Διαφοροποίηση της διδασκαλίας και Διαφοροποίηση της διδασκαλίας και καλλιέργεια γλωσσικών δεξιοτήτων καλλιέργεια γλωσσικών δεξιοτήτων

μέσω των φυσικών επιστημώνμέσω των φυσικών επιστημών

Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. Κιλκίς Παπαδόπουλος Πάρης

Διαθεματικό & Διεπιστημονικό μάθημα

Επιστημονικά Πεδία

• Φυσική, η Xημεία, η Bιολογία, η Γεωγραφία που εντάσσονται στον ευρύτερο τομέα των

Φυσικών Eπιστημών και επιστήμες όπως η• Kοινωνιολογία, η Oικονομία, τα Θρησκευτικά, η

Iστορία, οι Πολιτικές Eπιστήμες που εντάσσονται στον ευρύτερο τομέα των Kοινωνικών Eπιστημών

 Οι βασικοί άξονες της Μελέτης του Περιβάλλοντος αφορούν:

• στο Ανθρωπογενές Περιβάλλον• στο Φυσικό Περιβάλλον• στην αλληλεπίδραση ανθρώπου - περιβάλλοντος

Ποιος είναι ο σκοπός μας;

1. Ερμηνεία του κόσμου 2. Να ανακαλύψουν τη γνώση για τον εαυτό τους,

ενώ παράλληλα 3. Θα ασκούνται στη λύση προβληματικών

καταστάσεων μέσω ανάπτυξης λόγου και συζητήσεων

Ανάπτυξη των διαθεματικών δεξιοτήτων

• Τη δεξιότητα της επικοινωνίας (ομιλία, ακρόαση, ανάγνωση, γραφή, επιχειρηματολογία, διάλογος κ.λπ.)

• Τη δεξιότητα της συνεργασίας με άλλα άτομα σε ομαδικές εργασίες• Τη δεξιότητα/ικανότητα της χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης

και επικοινωνίας• Τη δεξιότητα/ικανότητα της κριτικής επεξεργασίας πληροφοριών, αξιών και

παραδοχών• Τη δεξιότητα/ικανότητα της δημιουργικής επινόησης, της «ευαίσθητης αντίληψης

της τέχνης».• Τη δεξιότητα επίλυσης προβληματικών καταστάσεων.• Τη δεξιότητα λήψης αποφάσεων• Δεξιότητες μεταγνώσης και αυτορύθμισης.

Επιδόσεις Ελλήνων μαθητών & μαθητριών στις φυσικές επιστήμες

• Τα παιδιά ξεκινούν με έντονο ενδιαφέρον στην προσχολική ηλικία, το οποίο και χάνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του δημοτικού και κυρίως στη φοίτησή τους στη δευτεροβάθμια

εκπαίδευση

•

Αξιολογείται

Ο επιστημονικός αλφαβητισμός Η ικανότητα δηλαδή να χρησιμοποιεί κάποιος την

επιστημονική γνώση & να βγάζει συμπεράσματα, για να κατανοεί τον

κόσμο γύρω του.

- Program International Student Assessment

Αποτελέσματα PISA στις Φυσικές Επιστήμες

Παράδειγμα ερώτησης

Για ποιο λόγο δε φαίνονται τ’ αστέρια το πρωί;

Παράδειγμα ερώτησης

Σε ποιο υλικό από τα παρακάτω θα τυλίγατε για να μεταφέρατε

ανέπαφο, ένα κομμάτι πάγο;1. Αλουμινόχαρτο 2. Γούνα 3. Πανί

- Program International Student

AssessmentΑποτελέσματα PISA στον Εγραμματισμό Κατανόησης Κειμένου (2009)

Ικανότητα σύνθεσης και ερμηνείας κειμένων, 483 μονάδες Μέσος Όρος χωρών του ΟΟΣΑ (493).

Ικανότητα Εντοπισμού Πληροφοριών468 μονάδες Μέσος Όρος χωρών του ΟΟΣΑ (495).

Παράδειγμα ερώτησης

Ο Χρήστος μόλις πήρε το δίπλωμα οδήγησης και θέλει να αγοράσει αυτοκίνητο. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις επιλογές αυτοκινήτων που έχει:

Απαιτείται μια άλλη προσέγγιση

• Σύνδεση με την πραγματικότητα• Ανάδειξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων

και ικανοτήτων

«Ικανότητα – κλειδί»

Αναπτύσσεται βαθμιαία συνδυάζοντας γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες και επιτρέπει στο άτομο να δραστηριοποιηθεί αποτελεσματικά στο πλαίσιο μιας περίπλοκης κατάστασης π.χ. επικοινωνία

(Μ. Χαραλάμπους 2010)

Ποιες είναι; (Οι ικανότητες κλειδιά)

1.Επικοινωνία 2.Συλλογή και επεξεργασία

πληροφοριών (δεδομένων) 3.Συνεργασία και συλλογικότητα, 4.Επίλυση προβλημάτων 5.Δημιουργικότητα

Δηλωτική γνώση

Είμαι ενήμερος

Διαδικαστική Γνώση

Στρατηγικές & Τεχνικές

Πλαισιοθετημένη Γνώση

Πότε και πού θα την εφαρμόσω

Γνώση

Καλό θα ήταν να μαθαίνουμε στα παιδιά να θέτουν ερωτήματα κι όχι να αναζητούν μόνο απαντήσεις.

Τρόπος επικοινωνίας με τους μαθητές

ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

λόγος εκπαιδευτικού λόγος μαθητή/τριας ;

Πώς διαμορφώνω τις ερωτήσεις;

Οι ερωτήσεις δεν εισάγονται με τα γνωστά «πώς» και «γιατί». Δομούνται κατά

τέτοιο τρόπο, ώστε να τονίζεται το προσωπικό στοιχείο, η έκφραση γνώμης και

το κλίμα ελευθερίας μέσα στο οποίο θα γίνει στη συνέχεια η συζήτηση.

Συνηθισμένες διατυπώσεις είναι οι εξής:

«Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι... Εσύ τι νομίζεις;»

«Συχνά παρατηρούμε ότι... Πώς νομίζεις εσύ ότι μπορεί να εξηγηθεί;»

«Κοίταξε αυτές τις εικόνες. Τι δείχνουν; Εσύ πώς το ερμηνεύεις;»

Ανάπτυξη επιστημονικών διαδικασιών

1. Παρατήρηση (Προσοχή στη λεπτομέρεια και ικανότητα διάκρισης στοιχείων)

2. Υποβολή ερωτημάτων που μπορούν να απαντηθούν μέσω έρευνας;

3. Υποθέσεις4. Προβλέψεις 5. Χειρισμός υλικών6. Μετρήσεις7. Επικοινωνία με τη χρήση επιστημονικού

λεξιλογίου

Χρήση επιστημονικού λεξιλογίου• Θα βοηθήσει η σωστή χρήση του όρου το παιδί να κατανοήσει; • Πειράζει αν δε χρησιμοποιηθεί η σωστή λέξη;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ αν θέλω να διακρίνω ένα γεγονός από ένα φαινόμενο.

SOS Δημιουργία σύγχυσηςπ.χ. η ζάχαρη διαλύεται, δεν εξαφανίζεται δε λιώνει

Γλώσσα ΓραφήΑνάγνωσηΠαιδική ΛογοτεχνίαΔημιουργία κι έκφρασηΔραματική τέχνηΜουσική

Μελέτη Περιβάλλοντος & …………..

Παραμύθια & Λογοτεχνικά κείμενα ως έμπνευση

Μελέτη Περιβάλλοντος & Λογοτεχνία

«Λάδι και ξίδι, τι στριμωξίδι! Λαδόξιδο σωστό. Ξίδι και λάδι, φιλί και χάδι. Ξιλόλαδο ωμό. Κι όταν θελήσω να’ μαι μονάχο, εγώ σαν λάδι κι εσύ σαν ξίδι, είμαι ελεύθερο κι αποχωρώ απ’

του λαδόξιδου το συνωστισμό»Αγγελική Θάνου (2001)

ΣΤΟΧΟΣ: Να διαπιστώσουν πως μερικά υλικά δεν αναμειγνύονται μεταξύ τους

H ωραιότερη

Μαγνήτη, μαγνητάκιπες μου σε παρακαλώμπορώ η ωραιότερη στον κόσμο να γεννώ;

Μη νοιάζεσαι καλή μου,τους πόλους μου γυρνώ

και θα σε καθαρίσωσ’ ένα μόνο λεπτό!

Φυσικές Επιστήμες & Λογοτεχνία

Ενσωμάτωση των τεχνών στην καθημερινή διδακτική πρακτική

• Βιώματα χαράς και επιτυχίας.

• Μείωση έντονων κοινωνικών και μαθησιακών ανισοτήτων.

• Μοιάζουν περισσότερο με παιχνίδι, όπου τα προβλήματα μπορούν να λυθούν αυθόρμητα και αυτόματα.

η μάθηση γίνεται… πιο δημιουργική

πιο ελκυστική

διασκέδαση !

αυξάνεται η εμπλοκή στη μάθηση

Θεατρικές Θεατρικές πρακτικέςπρακτικές στη διδακτική στη διδακτική των Φυσικών Επιστημώντων Φυσικών Επιστημών

Μορφή τέχνης

Εκπαιδευτική μεθοδολογία

Εργαλείο έρευνας και παρέμβασης

☺ Παντομίμα

☺Αυτοσχεδιασμοί

☺Αντιπαραθέσεις

επιχειρημάτων

☺Παιχνίδια ρόλων

☺Δημόσιες συζητήσεις

☺Εικονικά δικαστήρια

☺Μανδύας ειδικού

☺Σχολικές παραστάσεις

Θεατρικές πρακτικές

Θεατρικό είδος Βασικό χαρακτηριστικό

Παιχνίδια ρόλων

Παρουσιάσεις

Μεταφορικό παιχνίδι

Προσομοίωση-ηθικό παιχνίδι

Ποικιλία εφαρμογών μέσω αναπαράσταση ενός ή περισσότερων χαρακτήρων

Αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων Υπόδηση ρόλου και ανάπτυξη των δικών του επιχειρημάτων μέσω χρήσιμου διαλόγου

Δημόσιες συζητήσεις Έκφραση προσωπικών επιχειρημάτων

Ελευθερία έκφρασης

Η δυνατότητα και ικανότητα του μαθητή να φαντάζεται να δημιουργεί, να αισθάνεται και να εκφράζεται ελεύθερα, αυθεντικά και πρωτότυπα, για τη δική του ικανοποίηση και ευχαρίστηση

Διδασκαλία που προωθεί τον επιχειρηματικό λόγο

Ευκαιρίες για έκφραση

Διαχείριση πληροφοριών

Η διαδικασία της συζήτησης και η έκφραση των επιχειρημάτων, αποτελούν στρατηγικές μάθησης κι αντιμετώπισης

καταστάσεων της ζωής

Τι είναι όμως επιχείρημα;

*Λόγος, ιδίως συλλογισμός, με τον οποίο κάποιος υποστηρίζει ή καταπολεμά ορισμένη άποψη. *Λεξικό της κοινής νεοελληνικής

Για τον Έλληνα φιλόσοφο Πρωταγόρα, ένα επιχείρημα έχει ατομική και κοινωνική έννοια

Μ’ άλλα λόγια ο κοινωνικός διάλογος, προσφέρει έναν τρόπο έκφρασης και εξωτερίκευσης εσωτερικών νοητικών διαδικασιών, που εφαρμόζονται στην αντιπαράθεση επιχειρημάτων

Διαδικασία, δήλωση, ή τοποθέτηση;

Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρηματολογούν:

Με: Απλούς ισχυρισμούς Με: ΔικαιολογίεςΕπικαλούμενοι: Θεωρίες Επικαλούμενοι: ΣτοιχείωνΟι ερωτήσεις ξεκινούν με: ΓιατίΟι απαντήσεις ξεκινούν με: Επειδή

ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ

Αντιπαράθεση επιχειρημάτων

Μας αρέσει το εμφιαλωμένο νερό

κάθε ομάδα έχει τη δική της οπτική:

επιστήμονεςΜας αρέσει το

τρεχούμενο νερό

Χρειαζόμαστε για την αντιπαράθεση επιχειρημάτων

ΔιαφωνίαΣκηνικόΡόλους

• Η περιεκτικότητα σε φθόριο των περισσότερων εμφιαλωμένων νερών είναι χαμηλή

• Οι πηγές εμφιαλωμένου νερού είναι ευάλωτες στους γεωργικούς ή βιομηχανικούς ρύπους

• Μερικές μάρκες εμφιαλωμένου νερού έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο

• Ελάχιστες μάρκες εμφιαλωμένου νερού έχουν την συνιστώμενη περιεκτικότητα σε Ασβέστιο

• Η συσκευασία μπορεί να είναι ένας πιθανός κίνδυνος για την υγεία• Το εμφιαλωμένο νερό είναι ακριβότερο από το πόσιμο νερό δικτύου από

δημοτικές πηγές• Τα απορρίμματα που δημιουργούν τα εκατομμύρια τόνοι πλαστικών

μπουκαλιών που καταναλώνονται ανά τον πλανήτη προκαλούν μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα καθώς απαιτούνται εκατοντάδες χρόνια για να αποσυντεθούν

Εμφιαλωμένο νερό (μειονεκτήματα)

• Το εμφιαλωμένο νερό είναι πιο υγιεινό από το νερό της βρύσης σε ορισμένες περιπτώσεις

• Είναι πιο πρακτικό• Ξέρω τι πίνω• Ξέρω πόσο πίνω

Εμφιαλωμένο νερό (πλεονεκτήματα)

Η διαδικασία τους δίνει και γνώσεις

• Είδη νερών (επιτραπέζιο, φυσικό μεταλλικό)• Σκληρό ή μαλακό νερό;• Πόσο όξινο είναι το νερό;• Πόσο πλούσιο σε μέταλλα είναι το νερό;• Διαβάζω την ετικέτα

Θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς;

• Καυτή καρέκλα• Μανδύας του ειδικού• Εικονικό δικαστήριο

Ο διάλογος που θα αναπτυχτεί εξαρτάται:

1. Από τη θεματολογία που αναπτύσσεται

2. Και κυρίαρχα την κορύφωση των συναισθημάτων που

δημιουργούν αυθόρμητες συμπεριφορές και αυθεντική κουβέντα

Ο εκπαιδευτικός

Δεν υιοθετεί διδακτικό ρόλοΔεν απαιτεί συγκεκριμένες απαντήσειςΔεν είναι εκπρόσωπος της έγκυρης επιστημονικής γνώσης

Θεματολογία Μελέτης Περιβάλλοντος

ΕΝΟΤΗΤΑ 5. ΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (Φυσικές Επιστήμες - Σύστημα και Σχέσεις)

Εισαγωγικό ενότητας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Από πού παίρνουμε ενέργεια;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ενέργεια, τροφή, ζωή

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

Χρόνος. Η ενότητα έχει σχεδιαστεί να ολοκληρωθεί σε 4 διδακτικές ώρες.

1. Διδακτικοί Στόχοι

• Να υπολογίσουν ποιες ώρες του εικοσιτετραώρου χρειάζονται περισσότερη ενέργεια ανάλογα με τις δραστηριότητές τους.

• Να καταγράψουν τροφές σε συνδυασμό με τις ώρες της ημέρας που συνηθίζουν να τρώνε καθεμία απ’ αυτές.

• Να περιγράψουν τις μετατροπές της ενέργειας μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα («Το ταξίδι της ενέργειας»).

2. Διδακτικοί Στόχοι

• Να κατασκευάσουν τροφικές αλυσίδες και τροφικές πυραμίδες.

• Να συνειδητοποιήσουν την αλληλεξάρτηση των ζωντανών οργανισμών στις τροφικές πυραμίδες.

• Να αξιολογήσουν την ανάγκη ύπαρξης όλων των ειδών για την ισορροπία στη φύση.

Η έννοια της ενέργειας

• Καταλαβαίνουμε τι είναι και ποια είναι η σημασία της για τη ζωή μας αλλά αν μας ζητήσει κάποιος να δώσουμε έναν ορισμό για το τι είναι η ενέργεια αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο.

Η έννοια της ενέργειας

• Ενέργεια, είναι η ικανότητα ενός σώματος ή συστήματος να παραγάγει έργο.

Το παιδί δεν μπορεί να αντιληφθεί τόσο την έννοια της ενέργειας, όσο τα αποτελέσματά της.

Η ενέργεια με την οποία τροφοδοτείται ο πλανήτης μας προέρχεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον Ήλιο.

Τροφική αλυσίδα

Απλή & σύνθετη τροφική αλυσίδα

Θέματα για συζήτηση-αντιπαράθεση

• Ισορροπία της φύσης• Οικονομία ενέργειας• Εναλλακτικές μορφές ενέργειας

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ

Φτιάχνουμε τις δικές μας αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων

Πλεονεκτήματα –θετικά- ωφέλειεςΜειονεκτήματα- αρνητικά- συνέπειες

Κεφάλαια 3

Προβλήματα που δημιουργούν τα Μέσα μεταφοράς Ποιες λύσεις προτείνουμε; Ατυχήματα Οδική Συμπεριφορά Ειδικός: Τροχονόμος, οδηγός ΜΜΜ, Πεζός.

1η ΟΜΑΔΑΤα μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

Ενότητα 3

Κεφάλαια 6

Ανάγκες και δικαιώματα Επιτρέπεται να εργάζονται τα παιδιά; Άντρες και γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα; Είναι εργασία οι δουλειές του νοικοκυριού;

2η ΟΜΑΔΑΤι χρειαζόμαστε για να ζήσουμε

Ενότητα 6

Κεφάλαια 6

ΔιαφημίσειςΚαταναλωτισμόςΜέσα Μαζικής Επικοινωνίας-Τηλεόραση κλπ

3η ΟΜΑΔΑΤι χρειαζόμαστε για να ζήσουμε

Ενότητα 6

Το κινητό τηλέφωνο είναι σημαντικό για ένα παιδί της ηλικίας μου

Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας, ψυχαγωγίας και

αναζήτησης πληροφοριών, το οποίο χρησιμοποιώ πολλές ώρες καθημερινά.

Κεφάλαια 5Παλιότερα οι άνθρωποι ζούσαν καλύτεραΠαλαιότερα μια νέα γυναίκα παντρευότανε περίπου όπως η μαμά της και η γιαγιά τηςΣτον σημερινό πολιτισμό με ποιους τρόπους μπορούμε να: Προστατεύσουμε τα παιδιά από τη βία;Να προστατευτούμε από τους κακοποιούς;

4η ΟΜΑΔΑΠολιτισμόςΕνότητα 7

Κεφάλαια 5

Διαδίκτυο

5η ΟΜΑΔΑΕπικοινωνούμε κι ενημερωνόμαστε

Ενότητα 8

Μπορώ να φωτογραφίζω ή να βιντεοσκοπώ φίλους, συγγενείς και αγνώστους και να «ανεβάζω» τις φωτογραφίες τους στο διαδίκτυο.