Η παραδοσιακή κατοικία της Σαντορίνης

Εργασία στο μάθημα της Οικιακής ΟικονομίαςΥπεύθυνη Καθηγήτρια: κα Αικατερίνη Χαζάπη

Συνεργάστηκαν οι μαθητές:Αγγελής Ηλίας – Α1

Κοτταρίνος Παρασκευάς – Α2Λιβαδάς Μάρκος – Α2

Μπάλλας Αντωνόπουλος Άγγελος – Α3

4ο Γυμνάσιο ΓλυφάδαςΣχολικό Έτος 2015-2016

Εισαγωγή

- Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη (παλαιότερη ονομασία) είναι νησί που βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος, στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων.- Είναι γνωστή για το ηφαίστειο της. Η τελευταία

ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν το έτος 1950 ενώ είναι γνωστή η έκρηξη κατά τη Μινωϊκή εποχή

(1613π.Χ.) και είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού.

Η αρχιτεκτονική της Σαντορίνης(Γενικά Χαρακτηριστικά)

«Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική στη Σαντορίνη είναι ενταγμένη στην Αιγαιοπελαγίτικη. Ωστόσο "εκμεταλλεύεται" τις ιδιαιτερότητες του

νησιού έτσι ώστε να δημιουργήσει ένα κτισμένο περιβάλλον με ασυνήθιστες ελευθερίες έκφρασης. Η ιδιομορφία του εδάφους επιτρέπει να υπάρχουν υπόγεια κτίσματα, ενώ από πάνω τους

καλλιεργείται η γη, κτίσματα σε τόσο στενή συνύπαρξη ώστε δεν διακρίνεται πού σταματάει η μια ιδιοκτησία και πού αρχίζει η

άλλη...». Μ.Δανέζης, 1939, «Το εθιμικόν δίκαιον της Θήρας κατά τον 18ο αιώνα».

Η αρχιτεκτονική της Σαντορίνης από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 18 αι. μ.Χ. προσδιορίζεται από τους εξής παράγοντες:

1. Την ασφάλεια και προστασία των κατοίκων από τους πειρατές

2. Την γεωμορφολογία του εδάφους (ηφαιστειακή γη)

3. Τα περιορισμένα οικονομικά μέσα

4. Τους ανειδίκευτους εργάτες που έχτιζαν τα σπίτια (συχνά οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες)

Η αρχιτεκτονική της Σαντορίνης μετά τον 18ο αι. μ.Χ. :

1. Ξεπερνιώνται τα προβλήματα επιβίωσης

2. Οι πλούσιοι κατασκευάζουν περίτεχνα σπίτια με επιρροές από ξένα πρότυπα

3. Εξιδεικεύονται οι εργάτες και βελτιώνονται οι τεχνικές τους και τα υλικά τους

4. Η συνύπαρξη Καθολικών και Ορθόδοξων κατοίκων επηρεάζει την αισθητική της κοσμικής και εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής

Βασικοί τύποι οικισμών στη σαντοριναϊικη αρχιτεκτονική:

1. Γραμμικοί→(Οία, Φηρά, Θηρασιά)

2. Εξελιγμένοι οχυροί→

(Πύργος, Εμπορειό, Ακρωτήρι)

3. Υπόσκαφοι→(Βόθωνας, Φοινικιά,

Καρτεράδος)

Βασικοί τύποι σπιτιών στη σαντοριναϊικη αρχιτεκτονική:

1. Υπόσκαφα→

2. Κτιστά→

3. Ημίκτιστα→

Οι τύποι των σπιτιών στη Σαντορίνη είναι 4 και διακρίνονται σε:

1. ΑΣΤΙΚΑ -ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑα. Ο αρχικός τύπος κατοικίας στη Σαντορίνη ήταν αυτός που υπήρχε μέσα στα Καστέλια. Τα μονόχωρα σπίτια ήταν λιθόκτιστα ή υπόσκαφα, συνήθως διώροφα λόγω της στενότητας του χώρου, με στενό «μέτωπο». Μια εξωτερική σκάλα οδηγούσε στον όροφο. Το ισόγειο στέγαζε τους βοηθητικούς χώρους (στάβλους και αποθήκες).β. Τα σπίτια των αρχόντων μέσα στα Καστέλια ακολουθούσαν την ίδια λογική, απλά ήταν μεγαλύτερα. Όταν οι οικισμοί επεκτάθηκαν εκτός των αμυντικών περιβόλων, τα σπίτια απέκτησαν προσκτίσματα που επικοινωνούσαν με το κεντρικό.γ. Τα αγροτικά σπίτια είχαν μεγάλη αυλή και τους βοηθητικούς χώρους (μικρό φούρνο συνήθως με κυλινδρικό σχήμα, στάβλους κ.α.). Βρίσκονταν στην ύπαιθρο, ή στις παρυφές των οικισμών. Τα περισσότερα από αυτά διέθεταν κάναβες (οινοποιεία).

2. ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ 18ου -19ου ΑΙΩΝΑ

Σπίτια της εποχής αυτής διατηρούνται σε όλους τους οικισμούς. Οικιστικά σύνολα υπάρχουν σε συγκεκριμένες συνοικίες όπως του Σιδερά στην Οία, στο Φραγκομαχαλά των Φηρών, στο κέντρο της Μεσαριάς.Έχουν επιρροές από το εξωτερικό (στοιχεία αναγεννησιακά, νεοκλασικά, ή και τα δυο), αφού οι ιδιοκτήτες τους είχαν επαφές με χώρες εκτός της Ελλάδας. Εχουν μνημειακές συμμετρικές όψεις και είναι επιβλητικά. Δείγμα τέτοιας αρχιτεκτινικής είναι το Αρχοντικό Γ. Αργυρού στη Μεσαριά.

Πριν την αναστήλωσή του Μετά την αναστήλωσή του

Το Αρχονικό Γ. Αργυρού χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ως έργο τέχνης και «αξιόλογο δείγμα

αρχιτεκτονικής της εποχής του». Ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία διακοσμούν την εξωτερική όψη του κτηρίου ενώ υπάρχουν τοιχογραφίες εξαιρετικής

αισθητικής στο εσωτερικό της οροφής. Όλα τα έπιπλα και τα σκεύη στο επάνω πάτωμα έχουν διατηρηθεί και

βρίσκονται σε έκθεση για τους επισκέπτες.Πλέον, το ισόγειο λειτουργεί ως ξενώνας ενώ ο

υπόλοιπος χώρος αποτελεί μουσειακό χώρο.

3. ΣΠΙΤΙΑ ΑΝΩΝΥΜΗΣ-ΛΑΪΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Κτίστηκαν από ανειδίκευτους εργάτες, απλά για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασης, ωστόσο κατέληξαν να αποτελούν καλλιτεχνικά έργα με μοναδική αισθητική! Είναι τα περισσότερα στο νησί. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η απλότητα τους.

Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι «διεισδύουν» το ένα μέσα στο άλλο, έχουν θόλους με διάφορα σχήματα, ή μεγέθη, και οι υπαίθριοι χώροι τους έχουν ακανόνιστα σχήματα. Στις προσόψεις υπάρχουν μικρά ανοίγματα, παράθυρα και πόρτα με ημικυκλικό φεγγίτη.

Αυτή η μορφή σπιτιού αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες στις αρχέςτου 20ου αιώνα –μάλιστα επηρέασε σημαντικούςευρωπαίους αρχιτέκτονες.

Σπίτι στα Φηρά

Εικόνες από το Λαογραφικό Μουσείο Λιγνού στη Σαντορίνη

4. ΣΠΙΤΙΑ ΑΝΩΝΥΜΗΣ «ΜΑΣΤΟΡΙΚΗΣ» ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Δημιουργήθηκαν από τεχνίτες. Ήταν μεγαλύτερα και πιο σύνθετα από τα σπίτια της ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Χαρακτηριστικό δείγμα της κατηγορίας αποτελούν τα περισσότερα αστικά σπίτια και οι εκκλησίες.Οι προσόψεις στα σπίτια της λαϊκής αρχιτεκτονικής είχαν μεγάλες και συνεχόμενες λευκές (γαλαχτισμένες) επιφάνειες χωρίς αρχιτεκτονικό διάκοσμο και με μικρά ανοίγματα.Στα κτίρια της λεγόμενης «επίσημης» αρχιτεκτονικής υπήρχαν χρώματα όπως το κόκκινο των ηφαιστειακών πετρωμάτων ή το γαλάζιο.Σε κάποια σπίτια, όπως στα αρχοντικά της Οίας, οι προσόψεις δεν είχαν επίχρισμα, αλλά ήταν εμφανείς οι μαύρες και κόκκινες πέτρες της δομής τους και οι αρμοί με το υπόλευκο κονίαμα.

Το χωριό Φοινικιά

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ ΣΗΜΕΡΑ

Οι οικισμοί του νησιού είναι χτισμένοι στο φρύδι της καλντέρας προσφέροντας ιδανική θέα στους επισκέπτες, οι οποίοι μέσω ενός κεντρικού οδικού δικτύου και αρκετών γραφικών διαδρομών και μονοπατιών μπορούν να απολαύσουν την ιδιόμορφη αρχιτεκτονική και το μοναδικό ηφαιστειακό τοπίο. Η πρωτεύουσα, τα Φηρά, αποτελεί τη σύγχρονη εικόνα του νησιού με το συνδυασμό παραδοσιακής και νεότερης τουριστικού χαρακτήρα αρχιτεκτονικής.

Πηγές:

- Δώρα Μονιούδη – Γαβαλά:«Σαντορίνη - Κοινωνία και χώρος - 15ος-20ός αιώνας», της Δρος Δώρας Μονιούδη-Γαβαλά / Εκδοση του Ιδρύματος Μπελλώνια

- Μ.Δανέζης, 1939, «Το εθιμικόν δίκαιον της Θήρας κατά τον 18ο αιώνα».Hλεκτρονικές Διευθύνσεις:https://el.wikipedia.org/wikiwww.aegeanislands.gr/el/islands/santoriniwww.santorini.info.grwww.santorini365.com

Eυχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας!