Τάξη: Α

Τµήµα: 3

Μάθηµα: Αρχαία Ιστορία

∆ιδάσκουσα: Ελ. Σάρδη

Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α

Εργασιών των µαθητριών:

6ο Γυµνάσιο Νέας Ιωνίας

Αρχαία Ιστορία

Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α

Εργασιών των µαθητριών: ΣεχάιΡοζαλίντα

Σιάκου Άρτεµη

Σπανού Σοφίας

Μάιος 2015

Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................................... 3

1.Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ, ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ .............. 4

2.ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ......................................... 4

3.Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ .............. 5

ΕΠΙΛΟΓΟΣ .................................................................................................................... 7

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ........................................................................................................... 8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του µαθήµατος της αρχαίας

ελληνικής Ιστορίας. Κατά τη διάρκεια των µαθηµάτων µας γνωρίσαµε διάφορες

πλευρές της καθηµερινής ζωής των αρχαίων Ελλήνων. Ανάµεσά τους την αρχαία

ελληνική κατοικία. Έτσι, µε αυτή την εργασία, θελήσαµε να µελετήσουµε

περισσότερο το συγκεκριµένο θέµα.

4

1.Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ, ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Η διαµόρφωσης κατοικίας, δηλαδή τόπου διαµονής, ήταν από τα πρώτα

πράγµατα που σκέφτηκε ο άνθρωπος πάνω στη γη. Η κατοικία αποτελεί µέρος

ξεκούρασης και προστασίας. Αρχικά ο άνθρωπος χρησιµοποίησε απλά υλικά και

πειραµατίστηκε µε διάφορα είδη τους. Η εποχή του Χαλκού (3000-2000 π.Χ.) βρίσκει

τους ανθρώπους να είναι ακόµη επηρεασµένοι από την προηγούµενη εποχή, τη

Νεολιθική.

Σε γενικές γραµµές τα σπίτια στην αρχαία Ελλάδα φτιάχνονταν από φθηνά

υλικά, όπως πηλό, λάσπη και πέτρες. Η είσοδος βρισκόταν κυρίως συνήθως στη

βόρεια πλευρά. Τα δωµάτια έβλεπαν σε εσωτερικές αυλές και µπροστά από το σπίτι

υπήρχε µια πλακόστρωτη αυλή. Σε πολλά σπίτια στην αυλή υπήρχε ένα πηγάδι και

ένας βωµός, όπου έκαναν τελετές λατρείας και θυσίες σε διάφορους θεούς. Βέβαια η

αρχιτεκτονική των σπιτιών στην αρχαία Ελλάδα διέφερε από εποχή σε εποχή και από

τόπο σε τόπο.

2.ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Πολλά σπίτια διέθεταν αρκετούς χώρους. Στον οίκο, στον χώρο καθηµερινής

διαβίωσης, οι κυριότεροι χώροι ήταν οι ακόλουθοι:

• κουζίνα, δηλ. έναν χώρο όπου οι γυναίκες µαγείρευαν τα φαγητά της

οικογένειας, αποθήκη για αποθήκευση τροφίµων,

• λουτρό µε λουτήρα ή µπανιέρα τερακότας ή , έστω, σκάφες για µπάνιο,

• ανδρωνίτη, χώρο αποκλειστικά για τους άνδρες όπου βρίσκονταν ανάκλιντρα

δυο θέσεων και όπου διεξάγονταν τα συµπόσια,

• γυναικωνίτη, χώρο αποκλειστικά για τις γυναίκες και τα µικρά παιδιά, ο

οποίος βρισκόταν µακριά από την είσοδο και εκεί οι γυναίκες ασχολούνταν µε

τις οικιακές δουλειές π.χ. ύφαιναν στον αργαλειό τους.

3.Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΤΟ

ΧΡΟΝΟ

Στην Αθήνα, κατά το τέλος των νεοελληνικών χρόνων, τα σπίτια ήταν

κτισµένα κοντά στο βράχο της Ακρόπολης και ήταν φτιαγµένα από λάσπη και κλαδιά

ελιάς. ∆ιέθεταν ένα µόνο δωµάτιο, στο οποίο υπήρχε και η εστία που ζέσταινε το

χώρο και στην οποία µαγείρευαν. Αργότερα τα σπίτια τα έφτιαχναν µε δύο δωµάτια,

που το καθένα είχε από µία εστία ενώ έξω από το σπίτι υπήρχε ένα πηγάδι.

Κατά την κυκλαδική περίοδο, στα νησιά του Αιγαίου τα σπίτια ήταν µικρά µε

τοίχους από πέτρες και λάσπη. Οι στέγες ήταν από ξύλινα δοκάρια, καλάµια και

πηλό. Κάποια δωµάτια ήταν διακοσµηµένα µε τοιχογραφίες. Τα έπιπλα, απλά στην

πλειονότητά τους (π.χ. σκαµνιά, τραπέζια, καρέκλες και κρεβάτια) ήταν ξύλινα. Τον

χειµώνα στα πατώµατα έστρωναν προβιές και άναβαν µαγκάλια για να ζεσταθούν

ενώ το βράδυ, όταν σκοτείνιαζε, άναβαν λυχνάρια που έκαιγαν λάδι για να βλέπουν.

Στην Κρήτη, κατά τη µινωική εποχή, υπήρχαν σηµαντικά ανάκτορα που δεν

ήταν οχυρωµένα. Τα πιο σηµαντικά ήταν της Κνωσού, της Φαιστού, των Μάλλιων

και της Ζάκρου. Μέσα στα ανάκτορα υπήρχαν κατοικίες πολυόροφες, µε µεγάλες

σκάλες, επίπεδες σκεπές, φωταγωγούς και µια κεντρική ορθογώνια αυλή. Ακόµη

διέθεταν αποχετευτικό σύστηµα για να µεταφέρουν τα υγρά απόβλητα χωριστά από

τα όµβρια ύδατα, ενώ υπήρχε και σύστηµα ύδρευσης για πόσιµο νερό. Στους τοίχους

των πλουσιότερων κατοικιών υπήρχαν τοιχογραφίες και τα κοκκινόχρωµα κυρίως

πατώµατα ήταν ζωγραφισµένα συνήθως µε γεωµετρικά σχήµατα. Στα ανάκτορα

υπήρχαν δωµάτια υποδοχής. Τα ανάκτορα ήταν θρησκευτικά κέντρα (όπου γίνονταν

διάφορες θρησκευτικές τελετές) και διοικητικά κέντρα (η διοίκηση ασκείτο στην

αίθουσα του θρόνου). Επιπλέον, περιλάµβαναν και αποθήκες στα δυτικά των

διοικητηρίων και κουζίνες στα βόρεια του κεντρικού διοικητηρίου.

Στη µυκηναϊκή περίοδο, τα ανάκτορα ήταν οχυρωµένα µε γιγάντια τείχη

(γνωστά ως κυκλώπεια). Επειδή ήταν κατασκευασµένα από τεράστιους ογκόλιθους

και αποτελούνταν από συµπλέγµατα ισόγειων κτιρίων και πλακόστρωτων υπαίθριων

χώρων µε κέντρο το λεγόµενο «µέγαρο». Το µέγαρο ήταν ένα ορθογώνιο

παραλληλόγραµµο κτίριο µε είσοδο από µια στενή πλευρά και αποτελούνταν:

6

• από έναν προθάλαµο που έβλεπε στην αυλή,

• από έναν χώρο υποδοχής που ήταν µια µεγάλη αίθουσα µε τέσσερις κίονες

που περιέβαλλαν µια χαµηλή κυκλική εστία στο κέντρο της

Στη γεωµετρική περίοδο οι οικισµοί, όπως εκείνος της αρχαίας Σµύρνης, ήταν

οχυρωµένοι µε τεράστια τείχη. Τα σπίτια ήταν µικρά µε σκέπες επίπεδες ή

σαµαρωτές από πηλό και κλαδιά ενώ οι τοίχοι ήταν από λίθους και πλίνθους.

Στην αρχαϊκή εποχή οι κατοικίες ήταν ισόγειες και αποτελούνταν από δύο ή

τρία δωµάτια µε νότιο προσανατολισµό.

Στην κλασική περίοδο στους οικισµούς της Αθήνας τα σπίτια χτίζονταν γύρω

από µια ανοιχτή αυλή που είχε ένα πρόπυλο κι ένα πηγάδι. Αποτελούνταν από έξι ή

εφτά δωµάτια. Στο µπροστινό µέρος του σπιτιού υπήρχε ο ανδρωνίτης και ο χώρος

υποδοχής των επισκεπτών ενώ στο πίσω µέρος ο γυναικωνίτης, η κουζίνα, η

αποθήκη, οι κρεβατοκάµαρες και το µπάνιο. Ακόµη στους οικισµούς υπήρχαν και

στάβλοι ζώων και εργαστήρι αγγειοπλαστικής και µετάλλων.

Στην ελληνιστική περίοδο τα σπίτια ήταν ισόγεια, χτισµένα µε λίθους και

πλίνθους ενώ οι σκεπές ήταν φτιαγµένες µε κεραµίδια. Αυτά τα σπίτια είχαν µια

κεντρική αυλή, έναν χώρο υποδοχής µε είσοδο στη βόρεια πλευρά ενός περιστυλίου,

έτσι ώστε να έχει ήλιο το χειµώνα. Τα δωµάτια ήταν µικρά και τα δάπεδα

αποτελούνταν από πατηµένο χώµα ή από βοτσαλωτό µωσαϊκό, ενώ οι τοίχοι σε

µερικά σπίτια καλύπτονταν µε διακοσµητικό γυψοµάρµαρο. Ακόµη είχαν αποθήκες,

κουζίνα, λουτρό, γυναικωνίτη ενώ στο µπροστινό µέρος υπήρχε ο ανδρωνίτης και ο

χώρος υποδοχής. Σε µερικά σπίτια υπήρχαν αγάλµατα ή µαρµάρινα έπιπλα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η κατοικία στην αρχαία Ελλάδα διέφερε από τόπο σε τόπο. Και ενώ οι ναοί

και τα δηµόσια κτίρια ήταν φτιαγµένα από ανθεκτικά υλικά (π.χ. µάρµαρο), οι

κατοικίες των απλών ανθρώπων φτιαγµένες από πιο ευτελή υλικά δε διασώθηκαν

στον χρόνο παρά µόνο µέσα από τα αρχαία κείµενα που περιελάµβανα περιγραφές

τους. Μέσα από την εργασία αυτή προσπαθήσαµε να αποδώσουµε τα βασικά µέρη

της αρχαιοελληνικής κατοικίες και να ζήσουµε για λίγο µαζί µε τους ανθρώπους της

εποχής εκείνης.

8

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Middleton, H. (2003). Η κατοικία στην αρχαία Ελλάδα (µτφρ.ΒερίναΧωρεάνθη).

Αθήνα: εκδ.Σαββάλας.