Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΓΝΩΣΙΑΚΗΓΝΩΣΙΑΚΗΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ

Γιάννης Μαλογιάννης

Ψυχίατρος

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΒασικοίΒασικοί στόχοιστόχοι ΓΣΘΓΣΘ στηστηΣχιζοφρένειαΣχιζοφρένεια

• Εναλλακτικές ερµηνείεςσχιζοφρενικών συµπτωµάτων

• Ελάττωση της επίδρασης τωνθετικών και αρνητικώνσυµπτωµάτων

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΒασικάΒασικά βήµαταβήµατα µιαςµιαςπαρέµβασηςπαρέµβασης

• Θεραπευτική σχέση• Εκτίµηση και διατύπωση της

περίπτωσης• Ψυχοεκπαίδευση και

αποκαταστροφοποίηση• Θετικά συµπτώµατα• Αρνητικά συµπτώµατα

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΘεραπευτικήΘεραπευτική ΣχέσηΣχέση

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΒασικέςΒασικές ΘεραπευτικέςΘεραπευτικές δεξιότητεςδεξιότητες

• Ενσυναίσθηση – (empathy)

• Ζεστασιά και θετικήαντιµετώπιση

• Γνησιότητα και ειλικρίνεια

• Κατανόηση και αποδοχή

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΘέµαταΘέµατα πουπου αφορούναφορούν τοτο θεραπευτήθεραπευτή

Πως ο θεραπευτής βλέπει :

Τους ασθενείς µε σχιζοφρενικήδιαταραχή Τη Γνωσιακή Συµπεριφοριστικήθεραπεία (ΓΣΘ)Τη χρήση της ΓΣΘ στησχιζοφρενική διαταραχή

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΜύθοιΜύθοι καικαι ΠροκαταλήψειςΠροκαταλήψεις γιαγια τητησχιζοφρένειασχιζοφρένεια

• Οι ασθενείς µε σχιζοφρένεια είναι βίαιοικαι επικίνδυνοι

• Κανείς δε θεραπεύεται απόσχιζοφρένεια

• Οι ασθενείς µε σχιζοφρένεια πρέπει νακλείνονται στο ψυχιατρείο

• Οι ασθενείς µε σχιζοφρένεια έχουννοητική υστέρηση

• Για την σχιζοφρένεια φταίει ηοικογένεια

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΟΟ φόβοςφόβος καικαι ηη αµηχανίααµηχανία τουτουθεραπευτήθεραπευτή µπροστάµπροστά στονστον σχιζοφρενήσχιζοφρενή……

• Εµφάνιση και συµπεριφορά ασθενούςΠαραµέληση, αποµόνωση, δυσκολία στην

επικοινωνία και στη διαπροσωπική επαφή

• Συναίσθηµα ασθενούςΆγχος, φόβο,ανασφάλεια, επιπέδωση,

απροθυµία

• Σκέψεις ασθενούςΔιαταραχές στη στη δοµή, στη ροή, στο

περιεχόµενο, έλλειψη εναισθησίας

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Η ανάγκη καλής γνώσης της φύσηςτης νόσου και η ύπαρξη επαρκούςεµπειρίας από πλευράς θεραπευτή

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Κι από τότε που

θρηνώΤο ξανθό και γαλανό

Και ουράνιο φως µου

Μετεβλήθη εντός µου

Και ο ρυθµός του

κόσµου…

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΣκέψειςΣκέψεις τουτου θεραπευτήθεραπευτή γιαγια τηντηνΓΣΘΓΣΘ στηστη σχιζοφρένειασχιζοφρένεια

Η σχιζοφρένεια είναι µια βιολογικήνόσος, η ψυχοθεραπεία δε βοηθάει

Δεν είναι δυνατή η επίτευξηθεραπευτικής σχέσης µε σχιζοφρενήασθενή

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Χρήσιµα (απαραίτητα!) στοιχείαστη θεραπεία και στη συνεδρία• Χρήση κατάλληλης γλώσσας (απλή,

κατανοητή, αντίστοιχη επιπέδουεκπαίδευσης)

• Έλεγχος κοινής κατανόησης• Τοποθέτηση απλών στόχων (π.χ.

παροχή βοήθειας, κοινή κατανόηση, µείωση χρόνου νοσηλείας, υποστήριξητου ασθενούς, µείωση φαρµακευτικήςαγωγής)

• Παροχή υποστήριξης, ελπίδας καιενίσχυσης.

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

• Ύφος συζήτησης και όχιερωταποκρίσεων

• Διατήρηση ροής της συζήτησης• Επιµονή αλλά και «υποχώρηση» σε

αύξηση του άγχους – επακόλουθηπαροχή υποστήριξης

• Συνεδρία – ευχάριστη εµπειρία

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΗΗ ««φιλικήφιλική σχέσησχέση»»

• Συζήτηση ουδέτερων θεµάτων σε«φιλικό πλαίσιο»

• Απουσία χρήσης θεραπευτικώντεχνικών

• Απουσία αντιπαράθεσης• Υποστήριξη• Αποδοχή• Ενσυναίσθηση

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

• Αποτελεσµατική παρέµβαση• Αποτέλεσµα που φαίνεται να µην έχει

διάρκεια• Πολύτιµη σε συνδυασµό µε την ΓΣΘ• Εντάσσεται στο πλαίσιο της

καλλιέργειας θεραπευτικής σχέσης• Πολύ χρήσιµη ιδιαίτερα σε

περιπτώσεις όπου η θεραπευτικήσυνεργασία εµφάνισε δυσκολίες

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

• Αποφυγή κάθε αντιπαράθεσης ήεπιχειρηµατολογίας κατά τωνψυχωσικών εµπειριών τουασθενούς

• Μη υιοθέτηση της ψυχωσικήςεµπειρίας

• Αποδοχή βιώµατος, διερεύνηση

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Μια µυστική οργάνωση κατασκοπεύει το σπίτιµου

1. Είσαι πράγµατι πολύ αναστατωµένος, κάτιπρέπει να συµβαίνει

2. Δεν µπορεί να συµβαίνουν αυτά ταπράγµατα.

3. Μπορεί να έχεις δίκιο, ας δούµε τι γίνεται.4. Πες µου περισσότερα για αυτό και πως

µπορούµε να δούµε τι πραγµατικάσυµβαίνει.

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΕκτίµησηΕκτίµηση καικαιΔιατύπωσηΔιατύπωση ΠερίπτωσηςΠερίπτωσης

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΣτόχοιΣτόχοι

• Κατανόηση της ιστορίας του ασθενούςκαι των παρόντων προβληµάτων

• Διατύπωσης της περίπτωσης τουασθενούς (Case formulation)–Stress - Ευαλωτότητα µοντέλο

• Καθορισµός του τρόπου παρέµβασης• Σηµείο εκκίνησης και εκτίµηση της

πορείας

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΛήψηΛήψη ΙστορικούΙστορικού

• Τρόπος παραποµπής• Λόγος παραποµπής• Παρούσα ψυχική κατάσταση• Ψυχιατρικό Ιστορικό

– Λεπτοµερής διερεύνηση έναρξης τουπροβλήµατος

• Ατοµικό Ιστορικό• Οικογενειακό Ιστορικό• Κοινωνικά προβλήµατα• Σωµατικά προβλήµατα• Χρήση ουσιών

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΚατανόησηΚατανόηση καικαι περιγραφήπεριγραφή ::

• Παραγόντων ευαλωτότητας (οικογενειακόιστορικό, χαρακτηριστικά προσωπικότητας)

• Εκλυτικών παραγόντων (πρώτο επεισόδιο, παρούσα φάση)

• Παραγόντων συντήρησης τηςσυµπτωµατολογίας

• Παραγόντων που έχουν τυχόν προφυλακτικόχαρακτήρα

• Σκέψεων, επακόλουθων συναισθηµάτων καιεπακόλουθων συµπεριφορών (σχετικών µε τηνσυµπτωµατολογία)

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΚλινικόΚλινικό ΠαράδειγµαΠαράδειγµα

Σταµάτης, ηλικίας 19 ετών, πρωτοετής φοιτητήςΑΕΙ.

Από διµήνου βαθµιαία επιδεινούµενη συγκέντρωση, τις τελευταίες µέρες διαταραχές ύπνου ιδέεςπαρακολούθησης και σχολιασµού από συµφοιτητέςτου, ακουστικές ψευδαισθήσεις υβριστικούπεριεχοµένου.

Από το ιστορικό περιγράφεται ως ένα πολύ ήσυχο καικλειστό παιδί χωρίς φίλους και παρέες. Μεγάλωσεσε κάποιο ορεινό χωριό, µοναδικό παιδί τηςοικογένειας γονείς γεωργοί, οικογένεια χαµηλούµορφωτικού και κοινωνικοοικονοµικού επιπέδου.

Από το οικογενειακό ιστορικό αδερφός µητέρας µεσχιζοφρενική διαταραχή

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΨυχοεκπαίδευσηΨυχοεκπαίδευση καικαιΑποκαταστροφοποίησηΑποκαταστροφοποίηση

(Normalization)(Normalization)

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

• Ενηµέρωση και εκπαίδευση για τηφύση της νόσου

• Επεξήγηση του µοντέλου stress –ευαλωτότητα

• Αποκαταστροφοποίηση

• Κοινή συζήτηση της Διατύπωσηςτης περίπτωσης

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΣτόχοιΣτόχοι

• Ελάττωση του φόβου της «τρέλας»• Βελτίωση αυτοεκτίµησης• Ελάττωση αποµόνωσης• Καταπολέµηση στίγµατος• Θεραπευτική συµµαχία• Διερεύνηση εναλλακτικών εξηγήσεων

για το παραλήρηµα και τιςψευδαισθήσεις

• Ελάττωση του stress• Βελτίωση της πορείας της νόσου

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΑποκαταστροφοποίησηΑποκαταστροφοποίηση καικαι εµφάνισηεµφάνισηψυχωτικώνψυχωτικών συµπτωµάτωνσυµπτωµάτων σεσε κοινέςκοινές µηµησχιζοφρενικέςσχιζοφρενικές καταστάσειςκαταστάσεις

• Υπναγωγικές και υπνοποµπικέςψευδαισθήσεις

• Αισθητηριακή αποστέρηση• Ακραίος κίνδυνος, µετατραυµατικό stress• Πένθος• Ιδέες συσχέτισης, ή παρανοϊκός ιδεασµός

στην καθηµερινή ζωή• Πολιτισµικό υπόβαθρο (µάγια, τηλεπάθεια,

παραψυχολογία και µεταφυσική)

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΠαραληρηµατικέςΠαραληρηµατικές ΙδέεςΙδέες

• Διερεύνηση περιεχοµένου τουπαραληρήµατος

• Ενδείξεις που το υποστηρίζουν• Συζήτηση για αυτές τις ενδείξεις

– Ειλικρινής– Χωρίς φόβο ότι θα ενισχυθεί το

παραλήρηµα– Πιθανώς να υπάρχουν στοιχεία από την

καθηµερινή ζωή που υποστηρίζουν τοπαραλήρηµα

– Άλλες πιθανές καταστάσεις πουενισχύουν το παραλήρηµα

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΣκεφτείτεΣκεφτείτε γιαγια παράδειγµαπαράδειγµα……..

• Έναν ασθενή που πιστεύει ότι τονπαρακολούθουν και που επίσης ακούειστις ειδήσεις για τις υποκλοπέςκινητής τηλεφωνίας ή βλέπει …’’big brother”

• Επίσης ένας παρανοϊκός ασθενής πουαποφεύγει τους γνωστούς, οι οποίοι µετη σειρά τους τον βλέπουν µεεπιφύλαξη!

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Η συζήτηση αυτών των θεµάτων :

• θεµελιώνει τη θεραπευτική συµµαχία

• Ενισχύει την εµπιστοσύνη τουασθενούς

• Ανοίγει το δρόµο για την περαιτέρωδιερεύνηση των παραληρητικών ιδεώνκαι την µελλοντική ανεύρεση πιθανώνεναλλακτικών υποθέσεων

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

• Η ανάδειξη κάθε πιθανής ασυνέπειαςτου παραληρήµατος γίνεται µε µεγάληπροσοχή αποφεύγοντας κάθεαντιπαράθεση

• Σωκρατικές ερωτήσεις

• Εµπειρικός έλεγχος (Reality testing)

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Με παρακολουθούν παντού; Πότε συνήθως παρακολουθούν κάποιους

ανθρώπους; Όταν θέλουν να του κάνουν κακό ή να τους

φοβίσουν; Και συνήθως ποιους ανθρώπους παρακολουθούν

και θέλουν να τους φοβίσουν; Αυτούς που είναι αδύναµοι; Και εσύ είσαι αδύναµος; Πάντα ήµουν αδύναµος και µόνος από το σχολείο

δεν είχα φίλους; Μπορεί αυτή η αίσθηση που είχες πάντα ότι

ήσουν αδύναµος να σε φοβίζει και τώρα και ναδηµιουργεί την εντύπωση ότι κάποιοι θέλουν τοκακό σου. Σηµασία έχει να δούµε αν αυτόσυµβαίνει στα αλήθεια ή είναι µια αίσθηση καιένας φόβος που έχεις.

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΕµπειρικόςΕµπειρικός έλεγοςέλεγος

• Μορφή άσκησης

• Καταγραφή

• Συµφωνία και συνεργασία

• Ανάλυση ευρηµάτων

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΑνθεκτικόΑνθεκτικό ΠαραλήρηµαΠαραλήρηµα

• Δεν πιέζουµε όταν δηµιουργείται ένταση

• Ανασκοπούµε τα θέµατα που έχουνπροκύψει

• Εξετάζουµε λόγους ύπαρξης τουπαραληρήµατος

– Π.χ. νόηµα ύπαρξης, αυτοεκτίµηση, αντιµετώπιση διαπροσωπικώνπροβληµάτων, προφύλαξη από αγχογόνεςσυνθήκες κλπ.

• Ακολουθούµε και διερευνούµε τη λογική τουπαραληρήµατος

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Έχω αναλάβει την εκπλήρωση µιαςµεγάλης αποστολής από τον Χριστό

Τι είδους αποστολή;Την διάδοση του Λόγου του στους

αµαρτωλούς;Και τι σηµαίνει αυτό για εσένα

προσωπικά;Όλα τα στραβά του παρελθόντος θα

διορθωθούνΚαι γιατί αυτό είναι τόσο σηµαντικό για

εσένα;Γιατί πάντα ήµουν ένα αδύναµο παιδί που

µε χτυπούσαν στο σχολείο......

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Ο προηγούµενος ασθενής εµφάνισεπαραληρηµατικές ιδέες έπειτα από τηναπόλυσή του από την εργασία του τηνοποία θεώρησε ένα άδικο γεγονός.

Ο ασθενής αυτός είχε σχιζοτυπικάχαρακτηριστικά, ήταν ένα κλειστόπαιδί και είχε υποστεί την άσχηµησυµπεριφορά των συµµαθητών του καιπιθανή σεξουαλική κακοποίηση.

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Τελικά στόχος της θεραπευτικήςπαρέµβασης δεν είναι να αποδεχτεί οασθενής ότι τα συµπτώµατά του είναιαποτέλεσµα µιας ψυχικής νόσου

Αλλά να ελαττωθεί το βάρος, η πίεσηπου δέχεται από αυτά και ακόµα και ηέντασή τους.

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΑκουστικέςΑκουστικές ΨευδαισθήσειςΨευδαισθήσεις

• Πλήρης καθορισµός της φύσης τους (πόσες, ποιες, από πού, τι λένε)

• Πότε κινητοποιούνται – εκλυτικοί παράγοντες• Συναισθηµατική αντίδραση και επακόλουθες

συµπεριφορές• Η µοναδικότητα της εµπειρίας (άλλοι δεν τις

ακούν)• Σκέψεις για την προέλευσή τους

– Γιατί οι άλλοι δεν τις ακούν– Από πού προέρχονται, πως εξηγούνται

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

Στόχος η εισαγωγή τηςπιθανότητας να είναιπαράγωγα του µυαλού του – οιίδιες οι δικές του σκέψεις.

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΑποκαταστροφοποίησηΑποκαταστροφοποίηση

• Υπναγωγικές, υπνοποµπικές

• Αισθητηριακή αποστέρηση

• Τραύµα

• Όνειρα (αίσθηση ότι άλλοι µας µιλάνε)

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΕµπειρικόςΕµπειρικός έλεγχοςέλεγχος((Reality testing)Reality testing)

• Συµφωνία και συνεργασία

• Να ρωτήσει κάποιον τρίτο αν τιςακούει

• Αναζήτηση εναλλακτικών ερµηνειών– Μπορεί να απευθύνονται µόνο σε αυτόν

– Μπορεί να είναι δηµιούργηµα του µυαλούτου

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΣτρατηγικέςΣτρατηγικές ΔιαχείρισηςΔιαχείρισης

• Γνωσιακός και Συµπεριφορικός έλεγχος– γυµναστική, περίπατος, ακρόαση

µουσικής, χαλάρωση, «άσε τη φωνή ναυπάρχει και χαλάρωσε», απόσπαση τηςπροσοχής σε µία δραστηριότητα

• Απάντηση στη φωνή - διάλογος• Αποστασιοποίηση, αποκαταστροφοποίηση,

(µεταγνωσιακή προσέγγιση) π.χ. «ήρθανπάλι τα γνωστά ψυχωσικά συµπτώµατα»

• Επικοινωνία του προβλήµατος

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΕρωτήσειςΕρωτήσεις

??

Ιωάννης Μαλογιάννης, MD, PhD(cand.)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΕΥΧΑΡΙΣΤΩ