά

χόμπυ;

Ασχολείται με πολλές

δραστηριότητες

Αναλαμβάνεις συχνά

δραστηριότητες για τις οποίες δεν

έχεις χρόνο;

Παραδείγματα ερωτήσεων

Σκέφτεσαι πάντα πριν ενεργήσεις; Θεωρείς τον εαυτό σου ομιλητικό τύπο; Η διάθεσή σου έχει πολλά σκαμπανευάσματα; Σε ανησυχεί το γεγονός να χρωστάς χρήματα; Νιώθεις ποτέ δυστυχής χωρίς λόγο; Κλειδώνεις την πόρτα του σπιτιού τη νύχτα; Είσαι αρκετά ζωντανός; Αφήνεις τον εαυτό σου να διασκεδάσει σε ένα ζωντανό πάρτυ; Ανησυχείς συχνά για πράγματα που δεν έπρεπε να κάνεις ή να πεις; Σου αρέσει να γνωρίζεις καινούριους ανθρώπους; Αισθάνεσαι συχνά αγανακτισμένος; Προτιμάς να διαβάζεις από το να συναντάς ανθρώπους; Ανησυχείς για άσχημα πράγματα που μπορεί να συμβούν; Υπάρχουν φορές που καυχιέσαι λιγάκι; Νιώθεις συχνά μοναξιά; Σου αρέσει να κάνεις πράγματα που χρειάζονται γρήγορα αντανακλαστικά; Έχεις συχνά ενοχές; Κάνεις πάντα αυτό που συμβουλεύεις τους άλλους;

Τα χαρακτηριστικά των τύπων

ΕΞΩΣΤΡΕΦΗΣ

Δραστήριος

Ανέμελος

Κυριαρχικός

Περιπετειώδης

Χειμαρώδης

Αισθησιακός

Κοινωνικός

Ενεργητικός

Διεκδικητικός

Οι εξωστρεφείς τύποι αναζητούν την έξαψη και είναι προσανατολισμένοι προς την εξωτερική πραγματικότητα από την οποία αντλούν κατά κόρον ερεθίσματα.

Οι εσωστρεφείς τύποι είναι ήσυχοι και στραμμένοι προς την εσωτερική πραγματικότητα και τάξη. Αποφεύγουν τα έντονα εξωτερικά ερεθίσματα και προτιμούν τις μοναχικές δραστηριότητες.

Τα χαρακτηριστικά των τύπων

ΝΕΥΡΩΤΙΚΟΣ

Αγχώδης

Ανυπόμονος

Ενοχικός

Παράλογος

Ντροπαλός

Ιδιότροπος

Συναισθηματικός

Σφιγμένος

Χαμηλής αυτοεκτίμησης

Οι νευρωτικοί τύποι είναι συναισθηματικά ασταθείς, με αδικαιολόγητους φόβους και εμμονές. Είναι υπέρμετρα αγχώδεις σε σχέση με τις πραγματικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν.

Οι σταθεροί τύποι έχουν σταθερή συναισθηματική διάθεση που δεν επηρρεάζεται ιδιαίτερα από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος.

Τα χαρακτηριστικά των τύπων

ΨΥΧΩΤΙΚΟΣ

Επιθετικός

Ψυχρός

Εγωκεντρικός

Απρόσωπος

Αυθόρμητος

Αντικοινωνικός

Μη ενσυναισθητικός

Δημιουργικός

Ξεροκέφαλος

Οι ψυχωτικοί τύποι αδιαφορούν για τα συναισθήματα των άλλων, οι ίδιοι δεν εκδηλώνουν συναισθήματα. Λειτουργούν απάνθρωπα και εκνευρίζουν τους άλλους άνθρώπους. Είναι όμως ιδιαίτερα δημιουργικοί τύποι και συχνά ιδιοφυίες.

Οι συγκρατημένοι τύποι έχουν τον έλεγχο των παρορμήσεων τους και ενδιαφέρονται για τα συναισθήματα των άλλων.

Η βιολογική βάση της θεωρίας

Γενετικοί (κληρονομικοί) παράγοντες καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας:

Εξωστρέφεια / Εσωστρέφεια

Σύνδεση με τη διέγερση του εγκεφαλικού φλοιού.

Οι εξωστρεφείς έχουν χαμηλότερο επίπεδο διέγερσης και αναζητούν εξωτερικά ερεθίσματα για να το αυξήσουν.

Οι εσωστρεφείς βρίσκονται σε κατάσταση υπερδιέγερσης και αναπτύσσουν στρατηγικές αποφυγής πρόσθετου ερεθισμού.

Η βιολογική βάση της θεωρίας

Νευρωτισμός / Σταθερότητα

Σύνδεση με το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα.

Οι νευρωτικοί έχουν πιο ασταθές ΑΝΣ το οποίο ανταποκρίνεται ιδιαίτερα γρήγορα και με υπερβολικό τρόπο στα ερεθίσματα. Εκδηλώνουν πιο συχνά αυτόνομες θυμικές αντιδράσεις και πιο εύκολα ακραίο βαθμό άγχους, που μπορεί να ενεργοποιηθεί από αρχικά ουδέτερα ερεθίσματα.

Οι άνθρωποι με σταθερό ΑΝΣ δεν έχουν τέτοια προβλήματα.

Η βιολογική βάση της θεωρίας

Ψυχωτισμός / Συγκράτηση ορμών

Δεν τον εξηγεί με στέρεη βιολογική βάση. Είναι η λιγότερο τεκμηριωμένη διάσταση της προσωπικότητας από τη θεωρία του Eysenck.

Ψυχωτισμός: Συσχετίζεται με ορμόνες της αρρενωπότητας, τα ανδρογόνα. Εμφανίζεται πιο συχνά στους άντρες και σε μετεμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Η βιολογική βάση της θεωρίας

Οι ίδιοι τύποι προσωπικότητας βρίσκονται ανά τον κόσμο παρά τους διαφορετικούς κοινωνικο-πολιτισμικούς παράγοντες που επηρεάζουν τους διάφορους λαούς.

Τα χαρακτηριστικά των τύπων παρουσιάζουν σταθερότητα στα ίδια άτομα για μεγάλα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία εκτίθενται σε μια ποικιλία εμπειριών χωρίς να μεταλλάσσουν τις βασικές τους αντιδράσεις.

Ευρήματα από έρευνες σε διδύμους υποστηρίζουν τα παραπάνω.

Ο ρόλος του περιβάλλοντος

Ωστόσο, η ανάπτυξη της προσωπικότητας γίνεται σε αλληλεπίδραση με τους κοινωνικούς παράγοντες. Οι επιδράσεις του περιβάλλοντος μπορεί να τροποποιήσουν τις γενετικές προδιαθέσεις.

Η νευρωτική συμπεριφορά είναι πιο πιθανό να είναι προϊόν μάθησης από συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες, κυρίως για τα άτομα που διαθέτουν ασταθές ΑΝΣ.

Προτείνει τη συμπεριφορική θεραπεία των νευρώσεων με τρεις τρόπους:

Παράδειγμα

Καταιγισμός

Σταδιακή απευαισθητοποίηση

Αξιολόγηση της θεωρίας

Η θεωρία του Eysenck είναι:

Περιεκτική: εξηγεί ένα μεγάλο μέρος της φυσιολογικής

και μη φυσιολογικής συμπεριφοράς.

Ελέγξιμη – μετρήσιμη: Είναι βασισμένη σε πειράματα

και στατιστικές μετρήσεις.

Έχει εμπειρική αξία

Εφαρμόσιμη

Ωστόσο, δεν είναι αρκετή για να εξηγήσει συνολικά το θέμα της

προσωπικότητας και πώς αυτή λειτουργεί στον άνθρωπο.

Αξιολόγηση του τεστ

Αξιοπιστία

Αρχικό τεστ (100 ερωτήσεις)

Εξωστρέφεια: .85 - .90

Νευρωτισμός: .85 - .88

Ψυχωτισμός: .73 - .81

Αναθεωρημένο τεστ (48 ερωτήσεις)

Εξωστρέφεια: .89 - .91

Νευρωτισμός: .84 - .86

Ψυχωτισμός: .67 - .68

Αξιολόγηση του τεστ

Εγκυρότητα

Αμφισβητείται από πολλούς η εγκυρότητα των τριών διαστάσεων ως δομικών της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Ο Eysenck και οι συνεργάτες του συνέλεξαν μεγάλο αριθμό στοιχείων για να στηρίξουν την εγκυρότητα του τεστ, κυρίως για να ενισχύσουν την διαπολιτισμική του αξία και εγκυρότητα.

Βελτιώσεις του τεστ

Το αρχικό τεστ επιτρέπει απαντήσεις του τύπου ναι/όχι.

Ευκολότερη εξαγωγή αποτελεσμάτων.

Μικρότερος χρόνος απαντήσεων.

Αποφυγή προβλημάτων διαβάθμισης.

Οι Velicer και Stevenson (1978) πρότειναν την εισαγωγή επταβάθμιας κλίμακας Likert στο τεστ του Eysenck.

Αύξηση της αξιοπιστίας (αυξάνεται όσο αυξάνονται οι κατηγορίες των απαντήσεων).

Σαφέστερη αποτύπωση των χαρακτηριστικών και πληρέστερες αποτυπώσεις της διακύμανσης.

Καλύτερη ανταπόκριση από τα υποκείμενα.

Βιβλιογραφία

Ryckman, R., (1997). Theories of Personality (6th ed.). Brooks / Cole Publishing Company, σ. 357-398.

Ποταμιάνος, Γ., (1997). Θεωρίες προσωπικότητας και κλινική πρακτική. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σ. 317-335.

Weaver, J., Kiewitz, C. (2007). Eysenck Personality Questionnaire στο R. Raynolds, Woods R., Baker J. Handbook of research on Electronic Surveys and Measurements, Idea Group Reference.

Velicer, W., Stevenson, J. (1978). The relation between item format and the structure of the Eysenck personality inventory. Applied Psychological Measurment, 2:293-304.

Σας ευχαριστώ!